Tài liệu Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty TNHH 1TV Lâm nghiệp Sài Gòn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM HOÀNG THỊ TÂM HOÀN THIÊN HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY TNHH 1TV LÂM NGHIỆP SÀI GÒN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP Hồ Chí Minh - năm 2014 --------------- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM HOÀNG THỊ TÂM HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY TNHH 1TV LÂM NGHIỆP SÀI GÒN Chuyên ngành: Kế toán Mã ngành: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS PHẠM NGỌC TOÀN TP Hồ Chí Minh - năm 2014 --------------- LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Hoàng Thị Tâm MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình vẽ, sơ đồ PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TRONG DOANH NGHIỆP ........................................................................................................ 7 1.1. Tổng quan về hệ thống kế toán trách nhiệm ........................................................... 7 1.1.1. Khái niệm hệ thống kế toán trách nhiệm ............................................................. 8 1.1.2. Mục tiêu của hệ thống kế toán trách nhiệm ....................................................... 10 1.1.2.1. Cung cấp thông tin đánh giá trách nhiệm các cấp bậc quản lý ....................... 10 1.1.2.2. Cung cấp cơ sở để đánh giá mức độ phù hợp giữa các quyết định bộ phận với mục tiêu chung ....................................................................................................... 10 1.1.2.3. Đảm bảo sử dụng hữu hiệu và hiệu quả các nguồn lực của tổ chức ............... 10 1.1.3. Chức năng .......................................................................................................... 11 1.1.3.1. Chức năng thông tin ........................................................................................ 11 1.1.3.2. Chức năng xác định trách nhiệm ..................................................................... 11 1.1.4. Vai trò của hệ thống kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp .......................... 11 1.1.4.1. Hỗ trợ nhà quản trị thực hiện chức năng tổ chức và điều hành doanh nghiệp 11 1.1.4.2. Cung cấp thông tin cho việc thực hiện chức năng kiểm soát quản lý và kiểm soát tài chính của doanh nghiệp ................................................................................... 12 1.1.4.3. Kế toán trách nhiệm khuyến khích nhà quản lý hướng đến mục tiêu chung của tổ chức ................................................................................................................... 12 1.2. Nội dung tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệms .................................................. 12 1.2.1. Phân cấp quản lý và xác lập các trung tâm trách nhiệm .................................... 12 1.2.1.1. Phân cấp quản lý ............................................................................................. 12 1.2.1.2. Xác định các trung tâm trách nhiệm ............................................................... 14 1.2.2. Hệ thống chỉ tiêu đo lường đánh giá các trung tâm trách nhiệm ....................... 16 1.2.2.1. Các chỉ tiêu đo lường thành quả trung tâm chi phí ......................................... 16 1.2.2.2. Các chỉ tiêu đo lường thành quả trung tâm doanh thu .................................... 17 1.2.2.3. Các chỉ tiêu đo lường thành quả trung tâm lợi nhuận ..................................... 18 1.2.2.4. Các chỉ tiêu đo lường thành quả trung tâm đầu tư .......................................... 18 1.2.3. Báo cáo thành quả của các trung tâm trách nhiệm............................................. 19 1.2.3.1. Báo cáo thành quả quản lý của trung tâm chi phí ........................................... 