Tài liệu Hoàn thiện phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu khu vực phía nam

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n ®ç huyÒn trang HOµN THIÖN Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn gç xuÊt khÈu khu vùc nam trung bé Chuyªn ngµnh: kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ ph©n tÝch 62.34.30 30.01 M· sè: 62.34.30.01 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. pGS.TS. ph¹m thÞ bÝch chi 2. PGS.TS. nguyÔn thÞ lêi 2012 Hµ néi, n¨m 2012 i L I CAM ðOAN Nghiên c u sinh cam ñoan r ng, trong lu n án này: - Các s li u, thông tin ñư c trích d n theo ñúng quy ñ nh. - Các d li u kh o sát và k t qu nêu trong lu n án là trung th c, có ngu n g c rõ ràng và chưa t ng ñư c ai công b trong b t c m t công trình khoa h c nào. - L p lu n, phân tích, ñánh giá, ki n ngh ñư c ñưa ra d a trên quan ñi m cá nhân c a tác gi lu n án, không có s sao chép c a b t kỳ tài li u nào ñã ñư c công b . Nghiên c u sinh cam ñoan ñây là công trình nghiên c u ñ c l p và hoàn toàn ch u trách nhi m v nh ng nh n xét ñã ñưa ra trong lu n án. Tác gi lu n án ð Huy n Trang ii L I C M ƠN ð hoàn thành lu n án này, nghiên c u sinh ñã nh n ñư c s quan tâm, giúp ñ , t o ñi u ki n và ñóng góp ý ki n c a nhi u t p th và cá nhân. L i c m ơn chân thành nh t xin ñư c dành cho gia ñình, ngư i thân vì ñã t o ñi u ki n v th i gian, v t ch t và tinh th n ñ nghiên c u sinh hoàn thành nghiên c u. Nghiên c u sinh xin t lòng bi t ơn sâu s c ñ n t p th giáo viên hư ng d n PGS.TS Ph m Th Bích Chi và PGS.TS Nguy n Th L i vì ñã dành th i gian hư ng d n, góp ý, ng h và ñ ng viên giúp nghiên c u sinh hoàn thành lu n án. Nghiên c u sinh chân thành bi t ơn s quan tâm, giúp ñ c a quý th y cô giáo Vi n sau ñ i h c, khoa K toán Trư ng ð i h c Kinh t qu c dân Hà N i, Khoa Kinh t & K toán Trư ng ð i h c Quy Nhơn, Ban lãnh ñ o Công ty C ph n công ngh g ð i Thành, Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t, Công ty c ph n Gia ð i Toàn, Xí nghi p ch bi n lâm s n An Nhơn. Xin chân thành c m ơn nh ng góp ý và s giúp ñ c a quý th y cô giáo, b n bè, ñ ng nghi p v i nghiên c u sinh trong quá trình th c hi n lu n án. M t l n n a xin bày t l i c m ơn sâu s c vì t t c nh ng giúp ñ này ñã c vũ và giúp nghiên c u sinh nâng cao nh n th c và làm sáng t thêm c lý lu n và th c ti n v lĩnh v c nghiên c u c a lu n án. Lu n án này là k t qu nghiên c u công phu, s làm vi c khoa h c và nghiêm túc c a b n thân, nhưng do kh năng và trình ñ còn h n ch nên không th tránh kh i nh ng khi m khuy t nh t ñ nh. Nghiên c u sinh mong mu n ti p t c nh n ñư c nh ng góp ý t phía quý th y cô giáo và nh ng ai quan tâm ñ n ñ tài nghiên c u c a lu n án. Kính Tác gi ð Huy n Trang iii M CL C L I CAM ðOAN............................................................................... L I C M ƠN..................................................................................... M C L C........................................................................................... DANH M C CH VI T T T........................................................... DANH M C SƠ ð , B NG BI U................................................... PH N M ð U ................................................................................ Chương 1: LÝ LU N CƠ B N V PHÂN TÍCH HI U QU KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHI P S N XU T....... 1.1. Hi u qu và hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p.......... 1.1.1. Khái ni m, b n ch t hi u qu và hi u qu kinh doanh............. 1.1.2. Tiêu chu n ñánh giá hi u qu kinh doanh................................ 1.1.3. H th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh..................... 1.2. Phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p .............. 1.2.1. Ý nghĩa và nhi m v c a phân tích hi u qu kinh doanh.......... 1.2.2. T ch c phân tích hi u qu kinh doanh.................................... 1.2.3. Phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh........................... 1.2.4. N i dung phân tích hi u qu kinh doanh.................................. 1.3. ð c ñi m phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u ............................................................. 