Tài liệu Hướng dẫn trả lời câu hỏi sách giáo khoa vở bài tập tập bản đồ địa lí 9

Biªn so¹n : GV- Ph¹m v¨n Thµnh – Trêng THCS Ph¹m Huy Th«ng - ¢n Thi – Hng Yªn ……………………*****…………………… Híng dÉn tr¶ lêi c¸c c©u hái vµ bµi tËp S¸ch gi¸o khoa , vë bµi tËp vµ TËp b¶n ®å §Þa Lý 9 N¨m häc 2009-2010 PhÇn : §Þa LÝ D©n c Bµi 1: Céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam A. C©u hái vµ bµi tËp S¸ch gi¸o khoa: I/ C©u hái trong bµi häc: C©u 1: H·y kÓ tªn mét sè s¶n phÈm thñ c«ng tiªu biÓu cña c¸c d©n téc Ýt ngêi mµ em biÕt? S¶n phÈm thñ c«ng tiªu biÓu D©n téc 1. Se lanh dÖt v¶i M«ng – T©y B¾c. 2. Gèm Bµu Tróc Ch¨m – Ninh ThuËn. 3. Gèm Nam Quy. Kh¬ -me – An Giang. 4. Kim hoµn Chu-ru. 5. Rîu San Lïng M«ng ( Lµo Cai). 6. DÖt v¶i vµ thªu thæ cÈm Th¸i ( S¬n La, §iÖn Biªn, Hoµ 7. RÌn B×nh). 8. NghÒ méc x©y dùng nhµ sµn, M«ng ( T©y B¾c, §ong B¾c ) nhµ r«ng… Dao, Tµy, £-®ª, X¬-®¨ng… 9. S¨n b¾t thuÇn dìng voi Bu«n-®«n ( §¨k-l¨k ) 10. ChÕ t¸c nh¹c cô d©n téc : S¸o, M«ng KhÌn C©u 2: Dùa vµo vèn hiÓu biÕt, h·y cho biÕt d©n téc ViÖt( Kinh) ph©n bè chñ yÕu ë ®©u? - Ph©n bè réng kh¾p trong c¶ níc. - TËp trung h¬n ë c¸c vïng ®ång b»ng, trung du vµ duyªn h¶i? C©u 3: Dùa vµo vèn hiÓu biÕt, h·y cho biÕt c¸c d©n téc Ýt ngêi ph©n bè chñ yÕu ë ®©u? - MiÒn nói vµ trung du, ®©y lµ vïng thîng nguån cña c¸c dßng s«ng. II/ C©u hái vµ bµi tËp: C©u 1: Níc ta cã bao nhiªu d©n téc? Nh÷ng nÐt v¨n ho¸ riªng cña c¸c d©n téc thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt nµo? Cho vÝ dô ? - Níc ta cã 54 d©n téc. - §îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau : + Trong ng«n ng÷: Níc ta cã 8 nhãm ng«n ng÷ trong 5 nhãm ng÷ hÖ chÝnh lµ: ng÷ hÖ Nam ¸, M«ng –Dao, Th¸i-Ka §ai, Nam §¶o, H¸n -T¹ng. VÝ dô: Nhóm Việt - Mường: có 4 dân tộc là: Chứt, Kinh, Mường, Thổ. Nhóm Tày – Thái: có 8 dân tộc là: Bố Y, Giáy, Lào, Lự, Nùng, Sán Chay, Tày, Thái. Nhóm Môn-Khmer :có 21 dân tộc là: Ba na, Brâu, Bru-Vân kiều, Chơ-ro, Co, Cơ-ho, Cơ-tu, Cơ-tu, Gié-triêng, Hrê, Kháng, Khmer, Khơ mú, Mạ, Mảng, M'Nông, Ơ-đu, Rơ-măm, Tà-ôi, Xinh-mun, Xơ-đăng, Xtiêng. Nhóm Mông – Dao: có 3 dân tộc là: Dao, Mông, Pà thẻn. Nhóm Kađai: có 4 dân tộc là: Cờ lao, La chí, La ha, Pu péo. Nhóm Nam đảo: có 5 dân tộc là: Chăm, Chu-ru, Ê đê, Gia-rai, Ra-glai. Nhóm Hán :có 3 dân tộc là: Hoa, Ngái, Sán dìu. Nhóm Tạng: có 6 dân tộc là: Cống, Hà Nhì, La hủ, Lô lô, Phù lá, Si la. STT 1 2 3 4 + Trang phôc: VÝ dô: D©n §Æc ®iÓm trang phôc téc - Nam: §Ó tãc dµi, bói tãc, ë trÇn , ®ãng khè. - N÷: G¸i cha chång bói tãc bªn tr¸i, khi lÊy chång tãc Bru- bói ®Ønh ®Çu. ¸o xÎ ngùc mµu chµm ®en vµ hµng kim lo¹i V©n b¹c trßn ®Ýnh ë mÐp cæ vµ hai bªn nÑp ¸o.V¸y trang trÝ KiÒu theo c¸c m¶ng lín trong bè côc d¶i ngang. - Nam: MÆc ¸o chui ®Çu, cæ xÎ, ®©y lµ lo¹i ¸o céc tay Ba na th©n ¸o cã ®êng trang trÝ säc ®á ch¹y ngang, gÊu ¸o mµu tr¾ng. - N÷ : §Ó tãc ngang vai, cã khi th× bói vµ cµi lîc. - Nam: MÆc ¸o cæ viÒn, c¸nh ng¾n tø th©n, quÇn l¸ to¹ Bè Y mµu chµm b»ng v¶i tù dÖt. - N÷: §Ó tãc dµi tÕt quÊn quanh ®Çu. Phô n÷ a mang nhiÒu ®å trang søc nh d©y truyÒn, vång cæ, vßng tay… Ch¨m - Nam : §Ó tãc dµi, quÊn kh¨n( mµu tr¾ng, thªu hoa v¨n ë c¸c mÐp vµ c¸c ®Çu kh¨n. - N÷: §éi kh¨n phñ trªn m¸i tãc hoÆc quÊn gän trªn ®Çu hoÆc quÊn theo lèi ch÷ nh©n ( kh¨n thêng cã mµu tr¾ng). + QuÇn c : VD: ViÖt – lµng, d©n téc thiÓu sè phÝa B¾c- b¶n, d©n téc thiÓu sè ë T©y Nguyªn – bu«n, d©n téc Kh¬ Me – sãc. + Phong tôc, tËp qu¸n : VÝ dô trong quan hÖ h«n nh©n gia ®×nh: - Ngêi Chøt: Quan hÖ vî chång bÒn v÷ng, hiÕm x¶y ra nh÷ng bÊt hoµ. - Ngêi Ch¬-ro: Trong h«n nh©n tuy nhµ trai hái vî cho con, nhng lÔ cíi tæ chøc t¹i hä nhµ g¸i, chµng trai ph¶i ë rÓ vµi n¨m råi hai vî chång lµm nhµ riªng. - Ngêi Br©u : Thanh niªn nam, n÷ ®îc tù do lÊy vî lÊy chång. Nhµ trai tæ chøc hái vî ph¶i nép lÔ vËt cho nhµ g¸i, ®¸m cíi ®îc tiÕn hµnh t¹i nhµ g¸i vµ chµng rÓ ph¶i ë l¹i nhµ vî tõ 2-3 n¨m råi míi lµm lÔ ®a h¼n vî vÒ ë h¼n nhµ m×nh. C©u 2: Tr×nh bµy t×nh h×nh ph©n bè cña c¸c d©n téc ë níc ta: D©n téc D©n téc ViÖt ( Kinh) C¸c d©n téc thiÓu sè - Ph©n bè réng kh¾p trong c¶ níc. - TËp trung h¬n ë c¸c vïng ®ång b»ng, trung du vµ duyªn h¶i. §Þa bµn c tró - MiÒn nói vµ trung du, ®©y lµ vïng thîng nguån cña c¸c dßng s«ng. TD & MN BB TS - TN Cùc