Tài liệu Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần dto

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DTO SINH VIÊN THỰC HIỆN : NGUYỄN HẢI YẾN MÃ SINH VIÊN : A18785 CHUYÊN NGÀNH : KẾ TOÁN HÀ NỘI 2014 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DTO Giáo viên hƣớng dẫn : ThS. Vũ Thị Kim Lan Sinh viên thực hiện : Nguyễn Hải Yến Mã sinh viên : A18785 Chuyên ngành : Kế toán HÀ NỘI 2014 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Trước hết em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể thầy, cô trường Đại học Thăng Long nói chung và các thầy, cô Bộ môn Kế toán nói riêng đã dạy dỗ, truyền đạt những kiến thức quý báu cho em trong thời gian qua. Em xin cảm ơn cô giáo ThS. Vũ Thị Kim Lan, người đã nhiệt tình hướng dẫn em thực hiện khóa luận tốt nghiệp này. Em xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo, các bác, các cô (chú) và các anh (chị) trong công ty Cổ phần DTO đã tạo điều kiện thuận lợi cho em được thực tập tại công ty, được tiếp xúc thực tế, giải đáp thắc mắc, giúp em có thêm hiểu biết về công việc kế toán trong suốt quá trình thực tập. Với vốn kiến thức hạn hẹp và thời gian thực tập tại công ty có hạn nên em không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, phê bình của các thầy cô và ban lãnh đạo, các bác, các cô (chú) và các anh (chị) trong công ty Cổ phần DTO. Đó sẽ là hành trang quý giá giúp em hoàn thiện kiến thức của mình sau này. Sinh viên Nguyễn Hải Yến LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Nguyễn Hải Yến Thang Long University Library MỤC LỤC Trang LỜI MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT .......................................................................... 1 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT ......................1 1.1.1. Khái niệm và phân loại chi phí sản xuất ........................................................1 1.1.1.1 Khái niệm về chi phí sản xuất ......................................................................1 1.1.1.2 Phân loại chi phí sản xuất ............................................................................1 1.1.2. Khái niệm và phân loại giá thành sản phẩm .................................................3 1.1.2.1 Khái niệm về giá thành sản phẩm ................................................................3 1.1.2.2 Phân loại giá thành sản phẩm .....................................................................4 1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất .................................................................................................5 1.1.4. Sự cần thiết và nhiệm vụ của kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ................................................................................................5 1.2. ĐỐI TƢỢNG TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ ĐỐI TƢỢNG TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ...................................................................................6 1.2.1. Đối tƣợng tập hợp chi phí sản xuất.................................................................6 1.2.2. Đối tƣợng tính giá thành sản phẩm ................................................................7 1.3. KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT .....................................................7 1.3.1. Các phƣơng pháp tập hợp chi phí sản xuất ...................................................7 1.3.2. Kế toán chi phí sản xuất tại doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phƣơng pháp kê khai thƣờng xuyên ...............................................................8 1.3.2.1 Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp .....................................................8 1.3.2.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp .............................................................9 1.3.2.3 Kế toán chi phí sản xuất chung ..................................................................11 1.3.2.4 Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất..............................................................13 1.3.3. Kế toán chi phí sản xuất tại doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phƣơng pháp kiểm kê định kỳ.......................................................................13 1.3.3.1 Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ...................................................14 1.3.3.