20 1.2.3.2. Báo cáo thành quả quản lý của trung tâm doanh thu ...................................... 20 1.2.3.3. Báo cáo thành quả quản lý của trung tâm lợi nhuận ....................................... 20 1.2.3.4. Báo cáo thành quả quản lý của trung tâm đầu tư ............................................ 21 1.2.4. Các công cụ đo lường và đánh giá trách nhiệm khác ........................................ 21 1.2.4.1. Dự toán và vai trò dự toán trong kế toán trách nhiệm .................................... 21 1.2.4.2. Phân loại chi phí .............................................................................................. 21 1.2.4.3. Phân bổ chi phí cho các báo cáo bộ phận ....................................................... 23 1.2.4.4. Kỹ thuật phân tích chênh lệch ......................................................................... 23 1.2.4.5. Định giá sản phẩm chuyển giao ...................................................................... 24 1.3. Tổ chức kế toán trách nhiệm ở một số quốc gia và những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ............................................................................................................... 26 1.3.1. Tổ chức kế toán trách nhiệm ở Mỹ .................................................................... 26 1.3.2. Tổ chức kế toán trách nhiệm ở các nước Châu Âu ............................................ 27 1.3.3. Kinh nghiệm cho Việt Nam nói chung và cho Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn nói riêng ............................................................................................. 28 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1............................................................................................. 30 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY TNHH 1TV LÂM NGHIỆP SÀI GÒN ................................................. 31 2.1 Khái quát chung về Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn. .......................... 31 2.1.1. Lịch sử hình thành, phát triển của công ty. ........................................................ 31 2.1.2. Quy mô hoạt động .............................................................................................. 31 2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ của công ty. ..................................................................... 33 2.1.3.1. Chức năng. ...................................................................................................... 33 2.1.3.2. Nhiệm vụ. ........................................................................................................ 33 2.1.4. Thuận lợi, khó khăn và phương hướng hoạt động của công ty.......................... 34 2.1.4.1. Thuận lợi ......................................................................................................... 34 2.1.4.2. Khó khăn ......................................................................................................... 34 2.1.4.3. Phương hướng phát triển ................................................................................. 35 2.1.5. Tổ chức bộ máy quản lý tại công ty. .................................................................. 35 2.1.5.1. Sơ đồ bộ máy quản lý ...................................................................................... 35 2.1.5.2. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từng bộ phận ....................................... 35 2.1.6. Tổ chức công tác kế toán tại công ty.................................................................. 36 2.1.6.1. Sơ đồ bộ máy kế toán ...................................................................................... 36 2.1.6.2. Trách nhiệm và quyền hạn từng phần hành kế toán ....................................... 36 2.1.6.3. Chế độ, chính sách kế toán áp dụng ................................................................ 