NTB &NB - Cã kho¶ng 30 - Cã trªn - Ch¨m, DT sinh sèng. 20 d©n téc Kh¬ me c - ë vïng thÊp: Ýt ngêi. tró thµnh + T¶ ng¹n - C tró tõng d¶i s«ng thµnh hoÆc xen Hång:Tµy,Nïng. vïng kh¸ kÏ víi ngêi + H÷u ng¹n râ rÖt. ViÖt. S.Hång ®Õn - §¨k-l¨k: - Ngêi Hoa S.C¶: Th¸i, M£-®ª tËp trung ë êng. - Kon-tum, ®« thÞ, nhÊt - Sên nói cã ®é Gia lai: lµ ë cao 700-1000 m: Gia-rai. TP.HCM. Dao. - L©m - Trªn 1000m : §ång: C¬M«ng ho. C©u 3: Dùa vµo b¶ng thèng kª ( SGK trang 6 – B¶ng 1.1) , h·y cho biÕt: Em thuéc d©n téc nµo? D©n téc em ®øng thø mÊy vÒ sè d©n trong céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam? §Þa bµn c tró chñ yÕu cña d©n téc em? H·y kÓ mét sè nÐt v¨n ho¸ tiªu biÓu cña d©n téc em?  Mét sè nÐt v¨n ho¸ tiªu biÓu cña d©n téc Kinh: - Lµ d©n téc cã nÒn v¨n minh l©u ®êi nèi tiÕp 3 nÒn v¨n ho¸ lín : v¨n ho¸ §«ng S¬n, v¨n ho¸ §¹i ViÖt vµ v¨n ho¸ ViÖt Nam. - Næi tiÕng víi nghÒ trång lóa níc, kÕt hîp víi c¸c nghÒ tiÓu thñ c«ng truyÒn thèng, nghÒ s«ng níc, khai th¸c c¸c nguån lîi thuû s¶n. - Cã tæ chøc x· héi vµ quÇn c chÆt chÏ: + Lµng x· cæ truyÒn tiªu biÓu cho thiÕt chÕ lµng x· ViÖt Nam ( võa lµ ®iÓm quÇn c , võa lµ h×nh thøc tæ chøc x· héi n«ng nghiÖp). + Ngµy nay lµng x· ®· cã nhiÒu thay ®æi nhng vÉn gi÷ ®îc nh÷ng nÐt ®Æc thï cña lµng x· ViÖt Nam. - Gia ®×nh phô hÖ lµ nÒn t¶ng. - Cã ch÷ viÕt riªng. B. C©u hái vµ bµi tËp trong tËp b¶n ®å §Þa lý: C©u 1: §¸nh dÊu x vµo « trèng ý em cho lµ ®óng. - Níc ta cã: 54 d©n téc. - D©n téc ViÖt chiÕm kho¶ng: 86% d©n sè c¶ níc. - C¸c d©n téc sèng chñ yÕu ë Trung du vµ miÒn nuÝ B¾c Bé lµ: Mêng , Th¸i, Tµy, Nïng, M«ng, Dao. - Cùc Nam Trung Bé vµ Nam Bé cã c¸c d©n téc: Ch¨m, Hoa, Kh¬-me. C©u 2: §¸nh dÊu x vµo « trèng ý em cho lµ ®óng nhÊt. - D©n téc ViÖt ph©n bè chñ yÕu ë: C¸c ®ång b»ng, trung du vµ vïng duyªn h¶i. C©u 3: Xem c©u 1 & 3 phÇn A(II). C. C©u hái trong vë bµi tËp ®Þa lý: C©u 1: 54 d©n téc C©u 2: ý sai trong c©u lµ: …”ph¬ng thøc s¶n xuÊt”… C©u 3: Nèi nh sau. D©n téc ViÖt ChiÕm 86,2% d©n sè c¶ níc Cã kinh nghiÑm th©m canh lóa níc. NhiÒu nghÒ thñ c«ng ®¹t møc tinh x¶o Ph©n bè tËp trung ë vïng ®ång b»ng, trung du vµ duyªn h¶i. C¸c d©n téc Ýt ngêi ChiÕm 13,8% d©n sè c¶ níc Cã kinh nghiÖm trång c©y c«ng nghiÖp. Ph©n bè chñ yÕu ë miÒn nói vµ trung du C©u 4: §iÒn tªn mét sè d©n téc Ýt ngêi ë níc ta vµo b¶ng sau cho phï hîp: - Xem c©u 2 môc II phÇn A. C©u 5: Sù thay ®æi lèi sèng cña ®ång bµo ë vïng nói cao, tõ “ du canh du c” chuyÓn sang “ ®Þnh canh, ®Þnh c” ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ lín nµo? - H¹n chÕ viÖc chÆt ph¸ rõng ®èt n¬ng, lµm rÉy. - B¶o vÖ tµi nguyªn rõng, h¹n chÕ xãi mßn ®Êt, lò lôt… - æn ®Þnh cuéc sèng cho ®ång bµo c¸c d©n téc Ýt ngêi th«ng qua ch¬ng tr×nh ®Þnh canh , ®Þnh c tõ ®ã thùc hiÖn thµnh c«ng c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. - Gãp phÇn ph¸t triÓn NN miÒn nói, nhiÒu s¶n phÈm cña NN miÒn nói ®· trë thµnh s¶n phÈm hµng ho¸ ®îc tiªu thô ë nhiÒu vïng miÒn xu«i. - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KT-XH miÒn nuÝ. Bµi 2: D©n sè vµ gia t¨ng d©n sè A.C©u hái vµ bµi tËp S¸ch gi¸o khoa: I/ C©u hái trong bµi häc: C©u 1: Quan s¸t h×nh 2.1( SGK trang 7), nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh t¨ng d©n sè cña níc ta. V× sao tØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè gi¶m nhng sè d©n vÉn t¨ng nhanh? Gîi ý: - D©n sè níc ta t¨ng nhanh vµ t¨ng liªn tôc tõ 1954 ®Õn 2003. Trong vßng 49 n¨m, d©n sè níc ta t¨ng thªm 57,1 triÖu ngêi, trung b×nh mçi n¨m d©n sè níc ta t¨ng thªm 1,16 triÖu ngêi.  X¶y ra hiÖn tîng “bïng næ d©n sè”. - TØ lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn cña níc ta cã sù biÕn ®éng ( 1954 – 2003). - Thay ®æi theo tõng thêi k×. Cã thÓ chia thµnh hai thêi k×: + TK 1954 – 1970 tØ lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn cã sù biÕn ®éng lín, t¨ng gi¶m thÊt thêng vµ ë møc cao, n¨m 1960 lªn tíi 3,9%/ n¨m. + TK 1970 – 2003 tØ lÖ t¨ng ds tù nhiªn gi¶m liªn tôc: 1970- 3,3% 1976- 3,0% 1979- 2,5% 1989- 2,1% 1999- 1,4% 2003- 1,3% - TØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè gi¶m nhng sè d©n vÉn t¨ng lµ do: + Quy m« d©n sè níc ta lín. + Níc ta cã d©n sè trÎ, sè ngêi trong ®é tuæi sinh ®Î chiÕm tØ lÖ cao trong tæng d©n sè. + C«ng t¸c d©n sè KHH – G§ cã nhiÒu h¹n chÕ. + TØ suÊt sinh cña níc ta cßn cao. C©u 2: D©n sè ®«ng vµ t¨ng nhanh ®· g©y ra nh÷ng hËu qu¶ g×? Nªu lîi Ých cña sù gi¶m tØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè ë níc ta? Gîi ý: 1) HËu qu¶: - §èi víi kinh tÕ: + Tèc ®é t¨ng d©n sè cha phï hîp víi tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ. Trªn thùc tÕ ®Ó t¨ng 1% d©n sè th× møc t¨ng trëng kinh tÕ hµng n¨m ph¶i ®¹t 3-4% vµ l¬ng thùc ph¶i t¨ng trªn 4% . Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta cßn chËm ph¸t triÓn th× møc t¨ng d©n sè nh hiÖn nay vÉn lµ cao. + VÊn ®Ò viÖc lµm lu«n lµ th¸nh thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ. + Sù ph¸t triÓn kinh tÕ cha ®¸p øng víi tiªu dïng vµ tÝch luü, t¹o nªn m©u thuÉn gi÷a cung vµ cÇu. + ChËm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh vµ l·nh thæ. - Søc Ðp ®èi víi viÖc ph¸t triÓn x· héi: + ChÊt lîng cuéc sèng chËm ®îc c¶i thiÖn( ®Æc biÖt lµ trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu l¬ng thùc , thùc phÈm). + GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp. + K×m h·m sù ph¸t triÓn cña y tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc.... - Søc Ðp ®èi víi tµi nguyªn ,m«i trêng: + Suy gi¶m c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. + ¤ nhiÔm m«i trêng. 2) Lîi Ých cña sù gi¶m tØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè ë níc ta: - Nªu lîi Ých víi kinh tÕ, tµi nguyªn m«i trêng, chÊt lîng cuéc sèng ( x· héi). C©u 3: Dùa vµo b¶ng 2.1 ( SGK trang 8), h·y x¸c ®Þnh c¸c vïng cã tØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè cao nhÊt, thÊp nhÊt; c¸c vïng l·nh thæ cã tØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè cao h¬n trung b×nh c¶ níc. Gîi ý: - Vïng cã tØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè cao nhÊt: T©y B¾c – 2,19% - Vïng cã tØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè cao nhÊt: §ång b»ng s«ng Hång 1,1% - C¸c vïng l·nh thæ cã tØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè cao h¬n møc trung b×nh cña c¶ níc( 1,43%) lµ : §«ng B¾c, §BSH, §NB, §BSCL. C©u 4: Dùa vµo b¶ng 2.2( SGK trang 9), h·y nhËn xÐt: - TØ lÖ hai nhãm d©n sè nam , n÷ thêi k× 1979 – 1999. - C¬ cÊu d©n sè theo nhãm tuæi cña níc ta thêi k× 1979-1999. Gîi ý: a/ TØ lÖ hai nhãm d©n sè nam, n÷ : - N÷ lu«n chiÕm tØ lÖ cao h¬n nam ( 1979: 51,5/48,5 ; 1989: 51,3/48,7 ; 1999: 50,8/49,2 ) - §ang cã sù thay ®æi theo híng: + TØ lÖ nam t¨ng lªn trong tæng d©n sè : 1979 – 48,5% -> 1989 – 48,7% -> 1999 – 49,2%. + TØ lÖ n÷ gi¶m : ( dÉn chøng sè liÖu )  KÕt cÊu d©n sè theo giíi tÝnh ®ang dÇn tiÕn tíi sù c©n b»ng. b/ C¬ cÊu d©n sè theo nhãm tuæi: - Cã sù chªnh lÖch lín vÒ tØ lÖ d©n sè gi÷a c¸c nhãm tuæi : + Nhãm tuæi trong ®é tuæi lao ®éng ( 15 – 59) lu«n chiÕm tØ träng cao nhÊt trªn 1/2 tæng d©n sè ; n¨m 1979 – 50,4% , 1989 – 53,8% , 1999 – 58,4%. + TiÕp ®Õn lµ nhãm tuæi díi ®é tuæi lao ®éng ( 0 – 14 ) ; n¨m 1979-42,5% , 1989 – 39,0%, 1999 – 33,5%. + Nhãm tuæi qu¸ ®é tuæi lao ®éng ( 60 trë lªn) chiÕm mét tØ träng nhá trong tæng d©n sè , n¨m 1979 - 7,1%, 1989 – 7,2%, 1999 – 8,1%. => Níc ta cã d©n sè trÎ. - §ang cã sù thay ®æi c¬ cÊu d©n sè theo nhãm tuæi. + Nhãm tuæi 15-59 vµ 60 trë lªn t¨ng vÒ tØ lÖ. + Nhãm tuæi díi ®é tuæi lao ®éng gi¶m vÒ tØ lÖ tõ 42,5%(1979) xuèng cßn 33,5%(1999). => D©n sè níc ta ®ang cã xu híng giµ ®i. II/ C©u hái vµ bµi tËp: C©u 1: Dùa vµo h×nh 2.1 ( SGK trang 7 ), h·y cho biÕt sè d©n vµ t×nh h×nh gia t¨ng d©n sè cña níc ta. - Xem c©u 1 môc I. - Bæ sung : - Níc ta cã sè d©n ®«ng, n¨m 2003 lµ 80,9 triÖu ngêi . §øng thø 14 trªn thÕ giíi, thø 8 ë Ch©u ¸ vµ thø 3 trong khu vùc §«ng Nam ¸( vÒ diÖn tÝch, l·nh thæ níc ta ®øng thø 58 trªn thÕ giíi ). C©u 2: Ph©n tÝch ý nghÜa cña sù gi¶m gia t¨ng d©n sè tù nhiªn vµ sù thay ®æi c¬ cÊu d©n sè níc ta? Gîi ý: - Gi¶m tèc ®é t¨ng d©n sè. - Gi¶m bít søc Ðp cña d©n sè ®«ng vµ t¨ng nhanh ®èi víi dù ph¸t triÓn KT-XH, viÖc lµm, GD, y tÕ, v¨n ho¸… n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n, tµi nguyªn m«i trêng… - TØ lÖ d©n sè phô thuéc gi¶m. - C¬ cÊu d©n sè tiÕn tíi c©n b»ng h¬n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tæ chøc x· héi vµ bè trÝ lao ®éng trong c¸c ngµnh nghÒ. C©u 3: Dùa vµo BSL díi ®©y: B¶ng 2.3 