Tài liệu Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí hoạt động dịch vụ trong các doanh nghiệp bưu chính việt nam

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi với sự hướng dẫn của hai giáo viên hướng dẫn là TS. Hoàng Văn Tưởng và TS. Trần Hải Long Các số liệu, kết quả trong Luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào khác. Tác giả luận án Ngô Tiến Dũng 1 MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN..............................................................................................1 MỤC LỤC.........................................................................................................2 DANH MỤC BẢNG.........................................................................................2 DANH MỤC ĐỒ THỊ.......................................................................................2 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................................................................2 MỞ ĐẦU...........................................................................................................2 1.Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................2 2. Tổng quan về các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án...................2 2.1. Các công trình nghiên cứu về KTQT chi phí ở trong nước.......................2 2.1.1. Các nghiên cứu về nhận diện chi phí......................................................2 2.1.2. Các nghiên cứu về dự toán chi phí..........................................................2 2.1.3. Các nghiên cứu về phân bổ chi phí, xác định giá phí..............................2 2.1.4. Các nghiên cứu về phân tích chi phí.......................................................2 2.1.5. Các nghiên cứu về báo cáo kế toán quản trị chi phí................................2 2.1.6. Các công trình nghiên cứu liên quan đến doanh nghiệp bưu chính..................2 2.2. Các công trình nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí trên thế giới................2 2.3. Kết luận rút ra từ các công trình nghiên cứu..............................................2 3. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................2 4.1. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................2 2 4.2. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................2 5. Câu hỏi nghiên cứu........................................................................................2 6. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................2 6.1. Phương pháp nghiên cứu định tính............................................................2 6.1.1. Phương pháp quan sát.............................................................................2 6.1.2. Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình......................................2 6.1.3. Phương pháp phỏng vấn..........................................................................2 6.2.Phương pháp nghiên cứu định lượng..........................................................2 6.2.1. Xác định tổng thể mẫu nghiên cứu..........................................................2 6.2.2. Xác định mẫu nghiên cứu........................................................................2 6.3. Phương pháp thu thập dữ liệu....................................................................2 6.4. Phương pháp tổng hợp, phân tích dữ liệu..................................................2 7. Những đóng góp mới của luận án.................................................................2 8. Kết cấu luận án..............................................................................................2 Chương 1: LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP DỊCH VỤ ....................................2 1.1.BẢN CHẤT, VAI TRÒ CỦA KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ...............2 1.1.1.Bản chất của kế toán quản trị chi phí.......................................................2 1.1.2.Vai trò của kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp...............................2 