§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
LỜI MỞ ĐẦU
Trong nền kinh tế thị trường luôn diễn ra sự cạnh tranh gay gắt và quyết liệt giữa
các doanh nghiệp, để tồn tại và ngày càng phát triển đòi hỏi các doanh nghiệp phải
không ngừng cải tiến trang thiết bị, áp dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện
đại để sản xuất ra các sản phẩm được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng. Và quan
trọng là giá cả hợp lý để đạt được lợi nhuận tối đa thì việc quản lý và hạch toán tốt
công tác kế toán nguyên vật liệu là rất quan trọng trở thành mối quan tâm hàng đầu
của mọi doanh nghiệp sản xuất cũng như nhà quản lý.
Chi phí nguyên vật liệu là chi phí quan trọng và chiếm tỷ lệ lớn nhất trong tổng
chi phí thực tế cấu thành sản phẩm, là chỉ tiêu kinh tế quan trọng thông qua số liệu
của bộ phận kế toán cung cấp, các nhà quản lý doanh nghiệp đề ra phương án kinh
doanh tối ưu cho đơn vị mình. Là một doanh nghiệp hoạt động trong nghành xây
lắp Công ty Trường An phải cạnh tranh gay gắt với rất nhiều doanh nghiệp trong
nghành thì việc tổ chức hoàn thiện công tác kế toán nguyên vật liệu tại công ty trở
nên quan trọng và cần thiết hơn.
Nhận thức được vai trò và vị trí của phần hành kế toán nguyên vật liệu nên em
đã chọn đề tài “Hoàn thiện kế toán nguyên vật liệu tại Công ty Trường An” cho
chuyên đề thực tập tốt nghiệp của mình.Chuyên đề bao gồm 3 phần chính:
Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về kế toán NVL trong doanh nghiệp sản
xuất.
Chương 2: Thực trạng kế toán nguyên vật liệu tại Công ty Trường An.
Chương 3: Hoàn thiện kế toán nguyên vật liệu tại Công ty Trường An.
Do kiến thức còn hạn chế và thời gian có hạn nên chuyên đề thực tập của em
còn nhiều thiếu sót, em rất mong sẽ nhận được góp ý của Cô giáo và anh chị trong
phòng kế toán để chuyên đề của em được hoàn chỉnh hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
Ch¬ng 1
lý luËn chung vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu
trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
1. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt
liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
1) VÞ trÝ, vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt.
VËt liÖu lµ nh÷ng ®èi tîng lao ®éng ®· ®îc thay ®æi do lao
®éng cã Ých cña con ngêi t¸c ®éng vµo. Theo M¸c, tÊt c¶ nh÷ng
vËt thÓ thiªn nhiªn xung quanh ta mµ lao ®éng cã Ých cã thÓ t¸c
®éng vµo ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi ®Òu lµ ®èi tîng
lao ®éng nhng kh«ng ph¶i ®èi tîng lao ®éng nµo còng lµ nguyªn
vËt liÖu.
Nguyªn vËt liÖu lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm míi cã ®Æc ®iÓm: VËt liÖu chØ tham
gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt vÒ mÆt hiÖn vËt th× nguyªn vËt
liÖu ®îc tiªu dïng hoµn toµn, kh«ng gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt
chÊt ban ®Çu. VÒ mÆt gi¸ trÞ, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ®îc
chuyÓn dÞch toµn bé mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm míi t¹o ra. Do
vËy, ngêi ta nãi r»ng nguyªn vËt liÖu ®èi víi s¶n xuÊt vµ trong
doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh c¬m ¨n níc uèng hµng ngµy cña con
ngêi. Chi phÝ vÒ vËt liÖu lu«n chiÕm tØ träng lín trong gi¸ thµnh
s¶n phÈm. V× vËy, nguyªn vËt liÖu kh«ng chØ quyÕt ®Þnh ®Õn
mÆt sè lîng cña s¶n phÈm mµ cßn ¶nh hëng lín trùc tiÕp ®Õn
2
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
chÊt lîng s¶n phÈm. Nguyªn vËt liÖu ®¶m b¶o chÊt lîng cao,
®óng quy c¸ch chñng lo¹i th× chÊt lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt míi
®¹t yªu cÇu, phôc vô ®¾c lùc h¬n cho nhu cÇu tiªu dïng cña x·
héi.