SGK trang 10. - TÝnh tØ lÖ % gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè qua c¸c n¨m vµ nªu nhËn xÐt. - VÏ biÓu ®å thÓ hiÖn t×nh h×nh gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè ë níc ta thêi k× 1979-1999. Gîi ý: a/ TÝnh tØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn (%). - C«ng thøc : TØ suÊt sinh(%o) – TØ suÊt tö(%o) 10 - KÕt qu¶: N¨m 1979 – 2,53% ; N¨m 1999 – 1,43% b/ NhËn xÐt: - TØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè níc ta gi¶m m¹nh trong giai ®o¹n 1979 – 1999. c/ VÏ biÓu ®å h×nh cét. B.C©u hái vµ bµi tËp trong tËp b¶n ®å §Þa lý: C©u 1: TÝnh ®Õn n¨m 2003, níc ta cã d©n sè lµ: 80,9 triÖu ngêi. C©u 2: C¸c néi dông cã thÓ ®iÒn lÇn lît lµ: 3 ; 14 ; ®«ng d©n. C©u 3: Tr×nh bµy t×nh h×nh gia t¨ng d©n sè cña níc ta. Gi¶i thÝch v× sao tØ lÖ gia t¨ng d©n sè cña níc ta ®· gi¶m nhng d©n sè vÉn t¨ng nhanh? - Xem c©u 1 môc I phÇn A. C©u 4: Tr×nh bµy hËu qu¶ cña d©n sè ®«ng vµ gia t¨ng d©n sè nhanh ë níc ta? - Xem c©u 2 môc I phÇn A. C©u 5: Xem c©u 4 – môc I – phÇn A. C. C©u hái trong vë bµi tËp ®Þa lý: C©u 1: N¨m 2002 sè d©n níc ta lµ: 79,7 triÖu ngêi. C©u 2: Dùa vµo h×nh 2.1 SGK trang 7 kh«ng thÓ rót ra ®îc nhËn xÐt: - D©n sè ViÖt Nam ®ang chuyÓn sang giai ®o¹n cã tØ suÊt sinh t¬ng ®èi thÊp. C©u 3: TØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn gi¶m nhng sè d©n níc ta vÉn t¨ng nhanh do: + C«ng t¸c d©n sè KHH – G§ cã nhiÒu h¹n chÕ. + TØ suÊt sinh cña níc ta cßn cao. + Níc ta cã d©n sè ®«ng. C©u 4: (1) Díi tuæi lao ®éng. (2) Trong ®é tuæi lao ®éng. (3) Qu¸ ®é tuæi lao ®éng. NhËn xÐt: - §ang cã sù thay ®æi c¬ cÊu d©n sè theo nhãm tuæi. + Nhãm tuæi 15-59 vµ 60 trë lªn t¨ng vÒ tØ lÖ ( dÉn chøng ). + Nhãm tuæi díi ®é tuæi lao ®éng gi¶m vÒ tØ lÖ tõ 42,5%(1979) xuèng cßn 33,5%(1999). => D©n sè níc ta ®ang cã xu híng giµ ®i. C©u 5: C¬ cÊu d©n sè theo giíi tÝnh ë níc ta : - Ngµy cµng trë nªn c©n b»ng h¬n. C©u 6: a/ TØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè n¨m 1979: 2,53% ; n¨m 1999: 1,43%. b/ VÏ biÓu ®å h×nh cét. c/ NhËn xÐt: -TØ lÖ gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè níc ta gi¶m m¹nh trong giai ®o¹n 1979 – 1999. d/ Gi¶i thÝch: - Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c d©n sè KHH-G§. - ý thøc cña ngêi d©n trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch d©n sè ®· nghiªm tóc vµ s©u s¾c h¬n. - Kinh tÕ ph¸t triÓn, møc sèng cña ngêi d©n ®· kh«ng ngõng ®îc t¨ng lªn ®· nhËn thøc ®îc râ ý nghÜa cña quy m« gia ®×nh 2 con còng nh vai trß trong viÖc nu«i d¹y con. - T tëng phong kiÕn l¹c hËu träng nam khinh n÷, cÇn cã con trai ®Ó nèi dâi t«ng ®êng… ®· dÇn ®îc thay thÕ b»ng c¸c t tëng tiÕn bé h¬n. Bµi 3 : Ph©n bè d©n c vµ c¸c lo¹i h×nh quÇn c A.C©u hái vµ bµi tËp S¸ch gi¸o khoa: I/ C©u hái trong bµi häc: C©u 1: Quan s¸t h×nh 3.1 SGK trang 10, h·y cho biÕt d©n c tËp trung ®«ng ë nh÷ng vïng nµo? Tha thít ë nh÷ng vïng nµo ? V× sao ? Gîi ý: - D©n c níc ta tËp trung ®«ng ë c¸c vïng ®ång b»ng vµ ven biÓn. Cô thÓ lµ §BSH, §BSCL vµ ven biÓn miÒn trung. - Tha thít ë c¸c vïng miÒn nói vµ trung du. Cô thÓ lµ T©y B¾c, §«ng B¾c, T©y Trêng S¬n, T©y Nguyªn. Gi¶i thÝch: - ë c¸c vïng ®ång b»ng, ven biÓn cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi: + VÞ trÝ ®Þa lÝ thuËn lîi. + §iÒu kiÖn tù nhiªn ( ®h, ®Êt ®ai, khÝ hËu, nguån níc..) tèt phï hîp cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t cña nh©n d©n. + Cã lÞch sö ®Þnh c vµ khai th¸c l·nh thæ tõ l©u ®êi. + Tr×nh ®é ph¸t triÓn KT-XH cao -> møc ®é khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn lín vµ hiÖu qu¶. + Cã hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng vµ c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt hoµn thiÖn vµ ®ång bé. - ë c¸c vïng miÒn nói gÆp nhiÒu khã kh¨n, thiÕu thèn: + §Þa h×nh phøc t¹p , bÞ c¾t xÎ m¹nh -> g©y khã kh¨n, c¶n trë cho viÖc ®i l¹i, giao th¬ng. + KT –XH kÐm ph¸t triÓn, l¹c hËu. + HÖ thèng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt vµ c¬ së h¹ tÇng nghÌo nµn, l¹c hËu, thiÕu ®ång bé…-> møc ®é khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn thÊp. C©u 2: H·y nªu nh÷ng thay ®æi cña quÇn c n«ng th«n mµ em biÕt? - DiÖn m¹o lµng quª cã nhiÒu thay ®æi( nh: ®êng lµng ngâ xãm, kiÓu cÊu tróc nhµ ë, thãi quen sinh ho¹t, lèi sèng…). - TØ lÖ ngêi kh«ng lµm n«ng nghiÖp ë n«ng th«n ngµy cµng t¨ng. - §· diÔn ra qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n. C©u 3: Quan s¸t h×nh 3.1 SGK trang 11, h·y nªu nhËn xÐt vÒ sù ph©n bè c¸c ®« thÞ cña níc ta. Gi¶i thÝch? Gîi ý: a/NhËn xÐt: - Ph©n bè ®« thÞ kh«ng ®Òu gi÷a c¸c vïng. - Trung du miÒn nói B¾c Bé cã sè lîng ®« thÞ nhiÒu nhÊt níc ta( 15 ®« thÞ), tuy nhiªn ë ®©y chñ yÕu lµ c¸c ®« thÞ võa vµ nhá. - Vïng cã ®« thÞ nhiÒu thø 3 vµ thø 2 c¶ níc lµ §BSH(10 ®« thÞ) vµ §BSCL.