Tài liệu Kc104 vai trò của nền ktnn

1 Lêi më ®Çu Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp kinh tÕ cña ®Êt níc ®èi víi khu vùc vµ thÕ giíi, ViÖt Nam còng ®ang trªn con ®uêng x©y dùng mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN theo chñ nghÜa Mac- Lenin vµ t tëng Hå ChÝ Minh. Muèn ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu trªn th× ph¸t triÓn kinh tÕ lµ yÕu tè quan träng nhÊt vµ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh. Trong ®ã, vai trß qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc cÇn ®uîc t¨ng cêng vµ ®æi míi sao cho phï hîp víi c¬ chÕ kinh tÕ míi. Ph¸t triÓn kinh tÕ còng ph¶i ®i ®«i víi b¶o ®¶m c«ng b»ng v¨n minh vµ tiÕn bé x· héi. T¨ng cuêng vai trß qu¶n lý kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan ®Ó ®¹t ®uîc môc tiªu do §¶ng ta ®· ®Ò ra, ®ã lµ: C¸c nguån vËt chÊt – tµi chÝnh cña x· héi ®uîc huy ®éng tèt h¬n nh»m n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n ®ång thêi ph¸t huy nÒn d©n chñ XHCN, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i trßng thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kiÓm so¸t chÆt chÏ vµ xö lÝ nghiªm minh c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt, b¶o ®¶m “C¬ chÕ thÞ truêng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ níc theo ®Þnh hãng XHCN trë thµnh c¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ.” Nh vËy, viÖc nghiªn cøu vai trß vµ c¸c biÖn ph¸p t¨ng cßng vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc lµ hÕt søc quan träng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Do ®ã, em ®· chän ®Ò tµi “T¨ng cêng vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc lµ nh©n tè quan träng ®Ó h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ míi ë níc ta hiÖn nay.” Nhng do tr×nh ®é vµ ph¹m vi ®Ò tµi cßn h¹n hÑp nªn bµi viÕt ch¾c ch¾n sÏ cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em còng ch©n thµnh c¶m ¬n sù chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy gi¸o Lª ViÖt ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 1 2 Néi dung A.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña vai trß kinh tÕ cña Nhµ nuíc nãi chung: I.LÞch sö ra ®êi vµ vai trß kinh tÕ cña Nhµ nø¬c Tõ khi ra ®êi ®Õn nay, Nhµ níc lu«n lµ trung t©m cña nh÷ng cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ. C¸c thÕ lùc ®¶ng ph¸i bao giê còng ®Æt môc tiªu cao nhÊt cña m×nh lµ giµnh lÊy chÝnh quyÒn Nhµ níc. Cã nhiÒu quan ®iÓm quan niÖm kh¸i qu¸t vÒ nguån gèc vµ vai trß cña Nhµ nuíc nhng ®a sè hä ®Òu ®a trªn c¸c nÒn t¶ng lµ thÇn tÝnh. ý ®å chÝnh trÞ cña giai cÊp bãc lét, ®¶ng ph¸i …nªn ch a nªu ra ®uîc ®óng vµ chÝnh x¸c nguån gèc còng nh vai trß cña Nhµ nuíc. 1.LÞch sö ra ®êi cña Nhµ níc: Theo chñ nghÜa Mac- Lenin th× Nhµ nícc ra ®åi tõ nguyªn nh©n kinh tÕ, nã lµ s¶n phÈm cña m©u thuÉn giai cÊp kh«ng thÓ ®iÒu hoµ trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp. Lenin cho r»ng Nhµ nuíc lµ mét bé m¸y dïng ®Ó duy tr× sù thèng trÞ cña giai cÊp nµy víi giai cÊp kh¸c. Nhµ nuíc lµ c«ng cô b¶o vÖ quyÒn lîi cña giai cÊp thèng trÞ mµ truíc hÕt lµ quyÒn lîi kinh tÕ. BÊt cø tÝnh chÊt vµ ®Æc trng nµo cña mét nhµ míi ®Òu phï hîp víi ý chÝ cña giai cÊp thèng trÞ. Nhµ nuíc lµ s¶n phÈm cña giai cÊp th«ng trÞ vÒ kinh tÕ vµ muèn hîp ph¸t ho¸ sù thèng trÞ ®ã. Nhng kh«ng ph¶i Nhµ nøoc phô thuéc vµo ý trÝ chñ quan cña giai cÊp thèng trÞ mµ ph¶i phô thuéc vµo tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. LÞch sö ®· chøng minh, do sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, loµi ngêi ®·4 lÇn thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi bèncuéc c¸ch m¹ng x· héi dÉn ®Õn sù ra ®¬× nèi tiÕp nhÇu cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lÞch sö víi 5 h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi. C«ng x· nguyªn thuû, chiÕm hò n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa lµ 4 kiÓu Nhµ nuíc kh¸c nhau. Nhµ nuíc chñ n« lµ h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi chiÕm h÷u n« lÖ. §©y lµ kiÓu nhµ nuíc dÇn lªn cao trong lÞch sö. “ Nhµ nuíc phong kiÕn g¾n liÒn víi h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi phong kiÕn” + Nhµ nuíc t s¶n g¾n liÒn víi h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi t b¶n chñ nghÜa. Mac ®· nhÊn m¹nh r»ng ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc lîng s¶n xuÊt , giai cÊp t s¶n ®x t¹o ra cho nh©n lo¹i mét lùc läng míi cña c¸c vËt chÊt b»ng tÊt c¶ c¸c x· héi truíc céng l¹i. + Nhµ nøoc XHCN g¾n liÒn víi h×nh th¸i kinh tÕ XHCN. Nhµ nuíc XHCN cã b¶n chÊt hoµn toµn víi kiÓu nhµ nuíc bãc lét kÓ trªn . Nã tån t¹i trªn c¬ së nguyªn t¾c c«ng h÷u nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ lao ®éng tù nguyÖn . §ã lµ s¶n phÈm cña nh©n d©n lao ®éng, nh»m thùc hiÖn sø mÖnh lÞch sö lµ x©y dùng mét x· héi kh«ng cßn ¸p bøc, kh«ng cßn giai cÊp. 2.Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc nãi chung Vai trß chung nhÊt cña Nhµ níc lµ t¹o ra m«i truêng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, cã lîi cho lîi Ých kinh tÕ cña giai cÊp thèng trÞ. Vai trß chung ®ã thÓ hiÖn qua c¸c néi dung sau: +Mét lµ Nhµ nuíc gi÷ v÷ng æn ®Þnh m«i truêng kinh tÕ ®Ó æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, tr¸nh nh÷ng biÕn ®éng lín trong kinh tÕ sÏ t¸c déng xÊu ®Õn vai trß, ®Þa vÞ thèng trÞ cña giai cÊp ®ã hoÆc t¸c déng ®Õn lîi Ých kinh tÕ cña giai cÊp thèng trÞ. + Hai lµ mçi mét Nhµ níc ®Òu ban hµnh riªng cho m×nh hÖ thèng luËt ph¸p vµ c¸c chÝnh s¸ch phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn cho kinh tÕ, tÊt c¶ hÖ Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 2 3 thèng ®ã c¬ b¶n dùa trªn nÒn t¶ng lµ ý thøc, ý chÝ cña giai cÊp thèng trÞ, vµ lîi Ých kinh tÕ cña giai cÊp ®ã. + Ba lµ Nhµ níc x¸c ®Þnh c¸c lo¹i thuÕ, x©y dùng ng©n s¸ch quèc gia ®Ó nu«i sèng bé m¸y quyÒn lùc do Nhµ nuíc lËp ra. + Bèn lµ Nhµ níc qu¶n lÝ vµ khai th¸c tµi nguyªn vµ m«i truêng cña quèc gia m×nh. +N¨m lµ Nhµ nuíc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ nh cÇu ®uêng, kªnh.. Nh÷ng vai trß trªn lµ nh÷ng vai trß chung nhÊt mµ ®a sè nhµ nuíc nµo còng ph¶i thùc hiÖn. Tuy nhiªn ë c¸c kiÓu Nhµ níc kh¸c nhau th× vai trß kinh tÕ cña nã còng cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau. II.TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc Trong h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi chiÕm h÷u n« lÖ th× vai trß cña Nhµ nøoc chñ n« còng bíc ®Çu h×nh thµnh tuy cßn s¬ khai nhng nã còng t¸c ®éng lín ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi k× ®ã nh : X©y dùng ®ån ®iÒn, ban hµnh chÝnh s¸ch b¶o vÖ quyÒn lîi cña giai cÊp chñ n«, x©y dùng mét sè c«ng tr×nh cã ý nghÜa to lín vÒ mÆt tinh thÇn nh ®Òn, tuîng thÇn th¸nh… ë nhµ níc phong kiÕn th× vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc ®îc thÓ hiÖn râ rÖt h¬n. Tuy nhiªn, còng cã sù kh¸c biÖt gi÷a Nhµ nuíc phong kiÕn ph¬ng §«ng vµ ph¬ng T©y. C¸c nhµ níc phong kiÕn ph¬ng T©y th× ®Èy m¹nh bu«n b¸n, t×m lôc ®Þa míi, lËp trang tr¹i, t×m vµng b¹c ë c¸c lôc ®Þa kh¸c …Trong khi ®ã, Nhµ níc phong kiÕn ph¬ng §«ng chó träng vµo n«ng nghiÖp lËp ra c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng, quan t©m tíi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc m×nh. Cßn trong h×nh th¸i kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa th× vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc t s¶n cã sù kh¸c biÖt gi÷a hai thêi k× : Thêi kú CNTB c¹nh tranh vµ CNTB ®éc quyÒn. Trong thêi kú tù do c¹nh tranh víi lÝ thuyÕt “ Bµn tay v« h×nh”c¸c nhµ níc t b¶n h¹n chÕ sù can thiÖp cña chÝnh phñ vµo kinh tÕ cßn trong thêi k× CNTB ®éc quyÒn, do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau (khñng ho¶ng kinh tÕ ,tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ, sù ra ®êi cña hÖ thèng chñ nghÜa x· héi...) ®· khiÕn Nhµ nuíc t b¶n ngµy cµng can thiÖp s©u h¬n ®Õn vÊn ®Ò kinh tÕ. Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 , c¸c nhµ nøoc t b¶n b¾t ®Çu thùc hiÖn chñ tr¬ng chÝnh trÞ can thiÖp vµo kinh tÕ, thÞ trêng. Nhµ níc t b¶n rÊt chó ý dÕn sö dông vai trß c¬ chÕ thÞ truêng vµ ph¸t triÓn t h÷u ho¸, ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c c«ng ty siªu quèc gia víi c¸c c«ng cô tµi chÝnh, chi phèi cña Nhµ níc,thuÕ, tÝn dông tû gi¸, l·i suÊt..mµ ®»ng sau lµ sù hç trî ®¾c lùc cña chÝnh phñ t s¶n ®Ó ®iÒu tiÕt kinh tÕ vµ ®iÒu tiÕt thÞ truêng. ChÝnh phñ vËn dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh nhiÒu h¬n ®Ó t¸c ®éng ¶nh hëng ®Õn kinh tÕ. ChÝnh phñ Mü ®· thùc hiÖn kÕ ho¹ch chÊn hng nÒn kinh tÕ, chÝnh phñ Anh níi láng chÝnh s¸ch kh«ng chÕ l¹m ph¸t ®Ó më réng c«ng céng, kÝch thÝch ph¸t triÓn kinh tÕ… Vµ cuèi cïng cho ®Õn nay lµ Nhµ níc XHCN. Víi vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc , mét sè níc x· héi chñ nghÜa ®· ®¹t ®uîc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ ®¸ng kÝnh nÓ. Liªn X« ë thËp kØ 50 cã tèc ®é t¨ng trëng lªn tíi 14% n¨m. Nhµ níc XHCN ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh vµ tËp thÓ. Tuy tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n thö th¸ch quyÕt liÖt nhng mét sè nhµ níc CNXH cßn tån t¹i ®Õn nay ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu lín vÒ kinh tÕ nh Trung Quèc, ViÖt Nam..trong ®ã cã sù ®ãng gãp rÊt lín bëi vai trß qu¶n lÝ kinh tÕ cña c¸c Nhµ níc XHCN. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 3 4 Qua tiÕn tr×nh lÞch sö trªn ta thÊy r»ng vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc nãi chung lµ sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ cã xu hãng ngµy cµng ®ùoc t¨ng cêng trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng nh hiÖn nay. Chóng ta ®ang ®øng tríc mét giai ®o¹n míi cña sù ph¸t triÓn cña cuéc C¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ sù bïng næ th«ng tin vµ xu hãng toµn cÇu ho¸ trong ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi. ChÝnh ®iÒu ®ã lµ mét sù th¸ch thøc lín vÒ khoa häc, kü thuËt, n¨ng suÊt lao ®éng. ChÊt lîng s¶n phÈm t¨ng thu nhËp vµ n©ng cao møc sèng… ®ang thóc ®Èy, t¸c ®éng c¸c níc ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh c¹nh tranh vµ hîp t¸c trªn thÞ trêng quèc tÕ. Cïng víi sù xuÊt hiÖn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi : sinh häc, nhiÖt lîng míi, ®iÖn tö…®· dÉn ®Õn sù biÕn ®éng s©u s¾c c¶ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi trªn quy m« toµn thÕ giíi còng nh ¶nh hëng lín ®Õn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, vµ chiÕn lîc qu¶n lÝ vÜ m« nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN ë nø¬c ta. Tãm l¹i, t¨ng cêng vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc nãi chung lµ mét sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ cÇn ph¶i t¨ng cêng cho phï hîp c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ míi nh hiÖn nay. Vµ ®èi víi níc ta, mét níc theo ®Þnh híng x· héi th× vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc cµng ph¶i ®uîc coi träng ®Ó ®¶m b¶o võa ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng võa ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, d©n chñ XHCN, vuît qua khã kh¨n thö th¸ch, tin ®Þnh chÝnh trÞ, më cöa héi nhËp ®Ó tranh thñ ®îc vèn kü thuËt, c«ng nghÖ vµ qu¶n lÝ theo ®óng nguyªn t¾c ®èi ngo¹i cña níc ta: Hîp t¸c, më cöa, hiÖu qu¶ cao vµ gi÷ v÷ng tù chñ ®éc lËp quèc gia. B.Sù h×nh thµnh c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ míi ë ViÖt Nam I.C¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ cò cña ViÖt Nam 1.Sù h×nh c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ cò Tríc n¨m 1986, víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung( c¬ chÕ quan liªu bao cÊp ) ®Ó qu¶n lÝ vµ ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ ®· khiÕn nÒn kinh tÕ níc ta ®i vµo con ®ßng thu hÑp tõng buíc kinh tÕ hµng ho¸- tiÒn tÖ ®Ó x©y dùng mét x· héi t¬ng lai kh«ng cã lu th«ng hµng ho¸. §ã lµ mét c¬ chÕ dùa trªn thÕ cña Nhµ níc, víi hÖ thèng tæ chøc chÝnh trÞ- x· héi rÊt m¹nh, cã uy quyÒn lín, c¬ chÕ. C¬ chÕ qu¶n lÝ ®ã cã xu hãng hµnh chÝnh ®¬n thuÇn, kh«ng tÝnh ®Õn ®Çy ®ñ c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch quan, ®· vi ph¹m quy luËt kh¸ch quan trªn 2 mÆt: +Mét lµ kh«ng tÝnh ®Õn mèi quan hÖ vÒ sù phï hîp c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ chÕ kinh tÕ, do ®ã mÊt kh¶ n¨ng thùc sù sö dông c¸c quy luËt kinh tÕ. +Hai lµ ngËp ngõng trong viÖc chÊp nhËn quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ, thÞ trêng vµ c¸c quy luËt kinh tÕ, tiÒn tÖ. Chóng ta ®· cã thµnh kiÕn kh«ng ®óng trªn thùc tÕ cha thõa nhËn thùc sù nh÷ng quy lu¹t kinh tÕ kh¸ch quan. 2.¦u vµ nhîc ®iÓm cña c¬ chÕ kinh tÕ cò Do nh÷ng ®Æc trng ®ã mµ c¬ chÕ qu¶n lÝ cò cã nh÷ng u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm sau: + VÒ u diÓm: - Do c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung nªn chóng ta ®· ®éng viªn kÞp thêi søc ngêi vµ søc cña cho cuéc kh¸ng chiÕn b¶o vÖ toµn vÑn l·nh thæ. -Bªn c¹nh ®ã, chóng ta ®· bíc ®Çu x©y dùng mét sè côm c«ng nghiÖp nÆng nh ho¸ chÊt ViÖt Tr×, thÐp Th¸i Nguyªn, xi m¨ng Thanh Ho¸.. + VÒ nhîc ®iÓm: Nhµ níc chØ ®¹o vµ thùc hiÖn c¶i t¹o XHCN trong mét thêi gian chØ thiªn nÆng vÒ mÖnh lÖnh, cìng Ðp, tæ chøc h×nh thøc, nhiÒu n¬i kh«ng n¾m v÷ng nguyªn t¾c ®éng viªn, tù nguyÖn vµ kh«ng Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 4 5 lµm ®óng quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt, coi nhÑ hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi. C¸c c¬ quan hµnh chÝnh can thiÖp qu¸ s©u vµo ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp, kh«ng ph¸t huy tÝnh tù chñ vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, quyÒn chñ ®éng s¸ng t¹o cña cÊp díi, cña xÝ nghiÖp, kh«ng g¾n nghÜa vô víi quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n, lîi Ých vµ kÕt qu¶ cuèi cïng, c¬ n¬i th× diÔn ra t×nh tr¹ng bu«n láng, k×m h·m lùc lîng s¶n xuÊt vµ c¸c ®éng lùc kh¸c ph¸t triÓn. Coi nhÑ vµ kh«ng vËn dông tèt c¸c quy luËt kinh tÕ trong tæng thÓ hÖ thèng c¸c quy luËt kh¸ch quan tån t¹i trong nÒn kinh tÕ dÉn tíi k×m h·m s¶n xuÊt vµ lu th«ng lµm cho x· héi thiÕu ®éng lùc ph¸t triÓn hoÆc ph¸t triÓn kh«ng lµnh m¹nh, kh«ng v× lîi Ých chung. Bé m¸y qu¶n lÝ Nhµ nuíc, qu¶n lÝ kinh tÕ cång kÒnh, quan liªu, trïng lÆp, phÐp níc cha nghiªm vµ kÐm hiÖu lùc.. §éi ngò c¸n bé thiÕu tr×nh ®é, kh«ng b¸m s¸t c¬ së, quan liªu cöa quyÒn.§ång thêi chóng ta còng cßn kh«ng kh¸ch quan trong c«ng t¸c tuyÓn chän c¸n bé theo ®øc tµi dÉn tíi sùyªó kÐm trong c«ng t¸c qu¶n lÝ. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yÕu kÐm trªn, §¶ng ta ®· quyÕt ®Þnh ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ. Theo nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VI kh¼ng ®Þnh c¬ chÕ qu¶n lÝ míi- c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ theo ph¬ng thøc h¹ch to¸n kinh doanh XHCN, ®óng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ. §Õn ®¹i héi §¶ng lÇn thø VII, §¶ng ta tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh: Xo¸ bá c¬ chÕ cò, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ truêng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ níc. TiÕp tôc x©y dùng ®ång bé thÓ chÕ kinh tÕ míi, kiªn tr× qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ truêng ®i ®«i t¨ng cêng hiÖu lùc qu¶n lÝ cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. Néi dung cña c«ng cuéc ®æi míi tËp trung vµo mÊy vÊn ®Ò sau : Mét lµ gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt, d©n chñ ho¸ toµn bé ®êi sèng x· héi, ph¸t huy quyÒn lµm chñ thùc sù cña nh©n d©n lao ®éng díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n vµ qu¶n lÝ cña Nhµ níc XHCN theo ®óng luËt ph¸p. Hai lµ xem xÐt, ®iÒu chØnh vµ ph¸t huy chÕ ®é së h÷u c«ng h÷u, XHCN sao cho ngêi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm sö dông nh÷ng tµi s¶n t liÖu s¶n xuÊt c«ng ®ã víi hiÖu qu¶ cao nhÊt. Ba lµ më réng vµ sö dông réng r·i quan hÖ hµng ho¸- tiÒn tÖ-thÞ trêng trong CNXH Bèn lµ h¹ch to¸n kinh tÕ ®µy ®ñ ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ngêi lao ®éng vµ lîi Ých toµn x· héi . N¨m lµ c¶i tæ c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸, thùc hiÖn thi ®ua kinh tÕ, hîp t¸c vµ c¹nh tranh. S¸u lµ quèc tÕ ho¸ vµ më cöa theo tinh thÇn ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ ®èi ngo¹i. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 5 6 II.C¬ chÕ thÞ trêng vµ sù vËn dông c¬ chÕ thÞ trêng vµo ViÖt Nam 1. Kh¸i niÖm vÒ c¬ chÕ thÞ trêng: Víi níc ta c¬ chÕ thÞ trêng mµ níc ta ®ang vËn dông lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. Cã thÓ hiÓu c¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ do sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ vèn cã cña nã, c¬ chÕ ®· gi¶i quyÕt ba vÊn ®Ò c¬ b¶n cña tæ chøc kinh tÕ lµ c¸i g×, nh thÕ nµo vµ cho ai. C¬ chÕ thÞ trêng bao gåm c¸c nh©n tè c¬ b¶n lµ cung, cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ trêng. CÇu lµ sè lîng hµng ho¸ hay dÞch vô mµ ngêi mua c¸ kh¶ n¨ng mµu vµ s½n sµng mua ë c¸c møc gi¸ kh¸c nhau trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh( c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi). Khi nãi ®Õn cÇu , chóng ta ph¶i hiÓu hai yÕu tè c¬ b¶n lµ kh¶ n¨ng mua vµ ý muèn s½n sµng mua hµng ho¸ hoÆc dÞch vô ®ã. CÇu bÞ ¶nh hëng bëi 5 yÕu tè: +Mét lµ thu nhËp cña ngêi tiªu dïng. Thu nhËp lµ mét yÕu tè quan träng x¸c ®Þnh cÇu, nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng mua ngêi tiªu dïng. Khi thu nhËp t¨ng lªn th× ngêi tiªu dïng cÇn nhiÒu hµng ho¸ h¬n vµ ngîc l¹i. + Hai lµ gi¸ c¶ b¶n th©n hµng ho¸ vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ liªn quan( hµng ho¸ bæ sung vµ thay thÕ).Hµng ho¸ thay thÕ lµ hµng ho¸ cã thÓ sö dông thay cho hµng ho¸ kh¸c nh chÌ vµ cafª lµ hai lo¹i hµng ho¸ thay thÕ.Khi gi¸ mét lo¹i hµng ho¸ nµy thay ®æi th× cÇu ®èi víi hµng ho¸ kia còng thay ®æi.Cô thÓ lµ khi gi¸ cµ phª t¨ng lªn th× cÇu ®èi víi chÌ sÏ t¨ng lªn … Hµng ho¸ bæ sung lµ hµng ho¸ ®îc sö dông ®ång thêi víi hµng ho¸ kh¸c.ThÝ dô ë ch©u ¢u ngêi ta thêng uèng chÌ víi ®êng ,nh vËy chÌ vµ ®êng lµ hµng ho¸ bæ sung. §èi víi hµng ho¸ bæ sung khi gi¸ mét hµng ho¸ t¨ng th× cÇu ®èi víi hµng ho¸ bæ sung sÏ gi¶m ®i. + Ba lµ d©n sè, quy m« d©n sè cµng lín th× cÇu thÞ trêng cµng lín.VÝ dô so s¸nh cÇu hµng ho¸ thÞt lîn ë Trung Quèc so víi cÇu hµng ho¸ ®ã ë ViÖt Nam. D©n sè Trung quèc lµ h¬n 1 tû ngêi cßn ViÖt Nam lµ 70 triÖu ngêi do vËy ë mçi møc gi¸ t¬ng øng lîng cÇu ®èi víi thÞt lîn ë Trung Quèc sÏ lín h¬n rÊt nhiÒu lîng cÇu thÞt lîn ë ViÖt Nam. +Bèn lµ c¸c hi väng, vÝ dô nÕu ngêi tiªu dïng hi väng r»ng gi¶ c¶ cña hµng ho¸ nµo ®ã sÏ gi¶m xuèng trong t¬ng lai th× cÇu hiÖn t¹i ®èi víi hµng ho¸ cña hä sÏ gi¶m xuèng vµ ngîc l¹i...C¸c kú väng cã thÓ vÒ thu nhËp ,vÒ thÞ hiÕu, vÒ sè lîng ngêi tiªu dïng...®Òu t¸c dông ®Õn ngêi tiªu dïng. Cung lµ sè lîng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô mµ ngêi b¸n cã kh¶ n¨ng s½n sµng, b¸n ë c¸c møc gi¸ kh¸c nhau trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh( c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi) Cung bÞ t¸c ®éng bëi c¸c yÕu tè kh¸c sau: + Mét lµ c«ng nghÖ, c«ng nghÖ cµng hiÖn ®¹i, tù déng ho¸, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhiÒu lµm cung t¨ng lªn.C«ng nghÖ lµ yÕu tè quan träng gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt ,gi¶m chi phÝ lao ®éng trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. +Hai lµ gi¸ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Çu vµo: nÕu gi¸ c¶ gi¶m sÏ khiÕn c¸c nhµ s¶n xuÊt cã xu híng t¨ng sè lîng. Vµ nÕu gi¸ c¶ yÕu tè ®Çu vµo gi¶m Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 6 7 khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp sÏ thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n ,®iÒu ®ã sÏ khiÕn nhiÒu ngêi lao vµo thÞ trêng còng khiÕn cung còng t¨ng lªn. +Ba lµ chÝnh s¸ch thuÕ: ChÝnh s¸ch thuÕ cña chÝnh phñ cã ¶nh hëng quan träng ®Õn quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cña c¸c h·ng do ®ã ¶nh hëng tíi viÖc cung s¶n phÈm. Møc thuÕ cao sÏ lµm cho phÇn thu nhËp cßn l¹i cña ngêi s¶n xuÊt Ýt ®ivµ hä kh«ng cã ý muèn cung hµng ho¸ ,møc thuÕ thÊp sÏ khuyÕn khÝch c¸c h·ng më réng s¶n xuÊt lµm t¨ng cung. +Bèn lµ sè lîng ngêi s¶n xuÊt:sè lîng cµng nhiÒu cung cµng lín. +N¨m lµ c¸c k× väng, nÕu sù mong ®îi dù ®o¸n cã thuËn lîi cho s¶n suÊt th× cung sÏ ®îc më réng vµ ngîc l¹i.Sù mong ®îi ®ã cã thÓ vÒ gi¸ c¶u hµng ho¸, gi¸ cña yÕu tè s¶n xuÊt , chÝnh s¸ch thuÕ ...®Õu cã ¶nh hëng ®Õn cung hµng ho¸ vµ dÞch vô. Gi¸ c¶ thÞ trêng lµ gi¸ c¶ cÇn b»ng n»m t¹i ®iÓm lîng cung b»ng lîng cÇu, tøc ®¹t tr¹ng th¸i c©n b»ng cung cÇu, viÖc cung hµng ho¸ ®ã ®ñ ®Ó tho¶ m·n cÇu ®èi víi nã trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. §Æc ®iÓm quan trong cña møc gi¸ c©n b»ng lµ nã kh«ng ®îc x¸c ®Þnh bëi tõng c¸ nh©n riªng lÎ mµ nã ®îc h×nh thµnh bëi ho¹t ®éng tËp thÓ cña toµn bé ngêi mua vµ b¸n. §Êy lµ c¸ch quy ®Þnh gi¸ kh¸ch quan theo “Bµn tay v« h×nh”cña c¬ chÕ thÞ trêng. §Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cÇn cã ®iÒu kiÖn sau: + Thø nhÊt lµ ph¶i cã nÒn kinh tÕ hµngho¸ ph¸t triÓn tøc ph¶i cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn vµ cã h×nh thøc, laäi h×nh, së h÷u kh¸c nhau vÒ t liÖu s¶n xuÊt, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh ph¶i cã quyÒn chñ ®éng s¸ng t¹o. +Thø hai ph¶i cã tù do trao ®æi hµng ho¸ trªn thÞ trêng, tù do lùa chän b¹n hµng gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ s¶n xuÊt kinh doanh. + Thø ba s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i tu©n theo c¸c quy luËt cña thÞ trêng theo gi¸ c¶ thÞ trêng. + Thø t lµ ph¶i tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, më réng quan hÖ víi bªn ngoµi, g¾n thÞ trêng trong níc víi thÞ trêng quèc tÕ. Trªn thÕ giíi ®· tån t¹i nhiÒu lo¹i m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng nh sau: - Kinh tÕ thÞ trêng truyÒn thèng T©y ¢u - Kinh tÕ thÞ trêng kiÓu NhËt B¶n - Kinh tÕ thÞ trêng x· héi cña céng hoµ liªn bang §øc , Thuþ §iÓn. - Kinh tÕ thÞ trêng XHCN cñaTrung Quèc - Kinh tÕ thÞ trêng lµ sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Trong lÞch sö loµi ngêi kh«ng ë ®©u vµ lóc nµo cã mét hÖ thèng thÞ trêng thuÇn tuý. BÊt cø ®©u nÒn kinh tÕ thÞ trêng nµo, ngêi ta còng thÊy ®îc sù hiÖn diÖn cña vai trß Nhµ níc. Nhµ níc ®· vµ ®ang thùc hiÖn mét lo¹t chøc n¨ng ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ tiÒn – hµng, tµi chÝnh. Híng tíi mét trËt tù nhÊt ®Þnh trong x· héi do b¶n th©n nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã nh÷ng u ®iÓm vµ khuyÕt diÓm sau: VÒ u thÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng: +Mét lµ thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ g¾n s¶n xuÊt víi tiªu thô, thùc hiÖn môc tiªu s¶n xuÊt. Do ®ã ngêi ta t×m mäi c¸ch rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt, thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, ¸p dông nhanh chãng s¶n xuÊt- khoa häc- c«ng nhÖ vµ quay nhanh tiÒn vèn, ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 7 8 + Hai lµ thóc ®Èy vµ ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt n¨ng ®éng thÝch nghi víi c¸c ®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña thÞ trêng. Thay dæi mÉu m· s¶n xuÊt, t×m mÆt hµng míi vµ t×m c¸ch ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a. +Ba lµ thóc ®Èy sù tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ ®a nhanh vµo s¶n xuÊt, kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, ®¸p øng nhiÒu mÆt cña kh¸ch hµng vµ cña thÞ trêng. +Bèn lµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng trëng dåi dµo s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô, thóc ®Èy vµ kÝch thÝch s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¸t triÓn , ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña nhµ kinh doanh víi kh¸ch hµng, ®¸p øng nhu cÈu ngµy cµng cao cña x· héi. +N¨m lµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. TÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt lµ 2 con ®êng ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt. Mét mÆt c¸c ®¬n vÞ chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh lµm ¨n giái cã hiÖu qu¶ cao, cho phÐp tÝch tô, më réng quy m« s¶n xuÊt. MÆt kh¸c do qu¸ tr×nh c¹nh tranh lµm cho s¶n xuÊt ®îc tËp trung vµo c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ thùc sù ‘ ®øng’ ®îc trªn thÞ trêng, lµm ¨n cã hiÖu qu¶. ChÝnh qu¸ tr×nh c¹nh tranh kinh tÕ lµ ®éng lùc thóc ®Èy tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, vÉn cßn nh÷ng ®iÓm cÇn kh¾c phôc sau: + Mét lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng mang tÝnh tù ph¸t, t×m kiÕm lîi nhuËn bÊt k× gi¸ nµo, kh«ng ®i ®óng híng cña kÕ ho¹ch Nhµ níc, môc tiªu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ. TÝnh tù ph¸t cña thÞ trêng cßn dÉn ®Õn tËp trung ho¸ cao, sinh ra ®éc quyÒn thñ tiªu c¹nh tranh, lµm gi¶m hiÖu qu¶ chung vµ tÝnh tù ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ. +Hai lµ kinh tÕ thÞ trêng “ c¸ lín nuèt c¸ bД dÉn ®Õn ph©n ho¸ ®êi sèng d©n c, mét bé phËn dÉn ®Õn ph¸ s¶n, ph©n hãa giµu- nghÌo, dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ, thÊt nghiÖp, kh«ng cã viÖc lµm vµ sè ®«ng ngêi lao ®éng l©m vµo c¶nh nghÌo khã. +Ba lµ x· héi ph¸t sinh nhiÒu tiªu cùc, tÖ n¹n x· héi g¾n liÒn víi hiÖn trang kinh tÕ sa sót, g©y rèi lo¹n x· héi. Nhµ kinh doanh t×m ®ñ thñ ®o¹n, m¸nh khoÐ lµm hµng gi¶, bu«n lËu , trèn thuÕ, ..kh«ng tõ mét thñ ®o¹n nµo ®Ó thu ®îc lîi nhuËn tèi ®a. +Bèn lµ v× lîi Ých vµ lîi nhuËn dÉn ®Õn sö dông bõa b·i, tµn ph¸ tµi nguyªn vµ huû diÖt mét c¸ch tµn khèc m«i trêng sinh th¸i. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta cßn ë giai ®o¹n thÊp, hÖ thèng ph¸p luËt thiÕu hoµn chØnh, cha ®ång bé, nh÷ng u thÕ cha thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vµ râ rÖt, nh÷ng khuyÕt tËt cã c¬ héi n¶y sinh. Nhµ níc cÇn ph¶i t¨ng cêng ®iÒu chØnh vµ qu¶n lý vÜ m« mét c¸ch kiªn quyÕt vµ kh«n khÐo ®Ó ®a mäi ho¹t ®éng vµo khu«n khæ vµ tu©n theo ph¸p luËt. ChÝnh v× vËy, sö dông “bµn tay h÷u h×nh” cña Nhµ níc cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra hµnh lang vµ bíc ®i cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng vËn ®éng theo ®Þnh híng XHCN. 2.Sù vËn dông c¬ chÕ thÞ trêng vµo ViÖt Nam §Êt níc ta ®ang ®ång thêi diÔn ra hai qu¸ tr×nh xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng vµ xo¸ bá nÒn kinh tÕ l¹c hËu ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ lín theo ®Þnh híng XHCN. Tõ sau ®¹i héi Vi, c¬ chÕ thÞ trêng ®· ®ùoc §¶ng ta vËn dông theo c¸c híng sau: Mét lµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, theo nghÞ quyÕt cña ®¹i héi §¶ng lÇn thø Ü, níc ta bao gåm 6 thµnh phÇn kinh tÕ: +Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ níc +Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 8 9 +Thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n +Thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ +Thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n Nhµ níc +Thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi Trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trÒn th× thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o nhng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®Òu ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. Hai lµ chuyÓn m¹nh sang c¬ chÕ thÞ trêng víi viÖc sö dông m¹nh mÏ c¸c c«ng cô qu¶n lÝ vÜ m«, ®iÒu tiÕt kinh tÕ nh ®æi míi hÖ thèng luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch ®æi míi c¸c c«ng cô tµi chÝnh nh thuÕ, phØ..®æi míi chÝnh s¸ch sö dông ®ßn bÈy gi¸ c¶, chuyÓn qua c¬ chÕ gi¸ c¶ kinh doanh trªn c¬ së nhËn thøc vµ vËn dông ®óng ®¾n c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan,lµm chñ c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Ba lµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· x¸c ®Þnh “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giãi” theo c¸c nguyªn t¾c “B×nh d¼ng,cïng cã lîi, t«n träng chñ quyÒn vµ kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña mçi quèc gia” më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¶i nh»m thóc ®Èy sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ –x·héi. Bèn lµ c¶i c¸ch mét bíc bé m¸y qu¶n lÝ theo híng tinh gi¶n ho¸, hiÖu qu¶ h¬n. Døt bá c¬ chÕ qu¶n lý, hµnh chÝnh quan liªu, bao cÊp , cång kÒnh, ph©n ®Þnh, râ chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ víi chøc n¨ng kinh daonh cña ®¬n vÞ, ph©n ®Þnh vµ kÕt hîp tèt qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ vµ qu¶n lý s¶n xuÊt- kinh doanh, tù chñ, tù m×nh chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mÆt tµi chÝnh cña ®¬n vÞ c¬ së víi viÖc thùc hiÖn sù tËp trung thèng nhÊt cña Trung ¬ng vµ t¨ng cêng chøc n¨ng híng dÉn kiÓm so¸t, ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. N¨m lµ ph¸t huy néi lùc t¹i chç, t¨ng m¹nh ®µu t néi bé. ChÝnh phñ t¨ng cêng huy ®éng c¸c nguån lùc tµi trß ë trong níc lµ chñ yÕu vµ kÕt hîp víi c¸c nguån tµi trî tõ níc ngoµi , gi¶m bít sù phô thuéc kinh tÕ vµo níc ngoµi, n©ng cao tÝnh ®éc lËp vµ tù chñ vÒ kinh tÕ. §Èy m¹nh s¶n xuÊt trong níc, tiªu dïng hµng trong níc, khuyÕn khÝch hµng xuÊt khÈu kiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc vay nî, gi¶m bít quy m« nî níc ngoµi vµ tr¶ nî dÞch vô. S¸u lµ thóc ®¶y vµ c¶i thiÖn t×nh h×nh kinh doanh trong khu vùc kinh tÕx· héi, t¹o ra n¨ng suÊt chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cao. Sö dông vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sù ph©n phèi c¸c nguån lùc. Tuy nhiªn, sù vËn dông kinh tÕ thÞ trêng vµo níc ta cßn nhiÒu thiÕu sãt. Sù tù do c¹nh tranh theo ph¸p luËt cha ®îc qu¶n lÝ triÖt ®Ó dÉn ®Õn n¶y sinh ra c¸c khuyÕt tËt x· héi nh ®· tr×nh bµy ë trªn nh lµm hµng gi¶..Bªn c¹nh ®ã, hÖ thèng thÞ trßng cña níc ta h×nh thµnh cha ®Çy ®ñ vµ cha ®ång bé. ThÞ trêng vèn míi cã trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh , víi quy m« cßn rÊt nhá vµ cßn bÞ kiÓm so¸t chÆt chÏ bëi nhµ níc g©y ra sù thiÕu hÊp dÉn víi c¸c nhµ ®Çu t. C¸c thÞ trßng kh¸c nh lao ®éng, bÊt ®éng s¶n , khoa häc..cßn rÊt s¬ khai vµ thiÕu tÝnh ®ång bé. Sù ®æi mãi trong hµnh ch×nh Nhµ níc còng cha triÖt ®Î, bé m¸y qu¶n lÝ cha thùc sù tinh gi¶n vµ hiÖu qu¶. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 9 10 C.Sù cÇn thiÕt t¨ng cêng vai trß kinh tÕ cña Nhµ nø¬c ViÖt nam trong c¬ chÕ míi I.Néi dung c¬ chÕ thÞ tr êng cã sù qu¶n lÝ Nhµ n íc theo ®Þnh híng XHCN : Mét lµ Nhµ níc ph¶i dùa trªn c¬ng lÜnh luËn ®iÓm, t tëng khoa häc ®Ó ®iÒu tiÕt quan hÖ gi÷a cac giai cÊp, céng ®ång d©n téc, nhãm x· h«Þ.. ®Ó thùc hiÖn tæ chøc vµ l·nh ®¹o nÒn kinh tÕ quèc d©n theo ®Þnh híng XHCN, kh«ng ®Ó bá mÆc cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ” tù th©n vËn ®éng “, nhÊt thiÕt ph¶i cã sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng, vai trß qu¶n lÝ ®iÒu hµnh v× hiÖu lùc cña Nhµ níc. Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng XHCN. Trong khi ®ã kinh tÕ quèc doanh ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ngµnh vµ lÜnh vùc then chèt, n¾m nh÷ng doanh nghiÖp then chèt, träng yÕu, thùc hiÖn vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ lµ c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ níc thùc hiÖn tèt chøc n¨ng qu¶n lÝ vÜ m« cña m×nh. G¾n ph¸t triÓn kinh tÕ víi ph¸t triÓn v¨n ho¸, x· héi n©ng cao ®êi sèng v¨n ho¸ ®¹o ®øc, tinh thÇn cña nh©n ®an, n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n tµi, ®Èy lïi c¸c hiÖn trîng tiªu cùc trong x· héi. KiÖn toµn hÖ thèng chÝnh trÞ, tiÕp tôc ®æi míi kinh tÕ, ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lÝ cña Nhµ níc vµ ®æi míi t¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña §¶ng. Hai lµ qu¶n lÝ Nhµ níc vÒ kinh tÕ ph¶i t«n träng tÝnh quyÕt ®Þnh cña hÖ thèng c¸c quan hÖ s¶n xuÊt x· héi ®èi víi c¬ chÕ kinh tÕ, chÝnh s¸ch kinh tÕ. X©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn ViÖt Nam, Nhµ níc cña d©n, do d©n vµ v× d©n. Ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, tõng bíc x©y dùng c¬ së vËt chÊt- kÜ thuËt. ThiÕt lËp tõng bíc quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh së h÷u kh«ng ngõng ®æi míi ph¬ng thøc qu¶n lÝ vµ ph©n phèi. Ba lµ qu¶n lÝ Nhµ níc vÒ kinh tÕ ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. Khi x¸c ®Þnh quan hÖ kinh tÕ- chÝnh trÞ ph¶i ®øng trªn gi¸c ®é Nhµ níc XHCN ®Ó xem xÐt lîi Ých kinh tÕ cña c¸c giai cÊp, trªn c¬ së yÕu tè con ngêi ®îc ®Ò cao, gi¶i phãng mäi tiÒm n¨ng vµ lùc lîng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh híng XHCN. Bèn lµ qu¶n lÝ Nhµ níc vÒ kinh tÕ ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a quyÒn qu¶n lÝ tËp trung vµ quyÒn tù chñ ph¶i khèng chÕ trong ph¹m vi tµi chÝnh cho phÐp vµ kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn chÝnh s¸ch tËp trung ®Çu t. ChÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ níc, trªn c¬ së thõa nhËn sù tån t¹i kh¸ch quan cña nh÷ng quan hÖ hµng ho¸- tiÒn tÖ vµ vai trß cña chñ së h÷u, ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ ë c¸c c¬ së kinh tÕ. N¨m lµ qu¶n lÝ Nhµ níc ph¶i b¶o ®¶m sù thèng nhÊt gi÷a c¸c chÝnh s¸ch x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cÇn ng¨n chÆn c¸c mÆt tiªu cùc nh c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh…ph¶i gi¶m bít sù chªnh lÖch giµu nghÌo gi÷a c¸c vïng trong c¶ níc. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ph¶i g¾n liÒn víi b¶o vÖ m«i trêng. T¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ®i ®«i ph©n phèi cã hiÖu qu¶. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 10 11 S¸u lµ qu¶n lÝ Nhµ níc vÒ kinh tÕ ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ víi nhiÖm vô b¶o vÖ tæ quèc XHCN. §©y lµ quy luËt tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña d©n téc, võa ph¶n ¸nh yªu cÇu cña nhiÖm vô c¸ch m¹ng XHCN ë níc ta trong t×nh h×nh hiÖn nay, gi÷ v÷ng ®Þnh híng XHCN. Trªn ®©y lµ méi dung cña c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. Nh÷ng néi dung trªn cã ¶nh hëng lín ®Õn môc tiªu vµ chøc n¨ng vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc ViÖt Nam. II. Môc tiªu vµ chøc n¨ng ®Ó qu¶n lÝ vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ n íc ViÖt Nam 1. Môc tiªu qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc: Nh»m ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xu¸t vµ c«ng b»ng x· héi v× nhu cÇu t¹o ra cña c¶i x· héi, kh¾c phôc tÝnh tù ph¸t, v« tæ chøc vèn cã cña kinh tÕ t nh©n, t b¶n chñ nghÜa, c¸ thÓ trong s¶n xu¸t còng nh trªn thÞ trêng. Gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn. C¸c ®¬n vÞ c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh, yªn t©m bá vèn vµo ®Çu t vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Muèn vËy Nhµ níc sÏ ph¶i t¹o ra hµnh lang vµ æn ®Þnh lµnh m¹nh, c¸c chÝnh s¸ch vÒ quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông, quyÒn thõa kÕ tµi s¶n vµ híng thu nhËp hîp ph¸p ®îc thÓ chÕ ho¸ thµnh ph¸p luËt. Môc tiªu, cña qu¶n lÝ kinh tÕ Nhµ níc trong giai ®o¹n ®Èu ( mét bíc qu¸ dé nhá trong thêi k× tõ qu¸ ®é) lµ th«ng qua ®æi míi toµn diÖn ®¹t tíi æn ®Þnh v÷ng ch¾c c¸c mÆt trong ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi …t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh ë c¸c chÆng sau . NhiÖm vô ®ã thÓ hiÖn ë c¸c môc tiªu sau ®©y: Thø nhÊt lµ môc tiªu vÒ s¶n lîng, ngµy cµng t¨ng thu nhËp quèc d©n, phÊn ®Êu tèc ®é t¨ng trëng GDp hµng n¨m lµ 7 ®Õn 7,5% ®Õn n¨m 2010 th×× GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ gÊp ®«i n¨m 2000, ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh níc c«ng nghiÖp. §Èy m¹nh t¨ng trëng ë c¶ ba lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®¶m b¶o nhu cÇu cña nh©n ®©n, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Thøc hai lµ môc tiªu vÒ viÖc lµm- gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng trung b×nh hµng n¨m lµ 1,5 triÖu ngêi , gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp, n©ng cao c¸c quü phóc lîi cho ngßi lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn tèt h¬n cho lao ®éng. §ång thêi chóng ta ph¶i ph©n c«ng l¹i lao ®éng ®Ó tØ lÖ lao déng trong n«ng nghiªp gi¶m xuèng,tØ lÖ lao ®éng trÝ ãc ngµy cµng t¨ng lªn.§ång thêi tèc ®é t¨ng lao ®éng ë trong c¸c ngµnh dÞch vô b¶o hiÓm ng©n hµng ,tµi chÝnh ph¶i t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng lao ®éng ë c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt. Thø ba lµ môc tiªu tµi chÝnh, æn ®Þnh gi¸ c¶, tr¸nh viÖc gi¸ c¶ biÕn ®éng thÊt thêng, gi÷ cho tØ lÖ l¹m ph¸t trong vßng mét con sè, chØ sè gi¸ c¶ hµng n¨m kh«ng t¨ng qu¸ 5%. Ph¶i cã dù phßng vµ chuÈn bÞ cho nh÷ng biÕn ®éng trong khu vù c vµ trªn thÕ giíi.Thùc hiÖn ®¶m b¶o mét ng©n s¸ch Nhµ níc thèng nhÊt ,bao gåm ng©n s¸ch ChÝnh phñ vµ ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng, b¶o ®¶m c©n ®èi gi÷a ph¬ng tiÖn vµ nhiÖm vô, kÕt hîp lîi Ých cña c¶ níc, b¶o ®¶m nÒn kinh tÕ cã tÝch luü néi bé, ®¸p øng c¸c nhu cÇu chi thßng xuyªn cña bé m¸y Nhµ níc,nhu cÇu ®Çu t vµ ph¸t triÓn, nhÊt lµ x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng ,nhu cÇu an ninh, quèc phßng vµ c¸c chÝnh s¸ch x· héi kh¸c. Thø t lµ môc tiªu vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¹o hµnh lang ph¸p lý ®Ó hÊp dÉn c¸c níc kh¸c ®Õn níc ta ®Çu t ®Ó chóng ta cã thÓ tranh thñ vèn, c«ng nghÖ, c¸ch qu¶n lý.. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 11 12 Thø n¨m lµ môc tiªu vÒ ph©n phèi c«ng b»ng, gi¶m bít sù chªnh lÖch giµu nghÌo gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng trong c¶ níc, ph©n phèi theo ®óng nguyªn t¾c dùa trªn thµnh qu¶ lao ®éng. Thø n¨m lµ môc tiªu ®Þnh híng XHCN, bè trÝ c¬ cÊu kinh tÕ hîp lÝ phï hîp víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa vµ còng phï hîp víi ®Þnh híng XHCN. X©y dùng mét Nhµ níc ph¸p quyÒn m¹nh, mét nÒn hµnh chÝnh quèc gia chÝnh quy vµ mét ®éi ngò c«ng chøc ®îc ®µo t¹o cã hÖ thèng, cã phÈm chÊt, cã ®¹o ®øc vµ chuyªn m«n kü thuËt giái.Híng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng ®i lªn chñ nghÜa x· héi. 2. C¸c chøc n¨ng cña Nhµ níc trong c¬ chÕ kinh tÕ míi: Trong qu¸ tr×nh ®æi míi sang kinh tÕ thÞ trêng Nhµ níc ph¶i gi¶i quyÕt tèt chøc n¨ng c¬ b¶n sau. Thø nhÊt lµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, ph¶i t×m mäi c¸ch t¨ng nhanh chu chuyÓn tiÒn tÖ, ®¹t tíi tÝnh chuyÓn ®æi trong níc cña ®ång tiÒn quèc gia, n©ng cao tù chñ kinh tÕ doanh nghiÖp vµ h¹n chÕ viÖc ph©n phèi hµnh chÝnh c¸c nguån vËt t ®· dÉ ®Õn sù gia t¨ng c¸c nguån tµi chÝnh, tù do ho¸ gi¸ c¶ ( trªn ®¹i bé phËn hµng ho¸) vµ c¾t gi¶m m¹nh c¸c kho¶n tµi trî nÕu kh«ng l¹m ph¸t vµ n¹n th©m hôt trµn lan dÉn ®Õn sù tr× trÖ vµ suy tho¸i cña kinh tÕ. KÕt côc kh«ng thÓ lo¹i bá ®îc t×nh tr¹ng thiÕu hôt hµng ho¸ vµ ng©n s¸ch, Nhµ níc ph¶i t¹o m«i trêng hµnh lang vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh , duy tr× trËt tù an toµn x· héi, sèng vµ lµm viÖc theo HiÕn ph¸p vµ phÊp luËt, thi hµnh nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch, thÓ chÕ qu¶n lý vÜ m« theo híng ®æi míi, khèng chÕ l¹m ph¸t ,®iÒu tiÕt thÞ trêng vµ ng¨n ngõa xö lÝ nh÷ng biÕn ®éng xÊu, phøc t¹p cña kinh tÕ thÞ trêng. Hai lµ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn.Nhµ níc x©y dùng hÖ thèng cÇu ®êng, c¸c c«ng tr×nh c«ng céng phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn,®ång thêi cã t¸c dông kÝch cÇu,thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n n÷a. Nhµ níc còng cho x©y dùng c¸c khu kinh tÕ ®Ó hÊp dÉn ®Çu t níc ngoµi, kªu gäi c¸c nguån ®Çu t trong níc. Vµ còng kh«ng thÓ thiÕu lµ c¸c hÖ thèng th«ng tin ,®iÖn,nhµ ë... ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña ngêi d©n vµ c¸c nhu cÇu cho phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ. Ba lµ hç trî vµ dÉn d¾t ph¸t triÓn, tËn dông khai th¸c tiÒm n¨ng, nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ph¸t huy vai trß cña kinh tÕ quèc doanh lµm chç dùa cho c¸c c¬ së vµ c¸ nh©n trong kinh doanh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i..th«ng qua kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc. Trªn c¬ së nhËn thøc vµ vËn dông tÝnh quy luËt kh¸ch quan,Nhµ níc sö dông hÖ thèng bé m¸y cña m×nh l·nh ®¹o vµ ®iÒu tiÕt cã ý thøc vÒ nhÞp ®é ph¸t triÓn vµ c©n ®èi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n theo ®Þnh híng XHCN. X¸c ®Þnh cã c¨n cø khoa häc nh÷ng môc tiªu kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi, môc tiªu tríc m¾t vµ dµi l©u, ®ång thßi lùa chän nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó ®¹t tíi c¸c môc tiªu ®ã trong thêi gian nhÊt ®Þnh. Bèn lµ chøc n¨ng phèi hîp b¶o ®¶m c©n ®èi nh÷ng tØ lÖ quan träng nhÊt vµ xö lÝ hoµ gi¶i nh÷ng tranh chÊp hoÆc gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn trong ph©n c«ng chøc tr¸ch, ph©n c«ng lao ®éng x· héi cña bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc nh»m ®¹t môc tiªu x¸c ®Þnh.Nhµ níc lùa chän c¸c ph¬ng ¸n ®Çu t quan träng ,ph©n bæ nguån lùc, tiÕt kiÖm vµ ®Çu t, ®iÒu tiÕt cña ChÝnh phñ vµ c¸c xÝ nghiÖp c«ng céng. Th«ng qua viÑc ®Çu t cã träng ®iÓm cho c¸c ngµnh ,c¸c vïng kinh tÕ vµ c¸c khu vùc Nhµ níc khi cÇn thiÕt t¸c ®äng vµo c¸c quan hÖ cung cÇu, híng thÞ trêng vµo quü ®¹o Nhµ níc. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 12 13 N¨m lµ chøc n¨ng kÝch thÝch. §©y lµ mét chøc n¨ng quan träng vµ hÕt søc phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. Nã lµm mäi ngßi lao déng quan t©m tíi c«ng viÖc, còng nh tù gi¸c ph¸t huy nh÷ng n¨ng lùc kh¶ n¨ng cña c¸ nh©n. Nhµ níc sö dông ®óng ®¾n vµ réng r·i c¸c ®ßn bÈy khuyÕn khÝch s¶n xuÊt.C¸c c«ng cô tiÒn l¬ng ,tiÒn thëng , tû gi¸ hèi ®o¸i ,l·i suÊt,tÝn dông...nÕu ®îc sö dông ®óng d¾n th× sÏ cã ý nghÜa quan träng ®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt. S¸u lµ chøc n¨ng kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt kinh tÕ. Thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm gi÷a c¸c cÊp kh¸c nhau trong hÖ thèng thø bËc, qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ níc, b¶o ®¶m chøc n¨ng kiÓm so¸t kinh tÕ cña Nhµ níc theo luËt ®inh, kÕt hîp sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc víi tÝnh tù chñ cña xÝ nghiÖp. B¶y lµ chøc n¨ng ®èi ngo¹i nh»m phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Nhµ níc t¹o hµnh lang ph¸p lý ®Ó c¸c níc yªn t©m ®Çu t vµo níc ta, tranh thñ vèn kü thuËt, c«ng nghÖ vµ phong c¸ch qu¶n lÝ míi.Nhµ níc tæ chøc ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c vµ h÷u nghÞ víi c¸c níc kh¸c theo nguyªn t¾c b×nh ®¼ng cïng cã lîi vµ t«n träng chñ quyÒn l·nh thæ ,®éc lËp cña nhau. Trªn ®©y lµ mét sè chøc n¨ng c¬ b¶n cña Nhµ níc ta ®Ó cã thÓ x©y dùng mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng ®ã th× Nhµ níc cÇn ph¶i sö dông mét sè c«ng cô qu¶n lÝ kinh tÕ vÜ m« sao cho hiÖu qu¶ , ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra. III.C«ng cô Nhµ níc sö dông trong qu¶n lÝ vÜ m«: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cÇn t¨ng cêng vµ ph¸t huy vai trß quan träng cña kÕ ho¹ch kinh tÕ cña Nhµ níc vµ ®Ó thùc hiÖn vai trß qu¶n lÝ kinh tÕ cña m×nh Nhµ níc ph¶i sö dông mét sè c«ng cô qu¶n lÝ sau d©y Mét lµ hÖ thèng ph¸p luËt, thÓ hiÖn vai trß ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt, kiÓm so¸t cña Nhµ níc, cã tÝnh b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, hÖ thèng ph¸p luËt cã hai chøc n¨ng sau d©y  Cìng chÕ hµnh vi cña c¸c doanh nghiÖp nÕu hµnh vi ®ã g©y tæn h¹i ®Õn lîi Ých x· héi nh lµm hµng gi¶, hµng kÐm chÊt lîng,..®Ó nh»m h¹n chÕ c¸c khuyÕt t¹t n¶y sinh ra trong c¬ chÕ thÞ trêng, ®a nÒn kinh tÕ thÞ trêng nø¬c ta vµo ®Þnh híng XHCN.  T¹o hµnh lang ph¸p lý an toµn cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh.C¸c doanh nghiÖp yen t©m bá vèn ®µu t vµ lµm ¨n theo ph¸p luËt. Tõ ®ã cã thÓ ph¸t huy mäi u thÕ cña c¸c thµnh phÇnkinh tÕ, t¹o ®éng lùc cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. Hai lµ kÕ ho¹ch ho¸, nh»m môc ®Ých ®Þnh híng vµ khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng kinh tÕ, qu¶n lÝ vµ ®iÒu chØnh toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. §¶ng ta kh¼ng ®Þnh “cÇn ®æi míi néi dung vµ ph¬ng ph¸p kÕ ho¹ch ho¸, sö dông ®óng ®¾n c¸c quan hÖ hµng ho¸- tiÒn tÖ, nhng kh«ng coi nhÑ kÕ ho¹ch, coi nhÑ viÖc qu¶n lÝ thÞ trêng”, kÕ ho¹ch ho¸ g¾n liÒn víi hÖ thèng ®ßn bÈy kinh tÕ gi¶i quyÕt vµ ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ vÒ lîi Ých, mµ lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt -kinh doanh lµ ®éng lùc trùc tiÕp ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ vµ t¹o c¬ së cho viÖc ®¸p øng c¸c lîi Ých kh¸c.Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cÇn t¨ng cêng vµ ph¸t huy vai trß quan träng cña kÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ cña Nhµ níc. Muèn thÕ ,tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ph¬ng híng môc tiªu c¬ b¶n vµ v¹ch ra ph¬ng thøc b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt vµ hoµn chØnh gi÷a kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ.Tõ ®ã ®¶m b¶o thùc thi cã hiÖu qu¶ vµ ®¸p øng mét c¸ch linh ho¹t sù biÕn ®æi cña t×nh h×nh kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ,b¶o ®¶m cho ChÝnh phñ Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 13 14 vËn hµnh nÒn kinh tÕ ,®iÒu chØnh kÕ ho¹ch hoÆc cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ ,thóc ®Èy sù nç lùc ®¹t ®Õn môc tiªu nhÊt ®Þnh. Ba lµ chÝnh s¸ch tµi kho¸ bao gåm chi tiªu chÝnh phñ, thuÕ.NÕu chÝnh ph¶u t¨ng chi tiªu th× sÏ lµm cho cung cÇu t¨ng, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh. Nhng l¹m ph¸t còng t¨ng lªn dï thÊt nghiÖp cã gi¶m ®i. Do vËy chÝnh phñ ph¶i c©n ®èi chi tiªu hîp lÝ, kh«ng ®Î béc chi ng©n s¸ch kÐo dµi. ThuÕ còng lµ mét c«ng cô quan träng ®Ó ®iÒu tiÕt kinhtÕ, nã cã t¸c dông gi¶m bít cung cña c¸c hµng ho¸ kh«ng ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hoÆc g©y tæn h¹i ®Õn lîi Ých x· héi. §ång thêi, thuÕ còng lµ c«ng cô ®Ó nhµ níc ph©n phèi thu nhËp mét c¸ch hîp lÝ h¬n( thuÕ thu nhËp c¸ nh©n) vµ b¶o ®¶m nguån thu cho chÝnh phñ. Mét chÝnh s¸ch tµi kho¸ më réng lµ khi chi tiªu chÝnh phñ t¨ng thuÕ gi¶m vµ ngîc l¹i, mét chÝnh s¸ch tµi kho¸ th¾t chÆt lµ khi chi tiªu chÝnh phñ gi¶m mµ thuÕ t¨ng. Bèn lµ c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ bao gåm lîng cung tiÒn tÖ vµ l·i suÊt. Lîng cung tiÒn tÖ tøc lµ sè lîng tiÒn tÖ trong lu th«ng. NÕu sè lîng t¨ng sÏ lµm cho chi tiªu tiªu dïgn t¨ng, chÝnh phñ sÏ ®Çu t nhiÒu h¬n cho c«ng tr×nh c«ng céng, lµm kÝch cÇu, kinh tÕ ph¸t triÓn ( trong ng¾n h¹n) nhng sÏ thóc ®Èy l¹m ph¸t lªn cao. Cßn khi l·i suÊt t¨ng lªn sè tiÒn dµnh cho ®Çu t gi¶m khiÕn lîng cung hµng ho¸ gi¶m, thÊt nghiÖp t¨ng nhng l¹m ph¸t ®îc kiÓm so¸t. Mét chÝnh s¸ch gi¶m l·i suÊt khiÕn kinh tÕ ph¸t triÓn, gi¶m thÊt nghiÖp, tøc kh«i phôc ®îc t×nh tr¹ng kinh tÕ khi ®ang khã kh¨n khñng ho¶ng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®îc coi lµ më réng khi t¨ng lîng cung vÒ tiÒn tÖ vµ gi¶m l·i suÊt cßn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ thu hÑp khi gi¶m cung tiÒn tÖ, t¨ng l·i suÊt. N¨m lµ chÝnh s¸ch thu nhËp tøc lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l¬ng. NÕu chÝnh phñ t¨ng tiÒn l¬gn th× cã t¸c dông kÝch thÝch s¶n xuÊt. CÇu t¨ng, thÊt nghiÖp gi¶m nhng gi¸ c¶ t¨ng tøc l¹m ph¸t t¨ng cao. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng lµ mét chÝnh s¸ch khã thùc hiÖn vµ ¶nh hëng cña nã rÊt s©u réng. Vµ chÝnh phñ còng kh«ng thÓ gi¶m lîng c«ng nh©n ®îc.Do vËy trong thêi k× l¹m ph¸t cao, tiÒn l¬ng ®îc gi÷ cæ ®Þnh vµ dïng c¸c chÝnh s¸ch kh¸c gi¶m l¹m ph¸t. S¸u lµ chÝnh s¸ch vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i bao gåm ba c«ng cô lµ tØ gi¸ hèi ®o¸i, h¹n ng¹ch quota, thuÕ quan. TØ gi¸ gèi ®o¸i sÏ t¸c®éng ®Õn søc m¹nh cña ®ång tiÒn b¶n ®Þa, nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. H¹n ng¹ch vµ thuÕ quan lµ c«ng cô ®Ó kiÓm so¸t xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu thóc ®Èy nÒn kinh tÕ trong níc còng nh b¶o vÖ hµn ho¸ trong níc tríc sù c¹nh tranh khèc liÖt cña hµng ho¸ c¸c níc ph¸t triÓn trong khu vùc vµ thÕ giíi. Trªn ®©y lµ c¸c c«ng cô mµ Nhµ níc ViÖt Nam ®a ra ®Ó qu¶n lÝ kinh tÕ nh»m c¸c môc tiªu nh ®iÒu hoµ quan hÖ cung cÇu vèn, tiÒn mÆt trong x· héi… Tuy nhiªn bÊt cø c«ng cô nµo còng cã hai mÆt cña nã. Khi kinh tÕ ph¸t triÓn thÊt nghiÖp gi¶m t¨ng trëng m¹nh khiÕn l¹m ph¸t gia t¨ng. Do vËy ph¶i tuú thêi k×, ®iÒu kiÖn mµ chÝnh phñ sö dông c¸c c«ng cô ®¹t môc tiªu ®îc u tiªn nhÊt sao cho cã hiÖu qu¶. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 14 15 IV.Thùc tr¹ng qu¶n lÝ Nhµ Níc ë ViÖt Nam hiÖn nay Qua h¬n 15 n¨m ®æi míi , vai trß qu¶n lÝ kinhtÕ cña Nhµ Nuíc ViÖt Nam ngµy cµng ®îc t¨ng cêng vµ c¶i thiÖn do vËy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh c«ng ®¸ng kÓ,nh÷ng thµnh c«ng ®ã cã thÓ kÓ ra lµ: Tèc ®é t¨ng trëng GDP h»ng n¨m cao nhÊt nh× khu vùc ,®îc b¹n bÌ quèc tÕ ®¸nh gi¸ cao. TØ lÖ l¹m ph¸t ®îc gi¶m xuèng ®Õn møc cã thÓ kiÎm so¸t ®îc so víi ®©u thêi k× ®æi míi ( n¨m 1986 l¹m ph¸t lµ 877%).Sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy cµng æn ®Þnh. ®v:% N¨m 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 GDP 9,3 9,5 9,3 8,8 5,8 4,8 6,8 6,94 7,04 L¹m 8,8 12,7 4,5 3,6 9,2 0,1 -0,6 0,8 4 ph¸t B¶ng 1: Tèc ®é t¨ng trëng GDP vµ tØ lÖ l¹m ph¸t cña ViÖt Nam tõ 1994-2002 Nguån:Niªn gi¸m thèng kª 2002 Tèc ®é t¨ng trëng GDP cao khiÕn cho GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi cña viÖt Nam còng t¨ng cao, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi ViÖt nam hiÖn nay lµ 420 USD ,®ang lµ mét trong nh÷ng níc cã GDP thÊp nhÊt thÕ giíi nhng víi tèc ®é t¨ng trëng GDP nh hiÖn nay th× dù tÝnh ®Õn n¨m 2015 ViÖt Nam sÏ tho¸t khái danh s¸ch c¸c níc nghÌo. ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®æi míi còng ®· x©y dùng ®îc mét c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng hîp lÝ theo xu híng hiÖn ®¹i ho¸ ,c«ng nghiÖp ho¸.TØ lÖ ®ãng gãp trong GDP cña N«ng nghiÖp ®· gi¶m dÇn vµ cña C«ng nghiÖp – DÞch vô ®· t¨ng lªn.Sù thay ®æi trong c¬ cÊu kinh tÕ ®ã cho thÊy ®êng lèi cña §¶ng vÒ c¬ cÊu ®ang ®îc thùc hiÖn mét c¸ch hîp lÝ.C¬ cÊu kinh tÕ cña chóng ta ph¶n ¸nh ®óng yªu cÇu quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan,phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ,t¹o ®iÒu kiÖn cho øng dông c¸c thµnh tùu míi cña khoa häc.C¬ cÊu kinh tÕ míi la mét c¬ cÊu kinh tÕ më,cã quan hÖ víi bªn ngoµi,®ång thêi khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh cña níc ta : tµi nguyªn,lao ®éng,vÞ trÝ ®Þa lý. N«ng nghiÖp C«ng nghiÖp DÞch TØ träng trong tæng ®Çu t X· héi 86-90 91-95 96-2000 13,4 8,7 12,5 TØ träng trong GDP 86-90 42,1 91-95 27,2 96-2000 25,3 25,7 38,7 41,2 22,9 28,8 33,9 60,9 52,7 46,3 35 44,1 40,8 Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 15 16 vô B¶ng 2: §Çu t vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt Nam Nguån : Niªn gi¸m thèng kª 2000 Mét thµnh c«ng cã thÓ kÓ tíi ®ã lµ Nhµ Níc ViÖt Nam ®· t¹o ra mét m«i trêng kinh tÕ æn ®Þnh , t¹o t© lÝ yªn t©m cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi . Trong nh÷ng n¨m võa qua , ViÖt Nam lu«n lµ mét trong nh÷ng níc cã m«i trêng ®Çu t an toµn nhÊt. §Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam ngµy cµng nhiÒu dï trªn thÕ giíi ®ang cã xu híng c¾t gi¶m FDI 1988- 1992 1993 1991 363 206 281 1994 1995 1996 1997 1998 Tæng 374 392 336 2151 3130 3636 6350 8528 4453 4059 35.608 256 500 625 650 1095 549 463 1002 1500 2000 3028 Sè dù ¸n Tæng 3301 vèn ®Çu t Vèn ®Çu t thªm Vèn 207 thùc hiÖn 367 684 260 2.579 4.357 4057 2480 14.737 B¶ng 3: T×nh h×nh FDI 11 n¨m (1988-1998) Nguån:Vô Tµi chÝnh ®èi ngo¹i – Bé Tµi chÝnh TØ lÖ tÝch luü néi bé trong nÒn kinh tÕ cao,t¹o nguån vèn ®Çu t cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓ kinhtÕ .C¸c dù ¸n ®Çu t do nguån vèn ®îc huy déng trong níc ngµy cµng t¨ng.Néi lùc trong níc ®ang ®îc ph¸t huy cã hiÖu qu¶ vµ triÖt ®Ó h¬n C¶ níc Tæng vèn dù ¸n 3229 -§Õn n¨m 1998 2643 -N¨m 1999 568 Tæng sè vèn ®¨ng kÝ ( tØ ®ång ) 45.552 -§Õn n¨m 1998 38.440 -N¨m 1999 7.112 Quèc doanh 1573 1416 157 35.690 33.200 2.490 D©n doanh 1716 1227 489 9.862 5.240 4.622 B¶ng 4: Sè dù ¸n ®Çu t b»ng vèn trong níc ®Õn n¨m 1999 Nguån : Tæng côc thèng kª C¬ së h¹ tÇng ngµy cµng ®îc cñng cè vµ x©y dùng ®¸p øng nhu cÇu míi. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ViÖt Nam ®· cã nh÷ng c«ng tr×nh mang tÝnh chiÕn lîc vÒ kinh tÕ nh ®êng Hå ChÝ Minh , khu läc dÇu Dung QuÊt , khu kinh tÕ më Chu Lai , thuû ®iÖn S¬n La , c¸c khu c«ng nghiÖp,hÖ thèng giao th«ng ,®iÖn ,viÔn th«ng ngµy cµng hiÖn ®¹i. Bé mÆt cña c¸c thµnh thÞ vµ n«ng Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 16 17 th«n trong c¶ níc ngµy cµng ®îc hoµn chØnh h¬n. Bªn c¹nh ®ã sù quy ho¹ch trong chiÕn lîc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ngµy cµng ®îc quan t©m vµ chó ý. Mét thµnh tùu quan träng nhÊt lµ ®êi sèng nh©n d©n ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao.TØ lÖ sè d©n sèng trong thµnh thÞ,n¬i cã trang thiÕt bÞ phôc vô cho cuéc sèng ngµy cµng t¨ng lªn,tØ lÖ c¸c hé ®ãi nghÌo ®· gi¶m h¼n,nhÊt lµ khi chÝnh phñ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh 135.S¶n lîng l¬ng thùc ngµycµng t¨ng ,kh«ng nh÷ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu cña nh©n d©n mµ cßn thóc ®Èy xuÊt khÈu.Tõ mét n¬c ph¶i nhËp khÈu l¬ng thùcvµ xin viÖn trî l¬ng thùc cña níc ngoµi,®Õn nay ViÖt Nam ®· trë thµnh mét trong nh÷n n¬c xuÊt khÈu l¬ng thùc lín trªn thÕ giíi. Tæng s¶n lîng l¬ng thùc G¹o xuÊt khÈu ®¬n vÞ TriÖu tÊn 1991 1992 1993 1994 21,98 24,21 25,5 26,19 27,15 29 30,62 31,84 TriÖu tÊn 1,032 1,95 1,95 3,6 1,75 1995 2,1 1996 1997 3,0 1998 3,8 B¶ng 5: T×nh h×nh l¬ng thùc va g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tõ 1991-1998 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 1998 Cuèi cïng lµ hÖ thèng ph¸p luËt ®îc söa ch÷a vµ bæ sung phï hîp víi c¬ chÕ míi vµ sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ trong níc vµ thÕ giíi. Mét sè luË míi ra ®êi nh “ LuËt doanh nghiÖp”...vµ mét sè luËt ®îc söa ch÷a nh “Bé luËt lao ®éng”, “LuËt ®Çu t níc ngoµi”...®ang dÇn t¹o ra hµnh lang ph¸p lÝ thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ,c¸ nh©n, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶,t¹o ®éng c cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ h¹n chÕ c¸c khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ trêng t¹o ra. Trªn ®©y lµ c¸c thµnh tùu mµ ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc qua h¬n 15 n¨m ®æi míi . Nh÷ng thµnh tùu ®ã ®· chøng tá vai trß qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc ViÖt Nam ®ang ®îc t¨ng cêng vµ ph¸t huy hiÖu qu¶. Tuy nhiªn do viÖc míi b¾t ®©u x©y dùng c¬ chÕ thÞ trßng nªn vÉn con mét sè bÊt cËp trong c«ng t¸c qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc . Mét lµ hÖ thèng ph¸p luËt tuy ®· cã söa ch÷a ,bæ sung nhng vÉn cßn nhiÒu thiÕu sãt.§«i khi nã g©y khs kh¨n cho cho ho¹t ®äng c¸c doanh nghiÖp .Bªn c¹nh ®ã mét sè c¸ nh©n,tæ chøc kh¸c l¹i lîi dóngù thiÐu sãt ®ã ®Ó kiÕm lêi bÊt chÝnh.Ph¸p luËt kØ c¬ng Nhµ níc kh«ng chÊp hµnh,vÉn cßn t×nh tr¹nh “trªn b¶o díi kh«ng nghe” ë c¸c cÊp ®Þa ph¬ng. Hai lµ bé m¸y qu¶n lÝ hµnh chÝnh Nhµ níc vÉn cßn thiÕu sù minh b¹ch ,chång chÐo nhau.Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh diÔn ra rÊt chËm,thiÕu ®ång bé .Mét sè c¸n bé cßn m¾c sai sãt lín nh tham « ,hèi lé,l·ng phÝ tiÒn cña Nhµ níc vµo c¸c môc ®Ých c¸ nh©n diÔn ra cßn phæ biÕn vµ nghiªm träng trong s¶n xuÊt ,x©y dùng c¬ b¶n vµ tiªu dïngkÓ c¶ trong bé m¸y Nhµ Níc .§iÒu ®ã dÉn tíi sù mÊt lßng tin ë nh©n d©n. Ba lµ hÖ thèng tiÒn l¬ng cña níc ta cßn qu¸ nhiÒu ®iÒu bøc xóc.Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ thu nhËp ,chi tiªu cña c¸c hé gia ®×nh do trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n thùc hiÖn th× tiÒn l¬ng chØ chiªms kho¶ng 31% trong tæng thu nhËp cñac¸n bé c«ng chøc.TiÒn l¬ng thÊp dÉn tíi “nguån chÊt x¸m” cña Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 17 18 ViÖt Nam ®îc sö dông t¹i c¸c liªn doanh vµ còng g©y ra sù sa sót phÈm chÊt cña c¸n bé,c«ng chøc Nhµ níc. Bèn lµ qu¶n lÝ kinh tÕ Nhµ níc g¾n bã chÆt chÏ víi hÖ thèng chÝnh trÞ,do vËy cã nhiÒu khã kh¨n trong ph©n ®Þnh chøc n¨ng.Cã mét sè chøc n¨ng mµ §¶ng lµm thay Nhµ níc,g©y ra sù khã ®iÒu chØnh. Qua nh÷ng thµnh tùu vµ nh÷ng ®iÒu cha®¹t ®îc trªn chóng ta cã thÓ thÊy r»ng vai trß qu¶n lÝ Nhµ níc lµ rÊt quan träng vµ cÇn ph¶i hoµn thiÖn vµ t¨ng cêng h¬n n÷a.ChÝnh phñ ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ph¸t huy hÕt vai trß kinh tÕ cña m×nh,t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn,n©ng cao tõng bíc ®êi sèng cña nh©n d©n. V.C¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m t¨ng cêng vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc. Theo tinh thÇn cña NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø IX th× ®Ó n©ng cao vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc th× ph¶i thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau ®©y. Thø nhÊt lµ x©y dùng Nhµ níc Ph¸p quyÒn ViÖt Nam, Nhµ níc cña nh©n d©n vµ v× nh©n d©n.N©ng cao hiÖu lùc cña sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc th«ng qua LuËt ph¸p. Tæ chøc l¹i bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc theo híng gän nhÑ h¬n ,®¬n gi¶n h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n.ChuyÓn h¼n hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ sang chÕ ®é h¹ch to¸n kinh doanh x· héi hcñ nghÜa vµ ®iÒu tiªts vÜ m« cña Nhµ níc. Thø hai lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ Níc ,trong ®ã kinh tÕ quèc doanh gi÷ vai trß chñ ®¹o nhng còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n n÷a cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.Qu¶n lÝ hµnh chÝnh kh«ng nªn can thiÖp s©u vµo qu¶n lÝ kinh doanh, n©ng cao quyÒn tù chñ cña c¸c doanh nghiÖp.Gi¶i quýet ®óng ®¾n lîi Ých kinh tÕ ,kÕt hîp hµi hoµ ba lîi Ých : lîi Ých x· héi ,lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých c¸ nh©n. Trong ®ã cÇn chó ý tho¶ ®¸ng kîi Ých cña ngêi lao ®éng, v× lîi Ých cña ngêi lao ®éng lµ ®éng lùc trùc tiÕp ,thóc ®Èy hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. Thø ba lµ më réng quan hÖ hµng ho¸ -tiÒn tÖ lµ mét néi dung quan träng ,cã tÝnh nguyªn t¾c vµ chi phèi c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ cña níc ta.