Tài liệu Hoàn thiện hạch toán tiêu thụ và kết quả tiêu thụ hàng hoá tại công ty công nghệ phẩm hà tây

Lêi nãi ®Çu T¹i ®¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng céng s¶n ViÖt nam, Nhµ níc ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh XHCN. §Õn ®¹i héi lÇn thø VII, §¶ng ta x¸c ®Þnh viÖc ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ ë níc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ trªn thùc tÕ, nÒn kinh tÕ níc ta ®ang ®îc chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. Trong nh÷ng n¨m qua, trªn lÜnh vùc c«ng t¸c kÕ to¸n, Nhµ níc ta bíc ®Çy ®· x©y dùng vµ vËn hµnh mét hÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n vÒ c¬ b¶n phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý míi. Tuy nhiªn tríc yªu cÇu cña mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hÖ thèng kÕ to¸n nµy vÉn cßn nhiÒu tån t¹i, c¸c nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc kÕ to¸n cha ®îc ban hµnh. Trong c«ng cuéc ®æi míi ®ã, tÊt yÕu nÒn kinh tÕ ph¶i cã sù x¸o trén g©y ¶nh hëng ®Õn c¸c c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®em l¹i lîi nhuËn vµ ®ã còng chÝnh lµ môc tiªu cuèi cïng cña c¸c nhµ kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng. Do vËy, viÖc tiªu thô hµng ho¸ cã ý nghÜa quan träng, gióp doanh nghiÖp bï ®¾p ®îc c¸c chi phÝ bá ra, lÊy l·i vµ tiÕp tôc qu¸ tr×nh kinh doanh. Sù thay ®æi cña c¬ chÕ kinh tÕ dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒ ph¬ng thøc tiªu thô vµ thay ®æi vÒ môc ®Ých vµ yªu cÇu cña qu¶n lý. KÕ to¸n víi t c¸ch lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ còng ph¶i ®îc thay ®æi vµ hoµn thiÖn cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. ChÝnh v× vËy, trong kú thùc tËp t¹i C«ng ty c«ng nghÖ phÈm Hµ t©y em nhËn thÊy nªn chän ®Ò tµi : << Hoµn thiÖn h¹ch to¸n tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ t¹i C«ng ty c«ng nghÖ phÈm Hµ t©y >>. Bè côc cña chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn: PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i PhÇn II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô t¹i c«ng ty C«ng nghÖ phÈm Hµ t©y. PhÇn III: Hoµn thiÖn h¹ch to¸n tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô t¹i c«ng ty C«ng nghÖ phÈm Hµ t©y 1 PhÇn thø nhÊt Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i I. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i cã ¶nh hëng ®Õn h¹ch to¸n tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô trong c¬ chÕ thÞ trêng. X· héi loµi ngêi cho ®Õn nay ®· tr¶i qua hai h×nh thøc s¶n xuÊt, ®ã lµ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp vµ s¶n xuÊt hµng ho¸. Khi lùc lîng s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn, sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi cµng s©u s¾c th× nÒn s¶n xuÊt hµng hãa cµng ph¸t triÓn vµ ngµy nay ®· ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n cao ®é lµ kinh tÕ thÞ trêng. NÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, ë ®ã s¶n xuÊt c¸i g×, nh thÕ nµo, cho ai, ®îc quyÕt ®Þnh th«ng qua thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, c¸c doanh nghiÖp ®Òu biÓu hiÖn qua mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ trêng. Ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i thùc hiÖn chøc n¨ng nèi liªn gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. §èi tîng kinh doanh cña nghµnh th¬ng m¹i lµ hµng ho¸- ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm lao ®éng ®îc doanh nghiÖp th¬ng m¹i mua vÒ ®Ó b¸n ra nh»m ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt, tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. Hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i ®îc ph©n theo c¸c nghµnh hµng nh: +Hµng vËt t- thiÕt bÞ. +Hµng c«ng nghÖ phÈm tiªu dïng. +Hµng l¬ng thùc- thùc phÈm. Tæng hîp c¸c ho¹t ®éng thuéc c¸c qu¸ tr×nh mua b¸n, trao ®æi vµ dù tr÷ hµng ho¸ trong doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i ®îc gäi lµ lu chuyÓn hµng ho¸. Qu¸ tr×nh b¸n hµng trong doanh nghiÖp thêng ®îc thùc hiÖn theo 2 ph¬ng thøc: b¸n bu«n vµ b¸n lÎ. §Æc trng cña b¸n bu«n lµ b¸n sè lîng lín, khi chÊm 2 døt qu¸ tr×nh mua, b¸n th× hµng ho¸ cha ®Õn tay ngêi tiªu dïng mµ phÇn lín hµng ho¸ vÉn cßn trong lÜnh vùc lu th«ng, hoÆc vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt ®Ó chÕ biÕn råi trë l¹i lÜnh vùc lu th«ng. Cßn ®Æc trng cña b¸n lÎ hµng ho¸ lµ b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng, kÕt thóc qu¸ tr×nh b¸n lÎ lµ hµng ho¸ ®ã ®· vµo lÜnh vùc tiªu dïng. Trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i, vèn