Lêi nãi ®Çu
X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt t¹o ra c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n. S¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lµ c¸c c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ lín, thêi
gian sö dông l©u dµi nªn cã ý nghÜa quan träng vÒ mÆt kinh tÕ- vËt chÊt. Bªn c¹nh
®ã, s¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng cßn thÓ hiÖn gi¸ trÞ thÈm mü, phong c¸ch kiÕn
tróc nªn còng mang ý nghÜa quan träng vÒ mÆt tinh thÇn, v¨n ho¸ x· héi.
Díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ níc, sau h¬n mêi n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi
míi, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã nh÷ng bíc chuyÓn kh¸ v÷ng ch¾c. ViÖc më réng thÞ trêng, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a ph¬ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®· t¹o ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò
cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Hoµ nhÞp cïng víi nh÷ng chuyÓn biÕn chung ®ã cña nÒn
kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp x©y dùng trªn c¬ng vÞ lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, lµ tÕ
bµo cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña
®Êt níc. Nhng ®Ó cã thÓ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chóng ta ph¶i cã mét c¬ së
h¹ tÇng v÷ng ch¾c lµ nÒn t¶ng cho c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn. Do ®ã, víi môc tiªu
®Èy nhanh tèc ®é c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, vèn ®Çu t cho hiÖn ®¹i ho¸
c¬ së h¹ tÇng ngµy cµng chiÕm tØ träng lín trong vèn ®Çu t cña nhµ níc. §ã lµ thuËn
lîi lín cho c¸c c«ng ty x©y l¾p. Tuy nhiªn, trong c¬ chÕ qu¶n lý x©y dùng c¬ b¶n
hiÖn nay, c¸c c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ lín ph¶i tiÕn hµnh ®Êu thÇu. V× vËy, ®Ó cã thÓ ®a ra
gi¸ dù thÇu hîp lý nhÊt, ®em l¹i kh¶ n¨ng tróng thÇu cao ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp
ph¶i kh«ng ngõng phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cho
nªn, th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan
träng. Nhµ qu¶n trÞ kh«ng chØ quan t©m ®Õn tæng chi phÝ ph¸t sinh mµ quan träng
h¬n lµ xem chi phÝ ®ã ®îc h×nh thµnh nh thÕ nµo, ë ®©u, tõ ®ã ®Ò ra biÖn ph¸p qu¶n
lý vèn, tr¸nh l·ng phÝ, thÊt tho¸t, tiÕt kiÖm ®Õn møc thÊp nhÊt chi phÝ nh»m h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng th«ng tin nµy cßn lµ c¬ së, lµ tiÒn ®Ò ®Ó doanh
nghiÖp x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh.
§èi víi Nhµ níc, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong
c¸c doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó Nhµ níc kiÓm so¸t vèn ®Çu t vµ thu thuÕ. Do ®ã, trong
ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, viÖc h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp
sÏ ®em l¹i tiÕt kiÖm cho x· héi, t¨ng tÝch luü cho nÒn kinh tÕ. V× vËy, tiÕt kiÖm chi
phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng ph¶i chØ lµ vÊn ®Ò cña c¸c doanh nghiÖp
mµ cßn cña toµn x· héi.
§øng trªn lÜnh vùc kÕ to¸n, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
lµ kh©u phøc t¹p nhÊt trong toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. §¶m b¶o
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
viÖc h¹ch to¸n gi¸ thµnh chÝnh x¸c, kÞp thêi phï hîp víi ®Æc ®iÓm h×nh thµnh vµ ph¸t
sinh chi phÝ lµ yªu cÇu cã tÝnh xuyªn xuèt trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n t¹i doanh
nghiÖp.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn, qua thêi gian nghiªn cøu, t×m
hiÓu lý luËn vµ thùc tÕ c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n t¹i C«ng ty x©y dùng 492, ® îc sù
gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c« gi¸o PGS.TS Ph¹m ThÞ G¸i vµ c¸c c« chó, anh chÞ
phßng kÕ to¸n C«ng ty, em ®· chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
- tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph¬ng híng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh t¹i
C«ng ty x©y dùng 492”. Môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ vËn dông lý luËn vÒ h¹ch to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµo viÖc nghiªn cøu thùc tÕ c«ng t¸c h¹ch
to¸n t¹i C«ng ty x©y dùng 492.
