Tài liệu Hoàn thiện lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính do công ty cổ phần kiểm toán và tư vấn thăng long thực hiện

Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Lêi më ®Çu §Ó ®¶m b¶o cho cuéc kiÓm to¸n ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. ViÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu chÝnh cña cuéc kiÓm to¸n nh»m chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n trong c«ng t¸c kiÓm to¸n, mµ cßn lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n trong c«ng t¸c kiÓm to¸n. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· ®îc quy ®Þnh thµnh chuÈn mùc vµ ®ßi hái c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i tu©n theo ®Çy ®ñ nh»m ®¶m b¶o tiÕn hµnh c«ng t¸c kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng. Thùc tiÔn ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë níc ta trong nh÷ng n¨m võa qua cho thÊy kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®îc lËp ®Çy ®ñ vµ chu ®¸o lµ mét trong nh÷ng nh©n tè hµng ®Çu ®a ®Õn sù thµnh c«ng cña cuéc kiÓm to¸n còng nh dÉn ®Õn sù thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty Cæ phÇn KiÓm to¸n vµ T vÊn Th¨ng Long ®îc tiÕp xóc víi thùc tÕ c«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n t¹i C«ng ty, em ®· chän ®Ò tµi “Hoµn thiÖn lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh do C«ng ty Cæ phÇn KiÓm to¸n vµ T vÊn Th¨ng Long thùc hiÖn” lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh . Chuyªn ®Ò cña em ®îc chia thµnh 3 phÇn nh sau: PhÇnI :Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh do C«ng ty Cæ phÇn KiÓm to¸n vµ T vÊn Th¨ng Long thùc hiÖn PhÇn III:Hoµn thiÖn lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty Cæ phÇn KiÓm to¸n vµ T vÊn Th¨ng Long Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Gi¸o s -TiÕn sü NguyÔn Quang Quynh vµ Ban Gi¸m ®èc cïng c¸c anh chÞ trong C«ng ty Cæ phÇn KiÓm to¸n vµ T vÊn Th¨ng Long ®· gióp ®ì em hoµn thµnh tèt chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy. PhÇn 1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh 1.1 KÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh 1.1.1 KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí ThuËt ng÷ kiÓm to¸n thùc sù míi xuÊt hiÖn vµ ®îc sö dông ë níc ta tõ h¬n mét chôc n¨m cuèi thÕ kû XX. KiÓm to¸n kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng tù th©n vµ vÞ th©n. KiÓm to¸n sinh ra tõ yªu cÇu cña qu¶n lý vµ phôc vô cho yªu cÇu cña qu¶n lý. Theo ®èi tîng cô thÓ cña kiÓm to¸n, kiÓm to¸n ®îc ph©n thµnh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n nghiÖp vô vµ kiÓm to¸n liªn kÕt. KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Æc trng nhÊt cña kiÓm to¸n bëi nã chøa ®ùng ®Çy ®ñ s¾c th¸i kiÓm to¸n ngay tõ khi ra ®êi còng nh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ c¸c b¶ng khai tµi chÝnh cña c¸c thùc thÓ kinh tÕ do nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é nghiÖp vô t¬ng xøng ®¶m nhËn vµ dùa trªn hÖ thèng ph¸p lý ®ang cã hiÖu lùc”.Th«ng thêng, thùc thÓ kinh tÕ (kh¸ch thÓ cña kiÓm to¸n tµi chÝnh ) lµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh vµ môc ®Ých cña kiÓm to¸n tµi chÝnh lµ xem xÐt c¸c th«ng tin tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cã trung thùc, kh¸ch quan theo nh÷ng nguyªn t¾c kÕ to¸n ®îc chÊp nhËn réng r·i. §èi tîng kiÓm to¸n tµi chÝnh lµ b¶ng khai tµi chÝnh. Bé phËn quan träng cña c¸c b¶ng khai nµy lµ B¸o c¸o tµi chÝnh. B¸o c¸o tµi chÝnh lµ hÖ thèng b¸o c¸o ®îc lËp theo chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh ph¶n ¸nh c¸c th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh chñ yÕu cña ®¬n vÞ. Chñ thÓ kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh lµ kiÓm to¸n Nhµ níc, kiÓm to¸n ®éc lËp hay kiÓm to¸n néi bé.Theo ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 200: “Môc tiªu cña kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh lµ gióp cho kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ®a ra ý kiÕn x¸c nhËn r»ng B¸o c¸o tµi chÝnh cã ®îc lËp trªn c¬ së chuÈn mùc chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh hoÆc ®îc chÊp nhËn, cã tu©n thñ ph¸p luËt liªn quan vµ cã ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý t×nh h×nh tµi chÝnh trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu hay kh«ng? ” ( TrÝch môc 11 ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 200 vÒ môc tiªu vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n chi phèi kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh ). Víi kiÓm to¸n tµi chÝnh cã hai c¸ch c¬ b¶n ®Ó ph©n chia c¸c b¶ng khai tµi chÝnh thµnh c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n: ph©n theo kho¶n môc hoÆc ph©n theo chu tr×nh. Ph©n theo kho¶n môc lµ c¸ch ph©n chia m¸y mãc tõng kho¶n môc hoÆc nhãm c¸c kho¶n môc theo thø tù trong c¸c B¶ng khai vµo mét phÇn hµnh. C¸ch chia nµy ®¬n gi¶n song kh«ng hiÖu qu¶ do t¸ch biÖt nh÷ng kho¶n môc ë vÞ trÝ kh¸c nhau nhng cã liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau nh hµng tån kho vµ gi¸ vèn hµng b¸n ch¼ng h¹n. Ph©n theo chu tr×nh lµ c¸ch tiÕp cËn th«ng dông h¬n c¨n cø vµo mèi liªn hÖ chÆt chÏ lÉn nhau gi÷a c¸c kho¶n môc, c¸c qu¸ tr×nh cÊu thµnh, c¸c yÕu tè trong Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí mét chu tr×nh chung cña ho¹t ®éng tµi chÝnh. C¸ch ph©n chia nµy hiÖu qu¶ h¬n do xuÊt ph¸t tõ mèi liªn hÖ vèn cã cña c¸c nghiÖp vô vµ tõ ®ã thu gom ®îc c¸c ®Çu mèi cña c¸c mèi liªn hÖ trong kinh tÕ vµ trong ghi sæ kÕ to¸n chøa ®ùng trong b¶ng khai tµi chÝnh. Theo c¸ch ph©n chia nµy kiÓm to¸n b¶ng khai tµi chÝnh thêng gåm c¸c phÇn hµnh c¬ b¶n sau: KiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng thu tiÒn KiÓm to¸n tiÒn mÆt KiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng tr¶ tiÒn KiÓm to¸n chu tr×nh thuª mín nh©n c«ng vµ tr¶ l¬ng KiÓm to¸n hµng tån kho KiÓm to¸n huy ®éng- hoµn tr¶ vèn 1.1.2 KÕ ho¹ch kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh Quy tr×nh mét cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh thêng tiÕn hµnh theo ba giai ®o¹n nh sau: lËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n, thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n. Quy tr×nh mét cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sè 1. S¬ ®å 1: C¸c giai ®o¹n cña mét cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh Giai ®o¹n I LËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n Giai ®o¹n II Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n Giai ®o¹n III Hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm KÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ qu¸ tr×nh c©n ®èi tÝch cùc gi÷a nhu cÇu vµ nguån lùc to¸n ®· cã. LËp kÕ ho¹ch lµ bíc c«ng viÖc ®Çu tiªn cña tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n nh»m t¹o ra tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn vµ tiÒn ®Ò cô thÓ tríc khi thùc hµnh kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n bao gåm : kÕ ho¹ch chiÕn lîc, kÕ ho¹ch tæng thÓ vµ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí - KÕ ho¹ch chiÕn lîc: lµ ®Þnh híng c¬ b¶n cho cuéc kiÓm to¸n dùa trªn hiÓu biÕt cña C«ng ty kiÓm to¸n vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ m«i trêng kinh doanh cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n. - KÕ ho¹ch tæng thÓ: lµ viÖc cô thÓ ho¸ kÕ ho¹ch chiÕn lîc vµ ph¬ng ph¸p tiÕp cËn chi tiÕt vÒ néi dung, lÞch tr×nh vµ ph¹m vi dù kiÕn cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n. - Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n: lµ nh÷ng dù kiÕn chi tiÕt vÒ c¸c c«ng viÖc kiÓm to¸n cÇn thùc hiÖn, thêi gian hoµn thµnh vµ sù ph©n c«ng lao ®éng gi÷a c¸c kiÓm to¸n viªn còng nh dù kiÕn vÒ nh÷ng t liÖu, th«ng tin liªn quan cÇn sö dông vµ thu thËp. