Tài liệu Hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp việt nam

BO• GIAO DUC VA DAO TAO • • TRUONG DAI HOC KINH TE TP.HO CHi MINH • • DE TAl NGHIEN ciru KHOA HOC . CAP CO SO HOANTHIEN • H:E: THONG KE TOAN em PHi VA TINH GIA THANH sAN PHAM TRONG DOANH NGHIEP VIETNAM • • DE NANG CAO TiNH HUU iCH CUA THONG TIN CHI PHi, GIA THANH CHO KIEM SOAT, DJNH HUONG HO~T DQNG SAN XUAT KINH DOANH MS : CS - 2009 - 06 . . Chu nhiem d~ titi : TS.HUYNH LOI ThU' ky d~ tai : CN. Nguy~n Dung Hai Thanh vien tham dg : Th.S Phan Dung - NAM 2009- HOANTHIEN • H¥ THONG KE TOAN CHI PHi VA TiNH GIA THANH SAN PIIAM TRONG DOANH NGHIEP VIETNAM • • BE NANG CAO TiNH HUU iCH CUA THONG'TIN CHI PHi, GIA THANH CHO KIEM SOAT, BJNH HUONG HO~ T B(>NG SAN XUAT KINH DOANH. MVCLVC TIEUDE Tr DANH M\JC cAc BANG VA SODO LOi n6i dAu 1 ChU'O'Dg 1- Nhii'ng vdn d~ CO' ban v~ h~ thfing k~ toan chi phi va tinh gia thitnh san phim.............. .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 3 1.1. Khai ni~m, d~c diSm chi phi, gia thanh san phfim trong doanh nghi~p......... 3 1.1.1 Khai ni~m va d~c di~m chi phi ho~t d9ng kinh doanh............................. 3 1.1.2 Khai ni~m va d~c di~m gia thanh san phfim... .. . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . .. .. . . . . . . . . . .. 4 1.1.3 M6i quan h~ gii1a chi phi - gia thanh san phAm trong ho~t d9ng san xuM kinh doanh... ... .. . . . . . .. . .. .. . . . . . . . . .. ... .. . . . . .. . ... .. . . .. ... . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . .. 5 1.2 H~ th6ng k6 toan chi phi va tinh gia thanh san phAm trong doanh nghi~p... ... 6 1.2.1 MI,IC tieu cua h~ th6ng k6 toan chi phi va tinh gia thanh san phfim trong doanh 1.2.2 nghi~p... .. . . . . . . . .. . .. .. . . . .. . .. . . . . .. .. . . . . ... . . . . . . . . . .. . ... . .. . . . .. . ... . . . . .. Cac y6u t6 du thanh M th6ng k6 toan chi phi va tinh gia thanh san phAm trong doanh nghi~p ............................................................ -...... ... 1.3 6 9 Tinh hu·u ich cua thong tin chi phi, gia thanh san phAm va xu hu&ng chuy~n bi~n h~ th6ng k6 toan chi phi va tinh gia thanh san phfim trong doanh nghi~p 13 K~t 1u?n chuO'Ilg 1...................................................................... 20 ChU'O'ng 2 - Thl!C tr~ng va yeu du thl!C ti~n v~ h~ thfing k~ toan chi phi va tinh gia thanh san ph§m trong doanh nghi~p Vi~t Nam.................. 2. 1 Luqc Sll' hinh thanh va phat tri~n h~ th6ng k~ toan chi phi va tinh gia thanh san phAm trong doanh nghi~p Vi~t Nam......................................... ... 