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp ...........................................................14 1.3.3.3 Kế toán chi phí sản xuất chung ..................................................................15 1.3.3.4 Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất..............................................................15 1.3.4. Kiểm kê và đánh giá giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ ..............................16 1.3.4.1 Xác định giá trị SPDD cuối kỳ theo chi phí nguyên vật liệu chính ..........16 1.3.4.2 Xác định giá trị SPDD cuối kỳ theo sản lượng ước tính tương đương ....16 1.3.4.3 Xác định giá trị SPDD cuối kỳ theo 50% chi phí chế biến .......................17 1.3.4.4 Xác định giá trị SPDD cuối kỳ theo chi phí định mức hoặc kế hoạch .....17 1.4. PHƢƠNG PHÁP TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM .......................................17 1.4.1.1 Phương pháp trực tiếp (còn gọi là phương pháp giản đơn) .....................18 1.4.1.2 Phương pháp hệ số .....................................................................................18 1.4.1.3 Phương pháp tổng cộng chi phí .................................................................18 1.4.1.4 Phương pháp theo tỷ lệ chi phí ...................................................................19 1.4.1.5 Phương pháp loại trừ giá trị sản phẩm phụ ..............................................19 1.4.1.6 Phương pháp tính giá thành liên hợp ........................................................19 1.4.1.7 Phương pháp tính giá thành tại các doanh nghiệp sản xuất theo kiểu chế biến liên tục .................................................................................................20 1.5. CÁC HÌNH THỨC SỔ KẾ TOÁN SỬ DỤNG TRONG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM .........................................21 1.5.1. Hình thức kế toán Nhật ký chung .................................................................22 1.5.2. Hình thức kế toán Nhật ký chứng từ ............................................................23 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DTO ............... 24 2.1. TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN DTO ...............................................24 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần DTO ...............24 2.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty ................................24 2.1.2.1 Ngành nghề kinh doanh .............................................................................24 2.1.2.2 Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm ...................................25 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý của công ty .............................................26 2.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán của công ty .............................................28 Thang Long University Library 2.1.5. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán tại công ty .............................................30 2.2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DTO ................................................33 2.2.1. Đối tƣợng tập hợp chi phí sản xuất và đối tƣợng tính giá thành sản phẩm tại công ty ........................................................................................................33 2.2.1.1 Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất ............................................................33 2.2.1.2 Đối tượng tính giá thành sản phẩm ...........................................................33 2.2.2. Phân loại chi phí sản xuất tại công ty ...........................................................33 2.2.3. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất tại công ty ...............................................34 2.2.3.1 Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ...................................................34 2.2.3.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp ...........................................................40 2.2.3.3 Kế toán chi phí sản xuất chung ..................................................................47 2.2.4. Kế toán tính giá thành sản phẩm tại công ty ...............................................58 2.2.4.1 Tổng hợp chi phí sản xuất ..........................................................................58 2.2.4.2 Đánh giá giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ và tính giá thành thành phẩm tại công ty Cổ phần DTO ............................................................................60 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DTO ............................................................. 