1.2.CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KTQT CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP DỊCH VỤ...................................................2 3 1.2.1. Nhóm các nhân tố bên trong doanh nghiệp.............................................2 1.2.2. Nhóm nhân tố bên ngoài doanh nghiệp...................................................2 1.3.NỘI DUNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP DỊCH VỤ.............................................................................................2 1.3.1.Phân loại chi phí.......................................................................................2 1.3.1.1.Phân loại chi phí theo chức năng hoạt động......................................2 1.3.1.2.Phân loại chi phí theo nội dung kinh tế.................................................2 1.3.1.3.Phân loại chi phí theo mối quan hệ với mức độ hoạt động..........................2 1.3.1.4.Phân loại chi phí trong việc lựa chọn các phương án tối ưu.................2 1.3.1.5.Phân loại chi phí theo thẩm quyền ra quyết định..................................2 1.3.1.6.Phân loại chi phí theo khả năng quy nạp vào các đối tượng chịu chi phí ...........................................................................................................2 1.3.2. Xây dựng định mức chi phí và lập dự toán chi phí.................................2 1.3.2.1.Xây dựng định mức chi phí...................................................................2 1.3.2.2.Lập dự toán chi phí hoạt động dịch vụ..................................................2 1.3.3.Các phương pháp xác định chi phí...........................................................2 1.3.3.1.Phương pháp xác định chi phítheo các mô hình KTQT chi phí truyền thống ...........................................................................................................2 1.3.3.2.Phương pháp xác định chi phí theo các mô hình KTQT chi phí hiện đại ...........................................................................................................2 1.3.4.Phân tích thông tin chi phí cho việc ra quyết định...................................2 1.3.5.Báo cáo kế toán quản trị chi phí...............................................................2 4 1.3.5.1.Báo cáo quản trị phục vụ cho mục đích hoạch định của nhà quản trị.......2 1.3.5.2. Báo cáo quản trị phục vụ cho mục đích kiểm soát chi phí...................2 1.3.5.3. Báo cáo kế toán quản trị cho mục đích ra quyết định kinh doanh.......2 1.3.6.Đánh giá trung tâm trách nhiệm chi phí...................................................2 Kết luận chương 1.............................................................................................2 Chương 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP BƯU CHÍNH VIỆT NAM.......2 2.1. TỔNG QUAN VỀ CÁC DOANH NGHIỆP BƯU CHÍNH VIỆT NAM..2 2.1.1. Khái quát về các doanh nghiệp bưu chính Việt Nam..............................2 2. 1. 2. Đặc điểm bộ máy quản lý và hoạt động dịch vụ ảnh hưởng đến KTQT chi phí trong các DNBC Việt Nam.......................................................................2 2.1. 2.1. Đặc điểm bộ máy quản lý trong các DNBC Việt Nam............................2 2.1.2.2. Đặc điểm hoạt động dịch vụ ảnh hưởng đến KTQT chi phí trong các DNBC Việt Nam.......................................................................................2 2.1.2.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán............................................................2 2.2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP BƯU CHÍNH VIỆT NAM..................2 2.2.1. Thực trạng phân loại chi phí....................................................................2 2.2.2. Thực trạng xây dựng định mức chi phí và lập dự toán trong các DNBC Việt Nam...........................................................................................................2 2.2.2.1. Thực trạng xây dựng định mức chi phí trong các DNBC Việt Nam....2 2.2.2.2. Thực trạng công tác lập dự toán trong các DNBC Việt Nam..............2 