Lêi më ®Çu:
Trong c«ng cuéc ®æi míi níc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò thÊt nghiÖp vµ c¸c
chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ®ang lµ vÊn ®Ò nãng báng “vµ kh«ng kÐm
phÇn bøc b¸ch” ®ang ®îc toµn x· héi ®Æc biÖt quan t©m.
§Êt níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang kinh tÕ ph¸t triÓn, chóng
ta ®ang tõng bíc ®æi míi, nh»m n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho
nh©n d©n, kinh tÕ vÜ m« ®· v¹ch râ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh trong ®ã thÓ hiÖn
ë nh÷ng vÊn ®Ò: ThÊt nghiÖp, viÖc lµm, l¹m ph¸t....tuy nhiªn, ®Ò tµi nµy chØ
®i vµo nghiªn cøu vÊn ®Ò thÊt nghiÖp vµ viÖc lµm ë ViÖt Nam.
Sù biÕn ®éng cña tû lÖ thÊt nghiÖp tõ n¨m 1986 ®Õn n¨m 1996, c¸c
nguyªn nh©n lµm t¨ng hay gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, trong tõng giai ®o¹n kÓ
trªn: Sè ngêi t¨ng thªm trong lùc lîng lao ®éng hµng n¨m vµ sè ngêi ®îc
gi¶i quyÕt viÖc lµm hµng n¨m. C¸c chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm cña nhµ níc ta tõ n¨m 1986 ®Õn nay “®Æc ®iÓm cña thêi kú ®a ra chÝnh s¸ch ®ã, môc
tiªu cña chÝnh s¸ch, kÕt qu¶ ®¹t ®îc, nh÷ng vÊn ®Ò cha ®¹t ®îc”. T×nh h×nh
viÖc lµm cña ngêi lao ®éng ViÖt nam hiÖn nay, ph¬ng híng gi¶i quyÕt viÖc
lµm cña Nhµ níc, ph¬ng híng gi¶i quyÕt viÖc lµm cña Nhµ níc trong thêi
gian tíi.
§Ò tµi nghiªn cøu nµy nh»m môc ®Ých ®a ra nhËn thøc ®óng ®¾n vµ sù
vËn dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng vÇn ®Ò nªu trªn. Tõ ®ã cã thÓ nªu lªn ®îc c¬ së
lý luËn ®Ó x©y dùng mµ h×nh chñ nghÜa x· héi ViÖt Nam. ViÖc nhËn thøc vµ
vËn dông ®óng ®¾n vÊn ®Ò nµy gióp ta gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng thùc tr¹ng nµy
®îc lµ sù gi¶m sót to lín vÒ mÆt s¶n lîng vµ ®«i khi cßn kÐo theo n¹n l¹m
ph¸t cao. §ång thêi nã cßn gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu vÊn ®Ò x· héi. Bëi v× thÊt
nghiÖp t¨ng sè ngêi kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm nhiÒu h¬n g¾n liÒn víi sù gia
t¨ng c¸c tÖ n¹n x· héi nh: cê b¹c, trém c¾p...lµm xãi mßn nÕp sèng lµnh
m¹nh, cã thÓ ph¸ vì nhiÒu mèi quan hÖ truyÒn thèng, g©y tèn th¬ng vÒ mÆt
t©m lý vµ niÒm tin cña nhiÒu ngêi.
Trong ®Ò tµi nghiªn cøu nµy, em xin tr×nh bÇy mét sè quan ®iÓm cña
b¶n th©n vÊn ®Ò thÊt nghiÖp vµ viÖc lµm cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn thêi gian
h¹n hÑp vµ tr×nh ®é cña mét sinh viªn cã h¹n, bµi tiÓu luËn nµy chØ xin dïng
l¹i ë viÖc tæng kÕt nh÷ng g× ®· ®îc häc ë trêng, c¸c ý kiÕn vµ sè liÖu kÌm
1
theo vÒ vÊn ®Ò nãi trªn ®· ®îc mét sè nhµ nguyªn cøu ®i s©u vµo t×m hiÓu vµ
®îc ®¨ng t¶i trªn b¸o hoÆc t¹p chÝ. V× vËy, tiÓu luËn ®îc kÕt cÊu gåm:
1.
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÊt nghiÖp.
1.1. Mét vµi kh¸i niÖm vÒ thÊt nghiÖp.
1.2. Tû lÖ thÊt nghiÖp
1.3. T¸c ®éng thÊt nghiÖp vµ viÖc lµm.
2.
Thùc tr¹ng, nguyªn nh©n, gi¶i ph¸p.
2.1. Thùc tr¹ng thÊt nghiÖp ë ViÖt nam.
2.2.
Nguyªn nh©n thÊt nghiÖp ë ViÖt nam.
2.3.
Gi¶i ph¸p vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm.
KÕt luËn
2
(1) Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÊt nghiÖp.
1.1: Mét vµi kh¸i niÖm vÒ thÊt nghiÖp.
§Ó cã c¬ së x¸c ®Þnh thÊt nghiÖp vµ tû lÖ thÊt nghiÖp c©n ph©n biÖt
mét vµi kh¸i niÖm sau:
- Nh÷ng ngêi trong ®é tuæi lao ®éng lµ nh÷ng ngêi ë ®é tuæi cã nghÜa
lµ cã quyÒn lîi lao ®éng theo quy ®Þnh ®· ghi trong hiÕn ph¸p.
- Lùc lîng lao ®éng lµ sè ngêi trong ®é tuæi lao ®éng ®ang cã viÖc lµm
hoÆc cha cã viÖc lµm nhng ®ang t×m viÖc lµm.
- Ngêi cã viÖc lµm nhng ®ang lµm trong c¸c c¬ së kinh tÕ, v¨n ho¸ x·
héi.
- Ngêi thÊt nghiÖp lµ ngêi hiÖn ®ang cha cã viÖc lµm nhng mong
muèn vµ ®ang t×m viÖc lµm.
- Ngoµi nh÷ng ngêi ®ang cã viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp, nh÷ng ngêi cßn
l¹i trong ®é tuæi lao ®éng ®îc coi lµ nh÷ng ngêi kh«ng n»m trong lùc lîng
lao ®éng bao gåm: ngêi ®i häc, néi trî gia ®×nh, nh÷ng ngêi kh«ng cã kh¶
n¨ng lao ®éng do ®au èm, bÖnh tËt vµ mét bé phËn kh«ng muèn t×m viÖc lµm
víi nhiÒu lý do kh¸c nhau.