2.2 Nam hi~n nay............................................................ 25 Danh gia th1,1·c tr~ng h~ th6ng k6 toan chi phi va tinh gia thanh san phAm trong doanh nghi~p 2.4 21 Thvc tr~ng M th6ng k~ toan chi phi va tinh gia thanh san phAm trong doanh nghi~p Vi~t 2.3 21 Vi~t Nam hi~n nay............................................. 29 D~c di~m ho~t d9ng, quan ly, ki~m soat ho~t d9ng cua doanh nghi~p va yeu du h~ th6ng k6 toan chi phi va tinh gia thanh san phllm trong doanh nghi~p Vi~t Nam hi~n nay..................................................................... 32 K6t lu?n chuO'Ilg 2...................................................................... 39 Ch~rong 3 - Hoan thi~n h~ thfing k~ toan chi phi va tinh gia thanh san ph§m trong doanh nghi~p Vi~t Nam .........................................-.... 3.1 Phuong hu6ng hoan thi~n h~ th6ng k~ toan chi phi va tinh gia thfmh san phAm trong doanh nghi~p Vi~t Nam................................................. 3.2 40 H~ th6ng k~ toan chi phi va tinh gia thanh san phAm trong doanh nghi~p Vi~t 3.3 40 Nam... ......... ... ... ...... ... ... ............ ...... ...... ............ ...... ... ..... 40 Nhfrng giai phap h6 trq tri~n khai h~ th6ng k~ to an chi phi va tinh gia thanh san phAm trong doanh nghi~p Vi~t Nam........................................... 46 Nhung giai phap h6 trq tu doanh nghi~p......................................... ... 46 3.3.2 Nhung giai phap ho trq tu Nha nu&c............ .... .. .... .. .... .. .. .. .. .. .. .. .... .. 50 3.3.3· Nhung giai phap h6 trq tu t6 chtrc dao t~o k~ toan...... ...... .... .. .... .. .. ....... 53 K~t lu~n chuong 3...................................................................... 55 3.3.1 KCt lu~n Titi li~u .................................. .............................. ................. 56 tham khio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 57 Ph\).1\)C 1.............. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 58 DANH MVC SO DO VA BANG Sa db 1.1 : Cac y€u t6 du thanh va tr~t tv quan h~ gifra cac y€u t6 du thanh h~ th6ng k€ to an chi phi va tinh gia thanh si'm phfrm .......................................... tr 9 Sa db 1.2: H~ th6ng k€ toan chi phi va tinh gia thanh san phfrm trong doanh nghi~p nhfrng nam 1965 tr6' v€ tru6'c .............................................................. tr 15 So· db 1.3: H~ th6ng ke toan chi phi va tinh gia thanh san ph~m tren co· so· ho~t d9ng .. tr17 Sa db 1.4: H~ th6ng k€ toan chi phi va tinh gia thanh san ph~m theo mvc tieu dinh huang ki~m soat chi phi tuO"ng lai ....................................................... tr 18 Sa db 2.1: Quy trinh k€ toan chi phi va tinh gia thanh san ph~m trong doanh nghi~p Vi~t Nam .................................................................................. tr 28 Sa d6 2.2: Quy trinh ho~t d9ng theo nhu du thi tru011g .................................... tr 33 So· d6 2.3: Nguyen ly v~n hanh quy trinh ho~t d9ng theo nhu cftu thi trucmg ........... tr 34 Sa d6 2.4: Phuong thuc quan ly ho~t d9ng theo cong do~n ................................ tr 35 Sa d6 2.5: Phu'O'ng thuc quan ly ho~t d9ng theo chu6i gia tri .............................. tr 37 Sa d6 3 .I: Cac yeu t6 du thi'tnh va tr~t fiJ quan h~ gifra cac yeu t6 du thanh M th6ng k€ toan chi phi va tinh gia thanh san phfrm doanh nghi~p Vi~t Nam ............ tr 41 Sa d6 3.2: Quy trinh ke toan chi phi va tinh gia thanh san ph~m trong doanh nghi~p .. tr 42 Su d6 3.3: Quy trinh k€ toan t~p hqp chi phi va tinh gia thanh ............................ tr 45 Su d6 3.4: Quy trinh k€ toan t~p hqp chi phi va tfnh gia thi'tnh doanh nghi~p nh6-vt'ra tr48 Su d6 3.4: Quy trinh k€ toan t~p hqp chi phi va tinh giathanh doanh nghi~p ion ...... tr 49 Bang 2.1: Tht,rc tr~ng n€n tang ho~t d9ng quan ly ho~t d9ng va mo hinh k€ toan chi phi va tinh gia thanh san phfrm trong doanh nghi~p ................................... tr 26 Bang 2.2: Phi€u tfnh gia thanh san ph~m ..................................................... tr 29 Bang 3.1: Bao cao san xuftt (tru011g hqp tinh san lm;mg hoan thanh tu'O'ng duang theo phuang phap binh quan) .......................................................... tr 43 Bang 3.2: Bao cao san xuftt (truerng hqp tinh san luqng hoan thanh tu'O'ng duo·ng theo phu'O'ng phap nh~p tru6'c xuftt tru6'c) ........................................... tr 44 1 ' , )1. LOINOIDAU J:. fb""t ., ue ;tA f'a1• , h cap Ie cua Tm Trong ti€n trinh h{>i nh~p, phat tri~n kinh t€ Vi~t Nam d~t cac doanh nghi~p vao SUC ep c~nh tranh ngay cang 16n, cang sau r{>ng tren nhi€u llnh V\l'C khoa hQC cong ngh~, quan ly. Th\lC ti~n d6 doi hoi nhiing nha quan ly' di€u hanh tf\IC ti€p doanh nghi~p d6i m~t v&i nhiing thach thirc rAt 16n, phai d6i m&i tu duy quan ly, di€u hanh doanh nghi~p d~ djnh vi, dinh hu6ng phat tri~n ho~t d{>ng. Trong ho~t d<)ng .san xuAt kinh doanh cua doanh nghi~p, chi phi anh hu6ng quan trQng d€n k€t qua va hi~u qua ho~t d{>ng. Vi v~y, chinh chi phi Ht m{>t trung tam thong tin anh hu6ng rAt quy€t djnh d€n djnh vi, dinh hu6ng ho~t d{>ng san xuAt kinh doanh cua doanh nghi~p, nh~n dinh khong dung chi phi se kh6 c6 m{>t quy€t djnh phil hgp v€ ki~m soat, dinh hu6ng ho~t d{>ng. v6-i phuong phap ti€p c~n xay dlp1g, phat tri~n thi~n truy€n th6ng, c6 di€n, h~ thfing k€ toan chi phi va tinh gia thanh san phdm trong doanh nghi~p Vi~t Nam dang ddn rai vao l~c h~u, I6i thai, thong tin chi phi, gia thanh rAt cl)c b{>, xa cirng, chi phan anh ho~t d{>ng san xuAt qua khu nen khong th~ dap irng cho nh~n dinh kip thai, tm\n di~n chi phi cho ki~m soat, djnh hu6ng ho~t d{>ng trong th€ gi&i lien k€t, hgp tac phat tri~n, thay d6i nhanh chong. Tinh tr~ng nay dang ngay cang bao d{>ng cdn phai va chi c6 nh~n thuc, ti€p c~n m&i v€ h~ thfing k€ toan chi phi va tinh gia thanh san phdm trong doanh nghi~p Vi~t Nam d€ c6 th~ tai cAu true l~i h~ thfing k€ toan chi phi Va tfnh gia thanh San phdm dam bao ngan ch~ S\f suy giam tinh hitu ich cua n6 dang di~n ra ngay m{>t nghiem trQng. Tir th\lC tr~g tren va Ci, phat tri€n ho~t d{>ng san xudt kinh doanh. N€u ti~p c~n theo quan di€m chi phi cua chuAn mgc k~ toan, chi phi Ia nhfing phi tAn phat sinh lam giam ngu6n lgc kinh t€ cua doanh nghi~p dang ki€m soat g~n liSn v&i ho~t d{>ng san xuAt kinh doanh va tac d9ng giam v6n sa hiiu (khong phai do hoan tra v6n). Khai ni~m nay cung cdp nh~n thuc chi theo m6i quan h~ v&i tai san, v&i ngu6n lgc kinh t€ sir dvng & doanh nghi~p, n6 Ia m{>t tieu chuAn dinh tinh, dinh luQ"ng chi phi cv th€ trong ho~t d<)ng san xudt kinh doanh. 