5 2.2.3. Thực trạng xác định chi phí hoạt động dịch vụ trong các DNBC Việt Nam...2 2.2.3.1. Thực trạng lựa chọn phương pháp xác định chi phí trong các DNBC Việt Nam...................................................................................................................2 2.2.3.2. Xác định chi phí hoạt động dịch vụ bưu chính trong các DNBC Việt Nam...................................................................................................................2 2.2.4. Thực trạng phân tích thông tin chi phí phục vụ quản trị....................................2 2.2.5. Thực trạng báo cáo kế toán quản trị chi phí hoạt động dịch vụ ........2 2.2.6. Đánh giá trung tâp trách nhiệm chi phí...............................................2 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP BƯU CHÍNH VIỆT NAM................2 2.3.1. Những kết quả đạt được........................................................................2 2.3.2. Những mặt tồn tại..................................................................................2 2.3.3. Nguyên nhân..........................................................................................2 2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan..................................................................2 Kết luận chương 2............................................................................................2 Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP BƯU CHÍNH VIỆT NAM. 2 3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGÀNH BƯU CHÍNH........................2 3.1.1. Môi trường bưu chính thế giới................................................................2 3.1.2. Định hướng phát triển của ngành bưu chính Việt Nam trong thời gian tới.......................................................................................................................2 3.1.3. Định hướng phát triển của doanh nghiệp bưu chính Việt Nam..............2 6 3.2. YÊU CẦU VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP BƯU CHÍNH VIỆT NAM................................................................................2 3.2.1. Yêu cầu hoàn thiện KTQT chi phí hoạt động trong các DNBC Việt Nam...................................................................................................................2 3.2.2. Phương hướng hoàn thiện KTQT chi phí trong các DNBC Việt Nam...2 3.3. HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP BƯU CHÍNH VIỆT NAM..................2 3.3.1. Hoàn thiện phân loại chi phí hoạt động dịch vụ trong các DNBC Việt Nam...................................................................................................................2 3.3.2. Hoàn thiện hệ thống định mức chi phí hoạt động dịch vụ bưu chính trong các DNBC Việt Nam...............................................................................2 3.3.3. Hoàn thiện dự toán chi phí hoạt động dịch vụ bưu chính trong các DNBC Việt Nam...............................................................................................2 3.3.4. Hoàn thiện phương pháp xác định chi phí hoạt động dịch vụ trong các DNBC Việt Nam.......................................................................................2 3.3.5. Hoàn thiện việc phân tích chi phí hoạt động dịch vụ để ra các quyết định kinh doanh.................................................................................................2 3.3.6. Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí.............................2 3.4. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KTQT CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ TRONG CÁC DNBC VIỆT NAM.........................2 3.4.1. Đối với nhà nước.....................................................................................2 3.4.2. Đối với các doanh nghiệp bưu chính Việt Nam......................................2 3.4.3. Về phía các tổ chức đào tạo, tư vấn tài chính kế toán.............................2 7 Kết luận chương 3.............................................................................................2 KẾT LUẬN.......................................................................................................2 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................2 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ..............2 PHỤ LỤC..........................................................................................................2 8 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Tiêu thức phân loại chi phí trong các DNBC...................................2 Bảng 2.2: Định mức dịch vụ bưu chính................................................................2 Bảng 2.3: Kết quả xác định chi phí trong tổng công ty Bưu Điện Việt Nam. . .2 Bảng 2.4: Phân bổ chi phí quản lý, chi phí bán hàng........................................2 Bảng 2.5: Phân bổ chi phí BC- PHBC cho 4 công đoạn...................................2 Bảng 2.6: Chi phí dịch vụ thư cơ bản trong nước.............................................2 Bảng 2.7: Chi phí dịch vụ thư cơ bản quốc tế chiều đi.....................................2 Bảng 2.8. Tập hợp sản lượng dịch vụ bưu chính..............................................2 Bảng 2.9: Hệ số quy đổi sản lượng và giá thành dịch vụ..................................2 Bảng 2.10: Hệ số quy đổi sản lượng và giá thành dịch vụ công đoạn khai thác ...........................................................................................................................2 Bảng 2.11: Hệ số quy đổi sản lượng và giá thành dịch vụ................................2 công đoạn vận chuyển.......................................................................................2 Bảng 2.12: Hệ số quy đổi sản lượng và giá thành dịch vụ................................2 Bảng 2.13: Kết quả tổng hợp giá thành năm 2016:...........................................2 Bảng 3.1. Tổng hợp dự báo trong nước và quốc tế...........................................2 Bảng 3.2.Phân loại chi phí dịch vụ bưu chính theo mối quan hệ với mức độ hoạt động...........................................................................................................2 Bảng 3.3: Thống kê thời gian thực hiện hoạt động công đoạn – giao dịch.......2 Bảng 3.4: Thống kê thực hiện hoạt động – công đoạn khai thác......................2 Bảng 3.5: Thống kê thực hiện hoạt động – công đoạn vận chuyển..................2 Bảng 3.6: Thống kê thực hiện hoạt động – công đoạn phát trả.........................2 Bảng 3.7: Tổng hợp giá thành theo hoạt động..................................................2 9 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa chức năng quản lý với kế toán quản trị chi phí.......2 Sơ đồ 1.2: Hệ thống dự toán ngân sách..............................................................2 Sơ đồ 1.3: phương pháp xác định chi phí thực tế..............................................2 Sơ đồ 1.4: Các bước thực hiện phương pháp Kaizen........................................2 Sơ đồ 2.1: Tổ chức quản lý Tổng công ty Bưu điện Việt Nam.........................2 Sơ đồ 2.2: Tổ chức bộ máy quản lý tại Tổng công ty cổ phần bưu chính Viettel................................................................................................................2 Sơ đồ 2.3: Qui trình thực hiện dịch vụ bưu chính.............................................2 Sơ đồ 2.4: Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán trong các DNBC............................2 Sơ đồ 2.5: Trình tự lập dự toán tại Tổng công ty CP bưu chính Viettel..........2 Sơ đồ 2.6: Xác định chi phí sản xuất kinh doanh dịch vụ bưu chính...............2 Sơ đồ 2.7: Phân bổ chi phí BC-PHBC cho nhóm dịch vụ BC và nhóm dịch vụ PHBC................................................................................................................2 Sơ đồ 3.1: Phản ánh xu hướng phát triển bưu chính.........................................2 Sơ đồ 3.2: Phương án khai thác bưu chính.......................................................2 Sơ đồ 3.3: Phản ánh chuỗi giá trị mới của dịch vụ chuyển phát tài liệu...........2 Sơ đồ 3.4: Phản ánh