B¶ng thèng kª díi ®©y gióp ta h×nh dung
D©n sè
Trong ®é tuæi lao ®éng
Lùc lîng lao ®éng
Cã viÖc
Ngoµi lùc lîng lao ®éng (èm ®au, ThÊt nghiÖp
néi trî, kh«ng muèn t×m viÖc)
Ngoµi ®é tuæi lao ®éng
Nh÷ng kh¸i niÖm trªn cã tÝnh quy íc thèng kª va cã thÓ kh¸c nhau
gi÷a c¸c quèc gia.
Do t×nh h×nh kinh tÕ vµ ®Æc ®iÓm tuæi thÊt nghiÖp cã sù kh¸c nhau
gi÷a c¸c níc nªn viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu thøc lµm c¬ së x©y dùng nh÷ng
kh¸i niÖm trªn thËt kh«ng ®Ó dÇy vµ cÇn tiÕp tôc ®îc th¶o luËn (thÊt nghiÖp
thËt sù thÊt nghiÖp v« h×nh, b¸n thÊt nghiÖp vµ thu nhËp...)
3
1.2: Tû lÖ thÊt nghiÖp:
Tû lÖ thÊt nghiÖp lµ mét chØ tiªu ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t t×nh tr¹ng thÊt
nghiÖp cña mét quèc gia. Còng v× thÕ cßn cã nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau vÒ
néi dung vµ ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®Ó nã cã kh¶ n¨ng biÓu hiÖn ®ïng vµ ®Çy
®ñ ®Æc ®iÓm nhiÒu vÎ cña t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp thùc tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c níc
®ang ph¸t triÓn.
Bíc vµo n¨m 1991. ViÖt Nam cã d©n sè lµ 66 triÖu ngêi, trong ®ã cã
34 triÖu ngêi ®ang ë tuæi lao ®éng. N¨m 2001 d©n sè lµ 80 triÖu ngêi vµ sè
ngêi ë ®é tuæi lao ®éng lµ 45 - 46 triÖu ngêi. Nguån nh©n lùc dåi dµo ý thøc
lao ®éng cÇn cï, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o n¾m b¾t nhanh nh÷ng tri thøc vµ c«ng
nghÖ míi. H¬n 16 triÖu ngêi Ýt nhÊt ®· tèt nghiÖp c¸c trêng phæ th«ng trung
häc hay trung häc dËy nghÒ lµ nguån nh©n lùc quan träng nhÊt cho sù ph¸t
triÓn ë ViÖt Nam vµ tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
D©n sè ®«ng t¹o nªn thÞ trêng néi ®Þa réng lín, mét yÕu tè hÕt sù
quan träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn, do t×nh tr¹ng
kÐm ph¸t triÓn vµ cã nhiÒu chÕ ®é ®èi víi nguån lùc kh¸c, viÖc d©n sè ph¸t
triÓn nhanh chãng l¹i lµ mét g¸nh nÆng g©y khã kh¨n cho viÖc c¶i thiÖn c¬
héi t×m hiÓu viÖc lµm vµ ®iÒu kiÖn sèng.
Theo con sè thèng kª chÝnh thøc. ViÖt nam cã kho¶ng 1,7 triÖu ngêi
thÊt nghiÖp trong ®ã cã rÊt nhiÒu c d©n ë c¸c thµnh phè vµ chñ yÕu lµ ë ®é
tuæi thanh niªn. H¬n n÷a, cßn cã t×nh tr¹nh thiÕu viÖc lµm nghiªm träng vµ
phæ biÕn ë n«ng th«n vµo thêi kú nhµn rçi vµ khu vùc kinh tÕ nhµ níc trong
qu¸ tr×nh c¶i tæ hÖ thèng kinh tÕ x· héi, íc tÝnh trong thËp kû tíi mçi n¨m sÏ
cã h¬n 1 triÖu ngêi bíc vµo ®é tuæi lao ®éng vµ tû lÖ t¨ng cña lùc lîng lao
®éng sÏ cao h¬n so víi tû lÖ t¨ng d©n sè. Mét vµi n¨m trë l¹i ®©y, lùc lîng
lao ®éng ®· t¨ng 3,43 - 3,5% mçi n¨m so víi møc t¨ng d©n sè lµ 2,2 - 2,4%.
B¶ng sè ngêi TN theo ®é tuæi
(§¬n vÞ: ngêi)
Tuæi
Sè lîng
Tû lÖ sè víi Tû lÖ so víi dè ngêi Sè lîng
tæng sè N% cïng ®é tuæi%
TS
1350035 100,0
4,17
661664
100,0
9,1
16-19
652261
12,43
283460
12,8
25,5
48,3
4
Tû lÖ so víi Tû lÖ so víi sè
tæng sè TN% ngêi tuæi%
20-24
376951
27,9
6,74
198037
29,9
16,4
25-29
167640
12,4
3,06
94386
14,3
7,5
30-39
114655
8,5
1,47
64595
9,8
3,3
40-49
27432
2,0
0,66
15467
2,3
1,5
50-hÕt
11093
0,8
0,35
5719
0,9
0,8
TL§
Nguån: PTS NguyÔn Quan HiÓn: ThÞ trêng lao ®éng. Thùc tr¹ng vµ
gi¶i ph¸p. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ Néi 1996, trang 67.
1.3: T¸c ®éng thÊt nghiÖp vµ viÖc lµm.
Sè ngêi t¨ng thªm trong lùc lîng lao ®éng hµng n¨m vµ sè ngêi ®îc
gi¶i quyÕt viÖc lµm hµng n¨m.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhê ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng mµ nhiÒu
lao ®éng ®· vµ ®ang ®îc thu hót vµo c¸c ngµnh nghÒ, c¸c lÜnh vùc, ë mçi ®Þa
bµn, trong nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ trªn ph¹m vi quèc gia vµ tõng bíc hoµ
nhËp vµo céng ®ång quèc tÕ. Tuy nhiªn, do ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp nªn ViÖt
Nam vÉn lµ níc nghÌo, cßn thiÕu viÖc lµm hoÆc viÖc lµm kh«ng æn ®Þnh viÖc
ch¨m lo gi¶i quyÕt viÖc lµm ®· trë thµnh nhiÖm vô c¬ b¶n vµ cÊp b¸ch ®ßi
hái c¸c ngµnh c¸c cÊp, mèi gia ®×nh vµ toµn x· héi ph¶i quan t©m. Tõ c¬ cÊu
d©n sè, ta thÊy sè ngêi díi 15 tuæi chiÕm 40% trong khi ®ã tû lÖ gia t¨ng tù
nhiªn cao (2,2%) v× vËy, nÈy sinh mét vÊn ®Ò lµ mét lao ®éng b×nh qu©n ph¶i
nu«i dìng nhiÒu ngêi. NÕu lao ®éng kh«ng cã viÖc hoÆc sè ngµy c«ng trong
n¨m thÊp, sè giê lµm viÖc trong 1 ngµy, n¨ng suÊt lao ®éng 1giê lµm viÖc
kÐm th× mçi gia ®×nh vµ toµn x· héi sÏ rÊt khã kh¨n.