69 3.1. ĐÁNH GIÁ VỀ THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DTO ........................69 3.1.1. Ƣu điểm ...........................................................................................................69 3.1.2. Hạn chế ............................................................................................................70 3.2. MỘT SỐ Ý KIẾN NHẰM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DTO ......71 3.2.1. Ý kiến về cách xác định lƣơng nhân viên quản lý bộ phận và hạch toán tiền ăn giữa ca .................................................................................................71 3.2.2. Ý kiến về việc thay đổi hình thức kế toán ....................................................76 KẾT LUẬN DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt Tên đầy đủ BD Bồi dưỡng BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BTP Bán thành phẩm CCDC Công cụ dụng cụ CN Công nhân CP Chi phí CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp CPNVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CPSXC Chi phí sản xuất chung DDCK Dở dang cuối kỳ đ đồng GTGT Giá trị gia tăng KC Kết chuyển KPCĐ Kinh phí công đoàn NKCT Nhật ký chứng từ NVL Nguyên vật liệu NVLC Nguyên vật liệu chính NVLP Nguyên vật liệu phụ PC Phụ cấp SP Sản phẩm SPDD Sản phẩm dở dang SX Sản xuất SXKD Sản xuất kinh doanh TK Tài khoản TP Thành phẩm TSCĐ Tài sản cố định VLC Vật liệu chính VNĐ Việt Nam đồng Thang Long University Library DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ, CÔNG THỨC Trang Sơ đồ 1.1. Kế toán chi phí NVL trực tiếp theo phương pháp KKTX .............................9 Sơ đồ 1.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp theo phương pháp KKTX ...................10 Sơ đồ 1.3. Kế toán chi phí sản xuất chung theo phương pháp KKTX ..........................12 Sơ đồ 1.4. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất theo phương pháp KKTX......................13 Sơ đồ 1.5. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp theo phương pháp KKĐK ..........14 Sơ đồ 1.6. Kế toán chi phí sản xuất theo phương pháp KKĐK ....................................15 Sơ đồ 1.7. Trình tự ghi sổ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo hình thức kế toán Nhật ký chung ...................................................................................22 Sơ đồ 1.8. Trình tự ghi sổ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo hình thức kế toán Nhật ký - Chứng từ ...........................................................................23 Sơ đồ 2.1. Quy trình sản xuất ống gang ........................................................................25 Sơ đồ 2.2. Tổ chức bộ máy quản lý của công ty ...........................................................26 Sơ đồ 2.3. Tổ chức bộ máy kế toán của công ty............................................................29 Sơ đồ 2.4. Trình tự ghi sổ kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty Cổ phần DTO...............................................................................................32 Bảng 2.1. Phiếu xuất kho ...............................................................................................36 Bảng 2.2. Sổ chi tiết TK 6211 .......................................................................................37 Bảng 2.3. Bảng kê số 4 ..................................................................................................38 Bảng 2.4. Nhật ký chứng từ số 7 (Phần 1) (Trích) ........................................................39 Bảng 2.5. Sổ cái TK 621 (Trích) ...................................................................................40 Bảng 2.6. Mức tiền ăn ca ...............................................................................................41 Bảng 2.7. Hệ số lương theo cấp bậc ..............................................................................42 Bảng 2.8. Các khoản trích theo lương ...........................................................................42 Bảng 2.9. Bảng chấm công ............................................................................................44 Bảng 2.10. Bảng thanh toán lương ................................................................................45 Bảng 2.11. Bảng phân bổ tiền lương và BHXH tháng 06 năm 2014 (Trích TK 622) ..45 Bảng 2.12. Sổ chi tiết TK 6221 .....................................................................................46 Bảng 2.13. Sổ cái TK 622 (Trích) .................................................................................47 Bảng 2.14. Bảng thanh toán lương nhân viên quản lý ..................................................49 Bảng 2.15. Bảng phân bổ tiền lương và BHXH tháng 06 năm 2014 (Trích TK 627) ..49 Bảng 2.16. Sổ chi tiết TK 62711 ...................................................................................50 Bảng 2.17. Phiếu xuất kho .............................................................................................51 Bảng 2.18. Sổ chi tiết TK 62713 ...................................................................................52 