4 Hai nh~n thuc chi phi khac nhau tren tuy ti~p c~n chi phi v&i hai g6c d(> khac nhau nhung d~u th~ hi~n nhftng dijc di~m chung nhdt ciia chi phi trong ho~t d(>ng san xudt kinh doanh doanh nghi~p : Chi phi Ia hao phi lao d(>ng va lao d(>ng v~t h6a hay Cl) th~ Ia phi t6n th~ hi~n lqi ich kinh t~, gia trj tai san ciia doanh nghi~p bj giam sut trong ho~t d(>ng san xudt kinh doanh; Chi phi ho~t d(>ng san xudt kinh doanh luon g~n li~n va huang d~n ffil)C dich phl)c V\1 cho ho~t d(>ng san xudt kinh doanh; Chi phi phat sinh luon khach quan nhung nh~ thuc chi phi l~i mang tinh chii quan, tinh chii quan nay th~ hi~n qua khai ni~m v~ chi phi, v~ thi~t l~p chi tieu qufm ly, ki~m soat, do Iut nha quan ly hay k~ toan Ia huang d~n nang cao tinh khach quan trong nh~n thuc, trong thi~t l~p cac chi tieu qmin ly, do lung g6p phdn nang cao tinh hftu ich ciia thong tin chi phi trong ki~m soat, djnh huang ho~t d(>ng sfm xudt kinh doanh. 1.1.2. Khai ni~m va d~c di~m gia thanh san phim Gia thanh th~ hi~n m(>t phuong thuc ti~p c~ chi phi d~ phl)c V\1 cho ml)c dich quan ly' ki~m soat chi phi va t~o ti6n de d~ ki~m soat, djnh huang ho~t d(>ng san xudt kinh doanh. Vi v~y, gia thanh cung duqc ti~p c~n theo nh1lng quan di~m khac nhau. N~u ti~p c~n theo quan di~m chi phi ciia hQc thuy~t gia trj, gia thanh Ia nhftng hao phi lao d(>ng s6ng va lao d(>ng v~t h6a phat sinh trong ho~t d(>ng san xufrt kinh doanh d~ thvc hi~n m(>t don vi, kh6i luqng san phfun hay djch V\1 hoan thanh nhdtdjnh. N~u ti~p c~ theo quan di~m chi phi ciia chudn mvc k~ toan, gia thanh Ia nhilng phi t6n v~ ngu~n Ivc kinh t~ ciia doanh nghi~p dang ki~m soat phat sinh trong ho~t d(}ng san xudt kinh doanh d~ thl)'C hi~n m(}t don vj, khf>i luqng san phdm hay djch V\1 hoan thanh nhdt djnh. 5 V&i nhting quan di~m ti~p c~n gia thanh tren th~ hi~n d~c di~m cua gia thanh vira c6 tinh khach quan va vira c6 tinh chu quan. Tinh khach quan cua gia thanh xudt phat tir tinh khach quan cua chi phi va tinh chu quan cua gia thanh xudt phat tir tinh chu quan trong nh~ thuc chi phi, trong thi~t l~p don vi, khAi luQ'llg san phfun hay djch V\1 hoan thimh, trong tinh gia thanh va ngay ca chi tieu gia thanh. Vi v~y, v6'i m(}t nha quan ly hay k~ tm1n, d~ nang cao tinh chinh xac, trung thgc, nang cao han nfra tinh hfru ich cua thong tin gia thanh cAn phai nang cao tinh khach quan, h~n ch~ tinh chu quan ve gia thanh cung v&i phai kip thai thay dbi nh~ tht'rc, do luang, quan ly, ki~m soat chi phi theo nhting chuy~n bi~n moi truang san xudt kinh doanh. 