LuËn v¨n tèt nghiÖp
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
KHOA TOÁN
--------
Đề tài: Hoàn
thiện kiểm toán chu trình
hàng tồn kho trong kiểm toán Báo cáo
tài chính do Công ty Kiểm toán tư vấn
xây dựng Việt Nam thực hiện
Đà Nẵng, 06/2008
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
1
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Danh môc s¬ ®å, b¶ng biÓu
S¬ ®å 1: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n ............................................ 5
S¬ ®å 2: Tæ chøc chøng tõ nhËp kho ................................................................... 10
S¬ ®å 3: Tæ chøc chøng tõ xuÊt kho .................................................................... 10
S¬ ®å 4: Tr×nh tù h¹ch to¸n hµng tån kho (KKTX) .............................................. 13
S¬ ®å 5: Tr×nh tù h¹ch to¸n hµng tån kho (KK§K) ............................................. 14
S¬ ®å 6: Dßng vËn ®éng cña chu tr×nh hµng tån kho ........................................... 19
S¬ ®å 7: Bé m¸y qu¶n lý t¹i CIMEICO ............................................................... 42
B¶ng 1: Môc tiªu kiÓm to¸n hµng tån kho .......................................................... 20
B¶ng 2: Mét sè chØ tiªu t¹i CIMEICO ................................................................. 41
B¶ng 3: Ph©n tÝch sè liÖu trªn BC§KT t¹i c«ng ty E ........................................... 53
B¶ng 4: Ph©n tÝch s¬ bé BCKQKD t¹i c«ng ty E ................................................. 54
B¶ng 5: Ph©n tÝch sè liÖu trªn BC§KT t¹i c«ng ty F............................................ 55
B¶ng 6: Ph©n tÝch s¬ bé BCKQKD t¹i c«ng ty F ................................................. 55
B¶ng 7: Ph©n tÝch sè liÖu trªn BC§KT t¹i c«ng ty H ........................................... 56
B¶ng 8: Ph©n tÝch s¬ bé BCKQKD t¹i c«ng ty H................................................. 56
B¶ng 9: B¶ng x¸c ®Þnh tÝnh nh¹y c¶m ................................................................. 57
B¶ng 10: B¶ng x¸c ®Þnh møc träng yÕu kÕ ho¹ch t¹i c«ng ty F ........................... 59
B¶ng 11: Tæng hîp hµng tån kho c«ng ty F ......................................................... 72
B¶ng 12: Tæng hîp hµng tån kho c«ng ty H ........................................................ 72
B¶ng 13: Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm kª nguyªn vËt liÖu t¹i c«ng ty E ...................... 78
B¶ng 14: B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty E .......................................... 82
B¶ng 15: Th x¸c nhËn hµng göi b¸n cña c«ng ty E ............................................ 83
B¶ng 16: B¶ng c©u hái vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé .......................................... 95
B¶ng 17: C¸c møc rñi ro ..................................................................................... 97
B¶ng 18: C¸c chØ tiªu ph©n tÝch däc hµng tån kho ............................................... 98
B¶ng 19: B¶ng kª chªnh lÖch .............................................................................. 99
B¶ng 20: B¶ng kª x¸c minh................................................................................. 99
MÉu biÓu 1: B¶ng tæng hîp hµng tån kho c«ng ty E ........................................... 71
MÉu biÓu 2: GiÊy lµm viÖc sè 2E ........................................................................ 73
MÉu biÓu 3: GiÊy lµm viÖc sè 2H ........................................................................ 75
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
2
LuËn v¨n tèt nghiÖp
MÉu biÓu 4: GiÊy lµm viÖc sè 3H ........................................................................ 76
MÉu biÓu 5: GiÊy lµm viÖc sè 3E ........................................................................ 80
MÉu biÓu 6: GiÊy lµm viÖc sè 4E ........................................................................ 84
MÉu biÓu 7: GiÊy lµm viÖc sè 5E ........................................................................ 86
MÉu biÓu 8: GiÊy lµm viÖc sè 6H ........................................................................ 87
MÉu biÓu 9: GiÊy lµm viÖc sè 3F ........................................................................ 87
MÉu biÓu 10: GiÊy lµm viÖc sè 4F....................................................................... 88
MÉu biÓu 11: GiÊy lµm viÖc sè 4H ...................................................................... 89
MÉu biÓu 12: GiÊy lµm viÖc sè 5H ...................................................................... 89
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
3
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Danh môc tõ viÕt t¾t
DiÔn gi¶i
Hµng tån kho
B¸o c¸o tµi chÝnh
..
Kª khai thêng xuyªn
..
KiÓm kª ®Þnh kú
Gi¸ vèn hµng b¸n
..
Tµi s¶n
Tµi s¶n lu ®éng
.
KiÓm so¸t néi bé
Nguyªn vËt liÖu
.
Chi phÝ
B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ..........................................................
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ....................................................................
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
Tõ viÕt t¾t
HTK
BCTC
KKTX
KK§K
GVHB
TS
TSL§
KSNB
NVL
CP
BCKQKD
BC§KT
4
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lêi më ®Çu
Trong ®iÒu kiÖn bíc ®Çu héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi, m«i trêng kinh
doanh ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕn dÇn ®Õn thÕ æn ®Þnh. NhiÒu c¬ héi míi më ra
cho c¸c doanh nghiÖp, ®i kÌm víi ®ã lµ nh÷ng th¸ch thøc, nh÷ng rñi ro kh«ng thÓ
nÐ tr¸nh. Ngµnh kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n ®éc lËp nãi riªng còng kh«ng
n»m ngoµi xu híng ®ã. Tõ tríc ®Õn nay, B¸o c¸o tµi chÝnh lu«n lµ ®èi tîng chñ
yÕu cña kiÓm to¸n ®éc lËp. B¸o c¸o tµi chÝnh lµ tÊm g¬ng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t
®éng còng nh mäi khÝa c¹nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c th«ng tin ®a ra trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i lu«n ®¶m
b¶o tÝnh trung thùc, hîp lý.
Trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, hµng tån kho thêng lµ mét
kho¶n môc cã gi¸ trÞ lín, c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh xoay quanh hµng tån kho rÊt
phong phó, phøc t¹p. Sù phøc t¹p nµy ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n
còng nh viÖc ghi chÐp hµng ngµy, lµm t¨ng kh¶ n¨ng x¶y ra sai ph¹m ®èi víi
hµng tån kho. Thªm vµo ®ã, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp thêng cã xu híng
ph¶n ¸nh t¨ng gi¸ trÞ hµng tån kho so víi thùc tÕ nh»m môc ®Ých t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n
doanh nghiÖp, minh chøng cho viÖc më réng quy m« s¶n xuÊt hay tiÒm n¨ng s¶n
xuÊt trong t¬ng lai C¸c sai ph¹m x¶y ra ®èi víi hµng tån kho cã ¶nh hëng tíi
rÊt nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy,
kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng phÇn hµnh
quan träng trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh.
Lµ sinh viªn chuyªn ngµnh kiÓm to¸n, qua kú thùc tËp t¹i C«ng ty KiÓm
to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam (CIMEICO VIETNAM), em ®· cã ®îc ®iÒu kiÖn
tèt ®Ó tiÕp cËn thùc tÕ, vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc trang bÞ trong nhµ trêng
vµo thùc tiÔn ®Ó trªn c¬ së ®ã cñng cè kiÕn thøc, ®i s©u t×m hiÓu vµ n¾m b¾t c¸ch
thøc tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n trong tõng lo¹i h×nh. Trªn c¬ së ®ã em ®· chän ®Ò
tµi: “Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi
chÝnh do C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam thùc hiÖn .
Néi dung chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn chÝnh:
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho trong kiÓm to¸n
B¸o c¸o tµi chÝnh.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
5
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh
t¹i C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam.
Ch¬ng III: Ph¬ng híng hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho.
Do ph¹m vi nghiªn cøu cßn cã nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng
tr¸nh khái thiÕu sãt, v× vËy em rÊt mong nhËn ®îc sù quan t©m ®ãng gãp ý kiÕn
cña c¸c thÇy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn cña TS Chu Thµnh- §H
KTQD, Anh NguyÔn §¾c Thµnh- Phã Gi¸m ®èc - Trëng phßng NghiÖp vô KiÓm
to¸n sè 1 t¹i CIMEICO vµ c¸c anh chÞ trong C«ng ty ®· gióp ®ì em hoµn thµnh
chuyªn ®Ò nµy.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch¬ng I:
Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh
Hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh.
I. Kh¸i qu¸t vÒ kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
1.Kh¸i niÖm chung:
Cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ ho¹t ®éng kiÓm to¸n nhng nh×n chung
kiÓm to¸n ®îc hiÓu lµ viÖc x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cÇn
®îc kiÓm to¸n b»ng hÖ thèng ph¬ng ph¸p kü thuËt cña kiÓm to¸n chøng tõ vµ
kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ do c¸c kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é nghiÖp vô t¬ng xøng
thùc hiÖn trªn c¬ së hÖ thèng ph¸p lý cã hiÖu lùc.
KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ mét ho¹t ®éng ®Æc trng cña kiÓm to¸n, víi môc tiªu
cô thÓ lµ “®a ra ý kiÕn x¸c nhËn r»ng B¸o c¸o tµi chÝnh cã ®îc lËp trªn c¬ së
chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn), cã tu©n thñ ph¸p
luËt liªn quan, cã ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu hay
kh«ng” (theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam 200/11). DiÔn gi¶i cô thÓ nh÷ng
môc tiªu ®îc nªu trong ChuÈn mùc nh sau:
- Môc tiªu tæng qu¸t: ®îc hiÓu lµ t×m kiÕm b»ng chøng kiÓm to¸n ®Ó ®a ra
ý kiÕn vÒ tÝnh trung thùc, hîp lý cña th«ng tin tr×nh bµy trªn B¶ng khai tµi chÝnh.
- Môc tiªu kiÓm to¸n chung: lµ viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ tæng thÓ sè tiÒn ghi
trªn c¸c chu tr×nh, trªn c¬ së c¸c cam kÕt chung vÒ tr¸ch nhiÖm cña nhµ qu¶n lý vÒ
nh÷ng th«ng tin thu ®îc qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n (®ång thêi
xem xÐt c¶ tíi c¸c môc tiªu chung kh¸c bao gåm môc tiªu cã thùc, ®Çy ®ñ trän
vÑn, môc tiªu vÒ tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc, môc tiªu vÒ ®Þnh gi¸ hay ph©n lo¹i tr×nh
bµy, môc tiªu vÒ quyÒn vµ nghÜa vô).