Bảng 2.19. Bảng phân bổ khấu hao TSCĐ theo bộ phận ..............................................53 Bảng 2.20. Sổ chi tiết 62714 .........................................................................................54 Bảng 2.21. Hóa đơn dịch vụ sửa chữa ...........................................................................55 Bảng 2.22. Sổ chi tiết TK 62717 ...................................................................................56 Bảng 2.23. Sổ chi tiết TK 6271 .....................................................................................57 Bảng 2.24. Sổ cái TK 627 (Trích) .................................................................................58 Bảng 2.25. Sổ chi tiết TK 1541 .....................................................................................59 Bảng 2.26. Sổ cái TK 154 (Trích) .................................................................................60 Bảng 2.27. Thẻ tính giá thành BTP tại BP lò đứng cao tần ..........................................62 Bảng 2.28. Thẻ tính giá thành BTP tại BP lò trung tần ................................................63 Bảng 2.29. Thẻ tính giá thành BTP tại BP đúc li tâm ...................................................64 Bảng 2.30. Thẻ tính giá thành BTP tại BP lưu hóa .......................................................65 Bảng 2.31. Thẻ tính giá thành BTP tại BP bơm thử áp .................................................67 Bảng 2.32. Thẻ tính giá thành TP tại BP hoàn thiện .....................................................68 Bảng 3.1. Bảng thanh toán lương nhân viên quản lý bộ phận .......................................73 Bảng 3.2. Bảng phân bổ tiền lương và BHXH tháng 06 năm 2014 (Trích TK 627) ....73 Bảng 3.3. Bảng thanh toán lương công nhân trực tiếp sản xuất ....................................74 Bảng 3.4. Bảng phân bổ tiền lương và BHXH tháng 06 năm 2014 (Trích TK 622) ....74 Bảng 3.5. Sổ chi tiết TK 62711 .....................................................................................75 Bảng 3.6. Sổ chi tiết TK 6221 .......................................................................................75 Bảng 3.7. Sổ nhật ký chung ...........................................................................................77 Bảng 3.8. Sổ cái TK 621 ...............................................................................................78 Bảng 3.9. Sổ cái TK 622 ...............................................................................................79 Bảng 3.10. Sổ cái TK 627 .............................................................................................80 Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU Bất kỳ một doanh nghiệp nào hoạt động sản xuất kinh doanh trong cơ chế thị trường hiện nay cũng đều nhận thức được tầm quan trọng của nguyên tắc hết sức cơ bản là phải làm sao đảm bảo lấy thu nhập bù đắp chi phí đã bỏ ra bảo toàn được vốn và có lãi để tích luỹ, tái sản xuất mở rộng từ đó mới đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Chìa khoá để giải quyết vấn đề này chính là việc hạch toán ra sao để cho chi phí sản xuất và giá thành ở mức thấp nhất trong điều kiện có thể được của doanh nghiệp. Điều đó cho thấy sự cần thiết của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sẩn phẩm. Ngoài ra làm tốt kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm sẽ giúp cho doanh nghiệp nhìn nhận đúng đắn thực trạng của quá trình sản xuất, quản lý cung cấp thông tin một cách chính xác kịp thời cho bộ máy lãnh đạo để đề ra các quyết sách, biện pháp tối ưu nhằm tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp và cũng đồng thời giúp doanh nghiệp có sự chủ động sáng tạo trong sản xuất kinh doanh. Qua thời gian nghiên cứu lý luận và thực tế công tác tổ chức hạch toán tại Công ty Cổ phần DTO, được sự giúp đỡ nhiệt tình của cô giáo Th.s Vũ Thị Kim Lan và phòng Kế toán - tài chính của công ty, em đã chọn đề tài: “Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần DTO” cho bài khóa luận tốt nghiệp của mình. Kết cấu của bài khóa luận gồm 3 phần chính: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất. Chƣơng 2: Thực trạng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần DTO. Chƣơng 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần DTO. Mục đích nghiên cứu: Tìm hiểu thực trạng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm của Công ty Cổ phần DTO. Qua đó, hoàn thiện những kiến thức của bản thân đồng thời tìm ra những điểm còn hạn chế và đưa ra một số kiến nghị để hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty. Đối tượng nghiên cứu: Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần DTO. Phạm vi nghiên