chuỗi giá trị mở rộng với dịch vụ chuyển phát nhanh.....2 10 DANH MỤC ĐỒ THỊ Đồ thị 2.1: Doanh thu ngành bưu chính qua các năm.....................................2 Đồ Thị 2.2: Phương pháp xác định chi phí..................................................2 11 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DN KTTC KTQT KTQTCP CP NLVL NVLTT NCTT CPSXC DNBC SXKD BCĐKT BCTC HNKTQT DNSX QĐ BKH TT BTC PHBC Doanh nghiệp Kế toán tài chính Kế toán quản trị Kế toán quản trị chi phí Chi phí Nguyên liệu vật liệu Nguyên liệu vật liệu trực tiếp Nhân công trực tiếp Chi phí sản xuất chung Doanh nghiệp bưu chính Sản xuất kinh doanh Bảng cân đối kế toán Báo cáo tài chính Hội nhập kinh tế quốc tế Doanh nghiệp sản xuất Quyết định Bộ Kế Hoạch và Đầu Tư Thông tư BộTài Chính Phát hành bưu chính 12 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cuộc CMCN 4.0 đang diễn ra ở một số quốc gia phát triển như Mỹ, EU, Nhật Bản, Singapore... Sức nóng của nó đang lan tới các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. CMCN 4.0sẽ tác động đến hầu hết các lĩnh vực, các ngành kinh tế, các quốc gia, chiều rộng và chiều sâu của những thay đổi này báo trước sự chuyển đổi của toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị. Đứng trước cơ hội và thách thức mà cuộc CMCN 4.0 mang lại các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bưu chính của Việt Nam nói riêng đều phải có những thay đổi để thích nghi với sự biến đổi chung của toàn xã hội. Để thực hiện được việc này các doanh nghiệp hiện nay, đang có những bước thay đổi mạnh mẽ cả về phương thức lao động và cách thức quản lý. Trong đó, kế toán quản trị là công cụ có vai trò rất quan trọng trong việc cung cấp thông tin phục vụ cho việc quản lý sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp. Đặc biệt thông tin chi phí do kế toán quản trị cung cấp chủ yếu phục vụ cho yêu cầu quản lý của nhà quản trị trong các doanh nghiệp giúp các nhà quản trị doanh nghiệpViệt Nam nói chung và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bưu chính nói riêng có thể hoạch định, ra quyết định và kiểm soát toàn bộ quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mình. Do đó, kế toán quản trị chi phí có vai trò quan trọng giúp nhà quản trị đưa ra các quyết định tối ưu đối với doanh nghiệp mình. Tuy nhiên việc vận dụng kế toán quản trị nói chung và kế toán quản trị chi phí nói riêng ở các doanh nghiệpViệt Nam nói chung và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bưu chính nói riêng chưa được quan tâm và thực hiện một cách khoa học. Dẫn đến thông tin chi phí cung cấp cho các nhà quản trị trong các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp bưu chính nói riêng làchưa chính xác, kịp thời và hiệu quả. Vì vậy, việc nghiên cứu nhằm hoàn thiện kế 13 toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bưu chính nói riêng cần thiết và cấp bách. Xuất phát từ nhữ lý dotrên nghiên cứu sinh đã lựa chọn đề tài“Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí hoạt động dịch vụ trong các doanh nghiệp bưu chính Việt Nam” làm đề tài nghiên cứucho luận án tiến sĩ của mình. 2. Tổng quan về các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án 2.1. Các công trình nghiên cứu về KTQT chi phí ở trong nước 2.1.1. Các nghiên cứu về nhận diện chi phí Theo mục đính cung cấp thông tin chi phí, những đề tài nghiên cứu về KTQT chi phí đã đề cập đến cách nhận diện chi phí như sau: - Theo chức năng để tính giá thành sản phẩm với mục tiêu để lập báo cáo tài chính - Theo nội dung kinh tế, dùng để lập dự toán đánh giá trách nhiệm của các trung tâm chi phí và kiểm soát các khoản chi phí - Theo mức độ hoạt động nhằm mục tiêu lập dự toán linh hoạt phân tích chi phí và xác định điểm hòa vốn - Theo khả năng quy nạp chi phí phục vụ tính giá thành sản phẩm Từ những cách nhận diện chi phí trên đã có rất nhiều nhà nghiên cứu đi sâu vào nghiên cứu từng nội dung cụ thể. Lê Thị Thanh Hương (2012)“Tổ chức công tác kế toán tại các cơ sở y tế công lập tỉnh Quản Ngãi”.Tác giả đã tập trung nghiên cứu, khảo sát công tác kế toán, bao gồm tổ chức bộ máy kế