Tài liệu Hoàn thiện kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần xi măng tiên sơn hà tây

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cïng víi chÝnh s¸ch më cöa héi nhËp ®· ®Æt c¸c doanh nghiÖp trong níc, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, tríc nh÷ng th¸ch thøc mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®èi mÆt ®ã lµ quy luËt c¹nh tranh. Cuéc chiÕn nµy kh«ng chØ diÔn ra ë nh÷ng doanh nghiÖp trong cïng mét ngµnh, mét lÜnh vùc mµ cßn diÔn ra ë nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. §øng tríc t×nh thÕ ®ã, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp muèn ®øng v÷ng, tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi s¸ng t¹o, nh»m h¹ thÊp chi phÝ c¸ biÖt so víi chi phÝ x· héi, ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Do vËy, nhiÖm vô ®Æt ra lµ ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt lµ ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh. Tøc lµ bªn c¹nh viÖc chó ý tíi chÊt lîng, kiÓu d¸ng, mÉu m· cña s¶n phÈm th× mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng lµ ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ tíi mäi kho¶n chi phÝ h¹ thÊp ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó gióp doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng tån t¹i ®øng v÷ng mµ cßn ph¸t triÓn trªn thÞ trêng. XÐt trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp lµ ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n hîp lý, tõ ®ã kh«ng nh÷ng gióp doanh nghiÖp ®Èy nhanh ®îc qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ më réng cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. V× vËy, song song víi viÖc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, doanh nghiÖp cßn ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. XÐt trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, trong c¸c doanh nghiÖp sÏ mang l¹i sù tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi, t¨ng tÝch lòy cho nÒn kinh tÕ, t¨ng nguån thu cho quèc gia. Do ®ã kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®ãng mét vÝ trÝ v« cïng quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kinh tÕ ë mäi doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nã cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ®èi s¸ch hîp lý vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, gióp doanh nghiÖp c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Mang l¹i kÕt qu¶ kinh tÕ cao cho doanh nghiÖp. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kinh tÕ ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng ®ã em ®· lµm ®Ò tµi vÒ: "Hoàn thiện kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần xi măng Tiên Sơn Hà Tây". §Ò tµi gåm c¸c phÇn chÝnh sau: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp PhÇn II: Thùc tr¹ng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Xi m¨ng Tiªn S¬n Hµ T©y. PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Cæ phÇn Xi m¨ng Tiªn S¬n Hµ T©y. Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty, em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì rÊt nhiÒu cña c¸c c¸n bé phßng kÕ to¸n, tµi vô C«ng ty Cæ phÇn Xi m¨ng Tiªn S¬n Hµ T©y. §Æc biÖt lµ sù híng dÉn chØ b¶o nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o Th.S §inh ThÕ Hïng gi¸o viªn gi¶ng d¹y khoa KÕ to¸n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp PhÇn I Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.1. Lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.1.1. Chi phÝ s¶n xuÊt 1.1.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ n¬i trùc tiÕp tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Nh vËy cã thÓ nãi bÊt kú mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµo còng ®Òu ph¶i cã sù kÕt hîp ba yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ - T liÖu lao ®éng: Nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ c¸c TSC§ kh¸c - §èi tîng lao ®éng: nguyªn, nhiªn vËt liÖu - Søc lao ®éng cña con ngêi C¸c yÕu tè ®ã chÝnh lµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng lîng s¶n phÈm vËt chÊt t¬ng øng. NhÊt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng sù h¹ch to¸n kinh doanh còng nh c¸c quan hÖ trao ®æi ®Òu ®îc tiÒn tÖ ho¸. Nh vËy c¸c chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp chi ra lu«n ®îc tÝnh to¸n vµ ®îc ®o lêng b»ng tiÒn vµ g¾n víi mét thêi gian x¸c ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m.). C¸c chi phÝ ®ã chÝnh lµ bao gåm lao ®éng sèng ®ã lµ viÖc hao phÝ trong viÖc sö dông lao ®éng nh tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng. lao ®éng vËt ho¸ ®ã chÝnh lµ nh÷ng lao ®éng qu¸ khø ®· ®îc tÝch luü trong c¸c yÕu tè vËt chÊt ®îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt, nh chi phÝ tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ nguyªn, nhiªn vËt liÖu. Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m,.) chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh thêng xuyªn trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Nhng viÖc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh chi phÝ ph¶i phï hîp víi tõng thêi kú; hµng th¸ng, hµng quý, hµng n¨m. ChØ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra trong kú míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. 