38 2.2 Đặc điểm hoạt động của Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn tác động đến hệ thống kế toán trách nhiệm ................................................................................ 39 2.3 Thực trạng áp dụng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn. ........................................................................................................... 41 2.3.1. Mục tiêu, nội dung, đối tượng, phạm vi và phương pháp khảo sát.................... 41 2.3.2. Kết quả khảo sát ................................................................................................. 42 2.3.2.1. Tình hình tổ chức và quan điểm của nhà quản lý về kế toán quản trị nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng ....................................................................... 42 2.3.2.2. Về phân cấp quản lý và xác lập các trung tâm trách nhiệm ............................ 42 2.3.2.3. Các chỉ tiêu và báo cáo đánh giá thành quả tại các trung tâm ........................ 45 2.3.2.4. Thực trạng về các công cụ đo lường và đánh giá trách nhiệm khác. .............. 50 2.4 Đánh giá thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn. ........................................................................................................... 52 2.4.1. Ưu điểm .............................................................................................................. 52 2.4.2. Nhược điểm ........................................................................................................ 54 2.4.3. Nguyên nhân những hạn của hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty ............ 58 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2............................................................................................. 60 CHƯƠNG 3 HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY TNHH 1TV LÂM NGHIỆP SÀI GÒN ................................................. 61 3.1 Quan điểm hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm. ............................................ 61 3.1.1. Phù hợp mô hình tổ chức quản lý của công ty ................................................... 61 3.1.2. Phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý của công ty ........................................ 61 3.1.3. Tính phù hợp và hài hòa giữa chi phí và lợi ích ................................................ 61 3.1.4. Kế thừa kinh nghiệm các đơn vị áp dụng thành công ........................................ 62 3.2 Những nội dung hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn. .......................................................................................... 62 3.2.1. Hoàn thiện một số nội dung công tác kế toán phục vụ kế toán trách nhiệm ..... 62 3.2.1.1. Tổ chức bộ máy vận hành hệ thống kế toán ................................................... 62 3.2.1.2. Xây dựng chứng từ .......................................................................................... 63 3.2.1.3. Xây dựng tài khoản ......................................................................................... 64 3.2.2. Hoàn thiện về phân cấp quản lý và xác lập các trung tâm trách nhiệm ............. 65 3.2.2.1. Trung tâm chi phí ............................................................................................ 65 3.2.2.2. Trung tâm doanh thu ....................................................................................... 66 3.2.2.3. Trung tâm lợi nhuận ........................................................................................ 66 3.2.2.4. Trung tâm đầu tư ............................................................................................. 66 3.2.3. Hoàn thiện về hệ thống chỉ tiêu đo lường thành quả trung tâm trách nhiệm. .... 