Tài liệu Hoàn thiện kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại công ty dịch vụ xuất nhập khẩu

Lêi nãi ®Çu TiÒn l¬ng lu«n lµ vÊn ®Ò ®îc x· héi quan t©m chó ý bëi ý nghÜa kinh tÕ vµ x· héi to lín cña nã. TiÒn l¬ng còng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng, nã quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña tõng doanh nghiÖp. Mét chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng hîp lý lµ c¬ së, ®ßn bÈy cho sù ph¸t triÓn cña Doanh nghiÖp. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh, tiÒn l¬ng lµ mét phÇn kh«ng nhá cña chi phÝ s¶n xuÊt. NÕu doanh nghiÖp vËn dông chÕ ®é tiÒn l¬ng hîp lý sÏ t¹o ®éng lùc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ... §èi víi ngêi lao ®éng tiÒn l¬ng cã mét ý nghÜa v« cïng quan träng bëi nã lµ nguån thu nhËp chñ yÕu gióp cho hä ®¶m b¶o cuéc sèng cña b¶n th©n vµ gia ®×nh. Do ®ã tiÒn l¬ng cã thÓ lµ ®éng lùc thóc ®Èy ngêi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nÕu hä ®îc tr¶ ®óng theo søc lao ®éng hä ®ãng gãp, nhng còng cã thÓ lµm gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng khiÕn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chËm l¹i, kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ nÕu tiÒn l¬ng ®îc tr¶ thÊp h¬n søc lao ®éng cña ngêi lao ®éng bá ra. ë ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, tiÒn l¬ng lµ sù cô thÓ h¬n cña qu¸ tr×nh ph©n phèi cña c¶i vËt chÊt do chÝnh ngêi lao ®éng lµm ra. V× vËy, viÖc x©y dùng th¸ng l¬ng, b¶ng l¬ng, lùa chän c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng hîp lý ®Ó sao cho tiÒn l¬ng võa lµ kho¶n thu nhËp ®Ó ngêi lao ®éng ®¶m b¶o nhu cÇu c¶ vËt chÊt lÉn tinh thÇn, ®ång thêi lµm cho tiÒn l¬ng trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm h¬n víi c«ng viÖc thùc sù lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty DÞch vô XuÊt nhËp khÈu vµ Th¬ng m¹i HANECO, em ®· cã c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn ®îc t×m hiÓu vµ nghiªn cøu thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty. Nã ®· gióp em rÊt nhiÒu trong viÖc cñng cè vµ më mang h¬n 1 cho em nh÷ng kiÕn thøc em ®· ®îc häc t¹i trêng mµ emcha cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc ¸p dông thùc hµnh Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù tËn t×nh gióp ®ì, híng dÉn cña C« gi¸o §Æng thÞ Loan còng nh sù nhiÖt t×nh cña Ban Gi¸m ®èc vµ c¸c anh chÞ trong C«ng ty, ®Æc biÖt lµ Phßng KÕ to¸n, trong thêi gian thùc tËp võa qua, gióp em hoµn thµnh ®îc chuyªn ®Ò thùc tËp nµy. Néi dung cña chuyªn ®Ò, ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn gåm 3 phÇn chÝnh sau ®©y: PhÇn I: C¬ së lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong doanh nghiÖp. PhÇn II: Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty DÞch vô XuÊt nhËp khÈu vµ Th¬ng m¹i HANECO. PhÇn III: Ph¬ng híng hoµn thiÖn kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty HANECO. 2 PhÇn I C¬ së lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng I. b¶n chÊt TiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp: 1. Kh¸i niÖm vÒ tiÒn l¬ng: Díi mäi h×nh thøc kinh tÕ x· héi tiÒn l¬ng lu«n ®îc coi lµ mét bé phËn quan träng cña gi¸ trÞ hµng ho¸. Nã chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè nh kinh tÕ chÝnh trÞ, x· héi lÞch sö vµ tiÒn l¬ng còng t¸c ®éng ®Õn viÖc s¶n xuÊt, c¶i thiÖn ®êi sèng vµ æn ®Þnh chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi. ChÝnh v× thÕ kh«ng chØ nhµ níc mµ ngay c¶ ngêi chñ s¶n xuÊt cho ®Õn nguêi lao ®éng ®Òu quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng. Trong s¶n xuÊt kinh doanh tiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè quan träng cña chi phÝ s¶n xuÊt, nã cã quan hÖ trùc tiÕp vµ t¸c ®éng nh©n qu¶ ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung tiÒn l¬ng ®îc hiÓu nh sau: " TiÒn l¬ng díi chñ nghÜa x· héi lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n ®îc biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ, ®îc nhµ níc ph©n phèi cã kÕ ho¹ch cho c«ng nh©n viªn chøc cho phï hîp víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng cña mçi con ngêi ®· cèng hiÕn . TiÒn l¬ng ph¶n ¸nh viÖc tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n viªn dùa trªn nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng". Tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× quan ®iÓm cò vÒ tiÒn l¬ng kh«ng cßn phï hîp víi ®iªï kiÖn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. §ßi hái nhËn thøc l¹i. §óng ®¾n h¬n b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng theo qu¶n ®iÓm ®æi míi cña níc ta "TiÒn l¬ng lµ bé phËn thu nhËp quèc d©n, lµ gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng víi gi¸ trÞ lao 3 ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ". §Ó cã ®îc nhËn thøc ®óng vÒ tiÒn l¬ng, phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý, kh¸i niÖm tiÒn l¬ng ph¶i ®¸p øng mét sè yªu cÇu sau: *Ph¶i quan niÖm søc lao ®éng lµ mét hµng ho¸ cña thÞ trêng yÕu tè s¶n xuÊt. TÝnh chÊt hµng ho¸ cña søc lao ®éng cã thÓ bao gåm kh«ng chØ lùc lîng lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t nh©n, lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh thuéc së h÷u nhµ níc mµ cßn c¶ ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc trong lÜnh vùc qu¶n lý nhµ níc, qu¶n lý x· héi. *TiÒn l¬ng ph¶i lµ tiÒn tr¶ cho søc lao ®éng, tøc lµ gi¸ trÞ cña hµng ho¸ søc lao ®éng mµ ngêi sö dông vµ ngêi cung øng søc lao ®éng tho¶ thuËn víi nhau theo qui luËt cung cÇu cña gi¸ c¶ thÞ trêng. *TiÒn l¬ng lµ bé phËn c¬ b¶n trong thu nhËp cña ngêi lao ®éng ®ång thêi lµ mét trong c¸c yÕu tè chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . TiÒn l¬ng ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: "TiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng, lµ gi¸ cña yÕu tè søc lao ®éng mµ ngêi sö dông ph¶i tr¶ cho ngêi cung øng søc lao ®éng tu©n theo c¸c nguyªn t¾c cung cÇu, gi¸ c¶ cña thÞ trêng vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh cña nhµ níc". 2. TiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ : 2.1/ TiÒn l¬ng danh nghÜa: TiÒn l¬ng danh nghÜa lµ kh¸i niÖm chØ sè lîng tiÒn tÖ mµ ngêi sö dông søc lao ®éng ph¶i tr¶ cho ngêi cung cÊp søc lao ®éng c¨n cø vµo hîp ®ång lao ®éng gi÷a hai bªn trong viÖc thóc ®Èy lao ®éng. Trªn thùc tÕ mäi møc l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng ®Òu lµ tiÒn l¬ng danh nghÜa. Lîi Ých mµ ngêi cung øng søc lao ®éng nhËn ®îc ngoµi viÖc phô thuéc vµo møc l¬ng danh nghÜa cßn phô thuéc vµo gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô vµ sè l- 4 îng thuÕ mµ ngêi lao ®éng sö dông tiÒn l¬ng ®ã ®Ó mua s¾m hoÆc ®ãng thuÕ . 2.2/ TiÒn l¬ng thùc tÕ: Lµ lîng t liÖu sinh ho¹t vµ dÞch vô mµ ngêi lao ®éng cã thÓ mua ®îc b»ng tiÒn l¬ng cña m×nh sau khi ®· ®ãng c¸c kho¶n thuÕ theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ. ChØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ tØ lÖ nghÞch víi chØ sè gi¸ c¶ vµ tØ lÖ thuËn víi chØ sè tiÒn l¬ng danh nghÜa t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. ITLDN ITLTT = IGC Trong ®ã : ITLTT : chØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ ITLDN : chØ sè tiÒn l¬ng danh nghÜa IGC : chØ sè gi¸ c¶ 3. ý nghÜa vµ vai trß cña tiÒn l¬ng trong s¶n xuÊt