Nhng bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp cßn ph¶i quan t©m ®Õn sù
tån t¹i cña chÝnh m×nh . §ã lµ ph¶i lµm sao ®Ó kh«ng ngõng
n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm víi gi¸ thµnh h¹ nhÊt ®¹t ®îc møc
lîi nhuËn cao nhÊt nghÜa lµ doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn
viÖc sö dông tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu tõ ®ã lµm cho chi phÝ h¹
thÊp vµ lµm t¨ng thªm s¶n phÈm cho x· héi.
2) Yªu cÇu qu¶n lý NVL
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp
kh«ng n»m ngoµi quy luËt c¹nh tranh. ChÝnh quy luËt nµy ®ßi
hái doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng khai th¸c tèt ®a n¨ng lùc s¶n
xuÊt vèn cã mµ cßn ph¶i ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng. Muèn cã
s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng th× s¶n phÈm ph¶i ®¹t
chÊt lîng, mÉu m· ®a d¹ng, gi¸ c¶ hîp lý. Mét trong nh÷ng yÕu tè
t¸c ®éng vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i kÓ ®Õn c¸c yÕu tè ®Çu
vµo mµ NVL lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng. MÆt kh¸c,
trong ngµnh x©y dùng chi phÝ NVL chiÕm tû träng lín (70-80%)
trong gi¸ thµnh.V× vËy, qu¶n lý NVL trong doanh nghiÖp XDCB lµ
yªu cÇu cÊp b¸ch ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu lîi nhuËn. Tuy nhiªn, do
tr×nh ®é kh¸c nhau nªn ph¹m vi, møc ®é, ph¬ng ph¸p qu¶n lý
NVL lµ kh¸c nhau, ngoµi ra nã cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng vµ sù
3
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
nhiÖt t×nh cña ngêi qu¶n lý. X· héi cµng ph¸t triÓn, khèi lîng s¶n
phÈm cµng nhiÒu, chñng lo¹i NVL ngµy cµng ®a d¹ng phong phó.
ë níc ta, NVL ®îc s¶n xuÊt ë nhiÒu n¬i víi tr×nh ®é kü thuËt
kh¸c nhau nªn chÊt lîng, sè lîng kÝch cì kh¸c nhau. Do ®ã yªu
cÇu qu¶n lý NVL trªn tinh thÇn tiÕt kiÖm ®óng ®Þnh møc, kiÓm
tra chÆt chÏ sè lîng, chÊt lù¬ng… NVL nhËp kho ®Ó ®¶m b¶o
cho nh÷ng s¶n phÈm tèt nhÊt
XuÊt ph¸t tõ vai trß, ®Æc ®iÓm cña NVL trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt viÖc qu¶n lý NVL ®ßi hái ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ, khoa häc ë
tÊt c¶ c¸c kh©u thu mua, b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông.
- Kh©u thu mua: §Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn
hµnh b×nh thêng th× doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn ®¶m b¶o
cho c¸c lo¹i NVL ®îc thu mua ®ñ khèi lîng, chÊt lîng, ®óng quy
c¸ch, chñng lo¹i. KÕ ho¹ch thu mua ®óng tiÕn ®é phï hîp víi kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. §ång thêi, doanh nghiÖp ph¶i
thêng xuyªn tiÕn hµnh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch thu mua ®Ó tõ ®ã chän nguån thu mua ®¶m b¶o
vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶ vµ chi phÝ thu mua thÊp nhÊt.
- Kh©u b¶o qu¶n: Tæ chøc b¶o qu¶n NVL ph¶i quan t©m tíi
viÖc tæ chøc tèt kho tµng, bÕn b·i, trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c ph¬ng
tiÖn c©n ®o kiÓm tra, thùc hiÖn ®óng chÕ ®é b¶o qu¶n ®èi víi
tõng lo¹i NVL, tr¸nh h háng mÊt m¸t, hao hôt ®¶m b¶o an toµn
lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu qu¶n lý NVL.
4
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
- Kh©u dù tr÷: Thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ cña
NVL, h¹n chÕ NVL bÞ ø ®äng, rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt kinh
doanh lµ mét ®ßi hái ®èi víi kh©u dù tr÷. Do ®ã, doanh nghiÖp
ph¶i x©y dùng ®Þnh møc dù tr÷ tèi ®a vµ ®Þnh møc d÷ tr÷ tèi
thiÓu cho tõng lo¹i NVL ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kh«ng bÞ ®×nh trÖ, gi¸n ®o¹n do viÖc cung cÊp, thu mua kh«ng
kÞp thêi hoÆc g©y t×nh tr¹ng ø ®äng vèn do viÖc dù tr÷ qu¸
nhiÒu.