66 3.2.3.1. Các chỉ tiêu đo lường thành quả trung tâm chi phí. ........................................ 67 3.2.3.2. Các chỉ tiêu đo lường thành quả trung tâm doanh thu. ................................... 67 3.2.3.3. Các chỉ tiêu đo lường thành quả trung tâm lợi nhuận. .................................... 68 3.2.3.4. Các chỉ tiêu đo lường thành quả trung tâm đầu tư. ......................................... 68 3.2.4. Hoàn thiện về báo cáo thành quả của các trung tâm trách nhiệm. ..................... 68 3.2.4.1. Tại trung tâm chi phí. ...................................................................................... 68 3.2.4.2. Tại trung tâm doanh thu .................................................................................. 69 3.2.4.3. Tại trung tâm lợi nhuận ................................................................................... 70 3.2.4.4. Tại trung tâm đầu tư. ....................................................................................... 70 3.2.5. Hoàn thiện về các công cụ đo lường và đánh giá trách nhiệm khác. ................. 70 3.2.5.1. Dự toán. ........................................................................................................... 70 3.2.5.2. Phân loại chi phí .............................................................................................. 74 3.2.5.3. Phân bổ chi phí cho các báo cáo bộ phận ....................................................... 75 3.2.5.4. Kỹ thuật phân tích chênh lệch. ........................................................................ 75 3.2.5.5. Định giá sản phẩm chuyển giao. ..................................................................... 75 3.3 Một số kiến nghị và giải pháp hỗ trợ thực hiện các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn............................ 75 3.3.1. Những giải pháp hỗ trợ đối với công ty ............................................................. 75 3.3.1.1. Nâng cao nhận thức và sự đồng thuận của các cấp quản lý trong việc vận dụng, hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty ......................................... 75 3.3.1.2. Đào tạo và chuẩn bị nguồn nhân lực thực hiện công tác KTTN ..................... 76 3.3.1.3. Đầu tư và ứng dụng công nghệ thông tin thực hiện hoàn thiện KTTN .......... 77 3.3.2. Những kiến nghị với cơ quan chức năng ........................................................... 77 3.3.3. Những kiến nghị các cơ sở đào tạo .................................................................... 78 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3............................................................................................. 79 KẾT LUẬN CHUNG ................................................................................................... 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC PHỤ LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Phần Tiếng Việt: BGD : Ban Giám đốc BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT :Bảo hiểm y tế CC-DC : Công cụ- dụng cụ CP : Chi phí DT : Doanh thu DNNN : Doanh nghiệp nhà nước GTR :Giống trồng rừng HĐSX KD : Hoạt động sản xuất kinh doanh HĐTV : Hội đồng thành viên KPCĐ :Kinh phí công đoàn KTTN :Kế toán trách nhiệm LN : Lợi nhuận NCTT : Nhân công trực tiếp NM :Nhà Máy CBG : Chế biến Gỗ NVLTT : Nguyên vật liệu trực tiếp TNDN : Thu nhập doanh nghiệp TNHH 1TV : Trách nhiệm hữu hạn một thành viên TTTN : Trung tâm trách nhiệm TSCĐ : Tài sản cố định VP : Văn phòng SX : Sản xuất SXC : Sản xuất chung XN : Xí nghiệp Phần Tiếng Nước ngoài: NOPAT : Net Operating Profit After Tax RI : Residual Income ROI : Return On Investment DANH MỤC CÁC BẢNG Tên Bảng Trang Bảng 2.1: Bảng số lao động bình quân, doanh thu và lợi nhuận thực hiện qua các năm ........................................................................................................32 DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ Tên Hình vẽ, Sơ đồ Trang Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý công ty ............................................. 