kinh doanh: 3.1/ ý nghÜa: *§èi víi c¸c chñ doanh nghiÖp tiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè cña chi phÝ s¶n xuÊt. ®èi víi ngêi cung cÊp søc lao ®éng tiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu. *§èi víi ngêi lao ®éng tiÒn l¬ng nhËn ®îc tho¶ ®¸ng sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy n¨ng lùc s¸ng t¹o ®Ó lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. MÆt kh¸c khi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng th× lîi nhuËn doanh nghiÖp còng sÏ t¨ng theo, do ®ã nguån phóc lîi cña doanh nghiÖp mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc còng sÏ t¨ng lªn, nã lµ phÇn bæ sung hªm cho tiÒn l¬ng, lµm t¨ng thu nhËp vµ t¨ng lîi Ých cho ngêi lao ®éng t¹o ra sù g¾n kÕt c¸c thµnh viªn víi môc tiªu vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp, xo¸ bá sù ng¨n c¸ch gi÷a chñ 5 doanh nghiÖp víi ngêi lao ®éng, khiÕn cho ngêi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm h¬n vµ tù gi¸c h¬n trong c«ng viÖc. Ngîc l¹i nÕu doanh nghiÖp chi tr¶ l¬ng kh«ng hîp lý th× chÊt lîng c«ng viÖc bÞ gi¶m sót, h¹n chÕ kh¶ n¨ng lµm viÖc, biÓu hiÖn râ t×nh tr¹ng sao nh·ng c«ng viÖc. 3.2/ Vai trß cña tiÒn l¬ng trong s¶n xuÊt kinh doanh: *TiÒn l¬ng nh»m ®¶m b¶o chi phÝ ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. §©y lµ yªu cÇu thÊp nhÊt cña tiÒn l¬ng nu«i sèng ngêi lao ®éng, duy tr× søc lao ®éng cña hä. *Vai trß kÝch thÝch cña tiÒn l¬ng: V× ®éng c¬ tiÒn l¬ng ngêi lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cao trong c«ng viÖc, tiÒn l¬ng ph¶i t¹o ra sù say mª nghÒ nghiÖp, kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é vÒ chuyªn m«n vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c. *Vai trß ®iÒu phèi cña tiÒn l¬ng: TiÒn l¬ng nhËn ®îc tho¶ ®¸ng ngêi lao ®éng s½n sµng nhËn mµ c«ng viÖc ®îc giao dï ë ®©u, lµm g× hay bÊt cø khi nµo trong ®iÒu kiÖn søc lùc vµ trÝ tuÖ cña hä cho phÐp. *Vai trß qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng : Doanh nghiÖp sö dông c«ng cô tiÒn l¬ng cßn víi môc ®Ých kh¸c lµ th«ng qua viÖc tr¶ l¬ng mµ kiÕm tr¶ theo dâi ngêi lao ®éng lµm viÖc, ®¶m b¶o tiÒn l¬ng chi ra ph¶i ®em l¹i kÕt qu¶ vµ hËu qu¶ râ rÖt. HiÖu qu¶ tiÒn l¬ng kh«ng chØ tÝnh theo th¸ng mµ cßn ph¶i tÝnh theo ngµy, giê ë toµn doanh nghiÖp, tõng bé phËn vµ tõng ngêi . 4. TiÒn l¬ng tèi thiÓu - cë së c¸c møc l¬ng: * TiÒn l¬ng tèi thiÓu: TiÒn l¬ng tèi thiÓu ®îc xem nh lµ c¸i ngìng cuèi cïng ®Ó tõ ®ã x©y dùng c¸c møc l¬ng kh¸c, t¹o thµnh hÖ thèng tiÒn l¬ng cña mét ngµnh nµo ®ã, hoÆc hÖ thèng tiÒn l¬ng chung thèng nhÊt cña mét níc, lµ c¨n cø ®Ó 6 ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng. Møc l¬ng tèi thiÓu lµ mét yÕu tè quan täng cña mét chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, nã liªn hÖ chÆt chÏ víi ba yÕu tè : + Møc sèng trung b×nh cña d©n c mét níc + ChØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ sinh ho¹t + Lo¹i lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng Møc l¬ng tèi thiÓu ®o lêng gi¸ c¶ søc lao ®éng th«ng thêng trong ®iÒu kiÖn lµm viÖc b×nh thêng, yªu cÇu kü n¨ng ®¬n gi¶n víi khung gi¸ c¸c t liÖu sinh ho¹t hîp lý. Víi ý nghÜa ®ã tiÒn l¬ng tèi thiÓu ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: " TiÒn l¬ng tèi thiÓu lµ møc l¬ng ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng lµm c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt víi ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ m«i trêng lµm viÖc b×nh thêng". * TiÒn l¬ng tèi thiÓu ®iÒu chØnh trong doanh nghiÖp: Nh»m ®¸p øng nhu cÇu cã thÓ tr¶ l¬ng cao h¬n trong nh÷ng doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn, lµm ¨n cã l·i, tiÒn l¬ng tèi thiÓu trong doanh nghiÖp theo qui ®Þnh cã thÓ ®iÒu chØnh tuú thuéc vµo tõng ngµnh, tÝnh chÊt c«ng viÖc vµ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: TLMin=210. 