toán, tổ chức thu thập, xử lý, cung cấp thông tin trên góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị chi phí trong các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế tại Việt Nam trong khoảng thời gian từ năm 2008 đến 2012, là giai đoạn thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính. Trên góc độ kế toán quản trị chi phí, luận án đã đề cập đến cách phân loại chi phí theo nội dung chi, theo quyền tự chủ và theo tính chất hoạt động nhằm thực hiện kế 14 toán theo mục lục ngân sách Nhà nước. Theo nội dung chi thì chi phí được phân loại thành chi thanh toán cá nhân, chi quản lý hành chính, chi nghiệp vụ chuyên môn,… Theo tính chất hoạt động thì chi phí được phân loại thành chi hoạt động sự nghiệp và chi hoạt động sản xuất kinh doanh. Chi thường xuyên và chi không thường xuyên là cách phân loại chi phí theo quyền tự chủ. Tuy nhiên, nội dung kế toán quản trị chi phí chỉ được đề cập dưới một góc độ nhỏ trong phạm vi nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán tài chính của tác giả. Đinh Thị Kim Xuyến (2014) “Công tác kế toán quản trị chi phí và giá thành tại các doanh nghiệp viễn thông di động Việt Nam”. Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về KTQT chi phí và giá thành trong doanh nghiệp dịch vụ, từ việc làm rõ bản chất của KTQT chi phí và giá thành, nhu cầu thông tin chi phí và giá thành cho quản trị doanh nghiệp, đến nội dung của KTQT chi phí và giá thành trong các doanh nghiệp dịch vụ. Luận án trình bày khá rõ những ảnh hưởng của đặc điểm kinh doanh và tổ chức kinh doanh đến công tác KTQT chi phí và giá thành tại các doanh nghiệp viễn thông di động Việt Nam. Đặc biệt, căn cứ vào kết quả khảo sát, tác giả đã đưa ra một số đánh giá khác xác đáng về thực trạng KTQT chi phí và giá thành trong các doanh nghiệp viễn thông di động. Chương 3 tác giả đã đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác KTQT chi phí và giá thành tại các doanh nghiệp viễn thông di động tại Việt Nam. Tác giả đã nghiên cứu các cách nhận diện chi phí trong KTQT như phân loại chi phí theo khả năng quy nạp chi phí cho đối tượng hạch toán chi phí, phân loại chi phí theo mối quan hệ với báo cáo tài chính, phân loại chi phí theo mối quan hệ với mức độ hoạt động…Để phục vụ cho việc ra quyết định quản trị DN, các chi phí kinh doanh của các DN viễn thông được phân loại thành chi phí cố định hay chi phí biến đổi. 2.1.2. Các nghiên cứu về dự toán chi phí 15 Để kiểm soát chi phí, dự toán chi phí được lập cho từng sản phẩm hoặc từng bộ phận sản xuất trong các doanh nghiệp. Do đó, dự toán chi phí là môt trong những nội dung được đề cập nhiều trong các nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí. Hồ Văn Nhàn (2010) “Tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí và giá thành dịch vụ vận chuyển hành khách trong các doanh nghiệp taxi”. Trong luận án, tác giả tập trung vào nghiên cứu kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành dịch vụ vận chuyển. Từ đó, tác giả đề cập đến lập dự toán chi phí và phân tích tình hình thực hiện dự toán chi phí dịch vụ vận chuyển, từ đó định giá bán dịch vụ vận chuyển dựa vào thông tin KTQT chi phí và giá thành. Vũ Thị Kim Anh (2012)“Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí vận tải tại các doanh nghiệp vận tải đường sắt Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế”. Tác giả đã xác định nội dung lập định mức và dự toán là quan trọng và cần thiết trong các doanh nghiệp vận tải đường sắt. Theo đó mô hình lập dự toán trong các doanh nghiệp này là mô hình từ dưới lên (xuất phát từ đơn vị cơ sở) với các loại dự toán: Dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, dự toán chi phí nhân công trực tiếp, dự toán chi phí sản xuất chung, dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp. Tác giả cũng cho rằng việc xây dựng dự toán linh hoạt cho ngành đường sắt hiện nay, là cần thiết nhằm kiểm soát chi phí đồng thời giúp các nhà quản trị xác định sự thay đổi các mức vận chuyển tác động đến như thế nào đến chi phí cũng như đánh giá được kết quả hoạt động . Huỳnh Thị Hồng Hạnh (2014)“Phân