§èi tîng trùc tiÕp cña kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh lµ c¸c B¶ng khai tµi
chÝnh, B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc ®Þnh nghÜa trong ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam
200/ 04 nh sau: B¸o c¸o tµi chÝnh lµ hÖ thèng c¸c b¸o c¸o ®îc lËp theo chuÈn
mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn) ph¶n ¸nh c¸c th«ng tin
kinh tÕ, tµi chÝnh chñ yÕu cña ®¬n vÞ. Ngoµi ra, B¶ng khai tµi chÝnh cßn bao gåm
nh÷ng b¶ng kª khai cã tÝnh ph¸p lý kh¸c nh B¶ng kª khai tµi s¶n c¸ nh©n, B¶ng
kª khai tµi s¶n ®Æc biÖt C¸c b¶ng khai nµy ®Òu chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin ®îc
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
7
LuËn v¨n tèt nghiÖp
lËp t¹i mét thêi ®iÓm cô thÓ trªn c¬ së tµi liÖu kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt. HiÓu
theo c¸ch kh¸c, c¸c chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh chøa ®ùng nhiÒu mèi quan hÖ
theo nh÷ng híng kh¸c nhau nh: gi÷a néi dung kinh tÕ cña chØ tiªu nµy víi chØ
tiªu kh¸c, gi÷a chu tr×nh nµy víi chu tr×nh kh¸c ViÖc nhËn diÖn ®èi tîng kiÓm
to¸n vµ ph©n tÝch mèi quan hÖ c¸c th«ng tin, chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh lµ rÊt
quan träng v× nã ¶nh hëng ®Õn viÖc lùa chän c¸ch tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi
chÝnh. Cã 2 c¸ch c¬ b¶n ®Ó tiÕp cËn B¸o c¸o tµi chÝnh thµnh c¸c phÇn hµnh kiÓm
to¸n: ph©n theo chu tr×nh hoÆc ph©n theo chu tr×nh, do ®ã còng cã 2 c¸ch tiÕn hµnh
kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh
*KiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh theo chu tr×nh: c¸c kiÓm to¸n viªn ph©n
chia m¸y mãc tõng chu tr×nh hay mét sè chu tr×nh theo thø tù trong B¸o c¸o tµi
chÝnh vµo mét phÇn hµnh. C¸ch tiÕp cËn nµy ®¬n gi¶n song kh«ng cã hiÖu qu¶ do
t¸ch biÖt nh÷ng chu tr×nh ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau nhng l¹i cã quan hÖ chÆt chÏ víi
nhau.
*KiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh theo chu tr×nh: lµ c¸ch ph©n chia th«ng
dông h¬n c¨n cø vµo mèi liªn hÖ chÆt chÏ lÉn nhau gi÷a c¸c chu tr×nh, c¸c qu¸
tr×nh cÊu thµnh, c¸c yÕu tè trong mét chu tr×nh chung cña ho¹t ®éng tµi chÝnh.
Theo ®ã, kiÓm to¸n viªn quan niÖm r»ng cã nhiÒu chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh
cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, thÓ hiÖn sù liªn kÕt gi÷a c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
kinh doanh, cã thÓ lÊy vÝ dô nh: c¸c chØ tiªu “Hµng tån kho- Gi¸ vèn- Lîi nhuËn
thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh” thÓ hiÖn mèi quan hÖ cña c¸c qu¸ tr×nh tõ khi mua
vµo, s¶n xuÊt ®Õn lóc tiªu thô thµnh phÈm Theo ®ã, kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh
thêng bao gåm c¸c chu tr×nh c¬ b¶n sau:
- KiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn.
- KiÓm to¸n tiÒn mÆt (t¹i kÐt, t¹i ng©n hµng hoÆc ®ang chuyÓn).
- KiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng- thanh to¸n.
- KiÓm to¸n tiÒn l¬ng vµ nh©n viªn.
- KiÓm to¸n Hµng tån kho.
- KiÓm to¸n vèn b»ng tiÒn.
Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chu tr×nh ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å:
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
8
LuËn v¨n tèt nghiÖp
S¬ ®å 1: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n.
Vèn b»ng tiÒn
B¸n hµng
thu tiÒn
TiÕp nhËn
vµ hoµn
tr¶ vèn
Mua hµng
thanh
to¸n
TiÒn
l¬ng vµ
nh©n viªn
Hµng tån kho
Qua ®ã cã thÓ thÊy chu tr×nh hµng tån kho cã quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c chu
tr×nh kh¸c, chØ kh¸c ë gãc ®é trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. §Æc biÖt lµ mèi quan hÖ mËt
thiÕt víi chu tr×nh Mua hµng- thanh to¸n, tiÒn l¬ng nh©n viªn, b¸n hµng- thu tiÒn.
§ã lµ nh÷ng chu tr×nh, nh÷ng ®Çu mèi quan träng víi c¶ kh¸ch hµng vµ c«ng ty
kiÓm to¸n. Cô thÓ h¬n, trong c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp, kÕt qu¶ cña hµng
tån kho kh«ng chØ ¶nh hëng ®Õn c¸c chØ tiªu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n mµ cßn
¶nh hëng trùc tiÕp tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi kiÓm to¸n,
kÕt qu¶ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho gióp c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ kÕt hîp,
®èi chiÕu vµ kiÓm tra kÕt qu¶ cña c¸c chu tr×nh kh¸c (mua hµng, tiÒn l¬ng..) tõ ®ã
tiÕt kiÖm ®îc thêi gian, chi phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c. ChÝnh tõ nh÷ng ®Æc
®iÓm nªu trªn, c¸c kiÓm to¸n viªn lu«n x¸c ®Þnh kiÓm to¸n hµng tån kho lµ träng
t©m khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh.
2. Ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n tµi chÝnh.
KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Æc trng cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi
chung do ®ã ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn, kiÓm to¸n tµi chÝnh
còng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ (kiÓm to¸n c¸c quan hÖ c©n
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
9
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®èi, ®èi chiÕu trùc tiÕp, ®èi chiÕu logic) vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ (KiÓm kª,
thùc nghiÖm, ®iÒu tra).