cứu: Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần DTO dưới góc độ kế toán tài chính trong tháng 06 năm 2014. CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1.1. Khái niệm và phân loại chi phí sản xuất 1.1.1.1 Khái niệm về chi phí sản xuất Quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là quá trình biến đổi một cách có ý thức và có mục đích, các yếu tố sản xuất đầu vào để hình thành các sản phẩm lao vụ, dịch vụ nhất định. Bất kỳ doanh nghiệp nào khi tiến hành sản xuất kinh doanh nhất định phải kết hợp hài hoà 3 yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất đó là: tư liệu sản xuất, đối tượng lao động và sức lao động, đồng thời quá trình sản xuất hàng hoá cũng chính là quá trình tiêu hao các yếu tố trên. Để sản xuất ra hàng hóa thì phải tiêu hao cả về lao động và đối tượng lao động. Do vậy có thể kết luận rằng: Chi phí sản xuất kinh doanh là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao động vật hóa mà doanh nghiệp đã bỏ ra có liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ nhất định (tháng, quý, năm). Thực chất chi phí là sự dịch chuyển vốn – chuyển dịch giá trị của các yếu tố sản xuất vào đối tượng tính giá thành. Khi tiến hành sản xuất không phải tất cả các khoản chi phí đều liên quan đến hoạt động sản xuất sản phẩm mà còn có những khoản chi phí khác như chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp. Do đó chỉ những chi phí để tiến hành các hoạt động sản xuất mới được coi là chi phí sản xuất. 1.1.1.2 Phân loại chi phí sản xuất Chi phí sản xuất kinh doanh có rất nhiều loại, nhiều khoản khác nhau cả về nội dung, tính chất, công dụng, vai trò, vị trí…trong quá trình sản xuất kinh doanh. Để thuận lợi cho công tác quản lý, hạch toán và kiểm tra chi phí cũng như phục vụ cho việc ra quyết định kinh doanh của nhà quản trị, chi phí sản xuất kinh doanh cần phải được phân loại theo những tiêu thức phù hợp. Phân loại theo yếu tố chi phí: Để phục vụ cho việc tập hợp, quản lý chi phí theo nội dung kinh tế ban đầu đồng nhất của nó mà không xét đến công dụng cụ thể, địa điểm phát sinh, chi phí được phân theo yếu tố. Cách phân loại này giúp cho việc xác định và phát triển định mức vốn lưu 1 Thang Long University Library động cũng như việc lập, kiểm tra và phân tích dự toán chi phí. Theo quy định hiện hành ở Việt Nam, toàn bộ chi phí được chia làm 7 yếu tố sau:  Yếu tố chi phí nguyên vật liệu: Bao gồm toàn bộ giá trị nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, phụ tùng thay thế, công cụ, dụng cụ.... Sử dụng vào sản xuất kinh doanh (loại trừ giá trị dùng không hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi);  Yếu tố chi phí nhiên liệu động lực: sử dụng vào quá trình sản xuất kinh doanh trong kỳ (trừ số lượng dùng không hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi);  Yếu tố chi phí tiền lương và các khoản phụ cấp lương: Phản ánh tổng số tiền lương và phụ cấp mang tính chất lương phải trả công nhân viên chức;  Yếu tố chi phí BHXH, BHYT, KPCĐ, BHTN: trích theo tỷ lệ quy định trên tổng số tiền lương và phụ cấp lương phải trả cho công nhân viên chức;  Yếu tố chi phí khấu hao TSCĐ: Phản ánh tổng số khấu hao tài sản cố định phải trích trong kỳ của tất cả TSCĐ sử dụng trong sản xuất kinh doanh trong kỳ;  Yếu tố chi phí dịch vụ mua ngoài: Phản ánh toàn bộ chi phí dịch vụ mua ngoài dùng vào sản xuất kinh doanh;  Yếu tố chi phí khác bằng tiền: Phản ánh toàn bộ chi phí khác bằng tiền chưa phản ánh vào các yếu tố trên dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ. Phân loại theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm: Căn cứ vào ý nghĩa của chi phí trong giá thành sản phẩm và để thuận tiện cho việc tính toàn bộ chi phí được theo khoản mục. Cách phân loại này dựa vào công dụng của chi phí và mức phân bổ chi phí cho từng đối tượng. Theo quy định hiện hành, giá thành sản phẩm ở Việt Nam gồm 3 khoản mục:  Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: là biểu hiện bằng tiền những nguyên vật liệu chủ yếu tạo thành thực thể vật chất của sản phẩm và các nguyên liệu phụ, kết hợp với nguyên vật liệu chính để sản xuất ra sản phẩm hoặc làm tăng chất lượng của sản phẩm, hoặc rút ngắn chu kỳ sản xuất sản phẩm,...;  Chi phí nhân công trực tiếp: là tiền lương chính, lương phụ, các khoản trích theo lương như BHXH, BHYT, KPCĐ, BHTN và các khoản phải trả khác cho công nhân trực tiếp sản xuất;  Chi phí sản xuất chung: là những chi phí để sản xuất ra sản phẩm nhưng không kể chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp. Chi phí sản xuất chung bao gồm chi phí nguyên vật liệu gián tiếp, chi phí nhân công gián tiếp, chi phí khấu hao TSCĐ sử dụng trong sản xuất và quản lý sản xuất, chi phí bảo trì,... 