1.3.1. ð c ñi m ngành công nghi p ch bi n g xu t kh u nh hư ng ñ n hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh... 1.3.2. Hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u............................................ 1.3.3. ð c ñi m h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh ngành ch bi n g xu t kh u............................................................... 1.4. Kinh nghi m phân tích hi u qu kinh doanh m t s nư c trên th gi i và bài h c rút ra cho Vi t Nam ............................................. 1.4.1. Kinh nghi m phân tích hi u qu kinh doanh m t s nư c trên th gi i......................................................................................... Trang i ii iii vi vii 1 14 14 14 30 33 40 40 43 46 60 61 61 64 67 72 72 iv 1.4.2. Bài h c rút ra ñ i v i ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh t i Vi t Nam.............................................................................. Chương 2: TH C TR NG PHÂN TÍCH HI U QU KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHI P CH BI N G XU T KH U KHU V C NAM TRUNG B ............................................. 2.1. T ng quan v các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b .................................................................................... 2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n........................................... 2.1.2. ð c ñi m ho t ñ ng kinh doanh............................................... 2.1.3. ð c ñi m th trư ng xu t kh u................................................. 2.1.4. Vai trò c a ngành công nghi p ch bi n g xu t kh u ñ i v i s phát tri n kinh t - xã h i c a khu v c Nam Trung b .................. 2.2. Th c t ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ........... 2.2.1. Khái quát th c tr ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ...... 2.2.2. Th c tr ng t ch c phân tích.................................................... 2.2.3. Th c tr ng phương pháp phân tích........................................... 2.2.4. Th c tr ng ngu n thông tin ph c v phân tích......................... 2.2.5. Th c tr ng n i dung và h th ng ch tiêu phân tích................. 2.3. ðánh giá th c tr ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ........... 2.3.1. V t ch c phân tích………………………………………….. 2.3.2. V phương pháp phân tích…………………………………… 2.3.3. V ngu n thông tin ph c v cho phân tích…………………… 2.3.4. V n i dung phân tích………………………………………... 2.3.5. V h th ng ch tiêu phân tích………………………………... Chương 3: QUAN ðI M VÀ GI I PHÁP HOÀN THI N PHÂN TÍCH HI U QU KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHI P CH BI N G XU T KH U KHU V C NAM TRUNG B ....................................................................................... 3.1. ð nh hư ng phát tri n và quan ñi m xây d ng gi i pháp hoàn 77 79 79 79 84 86 87 89 89 93 95 96 97 120 120 122 123 125 127 131 v thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ........................................ 3.1.1. ð nh hư ng phát tri n ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b giai ño n 2011 – 2015, ñ nh hư ng ñ n năm 2020.... 3.1.2. Quan ñi m xây d ng gi i pháp hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ..................................................................................... 3.2. H th ng gi i pháp cơ b n nh m hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ......................................................................................................... 3.2.1. Hoàn thi n t ch c phân tích.................................................... 3.2.2. Hoàn thi n phương pháp phân tích........................................... 3.2.3. Hoàn thi n ngu n thông tin ph c v cho phân tích.................. 3.2.4. Hoàn thi n n i dung và h th ng ch tiêu phân tích................. 3.3. M t s gi i pháp cơ b n nh m nâng cao hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ........................................................................................................ 