tích và thiết kế hệ thống thông tin kế toán trong các bệnh viện công”. Tác giảđã có đề cập đến lập dự toán chi trên cơ sở kinh phí được giao, tuy nhiên nghiên cứu này mới chỉ thực hiện được mục đích hiểu rõ về chu trình giao kinh phí trong các bệnh viện công, từ đó thiết kế bộ mã trong hệ thống thông tin kế toán. Trần Thế Cương (2016) “Mở rộng tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập ở Việt Nam”. Tác giả đã có đề cập đến việc xây dựng định mức chi 16 phí thông qua quy chế chi tiêu nội bộ để kiểm soát chi phí, tuy nhiên chưa đưa ra được giải pháp đối với việc xây đựng định mức chi phí này. 2.1.3. Các nghiên cứu về phân bổ chi phí, xác định giá phí Nguyễn Thị Ngọc Lan (2012)“Tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hoá trong các công ty vận tải đường bộ Việt Nam” đã nghiên cứu phương pháp ABC, tác giả cho rằng phương pháp này sẽ giúp doanh nghiệp vận tải quản trị chi phí tốt hơn, thông tin chi phí chính xác hơn. Tác giả đã xác định các hoạt động, tỷ lệ phân bổ cho các hoạt động (chi phí tiếp nhận và xử lý đơn hàng phân bổ theo số lượng đơn hàng; chi phí dịch vụ khách hàng phân bổ theo số lượng khách hàng) khi thực hiện dịch vụ vận tải.. Đào Thúy Hà (2015)“Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất thép ở Việt Nam” trong luận án tác giả đã tiến hành nghiên cứu định lượng sử dụng mô hình SPSS 18 để đánh giá nhu cầu thông tin và mức độ đáp ứng thông tin cho nhà quản trị trong thực hiện chức năng quản lý, đưa ra các giải pháp hoàn thiện KTQT chi phí cho các doanh nghiệp có cơ cấu giản đơn, trực tuyến chức năng và đơn vị chiến lược trong ngành thép ở Việt Nam. Luận án cũng nghiên cứu về các phương pháp xác định chi phí dựa trên hoạt động, phương pháp chi phí mục tiêu hay phương pháp tiêu chuẩn. Nguyễn Thanh Huyền (2015) “Vận dụng phương pháp kế toán quản trị chi phí vào chu kỳ sống của sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất gạch ốp lát ở Việt Nam”, trong nghiên cứu tác giả cũng đã đưa quản trị chi phí theo chu kỳ sản phẩm từ giai đoạn nghiên cứu, giai đoạn sản xuất trước đại trà và giai đoạn đại trà với mô hình quản trị chi phí tương ứng với từng giai đoạn đó là mô hình chi phí mục tiêu, chi phí Kaizen kết hợp với chi phí tiêu chuẩn. Trần Thế Cương(2016)“Mở rộng tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập ở Việt Nam”. cũng đã đề cập đến việc tính giá dịch vụ khám chữa bệnh, phải tính đúng, tính đủ chi phí trong giá dịch vụ khám chữa bệnh, tuy 17 nhiên luận án cũng chỉ nêu được thực trạng mà chưa đưa ra giải pháp cụ thể do luận án tác giả tập trung nghiên cứu về mở rộng tự chủ đối với các bệnh viện công lập ở Việt Nam. 2.1.4. Các nghiên cứu về phân tích chi phí Vũ Thị Kim Anh (2012)“Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí vận tải tại các doanh nghiệp vận tải đường sắt Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” đã phân tích chi phí vận tải để ra quyết định kinh doanh: - Phân tích mối quan hệ chi phí khối lượng lợi nhuận - Xác định giá cước vận tải theo biến phí toàn bộ. Khi phân tích mối quan hệ chi phí- sản lượng- lợi nhuận tác giả đã phân tích sản lượng hòa vốn, doanh thu hòa vốn, vùng an toàn, đòn bẩy kinh doanh, điều này rất hữu ích đối với các nhà quản trị vận tải đường sắt vì hạn chế được rủi ro hoạt động, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững. Khi xác định giá cước vận tải theo biến phí toàn bộ tác giả cho rằng cần xác định phạm vi linh hoạt của giá cước vận tải trong các trường hợp: Khi năng lực vận tải còn dư thừa; hoạt động trong điều kiện khó khăn; phải cạnh tranh với các loại vận tải khác. Tuy nhiên nghiên cứu chưa đi sâu phân tích các thông tin phục vụ cho quá trình ra quyết định: chấp nhận hay từ chối đơn hàng vận tải; tự thực hiện hợp đồng hay thuê ngoài thực hiện. Lê Thị Thanh Hương (2012)“Tổ chức công tác kế toán tại các cơ sở y tế công lập tỉnh Quản Ngãi”. Phân tích thông tin chi phí được tác giả trình bày trong nghiên cứu của mình thường được thực hiện dưới hình thức so sánh giữa việc thực hiện kế hoạch với thực hiện, năm nay với năm trước và tập trung