000 (K1 + K2) Trong ®ã: K1 HÖ sè ®iÒu chØnh theo vïng K2 HÖ sè ®iÒu chØnh theo ngµnh TiÒn l¬ng tèi thiÓu ®iÒu chØnh ®îc x©y phï hîp víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n chi tr¶ cña doanh nghiÖp. 5. C¸c yªu cÇu cña tæ chøc lao ®éng tiÒn l¬ng: 5.1/ Yªu cÇu cña tæ chøc tiÒn l¬ng : *§¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng¬× lao ®éng. §©y lµ yªu cÇu quan träng 7 nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng vµ vai trß cña tiÒn l¬ng trong ®êi sèng x· héi. *Lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao, t¹o c¬ së quan träng trong n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh . Tæ chøc tiÒn l¬ng ph¶i ®¹t yªu cÇu lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §©y lµ yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi viÖc ph¸t triÓn n©ng cao tr×nh ®é vµ kü n¨ng ngêi lao ®éng. *§¶m b¶o ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu. *TiÒn l¬ng t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ®éng c¬ vµ th¸i ®é lµm viÖc cña ngêi lao ®éng, ®ång thêi lµm t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng qu¶n lý, nhÊt lµ qu¶n lý vÒ tiÒn l¬ng. 5.2/ C¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc tiÒn l¬ng: *Nguyªn t¾c 1: Tr¶ l¬ng ngang nhau cho ngêi lao ®éng nh nhau xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Nguyªn t¾c nµy dïng thíc ®o lao ®éng ®Ó ®¸nh gi¸, so s¸nh vµ thùc hiÖn tr¶ l¬ng. §©y lµ nguyªn t¾c rÊt quan träng v× nã ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ngtrong tr¶ l¬ng. Thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c nµy cã t¸c dông kÝch thÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i tham gia s¶n xuÊt gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh. *Nguyªn t¾c 2: §¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tiÒn l¬ng b×nh qu©n. TiÒn l¬ng lµ do tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lý lao ®éng ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n . N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng ngoµi lý do n©ng cao kü n¨ng lµm viÖc vµ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý th× cßn do nguyªn nh©n kh¸c t¹o ra nh ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, n©ng cao tr×nh ®é, trang bÞ kü thuËt trong lao ®éng, khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn... §iÒu nµy cho thÊy r»ng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cã kh¶ n¨ng kh¸ch quan t¨ng nhanh h¬n tiÒn l¬ng b×nh qu©n. Trong mçi doanh nghiÖp viÖc t¨ng tiÒn l¬ng dÉn ®Õn t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng l¹i gi¶m chi phÝ cho tõng ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. 8 Mét doanh nghiÖp chØ thùc sù kinh doanh hiÖu qu¶ khi chi phÝ cho tõng ®¬n vÞ kinh doanh gi¶m ®i vµ møc gi¶m chi phÝ do t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ph¶i lín h¬n møc t¨ng chi phÝ do tiÒn l¬ng b×nh qu©n . *Nguyªn t¾c 3: §¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l¬ng gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng lµm c¸c nghÒ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ Quèc d©n §Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy th× cÇn ph¶i dùa trªn c¸c yÕu tè sau: + Tr×nh ®é lµnh nghÒ b×nh qu©n cña ngêi lao ®éng ë mçi ngµnh : do ®Æc diÓm vµ tÝnh chÊt chÊt phøc tËp vÒ kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ ë c¸c ngµnh kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. ®iÒu