(12 ®« thÞ). - §«ng Nam Bé lµ vïng cã quy m« ®« thÞ lín nhÊt níc ta. - C¸c vïng cßn l¹i cã Ýt ®« thÞ vµ mËt ®é ®« thÞ tha thít ( BTB, DHNTB, TN). b/ Gi¶i thÝch: - D©n c nø¬c ta ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, nh÷ng vïng cã nhiÒu ®« thÞ vµ cã quy m« ®« thÞ lín lµ nh÷ng vïng ®«ng d©n vµ cã mËt ®é d©n sè cao. - Sù ph¸t triÓn KT-XH kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng miÒn. - Quy m« diÖn tÝch gi÷a c¸c vïng miÒn cã sù kh¸c nhau râ rÖt. C©u 4: Dùa vµo b¶ng 3.1 SGK trang 13, h·y: - NhËn xÐt vÒ sè d©n thµnh thÞ vµ tØ lÖ d©n thµnh thÞ cña níc ta. - Cho biÕt sù thay ®æi tØ lÖ d©n thµnh thÞ ®· ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ë níc ta nh thÕ nµo? Gîi ý: a/ NhËn xÐt: - Sè d©n thµnh thÞ cña níc ta t¨ng lªn liªn tôc trong G§ 1985-2003, t¨ng 1,84 lÇn. - TØ lÖ d©n thµnh thÞ còng t¨ng lªn t¬ng øng tõ 18,97 % ( 1985) lªn 20,75% (1995) vµ lªn 25,80%( 2003). - Trong ®ã giai ®o¹n 1995-2003 sè d©n thµnh thÞ vµ tØ lÖ d©n thµnh thÞ cã tèc ®é t¨ng nhanh h¬n giai ®o¹n 1985-1995. b/ Ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ cña níc ta ®ang diÔn ra nhanh, quy m« c¸c ®« thÞ ngµy cµng ®îc më réng. C©u 5: H·y lÊy vÝ dô minh ho¹ vÒ viÖc më réng quy m« c¸c thµnh phè. - VÝ dô viÖc më réng quy m« Thñ ®« Hµ Néi: Theo quyÕt ®Þnh cöa ……………. DiÖn tÝch vµ ph¹m vi cña Hµ Néi hiÖn t¹i bao gåm: Toµn bé Thñ ®« Hµ Néi cò céng tØnh Hµ T©y céng huyÖn Mª Linh ( VÜnh Phóc ) vµ 4 x· ( §«ng Xu©n, TiÕn Xu©n, Yªn B×nh, Yªn Trung) cña huyÖn L¬ng S¬n – tØnh Hoµ B×nh. §a diÖn tÝch cña Thñ ®« Hµ Néi tõ 920 km2 , sè d©n 3,4 triÖu ngêi lªn 6,2 triÖu ngêi , diÖn tÝch lín h¬n gÊp 3 lÇn diÖn tÝch cña Hµ Néi cò. II/ C©u hái vµ bµi tËp: C©u1: Dùa vµo h×nh 3.1 SGK trang 11, h·y tr×nh bµy ®Æc ®iÓm ph©n bè d©n c cña níc ta? Gîi ý: - D©n c níc ta tËp trung ®«ng ë c¸c vïng ®ång b»ng vµ ven biÓn, víi mËt ®é d©n sè trung b×nh cao ( trung b×nh trªn 100 ngêi / km2 ). Cã n¬i mËt ®é d©n sè trung b×nh ®· lªn tíi trªn 1000 ngêi / km2. - D©n c níc ta tha thít ë c¸c vïng miÒn nói vµ cao nguyªn nh T©y B¾c, T©y Nguyªn, T©y Trêng S¬n, §«ng B¾c. MËt ®é d©n sè trung b×nh díi 100 ngêi/ km2. - Trong ®ã §BSH lµ vïng cã mËt ®é d©n sè trung b×nh cao nhÊt, ë tÊt c¶ c¸c ®Þa ph¬ng trong vïng th× mËt ®é d©n sè trung b×nh ®Òu trªn 500 ngêi/ km2, nhiÒu ®Þa ph¬ng cã mËt ®é trªn 1000 ngêi / km2 ( Hµ Néi, Hng Yªn, Th¸i B×nh, Nam §Þnh…).  D©n c níc ta ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu vµ kh«ng hîp lÝ gi÷a ®ång b»ng, ven biÓn víi miÒn nói vµ cao nguyªn. TËp trung ®«ng ë ®ång b»ng vµ ven biÓn , tha thít ë miÒn nói vµ cao nguyªn. C©u 2: Nªu ®Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i h×nh quÇn c ë níc ta? Gîi ý: QuÇn c §Æc diÓm c tró N«ng th«n - Sèng tËp trung thµnh c¸c ®iÓm d©n c víi quy m« d©n sè kh¸c nhau. - HiÖn nay diÖn m¹o lµng quª ®ang cã nhiÒu thay ®æi. TØ lÖ ngêi kh«ng lµm n«ng nghiÖp ë n«ng th«n ngµy cµng t¨ng. - Lµm n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Thµnh thÞ - Cã mËt ®é d©n sè rÊt cao. - KiÓu “ nhµ èng ” san s¸t kh¸ phæ biÕn. - KiÕu nhµ trung c cao tÇng ®ang x©y dùng ngµy cµng nhiÒu, kiÓu nhµ biÖt thù, nhµ vên. - Cã nhiÒu chøc n¨ng, lµ nh÷ng Chøc n¨ng trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ , kinh tÕ v¨n ho¸, khoa häc kÜ thuËt...C«ng nghiÖp vµ dÞch vô. C©u 3: Quan s¸t b¶ng 3.2 SGK trang 14, nªu nhËn xÐt vÒ sù ph©n bè d©n c vµ sù thay ®æi mËt ®é d©n sè ë c¸c vïng cña níc ta? Gîi ý: - D©n c níc ta cã sù ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng trong níc. + TËp trung ®«ng ë c¸c vïng ®ång b»ng, lµ nh÷ng vïng cã mËt ®é d©n sè cao h¬n møc TB cña c¶ níc. Cao nhÊt lµ §BSH n¨m 2003: 1192 ngêi/km2 , §NB – 476 ngêi / km2, §BSCL – 425 ngêi / km2. + Tha