chủ yếu phân tích theo chuyên đề, phân tích số lượt người khám chữa bệnh, chỉ tiêu giường bệnh, phân tích tình hình sử dụng và quản lý Ngân sách Nhà nước cấp,…và theo phương pháp so sánh là chủ yếu. Tuy nhiên, tác giả không đưa ra giải pháp cho vấn đề này trong nghiên cứu của mình. 18 2.1.5. Các nghiên cứu về báo cáo kế toán quản trị chi phí Vũ Thị Kim Anh (2012)“Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí vận tải tại các doanh nghiệp vận tải đường sắt Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” đã đề xuất hệ thống báo cáo KTQTchi phí trong các doanh nghiệp vận tải, bao gồm: - Báo cáo dự toán phục vụ cho chức năng lập kế hoạch: báo cáo dự toán trung tâm chi phí, báo cáo dự toán chi phí theo loại hình vận chuyển; - Báo cáo đánh giá trách nhiệm của trung tâm chi phí thông qua báo cáo tình hình thực hiện chi phí của trung tâm chi phí; - Báo cáo phục vụ cho việc ra quyết định của nhà quản lý thông qua báo cáo phân tích chênh lệch chi phí vận tải; Tuy nhiên, tác giả mới so sánh giữa chi phí thực tế và chi phí dự toán để xác định chênh lệch mà chưa phân tích nhân tốtác động làm phát sinh chênh lệch và nguyên nhân dẫn đến chênh lệch chi phí cũng như các báo cáo cung cấp thông tin thích hợp. Điều này làm hạn chế quá trình cung cấp thông tin cho nhà quản lý. 2.1.6. Các công trình nghiên cứu liên quan đến doanh nghiệp bưu chính Những đề tài nghiên cứu liên quan đến kế toán nói chung và kế toán quản trị nói riêng trong doanh nghiệp bưu chính. Chúc Anh Tú (2009) “Vận dụng chuẩn mực hợp nhất báo cáo tài chính để tổ chức hệ thống báo cáo tài chính hợp nhất ở tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam”. Trong luận án này, tác giả đã hệ thống hóa và chỉ ra khái niệm và đặc điểm của các tập đoàn kinh tế, báo cáo tài chính hợp nhất của các tập đoàn kinh tế. Ngoài ra, luận án còn phân tích rõ từng khâu trong quy trình tổ chức hệ thống báo cáo tài chính hợp nhất ở các tập đoàn nói chung và ở VNPT nói riêng. Luận án đã đưa ra được các giải pháp hoàn thiện các vấn đề cơ bản về tổ chức báo cáo tài chính hợp nhất trên cơ sở kinh nghiệm của các nước trên thế giới. 19 Hoàng Thị Tuyết (2010) “Kiểm soát tài chính trong Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam”. Trong luận án, tác giả đã đề cập đến mục tiêu xây dựng các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả kiểm soát tài chính trong tập đoàn bưu chính viễn thông Việt Nam. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về tập đoàn kinh tế và kiểm soát tài chính trong tập đoàn kinh tế cùng với việc đánh giá hiện trạng kiểm soát tài chính của một số nước trong khu vực và trên thế giới. Ngụy Thu Hiền (2013) “Xây dựng mô hình kế toán quản trị trong các công ty cổ phần chuyển phát nhanh thuộc tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam”. Trong luận án, tác giả đã hệ thống hóa và rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn về kế toán quản trị trong doanh nghiệp bưu chính. Trên cơ sở đó đưa ra một số giải pháp xây dựng và vận dụng mô hình kế toán quản trị doanh nghiệp chuyển phát nhanh bưu điện thuộc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. 2.2. Các công trình nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí trên thế giới Trên thế giới các đề tài nghiên cứu của các luận án về KTQT chủ yếu tập trung vào: Thứ nhất, là nghiên cứu về KTQT chi phí tập trung vào đề tài: sự khác biệt giữa kế toán chi phí và kiểm soát quản trị, hệ thống thông tin kế toán và quản trị chiến lược. Trong nhóm này có một số luận án nghiên cứu về phân bổ chi phí, phân tách chi phí, hạch toán chi phí theo hoạt động, quản lý chi phí theo hoạt động… Majid Nili Ahmadabadi, Ali Soleimani (2013) “Feasibility study for implementation of an activity – Based Costing System (ABCS) in Alloy Steel Industries” có 8 nhân tổ ảnh hưởng đến khả năng áp dụng ABC vào ngành sản xuất thép của Iran đó là: (1) Chi phí SXC chiếm tỷ trọng lớn, (2) quy trình sản xuất phức tạp, (3) các sản phẩm có tính chất khác biệt, (4) chủng loại sản phẩm đa dạng, (5) kích thước sản phẩm phong phú, (6) sử dụng nhiều loại 20