3.3.1. ð y m nh ho t ñ ng ñ u tư tr ng r ng nguyên li u................ 3.3.2. Tăng cư ng ñ u tư và ñ y m nh s n xu t m t hàng n i th t... 3.3.3. Khai thác, s d ng nguyên li u g n li n v i vi c b o v môi trư ng.................................................................................................. 3.3.4. ð u tư phát tri n ngu n nhân l c............................................. 3.4. ði u ki n th c hi n các gi i pháp hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh nh m nâng cao hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ..................... 3.4.1. V phía Nhà nư c, ngành, Hi p h i và các ñ a phương........... 3.4.2. V phía các doanh nghi p......................................................... K T LU N ........................................................................................ TH NG KÊ CÔNG TRÌNH KHOA H C......................................... DANH M C TÀI LI U THAM KH O ........................................... PH L C ........................................................................................... 131 131 135 140 140 155 169 171 186 186 188 192 193 195 195 198 202 205 206 215 vi DANH M C CH Ch vi t t t VI T T T Ch vi t ñ y ñ ti ng Vi t bq Bình quân COC Ch ng ch h Ch vi t ñ y ñ ti ng Anh th ng chu i Chain of Custody hành trình s n ph m CP Chi phí CSH Ch s h u FSC Ch ng ch phát tri n r ng b n The v ng GTCL Giá tr còn l i GTSX Giá tr s n xu t HTK Hàng t n kho KPT Kho n ph i thu KPTr Kho n ph i tr NVL Nguyên v t li u TSCð Tài s n c ñ nh TSNH Tài s n ng n h n Forest Council Stewardship vii DANH M C SƠ ð , B NG BI U Trang 1. Danh m c b ng bi u: B ng 1.1: H th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh áp d ng cho các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u ....................................... 68 B ng 1.2: M u báo cáo giá tr gia tăng c a doanh nghi p s n xu t ..... 72 B ng 1.3: H th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu kinh doanh ngành may m c Singapore ....................................................................................... 73 B ng 1.4: Các k t qu ñ u ra và y u t ñ u vào liên quan ñ n lao ñ ng ...................................................................................................... 75 B ng 1.5: Các k t qu ñ u ra và y u t ñ u vào liên quan ñ n v n ..... 76 B ng 1.6: Các k t qu ñ u ra và y u t ñ u vào liên quan ñ n nguyên v t li u .................................................................................................. 76 B ng 2.1: Cơ c u và ch t lư ng lao ñ ng ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ............................................................... 81 B ng 2.2: M t s k t qu s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n ñ g xu t kh u t i Bình ð nh ................................................ 83 B ng 2.3: Th ng kê các ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh ñư c s d ng t i các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ................................................................................................ 97 B ng 2.4: B ng phân tích khái quát hi u qu kinh doanh c a Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ........................................................ 100 B ng 2.5: B ng phân tích khái quát hi u qu kinh doanh c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t ....................................... 102 B ng 2.6: B ng phân tích khái quát hi u qu kinh doanh c a Công ty c ph n Gia ð i Toàn ........................................................................... 103 viii B ng 2.7: B ng phân tích khái quát hi u qu kinh doanh c a Xí nghi p ch bi n Lâm s n An Nhơn ....................................................... 105 B ng 2.8: B ng phân tích t c ñ luân chuy n các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ........................................... 107 B ng 2.9: B ng phân tích t c ñ luân chuy n các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t ......................... 109 B ng 2.10: B ng phân tích t c ñ luân chuy n các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n Gia ð i Toàn ............................................................. 111 B ng 2.11: B ng phân tích t c ñ luân chuy n các y u t ñ u vào c a Xí nghi p ch bi n Lâm s n An Nhơn .................................................. 