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n cã vai trß quan träng, chi phèi tíi chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ chung cña toµn bé cuéc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n gióp c¸c kiÓm to¸n viªn thu thËp ®îc c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ cã gi¸ trÞ lµm c¬ së ®Ó c¸c kiÓm to¸n viªn ®a ra ý kiÕn x¸c ®¸ng vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. Tõ ®ã gióp c¸c kiÓm to¸n viªn h¹n chÕ nh÷ng sai sãt, gi¶m thiÓu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc vµ gi÷ v÷ng ®îc uy tÝn nghÒ nghiÖp ®èi víi kh¸ch hµng. Ngoµi ra kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cßn gióp c¸c kiÓm to¸n viªn phèi hîp hiÖu qu¶ víi nhau vµ lµ c¨n cø ®Ó c¸c c«ng ty kiÓm to¸n tr¸nh x¶y ra nh÷ng bÊt ®ång ®èi víi kh¸ch hµng. 1.2 Tr×nh tù lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh 1.2.1 LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t ViÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ tiÒn ®Ò ®Ó cuéc kiÓm to¸n ®¹t kÕt qu¶ tèt, hoµn thµnh ®óng h¹n vµ ®¶m b¶o bao qu¸t hÕt c¸c khÝa c¹nh träng yÕu cña cuéc kiÓm to¸n. Theo ®ã, viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n thêng ®îc triÓn khai qua c¸c bíc chi tiÕt sau. 1.2.1.1 ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ bíc c«ng viÖc ®Çu tiªn nh»m t¹o ra tÊt c¶ tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cho viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t. C«ng viÖc nµy b¾t ®îc b¾t ®Çu khi kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n thu nhËn mét kh¸ch hµng. Thu nhËn kh¸ch hµng lµ qu¸ tr×nh kiÓm to¸n viªn liªn l¹c víi kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. §ã lµ nh÷ng kh¸ch hµng cã nhu cÇu cÇn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. Khi cã yªu cÇu kiÓm to¸n tõ phÝa kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ nªn hay kh«ng nªn chÊp nhËn yªu cÇu kiÓm to¸n. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng hiÖn t¹i, ®· ®îc c«ng ty kiÓm to¸n qua c¸c n¨m tríc, kiÓm to¸n viªn ph¶i quyÕt ®Þnh cã nªn tiÕp tôc kiÓm to¸n hay chÊm døt kiÓm to¸n. Trªn c¬ së ®· x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng kh¸ch hµng cã thÓ phôc vô trong t¬ng lai, c«ng ty kiÓm to¸n sÏ tiÕn hµnh c¸c c«ng Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí viÖc cÇn thiÕt ®Ó chuÈn bÞ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t bao gåm: ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n, nhËn diÖn c¸c lý do kiÓm to¸n, lùa chän ®éi ngò nh©n viªn kiÓm to¸n vµ ký hîp ®ång kiÓm to¸n. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n lµ viÖc kiÓm to¸n viªn xem xÐt chÊp nhËn mét kh¸ch hµng míi hay tiÕp tôc kiÓm to¸n cho mét kh¸ch hµng cò cã kh¶ n¨ng lµm t¨ng rñi ro cho ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n viªn hoÆc ¶nh hëng ®Õn uy tÝn cña c«ng ty kiÓm to¸n kh«ng? C«ng viÖc nµy ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c bíc sau: + Xem xÐt hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng: ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 220 KiÓm so¸t chÊt lîng ®èi víi viÖc thùc hiÖn mét hîp ®ång kiÓm to¸n cña c«ng ty kiÓm to¸n cho r»ng kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng khi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n. §Ó ®a ra quyÕt ®Þnh chÊp nhËn hay gi÷ l¹i mét kh¸ch hµng th× c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i xem xÐt ®Õn tÝnh ®éc lËp cña kiÓm to¸n viªn, kh¶ n¨ng phôc vô kh¸ch hµng cña c«ng ty kiÓm to¸n vµ tÝnh liªm chÝnh cña ban gi¸m ®èc c«ng ty kh¸ch hµng. + TÝnh liªm chÝnh cña ban gi¸m ®èc c«ng ty kh¸ch hµng: Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400 §¸nh gi¸ rñi ro vµ kiÓm so¸t néi bé, tÝnh liªm chÝnh cña ban gi¸m ®èc lµ bé phËn cÊu thµnh then chèt cña m«i trêng kiÓm so¸t. §©y lµ nÒn t¶ng cho tÊt c¶ c¸c bé phËn kh¸c cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Do ®ã, tÝnh liªm chÝnh cña ban gi¸m ®èc rÊt quan träng ®èi víi quy tr×nh kiÓm to¸n bëi lÏ ban gi¸m ®èc cã thÓ ph¶n ¸nh sai c¸c nghiÖp vô hoÆc giÊu diÕm c¸c th«ng tin dÉn tíi c¸c sai sãt träng yÕu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Ban gi¸m ®èc ®îc xem lµ nh©n tè rñi ro ban ®Çu cña viÖc b¸o c¸o gian lËn c¸c th«ng tin tµi chÝnh. nÕu ban gi¸m ®èc thiÕu liªm chÝnh, kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ dùa vµo bÊt k× b¶n gi¶i tr×nh nµo cña ban gi¸m ®èc còng nh kh«ng thÓ dùa vµo c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n. Thªm vµo ®ã, ban gi¸m ®èc lµ chñ thÓ cã tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc t¹o ra mét m«i trêng kiÓm so¸t v÷ng m¹nh. NÕu kiÓm to¸n viªn nghi ngê vÒ tÝnh trung thùc cña ban gi¸m ®èc, cã ¶nh hëng nghiªm träng tíi b¸o c¸o tµi chÝnh kiÓm to¸n viªn cã thÓ kÕt luËn cuéc kiÓm to¸n kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc. + Liªn l¹c víi kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm: §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng: nÕu kh¸ch hµng nµy tríc ®©y ®· ®îc kiÓm to¸n bëi mét c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c th× kiÓm to¸n viªn míi ( kiÓm to¸n viªn Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí kÕ nhiÖm) ph¶i chñ ®éng liªn l¹c víi kiÓm to¸n viªn cò ( kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm) v× ®©y lµ nguån th«ng tin ®Çu tiªn ®Ó ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng. ChuÈn mùc kiÓm to¸n yªu cÇu kiÓm to¸n viªn kÕ nhiÖm ph¶i liªn l¹c víi kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn cuéc kiÓm to¸n ®Ó quyÕt ®Þnh cã chÊp nhËn kiÓm to¸n hay kh«ng. C¸c vÊn ®Ò nµy bao gåm: nh÷ng th«ng tin vÒ tÝnh liªm chÝnh cña ban gi¸m ®èc, nh÷ng bÊt ®ång gi÷a ban gi¸m ®èc vµ kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm vÒ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n, thñ tôc kiÓm to¸n hoÆc c¸c vÊn ®Ò quan träng kh¸c … vµ lý do thay ®æi kiÓm to¸n viªn cña kh¸ch hµng. Ngoµi ra kiÓm to¸n viªn cã thÓ xem xÐt hå s¬ kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm ®Ó hç trî cho kiÓm to¸n viªn kÕ tôc trong viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng mµ tríc ®©y cha tõng ®îc c«ng ty kiÓm to¸n nµo kiÓm to¸n th× ®Ó cã th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn cã thÓ thu thËp c¸c th«ng tin nµy qua viÖc nghiªn cøu s¸ch b¸o, t¹p chÝ chuyªn ngµnh, thÈm tra c¸c bªn liªn quan nh ng©n hµng, cè vÊn ph¸p lý, c¸c bªn cã mèi quan hÖ tµi chÝnh bu«n b¸n víi kh¸ch hµng… Ngoµi ra kiÓm to¸n viªn cã thÓ thuª c¸c nhµ ®iÒu tra chuyªn nghiÖp ®Ó ®iÒu tra vÒ vÊn ®Ò cÇn thiÕt kh¸c. C¸ch thu thËp tin tøc nµy còng cã thÓ ¸p dông trong trêng hîp kh¸ch hµng ®· ®îc kiÓm to¸n bëi mét c«ng ty kiÓm to¸n tríc ®©y nhng kh¸ch hµng kh«ng ®ång ý cho kiÓm to¸n viªn míi tiÕp xóc víi kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm. HoÆc do tríc ®©y cã nh÷ng bÊt ®ång nghiªm träng gi÷a kh¸ch hµng vµ kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm nªn kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm kh«ng cung cÊp ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vho kiÓm to¸n viªn míi. §èi víi kh¸ch hµng cò, hµng n¨m kiÓm to¸n viªn ph¶i cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ xem liÖu cã rñi ro nµo khiÕn kiÓm to¸n viªn ph¶i ngõng cung cÊp c¸c dÞch vô kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng. Nh÷ng m©u thuÉn vÒ c¸c vÊn ®Ò nh: ph¹m vi thÝch hîp cña cuéc kiÓm to¸n, lo¹i b¸o c¸o kiÓm to¸n ph¶i c«ng bè, tiÒn thï lao, gi÷a hai bªn cã nh÷ng vô kiÖn tông hoÆc trong trêng hîp kiÓm to¸n viªn cho r»ng ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng thiÕu liªm chÝnh…th× viÖc cã tiÕp tôc kiÓm to¸n hay kh«ng tiÕp tôc kiÓm to¸n ®îc kiÓm to¸n viªn xem xÐt mét c¸ch kü lìng.Tõ nh÷ng th«ng tin thu ®îc, kiÓm to¸n viªn cã thÓ c©n nh¾c ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn hay tiÕp tôc kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng. §iÒu quan träng nhÊt cña kiÓm to¸n viªn khi ®¸nh gi¸ cã chÊp nhËn kh¸ch hµng hay kh«ng chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng cã thÓ kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng. Kh¶ n¨ng cã thÓ kiÓm to¸n ®îc x¸c ®Þnh theo mét vµi yÕu tè chi phèi. TÝnh thËn träng nghÒ nghiÖp ®ßi hái kiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ tÝnh liªm chÝnh cña ban Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí gi¸m ®èc vµ hÖ thèng kÕ to¸n cña kh¸ch hµng. HÖ thèng kÕ to¸n cña kh¸ch hµng ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ b»ng chøng chøng minh cho c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh vµ ®¶m b¶o r»ng tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô cÇn ®îc ghi chÐp th× thùc tÕ còng ®· ®îc ghi l¹i. Nh÷ng nghi ngê vÒ hÖ thèng kÕ to¸n cã thÓ lµm cho kiÓm to¸n viªn kÕt luËn r»ng khã cã thÓ cã b»ng chøng tin cËy vµ ®Çy ®ñ lµm c¨n cø cho ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn vÒ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n lµ tiÒn ®Ò cho c«ng viÖc tiÕp theo cña kiÓm to¸n viªn trong giai ®o¹n chuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®ã lµ: nhËn diÖn c¸c lý do kiÓm to¸n cña c«ng ty kh¸ch hµng. Thùc chÊt cña viÖc nhËn diÖn c¸c lý do kiÓm to¸n cña c«ng ty kh¸ch hµng lµ viÖc x¸c ®Þnh ngêi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh vµ môc ®Ých sö dông cña hä. §Ó biÕt ®îc ®iÒu ®ã, kiÓm to¸n viªn cã thÓ pháng vÊn trùc tiÕp ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng ( ®èi víi kh¸ch hµng míi ) hoÆc dùa vµo kinh nghiÖm cña cuéc kiÓm to¸n ®· ®îc thùc hiÖn tríc ®ã ( ®èi víi kh¸ch hµng cò ). Vµ trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n sau nµy, kiÓm to¸n viªn sÏ thu thËp thªm th«ng tin ®Ó hiÓu biÕt thªm vÒ lý do kiÓm to¸n cña c«ng ty kh¸ch hµng. ViÖc x¸c ®Þnh ngêi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh vµ môc ®Ých sö dông cña hä lµ hai yÕu tè chÝnh ¶nh hëng ®Õn sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n ph¶i thu thËp vµ møc ®é chÝnh x¸c cña ý kiÕn kiÓm to¸n viªn ®a ra trong b¸o c¸o kiÓm to¸n. Cô thÓ, nÕu c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cÇn ®îc sö dông réng r·i th× møc ®é trung thùc, hîp lý cña c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ®ßi hái cµng cao. Do ®ã sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thu thËp còng nh quy m« vµ ®é phøc t¹p cña cuéc kiÓm to¸n sÏ cµng t¨ng lªn. §iÒu nµy l¹i cµng ®ßi hái ph¶i cã mét sè lîng vµ c¬ cÊu kiÓm to¸n viªn thÝch hîp ®Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n. Do ®ã lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n lµ bíc quan träng tiÕp theo trong giai ®o¹n chuÈn bÞ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Lùa chän ®éi ngò nh©n viªn kiÓm to¸n thÝch hîp cho cuéc kiÓm to¸n kh«ng chØ híng tíi hiÖu qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n mµ cßn tu©n thñ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n chung ®îc thõa nhËn ( Generally accepted auditing standards - gass). ChuÈn mùc KiÓm to¸n chung ®Çu tiªn nªu râ: “ qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ph¶i ®îc thùc hiÖn bëi mét hoÆc nhiÒu ngêi ®· ®îc ®µo t¹o ®Çy ®ñ thµnh th¹o nh mét kiÓm to¸n viªn”( trÝch trang 248 Lý thuyÕt kiÓm to¸n ).ViÖc lùa chän nµy ®îc tiÕn hµnh trªn yªu cÇu vÒ sè ngêi, tr×nh ®é kh¶ n¨ng vµ yªu cÇu chuyªn m«n kü thuËt vµ thêng do ban gi¸m ®èc c«ng ty kiÓm to¸n trùc tiÕp chØ ®¹o. Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Trong qu¸ tr×nh lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n, c«ng ty kiÓm to¸n cÇn quan t©m tíi ba vÊn ®Ò: Thø nhÊt: Nhãm kiÓm to¸n viªn cã nh÷ng ngêi cã kh¶ n¨ng gi¸m s¸t mét c¸ch thÝch ®¸ng c¸c nh©n viªn míi vµ cha cã nhiÒu kinh nghiÖm, vµ ®iÒu nµy còng ®îc ChuÈn mùc ®Çu tiªn trong nhãm c¸c chuÈn mùc vÒ c«ng viÖc t¹i chç trong GAAS qui ®Þnh. Thø hai: C«ng ty kiÓm to¸n cÇn tr¸nh thay ®æi kiÓm to¸n viªn trong c¸c cuéc kiÓm to¸n cho mét kh¸ch hµng trong nhiÒu n¨m. ViÖc tham gia kiÓm to¸n cho mét kh¸ch hµng trong nhiÒu n¨m cã thÓ gióp cho kiÓm to¸n viªn tÝch luü ®îc nhiÒu kinh nghiÖm còng nh cã ®îc hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸ch hµng ®ang ®îc kiÓm to¸n. Thø ba: Khi ph©n c«ng kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n cÇn chó ý lùa chän nh÷ng kiÓm to¸n viªn cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸chh hµng. ViÖc quan t©m ®Çy ®ñ c¸c vÊn ®Ò trªn khi lùa chän ®éi ngò kiÓm to¸n sÏ gãp phÇn gióp c«ng ty kiÓm to¸n thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n cã chÊt lîng vµ hiÖu qu¶. Khi ®· quyÕt ®Þnh chÊp nhËn kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng vµ xem xÐt c¸c vÊn ®Ò nªu trªn, bíc cuèi cïng trong giai ®o¹n chuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n mµ c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i thùc hiÖn lµ ký kÕt hîp ®ång kiÓm to¸n. §©y lµ sù tho¶ thuËn chÝnh thøc gi÷a c«ng ty kiÓm to¸n vµ kh¸ch hµng vÒ viÖc kiÓm to¸n vµ c¸c dÞch vô liªn quan kh¸c. ë nhiÒu níc, tho¶ thuËn gi÷a bªn cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n vµ bªn sö dông dÞch vô kiÓm to¸n ®îc thÓ hiÖn qua Th hÑn kiÓm to¸n. Th hÑn kiÓm