thít ë c¸c vïng miÒn nói vµ cao nguyªn : T©y B¾c 67 ngêi/km2 , T©y Nguyªn 84 ngêi/km2 , §«ng B¾c 141 ngêi/km2 . - Ngay trong mét vïng th× mËt ®é d©n sè còng kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c khu vùc vµ c¸c ®Þa ph¬ng. ë TD & MNBB tiÓu vïng §«ng B¾c cã mËt ®é d©n sè 141 ngêi/ km2 cao h¬n tiÓu vïng T©y B¾c 67 ngêi / km2. - MËt ®é d©n sè trung b×nh ë c¸c ®Þa ph¬ng giai ®o¹n 1989 - 2003 ®Òu t¨ng lªn, nhng møc ®é t¨ng cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c khu vùc: + T©y Nguyªn lµ khu vùc cã mËt ®é d©n sè trung b×nh t¨ng nhiÒu nhÊt tõ 45 lªn 84 ngêi/km2 , t¨ng 1,87 lÇn ( do c¸c ch¬ng tr×nh di d©n cña §¶ng vµ Nhµ níc lªn T©y Nguyªn ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ míi). + TD & MNBB lµ vïng cã mËt ®é d©n sè t¨ng Ýt nhÊt: 103 lªn 115 ngêi/km2, t¨ng 1,1 lÇn. B.C©u hái vµ bµi tËp trong tËp b¶n ®å §Þa lý: C©u 1: - ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng níc cã mËt ®é d©n sè trung b×nh cao trªn thÕ giíi, vît xa c¸c níc l¸ng giÒng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. - MËt ®é d©n sè trung b×nh cña níc ta cao gÊp 5,2 lÇn mËt ®é trung b×nh cña thÕ giíi - MËt ®é d©n sè cña níc ta chØ ®øng sau NhËt B¶n 337 ngêi/km2 vµ Philippin 272 ngêi/km2 . Cao gÊp 10,3 lÇn so víi Lµo, 7,9 lÇn so víi Hoa K×, 3,6 lÇn so víi Brun©y, 3,5 lÇn Campuchia. C©u 2: Xem l¹i c©u 3- môc I- phÇn A. C©u 3: Néi dng ®iÒn vµo chç chÊm lµ: (1) võa vµ nhá (2) ®ång b»ng (3) ven biÓn (4) nhanh (5) thÊp. C. C©u hái trong vë bµi tËp ®Þa lý: C©u 1: c©u sai – MiÒn B¾c víi miÒn Nam. C©u 2: Xem l¹i c©u 3 – môc II – phÇn A. C©u 3: Xem l¹i c©u 2 – môc II – phÇn A. C©u 4: (a) Híng dÉn HS vÏ biÓu ®å kÕt hîp ®êng vµ cét. (b) NhËn xÐt: Xem l¹i ý (a) môc I – phÇn A. Bµi 4: Lao ®éng vµ viÖc lµm. ChÊt lîng cuéc sèng. A.C©u hái vµ bµi tËp S¸ch gi¸o khoa: I/ C©u hái trong bµi häc: C©u 1: Dùa vµo h×nh 4.1 SGK trang 15, h·y: - NhËn xÐt vÒ c¬ cÊu lùc lîng lao ®éng gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Gi¶i thÝch nguyªn nh©n. - NhËn xÐt vÒ chÊt lîng cña lùc lîng lao ®éng ë níc ta. §Ó n©ng cao chÊt lîng lùc lîng lao ®éng cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p g×? Gîi ý: a/ C¬ cÊu lùc lîng lao ®éng cña níc ta gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n: - Lao ®éng níc ta tËp trung chñ yÕu ë n«ng th«n, n¨m 2003 chiÕm 75,8% tæng sè lao ®éng. - Thµnh thÞ cã tØ lÖ lao ®éng thÊp h¬n nhiÒu so víi n«ng th«n, n¨m 2003 chiÕm 24,2%.  Lao ®éng níc ta cã sù ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu. Gi¶i thÝch: - Do ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña nÒn kinh tÕ cña níc ta lµ n«ng nghiÖp vÉn lµ ngµnh kinh tÕ chñ yÕu, n«ng nghiÖp níc ta cßn l¹c hËu, viÖc c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn vÉn cßn sö dông mét lùc lîng lao ®éng ®«ng. Do ®ã ®a sè ngêi d©n cña níc ta vÉn ph¶i sinh sèng ë n«ng th«n – g¾n víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ë níc ta ®ang diÔn ra nhanh , nhng tr×nh ®é ®« thÞ ho¸ cßn thÊp, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ cña ®« thÞ vÉn cßn ®ang tiÕp diÔn. H¬n n÷a ®a sè c¸c ®« thÞ ë níc ta cã quy m« võa vµ nhá… nªn sè lao ®éng thµnh thÞ cña níc ta vÉn cßn chiÕm mét tØ lÖ nhá trong tæng sè lao ®éng cña c¶ níc. b/ NhËn xÐt vÒ chÊt lîng cña lùc lîng lao ®éng níc ta: - Lùc lîng lao ®éng cña níc ta cßn cã nhiÒu h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n vµ tay nghÒ, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lÝ, c«ng nh©n kÜ thuËt lµnh nghÒ cßn thiÕu nhiÒu. Sè lao ®éng kh«ng qua ®µo t¹o cßn chiÕm mét tØ lÖ cao trong tæng sè lao ®éng, n¨m 2003 chiÕm tíi 78,8%. - Lùc lîng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o chØ chiÕm cã 21,2%, thÊp h¬n nhiÒu lÇn tØ lÖ lao ®éng kh«ng qua ®µo t¹o. Gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt lîng cho lùc lîng lao ®éng níc ta. - Më c¸c trung t©m ®µo t¹o, híng nghiÖp, d¹y nghÒ ë c¸c ®Þa ph¬ng. - T vÊn lao ®éng vµ t×m kiÕm viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. - Cã kÕ hoach GD & §T hîp lÝ vµ cã chiÕn lîc ®Çu t më réng ®µo t¹o, d¹y nghÒ. C©u 2: QS h×nh 4.2 SGK trang 16, h·y nªu nhËn xÐt vÒ c¬ cÊu vµ sù thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh ë níc ta? Gîi ý: - PhÇn lín lao ®éng níc ta tËp trung ë khu vùc n«ng-l©m-ng nghiÖp. Nhng ®ang cã xu híng gi¶m dÇn tõ 71,5% n¨m 1989 xuèng cßn 59,6% n¨m 2003 ( gi¶m 11,9% ). - TØ lÖ lao ®éng trong khu vùc c«ng nghiÖp – x©y dùng vµ dÞch vô cßn chiÕm tØ lÖ nhá, nhng ®ang cã xu híng t¨ng dÇn. C«ng nghiÖp vµ x©y dùng t¨ng tõ 11,2% ( 1989) lªn 16,4% ( 2003); dÞch vô t¨ng tõ 17,3% (1989) lªn 24,0% ( 2003). C©u 3: §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm, theo em cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nµo? - Ph©n bè l¹i d©n c vµ nguån lao ®éng. - Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch d©n sè, søc khoÎ sinh s¶n. - Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt ( nghÒ truyÒn thèng, thñ c«ng nghiÖp, TTCN…) chó ý thÝch ®¸ng ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh dÞch vô. - T¨ng cêng hîp t¸c liªn kÕt ®Ó thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi, më réng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. - Më réng, ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o c¸c cÊp, c¸c ngµnh nghÒ, n©ng cao chÊt lîmg ®«Þ ngò lao ®éng ®Ó hä cã thÓ tù t¹o nh÷ng c«ng viÖc hoÆc tham gia vµo c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt dÔ dµng, thuËn lîi. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. II/ C©u hái vµ bµi tËp cuèi bµi: C©u 1: T¹i sao gi¶i quyÕt viÖc lµm ®ang lµ vÊn ®Ò x· héi gay g¾t ë níc ta? - N«ng th«n do ®Æc ®iÓm mïa vô cña n«ng nghiÖp, sù ph¸t triÓn ngµnh nghÒ ë n«ng th«n cßn h¹n chÕ nªn t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm lín ( n¨m 2003 lµ 22,3 %) - ë khu vùc thµnh thÞ tØ lÖ thiÕu viÖc lµm cßn cao 6 % - Sè lîng lao ®éng níc ta hiÖn nay t¬ng ®èi ®«ng( n¨m 2005, sè d©n ho¹t ®éng kinh tÕ lµ 42,5 triÖu ngêi, chiÕm 51,2% d©n sè) . Sè ngêi trong ®é tuæi lao ®éng t¨ng nhanh mçi n¨m t¨ng thªm kho¶ng 1 triÖu lao ®éng trong khi ®ã nÕn kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng t¬ng øng víi sù gia tng sè lao ®éng nªn viÖc lµm lµ mét vÊn ®Ò lín trong x· héi cña níc ta hiÖn nay. C©u 2: Chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu g× trong viÖc n©ng cao chÊt l¬ng cuéc sèng cña ngêi d©n? Gîi ý: - TØ lÖ ngêi biÕt ch÷ ®¹t 90,3% n¨m 1999.( tÝnh ngêi lín tõ 15 tuæi trë lªn) - Møc thu nhËp b×nh qu©n trªn ®Çu ngêi t¨ng. ( bæ sung: Tõ 1991 ®Õn 2005, GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi t¨ng 8,8 lÇn, n¨m 2005 638 USD/ngêi, n¨m 2006 ®¹t kho¶ng 720 USD/ngêi). - Ngêi d©n ®îc hëng c¸c dÞch vô x· héi ngµy cµng tèt h¬n . - Tuæi thä ngµy cµng t¨ng cao. N¨m 1999, tuæi thä b×nh qu©n cña nam giíi lµ 67,4 vµ cña n÷ giíi lµ 74. - TØ lÖ tö vong, suy dinh dìng cña trÎ em ngµy cµng gi¶m, nhiÒu dÞch bÖnh ®· bÞ ®Èy lïi.( bæ sung: tØ lÖ tö vong ë trÎ em díi 1 tuæi lµ 3,5%, tØ lÖ trÎ em díi 5 tuæi suy dinh dìng lµ 3,2%(2001) ; n¨m 2005 c¸c con sè t¬ng øng lµ 1,8% vµ 2,5%). * Bæ sung h¹n chÕ: - VÉn cßn cã sù chªnh lÖch vÒ chÊt lîng cuéc sèng gi÷a cc¸c vïng, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a c¸c tÇng líp d©n c trong x· héi. - N¨m 2004, møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi/ th¸ng cña c¶ níc lµ 484,4 ngh×n ®ång, thÊp nhÊt lµ khu vùc T©y B¾c ( 265,7 ngh×n ®ång ), cao nhÊt lµ §«ng Nam Bé ( 833,0 ngh×n ®ång ), §BSH vµ §BSCL xÊp xØ nhau; khu vùc thµnh thÞ ®¹t 815,4 ngh×n ®ång, khu vùc n«ng th«n ®¹t 378,1 ngh×n ®ång; nhãm cã thu nhËp cao nhÊt ®¹t 1182,3 ngh×n ®ång, nhãm thÊp nhÊt ®¹t 141,8 ngh×n ®ång. C©u 3: Dùa vµo b¶ng 4.1 SGK trang 17, nªu nhËn xÐt vÒ sù thay ®æi trong sö dông lao ®éng theo c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë níc ta vµ ý nghÜa cña sù thay ®æi ®ã? Gîi ý: a/ NhËn xÐt: - C¬ cÊu sö dông lao ®éng cña níc ta ®ang cã sù chuyÓn dÞch, thay ®æi theo híng: - TØ lÖ lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ Nhµ níc gi¶m trong giai ®o¹n 1985 – 1985 tõ 15%(1985) xuèng 9,0% (1995). - TØ lÖ lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ kh¸c t¨ng vÒ tØ träng tõ 85%(1985) lªn 91%(1995) - §Õn giai ®o¹n 1995-2002 c¬ cÊu sö dông lao ®éng l¹i cã sù thay ®æi ngîc l¹i, nhng kh«ng nhiÒu. §ã lµ tØ lÖ lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ Nhµ níc t¨ng 9%(1995) lªn 9,6%(2002) cßn c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c