36 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán văn phòng công ty............................ 38 1 PHẦN MỞ ĐẦU Tính cấp thiết của đề tài Hội nhập là xu thế tất yếu của bất kỳ quốc gia nào. Đối với Việt Nam cũng vậy, trong những năm qua Việt Nam đã thực hiện rất nhiều đàm phám và ký kết nhiều hiệp định. Hiện tại Việt Nam cũng đang và sẽ tích cực tham gia đàm phán nhằm đi đến ký kết nhiều hiệp định quan trọng khác. Trong số đó hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (viết tắt TPP) được đánh giá là một trong những hiệp định quan trọng trong chiến lược hội nhập và phát triển của Việt Nam. Theo đánh giá của các chuyên gia trong nước và quốc tế, khi tham gia TPP, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ đứng trước những cơ hội thuận lợi để phát triển mở rộng thị trường, tạo chỗ đứng trong chuỗi liên kết,… Bên cạnh đó, khi tham gia vào hiệp định này, sẽ có không ít những khó khăn và thách thức mà các doanh nghiệp phải đối mặt. Đứng trước thực trạng đó, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải tự mình cải tiến và có những bước đi thích hợp nhằm tận dụng tối đa các cơ hội, những thế mạnh nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, chủ động trước khó khăn và thách thức,… Để làm được điều này, doanh nghiệp phải quan tâm thích đáng đến việc đổi mới tư duy và cải tiến các phương pháp quản trị doanh nghiệp. Đổi mới quản trị doanh nghiệp đóng vai trò hết sức quan trọng quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Một trong những vấn đề nổi bật trong việc đổi mới hệ thống quản trị doanh nghiệp là cải tiến và hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị mà đặc biệt là hệ thống KTTN trong các doanh nghiệp. Hệ thống KTTN dùng để kiểm tra các quá trình hoạt động và đánh giá thực hiện nhiệm vụ ở từng bộ phận trong một tổ chức và nó được xem là một công cụ hữu hiệu giúp nhà quản trị doanh nghiệp có thể đánh giá, quản lý, điều hành hiệu quả các bộ phận, các hoạt động SXKD, phát huy tối đa nguồn lực và từ đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp. Trong bối cảnh như vậy, Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn (gọi tắt là Công ty Forimex), một doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trực thuộc Tổng công ty Nông Nghiệp Sài Gòn, cũng cần thiết phải có những sự đổi mới nói chung và đổi 2 mới hệ thống KTTN nói riêng để có thể đứng vững và phát triển ngay khi Việt Nam chính thức tham gia TPP. Sau thời gian tìm hiểu và nghiên cứu cụ thể tại Công ty Forimex, tôi nhận thấy rằng công ty đã bước đầu xây dựng hệ thống KTTN. Tuy nhiên, hệ thống này tại công ty vẫn còn nhiều hạn chế, cần được hoàn thiện và cải tiến hơn để đánh giá tốt hơn trách nhiệm quản lý. Do đó, trên cơ sở hệ thống lý thuyết về hệ thống KTTN và phân tích tình hình thực tế của công ty, tác giả đã chọn đề tài: “Hoàn thiện hệ thống KTTN tại Công ty TNHH 1TV Lâm nghiệp Sài Gòn” làm đề tài luận văn thạc sỹ kinh tế. 1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước Thuật ngữ KTTN (responbility accounting) được đề cập lần đầu tiên vào năm 1950 trong tác phẩm “Basic organizational planning to tie in with responsibility accounting" của Ailman (1950) [19]. Kể từ đó đến nay, về mặt lý thuyết, KTTN đã được sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả khác nhau trên thế giới: Robert N. Anthony (1956) [13], M. N. Kellogg (1962) [17], N. J. Gorden (1963) [18] … Bên cạnh các nghiên cứu về lý thuyết, các nghiên cứu thực nghiệm về KTTN cũng dần dần được triển khai, ứng dụng. Chẳng hạn, trong năm 1998, thông qua công trình nghiên cứu của mình, R. Antle và J. S. Demski (1998) [20] đã làm sáng tỏ nguyên tắc có thể kiểm soát được