to¸n thêng do kiÓm to¸n viªn so¹n th¶o vµ göi cho kh¸ch hµng. NÕu kh¸ch hµng chÊp thuËn c¸c ®iÒu kho¶n th× hä sÏ ký vµo Th hÑn kiÓm to¸n vµ göi tr¶ l¹i mét b¶n sao ®· ký cho c«ng ty kiÓm to¸n. Cßn ë ViÖt Nam, c«ng ty kiÓm to¸n vµ kh¸ch hµng thêng gÆp gì trùc tiÕp, tho¶ thuËn c¸c hîp ®ång vµ ký mét hîp ®ång kiÓm to¸n. Theo ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 210 Hîp ®ång kiÓm to¸n th× hîp ®ång kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp vµ ký chÝnh thøc tríc khi tiÕn hµnh c«ng viÖc kiÓm to¸n nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña kh¸ch hµng vµ cña c«ng ty kiÓm to¸n. Trong mét sè trêng hîp ®Æc biÖt, “ nÕu kh¸ch hµng vµ c«ng ty kiÓm to¸n sö dông v¨n b¶n cam kÕt thay cho hîp ®ång kiÓm to¸n th× v¨n b¶n cam kÕt ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kho¶n vÒ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña hîp ®ång kiÓm to¸n” ( TrÝch môc 5 ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 210 vÒ Hîp ®ång kiÓm to¸n ) Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Hîp ®ång kiÓm to¸n ®îc ký kÕt gi÷a bªn cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n vµ bªn sö dông dÞch vô kiÓm to¸n bao gåm c¸c néi dông chñ yÕu sau: + Môc ®Ých vµ ph¹m vi kiÓm to¸n: Môc tiªu cña cuéc kiÓm to¸n lµ c¸i ®Ých cÇn ®¹t tíi ®ång thêi lµ thíc ®o kÕt qu¶ cña mçi cuéc kiÓm to¸n cô thÓ. Trong cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh do kiÓm to¸n ®éc lËp tiÕn hµnh, môc tiªu cña cuéc kiÓm to¸n thêng lµ x¸c ®Þnh tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. Ph¹m vi kiÓm to¸n lµ sù giíi h¹n vÒ kh«ng gian, thêi gian cña ®èi tîng kiÓm to¸n, thêng ®îc x¸c ®Þnh cïng víi viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu cña cuéc kiÓm to¸n. Trong cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, ph¹m vi kiÓm to¸n thêng lµ toµn bé B¸o c¸o tµi chÝnh cña mét n¨m tµi chÝnh. + Tr¸ch nhiÖm cña ban gi¸m ®èc c«ng ty kh¸ch hµng vµ kiÓm to¸n viªn: Ban Gi¸m ®èc cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc lËp vµ tr×nh bµy trung thùc c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn cã tr¸ch nhiÖm ®a ra ý kiÕn ®éc lËp vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh dùa trªn kÕt qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n. Vµ tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty kh¸ch hµng trong viÖc cung cÊp c¸c tµi liÖu vµ th«ng tin liªn quan ®Õn c«ng viÖc kiÓm to¸n. + H×nh thøc th«ng b¸o kÕt qu¶ kiÓm to¸n: KÕt qu¶ kiÓm to¸n thêng ®îc biÓu hiÖn cô thÓ díi mét b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ cã kÌm theo mét th qu¶n lý trong ®ã nªu râ nh÷ng khiÕm khuyÕt cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hoÆc nh÷ng gîi ý söa ch÷a nh÷ng khuyÕt ®iÓm nµy. + Thêi gian tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n: thêi gian nghiªn cøu s¬ bé, thêi gian kiÓm to¸n chÝnh thøc, thêi ®iÓm kÕt thóc kiÓm to¸n vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. + C¨n cø tÝnh gi¸ phÝ cuéc kiÓm to¸n vµ h×nh thøc thanh to¸n: Kh¼ng ®Þnh r»ng kiÓm to¸n viªn kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm nh÷ng sai sãt do b¶n chÊt vµ h¹n chÕ vèn cã cña hÖ thèng kÕ to¸n, kiÓm so¸t néi bé. Hîp ®ång kiÓm to¸n lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c bíc tiÕp theo cña cuéc kiÓm to¸n vµ cã thÓ ¶nh hëng ®Õn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña kiÓm to¸n viªn ®èi víi kh¸ch hµng. Sau khi hîp ®ång kiÓm to¸n ®îc ký kÕt, c«ng ty kiÓm to¸n trë thµnh chñ thÓ chÝnh thøc cña c«ng ty kh¸ch hµng. Sau khi ký kÕt hîp ®ång kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn b¾t ®Çu lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t. Trong giai ®o¹n nµy kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc bao gåm: thu thËp th«ng tin c¬ së, thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí hµng vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n, t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t. 1.2.1.2 Thu thËp th«ng tin c¬ së Thu thËp th«ng tin c¬ së lµ qu¸ tr×nh kiÓm to¸n viªn thu thËp hiÓu biÕt vÒ ngµnh nghÒ, c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng, xem xÐt l¹i kÕt qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n tríc vµ hå s¬ kiÓm to¸n chung, tham quan nhµ xëng, nhËn diÖn c¸c bªn h÷u quan vµ dù kiÕn nhu cÇu chuyªn gia bªn ngoµi. Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh bao gåm nh÷ng hiÓu biÕt chung vÒ nÒn kinh tÕ, lÜnh vùc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vµ sù hiÓu biÕt cô thÓ h¬n vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n. Ngoµi ra, kiÓm to¸n viªn cßn ph¶i hiÓu c¶ nh÷ng khÝa c¹nh ®Æc thï cña mét tæ chøc cô thÓ nh: c¬ cÊu tæ chøc, d©y chuyÒn vµ c¸c dÞch vô s¶n xuÊt, c¬ cÊu vèn, chøc n¨ng vµ vÞ trÝ cña kiÓm to¸n néi bé…®Ó hiÓu râ c¸c sù kiÖn, c¸c nghiÖp vô vµ c¸c ho¹t ®éng cã thÓ t¸c ®éng ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh vµ ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh so s¸nh kh¸ch hµng nµy víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c trong ngµnh nghÒ, lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh ®ã. ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 KÕ ho¹ch kiÓm to¸n qui ®Þnh kiÓm to¸n viªn ph¶i t×m hiÓu ngµnh nghÒ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, vµ ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam 310 HiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh kinh doanh ®· híng dÉn: “ §Ó thùc hiÖn ®îc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn ph¶i cã hiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh kinh doanh ®ñ ®Ó nhËn thøc vµ x¸c ®Þnh c¸c d÷ kiÖn, nghiÖp vô vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n mµ theo ®¸nh gi¸ cña kiÓm to¸n viªn, chóng cã thÓ ¶nh hëng träng yÕu ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh, ®Õn viÖc kiÓm tra cña kiÓm to¸n viªn hoÆc ®Õn b¸o c¸o kiÓm to¸n” ( TrÝch môc 2 ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam 310 HiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh kinh doanh ). §iÒu nµy rÊt cÇn thiÕt khi kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n víi tÝnh thËn träng nghÒ nghiÖp ®óng møc. Mçi ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh cã nh÷ng hÖ thèng kÕ to¸n riªng vµ ¸p dông nh÷ng nguyªn t¾c kÕ to¸n còng thay ®æi theo ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸ch hµng. KiÓm to¸n viªn cã thÓ cã ®îc hiÓu biÕt nµy b»ng nhiÒu c¸ch nhng ph¬ng ph¸p thêng ®îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ trao ®æi víi c¸c kiÓm to¸n viªn, nh÷ng ngêi ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng nh÷ng n¨m tríc hoÆc ®· kiÓm to¸n cho nh÷ng kh¸ch hµng kh¸c trong cïng ngµnh nghÒ kinh doanh hoÆc trao ®æi trùc tiÕp víi nh©n viªn, ban gi¸m ®èc c«ng ty kh¸ch hµng. Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Ngoµi ra kiÓm to¸n viªn cã thÓ thu thËp ®îc nh÷ng th«ng tin h÷u Ých vÒ c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng khi xem xÐt l¹i kÕt qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n tríc vµ hå s¬ kiÓm to¸n chung. C¸c hå s¬ kiÓm to¸n n¨m tríc thêng chøa ®ùng rÊt nhiÒu th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, vÒ c«ng viÖc kinh doanh, c¬ cÊu tæ chøc vµ c¸c ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kh¸c. Ngoµi ra ®a phÇn c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®Òu duy tr× hå s¬ kiÓm to¸n thêng xuyªn ®èi víi kh¸ch hµng . Hå s¬ nµy cã c¸c b¶n sao cña c¸c tµi liÖu nh : s¬ ®å tæ chøc bé m¸y , ®iÒu lÖ c«ng ty, chÝnh s¸ch tµi chÝnh , kÕ to¸n… Qua ®ã kiÓm to¸n viªn sÏ t×m thÊy nh÷ng th«ng tin h÷u Ých vÒ c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng. ViÖc cËp nhËt vµ xem xÐt c¸c sæ s¸ch cña c«ng ty lµ rÊt cÇn thiÕt v× qua ®ã kiÓm to¸n viªn kh«ng chØ x¸c ®Þnh ®îc c¸c quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n lý cã phï hîp víi chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña Nhµ níc, víi c¸c chÝnh s¸ch hiÖn hµnh cña c«ng ty hay kh«ng mµ cßn gióp kiÓm to¸n viªn hiÓu ®îc b¶n chÊt cña c¸c sè liÖu còng nh sù biÕn ®éng cña chóng trªn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®îc kiÓm to¸n. §Ó cã ®îc nh÷ng hiÓu biÕt râ h¬n vÒ t×nh h×nh kinh doanh thùc tÕ cña kh¸ch hµng kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh c«ng viÖc tham quan nhµ xëng. ViÖc tham quan nhµ xëng , quan s¸t trùc tiÕp ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng sÏ cung cÊp cho kiÓm to¸n viªn nh÷ng ®iÒu m¾t thÊy tai nghe vÒ quy tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ nã còng cho phÐp kiÓm to¸n viªn gÆp nh÷ng nh©n vËt chñ chèt còng nh cung cÊp cho kiÓm to¸n viªn mét c¸i nh×n tæng thÓ vÒ c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng( ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c b¶o vÖ tµi s¶n). §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thuyÕt minh sè liÖu kÕ to¸n, ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m nh s¶n xuÊt ®×nh trÖ, s¶n phÈm ø ®äng, m¸y mãc l¹c hËu hay kh«ng ph¸t huy ®îc hÕt c«ng suÊt… Ngoµi ra kiÓm to¸n viªn còng cã ®îc nh÷ng nhËn ®Þnh ban ®Çu vÒ phong c¸ch qu¶n lý cña ban gi¸m ®èc, tÝnh hÖ thèng trong viÖc tæ chøc, s¾p ®Æt c«ng viÖc… Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cÇn x¸c ®Þnh tÊt c¶ c¸c bªn h÷u quan víi kh¸ch hµng. Theo ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 550 C¸c bªn h÷u quan nªu râ kh¸i niÖm vÒ c¸c bªn h÷u quan : c¸c bªn h÷u quan ®îc hiÓu lµ c¸c bé phËn trùc thuéc, c¸c chñ së h÷u chÝnh thøc cña c«ng ty kh¸ch hµng hay bÊt kú c«ng ty chi nh¸nh , mét c¸ nh©n hay tæ chøc nµo mµ c«ng ty kh¸ch hµng cã quan hÖ vµ c¸c c¸ nh©n tæ chøc ®ã cã khr n¨ng ®iÒu hµnh, kiÓm so¸t hoÆc cã ¶nh hëng ®¸ng kÓ tíi c¸c chÝnh s¸ch kinh doanh qu¶n trÞ cña c«ng ty kh¸ch hµng. Theo c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n ®· ®îc thõa nhËn, b¶n chÊt mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn h÷ quan ph¶i ®îc tiÕt lé trªn c¸c sæ s¸ch b¸o c¸o vµ qua m« t¶ c¸c nghiÖp Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí vô kinh tÕ. Do vËy c¸c bªn h÷u quan vµ c¸c nghiÖp vô gi÷a c¸c bªn h÷u quan cã ¶nh hëng lín ®Õn sù nhËn ®Þnh cña ngêi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh. Do ®ã kiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c bªn h÷u quan vµ nhËn ®Þnh s¬ bé vÒ mèi quan hÖ nµy ngay trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch th«ng qua pháng vÊn ban gi¸m ®èc, xem sæ theo dâi cæ ®«ng, sæ theo dâi kh¸ch hµng... Tõ ®ã bíc ®Çu dù ®o¸n c¸c vÊn ®Ò cã thÓ ph¸t sinh gi÷a c¸c bªn h÷u quan ®Ó cã thÓ ho¹ch ®Þnh mét kÕ ho¹ch kiÓm to¸n phï hîp. Bíc cuèi cïng trong thu thËp th«ng tin c¬ së lµ kiÓm to¸n viªn dù kiÕn nhu cÇu chuyªn gia bªn ngoµi.ThuËt ng÷ “ chuyªn gia” chØ mét ngêi hoÆc mét v¨n phßng cã n¨ng lùc, hiÓu biÕt vµ cã kinh nghiÖm cô thÓ trong mét lÜnh vùc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n. NÕu c«ng ty kiÓm to¸n cho r»ng kh«ng ai trong nhãm kiÓm to¸n cã chuyªn m«n hoÆc kh¶ n¨ng vÒ lÜnh vùc nµo ®ã ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thiÕt nhÊt ®Þnh ( vÝ dô nh khi ®¸nh gi¸ mét t¸c phÈm nghÖ thuËt , vµng b¹c ®¸ quý, hoÆc khi cÇn t vÊn ph¸p lý vÒ c¸c hîp ®ång )… khi ®ã c«ng ty kiÓm to¸n cã thÓ quyÕt ®Þnh sö dông chuyªn gia bªn ngoµi. ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 620 Sö dông t liÖu cña mét chuyªn gia , híng dÉn sö dông chuyªn gia, kiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chuyªn m«n, hiÓu môc ®Ých vµ c«ng viÖc cña hä còng nh sù phï hîp cña viÖc sö dông t liÖu ®ã cho c¸c môc tiªu dù ®Þnh. KiÓm to¸n viªn còng nªn xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a chuyªn gia víi kh¸ch hµng, nh÷ng yÕu tè cã thÓ ¶nh hëng tíi tÝnh kh¸ch quan cña chuyªn gia ®ã. 1.2.1.3 Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng NÕu c¸c th«ng tin c¬ së ®îc thu thËp ë trªn gióp cho c¸c kiÓm to¸n viªn hiÓu ®îc vÒ c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng th× viÖc thu thËp c¸c th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng gióp cho c¸c kiÓm to¸n viªn n¾m b¾t ®îc c¸c quy tr×nh mang tÝnh ph¸p lý cã ¶nh hëng ®Õn c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh nµy, nh÷ng th«ng tin nµy ®îc thu thËp trong qu¸ tr×nh tiÕp xóc víi ban gi¸m ®èc c«ng ty kh¸ch hµng, bao gåm c¸c lo¹i sau: + GiÊy phÐp thµnh lËp vµ §iÒu lÖ c«ng ty: ViÖc nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu nµy gióp kiÓm to¸n viªn hiÓu ®îc vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh, môc tiªu ho¹t ®éng vµ c¸c lÜnh vùc kinh doanh hîp ph¸p cña ®¬n vÞ còng nh n¾m b¾t ®îc nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh néi bé cña ®¬n vÞ nh: c¬ cÊu tæ chøc, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c¸c phßng ban, thñ tôc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu… Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí + C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kiÓm to¸n, biªn b¶n thanh tra, kiÓm tra cña n¨m hiÖn hµnh hay trong vµi n¨m tríc: C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cung cÊp d÷ liÖu vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®«ng kinh doanh cña ®¬n vÞ, gióp kiÓm to¸n viªn nhËn thøc ®îc tæng qu¸t vÒ vÊn ®Ò ®ã vµ dùa trªn c¬ së ®ã, ¸p dông c¸c kü thuËt ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o nµy ®Ó nhËn thøc ®îc xu híng ph¸t triÓn cña kh¸ch hµng. §©y lµ tµi liÖu quan träng nhÊt trong cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. Ngoµi ra viÖc xem xÐt c¸c b¸o c¸o kiÓm to¸n, c¸c biªn b¶n kiÓm tra, thanh tra ( nÕu cã) sÏ gióp kiÓm to¸n viªn nhËn thøc ®îc râ h¬n vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng vµ dù kiÕn ph¬ng thøc kiÓm tra. + Biªn b¶n c¸c cuéc häp cæ ®«ng, Héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban gi¸m ®èc: §©y lµ nh÷ng tµi liÖu chÝnh thøc vµ tãm lîc vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt ®· ®îc