113 B ng 2.12: B ng phân tích s c sinh l i c a các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ........................................... 115 B ng 2.13: B ng phân tích s c sinh l i c a các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t ......................... 116 B ng 2.14: B ng phân tích s c sinh l i c a các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n Gia ð i Toàn ............................................................. 117 B ng 2.15: B ng phân tích s c sinh l i c a các y u t ñ u vào c a Xí nghi p ch bi n Lâm s n An Nhơn ....................................................... 118 B ng 3.1: Phân lo i chi phí c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t năm 2010 theo cách ng x ..................................... 147 B ng 3.2: S li u chi phí h n h p các lo i c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t trong năm 2010 ............................... 148 B ng 3.3: B ng chia tách chi phí h n h p các lo i c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t t i ñi m c c ñ i và c c ti u 150 B ng 3.4: Phân lo i chi phí h n h p c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t năm 2010 thành bi n phí và ñ nh phí....... 151 B ng 3.5: Báo cáo k t qu kinh doanh theo s dư ñ m phí c a Công ix ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t năm 2010................... 152 B ng 3.6: Báo cáo b ph n chi ti t c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t năm 2010.......................................................... 153 B ng 3.7: B ng tính l i ch tiêu S vòng quay tài s n ng n h n c a Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ........................................... 158 B ng 3.8: B ng tính l i các ch tiêu trong phương trình Dupont c a ROA t i Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ............................ 161 B ng 3.9: B ng tính l i các ch tiêu trong phương trình Dupont c a ROE t i Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ............................. 164 B ng 3.10: B ng th ng kê t ng chi phí ho t ñ ng và s n lư ng s n xu t – tiêu th t i Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ……….. 167 B ng 3.11: Các ch tiêu hi u su t s d ng chi phí, y u t ñ u vào áp d ng cho các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ................................................................................................ 172 B ng 3.12: B ng phân tích hi u su t s d ng các y u t ñ u vào t i Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t.......................... 175 B ng 3.13: B ng phân tích hi u su t s d ng chi phí t i Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t............................................. 176 B ng 3.14: B ng phân tích t c ñ luân chuy n chi phí và các y u t ñ u vào t i Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t........ 180 B ng 3.15: B ng phân tích s c sinh l i c a chi phí và các y u t ñ u vào t i Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t............... 183 2. Danh m c sơ ñ : Sơ ñ 1.1: H th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh t i các doanh nghi p Singapore .................................................................... 74 Sơ ñ 3.1: Quy trình t ch c phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ............. 141 1 PH N M ð U 1. GI I THI U NGHIÊN C U VÀ M C ðÍCH NGHIÊN C U Trong nh ng năm qua, ngành ch bi n g xu t kh u c a nư c ta không ng ng phát tri n và ñã vươn lên v trí th 5 trong các m t hàng xu t kh u ch l c c a Vi t Nam, ch sau d u thô, d t may, giày dép và thu s n. Trong vòng 10 năm, giá tr xu t kh u c a ngành này tăng hơn 10 l n, t 219 tri u USD năm 2000 lên ñ n 3,43 t USD trong năm 2010 [56]. T c ñ tăng trư ng trung bình hàng năm c a ngành ñ t trên 30%. Ngành ch bi n g xu t kh u ñ c bi t phát tri n t i các khu v c Nam b , Nam Trung b và Tây Nguyên. Quá trình h i nh p và h p tác kinh t qu c t mà rõ nét nh t là vi c Vi t Nam gia nh p WTO ñã m ra r t nhi u cơ h i phát tri n cho ngành ch bi n g xu t kh u c a c nư c, nhưng ñ ng th i cũng mang ñ n nhi u khó khăn, th thách. Do v y, ñ ñ t ñư c k t qu như mong ñ i, các doanh nghi p c n có nh ng chi n lư c, sách lư c ñúng ñ n và h p lí nh m tăng cư ng hi u qu kinh doanh, nâng cao tính c nh tranh c a doanh nghi p. Có th nói, hi u qu kinh