Néi dung cña chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp ngoµi lêi më ®Çu, vµ kÕt luËn bao
gåm hai phÇn:
PhÇn I: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i
c«ng ty x©y dùng 492.
PhÇn II: Ph¬ng híng hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty X©y dùng 492
Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh.
I. Kh¸i qu¸t chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh.
1. Chi phÝ vµ c¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ.
1.1. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña chi phÝ
Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn
®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c, qu¸
tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cña ba yÕu tè: t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éngvµ
søc lao ®éng. Sù kÕt hîp cña ba yÕu tè nµy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ t¹o ra nh÷ng
s¶n phÈm, dÞch vô phôc vô cho nhu cÇu cña con ngêi. ViÖc tiªu hao mét lîng nhÊt
®Þnh c¸c yÕu tè trªn ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, dÞch vô ®ã ®îc gäi lµ chi phÝ.
Trong kinh doanh x©y l¾p, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn
hµnh ho¹t ®éng x©y dùng, l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh trong mét kú kinh doanh nhÊt ®Þnh.
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
§èi víi kÕ to¸n, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lu«n g¾n liÒn víi mét kú s¶n xuÊt
kinh doanh nhÊt ®Þnh vµ ph¶i lµ chi phÝ thùc. V× vËy, cÇn cã sù ph©n biÖt gi÷a chi phÝ
vµ chi tiªu. Chi phÝ cña kú h¹ch to¸n lµ nh÷ng hao phÝ vÒ tµi s¶n vµ lao ®éng cã liªn
quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú chø kh«ng ph¶i mäi kho¶n chi ra
trong kú h¹ch to¸n. Trong khi ®ã, chi tiªu lµ sù gi¶m ®i ®¬n thuÇn c¸c lo¹i vËt t, tµi
s¶n, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp, bÊt kÓ nã ®îc dïng vµo môc ®Ých g×. Nhng chi tiªu
l¹i lµ c¬ së ph¸t sinh cña chi phÝ, kh«ng cã chi tiªu th× kh«ng cã chi phÝ. Trªn thùc tÕ
cã nh÷ng chi phÝ tÝnh vµo kú hiÖn t¹i nhng cha ®îc chi tiªu (nh c¸c kho¶n phØa tr¶)
hay nh÷ng kho¶n chi tiªu cña kú hiÖn t¹i nhng cha ®îc tÝnh vµo chi phÝ (nh mua tµi
s¶n cè ®Þnh råi khÊu hao dÇn ®a vµo chi phÝ). Nh vËy, chi phÝ vµ chi tiªu kh«ng
nh÷ng kh¸c nhau vÒ mÆt lîng mµ cßn kh¸c nhau vÒ thêi gian. Së dÜ cã sù kh¸c nhau
nh vËy lµ do ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt vËn ®éng vµ ph¬ng thøc chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña
tõng lo¹i tµi s¶n vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ yªu cÇu kü thuËt h¹ch to¸n chóng.
1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung, tÝnh
chÊt vµ c«ng dông kinh tÕ kh¸c nhau, yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i chi phÝ còng
kh¸c nhau. Do ®ã, muèn tËp hîp vµ qu¶n lý tèt chi phÝ tÊt yÕu ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch khoa häc vµ hîp lý cã ý nghÜa rÊt quan
träng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ qu¶n trÞ kiÓm tra ph©n tÝch chi phÝ, thóc
®Èy viÖc qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ ®Ó híng tíi tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. VÒ mÆt h¹ch to¸n,
chi phÝ s¶n xuÊt thêng ®îc ph©n theo c¸c tiªu thøc sau ®©y:
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè
§Ó phôc vô cho viÖc tËp hîp, qu¶n lý chi phÝ theo néi dung kinh tÕ ban ®Çu ®ång
nhÊt cña nã mµ kh«ng xÐt ®Õn c«ng dông cô thÓ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh, chi phÝ ®îc
ph©n theo yÕu tè. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam, toµn bé chi phÝ ®îc chia lµm
7 yÕu tè sau:
-YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu
phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô...sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh (lo¹i trõ
gi¸ trÞ dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi cïng víi nhiªn liÖu, ®éng lùc)
- YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt- kinh doanh trong kú
(trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi).
- YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng: Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l¬ng vµ c¸c
kho¶n phô cÊp mang tÝnh chÊt l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn.