- Kh©u sö dông: Qu¶n lý ë kh©u sö dông ph¶i thùc hiÖn
viÖc sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm trªn c¬ së ®Þnh møc, dù to¸n chi
phÝ nh»m h¹ thÊp chi phÝ, tiªu hao NVL trong gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¨ng tÝch luü cho doanh nghiÖp. Do vËy, ë kh©u nµy cÇn
ph¶i cÈn tæ chøc tèt viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh t×nh h×nh xuÊt
dïng vµ sö dông NVL trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Nh vËy, c«ng t¸c qu¶n lý vËt liÖu rÊt quan träng. Trong thùc
tÕ vÉn cßn cã nhiÒu doanh nghiÖp ®Ó thÊt tho¸t NVL do kh«ng
cã sù qu¶n lý tèt ë c¸c kh©u hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®óng yªu
cÇu. VËy nªn, ®Ó qu¶n lý tèt NVL th× DN ph¶i lu«n ph¶i c¶i tiÕn
c«ng t¸c qu¶n lý NVL cho phï hîp víi thùc tÕ.
3) NhiÖm vô cña kÕ to¸n NVL
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý kÕ to¸n vËt liÖu trong doanh
nghiÖp cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
5
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
Thùc hiÖn viÖc ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ vËt liÖu phï hîp víi c¸c
nguyªn t¾c chuÈn mùc kÕ to¸n ®· quy ®Þnh vµ yªu cÇu qu¶n
trÞ doanh nghiÖp.
Tæ chøc chøng tõ, tµi kho¶n kÕ to¸n, sæ kÕ to¸n phï hîp víi
ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho ¸p dông trong doanh nghiÖp
®Ó ghi chÐp, ph©n lo¹i tæng hîp sè liÖu ®Çy ®ñ, kÞp thêi sè
hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña vËt liÖu trong
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m cung cÊp th«ng
tin ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn
hµng b¸n.
KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch vÒ
mua vËt liÖu, kÕ ho¹ch sö dông vËt liÖu cho s¶n xuÊt vµ kÕ
ho¹ch b¸n hµng.
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu lµ rÊt cÇn thiÕt do
vËy doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæ chøc khoa häc hîp lý ®Ó cung cÊp
th«ng tin kÞp thêi, ®Çy ®ñ phôc vô cho yªu cÇu qu¶n trÞ doanh
nghiÖp.
II/ Tæ chøc ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ NVL:
1) Ph©n lo¹i NVL:
§Ó tiÕn hµnh
nghiÖp ph¶i
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh
sö dông rÊt nhiÒu lo¹i, thø NVL kh¸c nhau víi néi
dung kinh tÕ, c«ng dông tÝnh
n¨ng lý ho¸ kh¸c nhau. Khi tæ
chøc h¹ch to¸n chi tiÕt víi tõng thø lo¹i NVL phôc vô cho kÕ to¸n
qu¶n trÞ doanh DN cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i NVL. Mçi doanh
6
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
nghiÖp do tÝnh ®Æc thï trong s¶n xuÊt kinh doanh nªn sö dông
nh÷ng lo¹i NVL kh¸c nhau vµ sù ph©n chia còng kh¸c nhau theo
tõng tiªu thøc nhÊt ®Þnh.
Ph©n lo¹i NVL lµ viÖc ph©n chia NVL cña doanh nghiÖp thµnh
c¸c lo¹i, c¸c nhãm, c¸c thø theo tiªu thøc ph©n lo¹i nhÊt ®Þnh.
* C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ vai trß cña NVL trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ NVL
®îc chia thµnh nh÷ng lo¹i sau:
- NVL chÝnh ( cã thÓ bao gåm nöa thµnh phÈm mua ngoµi ) lµ
®èi tîng lao ®éng chñ yÕu cÊu thµnh nªn thùc thÓ chÝnh cña
s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra nh xi m¨ng, g¹ch, ngãi …trong doanh
nghiÖp x©y dùng. §èi víi nöa thµnh phÈm mua ngoµi víi môc
®Ých tiÕp tôc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm.