2 Ngoài ra, khi tính chỉ tiêu giá thành sản phẩm toàn bộ thì chỉ tiêu giá thành còn bao gồm khoản mục chi phí quản lý doanh nghiệp và chi phí bán hàng. Phân loại theo mối quan hệ với thời kỳ xác định kết quả kinh doanh: Theo cách phân loại này chi phí được chia làm 2 loại:  Chi phí sản phẩm: là những chi phí liên quan trực tiếp đến việc sản xuất sản phẩm, được xem là gắn liền với từng đơn vị sản phẩm khi chúng được sản xuất ra, chúng gắn liền với sản phẩm tồn kho chờ tiêu thụ và khi sản phẩm được tiêu thụ thì mới trở thành phí tổn để xác định kết quả kinh doanh;  Chi phí thời kỳ: là những chi phí phát sinh trong một thời kỳ và được tính hết vào phí tổn trong kỳ để xác định kết quả kinh doanh; bao gồm cả chi phí quản lý doanh nghiệp và chi phí bán hàng. Đối với doanh nghiệp có chu kỳ sản xuất kinh doanh dài và trong kỳ không có hoặc có ít doanh thu thì chúng được tính vào phí tổn của kỳ sau để xác định kết quả kinh doanh. Phân loại theo mối quan hệ với mức độ hoạt động Cách phân loại này căn cứ vào sự thay đổi của chi phí khi có sự thay đổi của mức độ hoạt động kinh doanh. Chi phí được chia thành 3 loại:  Chi phí khả biến (biến phí): là chi phí mà tổng số của nó sẽ biến động khi mức độ hoạt động thay đổi trong phạm vi phù hợp. Thông thường biến phí của một đơn vị hoạt động thì không đổi. Biến phí chỉ phát sinh khi có hoạt động kinh doanh. Biến phí được chia làm 2 loại là biến phí tỷ lệ và biến phí cấp bậc;  Chi phí bất biến (định phí): là những chi phí mà tổng số của nó không thay đổi hoặc rất ít thay đổi khi mức độ hoạt động thay đổi trong một phạm vi phù hợp. Định phí có thể chia làm 2 loại là định phí bắt buộc và định phí tùy ý;  Chi phí hỗn hợp: là chi phí mà thành phần của nó bao gồm cả yếu tố bất biến và yếu tố khả biến. Ở mức độ hoạt động căn bản, chi phí hỗn hợp thường thể hiện các đặc điểm của định phí, ở mức độ hoạt động vượt quá mức căn bản nó thể hiện đặc điểm của biến phí. 1.1.2. Khái niệm và phân loại giá thành sản phẩm 1.1.2.1 Khái niệm về giá thành sản phẩm Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các khoản hao phí về lao động sống và lao động vật hoá có liên quan đến khối lượng sản phẩm dịch vụ, lao vụ hoàn thành. Giá thành sản phẩm được xác định cho từng loại sản phẩm, lao vụ cụ thể và chỉ tính toán xác định với số lượng sản phẩm, lao vụ đã hoàn thành, kết thúc toàn bộ quá 3 Thang Long University Library trình sản xuất (thành phẩm) hay hình thành một giai đoạn công nghệ sản xuất (bán thành phẩm). 1.1.2.2 Phân loại giá thành sản phẩm Để đáp ứng các yêu cầu quản lý, hạch toán và kế hoạch hoá giá thành cũng như yêu cầu xác định giá cả hàng hoá, giá thành được xem xét dưới nhiều góc độ nhiều phạm vi tính toán khác nhau. Phân loại theo thời điểm tính và nguồn số liệu để tính giá thành.  Giá thành kế hoạch: là giá thành được tính trước khi bắt đầu sản xuất kinh doanh dựa trên co sở giá thành thực tế kỳ trước và các định mức, các dự toán chi phí của kỳ kế hoạch;  Giá thành định mức: Cũng như giá thành kế hoạch, giá thành định mức cũng được xác định trước khi bắt đầu sản xuất sản phẩm. Tuy nhiên, khác với giá thành kế hoạch được xây dựng trên cơ sở các định mức bình quân tiên tiến và không biến đổi trong suốt cả kỳ kế hoạch, giá thành định mức được xác định trên cơ sở các định mức về chi phí hiện hành tại từng thời điểm trong kỳ kế hoạch (thường là ngày đầu tháng) nên giá thành định mức luôn thay đổi phù hợp với sự thay đổi của các định mức chi phí đạt được trong quá trình thực hiện kế hoạch giá thành.  Giá thành thực tế: là giá thành được xác định sau khi hoàn thành việc chế tạo sản phẩm trên cơ sở các chi phí thực tế phát sinh và kết quả sản xuất kinh doanh thực tế đạt được. Cách phân loại này có tác dụng trong việc quản lý và giám sát chi phí, xác định được các nguyên nhân vượt (hụt) định mức chi phí trong kỳ hạch toán. Từ đó điều chỉnh kế hoạch hoặc định mức chi phí cho phù hợp. Phân loại theo phạm vi phát sinh chi phí: Theo phạm vi phát sinh chi phí, chỉ tiêu giá thành được chia thành:  Giá thành sản xuất (còn gọi là giá thành công xưởng): là chỉ tiêu phản ánh tất cả những chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, chế tạo sản phẩm trong phạm vi phân xưởng sản xuất.  Giá thành tiêu thụ (còn gọi là giá thành toàn bộ và giá thành đầy đủ): là chỉ tiêu phản ánh toàn bộ các khoản chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Giá thành toàn bộ = của sản phẩm Giá thành sản xuất của sản phẩm 4 + Chi phí quản lý doanh nghiệp + Chi phí bán hàng Cách phân loại này có tác dụng giúp cho nhà quản lý biết được kết quả kinh doanh lãi hoặc lỗ của từng mặt hàng, từng loại dịch vụ mà doanh nghiệp kinh doanh. Tuy nhiên do những hạn chế nhất định khi lựa chọn tiêu thức phân bổ chi phí bán hàng và chi phí quản lý cho từng mặt hàng, từng loại dịch vụ nên cách phân loại này chỉ còn mang ý nghĩa học thuật nghiên cứu. 1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất Về thực chất, chi phí sản xuất và giá thành là hai mặt khác nhau của quá trình sản xuất. Chi phí sản xuất phản ánh mặt hao phí sản xuất, còn giá thành sản phẩm phản ánh mặt kết quả sản xuất. Nói cách khác, giá thành là biểu hiện bằng tiền các khoản chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra bất kỳ ở kỳ nào nhưng có liên quan đến khối lượng công việc, sản phẩm hoàn thành trong kỳ. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm: Tổng giá thành sản phẩm = Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ Tổng chi phí sản + xuất phát sinh trong kỳ - Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ Giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có mối quan hệ mật thiết với nhau, chi phí sản xuất là đầu vào, là nguyên nhân dẫn đến kết quả đầu ra là giá thành sản phẩm. Mặt khác, số liệu của kế toán tập hợp chi phí là cơ sở để tính giá thành sản phẩm. Vì vậy, tiết kiệm được chi phí sẽ hạ được giá thành. 1.1.4. Sự cần thiết và nhiệm vụ của kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm Công tác tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm chủ yếu cung cấp thông tin phục vụ cho công tác quản lý cho nên nó đóng vai trò quan trọng trong công tác quản trị doanh nghiệp. Ngày nay, các doanh nghiệp là chủ thể độc lập tự hạch toán kinh doanh, được quyền chủ động lựa chọn phương án sản xuất phù hợp, chịu trách nhiệm bù đắp chi phí bỏ ra, tạo lợi nhuận cao cho doanh nghiệp. Để làm được điều này, các doanh nghiệp phải tổ chức hạch toán chi phí sản xuất đầy đủ hợp lý tính toán chính xác giá thành sản phẩm. Thường xuyên kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ của từng loại chi phí phát sinh sẽ góp phần quản lý tài sản vật tư tiền vốn, lao động có hiệu quả hơn và có biện pháp phấn đấu hạ giá thành, nâng cao chất lượng sản phẩm. Đó là điều kiện quan trọng để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường. Đồng thời còn là tiền đề để xác định chính xác kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 5 Thang Long University Library Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là một khâu quan trọng trong công tác kinh tế, đặc biệt trong điều kiện nền kinh tế thị trường thì việc xác định đúng nội dung, phạm vi chi phí cấu thành giá thành sản phẩm, giá trị các yếu tố chi phí đã chuyển dịch vào sản phẩm (công việc, lao vụ) đã hoàn thành có ý nghĩa quan trọng và là một yêu cầu cấp bách. Để đáp ứng những yêu cầu quản lý, kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm có nhiệm vụ sau:  Căn cứ vào đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất, đặc điểm tổ chức sản xuất sản phẩm của doanh nghiệp mà xác định đối tượng và phương pháp tập hợp chi phí sản xuất, xác định đối tượng và phương pháp tính giá thành phù hợp;  Tổ chức hợp lý và phân bổ từng loại chi phí sản xuất kinh doanh theo đúng đối tượng tập hợp chi phí đã xác định bằng phương pháp thích hợp đối với từng loại chi phí. Tổ chức kiểm kê đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ và tính giá thành sản phẩm lao vụ, dịch vụ;  Thường xuyên đối chiếu kiểm tra và định kỳ phân tích tình hình thực hiện các định mức chi phí đối với chi phí trực tiếp và các dự toán chi phí đối với chi phí sản xuất, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý tiết kiệm chi phí sản xuất kinh doanh phục vụ yêu cầu hạch toán kinh tế. Định kỳ báo cáo chi phí sản xuất kinh doanh theo đúng chế độ thời hạn. 1.2. ĐỐI TƢỢNG TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ ĐỐI TƢỢNG TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 1.2.1. Đối tƣợng tập hợp chi phí sản xuất Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là phạm vi, giới hạn nhất định để tập hợp chi phí sản xuất. Thực chất của xác định đối tượng chi phí sản xuất là xác định nơi phát sinh chi phí (phân xưởng, bộ phận, quy trình sản xuất,…) và nơi chịu chi phí (sản phẩm, đơn đặt hàng,...). Để xác định được đối tượng tập hợp chi phí sản xuất thường dựa trên căn cứ như:  Loại hình sản xuất;  Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm;  Yêu cầu và trình độ quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh. Trong công tác kế toán, xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là cơ sở xây dựng hệ thống chứng từ ban đầu liên quan đến chi phí sản xuất, xây dựng hệ thống sổ kế toán chi tiết chi phí sản xuất. 6 1.2.2. Đối tƣợng tính giá thành sản phẩm Việc xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm chính là việc xác định sản phẩm, bán thành sản phẩm,công việc lao vụ nhất định đòi hỏi phải tính giá thành một đơn vị. Đối tượng đó có thể là sản phẩm cuối cùng của quá trình sản xuất hay trên dây chuyền sản xuất tuỳ theo yêu cầu