hµng ho¸ lµ vèn chñ yÕu nhÊt vµ nghiÖp vô kinh doanh hµng ho¸ lµ nghiÖp vô ph¸t sinh thêng xuyªn vµ chiÕm 1 khèi lîng c«ng viÖc lín ... vµ qu¶n lý hµng ho¸ lµ néi dung qu¶n lý quan träng hµng ®Çu trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. V× vËy, viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. II. VÞ trÝ cña tiªu thô, kÕt qu¶ vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n. 1. Kh¸i niÖm, vÞ trÝ cña tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô. a. Kh¸i niÖm: - Tiªu thô: lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ dÞch vô th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ®ã, doanh nghiÖp chuyÓn giao s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cho kh¸ch hµng, cßn kh¸ch hµng ph¶i tr¶ cho doanh nghiÖp kho¶n tiÒn t¬ng øng víi gi¸ b¸n hµng cña s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô ®ã theo gi¸ tho¶ thuËn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vèn kinh doanh tõ vèn hµng ho¸ sang vèn b»ng tiÒn vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ b¸n hµng. Qu¸ tr×nh b¸n hµng cã thÓ ®îc chia lµm hai giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1: Doanh nghiÖp b¸n hµng xuÊt giao s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô. Giai ®o¹n nµy ph¶n ¸nh mét mÆt qu¸ tr×nh vËn ®éng cña hµng ho¸. Tuy nhiªn nã cha ®¶m b¸o ph¶n ¸nh ®îc kÕt qu¶ cña viÖc b¸n hµng, cha cã c¬ së ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh b¸n hµng ®· hoµn tÊt bëi v× hµng ho¸ göi ®i cha ®îc kh¼ng ®Þnh lµ ®· thu ®îc tiÒn. 3 Giai ®o¹n 2: Kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn. §©y lµ giai ®o¹n do¹nh nghiÖp ®· b¸n ®îc vµ thu tiÒn vÒ ( hoÆc sÏ ®îc thu tiÒn vÒ ). KÕt thóc giai ®o¹n nµy còng lµ lóc qu¸ tr×nh b¸n hµng ®îc hoµn tÊt, doanh nghiÖp cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p c¸c chi phÝ ®· bá ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ kinh doanh ( kÕt qu¶ b¸n hµng ). Qua ph©n tÝch cã thÓ kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña qu¸ tr×nh b¸n hµng nh sau: VÒ mÆt hµnh vi: Qu¸ tr×nh b¸n hµng diÔn ra sù tho¶ thuËn trao ®æi gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n, ngêi b¸n ®ång ý b¸n, ngêi mua ®ång ý mua vµ ngêi xuÊt b¸n cho ngêi mua, ngêi mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn. VÒ mÆt b¶n chÊt kinh tÕ: B¸n hµng lµ qu¸ tr×nh thay ®æi quyÒn së h÷u hµng ho¸. Sau khi b¸n hµng, quyÒn së h÷u hµng ho¸ ®· chuyÓn sang ngêi mua, ngêi b¸n kh«ng cßn quyÒn sö dông vÓ së h÷u hµng ho¸ ®· b¸n. - KÕt qu¶ tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ lao vô, dÞch vô: lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô cña doanh nghiÖp. KÕt qu¶ ®ã ®îc tÝnh b»ng c¸ch so s¸nh gi÷a mét bªn lµ doanh thu thuÇn víi mét bªn lµ gi¸ vèn hµng tiªu thô vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ ®îc biÓu hiÖn qua chØ tiªu lîi nhuËn ( hoÆc lç) vÒ tiªu thô. b. VÞ trÝ cña tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô: Chøc n¨ng chñ yÕu cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ thùc hiÖn kinh doanh lu chuyÓn hµng ho¸. V× vËy, ®èi víi b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp, tiªu thô lµ kh©u thùc sù gi÷ vÞ trÝ quan träng. Doanh nghiÖp cã tiªu thô ®îc hµng th× míi cã doanh thu, cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ ®· bá ra vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ kinh doanh (kÕt qu¶ tiªu thô ). Thùc hiÖn tèt kh©u tiªu thô, doanh nghiÖp míi thu håi ®îc vèn, míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó quay vßng vèn, tiÕp tôc qu¸ tr×nh kinh doanh. Vµ ngîc l¹i, 4 NÕu kh«ng tiªu thô ®îc hµng th× hµng ho¸ sÏ Õ ®äng, ø thõa vèn, vèn kinh doanh bá ra kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ dÉn ®Õn doanh nghiÖp cã thÓ bÞ ph¸ s¶n. §èi víi ngêi tiªu dïng ( kh¸ch hµng), b¸n hµng sÏ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng vµ qua c«ng viÖc b¸n hµng nµy th× tÝnh së h÷u cña hµng ho¸ míi x¸c ®Þnh hoµn toµn vÒ sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i, thêi gian, sù phï hîp víi thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng. Tiªu thô lµ giai ®o¹n cuèi cïng trong qu¸ tr×nh kinh doanh, nã lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.Tríc ®©y, thêi kú bao cÊp, tiªu thô hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch nhÊt ®Þnh. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ doanh nghiÖp b¸n c¸i g×, b¸n bao nhiªu, b¸n cho ai vµ b¸n nh thÕ nµo ®Òu ®îc quy ®Þnh trong kÕ ho¹ch mµ doanh nghiÖp ®îc giao . ChÝnh v× vËy mµ s¶n phÈm hµng ho¸ ®îc s¶n xuÊt ra trong thêi kú ®ã hÕt søc ®¬n ®iÖu, mÉu m· vµ chÊt lîng kÐm. Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, c¸c ®¬n vÞ kh«ng thÓ ngåi tr«ng chê vµo kÕ ho¹ch cña Nhµ níc cÊp mµ ph¶i tù l¨n lén vµo thÞ trêng nh»m chän ra ®îc s¶n phÈm thÝch hîp vµ ®Çu t nghiªn cøu s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng cao, cã thÓ ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng. Do vËy viÖc tiªu thô bÊt cø s¶n phÈm hµng ho¸ nµo tríc hÕt lµ c¨n cø vµo nhu cÇu ngêi tiªu dïng. Lîng hµng mµ doanh nghiÖp b¸n ra lµ nh©n tè trùc tiÕp lµm t¨ng hay gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp vµ nã thÓ hiÖn søc m¹nh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ tµi chÝnh, ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý cña doanh nghiÖp, tr×nh ®é ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµ cë së ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô víi Ng©n s¸ch Nhµ níc. MÆt kh¸c nã cßn ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp viÖc tæ chøc nghiÖp vô mua hµng, lùa chän mÆt hµng kinh doanh còng nh c«ng t¸c dù tr÷, b¶o qu¶n hµng ho¸. ViÖc tiªu thô hµng ho¸ lµ cë së, lµ tiÒn ®Ò cho sù tån t¹i ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn kh«ng chØ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i mµ cßn ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Nhê ®ã mµ doanh nghiÖp cã thÓ tù ®¸nh gi¸ ®îc hµng ho¸ cña m×nh kinh doanh hay s¶n xuÊt ®îc chÊp nhËn ë møc ®é nµo. Cã thÓ nãi b¸n hµng võa lµ c«ng viÖc hµng ngµy võa lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña nhµ kinh doanh. Do ®ã, thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tiªu 5 thô hµng ho¸ thùc sù cã ý nghÜa ®èi víi viÖc phÊn ®Êu t¨ng lîi nhuËn, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cho doanh nghiÖp. Nh vËy, t×m ra ph¬ng thøc b¸n hîp lý lµ c«ng viÖc hµng ngµy, lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña nhµ kinh doanh, ®Æc biÖt trong sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay. XuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ quan träng nh vËy, kÕ to¸n tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô còng lµ phÇn hµnh kÕ to¸n ®îc ®Æc biÖt quan t©m trong toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Do vËy, nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ vÞ trÝ cña c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸ lµ rÊt cÇn thiÕt cho mçi c¸n bé kÕ to¸n trong c«ng viÖc ph¸t triÓn vµ t¨ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. 2. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô: Doanh ngiÖp tiªu thô s¶n phÈm hay nãi c¸ch kh¸c lµ b¸n hµng cã nghÜa doanh nghiÖp mÊt quyÒn së hò vÒ hµng ho¸ ®ång thêi ®îc quyÒn së h÷u vÒ tiÒn tÖ. §ã chÝnh lµ ho¹t ®éng trao ®æi gi÷a doanh nghiÖp ( ngêi b¸n ) víi kh¸ch hµng. Cã rÊt nhiÒu ph¬ng thøc b¸n hµng kh¸c nhau. Tuy nhiªn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, viÖc sö dông ph¬ng thøc b¸n hµng nµo vµ thanh to¸n tiÒn hµng lµ do tho¶ thuËn gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi mua sao cho c¶ hai bªn ®Òu cãlîi. Sau ®©y lµ c¸c h×nh thøc b¸n hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng chñ yÕu: C¸c ph¬ng thøc b¸n hµng: a. Ph¬ng thøc b¸n bu«n: Lµ qu¸ tr×nh b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, c¸c ®¬n vÞ th¬ng m¹i ®Ó tiÕp tôc chuyÓn b¸n ®a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn t¹o ra s¶n phÈm ®Ó b¸n. Hµng ho¸ b¸n bu«n bao gåm chñ yÕu lµ t liÖu s¶n xuÊt vµ mét phÇn lµ vËt phÈm tiªu dïng. KÕt thóc qu¸ tr×nh b¸n hµng, hµng ho¸ vÉn n»m trong lÜnh vùc lu th«ng ( ®îc tiÕp tôc ®em b¸n hoÆc gia c«ng chÕ biÔn ®Ó b¸n ra ). B¸n hµng theo ph¬ng thøc nµy thêng ®îc ¸p dông víi nh÷ng l« hµng cã khèi lîng lín. 6 Nh vËy, ®èi tîng b¸n bu«n rÊt ®a d¹ng, nã cã thÓ lµ b¸n cho s¶n xuÊt, th¬ng m¹i trong níc, ngo¹i th¬ng... Cã 2 h×nh thøc b¸n bu«n ®ã lµ b¸n bu«n qua kho vµ b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: - B¸n bu«n qua kho: Lµ h×nh thøc b¸n hµng mµ hµng hãa ®îc ®a vÒ kho cña ®¬n vÞ b¸n råi míi tiÕp tôc chuyÓn b¸n. Ph¬ng thøc b¸n bu«n qua kho ®îc tiÕn hµnh díi 2 h×nh thøc: + B¸n hµng theo ph¬ng thøc göi hµng: Theo h×nh thøc nµy, c«ng ty b¸n bu«n c¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt víi ngêi mua hµng ®Ó göi hµng cho ngêi mua b»ng ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn tù cã hoÆc thuª ngoµi. Hµng ho¸ ®îc giao cho bªn mua t¹i kho cña bªn mua hoÆc t¹i ®Þa ®iÓm bªn mua ®· tho¶ thuËn tríc trong hîp ®ång. Hµng ho¸ göi ®i vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ b¸n bu«n, chØ khi nµo thu ®îc tiÒn b¸n hµng hoÆc bªn mua x¸c nhËn ®· nhËn ®îc hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n th× míi ®îc coi lµ tiªu thô. + B¸n hµng theo h×nh thøc trùc tiÕp giao hµng t¹i kho: Theo h×nh thøc nµy, bªn mua c¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt, giao cho c¸n bé nghiÖp vô cña m×nh trùc tiÕp ®Õn tËn kho cña ®¬n vÞ b¸n bu«n ®Ó nhËn hµng hoÆc ®Õn mét ®Þa ®iÓm ®îc quy ®Þnh trong hîp ®ång ®Ó lÊy hµng. C¸n bé nghiÖp vô ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ¸p t¶i hµng ®· nhËn vÒ ®¬n vÞ m×nh b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i hiÖn cã hoÆc thuª ngoµi. Sè hµng ho¸ bªn b¸n giao cho ®¹i diÖn bªn mua ®îc coi lµ tiªu thô khi ngêi mua nhËn hµng xong, thanh to¸n hoÆc nhËn nî. §èi víi ph¬ng thøc b¸n bu«n qua kho: ViÖc b¸n hµng ®îc thùc hiÖn lµ bªn b¸n giao hµng cho bªn mua t¹i kho th× ngêi mua nhËn hµng xong thanh to¸n tiÒn hoÆc ký nî th× ®îc ghi chÐp lµ hµng b¸n. NÕu ®a hµng ®Õn kho cña ngêi mua hoÆc göi hµng qua c¬ quan vËn chuyÓn th× thêi ®iÓm ghi chÐp lµ khi nhËn ®îc giÊy b¸o cã cña ng©n hµng hay ®îc giÊy chÊp nhËn thanh to¸n cña ngêi mua. 7 - B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: Lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ hµng ho¸ b¸n cho bªn mua ®îc giao th¼ng tõ kho cña bªn cung cÊp ( ®¬n vÞ b¸n cho c«ng ty b¸n bu«n ) hoÆc giao th¼ng tõ trªn bÕn c¶ng, nhµ ga chø kh«ng qua kho cña c«ng ty b¸n bu«n. B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng lµ ph¬ng thøc b¸n hµng hîp lý nhÊt, nã cho phÐp tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ lu th«ng ®Õn møc tèi ®a ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh sù vËn ®éng cña hµng ho¸. Song ph¬ng thøc nµy chØ ®îc ¸p dông trong ®iÒu kiÖn cung øng hµng ho¸ cã kÕ ho¹ch, khèi lîng hµng ho¸ lín, hµng ho¸ kh«ng cÇn qua c«ng t¸c tæ chøc l¹i nh ph©n lo¹i, chän läc, ®ãng gãi cña ®¬n vÞ b¸n bu«n. B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng ®îc thùc hiÖn b»ng hai h×nh thøc b¸n: B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n vµ b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng kh«ng tham gia thanh to¸n. Theo h×nh thøc 1, C«ng ty b¸n bu«n võa tiÕn hµnh thanh to¸n víi bªn cung cÊp vÒ hµng mua ®ång thêi võa tiÕn hµnh thanh to¸n víi bªn mua hµng vÒ hµng b¸n, nghÜa lµ ë c«ng ty b¸n bu«n võa ph¸t sinh nghiÖp vô mua hµng võa ph¸t sinh nghiÖp vô b¸n hµng. Theo h×nh thøc 2, C«ng ty b¸n bu«n lµ ®¬n vÞ trung gian trong mèi quan hÖ gi÷a bªn cung cÊp víi bªn mua. C«ng ty b¸n bu«n uû nhiÖm cho bªn mua trùc tiÕp nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng víi bªn cung cÊp sè hµng thuéc hîp ®ång mµ C«ng ty ®· ký víi bªn cung cÊp. Trong trêng hîp nµy, c«ng ty kh«ng ph¸t sinh nghiÖp vô mua hµng , b¸n hµng. Tuú theo ®iÒu kiÖn ký kÕt hîp ®ång mµ c«ng ty ®îc hëng mét kho¶n tiÒn hoa hång do bªn cung cÊp hoÆc bªn mua tr¶. §èi víi trêng hîp b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng, th× thêi ®iÓm ghi chÐp hµng b¸n ®îc x¸c ®Þnh khi nhËn ®îc tiÒn cña ngêi mua hoÆc ngêi mua ký nhËn nî. b. Ph¬ng thøc b¸n lÎ: B¸n lÎ hµng ho¸ lµ viÖc b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng cã thÓ lµ c¸ nh©n hoÆc tËp thÓ. Kh¸c víi b¸n bu«n, b¸n lÎ nh»m phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t cña ngêi tiªu dïng mµ kh«ng mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt. 8 §Æc trng cña ph¬ng thøc b¸n lµ sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh b¸n, hµng ho¸ rêi khái lÜnh vùc lu th«ng chuyÓn sang lÜnh vùc tiªu dïng. Khèi lîng hµng ho¸ mçi lÇn b¸n thêng lµ nhá v× ®èi tîng cña b¸n lÎ lµ tÇng líp d©n c, c¸ nh©n hoÆc tËp thÓ víi môc ®Ých tiªu dïng, thanh to¸n chñ yÕu b»ng tiÒn mÆt ngay sau khi mua hµng. Trong b¸n lÎ hiÖn nay ¸p dông hai h×nh thøc chñ yÕu sau: - B¸n hµng thu tiÒn tËp trung: Lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ nghiÖp vô thu tiÒn vµ giao hµng t¸ch rêi nhau. Mçi quÇy b¸n hµng cã nh©n viªn thu ng©n lµm nhiÖm vô viÕt ho¸ ®¬n vµ thu tiÒn cña kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng sÏ cÇm ho¸ ®¬n ®Õn nhËn hµng ë quÇy do mËu dÞch viªn giao vµ tr¶ ho¸ ®¬n cho mËu dÞch viªn. Cuèi ca, cuèi ngµy, nh©n viªn thu ng©n kiÓm tiÒn, lµm giÊy nép tiÒn b¸n hµng cßn mËu dÞch viªn th× c¨n cø vµo sè hµng ®· giao theo c¸c ho¸ ®¬n vµ thu l¹i hoÆc kiÓm kª sè hµng ho¸ cßn l¹i cuèi ca, cuèi ngµy ®Ó x¸c ®Þnh sè hµng ®· giao, lËp b¸o c¸o b¸n hµng trong ca ( ngµy). §èi chiÕu víi sè tiÒn nép theo giÊy nép tiÒn víi doanh thu b¸n hµng theo b¸o c¸o b¸n hµng ®Ó x¸c ®Þnh