HiÖn nay, nguån lao ®éng hµng n¨m t¨ng 3,2 - 3,5%, n¨m 2001 lµ
2,7%/n¨m. Bèi c¶nh kinh tÕ x· héi sinh ra nhiÒu m©u thuÉn gi÷a kh¶ n¨ng
t¹o viÖc lµm cßn h¹n chÕ trong khi ®ã nhu cÇu gi¶i quyÕt viÖc lµm ngµy cµng
t¨ng, tÊt yÕu dÉn ®Õn t×nh h×nh mét bé phËn lao ®éng cha cã viÖc lµm nhÊt lµ
5
®èi víi thanh niªn ë thµnh thÞ, khu c«ng nghiÖp, khu tËp trung, vïng ven
biÓn. Tæng ®iÒu tra d©n sè ngµy 01/04/1989 cho thÊy hiÖn cã kho¶ng 1,7
triÖu ngêi kh«ng cã viÖc lµm. Ngêi lao ®éng níc ta cã ®Æc ®iÓm:
- 80% sèng ë n«ng th«n
- 70% ®ang lµm trong lÜnh vùc nhµ níc
- 14% sèng lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc nhµ níc
- 10% trong lao ®éng tiÓu thñ c«ng nghiÖp
- 90% lao ®éng thñ c«ng.
N¨ng xuÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc rÊt thÊp dÉn ®Õn t×nh tr¹ng
thiÕu viÖc lµm rÊt phæ biÕn vµ nghiªm träng. ë n«ng th«n 1/3 quü thêi gian
lao ®éng cha ®îc sö dông tèt b»ng 5 triÖu ngêi lao ®éng. Trong khu vùc nhµ
níc, sè lao ®éng kh«ng cã nhu cÇu sö dông lªn tíi 25 - 30% cã n¬i lªn tíi 40
- 50%. §©y lµ ®iÒu lµm cho ®êi sèng kinh tÕ x· héi khã kh¨n cña ®Êt níc ta
nh÷ng n¨m 1986 - 1991.
Víi tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè vµ lao ®éng nh hiÖn nay hµng n¨m chóng
ta ph¶i t¹o ra h¬n 1 triÖu chç lµm viÖc míi cho sè ngêi bíc vµo ®é tuæi lao
®éng, 1,7 triÖu ngêi cha cã viÖc lµm, hµng chôc c¸n bé, bé ®éi phôc viªn,
xuÊt ngò, häc sinh...
Nh÷ng sè liÖu díi ®©y sù gióp ta hiÓu râ h¬n:
NhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m.
1987-1991
1992-1996
1997-2001
Tèc ®é t¨ng d©n sè (%)
2,15
2,1
1,8
Tèc ®é t¨ng nguån L§ (%)
3,05
2,75
2,55
VÒ sè lîng tuyÖt ®èi
1985
1991
1996
2001
Tæng d©n sè vµo tuæi L§
30,3
35,6
16,7
46,1
(TriÖu ngêi)%so víi d©n sè
19,2
50,2
53,3
55
Møc t¨ng b×nh qu©n (ngµn ngêi)
900
1060
1023
1090
6
Sè thanh niªn vµo tuæi lao ®éng vµ sè lao ®éng t¨ng thªm trong 5 n¨m
1992 - 1996 vµ 1992 - 2005.
5 n¨m 1992-1996
15 n¨m 1992 - 2005
Sè TN Sè L§ t¨ng thªm
vµo
Sè TN vµo
Sè L§ t¨ng thªm
tuæi LD
Sè l- NhÞp ®é tuæi L§
îng
t¨ng
BQ
Sè lîng NhÞp ®é
t¨ng BQ
7562
5150
2,75
23550
15700
2,45
MiÒn nói vµ 1197
Trung Du B¾c
Bé
720
2,55
3800
2460
2,55
§ång
B»ng 1480
S«ng Hång
960
2,45
4730
3000
2,30
Khu 4 cò duyªn 870
h¶i Trung Bé
580
3,00
2600
1760
2,70
C¶ níc
§«ng nam bé
1915
1510
3,35
5762
5762
2,70
T©y nguyªn
240
160
2,35
850
420
2,95
Theo thèng kª 1996 d©n sè níc ta kho¶ng 74 triÖu ngêi, sè ngêi trong
®é tuæi lao ®éng lµ 38 triÖu chiÕm 53% d©n sè, tèc ®é t¨ng d©n sè lµ 2,2%,
mçi n¨m cã kho¶ng 0,9-1 triÖu ngêi ®îc tiÕp nhËn vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm.
Theo tÝnh to¸n cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) víi tèc ®é t¨ng
nguån lao ®éng trªn 3% nh hiÖn nay ë ViÖt nam th× dï cho hÖ sè co d·n vÒ
viÖc lµm cã thÓ t¨ng tõ møc 0,25 lªn 0,33, trong vµi n¨m tíi còng cÇn cã
møc t¨ng GDP trªn 10%/ n¨m míi cã thÓ æn ®Þnh ®îc t×nh h×nh viÖc lµm ë
møc hiÖn t¹i. V× vËy, dù b¸o sau n¨m 2001 níc ta vÉn sÏ trong t×nh tr¹nh d
thõa lao ®éng. Sù “lÖch pha” gi÷a cung vµ cÇu vÒ lao ®éng lµ mét hiÖn tîng
®¸ng chó ý trong quan hÖ cung cÇu lao ®éng ë níc ta hiÖn nay. Trong khi
nguån cung vÒ lao ®éng cña ta chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, lao ®éng nhµn
rçi trong n«ng nghiÖp, bé ®éi xuÊt ngò, c«ng nh©n gi¶m biÕn chÕ...th× cÇn vÒ
lao ®éng l¹i ®ang ®ßi hái chñ yÕu lao ®éng lµnh nghÒ, lao ®éng cã tr×nh ®é,
7
chuyªn m«n kü thuËt cao, c¸c nhµ qu¶n lý am hiÓu c¬ chÕ thÞ trêng...ChÝnh
sù kh¸c biÖt nµy lµm cho quan hÖ cung cÇu vÒ lao ®éng vèn ®· mÊt c©n ®èi
l¹i cµng gay g¾t h¬n tríc yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Trong toµn bé nÒn kinh tÕ, tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o hiÖn nay cßn
rÊt thÊp, kho¶ng 4 triÖu ngêi, chØ chiÕm 10,5% lùc lîng lao ®éng. §iÒu nµy
cho thÊy lùc lîng lao ®éng hiÖn nay cha cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n nµy. Trong sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o c¬ cÊu
tr×nh ®é vµ ngµnh nghÒ cßn nhiÒu bÊt cËp tríc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸... Sè ngêi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc chØ chiÕm kho¶ng
1,2% trong tæng sè ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc. VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ, lao ®éng
®· qua ®µo t¹o ®îc tËp trung chñ yÕu ë c¸c c¬ quan nghiªn cøu, c¸c ®¬n vÞ
hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ ngµnh gi¸o dôc, lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt cã tû lÖ
lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cßn thÊp, ®Æc biÖt trong n«ng nghiÖp, ngµnh s¶n suÊt
lín nhÊt còng chØ 9,15% lao ®éng ®îc ®µo t¹o. Cã vïng nh T©y Nguyªn chØ
cã 3,51% nhiÒu lÜnh vùc rÊt thiÕu nh÷ng c¸n bé giái, c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé
am hiÓm c«ng nghÖ cao...§iÒu ®ã ®· ®Én ®Õn mét thùc tr¹ng hiÖn nay lµ:
Trong khi cã hµng triÖu ngêi kh«ng t×m ®îc viÖc lµm, th× ë mét sè ngµnh
nghÒ vµ rÊt nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh thiÕu lao ®éng kü thuËt, lao
®éng cã nghÒ nghiÖp vµ tr×nh ®é phï hîp víi yªu cÇu cña c«ng nghÖ s¶n
xuÊt.