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
- YÕu tè BHXH, KPC§, BHYT trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ
c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn chøc.
- YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch trong kú
cho tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh.
- YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
- YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn:Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha ph¶n
¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
Ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè cã ý nghÜa lín trong qu¸ tr×nh qu¶n lý chi phÝ, nã cho
biÕt kÕt cÊu, tØ träng cña tõng yÕu tè chi phÝ gióp cho viÖc x©y dùng vµ ph©n tÝch
®Þnh møc vèn lu ®éng còng nh viÖc lËp, kiÓm tra vµ ph©n tÝch dù to¸n chi phÝ.
* Ph©n theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm.
C¨n cø vµo ý nghÜa cña chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®Ó thuËn tiÖn cho
viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé, chi phÝ ®îc ph©n theo kho¶n môc. C¸ch ph©n lo¹i nµy
dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi tîng. Theo ®ã,
toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong kú cña doanh nghiÖp x©y l¾p ®îc ph©n chia thµnh c¸c
kho¶n môc chi phÝ sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt
liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu... ®îc sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p,
thùc hiÖn dÞch vô, lao vô trong kú s¶n xuÊt kinh doanh.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: lµ chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y
l¾p mµ kh«ng bao gåm c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
- Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Bao gåm toµn bé chi phÝ sö dông xe, m¸y thi
c«ng phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p c«ng tr×nh theo ph¬ng thøc thi c«ng
hçn hîp võa thñ c«ng võa kÕt hîp b»ng m¸y.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ phôc vô x©y l¾p t¹i c¸c ®éi vµ
c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp x©y l¾p, bao gåm: tiÒn l¬ng
nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c¸c kho¶n trÝch theo tØ lÖ quy ®Þnh trªn tæng quü l¬ng cña
toµn bé c«ng nh©n viªn chøc tõng bé phËn, tõng ®éi vµ toµn bé tiÒn ¨n ca cña ®éi, bé
phËn, chi phÝ vËt liÖu dông cô phôc vô cho c¸c ®éi...
- Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ nh÷ng kho¶n môc chi phÝ
ngoµi s¶n xuÊt, phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé cña doanh nghiÖp.
Ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc rÊt thuËn tiÖn cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm, lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ cho kú sau.Qua ®ã sÏ gióp nh÷ng
nhµ qu¶n lý cã biÖn ph¸p sö dông chi phÝ mét c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm, ®em l¹i hiÖu
qu¶ kinh tÕ cao.
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
* Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ
Theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc chia thµnh
chi phÝ s¶n phÈm vµ chi phÝ thêi kú. Chi phÝ s¶n phÈm lµ nh÷ng chi phÝ g¾n liÒn víi
c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua; cßn chi phÝ thêi k× lµ nh÷ng chi phÝ lµm
gi¶m lîi tøc trong mét kú nµo ®ã, nã kh«ng ph¶i lµ mét phÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc
s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua nªn ®îc xem lµ c¸c phÝ tæn, cÇn ®îc khÊu trõ ra tõ lîi
nhuËn cña thêi kú mµ chóng ph¸t sinh.
* Ph©n lo¹i chi phÝ theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n
phÈm hoµn thµnh.
§Ó thuËn tiÖn cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra chi phÝ, ®ång thêi lµm c¨n cø ®Ó
®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc ph©n theo
quan hÖ víi khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ ®îc
chia thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ.
BiÕn phÝ: lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, vÒ tØ lÖ so víi khèi lîng c«ng viÖc
hoµn thµnh, ch¼ng h¹n chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp...Tuy nhiªn, chi
phÝ biÕn ®æi nÕu tÝnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× l¹i cã tÝnh cè ®Þnh.
§Þnh phÝ: lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng c«ng viÖc hoµn
thµnh, ch¼ng h¹n c¸c chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ thuª mÆt b»ng, ph¬ng tiÖn kinh doanh...C¸c chi phÝ nµy nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× l¹i biÕn
®æi nÕu sè lîng s¶n phÈm thay ®æi.
Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn, ®Ó phôc vô cho viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh
sö dông chi phÝ, chi phÝ s¶n xuÊt cßn ®îc ph©n lo¹i thµnh: chi phÝ ban ®Çu vµ chi phÝ
biÕn ®æi, chi phÝ c¬ b¶n vµ chi phÝ chung, chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp, chi
phÝ tæng hîp vµ chi phÝ ®¬n nhÊt.
Mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ ®Òu cã nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh ®èi víi c«ng t¸c
qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ ë doanh nghiÖp,®ång thêi lu«n hç trî, bæ sung cho nhau
gióp cho viÖc qu¶n lý chung cña doanh nghiÖp ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.
2. Gi¸ thµnh vµ c¸c lo¹i gi¸ thµnh.
2.1 Kh¸i niÖm, b¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
§Ó x©y dùng mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay hoµn thµnh mét lao vô th×
doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng mét lîng chi phÝ nhÊt ®Þnh.
Nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra ®ã sÏ tham gia cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n
phÈm x©y l¾p hoµn thµnh.
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
Nh vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n
hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã
liªn quan ®Õn khèi lîng x©y l¾p ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã lµ chi phÝ
s¶n xuÊt vµ lîng gi¸ trÞ sö dông thu ®îc cÊu thµnh bªn trong khèi lîng x©y l¾p ®·
hoµn thµnh. Nh vËy, b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña
nh÷ng yÕu tè chi phÝ vµo s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh. V× thÕ, gi¸ thµnh cã hai chøc
n¨ng chñ yÕu lµ bï ®¾p chi phÝ vµ chøc n¨ng lËp gi¸.
Gi¸ thµnh lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt,
ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt còng nh hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kÜ thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc
hiÖn nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých s¶n xuÊt ra khèi lîng s¶n phÈm nhiÒu nhÊt víi chi phÝ
thÊp nhÊt. Gi¸ thµnh lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh.
Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc
gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô ph¶i ®îc båi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt ë doanh
nghiÖp mµ kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong kú kinh doanh cña doanh
nghiÖp. Mäi c¸ch tÝnh to¸n chñ quan, kh«ng ph¶n ¸nh ®óng c¸c yÕu tè gi¸ trÞ trong
gi¸ thµnh ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸ vì c¸c quan hÖ hµng ho¸- tiÒn tÖ, kh«ng x¸c
®Þnh ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh«ng thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n
xuÊt më réng.
2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh
§Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng
nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®îc ph©n lo¹i
nh sau:
* Theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
Theo ph¬ng ph¸p nµy, chØ tiªu gi¸ thµnh ®îc chia lµm 3 lo¹i:
- Gi¸ thµnh dù to¸n: lµ tæng sè c¸c chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh mét khèi lîng
x©y l¾p. Gi¸ thµnh dù to¸n ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc theo thiÕt kÕ ®îc
duyÖt vµ khung gi¸ quy ®Þnh ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n ¸p dông vµo tõng vïng l·nh
thæ, tõng ®Þa ph¬ng do cÊp cã thÈm quyÒn ban hµnh.
Gi¸ thµnh dù to¸n = Gi¸ trÞ dù to¸n – L·i ®Þnh mø c
Trong ®ã, gi¸ trÞ dù to¸n lµ chØ tiªu dïng lµm c¨n cø cho c¸c doanh nghiÖp x©y
l¾p x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ, ®ång thêi lµm c¨n cø cho c¸c c¬ quan
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
qu¶n lý nhµ níc gi¸m s¸t ho¹t ®éng x©y l¾p. L·i ®Þnh møc lµ chØ tiªu Nhµ níc quy
®Þnh ngµnh x©y dùng c¬ b¶n ph¶i t¹o ra ®Ó tÝch luü cho x· héi.
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ chØ tiªu ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh dù to¸n g¾n
liÒn víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch = Gi¸ thµnh dù to¸n – Møc h¹ gi¸ thµnh dù to¸n
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh
nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸
thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ thÊp gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ chØ tiªu gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu hao phÝ thùc
tÕ liªn quan ®Õn khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh bao gåm chi phÝ ®Þnh møc, vît ®Þnh
møc vµ c¸c chi phÝ kh¸c. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt
qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕtæ chøc- kÜ thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
* Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ
Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia lµm 2 lo¹i:
- Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p thùc tÕ: ph¶n ¸nh gi¸ thµnh cña mét khèi lîng c«ng
t¸c x©y l¾p ®· hoµn thµnh ®Õn ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý.
- Gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh: lµ toµn bé chi phÝ chi ra
®Ó tiÕn hµnh thi c«ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn
thµnh bµn giao cho bªn chñ ®Çu t.
3. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
3.1 §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n mµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt
ph¸t sinh ®îc tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ theo ®ã. Giíi h¹n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
cã thÓ lµ n¬i g©y ra chi phÝ hoÆc n¬i chÞu phÝ. §Ó x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ cÇn c¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n
phÈm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
Trong s¶n xuÊt x©y l¾p, víi tÝnh chÊt phøc t¹p cña quy tr×nh c«ng nghÖ, lo¹i h×nh
s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, s¶n phÈm x©y l¾p cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín, thêng ®îc ph©n chia
thµnh nhiÒu khu vùc, bé phËn thi c«ng. Mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®Òu cã
dù to¸n, thiÕt kÕ riªng, cÊu t¹o vËt chÊt kh¸c nhau nªn tuú thuéc vµo c«ng viÖc cô
thÓ, tr×nh ®é qu¶n lý cña mçi doanh nghiÖp x©y l¾p mµ ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cã
thÓ lµ tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay tõng ®¬n ®Æt hµng.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn, cÇn thiÕt cña
c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. ChØ cã x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng h¹ch to¸n chi
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
phÝ s¶n xuÊt míi cã thÓ tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ. Trªn c¬ së ®èi tîng
h¹ch to¸n chi phÝ, kÕ to¸n lùa chän ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ thÝch øng. Ph¬ng
ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc
sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi
tîng h¹ch to¸n chi phÝ. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p cã ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt theo c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng.
3.2 §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
Do cã sù kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ giíi h¹n tËp hîp chi phÝ trong h¹ch to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm hoµn thµnh cÇn ph¶i tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ, viÖc h¹ch to¸n
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã thÓ ph©n thµnh hai giai ®o¹n lµ giai ®o¹n x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ giai ®o¹n x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ x¸c ®Þnh ®èi tîng mµ hao phÝ vËt
chÊt cña doanh nghiÖp bá ra ®Ó s¶n xuÊt ®· ®îc kÕt tinh trong ®ã nh»m ®Þnh lîng
hao phÝ cÇn ®îc bï ®¾p còng nh tÝnh to¸n ®îc kÕt qu¶ kinh doanh.
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, do s¶n phÈm mang tÝnh ®¬n chiÕc, mçi s¶n phÈm
®Òu cã mét dù to¸n vµ thiÕt kÕ riªng nªn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh lµ c¸c
c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc, c¸c khèi lîng x©y l¾p cã
tÝnh dù to¸n riªng ®· hoµn thµnh.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn trong toµn bé
c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
®óng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn, ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp x©y l¾p, gióp cho kÕ to¸n tæ
chøc më sæ vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hiÖu
qu¶, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý néi bé cña doanh nghiÖp x©y l¾p.
4. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ý nghÜa cña viÖc
tÝnh ®óng, ®ñ gi¸ thµnh
4.1 Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm x©y l¾p. Chóng lµ hai mÆt kh¸c nhau cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh mÆt hao phÝ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cßn
gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm ®Òu bao gåm c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh
nghiÖp bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi
kú b»ng nhau th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong
kú. Tuy nhiªn, nÕu bé phËn chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú kh«ng b»ng
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
nhau th× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ lîng. §iÒu ®ã ®îc thÓ
hiÖn qua s¬ ®å sau:
A
CPSX dë dang ®Çu kú
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
B
CPSX ph¸t sinh trong kú
C
CPSX dë dang cuèi kú
D
Qua s¬ ®å ta thÊy: AC= AB + BD - CD, hay:
Tæng gi¸ thµnh = Chi phÝ s¶n xuÊt + Chi phÝ s¶n xuÊt - Chi phÝ s¶n xuÊt
s¶n phÈm
dë dang ®Çu kú
ph¸t sinh trong kú
dë dang cuèi kú
Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n víi tõng thêi kú ph¸t sinh chi phÝ cßn gi¸ thµnh
l¹i ®ång thêi liªn quan tíi c¶ chi phÝ ph¸t sinh trong kú vµ chi phÝ kú tríc (chi phÝ dë
dang ®Çu kú) chuyÓn sang. Gi¸ thµnh s¶n phÈm g¾n víi khèi lîng s¶n phÈm, c«ng
viÖc, lao vô ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh trong kú mµ kh«ng tÝnh ®Õn chi phÝ ®ã ph¸t sinh
ë kú nµo. Cßn chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm toµn bé chi phÝ bá ra trong mét kú s¶n xuÊt
kinh doanh mµ kh«ng tÝnh ®Õn chi phÝ ®ã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm ®· hoµn
thµnh hay cha.