§æi míi mét c¸ch c¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch, vËn dông ®óng ®¾n hÖ thèng quy luËt kh¸ch quan ,më réng s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. Thùc chÊt lµ x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ níc b»ng ph¸p luËt ,quy ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ c¸c c«ng cô kh¸c nh»m ®Þnh híng t¹o m«i truêng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho s¶n xuÊt kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng, dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Thø t lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña níc ta,s¾p xÕp vµ x¸c ®Þnh l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt nghµnh,vïng ,c¶ níc trong tõng chÆng ®êng ®Çu cña thêi k× qu¸ ®é ,trong ®ã kh¼ng ®Þnh N«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu , ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c nghµnh C«ng nghiÖp mòi nhän quan träng vµ then chèt kh¸cvµ h¹ tÇng c¬ së cña nÒn kinh tÕ. KÕt hîp chÆt chÏ vµ thóc ®Èy viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, s¾p xÕp vµ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa nÒn kinh tÕ ,tõng bíc h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý theo ngµnh kinh tÕ – kÜ thuËt, theo ®Þa ph¬ng vµ vïng l·nh thæ. Thø n¨m lµ më cöa hoµ nhËp víi thÞ trêng quèc tÕ vµ më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i,tranh thñ vèn níc ngoµi ®¸p ng nhanh chãng ,thÝch hîp c¸c Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 18 19 kinh nghiÖm tiªn tiÕn ,thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ,qu¶n lÝ kinh tÕ x· héi...TÊt c¶ nh»m ®a nÒn kinh tÕ lªn mét bíc ph¸t triÓn míi. Thø s¸u lµ b¶o ®¶m ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n víi x· héi ; g¾n kinh tÕ víi quèc phßng ,b¶o ®¶m æn ®Þnh chÝnh trÞ ,tr¸nh c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi ,c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.Khèng chÕ l¹m ph¸t ,h×nh thµnh gi¸ c¶,tû gi¸ ,l·i suÊt thÞ trêng, tõng bøoc t¹o ra thÞ trêng tiÒn tÖ,thÞ trêng vèn , cã ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc.Ph¸n ®Êu gi¶m béi chi ng©n s¸ch,®iÒu chØnh tÝch cùc c¸n c©n thong m¹i quèc tÕ, æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ søc mua cña ®ång tiÒn ,lµnh m¹nh ho¸ nÒn tµi chÝnh quèc gia, b¶o ®¶m dù tr÷ cÇn thiÕt . Thø b¶y lµ båi dìng vµ ®µo t¹o kü n¨ng kinh doanh vµ kü n¨ng qu¶n lý cho ®éi ngò c¸n bé .Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ,§¶ng vµ Nhµ níc ta thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch míi vÒ ®èi ngo¹i ,thùc hiÖn sù hîp t¸c ,lµm ¨n víi tÊt c¶ c¸c níc trªn c¬ së cïng cã lîi ,t«n träng lÉn nhau ,kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau,chÝnh s¸ch héi nhËp vµo ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ ..cµng ®ßi hái c¸c c¸n bé l·nh ®¹o ph¶i cã sù hiÓu biÕt vµquen thuéc víi nh÷ng quy t¾c vµ th«ng lÖ quèc tÕ .§©y lµ m¶ng kiÕn thøc quan träng trong rÌn luyÖn kÜ n¨ng kinh doanh vµ qu¶n lý. Thø t¸m lµ trong c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn s©u s¾c hiÖn nay, mäi néi dung , ph¬ng thøc vµ bíc ®i ®Òu kh«ng thÓ t¸ch rêi víi thùctiÔn ViÖt Nam vµ truyÒn thèng ViÖt Nam, kh«ng ®îc xa rêi truyÒn thèng vµ thùc tiÔn d©n téc. Thø chÝn lµ nhanh chãng trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nh»m híng dÉn chñ tr¬ng chÝnh s¸ch míi cña chÝnh phñ ®Ó c¸c chñ tr¬ng ,chÝnh s¸ch ®ã nhanh chãng ®Õn víi ngêi d©n mét c¸ch thuËn lîi. Còng ph¶i thùc hiÖn viÖc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt,trong s¶n xuÊt kinh doanh. KÕt luËn N©ng cao vai trß kinh tÕ cña Nhµ Níc ë ViÖt Nam lµ mét vÊn ®Ò quan träng vµ còng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan ,§èi víi ViÖt Nam lµ mét níc ®i theo con ®êng chñ nghÜa x· héi th× vai trß ®ã cña Nhµ níc cµng ®Æc biÖt quan Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 19 20 träng ®Ó x©y dùng nªn mét lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i tõ ®ã sÏ h×nhthµnh nªn mét quan hÖ s¶n xuÊt míi- quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa .Trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ,vai trß qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc ViÖt Nam cÇn ®îc t¨ng cêng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô tríc m¾t nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®a ®Êt níc ta trë thµnh níc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ,gi÷ v÷ng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa mµ §¶ng ta ®· ®Ò ra ; c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n ,gi¶m bít sù chªnh lÖch giµu nghÌo ,gi¶m bít tØ lÖ thÊtnghiÖp , æn ®Þnh gi¸ c¶ thÞ trêng ,ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i...Nh÷ng nhiÖm vô trªn lµ nh÷ng nhiÖm vô hÕt søc khã kh¨n ,do vËy chóng ta ph¶i n©ng cao tr×nh ®é l·nh ®¹o ,qu¶n lÝ kinh tÕ cña c¸n bé ,viªn chøc ,c«ng chøc Nhµ níc. Chóng ta ph¶i cè g¾ng kh¾c phôc nh÷ng mÆt yÕu kÐm cßn tån t¹i trong qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng ®ang ë giai ®oan s¬ khai, mang tÝnh chÊt tù ph¸t. Lµ mét sinh viªn kinh tÕ khi thùc hiÖn ®Ò tµi nµy ,em rÊt mong muèn ViÖt Nam nhanh chãng tho¸t khái ®ãi nghÌo,chóng ta ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó bï l¹i nh÷ng n¨m th¸ng chóng ta bÞ chiÕn tranh tµn ph¸. Em cã mét sè ýkiÕn sau ®©y: Mét lµ Nhµ nuíc ph¶i thiÕt lËp nªn hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ – nh÷ng th«ng tin trong qu¶n lÝ vÜ m« .Chóng ta ph¶i cã nh÷ng th«ng tin kinh tÕ chÝnh x¸c nhanh chãng vµ phæ cËp nhanh h¬n ®Ó c¸c doanh ngiÖp n¾m b¾t thêi c¬ nhanh h¬n, nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh héi nhËp ho¸ toµn cÇu,kinh doanh th«ng th¬ng víi níc ngoµi. Chóng ta ph¶i tr¸nh t×nh tr¹ng c¸c doanh nghÖp cña níc ta v× thiÕu th«ng tin mµ bÞ c¸c doang nghiÖp “ma” ë níc ngoµi lõa,hay v× thiÕu th«ng tin mµ c¸c doanh nghiÖp níc ta bÞ thua thiÖt vÒ mÆt ph¸p lý khi kinh doanh víi níc ngoµi.Chóng ta còng ph¶i qu¶n lÝ th«ng tin kinh tÕ vÜ m« mét c¸ch chÆt chÏ h¬n,tr¸ch t×nh tr¹ng th«ng tin bÞ rß rØ,c¸c tæ chøc,t nh©n lîi dông ®Ó ®Çu c¬ g©y nªn c¸c c¬n sèt, g©y bÊt æn trong x· héi nh trong hai lÇn ®æi tiÒn hay lµ c¬n sèt xe m¸y ,x¨ng dÇu nh gÇn ®©y. Hai lµ cÇn chÊn chØnh l¹i c¸c doanh nghiÖp thuéc khèi quèc doanh, ph¶i lÊy môc tiªu hiÖu qu¶ lµm ®Çu.Ph¶i døt kho¸t t×nh tr¹ng lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ ,chËm ch¹p trong tiÕp cËn c¬ chÕ míi .Ph¶i nhanh chãng ®a c¸c doanh nghiÖp quèc doanh vµo m« h×nh tæng c«ng ty nh M« h×nh tæng c«ng ty cña nghÞ ®Þnh 90-91. Ba lµ ph¶i chó träng trong c«ng t¸c båi dìng vµ ®µo t¹o c¸n bé, n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé ,vµ ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch thu hót nh©n tµi phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c ®Þa ph¬ng.Chóng ta ph¶i ®æi míi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng gi¸o dôc ®Ó ®µo t¹o ra nh÷ng nh©n tµi phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ phï hîp víi xu thÕ thêi ®¹i. Bèn lµ ph¶i cô thÓ ho¸ vµ chi tiÕt ho¸ c¸c bé luËt,luËt. Chóng ta ph¶i dïng luËt ph¸p ®Ó ®a mäi ho¹t ®éng kinh tÕ vµo tÇm cã thÓ kiÓm so¸t ®îc nhng kh«ng lµm mÊt quyÒn tù chñ trong c¸c doanh nghiÖp. Ph¶i n¾m b¾t ®îc xu thÕ ph¸t triÓn,tr¸nh t×nh tr¹ng khi sù viÖc x¶y ra råi míi söa ch÷a bè sung. N¨m lµ chóng ta ph¶i c¶i c¸ch h¬n n÷a ,tinh gi¶n bé m¸y hµnh chÝnh, ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm tra c¸n bé c«ng chøc.Ph¶i cã nh÷ng chÕ tµi xö ph¹t nh÷ng c¸n bé m¾c khuyÕt ®iÓm, kh«ng ®îc g©y mÊt lßng tin trong nh©n d©n. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc 20