nµy cho thÊy tr×nh ®é lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau còng kh¸c nhau. Sù kh¸c nhau nµy cÇn ph¶i ®îc ph©n biÖt trong tr¶ l¬ng, nh vËy míi khuyÕn khich ®îc ngêi lao ®éng tÝch cùc häc tËp, rÌn luyÖn, n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ vµ kÜ n¨ng lµm viÖc nhÊt lµ nh÷ng n¬i nh÷ng ngµnh ®ßi hái kiÕn thøc, tr×nh ®é tay nghÒ cao. +§iÒu kiÖn lao ®éng kh¸c nhau: cã ¶nh hëng ®Õn møc hao phÝ søc lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. Nh÷ng ngêi lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nÆng nhäc, ®éc h¹i hao tæn nhiÒu søc lùc ph¶i ®îc tr¶ l¬ng kh¸c so víi ngêi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng. Tõ ®ã dÉn tíi sù kh¸c nhau vÒ tiÒn l¬ng b×nh qu©n tr¶ cho ngßi lao ®éng lµm viÖc ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn lao ®éng rÊt kh¸c nhau. + Sù ph©n phèi theo khu vùc s¶n xuÊt: mét ngµnh cã thÓ ph©n bè kh¸c nhau vÒ vÞ trÝ ®Þa lý phong tôc tËp qu¸n… ®iÒu kiÖn ®ã ¶nh hëng tíi ®êi sèng ngßi lao ®éng hëng l¬ng sÏ kh¸c nhau. ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn khã kh¨n ph¶i cã chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng hîp lý ®ã lµ nh÷ng kho¶n phô cÊp l¬ng. + ý nghÜa kinh tÕ mçi nghµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n: nÒn kinh tÕ quèc d©n cã nhiÒu nghµnh nghÒ kh¸c nhau ®îc xem lµ träng 9 ®iÓm tuú tõng giai ®o¹n kt x· héi, do ®ã nã cÇn ®îc u tiªn, ®Ó ph¸t triÓn ®îc cÇn tËp trung nh©n lùc vµ biÖn ph¸p lµ tiÒn l¬ng ®Ó th hót lao ®éng, ®ã lµ mét biÖn ph¸p ®ßn bÈy kinh tÕ cÇn ®îc thùc hiÖn tèt. 6. C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng: ViÖc tÝnh vµ tr¶ chi phÝ lao ®äng cã thÓ thùc hiÖn theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tuú theo ®Æc ®iÓm kinh doanh, tÝnh chÊt c«ng viÖc vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Môc ®Ých chÕ ®é tiÒn l¬ng lµ nh»m qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Trªn thùc tÕ thêng ¸p dông c¸c h×nh thøc (chÕ ®é) tiÒn l¬ng theo thêi gian, tiÒn l¬ng theo s¶n phÈm vµ tiÒn l¬ng kho¸n. 6.1/ TiÒn l¬ng theo thêi gian: Thêng ¸p dông cho lao ®éng lµm c«ng t¸c v¨n phßng nh hµnh chÝnh qu¶n trÞ, tæ chøc tµi vô, thèng kª, kÕ to¸n …tr¶ l ¬ng theo thêi gian lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ. TiÒn l¬ng theo thêi gian lµ h×nh thøc cã thÓ chia ra: *TiÒn l¬ng th¸ng: tiÒn l¬ng th¸ng lµ tiÒn l¬ng tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng trªn c¬ së hîp dång lao ®éng. *TiÒn l¬ng tuÇn: lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét tuÇn lµm viÖc ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiÒn l¬ng th¸ng nh©n víi 12 th¸ng vµ nh©n víi 52 tuÇn. *TiÒn l¬ng ngµy: lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét ngµy vµ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy tiÒn l¬ng th¸ng chia cho sè ngµy lµm viÖc trong th¸ng. *TiÒn l¬ng giê: lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét giê lµm viÖc vµ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy tiÒn l¬ng ngµy chia cho sè giê tiªu chuÈn theo quy ®Þnh cña luËt lao ®éng( kh«ng qu¸ 8 giê/ ngµy). 6.2/ TiÒn l¬ng theo s¶n phÈm: 10 TiÒn l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm hä lµm ra. ViÖc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh tr¶ theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ, tr¶ theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp, tr¶ theo s¶n phÈm cã thëng theo s¶n phÈm luü tiÕn. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy ®· qu¸n triÖt tèt nguyªn t¾c tr¶ l¬ng theo lao ®éng, v× tiÒn l¬ng mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc phô thuéc vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh, cã t¸c dông lµm n¨ng suÊt lao ®éng. Kh«ng nh÷ng thÕ, h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cßn trùc tiÕp khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng ra søc häc tËp vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, tÝch luü kinh nghiÖm, rÌn luyÖn kü n¨ng…®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc vµ n¨ng suÊt lao ®éng. 6.3/ TiÒn l¬ng kho¸n: TiÒn l¬ng kho¸n lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng theo khèi lîng vµ chÊt lîng c«ng viÖc mµ hä hoµn thµnh. Ngoµi chÕ ®é tiÒn l¬ng, c¸c doanh nghiªp cßn tiÕn hµnh x©y dùng chÕ ®é tiÒn thëng cho c¸c c¸ nh©n tËp thÓ cã thµnh tÝch trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh. TiÒn thëng bao gåm thëng thi ®ua(lÊy tõ quü khen thëng) v¶ thëng trong s¶n xuÊt kinh doanh (tiÕt kiÖm vËt t, ph¸t minh, s¸ng kiÕn…). Bªn c¹nh chÕ ®é tiÒn l¬ng, tiÒn thëng ®îc hëng trong qu¸ tr×nh kinh doanh, ngêi lao ®éng cßn ®îc hëng c¸c kho¶n trî cÊp thuéc Quü B¶o hiÓm x· héi, B¶o hiÓm y tÕ trong c¸c trêng hîp èm ®au, thai s¶n, tai n¹n rñi ro … 11 7. NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong Doanh nghiÖp: Trong doanh nghiÖp, nhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng lµ rÊt quan träng. Ta ®· biÕt v× ®éng c¬ tiÒn l¬ng ngêi lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cao trong c«ng viÖc. TiÒn l¬ng t¹o ra sù say mª nghÒ nghiÖp. Doanh nghiÖp sö dông c«ng cô tiÒn l¬ng cßn víi môc ®Ých kh¸c lµ th«ng qua viÖc tr¶ l¬ng mµ theo dâi ngêi lao ®éng lµm viÖc, ®¶m b¶o tiÒn l¬ng chi ra ph¶i ®em l¹i kÕt qu¶ râ rÖt. Do ®ã nhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp lµ ph¶i x©y dùng b¶ng l¬ng, lùa chän h×nh thøc tr¶ l¬ng hîp lý ®Ó sao cho tiÒn l¬ng võa lµ kho¶n thu nhËp ®Ó ngêi lao ®éng ®¶m b¶o nhu cÇu c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn, ®ång thêi lµm cho tiÒn l¬ng trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm h¬n víi c«ng viÖc. Bªn c¹nh ®ã, kÕ to¸n tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o hµng th¸ng chi tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng ®óng thêi gian quy ®Þnh, c¸c chÕ ®é cña ngêi lao ®éng nh BHXH, BHYT, BHXH tr¶ thay l¬ng, chÕ ®é èm ®au, tai n¹n, thai s¶n … ph¶i ®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, ®óng chÕ ®é, ®¶m b¶o quyÒn lîi thiÕt thùc cña ngêi lao ®éng. II. Tæ chøc kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong doanh nghiÖp: 1. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cho c«ng nh©n viªn: 1.1/ Thñ tôc, chøng tõ h¹ch to¸n: §Ó thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp cho ngêi lao ®éng, hang th¸ng kÕ to¸n doanh nghiÖp ph¶i lËp b¶ng “thanh to¸n tiÒn l¬ng” cho tõng phßng ban c¨n cø vµo kÕt qu¶ tÝnh l¬ng cho tõng ngêi. Trªn b¶ng tÝnh l¬ng cÇn ghi râ tõng kho¶n tiÒn l¬ng (l¬ng s¶n phÈm, l¬ng thêi gian), c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp, c¸c kho¶n khÊu 12 trõ vµ sè tiÒn ngêi lao ®éng cßn ®îc lÜnh. Kho¶n thanh to¸n vÒ trî cÊp B¶o hiÓm x· héi, B¶o hiÓm Y tÕ còng ®îc lËp t¬ng tù. Sau khi kÕ to¸n trëng kiÓm tra, x¸c nhËn vµ ký, Gi¸m ®èc duyÖt y, b¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng vµ B¶o hiÓm x· héi, B¶o hiÓm Y tÕ sÏ ®îc lµm c¨n cø ®Ó thanh to¸n l¬ng vµ B¶o hiÓm x· héi cho ngêi lao ®éng. Th«ng thêng, t¹i c¸c doanh nghiÖp, viÖc thanh to¸n l¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c sÏ ®îc chia lµm hai kú: kú I lµ t¹m øng vµ kú sau sÏ nhËn sè cßn l¹i sau khi ®· trõ c¸c kho¶n khÊu trõ vµo thu nhËp. C¸c kho¶n thanh to¸n l¬ng, thanh to¸n B¶o hiÓm Y tÕ, B¶o hiÓm x· héi, b¶ng kª danh s¸ch nh÷ng ngêi