th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh chÝnh thøc trong c¸c buæi häp ®ã. C¸c biªn b¶n nµy thêng chøa ®ùng c¸c th«ng tin quan träng nh: c«ng bè vÒ cæ tøc, phª chuÈn viÖc hîp nhÊt hoÆc gi¶i thÓ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc, xÐt duyÖt mua b¸n, chuyÓn nhîng c¸c tµi liÖu quan träng… Qua viÖc nghiªn cøu c¸c biªn b¶n nµy, kiÓm to¸n viªn sÏ x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng d÷ kiÖn cã ¶nh hëng quan träng ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ tr×nh bµy trung thùc c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Tríc khi cuéc kiÓm to¸n tiÕn hµnh, kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i kiÓm tra, ®èi chiÕu c¸c kÕt qu¶ thu ®îc trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n víi c¸c quyÕt ®Þnh ®a ra trong c¸c cuéc häp ®Ó ®¶m b¶o ban gi¸m ®èc ®· tu©n thñ c¸c biÖn ph¸p ®· ®îc Héi ®ång qu¶n trÞ vµ c¸c cæ ®«ng ®Ò ra vµ yªu cÇu ban gi¸m ®èc cung cÊp th gi¶i tr×nh trong ®ã cam kÕt lµ ®· göi ®Çy ®ñ c¸c biªn b¶n cña c¸c cuéc häp trªn cho c¸c kiÓm to¸n viªn. + C¸c hîp ®ång vµ cam kÕt quan träng: C¸c hîp ®ång vµ cam kÕt quan träng nh: hîp ®ång mua, b¸n hµng… lµ mèi quan t©m hµng ®Çu ë c¸c bé phËn c¸ biÖt cña cuéc kiÓm to¸n vµ ®Æc biÖt trong suèt qu¸ tr×nh kh¶o s¸t chi tiÕt. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, viÖc xem xÐt c¬ bé c¸c hîp ®ång ®ã sÏ gióp kiÓm to¸n viªn tiÕp cËn víi c¸c ho¹t ®éng chÝnh cña kh¸ch hµng, h×nh dung nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý cã ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng. 1.2.1.4 Thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch Thñ tôc ph©n tÝch, theo ®Þnh nghÜa cña ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 520 “ lµ viÖc ph©n tÝch c¸c sè liÖu, th«ng tin, c¸c tû suÊt quan träng, qua ®ã t×m ra Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí nh÷ng xu huíng biÕn ®éng vµ t×m ra mèi quan hÖ cã m©u thuÉn víi c¸c th«ng tin liªn quan kh¸c hoÆc cã sù chªnh lÖch lín so víi gi¸ trÞ ®· dù kiÕn”.( TrÝch môc 4 ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 520 Quy tr×nh ph©n tÝch ). C¸c thñ tôc ph©n tÝch ®îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c cuéc kiÓm to¸n vµ chóng thêng ®îc thùc hiÖn trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n . ë giai ®o¹n lËp kÕ ho¹h kiÓm to¸n, sau khi ®· thu thËp ®îc c¸c th«ng tin c¬ së vµ th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi c¸c th«ng tin ®· thu thËp ®Ó hç trî cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vÒ b¶n chÊt, thêi gian vµ néi dung c¸c thñ tôc ph©n tÝch sö dông cho viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n nh»m c¸c môc tiªu sau ®©y: - Thu thËp hiÓu biÕt vÒ néi dung c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ nh÷ng biÕn ®æi quan träng vÒ kÕ to¸n vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng võa míi diÔn ra tõ lÇn kiÓm to¸n tríc. - T¨ng cêng sù hiÓu biÕt cña kiÓm to¸n viªn vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò nghi vÊn vÒ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng liªn tôc cña c«ng ty kh¸ch hµng. - §¸nh gi¸ sù hiÖn diÖn c¸c sai sè cã thÓ cã trªn b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp. Nh vËy, qua viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cã thÓ x¸c ®Þnh néi dung c¬ b¶n cña cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Møc ®é, ph¹m vi, thêi gian ¸p dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch thay ®æi tuú vµo quy m« vµ tÝnh phøc t¹p trong ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng. ViÖc x©y dùng c¸c thñ tôc ph©n tÝch bao hµm mét sè bíc ®Æc thï nh: x¸c ®Þnh môc tiªu, thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t, tiÕn hµnh kh¶o s¸t, ph©n tÝch kÕt qu¶ vµ ®a ra kÕt luËn. C¸c thñ tôc ph©n tÝch ®ù¬c kiÓm to¸n viªn sö dông bao gåm: * Ph©n tÝch ngang( ph©n tÝch xu híng) : lµ viÖc ph©n tÝch dùa trªn c¬ së so s¸nh c¸c trÞ sè cña cïng mét chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. C¸c chØ tiªu ph©n tÝch ngang ®îc sö dông bao gåm: _ So s¸nh sè liÖu kú nµy víi sè liÖu kú tríc hoÆc gi÷a c¸c kú víi nhau vµ qua ®ã kiÓm to¸n viªn thÊy ®îc nh÷ng biÕn ®éng bÊt thêng vµ x¸c ®Þnh ®îc c¸c lÜnh vùc cÇn quan t©m. VÝ dô: tû sè thanh to¸n hiÖn hµnh gi¶m ®ét ngét víi quy m« lín cho thÊy doanh nghiÖp ®ang gÆp khã kh¨n vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî. Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí _ So s¸nh sè liÖu thùc tÕ víi sè liÖu dù to¸n hoÆc sè liÖu íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn. _ So s¸nh d÷ kiÖn cña c«ng ty kh¸ch hµng v¬i d÷ kiÖn chung cña ngµnh, lÜnh vùc mµ c«ng ty kh¸ch hµng ®ang ho¹t ®éng. *Ph©n tÝch däc ( ph©n tÝch tû suÊt) : lµ viÖc ph©n tÝch dùa trªn c¬ së so s¸nh c¸c tû lÖ t¬ng quan cña c¸c chØ tiªu vµ kho¶n môc kh¸c nhau trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. C¸c tû suÊt tµi chÝnh thêng dïng trong ph©n tÝch däc cã thÓ lµ c¸c tû suÊt vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¸c tû suÊt vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi… Trªn ®©y lµ c¸ch thøc phæ biÕn theo ChuÈn mùc KiÕm to¸n ViÖt Nam sè 300 vÒ LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Ó thu thËp nh÷ng th«ng tin vÒ kh¸ch hµng.Theo ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 230 Hå s¬ kiÓm to¸n ®©y lµ nh÷ng th«ng tin c¬ së, cã ý nghÜa quan träng vµ thêng ®îc lu tr÷ lµm tµi liÖu cho c¸c cuéc kiÓm to¸n trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. 1.2.1.5 §¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro Träng yÕu lµ kh¸i niÖm vÒ tÇm cì ( hay qui m« ) vµ b¶n chÊt cña c¸c sai ph¹m ( kÓ c¶ bá sãt ) cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh hoÆc lµ ®¬n lÎ, hoÆc lµ tõng nhãm mµ trong bèi c¶nh cô thÓ nÕu dùa vµo c¸c rh«ng tin nµy ®Ó xÐt ®o¸n th× kh«ng thÓ chÝnh x¸c hoÆc lµ sÏ rót ra nh÷ng kÕt luËn sai lÇm. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, kiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ møc ®é träng yÕu ®Ó íc tÝnh møc ®é sai sãt cña b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ chÊp nhËn ®îc, x¸c ®Þnh ph¹m vi cña cuéc kiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ ¶nh hëng cña c¸c sai sãt lªn b¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh b¶n chÊt, thêi gian vµ ph¹m vi thùc hiÖn c¸c kh¶o s¸t ( thö nghiÖm ) kiÓm to¸n. ë ®©y, kiÓm to¸n viªn cÇn ®¸nh gi¸ møc träng yÕu cho toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ph©n bæ møc ®¸nh gi¸ ®ã cho tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. - ¦íc lîng ban ®Çu vÒ träng yÕu ¦íc lîng ban ®Çu vÒ träng yÕu lµ lîng tèi ®a kiÓm to¸n viªn tin r»ng ë møc ®ã c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ bÞ sai lÖch nhng vÉn cha ¶nh hëng ®Õn quyÕt ®Þnh cña ngêi sö dông th«ng tin tµi chÝnh. Nãi c¸c kh¸c ®ã chÝnh lµ nh÷ng sai sãt cã thÓ chÊp nhËn ®îc ®èi víi toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc íc läng ban ®Çu vÒ träng yÕu gióp