Do mçi lo¹i kiÓm to¸n cã chøc n¨ng cô thÓ kh¸c nhau, ®èi tîng kiÓm to¸n
kh¸c nhau vµ quan hÖ chñ thÓ, kh¸ch thÓ kiÓm to¸n kh¸c nhau nªn c¸ch thøc kÕt
hîp c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n trªn còng kh¸c nhau. Trong kiÓm to¸n tµi
chÝnh, c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n ®îc triÓn khai theo híng kÕt hîp l¹i
hoÆc chi tiÕt h¬n tuú t×nh huèng cô thÓ trong suèt qu¸ tr×nh kiÓm to¸n.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n, ngêi ta chia c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm
to¸n thµnh hai lo¹i:
- C¸c thö nghiÖm c¬ b¶n: ®©y lµ viÖc thÈm tra l¹i c¸c th«ng tin biÓu hiÖn
b»ng tiÒn ph¶n ¸nh trªn c¸c b¶ng tæng hîp th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c ph¬ng
ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ theo tr×nh tù x¸c ®Þnh.
- Thö nghiÖm tu©n thñ: lµ ph¬ng ph¸p dùa vµo kÕt qu¶ cña hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé khi hÖ thèng nµy tån t¹i vµ cã hiÖu lùc (®Ó biÕt ®îc hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé tån t¹i cã hiÖu lùc th× ph¶i kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng nµy).
Do ®èi tîng cô thÓ cña kiÓm to¸n tµi chÝnh lµ c¸c B¸o c¸o kÕ to¸n vµ c¸c
b¶ng tæng hîp tµi chÝnh ®Æc biÖt kh¸c, c¸c b¶ng tæng hîp nµy võa chøa ®ùng c¸c
mèi quan hÖ kinh tÕ tæng qu¸t võa ph¶n ¸nh cô thÓ tõng lo¹i tµi s¶n, nguån vèn
víi nh÷ng biÓu hiÖn vÒ kinh tÕ, ph¸p lý vµ ®îc lËp theo tr×nh tù x¸c ®Þnh. KiÓm
to¸n tµi chÝnh ph¶i h×nh thµnh nh÷ng tr¾c nghiÖm ®ång thêi kÕt hîp víi viÖc sö
dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n ®Ó ®a ra ý kiÕn ®óng ®¾n vÒ c¸c b¶ng
tæng hîp nµy.
Trong kiÓm to¸n tµi chÝnh cã ba lo¹i tr¾c nghiÖm:
- Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc: lµ c¸ch thøc vµ tr×nh tù rµ so¸t c¸c nghiÖp vô hoÆc c¸c
ho¹t ®éng cô thÓ trong quan hÖ víi sù tån t¹i vµ cã hiÖu lùc cña hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé, tríc hÕt lµ hÖ thèng kÕ to¸n. Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc bao gåm hai lo¹i:
+ Tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i: ®©y lµ c¸ch thøc, tr×nh tù rµ so¸t nh÷ng th«ng
tin vÒ gi¸ trÞ trong hÖ thèng kÕ to¸n, híng tíi “®é tin cËy cña th«ng tin” cña hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé.
+ Tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu: lµ c¸ch thøc, tr×nh tù rµ so¸t nh÷ng thñ tôc kÕ
to¸n hoÆc thñ tôc qu¶n lý cã liªn quan ®Õn ®èi tîng kiÓm to¸n. Tr¾c nghiÖm ®¹t
yªu cÇu ®îc sö dông t¬ng ®èi ®a d¹ng, tËp trung chñ yÕu vµo viÖc ®¸nh gi¸ sù
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
10
LuËn v¨n tèt nghiÖp
hiÖn diÖn cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ híng tíi môc tiªu lµ ®¶m b¶o sù tu©n
thñ cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
- Tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d: lµ c¸ch thøc kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p c©n ®èi, ph©n
tÝch, ®èi chiÕu trùc tiÕp víi kiÓm kª, ®iÒu tra thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh ®é tin cËy cña c¸c
sè d cuèi kú ë Sæ c¸i ghi vµo B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hoÆc B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh
doanh. §©y lµ c¸ch thøc chñ yÕu KiÓm to¸n viªn thu thËp b»ng chøng tõ c¸c nguån
®éc lËp, b»ng chøng kiÓm to¸n thu thËp theo c¸ch nµy cã ®é tin cËy cao.
- Tr¾c nghiÖm ph©n tÝch (thñ tôc ph©n tÝch): Lµ c¸ch thøc xem xÐt c¸c mèi quan hÖ
kinh tÕ vµ xu híng biÕn ®éng cña chØ tiªu kinh tÕ th«ng qua viÖc kÕt hîp c¸c
ph¬ng ph¸p ®èi chiÕu trùc tiÕp, ®èi chiÕu logic, c©n ®èi gi÷a trÞ sè b»ng tiÒn cña
cïng mét chØ tiªu trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c hoÆc gi÷a chØ tiªu tæng hîp víi bé
phËn cÊu thµnh. Tr¾c nghiÖm ph©n tÝch ®îc sö dông ë nhiÒu giai ®o¹n trong qu¸
tr×nh kiÓm to¸n.