1.1.3. M6i quan h~ giii'a chi phi- ghi thimh san phim trong hm~tt d(}ng san xuit kinh doanh v &i khai ni~m, d~c di~m chi phi, gia thanh, xet ve ban chdt quan h~ gifra chi phi v6i gia thanh la quan h~ khach quan xay ra trong ho~t d()ng san xudt kinh doanh, hl tinh tAt y~u trong quan ly, ki~m soat chi phi ho~t d()ng san xudt kinh doanh va la quan h~ chu quan trong nh~n tht'rc, thi~t l~p cac chi tieu, cong c1,1 quan ly, ki~m soat chi phi trong ho~t d()ng san xudt kinh doanh cua nhting nha qui'm ly, nha k~ toan. Quan h~ khach quan va chu quan nay dugc th~ hi~n qua nhting khia c~nh va tr~t tu quan h~ gifra chung nhu sau : Nen Umg ki~m soat va dinh huang ho~t d()ng san xudt kinh doanh; Yeu cAu quan ly, ki~m soat chi phi ho~t d()ng san xudt kinh doanh; Nh~n tht'rc chi phi ho~t d()ng san xudt kinh doanh; Nh~n thuc don vi, khAi luQllg san phfun. hay dich V\1 hoan thanh cua ho~t d()ng san xudt kinh doanh; Cac ky thu~t, cong Cl,l thu th~p, do luang, phan bf> chi phi, tinh gia thanh ho~c gia phi san phdm hay dich V\1 cua ho~t d()ng san xudt kinh doanh. Trong cac khia c~ tren, nen tang ki~m soat, dinh huang ho~t d()ng san xudt kinh doanh la ca sa d~ xay d\fllg yeu cAu quan ly, ki~m soat chi phi; yeu cAu quan ly, ki~m soat chi phi la mvc tieu dinh hu6ng cho nh~n tht'rc chi phi ho~t d()ng san xuftt kinh doanh; nh~n tht'rc chi phi ho~t d()ng san xuftt kinh doanh Ia tieu chudn d~ 6 xay d\1'11g tieu chufut dinh tinh, dinh luQllg chi phi ho~t d()ng san xudt kinh doanh; nh~n thfrc v~ don vi, kh6i luQ'Ilg san phdm hay dich V\1 hmln thanh cua ho~t d()ng san xudt kinh doanh Ia don vi do luang k€t qua ho~t d()ng, do lung lam Cng sfm xudt kinh doanh la phuong ti~n chuy~n h6a, ghi nh~ chi phi trong gia thanh san phdm ho~c gia phi san phdm, dich V\1 nh~m thoa man cho yeu cAu quan ly' ki~m soat chi phi trong ki~m soat, dinh hu6ng ho~t d()ng san xudt kinh doanh. Vi v~y, d~ nang cao tinh hiiu ich cua thong tin chi phi, gia thanh san phdm cho ki~m soat, dinh huang ho~t d()ng san xuAt kinh doanh cAn phai xay d\1'11g, hoan thi~n h~ th6ng k€ toan chi phi va tinh gia thanh san phdm theo hu6ng nang cao tinh khach quan, h~ ch€ tinh chu quan trong nh~ thfrc, do luang chi phi ho~t d()ng san xudt kinh doanh tren ca sa th~ hi~n dung quan h~ giua chi phi v6i gia thanh, th~ hi~n dfry du cac khia c~nh, tr~t 1\l quan h~ cua cac khia c~nh cua m6i quan h~ giua chi phi v6i gia thanh trong ho~t d()ng san xudt kinh doanh thanh m()t h~ th6ng. 1.2. H~ th6ng k~ tmin chi phi va tinh gia thanh san phim trong doanh nghi~p 1.2.1. Ml}C tieu cua h~ th6ng k~ toan chi phi va tinh gia thanh san phim trong doanh nghi~p Ki~m soat, dinh hu6ng ho~t d()ng Ia Cng, chu ky s6ng san phdm keo dai, ffi\lC tieu djnh gia san phdm va ffi\lC tieu ki~m tra, giam sat, ki~m soat chi phi cling nhu ho~t d<)ng san xudt kinh doanh thung san xuAt kinh doanh. Nhitng vAn de nay thuang gfut Hen v&i