- VËt liÖu phô: Lµ lo¹i vËt liÖu cã vai trß phô trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, phôc
vô cho s¶n xuÊt, cho viÖc b¶o qu¶n, bao gãi s¶n phÈm nh c¸c
thuèc nhuém, thuèc tÈy trong doanh nghiÖp dÖt, bao b× vµ vËt
liÖu ®ãng gãi s¶n phÈm…
- Nhiªn liÖu: Lµ lo¹i vËt liÖu phôc vô cho c«ng nghÖ s¶n xuÊt
s¶n phÈm, cho ho¹t ®éng m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i
nh x¨ng, dÇu, h¬i ®èt…
- ThiÕt bÞ c¬ b¶n: Bao gåm c¸c thiÕt bÞ cÇn l¾p, kh«ng cÇn
l¾p c¸c vËt kÕt cÊu, c¸c vËt t x©y dùng… dïng cho c«ng t¸c x©y
dùng c¬ b¶n trong doanh nghiÖp
7
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
- Phô tïng thay thÕ: Lµ nh÷ng lo¹i vËt t dïng ®Ó söa ch÷a,
thay thÕ m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, c«ng cô, dông
cô.
- VËt liÖu kh¸c: Lµ lo¹i vËt liÖu kh«ng ®îc xÕp vµo lo¹i kÓ
trªn gåm phÕ liÖu do qua tr×nh s¶n xuÊt lo¹i ra nh s¾t, thÐp,
gç, v¶i vôn hay phÕ liÖu thu håi ®îc tõ viÖc thanh lý tµi s¶n cè
®Þnh
- Tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n trÞ NVL mµ mçi lo¹i NVL trªn ®îc chia thµnh c¸c nhãm, c¸c thø mét c¸ch chi tiÕt .
* C¨n cø vµo nguån gèc cña NVL cã thÓ chia NVL trong doanh
nghiÖp thµnh c¸c lo¹i:
- NVL nhËp tõ bªn ngoµi: Do mua ngoµi, nhËn gãp vèn liªn
doanh, nhËn biÕu tÆng....
- NVL tù chÕ: Do DN tù s¶n xuÊt.
* C¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña NVL, NVL cã thÓ chia
thµnh:
+NVL dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh
NVL dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm
NVL dïng cho qu¶n lý ë c¸c ph©n xëng, dïng cho bé phËn
b¸n hµng, bé phËn qu¶n lý cña DN.
+ NVL dïng cho nhu cÇu kh¸c
NVL ®em gãp vèn liªn doanh
NVL ®em quyªn tÆng
8
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
NVL nhîng b¸n
Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i vËt liÖu nh trªn, ®Ó phôc vô cho
qu¶n lý vËt liÖu mét c¸ch tû mû, chÆt chÏ, ®Æc biÖt trong ®iÒu
kiÖn øng dông tin häc vµo c«ng t¸c kÕ to¸n th× DN cã thÓ lËp
danh ®iÓm vËt liÖu.
LËp danh ®iÓm lµ quy ®Þnh cho mçi thø vËt liÖu mét ký hiÖu
riªng b»ng hÖ thèng c¸c ch÷ sè (KÕt hîp víi c¸c ch÷ c¸i) thay thÕ
tªn gäi, quy c¸ch, kÝch cì chóng tuú theo tõng doanh nghiÖp, hÖ
thèng danh ®iÓm vËt t, cã thÓ x©y dùng theo nhiÒu c¸ch kh¸c
nhau, nhng ph¶i ®¶m b¶o ®¬n gi¶n, dÔ nhí, kh«ng trïng l¾p.
Th«ng thêng hay dïng ký hiÖu tµi kho¶n cÊp 1, tµi kho¶n cÊp 2
®Ó ký hiÖu lo¹i, nhãm vËt t, kÕt hîp víi nh÷ng ch÷ c¸i cña tªn
vËt t ®Ó ký hiÖu tªn vËt t.
Sæ danh ®iÓm vËt t ®îc sö dông thèng nhÊt trªn ph¹m vi
toµn doanh nghiÖp
2) §¸nh gi¸ NVL
2.1 §¸nh gi¸ NVL theo trÞ gi¸ vèn thùc tÕ.