3.Kh¸i qu¸t quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
Trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, ®Ó thu thËp ®îc ®Çy ®ñ b»ng chøng
kiÓm to¸n cã gi¸ trÞ ®Ó lµm c¨n cø cho kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn vÒ tÝnh trung
thùc vµ hîp lý cña th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ®ång thêi ®¶m b¶o tÝnh hiÖu
qu¶, kinh tÕ, tÝnh hiÖu lùc cña tõng cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i x©y dùng
®îc quy tr×nh cô thÓ cho cuéc kiÓm to¸n ®ã. Th«ng thêng, mçi quy tr×nh kiÓm
to¸n ®îc chia thµnh 3 bíc:
1. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n
3. KÕt thóc kiÓm to¸n
Bíc 1: LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè
300 th× kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong ®ã
m« t¶ ph¹m vi dù kiÕn vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh c«ng viÖc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm
to¸n ph¶i ®Çy ®ñ, chi tiÕt ®Ó lµm c¬ së cho ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. Trong bíc
c«ng viÖc nµy, b¾t ®Çu tõ th mêi kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ t×m hiÓu kh¸ch
hµng víi môc ®Ých h×nh thµnh hîp ®ång hoÆc ®a ra ®îc kÕ ho¹ch chung. KiÓm
to¸n viªn cÇn thu thËp c¸c th«ng tin cô thÓ vÒ kh¸ch hµng, t×m hiÓu ®¸nh gi¸ hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé Bªn c¹nh ®ã, trong khi lËp kÕ ho¹ch, c«ng ty kiÓm to¸n
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
11
LuËn v¨n tèt nghiÖp
còng ph¶i cã sù chuÈn bÞ vÒ ph¬ng tiÖn vµ nh©n viªn cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn
ch¬ng tr×nh ®· x©y dùng.
Bíc 2: Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. C¸c kiÓm to¸n viªn sÏ sö dông c¸c
ph¬ng ph¸p kü thuËt thÝch øng víi tõng ®èi tîng cô thÓ ®Ó thu thËp b»ng chøng
kiÓm to¸n. Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh nµy lµ viÖc triÓn khai mét c¸ch chñ ®éng vµ
tÝch cùc c¸c kÕ ho¹ch, ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n nh»m ®a ra ý kiÕn x¸c thùc vÒ tÝnh
trung thùc vµ hîp lý cña c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh dùa vµo c¸c b»ng
chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ, cã gi¸ trÞ. §©y lµ giai ®o¹n c¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn
c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®îc h×nh thµnh tõ c¸c lo¹i tr¾c nghiÖm, lµ thñ tôc kiÓm
so¸t, thñ tôc ph©n tÝch vµ thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. Thñ tôc kiÓm to¸n ®îc h×nh
thµnh rÊt ®a d¹ng vµ c¨n cø vµo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña
kh¸ch hµng, tõ ®ã ®i ®Õn quyÕt ®Þnh sö dông c¸c thñ tôc kh¸c nhau. NÕu c¸c ®¸nh
gi¸ ban ®Çu vÒ kiÓm so¸t néi bé lµ cã hiÖu lùc th× c¸c kiÓm to¸n viªn sÏ tiÕp tôc
thùc hiÖn c«ng viÖc víi tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu, ®ång thêi víi viÖc x¸c minh thªm
nh÷ng sai sãt cã thÓ cã. Trong trêng hîp ngîc l¹i, kiÓm to¸n viªn sÏ sö dông
tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i trªn quy m« lín. Quy m«, tr×nh tù còng nh c¸c ph¬ng
ph¸p kÕt hîp cô thÓ phô thuéc rÊt lín vµo kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n cña
c¸ nh©n kiÓm to¸n viªn.
Bíc 3: KÕt thóc kiÓm to¸n, lµ lóc kiÓm to¸n viªn ®a ra kÕt luËn kiÓm to¸n.
C¸c kÕt luËn nµy n»m trong b¸o c¸o hoÆc biªn b¶n kiÓm to¸n. §Ó ®a ra ®îc
nh÷ng ý kiÕn chÝnh x¸c, kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cô thÓ nh:
xem xÐt c¸c kho¶n nî ngoµi dù kiÕn, xem xÐt c¸c sù kiÖn x¶y ra sau ngµy kÕt thóc
niªn ®é, xem xÐt tÝnh liªn tôc trong ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, thu thËp th gi¶i tr×nh
cña Ban Gi¸m ®èc Cuèi cïng, kiÓm to¸n viªn tæng hîp kÕt qu¶, lËp nªn B¸o c¸o
kiÓm to¸n ®ång thêi cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau khi lËp
B¸o c¸o kiÓm to¸n. Tïy theo kÕt qu¶, c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ ®a ra 1 trong 4 ý
kiÕn: chÊp nhËn toµn phÇn, chÊp nhËn tõng phÇn, ý kiÕn kh«ng chÊp nhËn vµ ý kiÕn
tõ chèi.
II. KiÓm to¸n chu tr×nh Hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
1. Kh¸i qu¸t chung vÒ hµng tån kho:
Hµng tån kho lµ mét chu tr×nh quan träng trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp, trong phÇn nµy ta sÏ xÐt ®Òn nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
12
LuËn v¨n tèt nghiÖp
hµng tån kho, tõ sæ s¸ch ®Õn c¸c tµi kho¶n ®îc sö dông còng nh ph¬ng ph¸p
theo dâi, h¹ch to¸n vµ ghi sæ hµng tån kho. Cô thÓ:
1.1. Kh¸i niÖm:
Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ hµng tån kho (ISA2) vµ ChuÈn mùc kÕ
to¸n ViÖt Nam sè 02 “Hµng tån kho” th× hµng tån kho lµ nh÷ng tµi s¶n:
+ §îc gi÷ ®Ó b¸n trong kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh thêng;
+ §ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh dë dang;
+ Nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô.