tu duy quan ly - tb chtrc, hinh thtrc t6 chtrc trien khai ho~t d{>ng san xuAt kinh doanh. Cho den nay, tren the gi&i da tirng t6 chtrc trien khai ho~t d{>ng ho~t d9ng san xudt kinh doanh theo hai tu duy quan ly - tb chfrc khac nhau va trai ngugc nhau. V &i tu duy quan ly - tb chtrc trien khai ho~t d{>ng theo huang chuyen mon h6a, ho~t d{>ng san xudt kinh doanh dugc trien khai chi tiet theo tirng cong do~n, b{> ph~ chtrc nang. Theo tu duy quan ly - tb chtrc theo hinh thtrc nay, kiem soat, dinh huang ho~t d{>ng san xudt kinh doanh ciing dugc d~t ra chi tiet theo tirng cong do~. V&i tu duy quan ly - tb chtrc trien ~ai theo huang lien k~t, hgp tac hay tu duy quan ly - tb chtrc theo chu6i gia tri, ho~t d()ng san xudt kinh doanh dugc tri€n khai theo chu6i gia tri, d6 la m9t h~ thAng lien ket, hgp tac san xuAt kinh doanh vo t~n rna m6i doanh nghi~p chi Ia m{>t m~c xich trong chu6i gia tri vo t~n d6. Theo tu duy quan ly - tb chtrc theo chu6i gia trj, kiem soat, djnh huang ho~t d9ng san xudt kinh doanh dugc d~t ra theo chu6i gia trj. Vi v~y, khi xay d\ffig va hoan thi~n h~ thAng ke toan chi phi san xuAt va tinh gia thanh san phAm cfin xac djnh ro nen tang nay de nh~n biet doanh nghi~p dang kiem soat, djnh huang ho~t d9ng san xuAt kinh doanh theo tu duy quan Iy - tb chtrc nao, theo cong do~ hay theo chu6i gia tri. Qua th~t, neu chi xet co l~p ve m~t nghi~p V\1 ke toan chi phi va tinh gia thanh, yeu tA nay co ve nhu ben ngoai, khong lien quan trvc tiep d~n ke toan chi phi va tinh gia thanh; tuy nhien, neu xet ve tinh h~ thAng, yeu tA nay khong the tach rai v&i h~ thAng ke toan chi phi va tinh gia thanh san phAm, no Ia nen tang trvc tiep d~ dinh vi yeu cftu quan ly, ki~m soat chi phi, dinh vi m\lc tieu cua h~ thAng ke toan chi phi va tinh gia thanh san phdm tru&c S\l thay dbi nhanh chong moi truang kinh doanh, moi truang lu~t phap, moi truang van h6a giao d\}c. 11 Thu hai, trong xay d\ffig va hoan thi~n h~ th6ng k~ tmin chi phi va tinh ghi thanh san phfun cdn phai xac l~p duqc yeu cdu qufm ly, ki~m soat chi phi. Yeu cdu quan ly, ki~m soat chi phi duqc hinh thanh tir n€n tang ki~m soat, djnh hu6ng ho~t d9ng san xuftt kinh doanh. N6 la bi~u hi~n tn.rc ti~p cua n€n tang ki~m soat, djnh hu6ng ho~t d9ng trong h~ th6ng k~ toan chi phi va tinh gia thanh sim phfun. V&i hai tu duy quan ly- tb chuc tri~n khai ciing nhu ki~m soat, dinh hu6ng ho~t d9ng sfm xuftt kinh doanh khac nhau, theo cong do~n va theo chu6i gia trj d~t ra yeu cdu quan ly, ki~m smit chi phi phai tuang thich theo hai tu duy quan ly - tb chuc nay, theo cong do~ hay theo chu6i gia trj. V&i tu duy quan ly - tb chuc ho~t d9ng san xuftt theo cong do~n, quan ly, ki~m soat chi phi duqc d~t ra theo tirng cong do~n, chuyen mon h6a quan ly' ki~m soat chi phi theo tirng khau cong vi~c cua tirng cong do~n va v&i tu duy quan ly - tb chuc tri~n khai ho~t d9ng san xuftt theo chu6i gia tri, quan ly, ki~m soat