c¸c kiÓm to¸n viªn lËp kÕ ho¹ch thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n thÝch hîp. Cô thÓ lµ nÕu c¸c kiÓm to¸n viªn íc lîng møc träng yÕu cµng thÊp, nghÜa lµ ®é chÝnh x¸c cña c¸c sè liÖu trªn B¸o c¸o tµi Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí chÝnh cµng cao, th× sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n ph¶i thu thËp cµng nhiÒu vµ ngîc l¹i. ViÖc íc lîng ban ®Çu vÒ träng yÕu lµ mét viÖc lµm mang tÝnh chÊt xÐt ®o¸n nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn. Do ®ã íc lîng ban ®Çu vÒ träng yÕu kh«ng cè ®Þnh mµ cã thÓ thay ®æi trong suèt cuéc kiÓm to¸n nÕu kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng møc íc lîng ban ®Çu lµ qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp hoÆc mét trong c¸c nh©n tè dïng ®Ó x¸c ®Þnh møc íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu bÞ thay ®æi. Khi x©y dùng møc íc lîng ban ®Çu vÒ träng yÕu, kiÓm to¸n viªn ph¶i lu ý tíi nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng sau: - Träng yÕu lµ mét kh¸i niÖm t¬ng ®èi h¬n lµ mét ®èi tîng tuyÖt ®èi, g¾n liÒn víi quy m« cña c«ng ty kh¸ch hµng. Mét sai ph¹m víi mét qui m« nhÊt ®Þnh cã thÓ lµ träng yÕu ®èi víi mét c«ng ty nhá nhng kh«ng träng yÕu víi mét c«ng ty lín h¬n. Do vËy viÖc x¸c ®Þnh vµ chØ dÉn mét møc gi¸ trÞ cô thÓ b»ng tiÒn cho sù íc lîng ban ®Çu vÒ träng yÕu ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ lµm ®îc. - YÕu tè ®Þnh lîng cña träng yÕu: Quy m« sai ph¹m lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó xem xÐt liÖu c¸c sai ph¹m cã träng yÕu hay kh«ng. Tuy nhiªn do träng yÕu mang tÝnh chÊt t¬ng ®èi nªn viÖc cã ®îc c¸c c¬ së ®Ó quyÕt ®Þnh xem mét quy m« cña mét sai ph¹m nµo cã lµ träng yÕu hay kh«ng lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt. Thu nhËp tríc thuÕ, tµi s¶n lu ®éng, tæng vèn dµi h¹n, nî ng¾n h¹n… thêng ®îc dïng lµm c¬ së quan träng nhÊt v× nã ®îc xem nh mét kho¶n môc th«ng tin then chèt ®èi víi ngêi sö dông. - YÕu tè ®Þnh tÝnh cña träng yÕu: Trong thùc tÕ ®Ó ®¸nh gi¸ mét sai ph¹m lµ träng yÕu hay kh«ng, kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt ®¸nh gi¸ c¶ vÒ mÆt qui m« ( sè lîng ) vµ b¶n chÊt ( chÊt lîng ) cña sai sãt ®ã. Mét hµnh vi gian lËn lu«n ®îc coi lµ träng yÕu bÊt kÓ qui m« cña nã lµ bao nhiªu. Nh÷ng yÕu tè liªn quan ®Õn b¶n chÊt cña sai ph¹m cÇn ph¶i ®îc xem xÐt khi íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu: C¸c gian lËn thêng ®îc xem lµ quan träng h¬n c¸c sai sãt víi cïng mét quy m« tiÒn tÖ bëi c¸c gian lËn thêng lµm ngêi ta nghÜ tíi tÝnh trung thùc vµ ®é tin cËy cña ban Gi¸m ®èc hay nh÷ng ngêi cã liªn quan. C¸c sai sãt cã quy m« nhá nhng lÆp ®i lÆp l¹i hoÆc g©y ra t¸c ®éng d©y chuyÒn lµm ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh th× lu«n ®- Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí îc xem lµ sai ph¹m träng yÕu v× ®©y lµ sai ph¹m cã tÝnh chÊt hÖ thèng. C¸c sai ph¹m lµm ¶nh hëng ®Õn thu nhËp th× lu«n lµ sai ph¹m träng yÕu. MÆc dï íc lîng ban ®Çu vÒ träng yÕu lµ mét xÐt ®o¸n nghÒ nghiÖp mang tÝnh chñ quan cña kiÓm to¸n viªn song trªn thùc tÕ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n thêng ®Ò ra nh÷ng ®êng lèi chØ ®¹o ®Ó hç trî cho c¸c kiÓm to¸n viªn cña m×nh trong viÖc íc läng ban ®Çu vÒ träng yÕu qua viÖc híng dÉn c¸c chØ tiªu ®îc chän lµm gèc trong tõng trêng hîp cô thÓ, tû lÖ tÝnh møc träng yÕu ®èi víi tõng chØ tiªu. Sau khi kiÓm to¸n viªn ®· cã ®îc íc lîng ban ®Çu vÒ träng yÕu cho toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn cÇn ph©n bæ møc íc läng nµy cho tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. §ã còng chÝnh lµ sai sè cã thÓ chÊp nhËn ®îc ®èi víi tõng kho¶n môc. Môc ®Ých cña viÖc ph©n bæ nµy lµ ®Ó gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh ®îc sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n thÝch hîp ph¶i thu thËp ®èi víi tõng kho¶n môc ë møc chi phÝ thÊp nhÊt cã thÓ mµ vÉn ®¶m b¶o tæng hîp c¸c sai sãt trªn B¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng vùot qu¸ møc íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu. Do hÇu hÕt c¸c thñ tôc kiÓm to¸n tËp trung vµo c¸c tµi kho¶n trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nªn kiÓm to¸n viªn thêng ph©n bæ møc íc lîng cho c¸c tµi kho¶n trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n thay v× cho c¸c tµi kho¶n trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. ViÖc ph©n bæ ®îc thùc hiÖn theo c¶ hai chiÒu híng mµ c¸c sai ph¹m cã thÓ diÔn ra: ®ã lµ t×nh tr¹ng khai khèng ( sè liÖu trªn sæ s¸ch lín h¬n trªn thùc tÕ ) vµ khai thiÕu ( sè liÖu trªn sæ s¸ch nhá h¬n thùc tÕ ) C¬ së ®Ó tiÕn hµnh ph©n bæ lµ: b¶n chÊt cña c¸c kho¶n môc, rñi ro tiÒm n¨ng vµ rñi ro kiÓm so¸t ®îc ®¸nh gi¸ s¬ bé ®èi víi c¸c kho¶n môc, kinh nghiÖm kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n viªn vµ chi phÝ kiÓm to¸n ®èi víi tõng kho¶n môc. Trong thùc tÕ, rÊt khã dù ®o¸n vÒ kh¶ n¨ng x¶y ra sai sãt còng nh chi phÝ kiÓm to¸n cho tõng kho¶n môc nªn c«ng viÖc nµy mang tÝnh chñ quan vµ ®ßi hái sù xÐt ®o¸n mang tÝnh nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn. Do vËy c«ng ty kiÓm to¸n thêng ph©n c«ng c¸c kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao nhiÒu kinh nghiÖm ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nµy. ViÖc ®¸nh gi¸ møc träng yÕu tæng thÓ vµ ph©n bæ cho c¸c kho¶n môc mang nhiÒu tÝnh chÊt chñ quan vµ rÊt khã dù ®o¸n. V× vËy, kiÓm to¸n viªn cÇn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sai sãt cã thÓ x¶y ra, ®ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n. §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n lµ viÖc kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n x¸c ®Þnh møc ®é rñi ro kiÓm to¸n cã thÓ x¶y ra lµ cao hay thÊp, bao gåm ®¸nh gi¸ rñi ro Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí tiÒm tµng, rñi ro kiÓm so¸t vµ rñi ro ph¸t hiÖn. Rñi ro kiÓm to¸n ®îc x¸c ®Þnh tríc khi lËp kÕ ho¹ch vµ tríc khi thùc hiÖn kiÓm to¸n. Theo ®Þnh nghÜa trong ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400 §¸nh gi¸ rñi ro vµ kiÓm so¸t néi bé, “ rñi ro kiÓm to¸n lµ rñi ro do c«ng ty kiÓm to¸n vµ kiÓm to¸n viªn ®a ra ý kiÕn kh«ng thÝch hîp khi B¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®îc kiÓm to¸n cßn cã nh÷ng sai sãt träng yÕu” ( TrÝch môc 7 ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400 §¸nh gi¸ rñi ro vµ kiÓm so¸t néi bé ). Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, kiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh rñi ro kiÓm to¸n mong muèn ( AR ). Møc rñi ro nµy ®îc x¸c ®Þnh phô thuéc hai yÕu tè: + Møc ®é mµ theo ®ã ngêi sö dông bªn ngoµi tin tëng vµo b¸o c¸o tµi chÝnh. Khi ngêi sö dông bªn ngoµi ®¹t nhiÒu niÒm tin vµo c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh th× møc ®é t¸c h¹i trªn ph¹m vi toµn x· héi sÏ cµng lín nÕu cã mét sai sãt kh«ng ®îc ph¸t hiÖn trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Do vËy trong trêng nµy kiÓm to¸n viªn cÇn x¸c ®Þnh mét møc rñi ro kiÓm to¸n thÊp, tõ ®ã t¨ng sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n thu thËp vµ t¨ng ®é chÝnh x¸c trong c¸c kÕt luËn ®a ra cña m×nh. Mét sè yÕu tè chØ ra møc ®é mµ theo ®ã c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc ngêi sö dông bªn ngoµi tin tëng lµ: quy m« cña c«ng ty kh¸ch hµng, sù ph©n phèi quyÒn së h÷u, b¶n chÊt vµ quy m« cña c«ng nî. CÊc yÕu tè nµy cµng lín th× sè l îng ngêi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh cµng nhiÒu. + Kh¶ n¨ng kh¸ch hµng sÏ gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh sau khi b¸o c¸o kiÓm to¸n c«ng bè: nÕu kh¶ n¨ng nµy cµng cao th× kiÓm to¸n viªn ph¶i thiÕt lËp mét møc rñi ro kiÓm to¸n mong muèn thÊp h¬n so víi kh¸ch hµng kh«ng gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, tõ ®ã t¨ng sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n ph¶i thu thËp. §iÒu nµy dÉn ®Õn chi phÝ kiÓm to¸n t¨ng lªn ®Ó gi¶m thiÓu kh¶ n¨ng c¸c vô kiÖn mµ kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i ®¬ng ®Çu trong t¬ng lai. ViÖc dù ®o¸n thÊt b¹i vÒ mÆt tµi chÝnh cña c«ng ty kh¸ch hµng trong t¬ng lai lµ ®iÒu khã kh¨n nhng kiÓm to¸n viªn cã thÓ dùa vµo c¸c yÕu tè sau ®Ó ph¸n ®o¸n sù kiÖn nµy, ®ã lµ: kh¶ n¨ng ho¸n chuyÓn thµnh tiÒn mÆt, c¸c kho¶n l·i ( lç ) trong c¸c n¨m tríc, c¸c biÖn ph¸p nh»m gia t¨ng qu¸ tr×nh tµi trî, b¶n chÊt ho¹t ®éng cña c«ng ty kh¸ch hµng. C¨n cø vµo c¸c yÕu tè trªn kiÓm to¸n viªn kiÓm to¸n viªn sÏ x¸c ®Þnh mét møc rñi ro kiÓm to¸n mong muèn cho toµn bé B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc kiÓm to¸n. Ngoµi ra, kiÓm to¸n viªn cÇn ®¸nh gi¸ c¸c lo¹i rñi ro kiÓm to¸n sau: Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí - Rñi ro cè h÷u: lµ kh¶ n¨ng tõng nghiÖp vô, tõng kho¶n môc trong B¸o c¸o tµi chÝnh chøa ®ùng sai sãt träng yÕu khi tÝnh riªng rÏ hoÆc tÝnh gép, mÆc dï cã hay kh«ng cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. §Ó ®¸nh gi¸ rñi ro cè h÷u, kiÓm to¸n viªn dùa vµo c¸c yÕu tè ¶nh huëng sau:  B¶n chÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng: Rñi ro cè h÷u thêng bÞ t¨ng lªn bëi nh÷ng ®Æcthï cña ngµnh nghÒ kinh doanh mµ nã cã thÓ t¹o nªn nh÷ng khã kh¨n cho kiÓm to¸n do tån t¹i nh÷ng kho¶n kh«ng ch¾c ch¾n hoÆc kh¶ n¨ng tånt¹i mét c¸ch tiÒn tµng nh÷ng gian lËn hoÆc sai sãt trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. VÝ dô: kh¸ch hµng kinh doanh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ tÝn dông thßng cã nhiÒu rñi ro trong viÖc qu¶n lý tiÒn mÆt vµ c¸c phong tiÖn thanh to¸n, do ®ã viÖc kiÓm to¸n vèn b»ng tiÒn sÏ khã kh¨n h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th«ng thêng.  TÝnh trung thùc cña ban gi¸m ®èc: Ban gi¸m ®èc kh«ng thÓ xem lµ hoµn toµn trung thùc trong mäi trêng hîp. Khi Ban gi¸m ®èc bÞ kiÓm so¸t bëi mét hoÆc mét sè Ýt c¸c c¸ nh©n thiÕu tÝnh trung thùc th× kh¶ n¨ng c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh bÞ b¸o c¸o sai sÏ t¨ng lªn, do vËy rñi ro cè h÷u sÏ ®îc ®¸nh gi¸ ë møc cao.  KÕt qu¶ c¸c lÇn kiÓm to¸n tríc: §èi víi tµi kho¶n ®ùoc ph¸t hiÖn cã sai ph¹m trong c¸c lÇn kiÓm to¸n cña n¨m trøoc, rñi ro cã h÷u ®îc x¸c ®Þnh ë møc cao. Lý do lµ nhiÒu lo¹i sai ph¹m cã tÝnh chÊt hÖ thèng vµ c¸c ®¬n vÞ thêng chËm ch¹p kh«ng tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p söa ch÷a nªn c¸c sai ph¹m ®· x¶y ra trong n¨m tríc cã thÓ vÉn tiÕp tôc x¶y ra trong c¸c n¨m.  Hîp ®ång kiÓm to¸n lÇn ®Çu vµ hîp ®ång kiÓm to¸n dµi h¹n: Trong c¸c hîp ®ång kiÓm to¸n lÇn ®Çu, kiÓm to¸n viªn thêng thiÕu hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm vÒ c¸c sai sãt cña kh¸ch hµng nªn hä thêng ®¸nh gi¸ rñi ro cè h÷u cao h¬n so víi hîp ®ång kiÓm to¸n dµi h¹n.  C¸c nghiÖp vô kinh tÕ kh«ng thßng xuyªn: C¸c nghiÖp vô nµy cã kh¶ n¨ng ®îc vµo sæ sai nhiÒu h¬n lµ c¸c nghÖp vô diÔn ra hµng ngµy do kh¸ch hµng thiÕu kinh nghiÖm trong h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô ®ã, do ®ã rñi ro cè h÷u ®èi víi c¸c tµi kho¶n chøa nghiÖp vô nµy thêng ®îc ®¸nh gi¸ cao.  C¸c íc tÝnh kÕ to¸n: Rñi ro cè h÷u cña c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh c¸c øoc tÝnh kÕ to¸n ( dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi, dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho…) thuªßng ®ùoc ®¸nh gÝa cao v× viÖc vµo sæ ®óng ®¾n c¸c Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí kho¶n môc nµy kh«ng nh÷ng ®ßi hái sù hiÓu biÕt vÒ b¶n chÊt c¸c kh¶on môc, vÒ lý thuyÕt liªn quan mµ cßn c¶ kinh nghiÖm vµ sù ph¸n xÐt chñ quan cña ngêi cã tr¸ch nhiÖm.  Qui m« cña c¸c sè d tµi kho¶n: C¸c tµi kho¶n cã sè d b»ng tiÒn lín thêng ®îc ®¸nh gi¸ lµ cã rñi ro cè h÷u cao h¬n so víi tµi kh¶on cã sè d b»ng tiÒn nhá. Nh vËy kiÓm to¸n viªn cÇn ®¸nh gi¸ lÇn lît c¸c yÕu tè trªn vµ quyÕt ®Þnh møc rñi ro cè h÷u thÝch hîp ®èi víi tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. - Rñi ro kiÓm so¸t: §©y lµ lo¹i rñi ro liªn quan ®Õn sù liªn quan ®Õn sù yÕu kÐm cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Rñi ro kiÓm so¸t lµ kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c sai ph¹m träng yÕu do hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng kh«ng ho¹t ®éng hoÆc ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ do ®ã ®· kh«ng ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn c¸c sai ph¹m nµy. Rñi ro kiÓm so¸t ®îc kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ ®èi víi tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh th«ng qua viÖc t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ®èi víi kho¶n môc nµy. Rñi ro kiÓm so¸t lu«n cã vµ khã tr¸nh khái do nh÷ng h¹n chÕ cè h÷u cña bÊt kú hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nµo. - Rñi ro ph¸t hiÖn: Lµ kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c sai sãt hoÆc gian lËn trªn b¸o c¸o tµi chÝnh mµ kh«ng ®ùoc ng¨n chÆn hay ph¸t hiÖn bëi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ còng kh«ng ®ùoc kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, rñi ro ph¸t hiÖn ph¸t sinh do ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè sau: + C¸c bíc kiÓm to¸n kh«ng thÝch hîp, ®iÒu nµy thêng x¶y ra ®èi víi nh÷ng kiÓm to¸n viªn míi, thùc hiÖn kh«ng hîp lý quy tr×nh kiÓm to¸n cho mçi phÇn hµnh. + Ph¸t hiÖn ra b»ng chøng nhng kh«ng nhËn thøc ®îc sai sãt, nªn thêng ®a ra kÕt luËn sai vÒ phÇn hµnh ®ã còng nh vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh. + KiÓm to¸n viªn hoµn toµn kh«ng ph¸t hiÖn ra sai sãt do cã sù th«ng ®ång, nhÊt trÝ bªn trong doanh nghiÖp lµm sai c¸c chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é do Ban gi¸m ®èc ®Ò ra. Rñi ro ph¸t hiÖn ®îc x¸c ®Þnh tõ ba lo¹i rñi ro: rñi ro kiÓm to¸n mong muèn, rñi ro cè h÷u vµ rñi ro kiÓm so¸t. V× ba lo¹i rñi ro nµy thay ®æi ®èi víi tõng kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh nªn rñi ro ph¸t hiÖn vµ sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thu thËp còng thay ®æi theo ®èi víi tõng kho¶n môc.