gi¶m 91%(1995) xuèng 90,4%(2002). b/ ý nghÜa cña sù thay ®æi ®ã: -T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nÒn kinh tÕ níc ta chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng trong giai ®o¹n hiÖn nay. - Gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp lín ë níc ta hiÖn nay. - N©ng cao chÊt lîng nguån lao ®éng ë níc ta. B.C©u hái vµ bµi tËp trong tËp b¶n ®å §Þa lý: C©u 1: C¸c néi dung cã thÓ ®iÒn lÇn lît lµ: (1) dåi dµo (2) t¨ng nhanh (3) cã nhiÒu kinh nghiÖm (4) kh¶ n¨ng (5) chÊt lîng (6) n©ng cao (7) thÓ lùc (8) tr×nh ®é chuyªn m«n. C©u 2: Nèi nh sau: (1) Lao ®éng thµnh thÞ – 24,2% (2) Lao ®éng n«ng th«n – 75,8% (3) Lao ®éng ®· qua ®µo t¹o – 78,8% (4) Lao ®éng cha qua ®µo t¹o – 21,2%. C©u 3: a/ NhËn xÐt: Xem c©u 2 – môc I – phÇn A. b/ Gi¶i thÝch: - Do c¬ cÊu kinh tÕ níc ta cã sù chuyÓn dÞch m¹nh mÏ tõ n«ng, l©m, ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp-x©y dùng vµ dÞch vô. - Sù ph¸t triÓn m¹nh cña c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, nhÊt lµ c¸c ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng nh dÖt may, chÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm… C©u 4: Xem c©u 2- môc II – phÇn A. C. C©u hái trong vë bµi tËp ®Þa lý: C©u 1: NhËn xÐt vÒ nguån lao ®éng níc ta: - VÒ sè lîng lao ®éng: §«ng vµ gia t¨ng ( 1990-1999 ). - Ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, tËp trung chñ yÕu ë n«ng th«n ( 78,5%), Ýt ë thµnh thÞ ( 24,2%) - Nguån lao ®éng cña níc ta cã chÊt lîng thÊp. TØ lÖ lao ®éng kh«ng qua ®µo t¹o chiÕm tØ lÖ cao trong tæng sè lao ®éng ( 78,8%), tØ lÖ alo ®éng ®· qua ®µo t¹o chiÕm tØ lÖ nhá(21,2%). C©u 2: C¸c mÆt m¹nh vµ h¹n chÕ cña nguån lao ®éng nhíc ta lµ: ChÊt lîng lao ®éng MÆt m¹nh MÆt h¹n chÕ +. Nguồn lao động nước ta dồi dào và gia tăng nhanh. Bình quân mỗi năm nước ta có thêm hơn một triệu lao động. Năm 2005, dân số hoạt động kinh tế của nước ta là 42,5 triệu người, chiếm 51,2% tổng dân số. +. Hạn chế về thể lực. +. Lao động phân bố không đồng đều cả về số lượng và chất lượng giữa các vùng và các ngành. Đại bộ phận lao động tập trung ở đồng bằng và hạot động trong nông nghiệp. Lao động có trình độ tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn . Vùng núi và cao nguyên nhìn chung còn thiếu lao động, đặc biệt là lao động có kĩ thuật. +. Hạn chế về trình độ chuyên môn. Lao động có trình độ cao vẫn còn ít, đặc biệt là đội ngũ cán bộ quản lí, công nhân kĩ thuật lành nghề còn thiếu nhiều. +. Người lao động Việt Nam cần cù , sáng tạo, có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, TTCN, có khả năng tiếp thu khoa học kỹ thuật. +. Chất lượng nguồn lao động đang được nâng cao nhờ những thành tựu trong phát triển văn hoá, giáo dục và y tế. +. Thiếu tác phong công nghiệp, kỉ luật lao động chưa cao. C©u 3: Quan s¸t h×nh: a/ NhËn xÐt: - Sö dông nhiÒu lao ®éng nhÊt lµ khu vùc: N«ng – l©m – ng nghiÖp. - Sö dông Ýt lao ®éng nhÊt lµ khu vùc: c«ng nghiÖp vµ x©y dùng. b/ NhËn xÐt vÒ sù thay ®æi c¬ cÊu sö dông lao ®éng ë níc ta: - Khu vùc cã tØ lÖ lao ®éng gi¶m: Khu vùc n«ng. l©m, ng nghiÖp . Gi¶m tõ 71,5%( 1989) xuèng 59,6%(2003). - Khu vùc cã tØ lÖ lao ®éng t¨ng: Khu vùc c«ng nghiÖp – x©y dùng , t¨ng tõ 11,2% (1989) lªn 16,4%( 2003) vµ khu vùc dÞch vô, t¨ng tõ 17,3%(1989) lªn 24%(2003). c/ Sù thay ®æi nh vËy lµ theo chiÒu híng: tÝch cùc. C©u 4: ViÖc lµm ®ang lµ vÊn ®Ò gay g¾t ë níc ta , do: - Mçi n¨m níc ta cã thªm h¬n 1 triÖu lao ®éng. - Kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn víi tèc ®«h chËm. - Ph¸t triÓn d©n sè vµ ph¸t trتn kinh tÕ thiÕu ®ång bé. C©u 5: Nèi nh sau: Ph©n bè lao ®éng vµ d©n c gi÷a c¸c vïng. Híng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò T¨ng thªm c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ë n«ng viÖc lµm th«n. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, dÞch vô ë c¸c siªu thÞ. §Èy m¹nh ®µo t¹o, híng nghiÖp, d¹y nghÒ… C©u 6: BiÓu hiÖn kh«ng ®óng lµ: - C¬ cÊu sö dông lao ®éng thay ®æi theo híng tÝch cùc. ………………………………. HÕt ……………………… Bµi 5 : Thùc hµnh Ph©n tÝch vµ so s¸nh th¸p d©n sè n¨m 1980 vµ n¨m1999 * C«ng thøc tÝnh tØ lÖ d©n sè phô thuéc Sè ngêi díi ®é tuæi lao ®éng + Sè ngêi qu¸ ®é tuæi lao ®éng Sè ngêi trong ®é tuæi lao ®éng ………………. HÕt x 100%