Tõ ®ã cã thÓ thÊy cã nhiÒu tiªu thøc ®îc sö dông ®Ó ph©n lo¹i hµng tån
kho. Tríc hÕt ph¶i thÊy ®îc hµng tån kho lµ tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp
biÓu hiÖn díi h×nh th¸i vËt chÊt, cã thÓ ®îc mua ngoµi hoÆc tù s¶n xuÊt ®Ó phôc
vô vµo môc ®Ých s¶n xuÊt. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× hµng tån kho bao
gåm: hµng hãa mua vÒ chê b¸n (cã hµng hãa tån kho, hµng mua ®ang ®i trªn
®êng, hµng göi b¸n, hµng göi ®i gia c«ng chÕ biÕn). Cßn ®èi víi doanh nghiÖp s¶n
xuÊt hµng tån kho cã thÓ bao gåm nh÷ng lo¹i sau: nguyªn- nhiªn vËt liÖu, c«ng cô
dông cô tån kho, göi ®i gia c«ng chÕ biÕn vµ ®· mua ®ang ®i trªn ®êng, s¶n phÈm
dë dang (lµ nh÷ng s¶n phÈm cha hoµn thµnh vµ ®· hoµn thµnh nhng cha lµm
thñ tôc nhËp kho), chi phÝ dÞch vô dë dang, thµnh phÈm hoµn thµnh chê b¸n.
1.2. KÕ to¸n hµng tån kho:
1.2.1. C«ng t¸c tæ chøc chøng tõ:
Tæ chøc chøng tõ lµ viÖc tæ chøc vËn dông ph¬ng ph¸p chøng tõ trong ghi
chÐp kÕ to¸n ®Ó ban hµnh chÕ ®é chøng tõ vµ vËn dông chÕ ®é ®ã. §ång thêi, tæ
chøc chøng tõ còng lµ viÖc thiÕt kÕ khèi lîng c«ng t¸c kÕ to¸n vµ h¹ch to¸n kh¸c
nhau trªn hÖ thèng chøng tõ hîp lý, hîp ph¸p theo mét quy tr×nh lu©n chuyÓn nhÊt
®Þnh. §èi víi hµng tån kho th× c«ng t¸c tæ chøc chøng tõ bao gåm chøng tõ nhËp
kho vµ xuÊt kho. Quy tr×nh tæ chøc ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å:
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
13
LuËn v¨n tèt nghiÖp
S¬ ®å 2: Tæ chøc chøng tõ nhËp kho.
Nh÷ng
ngêi cã
liªn quan
Ngêi
nhËp
kho
Ban
kiÓm
nghiÖm
C¸n bé
cung
øng
Phô
tr¸ch
phßng
cung
tiªu
Thñ
kho
KÕ
to¸n
HTK
NghiÖp
vô nhËp
kho
C¸c bíc
c«ng viÖc
vµ chøng
tõ kÌm
theo
B¶o qu¶n
vµ lu tr÷
§Ò
nghÞ
nhËp
kho
Biªn
b¶n
kiÓm
nghiÖm
PhiÕu
nhËp
kho
Ký
duyÖt
NhËp
kho vµ
ghi thÎ
kho
Ghi sæ
kÕ to¸n
S¬ ®å 3: Tæ chøc chøng tõ xuÊt kho
Nh÷ng
ngêi cã
liªn quan
Ngêi
®Ò nghÞ
xuÊt
kho
Gi¸m
®èc, kÕ
to¸n
trëng
C¸n bé
cung
øng
Thñ
kho
KÕ
to¸n
HTK
NghiÖp
vô xuÊt
kho
C¸c bíc
c«ng viÖc
vµ chøng
tõ kÌm
theo
B¶o
qu¶n
vµ lu
tr÷
§Ò
nghÞ
xuÊt
kho
DuyÖt
xuÊt
kho
PhiÕu
xuÊt
kho
XuÊt
kho vµ
ghi thÎ
kho
Ghi sæ
kÕ to¸n
1.2.2. Tæ chøc sæ kÕ to¸n:
§Ó theo dâi, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn hµng tån kho,
doanh nghiÖp ph¶i tù x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng tµi kho¶n cã kh¶ n¨ng bao
qu¸t ®îc toµn bé nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp còng
ph¶i thiÕt lËp hÖ thèng sæ s¸ch hîp lý bëi sæ kÕ to¸n chÝnh lµ sù cô thÓ hãa ph¬ng
ph¸p ®èi øng tµi kho¶n trong thùc tÕ cña c«ng t¸c kÕ to¸n. Sæ kÕ to¸n bao gåm
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
14
LuËn v¨n tèt nghiÖp
nhiÒu lo¹i tïy thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý nhng lu«n bao gåm 2 lo¹i c¬ b¶n lµ sæ
chi tiÕt vµ sæ tæng hîp. Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn hµnh th× doanh nghiÖp
cã thÓ lùa chän mét trong sè c¸c h×nh thøc ghi sæ sau: NhËt ký chung, Chøng tõ
ghi sæ, NhËt ký- Sæ c¸i, NhËt ký chøng tõ
1.2.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho:
TÝnh gi¸ hµng tån kho lµ c«ng viÖc rÊt quan träng trong tæ chøc h¹ch to¸n hµng
tån kho, ®ã lµ viÖc dïng tiÒn ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña hµng tån kho.