§¸nh gi¸ NVL lµ viÖc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ trÞ cña NVL ë nh÷ng
thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh
Khi ®¸nh gi¸ NVL ph¶i tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt sau:
+ Nguyªn t¾c gi¸ gèc:
Nguyªn t¾c gi¸ gèc: Theo chuÈn mùc – 02 Hµng tån kho, vËt
liÖu ph¶i ®îc ®Ênh gi¸ theo gi¸ gèc. Gi¸ gèc hay cßn gäi lµ trÞ
gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt liÖu lµ toµn bé c¸c chi phÝ mµ doanh
9
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
nghiÖp ®· bá ra ®Ó cã ®îc nh÷ng vËt liÖu ®ã ë ®Þa ®iÓm vµ
tr¹ng th¸i hiÖn t¹i
Nguyªn t¾c thËn träng : VËt liÖu ®îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ gèc
nhng trêng hîp gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc thÊp h¬n gi¸
gèc th× tÝnh theo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc . Gi¸ trÞ
thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc lµ gi¸ b¸n íc tÝnh cña hµng tån kho
(vËt liÖu) trong kú s¶n xuÊt kinh doanh trõ ®i chi phÝ íc tÝnh
®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm vµ chi phÝ íc tÝnh cÇn thiÕt cho viÖc
tiªu thô chóng.
Nguyªn t¾c nhÊt qu¸n : C¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n ¸p dông
trong ®¸nh gi¸ vËt liÖu ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n. Tøc lµ
kÕ to¸n ®· chän ph¬ng ph¸p nµo th× ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p
®ã nhÊt qu¸n trong suèt niªn ®é kÕ to¸n. Doanh nghiÖp cã thÓ
thay ®æi ph¬ng ph¸p ®· chän, nhng ph¶i ®¶m b¶o ph¬ng
ph¸p thay thÕ cho phÐp tr×nh bµy th«ng tin kÕ to¸n mét c¸ch
trung thùc vµ hîp lý h¬n, ®ång thêi ph¶i gi¶i tr×nh ®îc sù thay
®æi ®ã.
Sù h×nh thµnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt liÖu ® îc ph©n
biÖt ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh
- Thêi ®iÓm mua x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng mua
- Thêi ®iÓm nhËp kho x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng nhËp
- Thêi ®iÓm xuÊt kho x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn hµng xuÊt
10
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
- Thêi ®iÓm tiªu thô x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng tiªu
thô
*TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña NVL nhËp kho.
Trong DN, NVL ®îc nhËp tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau mµ gi¸ trÞ
cña chóng trong tõng trêng hîp ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ nh sau:
- Víi NVL nhËp kho do mua ngoµi:
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nhËp kho bao gåm gi¸ mua, c¸c kho¶n
thuÕ kh«ng ®îc hoµn l¹i, chi vËn chuyÓn bèc xÕp, b¶o qu¶n
trong qu¸ tr×nh mua hµng vµ c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan trùc
tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh mua NVL, trõ ®i c¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i vµ gi¶m gi¸ hµng b¸n do kh«ng ®óng quy c¸ch, phÈm
chÊt.
Trêng hîp mua NVL vµo sö dông cho ®èi chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia
t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, gi¸ mua lµ gi¸ cha cã thuÕ gi¸
trÞ gia t¨ng.
Trêng hîp mua NVL vµo ®îc sö dông cho ®èi tîng kh«ng chÞu
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, hoÆc sö dông cho c¸c
môc ®Ých phóc lîi, c¸c dù ¸n....th× bao gåm c¶ thuÕ GTGT
( tæng gi¸ thanh to¸n)
- Víi NVL do thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ
bao gåm gi¸ vèn thùc tÕ cña NVL xuÊt kho mang ®i chÕ biÕn
céng víi chi phÝ thuª gia c«ng chÕ biÕn thùc tÕ céng víi chi phÝ
11
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
vËn chuyÓn, bèc xÕp ®a NVL ®i gia c«ng vµ ®a vËt liÖu vÒ
nhËp kho.
- NVL tù s¶n xuÊt: TÝnh theo gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ.
- NVL nhËn cña c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc, c¸ nh©n tham gia gãp
vèn liªn doanh: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña NVL lµ gi¸ do héi ®ång
liªn doanh ®¸nh gi¸ céng c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t sinh khi tiÕp
nhËn NVL
- Víi NVL do ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp, biÕu tÆng : TrÞ gi¸ vèn
®îc x¸c ®Þnh lµ gi¸ trÞ hîp lý céng c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t sinh.