cha ®îc lÜnh l¬ng cïng víi c¸c chøng tõ vµ c¸c b¸o c¸o thu, chi tiÒn mÆt ph¶i chuyÓn kÞp thêi cho phßng kÕ to¸n ®Ó kiÓm tra, ghi sæ. 1.2/ Tµi kho¶n sö dông: TK 334: Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp, tiÒn thëng, B¶o hiÓm x· héi, B¶o hiÓm Y tÕ, vµ c¸c kho¶n kh¸c thuéc vÒ thu nhËp cña hä. Bªn Nî: - Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n viªn. - TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ®· tr¶ cho c«ng nh©n viªn - KÕt chuyÓn tiÒn l¬ng c«ng nh©n viªn cha lÜnh Bªn Cã: Ph¶n ¸nh tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn D Nî (nÕu cã): Ph¶n ¸nh sè tr¶ thõa cho c«ng nh©n viªn D Cã: Ph¶n ¸nh tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. 13 1.3/ Tr×nh tù h¹ch to¸n: - TÝnh ra tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong kú: Nî TK 622, 627, 641, 642, 241 Cã TK 334 - Ph¶n ¸nh tiÒn ¨n ca: Nî TK 622, 627, 641, 642 Cã TK 334 - Ph¶n ¸nh tiÒn l¬ng thi ®ua ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong kú: Nî TK 4311 Cã TK 33 - Ph¶n ¸nh BHXH ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong kú: Nî TK 3383 Cã TK 334 - Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n khÊu trõ vµo l¬ng cña c«ng nh©n viªn: Nî TK 334 Cã TK 141: KhÊu trõ tiÒn t¹m øng thõa Cã TK 1388: KhÊu trõ tiÒn CN ph¹m lçi ph¶i båi thêng Cã TK 3338: ThuÕ Thu nhËp nép hé c«ng nh©n viªn Cã TK 3383, 3384: Quü BHXH,BHYT c«ng nh©n viªn ph¶i nép - Ph¶n ¸nh tiÒn l¬ng, thëng, BHXH, BHYT, ¨n ca… thùc tÕ Doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn: Nî TK 334 Cã TK 111, 112 * §èi víi tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n viªn ®i v¾ng cha lÜnh: Nî TK 334 Cã TK 338 * §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt thêi vô: 14 - Doanh nghiÖp tiÕn hµnh trÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. Nî TK 622 Cã TK 335 - Khi CN thùc tÕ nghØ phÐp: ph¶n ¸nh sè tiÒn l¬ng nghØ phÐp thùc tÕ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong kú: Nî TK 335 Cã TK 334 S¬ ®å ho¹ch to¸n c¸c kho¶n thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn chøc: TK 141, 138 TK 334 C¸c kho¶n khÊu trõ vµo thu nhËp cña CNVC (t¹m øng, båi th­êng vËt chÊt, thuÕ thu nhËp…) TiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng, BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ CNVC TK 3383, 3384 PhÇn ®ãng gãp cho quü BHXH, BHYT TK 641, 642 NVBH, QL DN TK4311 TiÒn th­ ëng TK3383 TK111, 512… Thanh to¸n l­¬ng, th­ëng, BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c cho CNVC BHXH ph¶i tr¶ trùc tiÕp 15 2. H¹ch to¸n BHXH, BHYT, KPC§: 2.1/ C¸ch tÝnh vµ trÝch lËp Quü BHXH, Quü BHYT, KPC§ a) Quü BHXH: -Dïng ®Ó thanh to¸n cho c«ng nh©n viªn khi hä bÞ mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. -§îc trÝch lËp theo tØ lÖ 20% so víi quü tiÒn l¬ng trong ®ã: 15% lµ ngêi sö dông lao ®éng ph¶i nép vµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh, 5% ngêi lao ®éng ph¶i nép trõ vµo l¬ng. b) Quü BHYT: -Dïng ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n viÖn phÝ, thuèc men cho ngêi lao ®éng khi hä ®i kh¸m ch÷a bÖnh. -§îc trÝch lËp theo tØ lÖ 3% so víi quü tiÒn l¬ng trong ®ã: 2% lµ ngêi sö dông lao ®éng ph¶i nép vµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh, 1% ngêi lao ®éng ph¶i nép trõ vµo l¬ng. c) Kinh phÝ c«ng ®oµn: - Dïng ®Ó thanh to¸n cho c¸c kho¶n chi tiªu cña tæ chøc c«ng ®oµn t¹i ®¬n vÞ vµ tæ chøc c«ng ®oµn cÊp trªn. - §îc trÝch lËp theo tØ lÖ 2% so víi tiÒn l¬ng vµ toµn bé kinh phÝ nµy ngêi sö dông lao ®éng ph¶i chÞu vµ tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh trong ®ã 1% gi÷ l¹i cho c«ng ®oµn ®¬n vÞ, cßn 1% nép cho