2/ Thùc tr¹ng, nguyªn nh©n, gi¶i ph¸p.
2.1: Thùc tr¹ng thÊt nhiÖp ë ViÖt Nam
ViÖt nam lµ mét trong nh÷ng níc kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, quy m« d©n
sè vµ mËt ®é d©n c t¬ng ®èi lín so víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ tèc ®é ph¸t
triÓn nhanh, trong lóc ®ã viÖc më réng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt viÖc
lµm gÆp nhiÒu h¹n chÕ, nh thiÕu vèn s¶n xuÊt, lao ®éng ph©n bæ cha hîp lý,
tµi nguyªn kh¸c cha ®îc khai th¸c hîp lý...Cµng lµm cho chªnh lÖch gi÷a
cung vµ cÇu vÒ lao ®éng rÊt lín, g©y ra søc Ðp vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm
trong toµn quèc.
TÝnh b×nh qu©n tõ 1976 - 1980 mçi n¨m t¨ng 75 - 80 v¹n lao ®éng tõ
1981 - 1985 mçi n¨m 60-90 v¹n lao ®éng vµ tõ n¨m 1986 - 1991 mçi n¨m lµ
1,06 triÖu lao ®éng. Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2001 t¨ng 1,2 triÖu lao ®éng.
8
B¶ng díi ®©y cho ta thÊy mèi quan hÖ gi÷a sù gia t¨ng d©n sè vµ nguån lao
®éng. Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®iÒu kiÖn tù nhiªn tµi nguyªn vµ tr×nh ®é
ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng ®Êt níc, nguån lao ®éng ë c¸c
vïng ®ã cã møc t¨ng vµ tØ lÖ kh¸c nhau.
B¶ng Mèi quan hÖ d©n sè vµ nguån lao ®éng :
(§¬n vÞ tÝnh : triÖu ngêi )
N¨m
D©n sè
Sè ngêi trong ®é % trong d©n sè
tuæi lao ®éng
Tèc ®é t¨ng
nguån lao ®éng
1978
49
21,1
45
3,5
1980
54
25,5
47
3,8
1985
1991
1996
2001
60
67
71
81
30
35,4
40,1
45,1
50
52,8
54,2
55,6
3,2
2,9
2,3
2,2
Nguån : Th«ng tin thÞ trêng lao ®éng. TËp tham luËn trung t©m th«ng
tin khoa häc vµ lao ®éng x· héi.
Quan hÖ cung - cÇu trªn thÞ trêng lao ®éng ngµy cµng c¨ng th¼ng, thÊt
nghiÖp vµ nhu cÇu viÖc lµm ®ang trë thµnh søc Ðp nÆng nÒ cho nÒn kinh tÕ.
Sè ngêi thÊt nghiÖp lµ sè chªnh lÖch gi÷a toµn bé lùc lîng lao ®éng vµ
sè ngêi cã viÖc lµm. TØ lÖ thÊt nghiÖp ®îc tÝnh b»ng tØ sè gi÷a ngêi thÊt
nghiÖp víi lùc lîng lao ®éng. ThÊt nghiÖp ë ViÖt Nam mang nh÷ng nÐt ®Æc
trng riªng. Khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, khëi ®iÓm tõ
n¨m 1986 ®Õn nay, tØ lÖ ngêi thÊt nghiÖp t¨ng lªn. Theo sè liÖu b¶ng tæng
®iÒu tra d©n sè n¨m 1989 th× ngêi lao ®éng ë løa tuæi 16- 19 chiÕm 48,3%,
løa tuæi tõ 16-24 tuæi chiÕm 71,2%. N¨m 1995, sè ngêi thÊt nghiÖp toµn
phÇn trong ®é tuæi c¶ níc ®· lªn tíi con sè 2,6 triÖu vµ n¨m 1996 lµ 2,5 triÖu
ngêi. TØ lÖ ngêi thÊt nghiÖp h÷u h×nh ë c¸c ®« thÞ chiÕm tõ 9 - 12% nguån
nh©n lùc trong ®ã 85%ë løa tuæi thanh niªn vµ ®¹i bé phËn cha cã nghÒ.
§©y lµ nh÷ng tØ lÖ vît qu¸ giíi h¹n ®Ó ®¶m b¶o an toµn x· héi.
Tõ 1991 ®Õn nay, níc ta ®¹t møc t¨ng trëng kinh tÕ kh¸, tæng s¶n
phÈm quèc néi (GDP) thêi kú 1992 - 1996 t¨ng b×nh qu©n 7,9%/n¨m, l¹m
9
ph¸t ®îc ng¨n chÆn l¹i, duy tr× ë møc 1 con sè, n¨m 1997 l¹m ph¸t lµ
4,5%/n¨m vµ n¨m 1998 lµ 3,6%/n¨m. Søc mua cña ®ång tiÒn ®· ®îc t¨ng
lªn, gi¸ c¶ æn ®Þnh.
Tõ n¨m 1998 lµ n¨m t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë c¸c thµnh phè t¨ng m¹nh
h¬n so víi c¸c vïng l·nh thæ.