- PhÕ liÖu thu håi ®îc nhËp kho: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña nã lµ
gi¸ íc tÝnh ( cã thÓ b¸n ®îc, cã thÓ sö dông ®îc).
*TrÞ gi¸ thùc tÕ cña NVL xuÊt kho.
Do NVL nhËp tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, nhiÒu lÇn kh¸c nhau
vµ gi¸ thùc tÕ mçi lÇn nhËp còng kh¸c nhau, v× vËy rÊt khã x¸c
®Þnh ®îc ngay gi¸ NVL xuÊt kho trong mçi lÇn nhËp. NhiÖm vô
kÕ to¸n lµ ph¶i tÝnh to¸n chÝnh x¸c gi¸ thùc tÕ xuÊt kho NVL
cho c¸c nhu cÇu ®èi tîng sö dông kh¸c nhau, theo ®óng ph¬ng
ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho ®· ®¨ng ký ¸p dông, ®ång thêi
ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n.
Tuú theo ®Æc ®iÓm yªu cÇu qu¶n lý, tr×nh ®é qu¶n lý cña
tõng doanh nghÞªp mµ doanh nghiÖp sÏ ®¨ng ký ¸p dông mét
trong nh÷ng ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ NVL xuÊt kho sau:
- §¸nh gi¸ NVL theo gi¸ ®Ých danh: Theo ph¬ng ph¸p nµy khi
xuÊt kho vËt liÖu th× c¨n cø vµo sè lîng xuÊt kho thuéc l« nµo vµ
12
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
®¬n gi¸ thùc tÕ cña l« ®ã ®Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt
liÖu xuÊt kho
- Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn : TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña
vËt liÖu xuÊt kho ®îc tÝnh c¨n cø vµo sè lîng vËt liÖu xuÊt kho
vµ ®¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn theo c«ng thøc
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ
vËt liÖu xuÊt kho
Sè lîng vËt
=
liÖu xuÊt
x
kho
TrÞ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu
§¬n gi¸
b×nh qu©n
gia quyÒn
+
TrÞ gi¸ thùc tÕ
vËt
tån ®Çu kú
liÖu
nhËp
trong kú
§¬n gi¸ =
b×nh
qu©n
Sè lîng vËt liÖu tån ®Çu
kú
+
Sè lîng vËt liÖu
nhËp trong kú
§¬n gi¸ b×nh qu©n thêng ®îc tÝnh cho tõng thø vËt liÖu
§¬n gi¸ b×nh qu©n cã thÓ x¸c ®Þnh cho c¶ kú ®îc gäi
lµ ®¬n gi¸ b×nh qu©n c¶ kú hay ®¬n gi¸ b×nh qu©n cè ®Þnh.
Theo c¸ch nµy khèi lîng tÝnh to¸n gi¶m nhng chØ tÝnh ®îc trÞ
13
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt liÖu vµo thêi ®iÓm cuèi kú nªn kh«ng
thÓ cung cÊp th«ng tin kÞp thêi.
§¬n gi¸ b×nh qu©n cã thÓ x¸c ®Þnh sau mçi lÇn nhËp
®îc gäi lµ ®¬n gÝa b×nh qu©n liªn hoµn hay ®¬n gi¸ b×nh
qu©n di ®éng. Theo c¸ch nµy x¸c ®Þnh ®îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ
vËt liÖu hµng ngµy cung cÊp th«ng tin ®îc kÞp thêi. Tuy nhiªn
khèi lîng tÝnh to¸n sÏ nhiÒu h¬n.
- Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc: Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn
gi¶ ®Þnh hµng nµo nhËp tríc sÏ ®îc xuÊt tríc vµ lÊy ®¬n gi¸ xuÊt
b»ng ®¬n gi¸ nhËp. TrÞ gi¸ vËt liÖu cuèi kú ®îc tÝnh theo ®¬n
gi¸ cña nh÷ng lÇn nhËp sau cïng.
- Ph¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tríc: Ph¬ng ph¸p nµy dùa
trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng nµo nhËp sau ®îc xuÊt tríc, lÊy ®¬n gi¸
xuÊt b»ng ®¬n gi¸ nhËp. TrÞ gi¸ vËt liÖu cuèi kú ®îc tÝnh theo
®¬n gi¸ cña nh÷ng lÇn nhËp ®Çu tiªn.