c«ng ®oµn cÊp trªn. 2.2/ Tµi kho¶n sö dông: TK 338: Ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép kh¸c. * TK 3382: Kinh phÝ C«ng ®oµn Bªn Nî: - Nép kinh phÝ C«ng ®oµn lªn cÊp trªn (1%) - Chi tiªu KPC§ t¹i ®¬n vÞ Bªn Cã: - TrÝch lËp quü KPC§ - KPC§ vît chi ®îc cÊp bï 16 Sè D Cã: ph¶n ¸nh sè kinh phÝ c«ng ®oµn cha nép hoÆc cha chi tiªu Sè D Nî: trong trêng hîp: Sè KPC§ vît chi cha ®îc cÊp bï * TK 3383: B¶o hiÓm x· héi Bªn Nî - Nép BHXH cho C¬ quan - Ph¶n ¸nh sè BHXH ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong kú Bªn Cã: - Ph¶n ¸nh trÝch lËp quü BHXH - Sè BHXH vît chi ®îc cÊp bï D Cã: ph¶n ¸nh sè BHXH cßn l¹i cha nép, cha chi tiªu Trêng hîp D Nî: BHXH vît chi cha ®îc cÊp bï * TK 3384: B¶o hiÓm Y tÕ Bªn Nî: Ph¶n ¸nh BHYT nép cho c¬ quan qu¶n lý quü Bªn Cã: ph¶n ¸nh viÖc trÝch lËp quü BHYT D Cã: Ph¶n ¸nh BHYT cßn cha nép 2.3/ Tr×nh tù h¹ch to¸n: -TrÝch lËp c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ theo tØ lÖ quy ®Þnh: Nî TK 622, 627,641, 642, 241: 19% Nî TK 334: 6% Cã TK338: 25% 3382: 2% 3383: 20% 3384: 3% -Ph¶n ¸nh sè BHXH ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn trong k×: Nî TK 3383 Cã TK 334 -Ph¶n ¸nh sè kinh phÝ c«ng ®oµn chi tiªu t¹i ®¬n vÞ: Nî TK 3382 Cã TK 1111 17 -Ph¶n ¸nh sè BHYT, BHXH, KPC§ nép cho c¬ quan qu¶n lÝ quü cÊp trªn: Nî TK 3382, 3383, 3384 Cã TK 111, 112 -Ph¶n ¸nh sè BHXH, KPC§ vît chi ®îc cÊp bï: Nî TK 111, 112 Cã TK 3382 Cã thÓ kh¸i qu¸t h¹ch to¸n thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn chøc ®· qua c¸c s¬ ®å sau ®©y: S¬ ®å h¹ch to¸n BHXH, BHYT, KPC§ TK 334 TK 338 TK 641, 642 TrÝch KPC§, BHXH, BHYT theo tØ lÖ quy ®Þnh tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh (19%) Sè BHXH ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho CNVC TK 111, 112… TK 334 Nép KPC§, BHXH, BHYT cho c¬ quan qu¶n lý TrÝch BHXH, BHYT theo tØ lÖ quy ®Þnh trõ vµo thu nhËp CNVC (6%) TK 111, 112… Sè BHXH, KPC§ chi v­ ît ®­îc cÊp ChØ tiªu KPC§ t¹i c¬ së 18 3. HÖ thèng sæ s¸ch h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong doanh nghiÖp: 3.1/ §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc NhËt ký – Sæ C¸i: §Ó ho¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông hÖ thèng sæ kÕ to¸n sau: -Mét quyÓn sæ kÕ to¸n tæng hîp duy nhÊt lµ nhËt kÝ sæ c¸i. Sæ c¸i lµ sæ ghi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo quan hÖ ®èi øng tµi kho¶n. -C¸c sæ ho¹ch to¸n chi tiÕt: lµ sæ ph¶n ¸nh chi tiÕt cô thÓ vÒ tõng ®èi tîng kÕ to¸n, gåm cã c¸c sæ chi tiÕt nh TK334, TK338, TK111, TK112, TK641, TK642… 3.2/ §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc NhËt ký chung: Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông hÖ thèng sæ kÕ to¸n sau: -Sæ nhËt kÝ chung: -Sæ c¸i: mçi tµi kho¶n ®îc sö dông mét sè trang sæ riªng. -C¸c sæ ho¹ch to¸n chi tiÕt: sæ chi tiÕt TK334, TK338, TK111, TK112, TK641, TK642… 3.3/ §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc Chøng tõ ghi sæ: Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông hÖ thèng sæ kÕ to¸n sau: -Sæ d¨ng kÝ chøng tõ ghi sæ: lµ sæ ghi nghiÖp vô kinh tÕ theo thêi gian sau khi nghiÖp vô kinh tÕ ®ã ®· ®îc ph¶n ¸nh ë chøng tõ ghi sæ. -Sæ c¸i. -C¸c sæ ho¹ch to¸n chi tiÕt: sæ chi tiÕt TK334, TK338, TK111, TK112, TK641, TK642… 3.4/ §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc NhËt ký – Chøng tõ: Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông hÖ thèng sæ kÕ to¸n sau: -Sæ nhËt kÝ chøng tõ: ghi nghiÖp vô kinh tÕ theo thêi gian vµ theo quan hÖ ®èi øng tµi kho¶n, lµm c¨n cø ®Ó ghi sæ c¸i. -Sæ c¸i 19 -C¸c sæ ho¹ch to¸n chi tiÕt: sæ chi tiÕt TK334, TK338, TK111, TK112, TK641, TK642… 20