10
B¶ng: TØ lÖ thÊt nghiÖp cña d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng, ho¹t
®éng kinh tÕ ë thµnh phè vµ c¸c khu vùc l·nh thæ.
( ®¬n vÞ: % )
N¨m
TØ lÖ TN
C¶ níc
Hµ Néi
H¶i Phßng
§µ N½ng
TPHCM
MiÒn nói trung du B¾c Bé
§ång b»ng S«ng Hång
B¾c Trung Bé
Duyªn h¶i miÒn Trung
T©y Nguyªn
§«ng Nam Bé
1995
1997
1998
6.08
7,62
7,87
5,81
6,39
6,85
7,46
6,60
4,97
2,79
6,35
5,88
7,71
8,11
5,53
5,68
6,42
7,57
6,96
5,57
4,24
5,43
6,01
8,56
8,09
5,42
6,13
6,34
7,56
6,69
5,42
4,99
5,81
Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt nam. Kinh tÕ ViÖt nam vµ thÕ giíi 97 98 trang 23.
Sè ngêi thÊt nghiÖp ë c¸c ®« thÞ chiÕm tû lÖ cao h¬n thÊt nghiÖp ë
n«ng th«n - N¨m 1989 tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh phè lµ 13,2% vµ n«ng th«n
lµ 4% th× tíi n¨m 1996 ®· cã sù thay ®æi: ë thµnh phè con sè nµy lµ 8% vµ ë
n«ng th«n lµ 4,8%. Trong mÊy n¨m qua, tû lÖ thÊt nghiÖp cao ë løa tuæi
thanh niªn (tõ 15 ®Õn 30 tuæi), chiÕm 85% tæng sè ngêi thÊt nghiÖp vµ t¨ng
dÇn.
11
N¨m 1989 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 1,2 triÖu ngêi.
N¨m 1991 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 1,4 triÖu ngêi.
N¨m 1993 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 2 triÖu ngêi.
N¨m 1994 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 2,3 triÖu ngêi.
N¨m 1995 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 2,21 triÖu ngêi.
Lao ®éng thÊt nghiÖp cao ë nhãm ngêi cã tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, trong
nhãm ngêi cha tèt nghiÖp phæ th«ng c¬ së. Lao ®éng thÊt nghiÖp chiÕm
6,12%; sè tèt nghiÖp phæ th«ng c¬ së thÊt nghiÖp chiÕm 4,93%; tèt nghiÖp
phæ th«ng trung häc chiÕm 11,27%; tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp
chiÕm 2,53% vµ tèt nghiÖp cao ®¼ng, ®¹i häc chiÕm 2,25%.
Nh vËy, tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ngêi lao ®éng cµng cao th× kh¶ n¨ng t×m
kiÕm viÖc lµm cµng cao.
Lµ níc n«ng nghiÖp ®ang ph¸t triÓn, níc ta gÇn 80% lùc lîng lao ®éng
tËp trung ë n«ng nghiÖp. ThÊt nghiÖp mang tÝnh thêi vô, b¸n thÊt nghiÖp lµ
phæ biÕn. ThiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n do nguån lao ®éng ngµy mét t¨ng
nhanh trong lóc ®ã diÖn tÝch canh t¸c chØ cã h¹n lµm cho tû lÖ diÖn tÝch theo
®Çu ngêi cµng gi¶m. N¨ng suÊt lao ®éng hiÖn cßn thÊp. T×nh tr¹nh thiÕu viÖc
lµm ®Çy ®ñ cßn phæ biÕn. Quü thêi gian lµm viÖc trong n¨m míi sö dông ®îc
h¬n 2/3 n¨m 1998, tû lÖ thêi gian lµ ®îc sö dông ë khu vùc n«ng th«n nãi
chung ®· ®îc n©ng cao h¬n s¬ víi n¨m 1997. TÝnh chung c¶ níc, tû lÖ nµy ®·
t¨ng tõ 72,1% ®Õn 72,9%. N¨m 1998, sè ngêi ho¹t ®éng kinh tÕ thêng
xuyªn thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n ®· gi¶m tõ 27,65% cña n¨m 1997 xuèng
cßn 25,47% (26,24%).
12
* B¶ng: Møc t¨ng nguån lao ®éng n«ng nghiÖp so víi khèi lîng c«ng
viÖc gieo trång qua c¸c n¨m (®¬n vÞ tÝnh: ngh×n ngêi, ngh×n ha %).
1. Ngêi lao ®éng n«ng nghiÖp
1985
1986
1987
1988
18.808
19.787.8
20.246.4
20.890.7
5,3
2,3
3,2
8.606.1
8.641.1
8.883.5
0,6
0,4
2,8
- Tû lÖ t¨ng hµng n¨m %
2. DiÖn tÝch gieo trång
8.556.8
- Tû lÖ t¨ng hµng n¨m %
Nguån: PTS NguyÔn Quang HiÓn: ThÞ trêng lao ®éng: Thùc tr¹ng vµ
gi¶i ph¸p. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ néi 1991.
Theo tÝnh to¸n cña bé lao ®éng - Th¬ng binh x· héi, thêi gian thiÕu
viÖc lµm cña lao ®éng n«ng th«n c¶ níc trong mét n¨m, nÕu quy ra lao ®éng
lªn tíi 6- 7 triÖu ngêi kh«ng cã viÖc lµm. §©y lµ sù l·ng phÝ vÒ nguån lùc rÊt
lín ¶nh hëng tíi nhiÒu mÆt cña ®êi sång kinh tÕ - x· héi. MÆt kh¸c n¨ng suÊt
lao ®éng ë c¸c ngµnh nghÒ ë níc ta thÊp, sè viÖc lµm cã hiÖu qu¶ thÊp lµ chñ
yÕu, tÝnh b×nh qu©n n¨m 1993, mét lao ®éng c«ng nghiÖp lµm ra 6.943.760
®ång GDP vµ mét lao ®éng n«ng nghiÖp lµm ra 1.571.300 ®ång GDP.
N¨ng suÊt lao ®éng ë níc ta qu¸ thÊp cßn thÓ hiÖn ë tû träng cña lao
®éng trong n«ng nghiÖp cßn qu¸ cao.
* B¶ng: Lao ®éng ®ang lµm viÖc trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n,
®Õn 1/7/1994 (ngh×n ngêi).
Tæng
sè C«ng
(triÖu ngêi)
nghiÖp
X©y
dùng
N«ng
nghiÖp
L©m
Th¬ng
nghiÖp nghiÖp
32.718.0
3.521.8
848.3
23.683.8
214.4
1.776.0
10,8%
2,6%
7,2%
0,6%
5,4%
13
Ngµnh
kh¸c
8,3%
Nguån: TrÇn Minh Trung: "§Ó cã viÖc lµm cho ngêi lao ®éng". T¹p
chÝ th¬ng m¹i, 12/1993.