Ngoµi c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ vËt liÖu xuÊt kho theo
chuÈn mùc 02-Hµng tån kho th× c¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ ¸p
dông c¸c ph¬ng ph¸p sau:
- Ph¬ng ph¸p tÝnh theo ®¬n gi¸ tån ®Çu kú: Ph¬ng ph¸p
nµy tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho ®îc tÝnh trªn c¬
së sè lîng vËt liÖu xuÊt kho vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån ®Çu
kú.
TrÞ
gi¸
vèn =
Sè
lîng
14
vËt x
§¬n gi¸ thùc
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
thùc tÕ vËt liÖu
liÖu xuÊt kho
tÕ tån ®Çu kú
xuÊt kho
2.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n: Gi¸ h¹ch to¸n
cña vËt liÖu lµ gi¸ do doanh nghiÖp tù quy ®Þnh (cã thÓ lÊy gi¸
kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ mua t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã ) vµ ®îc sö
dông thèng nhÊt trong toµn doanh nghiÖp vµ trong mét thêi gian
dµi. Hµng ngµy sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ghi sæ chi tiÕt gi¸ trÞ
vËt liÖu nhËp, xuÊt. Cuèi kú, tÝnh ra trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt
liÖu xuÊt kho theo hÖ sè gi¸:
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ
vËt liÖu tån ®Çu kú
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ
+
vËt liÖu nhËp trong
kú
HÖ sè gi¸ =
(H)
TrÞ gi¸ h¹ch to¸n vËt
liÖu tån ®Çu kú
TrÞ gi¸ h¹ch to¸n
+
vËt liÖu nhËp trong
kú
TrÞ gi¸ vèn
thùc tÕ vËt
liÖu xuÊt kho
TrÞ
=
gi¸
h¹ch
to¸n vËt liÖu
x
HÖ sè gi¸(H)
xuÊt kho
3) Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt NVL.
H¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu lµ viÖc h¹ch to¸n kÕt hîp gi÷a thñ
kho vµ phßng kÕ to¸n trªn c¬ së c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho
nh»m ®¶m b¶o theo dâi chÆt chÏ sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn
®éng tõng lo¹i, nhãm thø vËt liÖu vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ. C¸c
15
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc hÖ thèng chøng tõ, më c¸c sæ kÕ
to¸n chi tiÕt vµ vËn dông ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu
phï hîp ®Ó t¨ng cêng qu¶n lý vËt liÖu.
3.1. Chøng tõ kÕ to¸n sö dông.
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp,
c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc nhËp - xuÊt
vËt liÖu ®Òu ph¶i lËp chøng tõ ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®óng chÕ ®é
qui ®Þnh.
Theo chÕ ®é chøng tõ ban hµnh theo Q§ 1141/TC/Q§/C§KT
ngµy 01/11/1995 vµ theo Q§ 885/1998/Q§/BTC ngµy 16/7/1998
cña Bé Tµi ChÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vÒ vËt liÖu bao gåm:
- PhiÕu nhËp kho(MÉu 01- VT)
- PhiÕu xuÊt kho(MÉu 02-VT)
- PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé( MÉu 03-VT)
- Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm, hµng ho¸(MÉu 08-VT)
- Ho¸ ®¬n(GTGT)- MS 01 GTKT - 2LN
- Ho¸ ®¬n b¸n hµng mÉu 02 GTKT – 2LN
-Ho¸ ®¬n cíc vËn chuyÓn (MÉu 03- BH)
§èi víi c¸c chøng tõ nµy ph¶i lËp kÞp thêi, ®Çy ®ñ theo
®óng qui ®Þnh vÒ mÉu biÓu, néi dung, ph¬ng ph¸p lËp, ngêi lËp
chøng tõ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña
chøng tõ cña c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh.
16
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
Ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông thèng nhÊt theo qui
®Þnh cña nhµ níc, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông thªm c¸c
chøng tõ híng dÉn:
- PhiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc(MÉu 04- VT)
- Biªn b¶n kiÓm nghiÖm (MÉu 05 – VT)
- PhiÕu b¸o vËt t cßn l¹i cuèi kú(MÉu 07 – VT)
3.2 C¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt NVL:
3.2.1 Ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song
*Néi dung:
+ ë kho:
Thñ kho dïng “thÎ kho” ®Ó ghi chÐp hµng ngµy
t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho cña tõng thø vËt t theo chØ tiªu
sè lîng.