trong KTTN. Năm 2009, Emma I. Okoye đã trình bày những nghiên cứu về mối quan hệ giữa KTTN và thành quả quản lý trong các doanh nghiệp SX; KTTN là công cụ để đánh giá trách nhiệm quản lý E. I. Okoye (2009) [16]. Như vậy, KTTN là một công cụ kiểm soát hiệu quả và đã được nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau cả về mặt lý thuyết lẫn ứng dụng bởi các tác giả ngoài nước. Việc tiếp thu và vận dụng những kết quả đã có trong điều kiện thực tiễn ở các doanh nghiệp Việt Nam là cần thiết. Đây cũng là một vấn đề mà những các nhà nghiên cứu trong nước đã quan tâm, tiếp tục khai thác và đẩy mạnh. Đã có một số công trình được công bố trên sách, báo, tạp chí… Tuy nhiên mảng đề tài KTTN 3 hiện nay trong nước có rất ít tài liệu cũng như tác giả nghiên cứu, trình bày. Một số luận án, luận văn nghiên cứu nội dung này gần đây như sau: Luận án của Tiến sĩ Trần Văn Tùng (2010) [11] “Xây dựng hệ thống báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị trong công ty niêm yết ở Việt Nam” đã trình bày những nghiên cứu về mặt lý luận của hệ thống báo cáo KTTN; những đặc thù và mô hình tổ chức KTTN trong các công ty cổ phần của một số nước phát triển trên thế giới; những đặc trưng công tác kế toán, hệ thống báo cáo KTTN trong công ty niêm yết ở Việt Nam và đưa ra mô hình cơ cấu tổ chức phổ biến trong công ty niêm yết với cơ chế quản lý theo mô hình tổng công ty, hoạt động trong lĩnh vực SX. Từ đó tác giả xây dựng hệ thống báo cáo trách nhiệm cho tổng công ty. Ngoài ra, luận án cũng đã đưa ra được một số điều kiện để thực hiện quy trình xây dựng hệ thống báo cáo trách nhiệm trong các công ty niêm yết như: công ty phải xây dựng rõ mục tiêu chung; lựa chọn mô hình tổ chức quản lý phù hợp, phân cấp quản lý rõ ràng, trên cơ sở đó để xác lập cơ chế quản lý thành những TTTN cụ thể; xây dựng hệ thống định mức (hoặc tiêu chuẩn) liên quan đến các chỉ tiêu của các báo cáo trách nhiệm; xác lập các phương pháp phân bổ chi phí gián tiếp và phân tích các báo cáo bộ phận; định giá sản phẩm- dịch vụ chuyển giao và các giải pháp hỗ trợ triển khai thực hiện… Năm 2014, Luận án “Tổ chức KTTN trong các tổng công ty xây dựng thuộc Bộ Giao Thông Vận Tải” của Tiến sĩ Nguyễn Hữu Phú [9] đã nghiên cứu việc tổ chức hệ thống KTTN nhằm cung cấp các thông tin hữu ích cho các nhà quản trị đánh giá hiệu quả kinh doanh và trách nhiệm quản lý của từng bộ phận trong đặc thù trong các tổng công ty xây dựng thuộc Bộ Giao Thông Vận Tải tại Việt Nam. Đây là một trong những tài liệu có giá trị về nghiên cứu và tổ chức hệ thống KTTN trong doanh nghiệp đặc thù. Năm 2010, Luận văn “Hoàn thiện hệ thống KTTN tại công ty Dược- Trang thiết bị y tế Bình Định” của Thạc sỹ Lê Văn Tân [7] hay năm 2013, Luận văn “Hoàn thiện hệ thống KTTN tại công ty cổ phần thương mại đầu tư xây dựng Constrexim” của Thạc sỹ Lê Thị Mỹ [6]… đã sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính như: 4 quan sát, thu thập thông tin, kết hợp thống kê thực tế, để từ đó mô tả, phân tích và đưa ra các giải pháp hoàn thiện hệ thống KTTN nhằm cung cấp các thông tin hữu ích cho các nhà quản trị đánh giá hiệu quả kinh doanh và trách nhiệm quản lý của từng bộ phận trong các công ty cụ thể. Luận Văn của thạc sỹ Nguyễn Đức Loan (2011) [8] “Hoàn thiện hệ thống KTTN tại công ty cổ phần Đá Núi Nhỏ” cũng sử dụng các phương pháp tương tự, tuy nhiên Luận văn đã vận dụng và xây dựng thẻ cân bằng điểm (BSC) tại công ty để hỗ trợ đánh giá hiệu quả kinh doanh và trách nhiệm quản lý… Như vậy, có thể nói, các nghiên cứu trong nước về tổ chức KTTN trong những năm gần đây bắt đầu đã đi vào cụ thể một số loại hình doanh nghiệp, hay một doanh nghiệp cụ thể. Đã hệ thống hóa được những lý luận cơ bản về tổ chức, vận dụng hay hoàn thiện KTTN trong doanh nghiệp. Đây cũng chính là những nội dung mà luận văn kế thừa và tham khảo trong quá trình thực hiện nghiên cứu cho phù hợp với thực trạng của công ty đang nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Mục tiêu chính của đề tài là đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống KTTN tại Công ty Forimex để có thể đáp ứng tốt hơn với môi trường cạnh tranh mới. Mục tiêu chính này được tác giả cụ thể hóa thành các mục tiêu cụ thể như sau:  Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết liên quan đến hệ thống KTTN: khái niệm, mục tiêu, chức năng, vai trò, các nội dung cơ bản và sự cần thiết của hệ thống KTTN trong doanh nghiệp.  