§Õn n¨m 1998, c¬ cÊu lao ®éng trong nÒn kinh tÕ ®· thay ®æi, sè ngêi
lao ®éng ®ang lµm viÖc trong n«ng, l©m, ng nghiÖp chiÕm 71%, trong ngµnh
c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm 14% vµ lµm viÖc trong c¸c ngµnh dÞch vô
chiÕm 15% so víi tæng sè lao ®éng.
Qua ph©n tÝch trªn ®©y cho ta thÊy trªn thÞ trêng lao ®éng níc ta cã sù
mÊt c©n ®èi lín gi÷a cung vµ cÇu. Tuy nhiªn, c¬ chÕ thÞ trêng tù nã còng cã
nh÷ng ®iÒu chØnh quan hÖ cung cÇu. Sù ®iÒu chØnh nµy ®îc thÓ hiÖn th«ng
qua sù vËn ®éng cña c¸c dßng lao ®éng (sù vËn ®éng cña thÞ trêng lao ®éng).
2.2. Nguyªn nh©n thÊt nghiÖp ë ViÖt nam.
Sù h¹n chÕ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng ë níc ta
nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n sau ®©y:
Nguyªn nh©n bao trïm lµ trong hÖ thèng cÊu tróc kinh tÕ x· héi cò,
chóng ta cã nh÷ng sai lÇm, khuyÕt ®iÓm trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa
x· héi, nh ®¹i héi VI ®· chØ râ: §· duy tr× qu¸ l©u nÒn kinh tÕ chØ cã hai
thµnh phÇn, kh«ng coi träng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, kinh tÕ më cöa
dÉn ®Õn sai lÇm trong bè trÝ kinh tÕ, cha quan t©m ®óng møc ®Õn chiÕn lîc
x©y dùng kinh tÕ x· héi, híng vµo ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp víi
quy m« nhá ®Ó thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng dÉn ®Õn h¹n chÕ kh¶ n¨ng khai
th¸c c¸c tiÒm n¨ng hiÖn cã ®Ó ph¸t triÓn viÖc lµm vµ t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó
ngêi lao ®éng tù t¹o viÖc lµm cho m×nh vµ do ngêi kh¸c. Chøc n¨ng cña Nhµ
níc trong viÖc tæ chøc lao ®éng gi¶i quyÕt viÖc lµm cho x· héi cha ®îc ph¸t
huy ®Çy ®ñ.
Hai nguyªn nh©n n÷a còng kh«ng kÐm phÇn quan träng g©y ra hiÖn tîng thÊt nghiÖp ®ã lµ:
* Kho¶ng thêi gian thÊt nghiÖp:
Gi¶ sö r»ng thêng xuyªn cã mét lîng ngêi thÊt nghiÖp nhÊt ®Þnh bæ
xung vµo ®éi ngò t×m kiÕm viÖc lµm vµ nÕu mäi ngêi ph¶i chê ®îi qu¸ nhiÒu
thêi gian míi t×m ®îc viÖc lµm th× trong mét thêi gian nµo ®ã sè lîng ngêi
14
thÊt nghiÖp t¨ng lªn, tû lÖ thÊt nghiÖp sÏ bÞ n©ng cao. Thêi gian chê ®îi trªn
®îc gäi lµ kho¶ng thêi gian thÊt nghiÖp vµ nã phô thuéc vµo:
- C¸ch thøc tæ chøc thÞ trêng lao ®éng
- CÊu t¹o nh©n khÈu cña nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp (tuæi ®êi, tuæi nghÒ,
ngµnh nghÒ)
- C¬ cÊu c¸c lo¹i viÖc lµm vµ kh¶ n¨ng s½n cã viÖc lµm.
Mäi chÝnh s¸ch c¶i thiÖn c¸c yÕu tè trªn sÏ dÉn ®Õn rót ng»n kho¶ng
thêi gian thÊt nghiÖp.
* Do c¹nh tranh m¹nh mÏ cña c¬ chÕ thÞ trêng, viÖc më réng s¶n xuÊt
t¹o nhiÒu viÖc lµm tèt, thu nhËp kh¸ vµ æn ®Þnh lu«n g¾n liÒn víi n¨ng suÊt
ngµy cµng cao. ë mçi møc tiÒn c«ng sÏ thu hót nhiÒu lao ®éng sÏ t¨ng lªn vµ
kho¶ng thêi gian thÊt nghiÖp còng sÏ gi¶m xuèng.
Ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c c¸c nguyªn nh©n s©u xa dÉn ®Õn t×nh tr¹nh
thÊt nghiÖp bao gåm c¶ nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc sau §¹i Héi §¶ng toµn
quèc lÇn thø VI lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt cho viÖc ®Ò ra nh÷ng chØ ®¹o thùc
hiÖn gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Çy ®ñ cã hiÖu qu¶.
Thø nh©t: ngay tõ ®Çu, trong c¶ níc, mét thêi kú kh¸ dµi sau ®ã
chóng ta cha thÊy ®îc (®óng h¬n lµ kh«ng muèn thÊy) vai trß ý nghÜa cña
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®èi víi ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, më mang viÖc
lµm cho nh©n d©n, nªn ®· h¹n chÕ hÕt møc gÇn nh xo¸ bá c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ cò, ph¸t triÓn qu¸ nhanh vµ cã phÇn å ¹t thµnh phÇn quèc doanh vµ
tËp thÓ. §Õn n¨m 1975, sau khi gi¶i phãng niÒm nam thèng nhÊt ®Êt níc víi
hai bµi häc kinh nghiÖm ë miÒn B¾c, chóng ta mong muèn trong t¬ng lai
ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Thø hai: ChËm "më cöa" trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i còng nh
trong më réng giao lu, th«ng tin quèc tÕ nãi chung, lµ mét trong nh÷ng
nguyªn nh©n ¶nh hëng râ rÖt ®Õn viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng
vµ ph¸t triÓn viÖc lµm.
Níc ta lµ níc n«ng nghiÖp, chËm ph¸t triÓn, thuéc vµo nh÷ng níc
nghÌo nhÊt thÕ giíi khi ®Æt ra ch¬ng tr×nh më mang, ph¸t triÓn viÖc lµm lµ
thiÕu vèn, thiÕu kü thuËt vµ m¸y mãc trang thiÕt bÞ, thiÕu kinh nghiÖm kinh
15
doanh, thiÕu thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸. Trong khi ®ã mét sè níc
ph¸t triÓn l¹i thiÕu søc lao ®éng, thiÕu thÞ trêng ®Çu t. V× vËy, "më cöa" ph¸t
triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ cã lîi cho c¶ hai bªn.