Khi nhËn chøng tõ nhËp, xuÊt vËt t hµng ho¸, thñ kho ph¶i
kiÓm tra tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi
chÐp sè thùc nhËp, thùc xuÊt vµo chøng tõ vµ thÎ kho; cuèi ngµy
tÝnh ra sè tån kho ®Ó ghi vµo cét tån trªn thÎ kho. §Þnh kú thñ
kho göi c¸c chøng tõ nhËp – xuÊt ®· ph©n lo¹i theo tõng thø vËt
t hµng ho¸ cho phßng kÕ to¸n.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sè(thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt
®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt cho tõng thø vËt t theo c¶ 2
chØ tiªu sè lîng vµ gi¸ trÞ.
KÕ to¸n khi nhËn ®îc chøng tõ nhËp, xuÊt cña thñ kho göi lªn,
kÕ to¸n kiÓm tra l¹i chøng tõ, hoµn chØnh chøng tõ; c¨n cø vµo
17
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho ®Ó ghi vµo sæ(thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt
vËt t, mçi chøng tõ ®îc ghi mét dßng.
Cuèi th¸ng, kÕ to¸n lËp B¶ng kª nhËp – xuÊt – tån trªn sæ kÕ
to¸n tæng hîp.
+ §èi chiÕu sæ kÕ to¸n chi tiÕt víi thÎ kho vµ thñ kho.
+ §èi chiÕu sè liÖu dßng tæng céng trªn b¶ng kª nhËp – xuÊt
– tån víi sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp;
+ §èi chiÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt víi sè liÖu kiÓm
kª thùc tÕ.
Cã thÓ kh¸i qu¸t néi dung, tr×nh tù h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu
theo ph¬ng ph¸p ghi sæ song song theo s¬ ®å sau:
18
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
ThÎ kho
PNK
PXK
ThÎ (sæ)
chi tiÕt
B¶ng kª tæng hîp nhËp,
xuÊt, tån
Sæ kÕ to¸n
tæng hîp
Ghi hµng ngµy
§èi chiÕu
Ghi cuèi th¸ng
¦u ®iÓm:
19
§¹i häc C«ng nghiÖp Hµ Néi
Khoa KÕ to¸n
Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n dÔ lµm, dÔ kiÓm tra ®èi chiÕu sè
liÖu, ®¶m b¶o ®é tin cËy cña th«ng tin vµ cã kh¶ n¨ng cung cÊp
th«ng tin nhanh cho qu¶n trÞ hµng tån kho
Nhîc ®iÓm: Khèi ghi chÐp lín (®Æc biÖt trêng hîp doanh
nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t) ghi chÐp trïng l¾p chØ tiªu sè
lîng gi÷a kÕ to¸n vµ thñ kho.
§iÒu kiÖn ¸p dông:
ThÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp Ýt cã chñng lo¹i vËt t, khèi
lîng c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt Ýt, ph¸t sinh kh«ng thêng xuyªn
tr×nh ®é nh©n viªn kÕ to¸n cha cao.
3.2.2 Ph¬ng ph¸p ghi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
*Néi dung
+ ë kho: Thñ kho sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp gièng nh ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song.
+ ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
®Ó ghi chÐp t×nh h×nh lu©n chuyÓn vËt t trong th¸ng còng nh
sè tån kho cuèi th¸ng tõng thø vËt t theo tõng kho, dïng cho c¶
n¨m. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ghi mçi th¸ng mét lÇn vµo cuèi
th¸ng, mçi thø vËt t ®îc ghi mét dßng trªn sæ. §Þnh kú, sau khi
nhËn ®îc chøng tõ nhËp, xuÊt kho tõ thñ kho, kÕ to¸n thùc hiÖn
viÖc kiÓm tra vµ hoµn chØnh chøng tõ, sau ®ã ph©n lo¹i, s¾p
xÕp chøng tõ nhËp xuÊt theo tõng thø vËt t hoÆc cã thÓ lËp b¶ng
kª nhËp hoÆc b¶ng kª xuÊt ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc theo dâi vµ
ghi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµo cuèi th¸ng. Sæ ®èi chiÕu
20
- Xem thêm -