doanh v a là m c tiêu, ñ ng l c ph n ñ u, v a là ñi u ki n s ng còn quy t ñ nh s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p trong quá trình h i nh p kinh t khu v c và qu c t . Doanh nghi p không th ñ ng v ng hay t n t i trong c nh tranh n u s n xu t kinh doanh kém hi u qu . Là m t trung tâm s n xu t g phát tri n m nh, khu v c Nam Trung b có khá nhi u ñi u ki n thu n l i như có các c ng bi n l n, có h th ng giao thông ñi qua g m qu c l 1A, qu c l 19, ñư ng s t B c – Nam; là c a ngõ ra bi n ðông c a các t nh Tây Nguyên và m t s qu c gia ðông Nam Á như Lào, Campuchia, Thái Lan, t o ñi u ki n thu n l i cho ngành ch bi n g xu t kh u phát tri n. Cho ñ n nay ñã có 221 cơ s ch bi n g v i kim ng ch 2 xu t kh u 154,2 tri u USD (năm 2008), trong ñó có kho ng 80% cơ s ch bi n ñ g xu t kh u [7]. K t qu ñ t ñư c th i gian qua c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b khá n tư ng; tuy nhiên, trong b i c nh chung, cũng như các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khác c a Vi t Nam, quá trình h i nh p WTO mang ñ n không ít khó khăn, thách th c cho ngành ch bi n g xu t kh u c a khu v c này. Có th k ñ n các thách th c như năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p còn y u do hi u bi t v h i nh p chưa th t sâu s c, s d ng ngu n nhân l c chưa tho ñáng nên làm gi m khá nhi u hi u qu kinh doanh, ngu n nguyên li u cung ng còn h n ch ñã nh hư ng ñ n t c ñ tăng trư ng và hi u qu … Chính vì v y, ñ có th ñ t ñư c hi u qu kinh doanh t t, ñ t ñư c nh ng m c tiêu c a doanh nghi p, các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b c n ñánh giá ñư c hi u qu kinh doanh th i gian qua c a mình, tìm hi u các nguyên nhân nh hư ng ñ n hi u qu kinh doanh ñ có nh ng gi i pháp h p lí trong tương lai thông qua ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh hàng năm. Hi n nay, ñã có r t nhi u doanh nghi p trong ngành này s d ng m t s ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh nh m ñánh giá th c tr ng, d báo tương lai và ñưa ra các quy t sách phù h p. Tuy nhiên, vi c phân tích hi u qu kinh doanh m i ch t p trung th c hi n nh ng doanh nghi p ñã c ph n hóa như Công ty c ph n công ngh g ð i Thành, Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t, Công ty c ph n Gia ð i Toàn, Công ty Pisico, Công ty g Ánh Vi t... ð ng th i h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh v n còn khá sơ sài, h u h t t p trung vào các ch tiêu k t qu và còn m t s ch tiêu không phù h p v i quy mô, lo i hình c a doanh nghi p. M t khác, các phương pháp phân tích ñư c s d ng m i ch d ng l i vi c so sánh s bi n ñ ng c a 3 ch tiêu gi a các kỳ. Thêm vào ñó, công tác phân tích hi u qu kinh doanh chưa ñư c t ch c ñ c l p và chưa th c s ñư c chú tr ng, ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh không di n ra ñ u ñ n. Như v y, v n ñ ñ t ra ñ i v i các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b không ch d ng l i vi c n m v ng các ki n th c v hi u qu kinh doanh, mà còn ph i t ch c ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh g n li n v i vi c xây d ng cho doanh nghi p mình m t h th ng ch tiêu và phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh phù h p v i ñ c ñi m ngành, quy mô, lo i hình doanh nghi p. Chính vì v y, xu t phát t các nghiên c u sâu s c ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b , tác gi ñã m nh d n ch n ñ tài “Hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ” cho lu n án c a mình nh m thi t k quy trình phân tích, phương pháp phân tích và m t h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh cho các doanh nghi p trong ngành ch bi n g xu t kh u khu v c này. V i m c tiêu trên, lu n án bao g m các n i dung sau: - H th ng hoá các lý lu n cơ b n v hi u qu , hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p s n xu t. - Khái quát th c tr ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b . - T th c ti n, lu n án s k t qu hoá nh ng ñi m m nh, ñi m y u trong ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b , ñ ng th i ch rõ tác ñ ng c a vi c v n d ng phân tích hi u qu kinh doanh trong công tác d báo và ra quy t ñ nh kinh doanh h p lý c a các doanh nghi p này. - Qua th c tr ng c a ngành và các phân tích c a tác gi , lu n án s ñ xu t quy trình phân tích, phương pháp phân tích và h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh phù h p v i các doanh nghi p trong ngành, nh m nâng 4 cao hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b trong th i gian t i. 2. ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U ð i tư ng nghiên c u c a lu n án ñư c xác ñ nh là ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p s n xu t nói chung và các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u nói riêng, ñ ng th i c th hóa qua ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b . Ph m vi nghiên c u c a lu n án ñư c gi i h n vi c nghiên c u lý lu n v hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh, nghiên c u th c tr ng và ñ xu t các gi i pháp hoàn thi n ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b giai ño n 2008 - 2010. 3. T NG QUAN NGHIÊN C U Tuỳ theo phương pháp ti p c n, các nhà khoa h c ñã trình bày nh ng quan ñi m khác nhau khi ñánh giá hi u qu kinh doanh. Các quan ñi m này ñã ñư c nghiên c u và trình bày trong khá nhi u ñ tài nghiên c u khoa h c, u n văn th c sĩ, cũng như lu n án ti n sĩ dư i các góc ñ khác nhau. Trong th i kỳ bao c p kinh t c a Nhà nư c cũng ñã có khá nhi u các nghiên c u trong nư c liên quan ñ n hi u qu kinh doanh. Tiêu bi u có th k ñ n các nghiên c u t nh ng năm 80 c a th k XX c a tác gi Ngô ðình Giao, nhóm tác gi Nguy n Sĩ Th nh, Lê Sĩ Thi p, Nguy n K Tu n, tác gi Trương ðình H . Trong cu n “Nh ng v n ñ cơ b n v hi u qu kinh t trong xí nghi p công ngi p” xu t b n năm 1984 c a tác gi Ngô ðình Giao ñã ñ c p khá chi ti t v hi u qu kinh t và h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh t trong các xí nghi p công nghi p xã h i ch nghĩa. Ông ñã ñưa ra các ñánh giá, bình lu n v hi u qu kinh t dư i ch ñ xã h i ch nghĩa, tuy 5 nhiên do ñư c nghiên c u trong cơ ch kinh t bao c p, k ho ch hóa t p trung nên tiêu chu n hi u qu ông ñưa ra chính là vi c hoàn thành các k ho ch s n xu t kinh doanh mà Nhà nư c giao cho xí nghi p [38]. Tương t như v y, nhóm tác gi Nguy n Sĩ Th nh, Lê Sĩ Thi p, Nguy n K Tu n trong cu n “Hi u qu kinh t trong xí nghi p công nghi p” xu t b n năm 1985 cũng ñưa ra các lu n ñi m v hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh trong các xí nghi p s n xu t công nghi p trong ñi u ki n k ho ch hóa c a Nhà nư c [83]. C hai nghiên c u c a các tác gi này ñ u ch áp d ng ñư c trong th i kỳ bao c p, k ho ch hóa t p trung, các tác gi ch quan tâm ñ n hoàn thành k ho ch – ñó là hi u qu , do ñó v n ñ l i nhu n và giá tr kinh t gia tăng không h ñư c ñ c p ñ n. Có th th y r ng, các nghiên c u v hi u qu kinh doanh trong th i kỳ bao c p không còn ñ y ñ ý nghĩa th c ti n trong cơ ch th trư ng hi n nay khi mà l i nhu n và giá tr kinh t gia tăng là v n ñ s ng còn ñ i v i doanh nghi p. Chính vì v y, các nghiên c u m i v hi u qu kinh doanh trong cơ ch th trư ng ñã ñư c nhi u nhà nghiên c u th c hi n. lu n án ñã t ng k t ñư c ba hư ng nghiên c u chính c a các nhà khoa h c như sau: Hư ng th nh t, phân tích hi u qu kinh doanh ñư c xem là m t n i dung quan tr ng c a phân tích tài chính doanh nghi p. Hư ng nghiên c u này ñư c th hi n khá nhi u trong các tài li u chuyên kh o, lu n án ti n sĩ v phân tích tài chính doanh nghi p và phân tích ho t ñ ng kinh doanh. V tài li u chuyên kh o, có th k ñ n cu n “Phân tích ho t ñ ng doanh nghi p” (năm 2004) c a tác gi Nguy n T n Bình [4], hay “Chuyên kh o v báo cáo tài chính và l p, ñ c, ki m tra, phân tích báo cáo tài chính” (năm 2005) c a GS.TS Nguy n Văn Công [16], trong các tài li u này n i dung phân tích hi u qu kinh doanh ñư c ñưa vào như m t n i dung quan tr ng và ñư c trình bày khá c th . M t s tài li u c a các tác gi nư c ngoài cũng 6 dành ph n l n n i dung ñ c p ñ n phân tích hi u qu kinh doanh như Josette Peyrard v i “Phân tích tài chính doanh nghi p” (năm 2005) [60]. Bên c nh các tài li u chuyên kh o, khá nhi u lu n án ti n sĩ cũng ñã nghiên c u v hi u qu kinh doanh dư i các góc ñ khác nhau. Ch ng h n, trong lu n án c a mình, PGS.TS Nguy n Tr ng Cơ ñã dành m t ph n ñ trình bày các ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh trong các công ty c ph n phi tài chính (“Hoàn thi n ch tiêu phân tích tài chính trong doanh nghi p c