Thø ba: nguyªn nh©n ¶nh hëng lín ®· lµ nh÷ng sai lÇm, thiÕu sãt
trong viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu kinh tÕ bao gåm ba bé nhËn lín:
- C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ
- C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ
- C¬ cÊu .......... kinh tÕ
Ngoµi ¶nh hëng cña c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ ®Õn gi¶i quyÕt viÖc lµm
nh ®· nãi ë trªn, ¶nh hëng cña c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ còng rÊt lín.
Trong §¹i héi §¶ng lÇn thø VI x¸c ®Þnh râ trong nh÷ng n¨m 1986 1991, nh÷ng n¹n cßn l¹i trong thêi kú qu¸ ®é, ph¶i tËp trung vèn vµ viÖc thùc
hiÖn môc tiªu vÒ l¬ng thùc, thùc phÈm, hµng tiªu dïng vµ hµnh xuÊt khÈu. Sù
®iÒu chØnh, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ ®ã ®· ¶nh hëng m¹nh mÏ
®Õn qu¸ tr×nh sö dông lao ®éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm. B¾t ®Çu tõ n¨m 1986
trë ®i, c¸c quan hÖ tû lÖ ph©n bæ lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh cã chuyÓn biÕn
theo xu híng tiÕn bé, t×nh tr¹ng c«ng ¨n viÖc lµm ®îc c¶i thiÖn, thÊt nghiÖp
gi¶m ®i mét bíc ®¸ng kÓ.
Thø t: duy tr× qu¸ l©u c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tËp trung, quan liªu bao
cÊp còng lµ nguyªn nh©n lín ¶nh hëng nÆng nÒ, ®Õn hiÖu qu¶ sö dông
nguån lao ®éng vµ kÕt qu¶ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. Trªn tÇm vÜ m«
chóng ta cßn thiÕu mét hÖ thèng t¬ng ®èi c¸c luËt lÖ chÝnh s¸ch nh»m sö
dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng vµ më mang ph¸t triÓn viÖc lµm. ë tÇm vÜ
m« c¬ chÕ cò cã phÇn nÆng nÒ h¬n. Hµng lo¹t c¸c quy chÕ, chÝnh s¸ch, c¸c
h×nh thøc tæ chøc, c¸c chøc danh tiªu chuÈn, c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt
chÊt vµ tinh thÇn, c¸c chÕ ®é, c¸c nÒ nÕp lao ®éng, s¶n xuÊt, häc tËp nghiªn
cøu khoa häc nh»m ®Ò cao tinh thÇn tËn tôy, tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc,
khuyÕn khÝch m¹nh mÏ tÝnh chñ ®éng tÝch cùc, s¸ng t¹o cña con ngêi ®ang
cßn thiÕu. T×nh tr¹ng tæ chøc cßn chång chÐo kÐm hiÖu qu¶, t×nh tr¹ng tr¶
c«ng, ph©n phèi b×nh qu©n bÊt hîp lý cßn phæ biÕn lµm cho hiÖu suÊt lµm
viÖc kÐm.
Trªn ®©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh ¶nh hëng ®Õn vÊn ®Ò t¨ng gi¶m
thÊt nghiÖp. Trªn c¬ së ®¹i héi §¶ng lµm thø VI vµ nh÷ng chØ thÞ nghÞ quyÕt
cña §¶ng vµ Nhµ níc trong thêi kú gian gÇn ®©y, chung ta h·y ®i vµo nghiªn
16
cøu con ®êng vµ ph¬ng híng sö dông cã hiÖu qu¶ lùc lîng lao ®éng t¨ng
thªm hµng n¨m.
2.3. Gi¶i ph¸p vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm.
§Ó phÊn ®Êu ®¹t ®îc c¸c môc tiªu nªn trªn, chóng ta ph¶i thùc hiÖn
®ång bé hµng lo¹t c¸c gi¶i ph¸p, trong ®ã, theo chóng t«i cÇn quan t©m ®Õn
c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu sau.
* Huy ®éng mäi nguån lùc ®Ó t¹o ra m«i trêng kinh tÕ ph¸t triÓn
nhanh cã kh¶ n¨ng t¹o ra nhiÒu chç lµm viÖc míi thêng xuyªn vµ liªn tôc.
PhÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ b×nh qu©n hµng n¨m 9-10% võa lµ
yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn võa lµ ®ßi hái cña t¹o c«ng ¨n viÖc lµm.
- Trong ®iÒu kiÖn kho¶ng 70% lùc lîng lao ®éng cña c¶ níc lµ lao
®éng n«ng nghiÖp ®ang thiÕu viÖc lµm trÇm träng, th× gi¶i ph¸p kinh tÕ tæng
hîp hµng ®Çu ®Ó tõng bíc kh¾c phôc t×nh tr¹nh nµy lµ ph¶i dån søc cho sù
ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng - l©m - ng nghiÖp, g¾n víi c«ng nghÖ chÕ biÕn
n«ng l©m thuû s¶n vµ ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo híng c«ng
nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. Ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng
nghiÖp, sö dông nhiÒu lao ®éng ë n«ng th«n, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn ngµnh
nghÒ truyÒn thèng híng ®Çu t vµo ph¸t triÓn c¸c c©y trång, vËt nu«i ®em l¹i
gi¸ trÞ kinh tÕ cao, cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu.
- §Çu t ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp, chó träng tríc hç trî
c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu, x©y
dùng cã chän läc mét sè c¬ së n«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp hµng tiªu
dïng vµ hµng xuÊt khÈu, x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp
nÆng; vÒ dÇu khÝ, xi m¨ng, c¬ khÝ ®iÖn tö, thÐp, ph©n bãn, ho¸ chÊt.
- §Çu t x©y dùng vµ c¶i t¹o hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng phôc vô thiÕt thùc
vµ bùc xóc cho ph¸t triÓn.
- Ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô, trong ®ã tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc vËn
t¶i th«ng tin liªn l¹c, th¬ng m¹i, du lÞch, c¸c dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng,
c«ng nghÖ, ph¸p lý...
§Ó cã ®îc tèc ®é ph¸t triÓn trªn t¹o më thªm nhiÒu viÖc lµm cho ngêi
lao ®éng, ph¶i cã chÝnh s¸ch huy ®éng tèi ®a c¸c nguån vèn bªn ngoµi, t¨ng
17
nhanh ®Çu t ph¸t triÓn toµn x· héi, ®a tû lÖ nµy ®¹t kho¶ng 30% GDP n¨m
2001.