Tìm hiểu thực trạng, từ đó phân tích và đánh giá ưu- nhược điểm hệ thống KTTN tại Công ty Forimex và xác định nguyên nhân những tồn tại, hạn chế hiện nay.  Xác định quan điểm, yêu cầu, nội dung hoàn thiện hệ thống KTTN tại Công ty Forimex và đưa ra những kiến nghị nhằm hỗ trợ cho việc hoàn thiện này. 3. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được các mục tiêu mà đề tài đã đặt ra, cần phải trả lời một cách thỏa đáng một số vấn đề nghiên cứu sau: 5  KTTN là gì? Mục tiêu, chức năng, vai trò, các nội dung cơ bản của hệ thống kế toán trách nhệm cụ thể là gì? Tình hình nghiên cứu và ứng dụng KTTN trong và ngoài nước đã được giải quyết ra sao? Kinh nghiệm có thể rút ra cho doanh nghiệp Việt Nam nói chung và Công ty Forimex nói riêng như thế nào?  Đặc điểm hoạt động SXKD tại công ty có ảnh hưởng đến hệ thống KTTN? Tình hình tổ chức, thực hiện hệ thống KTTN trong Công ty Forimex trong thời gian qua đã được thực hiện như thế nào? Những ưu điểm, những hạn chế và nguyên nhân?  Các giải pháp hoàn thiện hệ thống KTTN tại công ty là gì để phù hợp cơ sở thực tiễn và xu hướng phát triển trong tương lai của công ty, Những kiến nghị hỗ trợ thực hiện các giải pháp từ các cơ quan chức năng, cơ sở đào tạo để hỗ trợ công ty thực hiện các giải pháp hoàn thiện này. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và điểm mới của đề tài  Đối tượng: Đề tài nghiên cứu hệ thống KTTN tại Công ty Forimex.  Phạm vi nghiên cứu: Tại Công ty Forimex, sử dụng số liệu từ năm 2011- 2013.  Điểm mới của đề tài: Tác giả đã kết hợp phỏng vấn, khảo sát bằng bảng câu hỏi các nhà quản lý và nhân viên kế toán kết hợp với quan sát và thu thập dữ liệu-tài liệu, mô tả lại, phân tích để tìm hiểu các đặc điểm HĐKD của Công ty Forimex ảnh hưởng đến hệ thống KTTN, thực trạng hệ thống KTTN những ưu- nhược điểm và nguyên nhân, đưa ra các giải pháp hoàn thiện hệ thống KTTN phù hơp với công ty. 5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Tác giả đã đưa ra được các giải pháp khả thi được xây dựng trên cơ sở thực tiễn và xu hướng phát triển trong tương lai của công ty. Đây là vấn đề thực sự cần thiết, cấp bách, quan trọng, quyết định đến sự sống còn và thành công của công ty trong điều kiện cạnh tranh hiện nay, đặc biệt sau khi công ty tiến hành cổ phần hóa. Tác giả còn đưa ra những kiến nghị để hỗ trợ thực hiện các giải pháp này, ngoài những hữu ích, hỗ trợ cho Công ty Forimex nó còn hỗ trợ cho các doanh nghiệp khác trong việc xây dựng, củng cố, hoàn thiện hệ thống KTTN tại công ty mình. 6. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu được vận dụng chủ yếu trong luận văn là phương pháp 6 định tính: Khảo sát bằng phỏng vấn, quan sát, thu tập dữ liệu, thống kê thực tế để từ đó mô tả, phân tích, so sánh tổng hợp các vấn đề lý luận, thực trạng và xác lập các quan điểm, phương hướng, nội dung hoàn thiện hệ thống KTTN. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn được trình bày trong ba chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về hệ thống KTTN trong doanh nghiệp Chương 2. Thực trạng hệ thống KTTN tại Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn Chương 3. Hoàn thiện hệ thống KTTN Công ty TNHH 1TV Lâm Nghiệp Sài Gòn 7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Tổng quan về hệ thống kế toán trách nhiệm KTTN là một nội dung cơ bản của kế toán quản trị. Do đó quá trình hình thành và phát triển của KTTN gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của kế toán quản trị. Theo ấn phẩm “Management accounting concepts” do Liên đoàn kế ttoans quốc tế ban hành năm 1989 thì quá trình này có thể được chia thành 4 giai đoạn dựa trên trọng tâm thông tin mà kế toán quản trị cung cấp trong từng thời kỳ. Cụ thể như sau: Giai đoạn 1 (trước năm 1956): Thông tin được sử dụng để kiểm soát và định hướng CP SXKD. Giai đoạn 2 (từ 1956 đến cuối năm 1980): Thông tin được sử dụng để hoạch định và kiểm soát tài chính HĐSXKD. Giai đoạn 3 (từ 1980 đến cuối năm 1995): Thông tin được sử dụng để giảm những tổn thất nguồn lực kinh tế trong quy trình SXKD. Giai đoạn 4 (từ 1995 đến nay): Thông tin được sử dụng để phát huy hiệu quả các nguồn lực kinh tế và tạo ra giá trị. Có thể nói rằng cho đến trước thế kỷ XIX thì kế toán quản trị mặc dù chưa được ghi nhận một cách chính thức nhưng các hoạt động thu thập và xử lý các thông tin kinh tế tài chính đã đươc sử dụng tại một số công ty lớn như công ty Dupont, công ty General Motor. Lúc bấy giờ, kế toán quản trị tồn tại tiềm ẩn dưới dạng kế toán CP như là một hoạt động kỹ thuật cần thiết để đảm bảo đạt được mục tiêu của doanh nghiệp (Đoàn Ngọc Quế và cộng sự, 2011) [4]. Một trong những dấu mốc quan trọng gắn liền với sự ra đời của kế toán quản trị là sự xuất hiện tác phẩm "Management Accounting: Text and Cases" (R. N. Anthony, 1956) [13]. Tác phẩm này đề cập đến các vấn đề như: giới thiệu kế toán quản trị là gì, làm thế nào có thể hệ thống và phân tích các vấn đề mới để ra quyết định, giới thiệu các công cụ kiểm soát CP thích hợp,.... Kể từ thời điểm đó, nhiều công cụ của kế toán quản trị đã 8 được phát triển. Hơn nữa, kế toán quản trị đã tập trung vào việc cung cấp thông tin cho hoạt động lập kế hoạch và kiểm soát của nhà quản trị, thông qua việc sử dụng các kỹ thuật như phân tích để ra quyết định và đặc biệt là KTTN. Như vậy KTTN, một bộ phận của kế toán quản trị, đã ra đời trong bối cảnh mà vai trò chủ đạo của kế toán quản trị đã chuyển sang cung cấp thông tin cho mục đích lập kế hoạch và kiểm soát. Từ thời điểm đó đến nay, KTTN đã được sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả khác nhau ở nhiều quốc gia trên thế giới như Atkinson, R.D Banker, R.S Kaplan, S.M. Young, James R.Martin … 1.1.1. Khái niệm hệ thống kế toán trách nhiệm Để quản lý tốt các tổ chức cũng như các doanh nghiệp có quy mô lớn, các nhà quản trị thường phải cấu trúc đơn vị mình theo hình thức quản lý phân quyền. Việc phân quyền trong một tổ chức tạo nên cơ cấu nhiều cấp bậc và đòi hỏi cấp trên phải theo dõi, đo lường và đánh giá kết quả kết hoạt động của cấp dưới. KTTN là một công cụ nhằm đáp ứng yêu cầu này. Có nhiều quan điểm về KTTN đã được trình bày bởi các tác giả khác nhau như A. A. Atkinson; Clive Emmanuel; James R.Martin,… Dưới đây chúng tôi sẽ trình bày một số quan điểm tiêu biểu. Theo A. A. Atkinson và cộng sự (2001) [12] thì KTTN là một hệ thống kế toán có chức năng thu thập, tổng hợp và báo cáo các dữ liệu kế toán có liên quan đến trách nhiệm của từng nhà quản lý riêng biệt trong một tổ chức thông qua các báo cáo liên quan đến CP, thu nhập và các số liệu hoạt động bởi từng khu vực trách nhiệm hoặc đơn vị trong tổ chức. Đó là một hệ thống cung cấp thông tin nhằm đánh giá trách nhiệm và thành quả của mỗi nhà quản lý, chủ yếu ở khía cạnh thu nhập và những khoản CP mà họ có quyền kiểm soát đầu tiên. Clive Emmanuel và cộng sự (1990) [14] thì cho rằng KTTN là sự thu thập, tổng hợp và báo cáo những thông tin tài chính về những trung tâm khác nhau trong một tổ chức (những TTTN), cũng còn được gọi là kế toán hoạt động hay kế toán khả năng sinh lợi. Nó lần theo các CP, thu nhập hay LN đến những nhà quản lý riêng biệt, những người chịu trách nhiệm cho việc đưa ra các quyết định về CP, thu nhập