chi phi duqc d~t ra theo tirng chu6i gia trj, la m9t h~ th6ng lien k~t, hqp Ute quan ly, ki~m soat tAt ca cac cong do~n phat sinh chi phi lien quan,d~n chu6i gia tri. Nhu v~y, yeu cdu quan ly, ki~m soat chi phi la m9t y~u t6 ca sa cftu thanh m9t h~ thfmg k~ toan chi phi va tinh gia thanh, la mQt ti€n d€ cho djnh hu6ng, danh gia tinh hfru ich cua h~ th6ng k~ toan chi phi va tinh gia thanh san phdm. Thu ba, xay d\ffig nh~n thuc hay tieu chudn djnh tinh, djnh luqng chi phi ho~t d9ng san xuftt kinh doanh. Day la bu&c C\1 th~ h6a n€n tang ki~m soat, dinh hu6ng ho~t dQng hay C\1 th~ h6a bi~u hi~n tn.rc ti~p cua n€n tang nay qua yeu cfru quan ly, ki~m soat chi phi ho~t d9ng thanh tieu chudn. Xuftt phat tir hai tu duy quan ly - tA chuc lien quan d~n ki~m soat, dinh hu6ng ho~t d9ng cling nhu bi~u hi~n tn.rc ti~p n€n tang nay qua yeu cAu quan Iy, ki~m soat chi phi ho~t d9ng cua no, tAt y~u, tieu chudn dinh tinh va djnh luqng chi phi ho~t d9ng cling phai duqc xay d\ffig khac nhau, tuang thich v6i hai tu duy quan ly - tb chuc d6. V&i tu duy quan ly - tb chuc theo cong do~n, chi phi dUQ'C djnh tinh, djnh luqng theo tirng cong do~n, C\1 th~ d6 la chi phi dUQ'C djnh tinh, djnh luqng C\JC bQ theo tirng cong do~n nhu cong do~n ddu tu- chi phi ddu tu, cong do~n san xuftt- chi phi san xuftt, cong do~n tieu th\1 chi phi tieu th\1. Nhu v~y, chi phi chinh la hao phi ho~c phi tbn phat sinh lam giam ngu6n lqi kinh t~ doanh doanh nghi~p dang ki~m soat a tirng cong do~n ddu tu, san 12 xudt, tieu thv. V 6i tu duy quan ly - tA chtrc theo cong chu8i gia tri, chi phi duqc djnh tinh, dinh luqng theo tirng chu8i gia tri, theo toan b(> quy trinh ho~t d(>ng san a doanh nghi~p va SlJ n6i k~t quy trinh ho~t d(>ng san xuAt kinh doanh o doanh nghi~p v6i nhfing quy trinh san xudt kinh doanh a cac doanh nghi~p xudt kinh doanh khac c6 lien quan d~n chu8i gia tri. Tieu chufut dinh tinh, dinh luqng chi phi theo chu8i gia tri hoan toan nguqc l~i v6i tieu chufut dinh tinh, dinh luqng chi phi theo cong do~n, n6 Ia m(>t quan di6m rna, quan di6m lien k~t chi phi trong chu8i gia tri, Ia hao phi ho~c phi tAn phat sinh lam giam ngubn lqi kinh t~ doanh doanh nghi~p dang ki6m soat lien quan d~n ca quy trinh san xuAt kinh doanh t~i doanh nghi~p va ca trong lien k~t, hqp tac ho~t d(>ng san xuAt kinh doanh. . Thtr tu, xac djnh don vi, khfii luqng san phAm hay djch V\1 cua ho~t d(>ng san xudt kinh doanh. Thl)"c chAt day chinh Ia djnh hinh don vi do lubng k~t qua ho~t d(>ng san xuAt kinh doanh, don vi do lubng ddu ra cua m(>t cong do~n san xudt kinh doanh hay m(>t quy trinh ho~t d(>ng san xudt kinh doanh d6 lam dfii ~uqng phan bA chi phi, tinh gia thanh ho~c tinh gia phi cua n6. Thtr nam, ky thu~t, cong cv thu th~p, do lubng, phan bA chi phi, tinh gia thanh ho~c gia phi san phAm hay dich V\1 ho~t d(>ng san xuAt kinh doanh. Y~u t6 nay duqc xem nhu m(>t phuong ti~n cua h~ th6ng k~ toan chi phi va tinh