* T¹o ra mét m«i trêng ph¸p lý ®ång bé khuyÕn khÝch t¹o më vµ duy
tr× chç lµm viÖc khuyÕn khÝch tù t¹o viÖc lµm.
Bé luËt lao ®éng cña nîc ta lµ c¬ së ph¸p lý c¨n b¶n cña vÊn ®Ò viÖc
lµm. Tuy nhiªn viÖc khuyÕn khÝch tù t¹o viÖc lµm chØ trë thµnh hiÖn thùc
trong cuéc sèng khi c¸c v¨n b¶n híng dÉn thùc hiÖn bé luËt lao ®éng còng
nh c¸c v¨n b¶n kh¸c vÒ ®Çu t, vÒ tµi chÝnh - tÝn dông, bæ sung toµn thiÖn cã
xem xÐt kü lîng ®Õn vÊn ®Ò nµy mét c¸ch ®éng bé.
* TiÕp tôc nghiªn cøu, ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch hç trî c¸c ®èi tîng
yÕu thÕ trong viÖc t×m kiÕm hoÆc tù t¹o viÖc lµm. Trong thêi gian tríc m¾t,
cÇn tËp trung nghiªn cøu ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ cô thÓ vÒ.
- KhuyÕn khÝch sö dông lao ®éng n÷.
- KhuyÕn khÝch sö lao ®éng lµ ngêi tµn tËt. Hç trî c¸c c¬ së s¶n
xuÊt cña th¬ng binh vµ ngêi tµn tËt.
- ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt nghiÖp
- TËp chung phÇn vèn tÝn dông tõ quü quèc gia vÒ viÖc lµm víi l·i
xuÊt u ®·i do c¸c ®èi tîng träng ®iÓm vay theo dù ¸n nhá ®Ó tù t¹o viÖc lµm
cho b¶n th©n gia ®×nh vµ c«ng céng.
- Hç trî mét phÇn kinh phÝ ®µo t¹o cho lao ®ég thuéc diÖn chÝnh s¸ch
u ®·i, lao ®éng thuéc ®èi tîng yÕu thÕ.
* Ph¸t triÓn n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng cña hÖ thèng trung t©m dÞch
vô viÖc lµm.
Trung t©m dÞch vô viÖc lµm lµ mét ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng v× muc
tiªu x· héi. Nã lµ chiÕc cÇu rÊt quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu gi÷a cung vµ
cÇu lao ®éng. Chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã lµ. T vÊn, cung cÊp th«ng tin cho ngêi lao ®éng vµ sö dông lao ®énh vµ häc nghÒ, viÖc lµm, vÒ nh÷ng vÉn ®Ò cã
liªn quan ®Õn tuyÓn dông vµ sö dông lao ®éng, giíi thiÖu viÖc lµm, cung øng
lao ®éng d¹y nghÒ g¾n víi viÖc lµm, tæ chøc s¶n xuÊt ë quy m« thÝch hîp ®Ó
18
tËn dông n¨ng lùc thiÕt bÞ thùc hµnh. Nã cßn lµ c¸ch tay qu¶n lý nhµ níc
th«ng qua cung vµ cÇn, viÖc lµm lao ®éng.
19
KÕt luËn
LÜnh vùc lao ®éng - viÖc lµm nh÷ng n¨m qua cã nhiÒu ®æi míi vµ thu
hót ®îc nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu ®¸ng khÝch lÖ.
Tríc hÕt. NhËn thøc vÒ viÖc lµm, hiÓu biÕt vÒ viÖc lµm vµ c¸ch gi¶i
quyÕt viÖc lµm còng nh t©m lý vÒ viÖc lµm cña ngêi lao ®éng, cña x· héi ®·
®îc thay ®æi tÝch cùc. T¹o vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng x· héi kh«ng
chØ lµ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ níc mµ lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh,
c¸c tæ chøc, c¸c gia ®×nh b¶n th©n ngêi lao ®éng vµ cña toµn x· héi. Quan
®iÓm nh©n d©n tù t¹o ra viÖc lµm lµ chÝnh. Nhµ níc t¹o ra m«i trêng kinh tÕ,
ph¸p luËt thuËn lîi vµ hç trî mét phÇn nguån lùc ®ª nh©n d©n tù t¹o viÖc lµm
®· thÊm nhuÇn trong cuéc sèng vµ trë thµnh néi lùc thóc ®Èy sù nghiÖp t¹o
vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm. Nh÷ng n¨m qua. §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra mét lo¹i
chÝnh s¸ch ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Trong ®ã cã nhiÒu chÝnh
s¸ch, ch¬ng tr×nh t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc t¹o vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho
lao ®éng x· héi nh: NghÞ quyÕt Vi cña trung ¬ng §¶ng vÒ chuyÓn dÞch c¬
cÊu n«ng nghiÖp n«ng th«n, lËp quü quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm, ch¬ng
tr×nh 327 phñ xanh ®åi trèng - ®åi träc, ch¬ng tr×nh 773 khai th¸c mÆt níc
trång, b·i båi. ChÝnh s¸ch giao ®Êt, kho¸n rõng cho n«ng d©n æn ®Þnh; chÝnh
s¸ch tÝn dông víi n«ng nghiÖp n«ng th«n, ph©n bè l¹i lao ®éng d©n c...
Ph¬ng híng quan träng nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi kú nµy, b¸o
c¸o cña ban chÊp hµnh Trung ¬ng t¹i §¹i héi VIII cña §¶ng ®· chØ râ “Nhµ
níc cïng toµn d©n ra søc ®Çu t ph¸t triÓn, thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch vµ c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ - x· héi. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng
d©n, mäi nhµ ®Çu t më mang ngµnh nghÒ, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao
®éng. Mäi c«ng d©n ®Òu ®îc tù do ngµnh nghÒ, thuª mín nh©n c«ng theo
ph¸p luËt. Ph¸t triÓn dÞch vô viÖc lµm. TiÕp tôc ph©n bè l¹i d©n c vµ lao ®éng
trªn ®Þa bµn c¶ níc, t¨ng d©n c trªn c¸c ®Þa bµn cã tÝnh chÊt chiÕn lîc vµ kinh
tÕ, an ninh quèc phßng. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao
®éng. Gi¶m ®¸ng kÓ tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng
th«n.
§Êt níc ta ®ang tr«ng chê vao thÕ hÖ trÎ, ®Æc biÖt lµ c¸n bé qu¶n lý
kinh tÕ trong t¬ng lai, lµ mét sinh viªn khoa kinh tÕ t«i nhËn thøc ®îc ®iÒu
nµy. Ph¶i lu«n trau råi kiÕn thøc, tËn dông thêi gian vµ n©ng cao n¨ng lùc ®Ó
20
- Xem thêm -