1.1.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu kho¶n kh¸c nhau c¶ vÒ néi dung, tÝnh chÊt, c«ng dông, môc ®Ých, vai trß, vÞ trÝ. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý h¹ch to¸n còng nh nh»m sö dông tiÕp kiÖm, hîp lý chi phÝ th× cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Vµ còng xuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý th× chi phÝ s¶n xuÊt NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ®îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau. Trªn c¬ së ®ã ®Ó tiÕn hµnh vµ tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n. Th× kÕ to¸n tiÕn hµnh lùa chän c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i chi phÝ cho phï hîp vµ chñ yÕu sau: * Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ C¨n cø vµo tÝnh chÊt kinh tÕ cña c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau, ®Ó chia ra c¸c yÕu tè chi phÝ, mçi yÕu tè chi phÝ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ ban ®Çu ®ång nhÊt, mµ kh«ng ph©n biÖt c«ng dông cô thÓ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. Theo sù ph©n chia nh vËy th× toµn bé chi phÝ ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ sau: + YÕu tè chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô. sö dông vµo s¶n xuÊt. + YÕu tè chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. + YÕu tè chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng: Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp mang tÝnh chÊt lîng ph¶i tr¶ cho toµn bé ngêi lao ®éng. + YÕu tè chi phÝ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn: Ph¶n ¸nh phÇn b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. + YÕu tè chi phÝ khÊu haoTSC§: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh ,sö dông cho s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. + YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. + YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha ph¶n ¸nh ë c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp trong kú. C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè, cã t¸c dông quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý chi phÝ cña lÜnh vùc s¶n xuÊt cho phÐp hiÓu râ c¬ cÊu, tû träng tõng yÕu tè chi phÝ lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. §ã còng lµ c¨n cø ®Ó tËp hîp vµ lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè cung cÊp cho qu¶n trÞ doanh nghiÖp. * Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Theo tiªu thøc nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia theo kho¶n môc víi c¸ch ph©n lo¹i nµy nh÷ng chi phÝ cã cïng c«ng dông kinh tÕ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi tîng th× ®îc s¾p xÕp vµo mét kho¶n môc kh«ng ph©n biÖt tÝnh chÊt kinh tÕ cña nã. NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Sè lîng kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt cña tõng ngµnh vµ yªu cÇu qu¶n lý trong tõng thêi kú kh¸c nhau. Theo sù ph©n chia nh vËy th× chi phÝ ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ sau: + Chi phÝ NVLTT: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu. tham gia trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Kh«ng tÝnh vµo môc nµy nhng chi phÝ nguyªn, nhiªn vËt liÖu dïng cho môc ®Ých phôc vô s¶n xuÊt chung hay nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi lÜnh vùc s¶n xuÊt. + Chi phÝ NCTT: Gåm tiÒn l¬ng, phô cÊp l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch cho c¸c quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn, theo tû lÖ víi tiÒn l¬ng ph¸t sinh, tham gia trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, kh«ng tÝnh vµo môc ®Ých nµy c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch tiÒn l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý, phôc vô ph©n xëng, b¸n hµng vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. + Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt (trõ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp) lµ: -> Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: Lµ chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, b¶o vÖ, phôc vô... t¹i ph©n xëng. -> Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: Chi phÝ vÒ c¸c lo¹i c«ng cô dông cô dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung ë ph©n xëng. -> Chi phÝ khÊu hao TSC§: Bao gåm sè gi¸ trÞ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh, v« h×nh, thuª tµi chÝnh sö dông ë ph©n xëng. -> Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ vÒ dÞch vô mua ngoµi, thuª ngoµi phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng. -> Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Bao gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi c¸c chi phÝ trªn trong chi phÝ s¶n xuÊt chung. + Chi phÝ b¸n hµng: Bao gåm toµn bé chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn tiªu thô s¶n phÈm. + Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¶n trÞ vµ qu¶n lý hµnh chÝnh trong doanh nghiÖp. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tiªu chÝ nµy (c«ng dông kinh tÕ ) cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ cho kú sau. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú (øng xö cña chi phÝ). NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp - Chi phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ cã quan hÖ tû lÖ thuËn víi biÕn ®éng vÒ møc ®é ho¹t ®éng (khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú). - Chi phÝ cè ®Þnh: (®Þnh phÝ): Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng biÕn ®æi khi møc ®é ho¹t ®éng thay ®æi (khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt thay ®æi). Ph©n lo¹i chi phÝ biÕn ®æi vµ chi phÝ cè ®Þnh cã t¸c dông lín ®èi víi c«ng t¸c qu¶n trÞ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt, gióp doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trªn thÞ trêng. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ víi ®èi tîng chÞu chi phÝ: - Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ chi phÝ cã thÓ t¸ch biÖt ph¸t sinh mét c¸ch riªng biÖt cho mét ho¹t ®éng cô thÓ cña doanh nghiÖp nh mét s¶n phÈm ë mét ph©n xëng s¶n xuÊt. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ chi phÝ chung hay chi phÝ kÕt hîp kh«ng cã liªn quan tíi ho¹t ®éng cô thÓ nµo mµ liªn quan cïng lóc tíi nhiÒu ho¹t ®éng, nhiÒu c«ng viÖc. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh c¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng mét c¸ch ®óng ®¾n, hîp lý vµ còng qua ®ã cung cÊp th«ng tin cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ®Ó cã nh÷ng quyÕt s¸ch kÞp thêi vµ ®óng ®¾n cã hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.2.1.Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc, kinh tÕ, kü thuËt. Nh÷ng chi phÝ ®a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh ®îc gi¸ trÞ thùc cña c¸c t liÖu s¶n xuÊt tiªu dïng cho s¶n xuÊt vµ c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c cã liªn quan tíi viÖc bï ®¾p gi¶n ®¬n hao phÝ, lao ®éng sèng. KÕt qu¶ thu ®îc lµ s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®· hoµn thµnh ®¸nh gi¸ ®îc møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ cña chi phÝ. 1.1.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph©n lo¹i gi¸ thµnh gióp cho kÕ to¸n nghiªn cøu vµ qu¶n lý, h¹ch to¸n tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ còng ®¸p øng tèt yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ s¶n phÈm. Dùa vµo tiªu thøc kh¸c nhau vµ xÐt díi nhiÒu gãc ®é mµ ngêi ta ph©n thµnh c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau. NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp * Ph©n lo¹i gÝa thµnh xÐt theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. Theo c¸ch nµy th× gi¸ thµnh ®îc chia thµnh: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc x¸c ®Þnh tríc khi bíc vµo s¶n xuÊt trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ kú tríc vµ c¸c ®Þnh møc c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch. GÝa thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh mµ c¸c doanh nghiÖp lÊy nã lµm môc tiªu phÊn ®Êu, nã lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®îc x¸c ®Þnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông vËt t, tµi s¶n lao ®éng trong s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh ®Þnh møc gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· ¸p dông trong s¶n xuÊt nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh tæng hîp trong kú vµ s¶n lîng s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt trong kú. Sau khi ®· hoµn thµnh viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô vµ ®îc tÝnh to¸n cho c¶ chØ tiªu tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ thùc tÕ, lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng): Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt nh chi phÝ NVLTT, chi phÝ NCTT, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n thµnh phÈm nhËp kho vµ gi¸ vèn hµng b¸n (trong trêng hîp b¸n th¼ng cho kh¸ch hµng kh«ng qua kho). Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ møc l·i gép trong kú cña c¸c doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh tiªu thô (gi¸ thµnh toµn bé): Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm céng thªm chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®îc tÝnh to¸n NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm ®îc tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc lîi nhuËn tríc thuÕ cña doanh nghiÖp. 1.1.3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ víi nhau vµ gièng nhau vÒ chÊt. Chóng ®Òu lµ c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng vµ c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c cña doanh nghiÖp. Tuy vËy chóng vÉn cã sù kh¸c nhau trªn c¸c ph¬ng diÖn sau: - VÒ mÆt ph¹m vi: Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¶ chi phÝ chi s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ chi phÝ cho qu¶n lý doanh nghiÖp vµ tiªu thô s¶n phÈm. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. ( chi phÝ s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung). MÆt kh¸c chi phÝ s¶n xuÊt chØ tÝnh nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong mçi kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m) kh«ng tÝnh ®Õn chi phÝ liªn quan ®Õn sè lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh hay cha. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ giíi h¹n sè chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh. - VÒ mÆt lîng: Nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt lµ xÐt ®Õn c¸c hao phÝ trong mét thêi kú cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm liªn quan ®Õn chi phÝ cña c¶ kú tríc chuyÓn sang vµ sè chi phÝ kú nµy chuyÓn sang kú sau. Sù kh¸c nhau vÒ mÆt lîng vµ mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn ë c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm tæng qu¸t sau: Tæng gi¸ thµnh S¶nphÈm = Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú + Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú - Chi phÝ s¶n suÊt dë dang cuèi kú Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó x©y dùng gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn gi¸ thµnh lµ c¬ së ®Ó x©y dùng gi¸ b¸n. Trong ®iÒu kiÖn nÕu gi¸ b¸n kh«ng thay ®æi th× sù tiÕt kiÖm hoÆc l·ng phÝ cña doanh nghiÖp vÒ chi phÝ s¶n xuÊt cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh thÊp hoÆc cao tõ ®ã sÏ t¸c ®éng tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Do ®ã tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ thÊp gi¸ thµnh lµ nhiÖm vô quan träng vµ thêng xuyªn cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ. Nã gióp cho doanh nghiÖp c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trªn thÞ trêng. 1.1.4. Sù cÇn thiÕt vµ nhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. * Sù cÇn thiÕt: BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay còng ®Òu nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña nguyªn t¾c hÕt søc c¬ b¶n lµ ph¶i lµm sao ®¶m b¶o lÊy thu nhËp bï ®¾p chi phÝ ®· bá ra b¶o toµn ®îc vèn vµ cã l·i ®Ó tÝch luü, t¸i s¶n xuÊt më réng tõ ®ã míi ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Ch×a kho¸ ®Ó gi¶i NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp quyÕt vÊn ®Ò nµy chÝnh lµ viÖc h¹ch to¸n ra sao ®Ó cho chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ë møc thÊp nhÊt trong ®iÒu kiÖn cã thÓ ®îc cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra lµm tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ gióp cho doanh nghiÖp nh×n nhËn ®óng ®¾n thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, qu¶n lý cung cÊp th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c kÞp thêi cho bé m¸y l·nh ®¹o ®Ó ®Ò ra c¸c quyÕt s¸ch, biÖn ph¸p tèi u nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp vµ còng ®ång thêi gióp doanh nghiÖp cã sù chñ ®éng s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi Nhµ níc khi mçi doanh nghiÖp cã sù thùc hiÖn tèt vÒ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ gióp Nhµ níc cã sù nh×n nhËn vµ x©y dùng ®îc nh÷ng chÝnh s¸ch ®êng lèi phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ còng nh t¹o ra nh÷ng sù tin cËy cña c¸c ®èi t¸c trong hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh víi doanh nghiÖp. * NhiÖm vô:C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm, yªu cÇu qu¶n lý cô thÓ cña doanh nghiÖp, ®Ó lùa chän x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lùa chän ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp. Còng tõ ®ã x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp. Trªn c¬ së mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh ®Ó tæ chøc ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp vµ khoa häc. Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n mét c¸ch khoa häc hîp lý trªn c¬ së ph©n c«ng râ rµng tr¸ch nhiÖm tõng bé phËn kÕ to¸n cã liªn quan ®Æc biÖt lµ bé phËn kÕ to¸n c¸c yÕu tè chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Thùc hiÖn tæ chøc chøng tõ, h¹ch to¸n ban ®Çu, hÖ thèng tµi kho¶n sè kÕ to¸n phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c, chuÈn mùc, chÕ ®é kÕ to¸n ®¶m b¶o ®¸p øng ®îc yªu cÇu thu nhËn, xö lý hÖ thèng ho¸ c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. Thêng xuyªn kiÓm tra th«ng tin vÒ kÕ to¸n chi phÝ, vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c bé phËn kÕ to¸n cã liªn quan vµ bé phËn kÕ to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tæ chøc lËp vµ ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ra ®îc c¸c quyÕt ®Þnh nhanh chãng vµ phï hîp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. 1.2. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. 1.2.1. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 1.2.1.1. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. - N¬i ph¸t sinh chi phÝ nh: C¸c bé phËn s¶n xuÊt, c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ. - N¬i chÞu chi phÝ s¶n phÈm: Nhãm s¶n phÈm, s¶n phÈm ,chi tiÕt s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng.. Tuú thuéc vµo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, yªu cÇu c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh mµ ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm tõng bé phËn s¶n xuÊt, nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng... X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cã t¸c dông phôc vô cho viÖc t¨ng cêng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc kÞp thêi ®óng ®¾n. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp ph¶i dùa vµo c¸c c¬ së sau: * Dùa vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt. + §èi víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n kh«ng chia thµnh c¸c giai ®o¹n cô thÓ râ rÖt th× ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh s¶n xuÊt. + §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p th× ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ tõng s¶n phÈm, cã thÓ lµ tõng bé phËn, tõng nhãm chi tiÕt, tõng chi tiÕt c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn.. *Dùa vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. + Lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá th× ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm, c¸c ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt. + Lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®ång lo¹t víi khèi lîng lín: Phô thuéc vµo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, chi tiÕt, nhãm chi tiÕt, giai ®o¹n c«ng nghÖ.. *Dùa vµo vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. + Theo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý. NÕu yªu cÇu qu¶n lý ngµy cµng cao, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cña nh©n viªn qu¶n lý cµng tèt th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ngµy cµng chi tiÕt vµ ngîc l¹i. + Theo c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp tæ chøc theo kiÓu ph©n xëng th× ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ theo ph©n xëng cßn kh«ng th× ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ ®óng vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña ®¬n vÞ vµ yªu cÇu qu¶n lý cã nghÜa rÊt lín trong viÖc tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Tõ viÖc tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn tæ chøc tæng hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n ,sæ chi tiÕt.. NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 1.2.1.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phi s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. Tuú theo tõng lo¹i chi phÝ vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ kÕ to¸n cã thÓ vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ thÝch hîp. Cã hai ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thêng ¸p dông. Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp: ¸p dông trong trêng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt riªng biÖt. Do ®ã cã thÓ c¨n cø vµo chøng tõ ban ®Çu ®Ó h¹ch to¸n trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng riªng biÖt. §©y lµ ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ nªn ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao, nã còng cã ý nghÜa lín ®èi víi kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Th«ng thêng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thêng ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i lóc nµo còng ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ®îc trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c ®èi tîng vµ kh«ng thÓ theo dâi trùc tiÕp ®îc trêng hîp tËp hîp chi phÝ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp tèn nhiÒu thêi gian c«ng søc nhng kh«ng chÝnh x¸c hiÖu qu¶. Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp: ¸p dông trong trêng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ, kh«ng tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu riªng cho tõng ®èi tîng ®îc. Trong trêng hîp ®ã ph¶i tËp hîp chung cho nhiÒu ®èi tîng sau ®ã lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ, thÝch hîp ®Ó ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ. ViÖc tæ chøc ®îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù. - X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ. HÖ sè ph©n bæ = Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ Tæng c¸c tiªu thøc dïng ®Ó ph©n bæ - X¸c ®Þnh chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng. Ci = Ti x H Ci: Lµ chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng thø i Ti: Lµ tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi tîng thø i H: Lµ hÖ sè ph©n bæ NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Tiªu thøc ph©n bæ hîp lý gi÷ vai trß quan träng trong khi tËp hîp chi phÝ gi¸n tiÕp. Bëi vËy viÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ ph¶i tuú thuéc vµo lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c ®iÒu kiÖn cho phÐp kh¸c nh: ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, s¶n lîng s¶n xuÊt ®îc. lùa chän tiªu thøc hîp lý lµ c¬ së ®Ó tËp hîp chi phÝ chÝnh x¸c cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan. 1.2.2. H¹ch to¸n c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt. 1.2.2.1. Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. a. H¹ch to¸n chi phÝ NVLTT: Chi phÝ NVLTT bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu. ®îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. §©y lµ lo¹i chi phÝ thêng chiÕm tû träng lín trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Sau khi x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong kú cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ tæng hîp theo tõng tµi kho¶n sö dông lËp b¶ng ph©n bæ chi phÝ vËt liÖu lµm c¨n cø h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ NVLTT. Chi phÝ NVLTT ®îc c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho, lo¹i c¸c ho¸ ®¬n ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng. §èi víi nh÷ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. Trêng hîp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ th× ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ NVLTT kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 "Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp" tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. KÕt cÊu tµi kho¶n 621: Bªn nî:TËp hîp chi phÝ nguyªn,vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Bªn cã: Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT Tµi kho¶n 621cuèi kú kh«ng cã sè d H¹ch to¸n chi phÝ NVLTT Nî TK 621:( chi tiÕt theo tõng ®èi tîng) Nî TK 1331: (NÕu cã) Cã TK 152 (Gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng cho tõng lo¹i) Cã TK 331, 112, 111: (vËt liÖu mua ngoµi) NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt Nî TK152 (chi tiÕt vËt liÖu) Cã TK621 (chi tiÕt ®èi tîng) Cuèi kú,kÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT theo tõng ®èi tîng ®Ó tÝnh gÝa thµnh Nî TK 154 (chi tiÕt theo ®èi tîng) Cã TK621 (chi tiÕt theo ®èi tîng) S¬ ®å 1.1: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK152,151,111, 112,331. TK 621 VËt liÖu dïng trùc tiÕp chÕ t¹o TK 154 KÕt chuyÓn chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp SP tiÕn hµnh lao vô, dÞch vô TK 152 VËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp kho b. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Chi phÝ NCTT lµ nh÷ng kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô dÞch vô ,nh tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng. Ngoµi ra chi phÝ NCTT cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo tû lÖ nhÊt ®Þnh ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh do chñ sö dông lao ®éng chÞu. TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng lµ mét bé phËn cña s¶n phÈm x· héi ®îc ph©n phèi cho ngêi lao ®éng díi h×nh thøc tiÒn tÖ nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. HiÖn nay h¹ch to¸n tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh phô thuéc vµo h×nh thøc tr¶ l¬ng vµ h¹ch to¸n thùc tÕ ë doanh nghiÖp. §Ó theo dâi chi phÝ NCTT kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622 "Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp". Tµi kho¶n nµy còng ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. KÕt cÊu tµi kho¶n 622: Bªn nî:TËp hîp chi phÝ NCTT s¶n xuÊt s¶n phÈm thùc hiÖn lao vô, dÞchvô . Bªn cã:KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh. Tµi kho¶n 622 cuèi kú kh«ng cã sè d. H¹ch to¸n chi phÝ NCTT NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Nî TK 622 (chi tiÕt theo ®èi tîng) Cã TK 334, 338 (3382,3383,3384) Cuèi kú , kÕt chuyÓn chi phÝ NCTT vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi tîng: Nî TK154( chi tiÕt theo ®èi tîng) Cã TK 622 (chi tiÕt theo ®èi tîng) S¬ ®å 1.2: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 622 TK 154 TK 334 TiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trùc tiÕp KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 338 C¸c kho¶n ®ãng gãp theo tû lÖ Víi tiÒn l¬ng thùc tÕ cña nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh c. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung. Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. §©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp nh tiÒn l¬ng nh©n viªn ph©n xëng, vËt liÖu dông cô dïng cho ph©n xëng chi phÝ khÊu hao TSC§. C¸c kho¶n chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. §Ó theo dâi vµ tËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627 "Chi phÝ s¶n xuÊt chung" më chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, dÞch vô. Bªn nî:TËp hîp CPSXC thùc tÕ ph¸t sinh. Bªn cã:C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC . KÕt chuyÓn hay ph©n bæ CPSXC. Tµi kho¶n 627 cuèi kú kh«ng cã sè d. - Tµi kho¶n 627 ®îc chi tiÕt thµnh 6 ®iÒu kho¶n + TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng + TK 6272: Chi phÝ vËt liÖu + TK 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt + TK 6274: Chi phÝ khÊu hao TSC§ + TK 6277: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp + TK 6278: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c Ngoµi ra theo yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp. Tõng ngµnh TK 627 cã thÓ ®îc më thªm 1 sè tiÓu kho¶n kh¸c ®Ó ph¶n ¸nh mét sè néi dung hoÆc yÕu tè chi phÝ. H¹ch to¸n CPSXC. Nî TK 627: (Chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, bé phËn) Cã TK liªn quan:(334, 338, 152, 153, 214,111,112.) C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC. Nî TK liªn quan(111,112,152,138......) Cã TK627 (chi tiÕt ph©n xëng) Cuèi kú tiÕn hµnh ph©n bæ CPSXC theo tiªu thøc phï hîp cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ. Nî TK154 (chi tiÕt theo tõng ®èi tîng) Cã TK627(chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n) Do CPSXC cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm,lao vô, dÞch vô trong ph©n xëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ (s¶n phÈm ,dÞch vô) theo tiªu thøc phï hîp. §èi víi CPSXC biÕn ®æi, kÕ to¸n sÏ ph©n bæ hÕt cho lîng s¶n phÈm ,dich vô hoµn thµnh theo c«ng thøc: Møc biÕn phÝ s¶n xuÊt chung ph©n cho tõng ®èi tîng = Tæng biÕn phÝ s¶n xuÊt chung cÇn ph©n bæ x Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng §èi víi ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ,trong trêng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt cao h¬n møc c«ng suÊt b×nh thêng,th× ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ®îc ph©n bæ hÕt cho sè s¶n phÈm s¶n xuÊt theo c«ng thøc: Møc ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ph©n cho tõng ®èi tîng = Tæng dÞnh phÝ s¶n xuÊt chung cÇn ph©n bæ Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng x Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng Trêng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt nhá h¬n møc c«ng xuÊt b×nh thêng th× phÇn ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ph©n bæ theo møc c«ng suÊt b×nh thêng ,trong ®ã sè ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho lîng s¶n phÈm chªnh lÖch gi÷a thùc tÕ so víi møc b×nh thêng ®îc tÝnh vµo gi¸ vèn hµng tiªu thô.C«ng thøc ph©n bæ nh sau: Møc ®Þnh phÝ = Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña x Tæng ®Þnh phÝ NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp s¶n xuÊt chung møc s¶n phÈm s¶n xuÊt thùc tÕ s¶n xuÊt chung ph©n bæ cho møc Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña s¶n cÇn ph©n bæ s¶n phÈm thùc tÕ phÈm theo c«ng xuÊt b×nh thêng Møc CPSXC tÝnh cho phÇn chªnh lÖch s¶n phÈm thùc tÕ víi c«ng suÊt b×nh thêng sÏ tÝnh nh sau: Møc ®Þnh phÝ s¶n suÊt chung Tæng ®Þnh phÝ Møc ®Þnh phÝ s¶n xuÊt (kh«ng ph©n bæ) tÝnh cho = s¶n suÊt chung chung ph©n bæ cho lîng s¶n phÈm chªnh lÖch cÇn ph©n bæ møc s¶n phÈm thùc tÕ S¬ ®å 1.3: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 334, 338 TK 627 Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng TK 152,153 TK 111,112,152.. C¸c kho¶n thu håi ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 154 Chi phÝ vËt liÖu dông cô Ph©n bæ hoÆc kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ TK 242,335 Chi phÝ theo dù to¸n TK 214 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 331,111,112 Chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c, mua ngoµi TK 1331 ThuÕ GTGT nÕu cã d. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt sau khi ®îc tËp hîp riªng tõng kho¶n môc sau ®ã ®îc kÕt chuyÓn ®Ó tËp hîp chi phÝ cho toµn doanh nghiÖp vµ chi tiÕt theo tõng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông kÕ to¸n theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho toµn doanh nghiÖp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh dë dang" ®îc më chi tiÕt theo tõng ngµnh s¶n xuÊt ,nhãm s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm chi tiÕt s¶n phÈm.. KÕt cÊu tµi kho¶n 154: Bªn nî:Tæng hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong kú(chi phÝ NVLTT,chi phÝ NCTT,CPSXC) Bªn cã:C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n phÈm Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ hay chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm , lao vô,dÞch vô ®· hoµn thµnh D nî:Chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm,lao vô,dÞch vô dë dang cha hoµn thµnh H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt doanh nghiÖp Nî TK 154 (Chi tiÕt theo ®èi tîng) Cã TK 621 (chi tiÕt theo ®èi tîng)- KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT Cã TK622(chi tiÕt theo ®èi tîng)- KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT Cã TK627(chi tiÕt theo ph©n xëng)- KÕt chuyÓn hay ph©n bæ CPSXC Gi¸ trÞ ghi gi¶m chi phÝ: NîTK liªn quan (152,138,334,811.....) Cã TK154 (chi tiÕt ®èi tîng) Gi¸ thµnh thùc tÕ,s¶n phÈm lao vô hoµn thµnh: Nî TK 155- NhËp kho thµnh phÈm Nî TK157- Göi b¸n Nî TK 632- Tiªu thô th¼ng (kh«ng qua kho) Cã TK154 (chi tiÕt ®èi tîng)- Gi¸ thµnh c«ng xëng s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh TK 621 TK 154 TK 152,111. D§K xxx Chi phÝ NVLTT C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ S¬ ®å TK 6221.4: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm TKtheo 155 ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn NhËp kho Chi phÝ NCTT TK 627 TK 157 Gi¸ thµnh Thùc tÕ Göi b¸n TK 632 Tiªu thô Chi phÝ s¶n xuÊt Chung NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 1.2.2.2. Theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n kh«ng theo dâi ph¶n ¸nh thêng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp xuÊt vËt liÖu, c«ng cô dông cô thµnh phÈm, hµng ho¸ trªn c¸c tµi kho¶n tån kho t¬ng øng. Gi¸ trÞ vËt t hµng ho¸ mua vµo vµ nhËp kho trong kú ®îc theo dâi ph¶n ¸nh ë mét tµi kho¶n riªng lµ TK 611 "Mua hµng" cßn c¸c tµi kho¶n tån kho chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho vµo lóc ®Çu kú. - §Ó tËp hîp chi phÝ NVLTT, NCTT chi phÝ s¶n xuÊt chung kÕ to¸n vÉn sö dông c¸c tµi kho¶n 622, 627. §èi víi chi phÝ NVLTT 621” chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp”th× ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ ®îc ghi mét lÇn vµo cuèi kú KÕt cÊu cña tµi kho¶n621: Bªn nî:Gi¸ trÞ vËt liÖu ®· xuÊt dïng cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Bªn cã:KÕt chuyÓn chi phÝ vËt liÖu vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm,dÞch vô, lao vô Tµi kho¶n 621 kh«ng cã sè d. C¸ch h¹ch to¸n vËt liÖu §Çu kú ,kÕt chuyÓn gi¸ tri vËt liÖu cha sö dông Nî TK 611- Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu cha sö dông Cã TK 152,151(tri gi¸ vËt liÖu tån kho,®ang ®i ®êng) Trong kú ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng vËt liÖu Nî TK611-Gi¸ trÞ vËt liÖu cha cã