gia thanh san phAm trong thl)"c hi~n mvc tieu ctia n6. Y~u t6 th6 hi~n cac phuong phap- ky thu~t va S\I k~t hqp gifta cac phuong phap ky thu~t Slr dvng trong cong Vi~c k~ toan chi phi va tinh gia thanh san phAm nhu chtrng tir, Uti khoan, ... phuong phap, ky thu~t, phuang ti~n xir ly thong tin. Ngay nay, v&i S\1" ti~n b(> nhanh chong cua ky thu~t, phuang ti~n, cong C\1 XU ly thong tin da t~o nen anh huang rdt 16-n d~n y~u tfi nay, n6 t~o nen ffiQt SlJ lien k~t, anh huang rdt 16-n d~n vi tri, phuong th(rc ap dvng, hinh thtrc thl)"c hi~n cac phuong phap k~ tmin trong thu th~p, do lubng, phan b6 chi phi tinh gia thanh ho~c gia phi san phAm hay djch V\1 ho~t d(>ng san xudt kinh doanh. Chinh vdn d€ nay d~t ra nh~n thtrc m&i v€ vai tro, phuong thtrc ap dvng, hinh thtrc ctia cac phuong phap k~ toan trong h~ thfing k~ toan chi phi va tinh gia thanh san . phfun. Phuong phap k~ toan cling nhu nhftng phuong phap, ky thu~t, phuong ti~n, xir ly thong tin chi Ia phuong ti~n cua h~ thfing k~ toan chi phi va tinh gia thanh san 13 phfun, n6 hoan tm\n khong phai Ia m\lc tieu. Vi v~y, du phuong phap ky thu~t phuong ti~n xir ly thong tin ti~n bQ nhu th~ nao y~u t6 nay cfing chi la phuong ti~n va m\IC tieu cua h~ th6ng k~ tmin chi phi Va tinh gia thanh san phdm vfrn khong thay dAi, m\lc tieu ctia h~ th6ng k~ toan chi phi va tinh gia thanh san phfun chi duqc s~p x~p l?i cho phil hqp v&i moi trung san xudt theo timg cong do~n. Ke den, vao nhitng nam 1940 tra di, mo hinh ke toan chi phi Va tinh gia thanh san phfim theo chi phi th\l'C te ket hgp v&i chi phi u&c tinh, mo hinh ke toan chi phi va tinh gia thanh theo chi phi dinh mire ra dai nhung th\l'c chdt vfut v&i mvc tieu, n(>i dung chinh cua h~ th6ng ke toan chi phi c6 di~n nhitng nam 1910, chi la tiep c~, cung cdp thong tin chi phi san xudt, gia thanh san phAm san xuAt tuy nhien da b~t dAu xuAt hi~n m(>t vai d~c di~m m&i 1a cai tien t6c d(> cung cdp thong tin kip thai hon d~ c6 g~ng duy tri tinh hihl ich thong tin cua h~ th6ng ke toan chi phi va tinh gia thanh tru&c chuy~n bien ngay cang nhanh cua moi truang san XUdt kinh doanh rna tf\l'C tiep 1a S\1' thay d6i nhanh cua cong ngh~ san xudt, thu h~p quy mo san xudt, chuy~n d6i tir san xudt hang 1o~t sang san phAm theo tirng rna nganh hang h~p, tai l~p san xudt ngay cang giam di, chu ky s6ng san phAm ngay cang rut ng~n. H~ th6ng ke toan chi phi trong giai do~n nay c6 th~ khai quat ' ). qua so do sau (SO' do 1.2). "" ,f~' 111~"'~ f,;;(.l'' \ 1 ~j(,'~ ~ SO' ro·\1 ~n~~~,~~~~i·;~,\' '\FhJ, itJ·~ 0~-~~·~· 'f!1r•' q!}., t(l}l}~ } qli-:\,i ~~§ 11tl' i1n:i. dnlt'· t(t}.)l! "~lflt,!.., tfif-:JI • f!II,Hjit~~ ~ ~ r - aa 1.2 - H~ thBng k~ tmin chi phi va tinh gia thanh san phftm trong doanh nghi~p nhihlg nam 1965 tra v~ trU'6'c Sau nhitng nam 1965, d~c bi~t la vao nhitng nam 1980 tr& v€ day, khi moi truang san xudt kinh doanh, moi truang 1u~t phap, moi trubng van h6a giao dvc c6