ph n phi tài chính” – năm 1999) [19]; năm 2000 trong lu n án “V n d ng phương pháp phân tích h th ng và mô hình hoá trong phân tích ho t ñ ng kinh t ”, tác gi Ph m ðình Phùng ñã ñ c p ñ n phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh qua mô hình toán [65]; ñ n năm 2002, PGS.TS Nguy n Ng c Quang cũng ñã xây d ng n i dung và h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh trong b ch tiêu phân tích tài chính c a doanh nghi p xây d ng t i ñ tài Lu n án ti n sĩ “Hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính trong các doanh nghi p xây d ng c a Vi t Nam” [67]. M c dù ñã có khá nhi u nghiên c u nhưng t t c các nghiên c u này ch m i ñ c p ñ n phân tích hi u qu kinh doanh như m t ph n nh c a phân tích tài chính doanh nghi p v i các ch tiêu có th áp d ng chung cho t t c các doanh nghi p mà chưa ñi sâu nghiên c u cho t ng ngành c th . Hư ng th hai, nghiên c u hi u qu kinh doanh dư i d ng nhà nghiên c u ti n hành phân tích, ñánh giá m t ph n hay toàn b hi u qu kinh doanh c a m t ngành, m t lo i hình doanh nghi p c th - ñây là hư ng nghiên c u ñư c r t nhi u nhà khoa h c ch n l a khi th c hi n lu n án ti n sĩ. Th nh t, ñ i v i nhóm lu n án mà tác gi ñã ti n hành phân tích, ñánh giá m t ph n hi u qu kinh doanh, có th k ñ n lu n án c a tác gi Trương ðình H năm 1988 v i ñ tài “Xác ñ nh hi u qu lao ñ ng trong xí nghi p thương nghi p” [43] hay tác gi Nguy n Th Minh Tâm v i ñ tài “Phân tích 7 hi u qu s d ng v n trong ngành công nghi p d t Vi t Nam” (năm 1999) [80], các ñ tài này ch nghiên c u hi u qu s d ng lao ñ ng, hi u qu s d ng v n – m t ph n c a hi u qu kinh doanh. Th hai, ñ i v i nhóm lu n án mà tác gi ñã ti n hành phân tích toàn b n i dung hi u qu kinh doanh, có th k ñ n m t s lu n án như: “ðánh giá hi u qu kinh t xí nghi p thương nghi p và m t s bi n pháp nâng cao hi u qu ” (năm 1991) c a tác gi Phùng Th Thanh Thu [88]; tác gi Ph m Th Thu Phương v i ñ tài “Nh ng gi i pháp chi n lư c nh m nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh ngành may m c Vi t Nam” (năm 1999) [66]. V i hư ng nghiên c u này, các tác gi ñã v n d ng h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh chung trong quá trình phân tích v i m c ñích ñ xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu kinh doanh ch chưa quan tâm nhi u ñ n vi c tìm ra quy trình, ch tiêu cũng như phương pháp phân tích phù h p v i t ng ngành c th . Hư ng th ba, nghiên c u hi u qu kinh doanh dư i góc ñ xây d ng h th ng ch tiêu cũng như quy trình và phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh cho m t ngành c th . Hư ng nghiên c u này tuy chưa ñư c nhi u tác gi ch n l a như hai hư ng nghiên c u trư c nhưng cũng ñã có khá nhi u công trình và ñư c nghiên c u ch y u trong các lu n án ti n sĩ. T năm 1988, PGS.TS Ph m Th Gái ñã nghiên c u h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh và ng d ng vào phân tích các doanh nghi p khai thác (l y ví d trong công nghi p than) trong ñ tài lu n án “Hi u qu kinh t và phân tích hi u qu kinh t trong công nghi p khai thác” [36]; tác gi Huỳnh ð c L ng cũng ñã xây d ng h th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p Nhà nư c trong ñ tài “Hoàn thi n ch tiêu ñánh giá hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p Nhà nư c” (năm 1999) [54]; và g n ñây nh t là ñ tài “Phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p khai 8 thác khoáng s n Vi t Nam” (năm 2008) c a tác gi Nguy n Th Mai Hương ñã xây d ng quy trình, n i dung, ch tiêu và phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p khai thác sa khoáng Titan d a trên các nghiên c u th c ti n t i doanh nghi p [50]. Hư ng nghiên c u này cho th y các tác gi ñã t p trung nghiên c u hoàn ch nh v ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p thu c m t lĩnh v c c th trên t t c các m t t ch c phân tích, phương pháp phân tích, n i dung và h th ng ch tiêu phân tích ñ t ñó ñ xu t các gi i pháp hoàn thi n ho t ñ ng này. Như v y, có th th y m c dù ñã có khá nhi u nghiên c u v hi u qu kinh doanh nhưng các ñ tài ñ u ph bi n góc ñ nghiên c u hi u qu kinh doanh cho các ngành d a trên h th ng ch tiêu phân tích chung mà chưa có h th ng ch tiêu phân tích cho t ng ngành c th . Tuy nhiên, cũng có m t s ñ tài ñã xây d ng h