thuÕ Nî TK133-ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng(nÕu cã) Cã c¸c TK liªn quan(331,311,111,112......) Cuèi kú,kiÓm kª hµng tån kho ph¶n ¸nh tri gi¸ vËt liÖu cha sö dông Nî TK 152,151(trÞ gi¸ vËt liÖu tån kho, ®ang ®i ®êng) Cã TK611- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vËt liÖu cha sö dông cuèi kú X¸c ®Þnh vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ vËt liÖu sö dông cho c¸c môc ®Ých Nî TK621,627 Cã TK611- Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu sö dông trong kú Cßn c¸c tµi kho¶n 622, 627 tËp hîp chi phÝ t¬ng øng gièng nh ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Riªng TK 154 kh«ng dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mµ ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú hoÆc cuèi kú. NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong kú kÕ to¸n sö dông tµ kho¶n 631 "Gi¸ thµnh s¶n xuÊt" KÕt cÊu tµi kho¶n 631: Bªn nî:Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú liªn quan tíi chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn dÞch vô, lao vô Bªn cã:KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm lao vô ,dÞch vô hoµn thµnh Tµi kho¶n 631 cuèi kú kh«ng cã sè d H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt Nî TK 631 :(Chi tiÕt theo ®èi tîng) Cã TK 154(Chi tiÕt theo ®èi tîng)- KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú Cã TK 621,622( Chi tiÕt theo ®èi tîng)- KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT,chi phÝ NCTT Cã TK627(chi tiÕt ph©n xëng)- KÕt chuyÓn hay ph©n bæ CPSXC Cuèi kú kiÓm kª ®¸nh gia s¶n phÈm dë dang kÕt chuyÓn Nî TK154(chi tiÕt ®èi tîng)- Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú Cã TK631(chi tiÕt ®èi tîng) Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm lao vô,hoµn thµnh Nî TK632- Tæng gi¸ thµnh c«ng xëng CãTK631(chi tiÕt ®èi tîng)-KÕt chuyÓn tæng gi¸ thµnh c«ng xëng S¬ ®å 1.5: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú TK 621 TK 631 Chi phÝ NVLTT TK 154 Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú TK 622 632 Chi phÝ NCTT TK 627 Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dÞch vô hoµn thµnh nhËp kho, göi b¸n hay tiªu thô trùc tiÕp 1.2.3. KiÓm kª ®¸nh gi¸ Chung s¶n phÈm dë dang Chi phÝ s¶n xuÊt kÕt dë chuyÓn ph©nlîng bæ s¶n phÈm c«ng viÖc cßn ®ang trong qu¸ S¶n phÈm danghoÆc lµ khèi cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ tr×nh s¶n xuÊt gia c«ng, chÕ biÕn, ®ang n»m trªn c¸c giai ®o¹n cña quy tr×nh NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp c«ng nghÖ hoÆc ®· hoµn thµnh mét vµi quy tr×nh chÕ biÕn nhng vÉn cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn tiÕp míi trë thµnh s¶n phÈm. KiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ x¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n phÇn chi phÝ s¶n xuÊt cßn n»m trong phÇn s¶n phÈm dë dang cuèi kú lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh tÝnh hîp lý cña gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú. C¸c th«ng tin vÒ s¶n phÈm dë dang kh«ng nh÷ng ¶nh hëng ®Õn trÞ gi¸ hµng tån kho trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n mµ cßn ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh khi thµnh phÈm xuÊt b¸n trong kú. Tuú theo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ, c¬ cÊu chi phÝ, yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp mµ vËn dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang thÝch hîp. V× vËy kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cã ý nghÜa rÊt quan träng trong kÕ to¸n doanh nghiÖp. 1.2.3.1. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh. Theo ph¬ng ph¸p nµy toµn bé chi phÝ chÕ biÕn ®îc tÝnh hÕt cho thµnh phÈm. Do vËy trong s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm gi¸ trÞ vËt liÖu chÝnh mµ th«i. Gi¸ trÞ vËt liÖu chÝnh n»m trong s¶n phÈm dë dang = Sè lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú Sè lîng Thµnh phÈm + Sè lîng SP dë dang x Toµn bé gi¸ trÞ vËt liÖu chÝnh xuÊt dïng ¦u ®iÓm: Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n vÒ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang cuèi kú kÞp thêi phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh ®îc nhanh chãng. Nhîc ®iÓm: KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ë møc ®é chÝnh x¸c thÊp, do kh«ng tÝnh chi phÝ chÕ biÕn cho s¶n phÈm dë dang, do ®ã gi¸ thµnh cña thµnh phÈm cã ®é chÝnh x¸c thÊp. Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh vµ sè lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú. 1.2.3.2. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo s¶n lîng íc tÝnh t¬ng ®¬ng. Dùa theo møc ®é hoµn thµnh vµ sè lîng s¶n phÈm dë dang ®Ó quy s¶n phÈm dë dang thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. Do vËy, tríc hÕt cÇn c¨n cø khèi lîng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é chÕ biÕn cña chóng ®Ó tÝnh ®æi khèi lîng s¶n phÈm dë dang ra khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Sau ®ã, tÝnh to¸n x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc chi phÝ cho s¶n phÈm dë dang. V× vËy ph¬ng ph¸p nµy chØ nªn ¸p dông ®Ó tÝnh c¸c chi phÝ chÕ biÕn cßn c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh ph¶i x¸c ®Þnh theo sè thùc tÕ ®· dïng. NguyÔn Quèc Trung - KÕ to¸n E - K13 VBII