của hạch toán kinh tế nội bộ và tiêu thụ sản phẩm. Khi tính giá thành sản phẩm trước hết phải xác định đối tượng tính giá thành. Muốn vậy phải căn cứ vào đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh, quy trình sản xuất công nghệ của doanh nghiệp. Đồng thời phải xác định đơn vị tính của sản phẩm dịch vụ đã được xã hội thừa nhận, phù hợp trong kế hoạch sản xuất kinh doanh của đơn vị. Dựa vào căn cứ trên, đối tượng tính giá thành có thể là:  Từng sản phẩm, công việc đã hoàn thành;  Từng bộ phận chi tiết sản phẩm;  Sản phẩm hoàn thành ở cuối quy trình công nghệ hay bán thành phẩm. Xác định đối tượng tính giá thành đúng, phù hợp với điều kiện, đặc điểm của doanh nghiệp giúp cho kế toán tổ chức mở sổ kế toán và kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản lý nội bộ doanh nghiệp 1.3. KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT 1.3.1. Các phƣơng pháp tập hợp chi phí sản xuất Tùy theo từng loại chi phí và điều kiện cụ thể, kế toán có thể vận dụng phương pháp tập hợp chi phí sản xuất thích hợp. Có 2 phương pháp tập hợp chi phí sản xuất:  Phương pháp trực tiếp: phương pháp này áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất phát sinh có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng kế toán chi phí sản xuất riêng biệt. Do đó, có thể căn cứ chứng từ ban đầu để hạch toán trực tiếp cho từng đối tượng riêng biệt;  Phương pháp phân bổ gián tiếp: phương pháp này áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất phát sinh có liên quan đến nhiều đối tượng kế toán chi phí, không tổ chức ghi chép riêng cho từng đối tượng được. Như vậy, phải tập hợp chung cho nhiều đối tượng, sau đó lựa chọn tiêu chuẩn phân bổ thích hợp để phân bổ khoản chi phí này cho từng đối tương kế toán chi phí. Trình tự phân bổ các chi phí như sau:  Xác định hệ số phân bổ: C H= T 7 Thang Long University Library Trong đó: H: Hệ số phân bổ chi phí C: Tổng chi phí cần phân bổ T: Tổng đại lượng của tiêu thức phân bổ của các đối tượng  Tính mức phân bổ chi phí cho từng đối tượng Ci = H * Ti Trong đó: Ci: Chi phí phân bổ cho từng đối tượng Ti: Đại lượng của tiêu chuẩn phân bổ cho từng đối tượng 1.3.2. Kế toán chi phí sản xuất tại doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phƣơng pháp kê khai thƣờng xuyên Phương pháp kê khai thường xuyên là phương pháp theo dõi tình hình hiện có, biến động tăng, giảm vật tư, hàng hoá một cách liên tục trên sổ sách. Áp dụng phương pháp này có ưu điểm là sự chính xác và có thể có thông tin bất kể lúc nào về tình hình nhập, xuất, tồn vật tư hàng hoá và tình hình biến động tăng, giảm chi phí sản xuất, hàng hoá, tình hình chênh lệch, thiếu hụt,…và kịp thời có các biện pháp xử lý. 1.3.2.1 Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm giá trị nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu… được xuất dùng trực tiếp cho việc chế tạo sản phẩm. Đối với những vật liệu khi xuất dùng có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng tập hợp chi phí riêng biệt (phân xưởng, bộ phận sản xuất hoặc sản phẩm, loại sản phẩm, lao vụ…) thì hạch toán trực tiếp cho đối tượng đó. Trường hợp vật liệu xuất dựng có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí, không thể tổ chức hạch toán riêng được thì phải áp dụng phương pháp phân bổ gián tiếp để phân bổ chi phí cho các đối tượng có liên quan. Tiêu thức phân bổ thường được sử dụng là phân bổ theo định mức tiêu hao, theo hệ số, theo số lượng, theo trọng lượng, sản phẩm.... Tài khoản sử dụng: Để theo dõi các khoản CPNVLTT, kế toán sử dụng tài khoản 621- Chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp. Tài khoản này được mở chi tiết theo từng đối tượng hạch toán chi phí sản xuất (phân xưởng, bộ phận sản xuất, sản phẩm,…) 8 TK 621 – CP nguyên vật liệu trực tiếp Tập hợp chi phí NVL xuất sản xuất - Trị giá NVL xuất dùng không hết được trong kỳ nhập lại kho - KC chi phí NVL trực tiếp vượt mức bình thường vào TK 632 – Giá vốn hàng bán - KC chi phí NVL trực tiếp vào TK 154 – Chi phí SXKD dở dang Phƣơng pháp kế toán Sơ đồ 1.1. Kế toán chi phí NVL trực tiếp theo phƣơng pháp KKTX TK 152 TK 621 TK 152 Xuất kho NVL Nhập kho NVL xuất dùng trực tiếp đưa vào SX không hết TK 111, 112, 331 TK 154 Mua NVL đưa thẳng Kết chuyển CPNVLTT vào sản xuất trong kỳ TK 133 TK 632 KC CPNVLTT trên mức bình thường Thuế GTGT TK 411 Nhận vốn góp bằng NVL trực tiếp đưa vào sản xuất TK 336, 338 NVL vay mượn chuyển thẳng SX 1.3.2.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp Chí phí nhân công trực tiếp là khoản thù lao lao động phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm, trực tiếp thực hiện các lao vụ, dịch vụ như tiền lương chính, lương phụ và các khoản phụ cấp có tính chất lương (phụ cấp khu vực, độc hại,...). 9 Thang Long University Library