thõa thiÕu tiÒn vµ hµng. Do ®ã viÖc t¸ch rêi gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi thu tiÒn nh vËy sÏ tr¸nh ®îc nh÷ng sai sãt, mÊt m¸t hµng ho¸ hoÆc nÕu x¶y ra trêng hîp sai sãt, mÊt m¸t hµng ho¸ cã thÓ quy tr¸ch nhiÖm chÝnh x¸c cho nh©n viªn thu ng©n. NÕu doanh thu ®óng th× sè chªnh lÖch thõa thiÕu lµ thiÕu vÒ tiÒn b¸n hµng thuéc tr¸ch nhiÖm cña nh©n viªn thu ng©n. NÕu tiÒn hµng nép ®ñ mµ kiÓm kª hµng ë quÇy sai lÖch kh«ng phï hîp víi sè thùc b¸n trong ho¸ ®¬n th× sè sai lÖch thõa thiÕu lµ thõa thiÕu ë quÇy hµng thuéc tr¸ch nhiÖm cña mËu dÞch viªn. ViÖc t¸ch rêi, ph©n râ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña nh©n viªn ngêi thu ng©n vµ mËu dÞch viªn t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc qu¶n lý tiÒn hµng. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc b¸n hµng nµy lµ t¸ch rêi gi÷a ngêi gi÷ hµng víi ngêi gi÷ tiÒn do ®ã tr¸nh ®îc nh÷ng nhÇm lÉn sai sãt, mÊt m¸t vÒ tiÒn vµ hµng. Ngêi b¸n hµng kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm do sù nhÇm lÉn vÒ tiÒn trong qu¸ tr×nh b¸n, h¬n n÷a hä sÏ cã nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó chuÈn bÞ hµng ho¸ phôc vô kh¸ch hµng tèt h¬n. Tuy nhiªn h×nh thøc b¸n nµy cã nhîc ®iÓm g©y sù phiÒn 9 hµ cho kh¸ch hµng. Do vËy nã Ýt ®îc ¸p dông vµ chØ ®îc ¸p dông trong viÖc b¸n nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao. - B¸n hµng thu tiÒn trùc tiÕp: §©y lµ ph¬ng thøc ®îc ¸p dông réng r·i trong c¸c cöa hµng, siªu thÞ hiÖn nay. Theo ph¬ng thøc nµy, ngêi mua sÏ ®îc toµn quyÒn lùa chän hµng ho¸ mµ m×nh cÇn trong c¸c cöa hµng, siªu thÞ. Tøc lµ trong c¸c cöa hµng, siªu thÞ kh«ng cßn c¸c nh©n viªn b¸n hµng giao hµng cho kh¸ch mµ chØ cã c¸c nh©n viªn thu ng©n cã nhiÖm vô lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng giao cho kh¸ch vµ thu tiÒn cña kh¸ch. Nhng b¸n hµng theo h×nh thøc nµy, viÖc qu¶n lý ph¶i thËt chÆt chÏ v× dÔ x¶y ra mÊt m¸t nÕu quÇy thu ng©n qu¸ ®«ng kh¸ch do nh©n viªn thu ng©n võa thu tiÒn võa giao hµng do vËy hä sÏ kh«ng cã thêi gian chuÈn bÞ hµng phôc vô ngêi mua. §ã lµ nhîc ®iÓm cña h×nh thøc nµy. Ph¬ng thøc b¸n nµy ®ßi hái nh©n viªn lµ ngêi cã nghiÖp vô chuyªn m«n giái. Nh vËy, ®èi víi ph¬ng thøc b¸n lÎ th× thêi ®iÓm hµng ®îc coi lµ b¸n khi ngêi mua nhËn hµng vµ tr¶ tiÒn, ë nghiÖp vô nµy thêng kh«ng cÇn lËp chøng tõ cho tõng nghiÖp vô b¸n hµng vµ cuèi ca, cuèi ngµy tiÕn hµnh lËp mét chøng tõ chung ®ã lµ b¸o c¸o b¸n hµng. Trêng hîp doanh nghiÖp cã lËp ho¸ ®¬n b¸n lÎ hµng nh ph¬ng thøc tù phôc vô th× cuèi mçi ca, mçi ngµy nh©n viªn b¸n hµng sÏ lËp b¶ng kª ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ lËp b¸o c¸o b¸n hµng cßn tiÒn hµng ghi theo giÊy nép tiÒn hµng. §èi chiÕu doanh thu trªn b¸o c¸o víi sè tiÒn thùc nép sÏ x¸c ®Þnh ®îc sè tiÒn thõa ( thiÕu ) khi b¸n hµng. c. Göi hµng ®¹i lý b¸n vµ nhËn b¸n hµng ®¹i lý: Göi hµng ®¹i lý lµ h×nh thøc mµ ®¬n vÞ bá vèn ra mua hµng ho¸ vµ göi ®i tiªu thô mµ ®¬n vÞ kh«ng trùc tiÕp tham gia tiªu thô hµng ho¸ ®ã. NhËn b¸n hµng ®¹i lý, ký göi lµ h×nh thøc mµ ®¬n vÞ b¸n kh«ng ph¶i dïng vèn kinh doanh cña m×nh mµ chØ lµm nhiÖm vô tiªu thô hé ®¬n vÞ ®¹i lý vµ nhËn tiÒn hoa hång do viÖc b¸n ®¹i lý ®ã. ViÖc thanh to¸n tiÒn hµng cã thÓ ®îc ¸p dông theo h×nh thøc: b¸n hµng xong, giao tiÒn cho ®¬n vÞ gi÷ ®¹i lý vµ ®îc hëng tû lÖ hoa hång theo tho¶ 10 thuËn, gi¸ c¶ hµng ho¸ b¸n ra do bªn göi ®¹i lý quy ®Þnh. §¬n vÞ nhËn ®¹i lý kh«ng cã quyÒn së h÷u vÒ hµng ho¸, nhng l¹i cã quyÒn sö dông hµng ho¸. Ngîc l¹i ®¬n vÞ göi ®¹i lý cã quyÒn së h÷u hµng ho¸ nhng kh«ng cã quyÒn sö dông. 3. Yªu cÇu vµ nhiÖm vô tiªu thô vµ kÕt qu¶ tiªu thô. Nh trªn ®· kh¼ng ®Þnh, tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. KÕ to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô còng lµ phÇn hµnh kÕ to¸n gi÷ vai trß hÕt søc quan träng v× nã lµ c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®Ó thu nhËn, xö lý cung cÊp th«ng tin phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý nãi chung vµ c«ng t¸c qu¶n lý tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô nãi trªn cña doanh nghiÖp. Qu¶n lý tiªu thô lµ qu¶n lý kÕ ho¹ch b¸n hµng vµ viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®èi víi tõng thêi kú, tõng kh¸ch hµng, tõng hîp ®ång kinh tÕ. Yªu cÇu ®èi víi viÖc qu¶n lý lµ ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ thêng xuyªn hµng ho¸ b¸n ra trªn tÊt c¶ c¸c ph¬ng diÖn: Sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i, mÉu m·.. Tr¸nh hiÖn tîng mÊt m¸t h háng hoÆc tham «, l·ng phÝ. Gi¸m s¸t chÆt chÏ chi phi lu th«ng, kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lý cña c¸c kho¶n chi phÝ ®ång thêi ph©n bæ cho hµng tiªu thô ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ b¸n hµng. Ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh thanh to¸n cña kh¸ch hµng, lùa chän h×nh thøc b¸n hµng cho hîp lý víi tõng kh¸ch hµng, tõng thêi kú trªn thÞ trêng. §Ó ®¸p øng kÞp thêi nh÷ng yªu cÇu ®ã h¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: Thø nhÊt: Ghi chÐp ph¶n ¶nh ®óng, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ kÞp thêi sù vËn ®éng cña hµng ho¸, khèi lîng hµng ho¸ b¸n ra, ®· giao cho cöa hµng tiªu thô ®èi víi c¸c mÆt hµng ®ã. Vµ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ doanh thu b¸n hµng thu ®ñ vµ kÞp thêi tiÒn b¸n hµng. Tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ ë kh©u b¸n, ®¶m b¶o ph¶n ¸nh hµng c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i vµ gi¸ trÞ. 11 Thø hai: Cung cÊp th«ng tin kÞp thêi vÒ t×nh h×nh tiªu thô phôc vô cho viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i cô thÓ: Ph¶i b¸o c¸o thêng xuyªn kÞp thêi t×nh h×nh tiªu thô, t×nh h×nh thanh to¸n víi kh¸ch hµng theo tõng lo¹i hµng, tõng lo¹i hîp ®ång kinh tÕ. Thø ba: Ph¶n ¸nh, kiÓm tra tiÕn ®é t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô hµng ho¸, kû luËt thanh to¸n vµ qu¶n lý chÆt chÏ tiÒn b¸n hµng, kû luËt thu nép ng©n s¸ch vÒ thuÕ doanh thu. KÕ to¸n ph¶i ghi chÐp, ph¶n ¶nh kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ kÕt hîp víi viÖc kiÓm tra thêng xuyªn c¸c chi tiÕt kÕ ho¹ch ®ã. Thø t: X¸c ®Þnh chÝnh x¸c trÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n ra nh»m x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ tiªu thô, cung cÊp th«ng tin cho viÖc lËp quyÕt to¸n ®Çy ®ñ, kÞp thêi , ®óng chÕ ®é. §Ó thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô trªn, kÕ to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cÇn thùc hiÖn tèt mét sè néi dung chñ yÕu sau: - Ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thêi ®iÓm hµng ®îc coi lµ tiªu thô, viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thêi ®iÓm hµng ®îc coi lµ tiªu thô th× sÏ x¸c ®Þnh ®îc thêi ®iÓm kÕt thóc qu¶n lý chung, t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c kÕ to¸n sö dông ®óng ®¾n tµi kho¶n kÕ to¸n vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c doanh thu thu cña qu¸ tr×nh tiªu thô. Trªn c¬ së ®ã ph¶n ¸nh chÝnh x¸c thuÕ doanh thu vµ kÕt qu¶ tiªu thô trong kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vµ tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ hîp lý nh»m ph¶n ¸nh ®îc c¸c sè liÖu phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh, tr¸nh ghi chÐp trïng lÆp, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. - B¸o c¸o kÞp thêi t×nh h×nh b¸n hµng. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c chi phÝ lu th«ng vµ ph©n bæ hîp lý chi phÝ lu th«ng cho hµng cßn l¹i vµ hµng b¸n ra, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n trÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n ra, tõ ®ã sÏ x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ b¸n hµng. 12 III. H¹ch to¸n tæng hîp tiªu thô theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. 1. Kh¸i niÖm vµ tµi kho¶n sö dông: - Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: lµ ph¬ng ph¸p theo dâi thêng t×nh h×nh hiÖn cã vµ ph¶n ¸nh mét c¸ch thêng xuyªn vµ liªn tôc t×nh h×nh nhËp xuÊt- tån kho cña tõng lo¹i vËt liÖu, s¶n phÈm hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n sau mçi lÇn ph¸t sinh nghiÖp vô mua b¸n hoÆc nhËp xuÊt x¶y ra. - §Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh tiªu thô kÕ to¸n sö dông mét sè tµi kho¶n sau: +Tµi kho¶n 156 “ Hµng hãa”: Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña c¸c lo¹i hµng ho¸ cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i bao gåm hµng ho¸ t¹i kho hµng, quÇy hµng cña doanh nghiÖp, chi tiÕt tõng kho, tõng quÇy, tõng nhãm hµng ho¸... KÕt cÊu cña tµi kho¶n 156: Bªn Nî: - TrÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ t¨ng - Chi phÝ thu mua hµng ho¸ Bªn Cã: - TrÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ cña hµng ho¸ gi¶m - Chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng ho¸ ®· tiªu thô trong kú D Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ mua hµng tån kho vµ chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng cha tiªu thô. TK 156 cã 2 tiÓu kho¶n cÊp 2: TK 1561: Gi¸ mua hµng ho¸ TK 1562: Chi phÝ thu mua hµng ho¸ + Tµi kho¶n 157( hµng göi b¸n ): dïng ®Ó ph¸n ¸nh gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ ®· göi b¸n theo kÕ ho¹ch hîp ®ång, göi b¸n cho ®¹i lý nhng cha ®îc 13 ngêi mua chÊp nhËn thanh to¸n, kÕ to¸n ph¶i theo dâi chi tiÕt tõng lÇn göi hµng vµ tõng lo¹i hµng göi b¸n cho ®Õn khi x¸c nhËn lµ tiªu thô. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 157: Bªn nî : Gi¸ thùc tÕ hµng göi b¸n cha thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. Bªn cã: - Gi¸ thùc tÕ cña s¶n phÈm hµng ho¸ göi ®i ®· ®îc thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. - Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng ho¸ göi ®i bÞ kh¸ch hµng tõ chèi, tr¶ l¹i. D Nî: Gi¸ h¹ch to¸n cha ®îc chÊp nhËn. + Tµi kho¶n 632 “Gi¸ vèn hµng b¸n”: dïng ®Ó theo dâi gi¸ thµnh thùc tÕ cña hµng ho¸ dÞch vô xuÊt b¸n trong kú. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 632: Bªn nî: - Ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña hµng tiªu thô trong kú Bªn cã:- Ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i trong kú. qu¶ b¸n hµng. - KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña hµng ho¸ ®· tiªu thô ®Ó x¸c ®Þnh kÕt Cuèi kú tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d. 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n tiªu thô theo ph¬ng ph¸p KKTX: 2.1. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp. -Khi xuÊt hµng ho¸ giao cho bªn mua, ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn ®ñ hµng vµ ®· thanh to¸n tiÒn mua hµng hoÆc chÊp nhËn nî, kÕ to¸n ghi: + Doanh thu b¸n hµng: Nî TK111, 112, 131: Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng + Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ mua thùc tÕ( trÞ gi¸ vèn) cña hµng xuÊt b¸n. 14 Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 156(1561): Hµng ho¸ 2.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng. - Khi xuÊt kho hµng ho¸ chuyÓn hµng ®Õn cho bªn mua: Nî TK 157: Hµng göi ®i b¸n Cã TK 156(1561): Hµng ho¸ - Khi hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô( nhËn ®îc tiÒn cña bªn mua thanh to¸n hoÆc giÊy b¸o cã cña bªn mua ®· nhËn ®îc hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n). + Ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111,112: TiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng Nî TK 131: Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng + KÕt chuyÓn trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ®· tiªu thô Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 157: Hµng göi ®i b¸n - Trêng hîp cã bao b× tÝnh gi¸ riªng, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì doanh nghiÖp th¬ng m¹i chi hé bªn mua: Nî TK 138(1388): Ph¶i thu kh¸c Cã TK 153: C«ng cô- dông cô(1532) Cã TK 111,112: TiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng Cã TK 141: T¹m øng - Khi nhËn ®îc tiÒn cña bªn mua thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn bao b×, chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì: Nî TK 111,112: TiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng Nî TK 131: Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 138: Ph¶i thu kh¸c( 1388) 15 2.3 Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc chuyÓn hµng. * NÕu bªn b¸n cã tham gia thanh to¸n: -Khi hµng vÒ vµ chuyÓn th¼ng ®Õn cho bªn mua kÕ to¸n ghi: Nî TK 157: Hµng göi ®i b¸n Cã TK 111,112,331: Tæng gi¸ thanh to¸n - Khi hµng chuyÓn b¸n th¼ng ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô( khi thu ®îc tiÒn cña bªn mua thanh to¸n hoÆc giÊy b¸o cã cña bªn mua ®· nhËn ®îc hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n) + Ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng Nî TK 111,112,131: Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng * Trêng hîp b¸n hµng vËn chuyÓn th¼ng kh«ng tham gia thanh to¸n: - NÕu kh«ng tham gia thanh to¸n, kÕ to¸n chØ theo dâi sè hoa hång ®îc hëng tõ nghiÖp vô m«i giíi hµng cho nhµ cung cÊp, hoÆc cho kh¸ch hµng. Nî TK 111, 112, 131 Cã TK 511 - NÕu cã ph¸t sinh chi phÝ m«i giíi: Nî TK 641 Cã TK 111, 112, 141.. 2.4 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô b¸n lÎ hµng ho¸: C¨n cø vµo ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ giÊy nép tiÒn cña nh©n viªn b¸n hµng kÕ to¸n ghi: Nî TK 111: TiÒn mÆt Nî TK 113: TiÒn ®ang chuyÓn Nî TK 112: TiÒn göi ng©n hµng Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng (5111) 2.5 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô b¸n hµng theo ph ¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý: 16 - Khi xuÊt kho göi b¸n ®¹i lý kÕ to¸n ghi: Nî TK 157 Cã TK 156 - Trêng hîp mua hµng göi b¸n ®¹i lý ghi: Nî TK157 Cã TK 111, 112, 331... - Khi hµng göi ®¹i lý ®îc x¸c ®Þnh lµ ®· tiªu thô: + Doanh thu hµng göi b¸n ®¹i lý: Nî TK 111, 112, 131 Nî TK 641: Hoa hång cho bªn nhËn ®¹i lý Nî TK 138(8): Sè tiÒn thuÕ nhê nép hé (nÕu cã) Cã TK 511: Doanh thu + KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn: Nî TK 632 Cã TK 157 IV. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú 1. Kh¸i niÖm vµ tµi kho¶n h¹ch to¸n - Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: lµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho cuèi kú cña hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh gi¸ trÞ cña hµng ho¸, vËt t ®· xuÊt b¸n trong kú . - §Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh tiªu thô kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n sau: + TK 611(6112)- Mua hµng: §îc sö dông ®Ó theo dâi gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo bao gåm gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh mua hµng. KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 611(6112) Bªn Nî: - TrÞ gi¸ hµng hãa cßn l¹i ®Çu kú( tån kho, tån quÇy, ®ang ®i trªn ®êng, ®ang göi b¸n) - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ph¸t sinh trong kú 17 Bªn Cã: - ChiÕt khÊu mua hµng, gi¶m gi¸ hµng mua - TrÞ gi¸ hµng ho¸ t¨ng thªm trong kú - TrÞ gi¸ hµng cßn l¹i cuèi kú( tån kho, quÇy, hµng mua ®ang ®i trªn ®êng, hµng göi b¸n) - TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ tiªu thô trong kú 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: - §Çu kú: + KÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng ho¸ tån kho ®Çu kú: Nî TK 6112 Cã TK 156(1561) + KÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng ®i ®êng ®Çu kú: Nî TK 6112(61121) Cã TK 151 + KÕt chuyÓn trÞ gi¸ mua hµng xuÊt kho göi b¸n cha x¸c ®Þnh tiªu thô ®Çu kú: Nî TK 6112 Cã TK 157 + KÕt chuyÓn chi phÝ thu mua liªn quan ®Õn kú tån kho vµ göi b¸n cha x¸c ®Þnh tiªu thô ®Çu kú: Nî TK 6112 Cã TK 1562 - Trong kú kÕ to¸n c¨n cø vµo ho¸ ®¬n vµ c¸c chøng tõ mua hµng ghi: + Khi mua hµng: Nî TK 611 Cã TK 111, 112, 331... 18 - Cuèi kú, kiÓm kª sè lîng hµng ho¸ tån kho thùc tÕ, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ tån kho cuèi kú, trÞ gi¸ hµng tiªu thô. + C¨n cø vµo kÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®îc cöa hµng hiÖn cßn cuèi kú ®Ó kÕt chuyÓn gi¸ trÞ hµng ho¸ tån kho cuèi kú sang TK 156(1561) Nî TK 156(1561) Cã TK 6112 + KÕt chuyÓn gi¸ trÞ hµng ho¸ göi b¸n cha x¸c ®Þnh tiªu thô cuèi kú: Nî TK 157 Cã TK 6112 + TÝnh trÞ gi¸ mua hµng ho¸ xuÊt b¸n ®· x¸c ®Þnh tiªu thô trong kú: Nî TK 632 Cã Tk 6112 * KÕ to¸n b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc nhËn hµng: Trong kú khi tiªu thô hµng ho¸ kÕ to¸n chØ ph¶n ¸nh bót to¸n doanh thu b¸n hµng: Nî TK 111, 112, 131 Cã TK 511 Bót to¸n kÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn kh«ng ®îc thùc hiÖn ®ång thêi nh ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn mµ nã chØ ®îc ph¶n ¸nh mét lÇn vµo cuèi kú sau khi ®· x¸c ®Þnh tæng trÞ gi¸ vèn cña hµng ®· b¸n: Nî TK 632: KÕt chuyÓn gi¸ vèn Cã TK 611(ghi mét lÇn vµo cuèi kú) * KÕ to¸n nghiÖp vô b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc göi hµng: §Çu kú kÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng göi b¸n cha tiªu thô lóc ®Çu kú: Nî TK 611 Cã TK 157 19 Trong kú khi xuÊt kho hµng göi b¸n kÕ to¸n kh«ng ghi sæ mµ chØ lu bé chøng tõ vµo tËp hå s¬ riªng hµng göi b¸n. Trong kú nÕu hµng göi b¸n ®· x¸c ®Þnh lµ tiªu thô th× c¨n cø vµo bé chøng tõ kÕ to¸n ghi nhËn doanh thu b¸n hµng: Nî TK 111, 112, 131 Cã TK 511 Cuèi kú: c¨n cø vµo bé chøng tõ göi hµng trong kú cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô vµo cuèi kú kÕ to¸n kÕt chuyÓn sang TK 157: Nî TK 157 Cã TK 611 V. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ kÕt qu¶ tiªu thô. 1. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng a. Chi phÝ b¸n hµng: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô trong kú nh chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng, chi phÝ dông cô b¸n hµng, chi phÝ qu¶ng c¸o... * Tµi kho¶n h¹ch to¸n: TK 641 “ Chi phÝ b¸n hµng” Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu nh sau: Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ b¸n hµng thùc tÕ ph¸t sinh trong kú Bªn Cã: -C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ b¸n hµng - KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng TK 641 cuèi kú kh«ng cã sè d. b. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng: -TÝnh ra tiÒn l¬ng vµ phô cÊp ph¶i tr¶ cho nh©n viªn: Nî Tk 641(6411) Cã TK 334 20