* C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho:
- §èi víi nguyªn vËt liÖu, dông cô, hµng ho¸ nhËp kho: Gi¸ cña hµng tån kho
®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ mua vµo:
Gi¸
Gi¸ ghi
Chi phÝ
ChiÕt
Hµng
ThuÕ
thùc = trªn +
thu
khÊu
- mua bÞ +
nhËp
TÕ
ho¸
Mua
th¬ng
tr¶ l¹i
khÈu
®¬n
m¹i
(nÕu cã)
- §èi víi nguyªn vËt liÖu, dông cô, hµng ho¸ xuÊt kho:
Gi¸ vËt t hµng ho¸ nhËp kho ®îc ghi theo gi¸ thùc tÕ nhng ®¬n gi¸ cña c¸c
lÇn nhËp vµo nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau lµ kh¸c nhau, do ®ã khi xuÊt kho kÕ to¸n
cã nhiÖm vô ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ vËt t hµng ho¸ xuÊt kho.
Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c
ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ sau ®Ó ¸p dông cho viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt cho tÊt c¶ c¸c
lo¹i hµng tån kho hoÆc riªng tõng lo¹i:
Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh;
Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn;
Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc;
Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc;
Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp;
Møc ®é chÝnh x¸c cña c¸c ph¬ng ph¸p tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ n¨ng
lùc nghiÖp vô cña kÕ to¸n viªn vµ trang thiÕt bÞ xö lý th«ng tin cña doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn dï lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ nµo th× doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®¶m
b¶o ®îc tÝnh thèng nhÊt vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®èi víi tõng lo¹i vËt t hµng ho¸
Ýt nhÊt lµ trong mét kú kÕ to¸n, nÕu cã thay ®æi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ th× doanh
nghiÖp cÇn ph¶i cã sù gi¶i tr×nh hîp lý.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
15
LuËn v¨n tèt nghiÖp
1.2.4. Tæ chøc h¹ch to¸n hµng tån kho:
§Ó chuÈn bÞ ghi chÐp c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng tån kho,
c¸c doanh nghiÖp ®Òu x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng tµi kho¶n bao qu¸t vÒ hµng
tån kho gåm nh÷ng tµi kho¶n c¬ b¶n: TK 151, TK 152, TK 153, TK 154 , c¸c tµi
kho¶n tËp hîp chi phÝ nh TK 621, TK 622, TK 627 KÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp
dùa vµo hÖ thèng c¸c chøng tõ gèc, sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp c¸c lo¹i vËt t, b¸o c¸o
nhËp- xuÊt- tån vËt t ®Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n, ghi chÐp. C«ng t¸c h¹ch to¸n hµng
tån kho bao gåm h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp:
a, H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho:
H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho ®ßi hái ph¶n ¸nh c¶ vÒ gi¸ trÞ, sè lîng, chÊt
lîng cña tõng lo¹i vËt t, hµng hãa theo tõng kho b¶o qu¶n vµ tõng ngêi phô
tr¸ch. Thùc tÕ hiÖn nay cã 3 ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt vÒ hµng tån kho lµ:
ph¬ng ph¸p thÎ song song, ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµ c¸ch h¹ch
to¸n theo sæ sè d. Trong ®ã h¹ch to¸n theo thÎ song song ®îc ¸p dông t¬ng ®èi
réng r·i do cã c¸ch ghi chÐp kh«ng phøc t¹p, tr¸nh sù trïng l¾p.
b, H¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho:
Cã 2 c¸ch ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho, lµ kª khai thêng xuyªn
hoÆc kiÓm kª ®Þnh kú. Tïy theo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp, yªu cÇu
cña c«ng t¸c qu¶n lý hay tr×nh ®é kÕ to¸n viªn, quy ®Þnh hiÖn hµnh cña chÕ ®é kÕ
to¸n mµ mçi ®¬n vÞ sÏ lùa chän cho m×nh mét ph¬ng ph¸p thÝch hîp nhÊt.
- Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh t×nh
h×nh biÕn ®éng cña hµng tån kho mét c¸ch thêng xuyªn liªn tôc trªn c¬ së c¸c tµi
kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho
theo ph¬ng ph¸p nµy ®îc tr×nh bµy trong s¬ ®å 4.
- Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: kh«ng theo dâi vËt t mét c¸ch thêng xuyªn mµ
chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho ®Çu vµ cuèi kú trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, x¸c ®Þnh
lîng tån kho thùc tÕ cña doanh nghiÖp. Cô thÓ c¸c doanh nghiÖp sö dông ph¬ng
ph¸p nµy cã c¸ch h¹ch to¸n tu©n theo s¬ ®å 5.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
16
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
17
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
18
LuËn v¨n tèt nghiÖp
1.3. §Æc ®iÓm Hµng tån kho vµ nh÷ng ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c kiÓm to¸n:
Hµng tån kho chiÕm mét tû träng rÊt lín trong tæng tµi s¶n cña doanh
nghiÖp vµ còng chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong c«ng t¸c kÕ to¸n còng nh ho¹t
®éng kiÓm to¸n. Cã ®îc nhËn xÐt nh trªn lµ do nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña hµng
tån kho, cô thÓ nh sau:
- Hµng tån kho cã tû lÖ lín trong tæng tµi s¶n lu ®éng cña mét doanh nghiÖp, lµ
chu tr×nh chñ yÕu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh nªn rÊt dÔ x¶y ra nh÷ng sai sãt hoÆc gian
lËn lín, g©y ¶nh hëng träng yÕu vÒ chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh.