th ng ch tiêu phân tích cho m t ngành c th . M c dù v y, cho ñ n nay Vi t Nam chưa có công trình nghiên c u nào nghiên c u v hi u qu kinh doanh cũng như xây d ng quy trình, phương pháp và h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh riêng cho ngành ch bi n g xu t kh u c a Vi t Nam nói chung và ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b nói riêng. Xu t phát t nh ng nghiên c u v phân tích hi u qu kinh doanh, cũng như t ñ nh hư ng c a t p th giáo viên hư ng d n, tác gi ñã th c hi n lu n án ti n sĩ c a mình v i ñ tài “Hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ”. Như v y, ñ các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b có th v n d ng t t các ki n th c v hi u qu và phân tích hi u qu kinh doanh nh m ñ t ñư c k t qu t t nh t, c n có nh ng nghiên c u sâu s c v v n ñ hi u qu kinh doanh cũng như xây d ng quy trình, phương pháp và 9 h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh phù h p v i lĩnh v c ho t ñ ng c a doanh nghi p. Bên c nh ñó, còn c n giúp cho các nhà qu n lý doanh nghi p nh n ra r ng: qu n lý doanh nghi p t t không th thi u s h tr c a ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh, ñ ho t ñ ng này tr thành m t ho t ñ ng thư ng xuyên, liên t c . Tác gi ñã l a ch n ñ tài cho lu n án này là nh m m c ñích như v y. 4. CÂU H I NGHIÊN C U Các câu h i nghiên c u c n ñ c p trong lu n án có n i dung như sau: 1. Lý lu n v hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p s n xu t nói chung và doanh nghi p ch bi n g xu t kh u nói riêng c n ñư c hi u như th nào? 2. Th c tr ng ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b hi n nay như th nào? 3. Nh ng ñi m c n hoàn thi n trong ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b (v t ch c phân tích, ngu n thông tin ph c v phân tích, phương pháp phân tích, n i dung và h th ng ch tiêu phân tích) là gì? 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U V i m c tiêu nghiên c u ñã ñ ra, d a trên cơ s phương pháp lu n duy v t bi n ch ng c a ch nghĩa Mác – Lênin, tác gi lu n án xác ñ nh phương pháp nghiên c u ñư c s d ng s là phương pháp nghiên c u ñ nh tính, c th : * V ngu n thu th p thông tin ð ñánh giá th c tr ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b , ngu n cung c p thông tin ch y u là t các doanh nghi p, bao g m h th ng s sách, báo cáo k toán, báo cáo phân tích hi u qu kinh doanh, ý ki n c a các nhà qu n lý, nhân viên c a doanh nghi p... (thông tin sơ c p) và các thông tin ñư c cung c p b i các 10 t ch c cung c p thông tin chuyên nghi p (thông tin th c p) như: Thư vi n qu c gia Vi t Nam, cơ quan qu n lý Nhà nư c (B Tài chính, B Công nghi p, B Nông nghi p và phát tri n nông thôn, S Công thương các ñ a phương...), các hi p h i (Hi p h i g và lâm s n Vi t Nam, Hi p h i g và lâm s n Bình ð nh...) * V cách th c thu th p thông tin Tác gi lu n án ti n hành thu th p thông tin b ng 2 cách: ph ng v n sâu cán b qu n lý, nhân viên phân tích kinh doanh c a doanh nghi p và nghiên c u t i bàn. ð i v i thông tin th c p: tác gi lu n án s d ng cách th c nghiên c u t i bàn. Các thông tin nghiên c u s ñư c tác gi k th a và phát tri n ñ xây d ng h th ng lý lu n cơ b n c a ñ tài lu n án. ð i v i thông tin sơ c p: cách th c thu th p thông tin ñư c s d ng bao g m nghiên c u t i bàn và ph ng v n sâu, các bư c ti n hành c th như sau: + Bư c 1: Ch n các doanh nghi p thu th p thông tin t i bàn: Trong ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b , lu n án l a ch n nghiên c u nhóm các doanh nghi p ch bi n ñ g n i, ngo i th t xu t kh u. S dĩ lu n án l a ch n như v y là vì nhóm các doanh nghi p này chi m ña s trong các doanh nghi p ch bi n g Vi t Nam nói chung và khu v c Nam Trung b nói riêng (ngoài các doanh nghi p ch bi n g n i, ngo i th t xu t kh u thì các doanh nghi p còn l i là các doanh nghi p ch tác ñ g m ngh và s n xu t s n ph m m c tiêu th n i ñ a). S li u minh h a th c t s d ng trong lu n án ñư c l y 4 doanh nghi p ch bi n ñ g n i, ngo i th t xu t kh u t i ba ñ a phương có phát tri n ngành này trong khu v c, bao g m: Công ty C ph n công ngh g ð i Thành (t i t nh Bình ð nh), Xí nghi p ch bi n lâm s n An Nhơn (t i t nh Bình ð nh), Công ty c ph n Gia ð i Toàn (t i t nh Qu ng Nam), Công ty c ph n g xu t