- Hµng tån kho rÊt ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, ®îc b¶o qu¶n vµ qu¶n lý t¹i nhiÒu ®Þa
®iÓm (kho) kh¸c nhau, do nhiÒu ngêi phô tr¸ch vËt chÊt (thñ kho). §iÒu kiÖn b¶o
qu¶n ®èi víi tõng lo¹i hµng tån kho lµ rÊt kh¸c nhau. ChÝnh v× thÕ, thùc hiÖn c«ng
viÖc kiÓm so¸t vËt chÊt, kiÓm kª vÒ chÊt lîng còng nh gi¸ trÞ lµ rÊt phøc t¹p, kh¶
n¨ng x¶y ra sai sãt, gian lËn lµ nhiÒu h¬n so víi c¸c tµi s¶n kh¸c. Cô thÓ: cã nhiÒu
hµng tån kho rÊt khã ph©n lo¹i vµ ®Þnh gi¸ nh c¸c linh kiÖn ®iÖn tö phøc t¹p, c¸c
c«ng tr×nh x©y dùng dë dang hay kim khÝ qóy (®ßi hái cã ý kiÕn cña c¸c chuyªn
gia nªn mang tÝnh chñ quan cao).
- Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó ®Þnh gi¸ hµng tån kho, ngay c¶ víi mçi lo¹i hµng tån
kho còng cã thÓ x©y dùng c¸ch tÝnh kh¸c nhau nh ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia
quyÒn, ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh hay ph¬ng ph¸p nhËp tríc- xuÊt tríc
(FIFO) Víi mçi c¸ch tÝnh sÏ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ kh¸c nhau, bªn c¹nh ®ã viÖc
x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho l¹i cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ vèn hµng b¸n, ¶nh
hëng träng yÕu tíi viÖc x¸c ®Þnh lîi nhuËn thuÇn trong n¨m tµi chÝnh. V× vËy ®Ó
thu thËp ®îc b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu lùc, c¸c kiÓm to¸n viªn khi
thùc hiÖn kiÓm to¸n ph¶i n¾m b¾t ®îc ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho mµ
kh¸ch hµng ®ang sö dông cïng víi viÖc ¸p dông nã trong thùc tiÔn. Thùc tÕ hiÖn
nay vÉn cßn cã nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng ¸p dông nhÊt qu¸n c¸ch x¸c ®Þnh trÞ gi¸
hµng tån kho gi÷a c¸c niªn ®é kÕ to¸n, ®iÒu nµy rÊt dÔ dÉn ®Õn nh÷ng sai sãt ®¸ng
kÓ.
- Hµng tån kho còng nh nhiÒu lo¹i tµi s¶n kh¸c, ph¶i chÞu ¶nh hëng cña hao mßn
h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh (bÞ h háng sau mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, dÔ
bÞ lçi thêi ). §iÒu nµy yªu cÇu c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ
vÒ tõng lo¹i hµng tån kho cã trong doanh nghiÖp còng nh xu híng biÕn ®éng cña
chóng, tõ ®ã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®îc gi¸ trÞ hao mßn cña tõng lo¹i.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
19
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- Chu tr×nh hµng tån kho cã liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi c¸c chu tr×nh
kh¸c, v× vËy khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, ph¶i cã sù xem xÐt mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chu
tr×nh nµy, do cã thÓ x¶y ra nh÷ng sai sãt mang tÝnh chÊt d©y chuyÒn gi÷a c¸c giai
®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
1.4. C¸c chøc n¨ng cña Hµng tån kho víi qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé trong
doanh nghiÖp:
Nh phÇn 1.3 ®· nªu, ®Æc ®iÓm næi bËt cña hµng tån kho lµ cã liªn quan ®Õn
nhiÒu chu tr×nh kh¸c trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, do vËy chu tr×nh nµy cã
nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n sau:
- Chøc n¨ng mua hµng;
- Chøc n¨ng nhËn hµng;
- Chøc n¨ng lu kho vËt t, hµng hãa;
- Chøc n¨ng xuÊt kho;
- Chøc n¨ng s¶n xuÊt;
- Chøc n¨ng lu kho thµnh phÈm;
- Chøc n¨ng xuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô.
Tïy theo ®Æc ®iÓm cô thÓ trong quy tr×nh ho¹t ®éng còng nh môc tiªu qu¶n
lý cña tõng thêi ®iÓm mµ mçi doanh nghiÖp x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé hµng tån kho hîp lý ®Ó kiÓm so¸t tèt nhÊt dßng vËn ®éng cña hµng tån
kho, ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp gi÷a c¸c bé phËn trong viÖc kiÓm tra. Theo ®ã, qu¸ tr×nh
kiÓm so¸t néi bé ®îc thùc hiÖn theo tõng chøc n¨ng cô thÓ cña chu tr×nh hµng tån
kho.
1.4.1. Chøc n¨ng mua hµng:
Qu¸ tr×nh mua hµng lµ mét bé phËn n»m trong chu tr×nh mua hµng- thanh
to¸n. §Æc ®iÓm chung cña nghiÖp vô nµy lµ chóng ®îc thùc hiÖn bëi bé phËn
cung øng c¨n cø vµo giÊy ®Ò nghÞ mua hµng ®· ®îc phª duyÖt, bé phËn nµy sÏ lËp
®¬n ®Æt hµng hoÆc tháa thuËn c¸c hîp ®ång mua hµng. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
víi viÖc mua hµng cña doanh nghiÖp sÏ ®îc thiÕt lËp ®¶m b¶o tÝnh h÷u hiÖu, cã
thÓ bao gåm c¸c bíc c«ng viÖc c¬ b¶n sau:
- ThiÕt lËp kÕ ho¹ch mua hµng dùa trªn c¬ së kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, kÕ ho¹ch tiªu thô
s¶n phÈm, kÕ ho¹ch dù tr÷ hµng tån kho.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
20
- Xem thêm -