4.2 ý nghÜa cña viÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh
§èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi chung, doanh nghiÖp x©y l¾p nãi riªng, chØ
tiªu chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng mµ
bÊt k× nhµ qu¶n lý nµo còng ph¶i quan t©m bëi ®ã lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp
ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ h¬n n÷a nã cßn quyÕt ®Þnh ®Õn
kÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ ¶nh hëng tíi thu nhËp cña toµn bé c¸n bé c«ng nh©n viªn trong
doanh nghiÖp. Do ®ã cÇn ph¶i h¹ch to¸n chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi chi phÝ s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cung cÊp th«ng tin cho c¸c nhµ qu¶n lý gióp hä n¾m
®îc t×nh h×nh sö dông vËt t, tµi s¶n, lao ®éng...®¸nh gi¸ ®îc thùc tr¹ng kinh doanh
thùc tÕ cña doanh nghiÖp tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý ®óng ®¾n, tiÕt kiÖm chi
phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
H¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ lµ viÖc tæ chøc, ghi chÐp, ph¶n ¸nh
theo ®óng gi¸ trÞ thùc tÕ cña chi phÝ mµ cßn ph¶i theo ®óng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh vµ ®èi
tîng chÞu phÝ. TÝnh ®óng gi¸ thµnh lµ tÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ h¹ch to¸n ®óng néi
dung kinh tÕ cña chi phÝ ®· hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. V× vËy, ph¶i x¸c ®Þnh
®óng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, vËn dông ®óng ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh
ph¶i ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt kÕ to¸n ®· tËp hîp mét c¸ch chÝnh
x¸c. TÝnh ®ñ gi¸ thµnh lµ tÝnh to¸n ®Çy ®ñ mäi chi phÝ ®· bá ra cho s¶n xuÊt s¶n
phÈm nhng còng ph¶i lo¹i bá nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan, kh«ng cÇn thiÕt.
ViÖc tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh doanh vµ t×nh h×nh thùc tÕ cña doanh nghiÖp sÏ cho
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
ta nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp
còng nh ®Þnh híng cho ho¹t ®éng kinh doanh. TÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh s¶n
phÈm sÏ ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp tr¸nh ®îc l·i gi¶, lç thËt vµ ngîc l¹i.
II. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
1. §Æc ®iÓm kinh doanh x©y l¾p ¶nh hëng ®Õn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt quan träng mang tÝnh chÊt c«ng
nghiÖp nh»m t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc
d©n, t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho x· héi, t¨ng cêng tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng
vµ gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Do ®ã, qu¶n
lý tèt vµ h¹ch to¸n ®óng ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa ®Æc
biÖt quan träng. Tuy nhiªn, ngµnh x©y dùng c¬ b¶n còng cã nh÷ng nÐt ®Æc thï riªng
chi phèi c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh÷ng nÐt
®Æc thï ®ã lµ:
S¶n phÈm x©y l¾p lµ c¸c c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc...thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n cã quy m« vµ gi¸ trÞ lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian sö dông l©u
dµi...Do vËy, viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nhÊt thiÕt ph¶i cã c¸c dù to¸n thiÕt
kÕ, thi c«ng ®îc lËp theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Trong qu¸ tr×nh thi
c«ng x©y l¾p ph¶i thêng xuyªn so s¸nh kiÓm tra viÖc thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ, t×m
ra nguyªn nh©n vît, hôt dù to¸n vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh trªn c¬ së lÊy dù
to¸n lµm thíc ®o.
S¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt cßn c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt (xe m¸y,
thiÕt bÞ thi c«ng, ngêi lao ®éng...) ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm. MÆt
kh¸c, ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n thêng tiÕn hµnh ngoµi trêi nªn chÞu ¶nh hëng cña
®iÒu kiÖn thiªn nhiªn, thêi tiÕt. §Æc ®iÓm nµy lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông,
h¹ch to¸n tµi s¶n, vËt t rÊt phøc t¹p, dÔ bÞ mÊt m¸t, h háng lµm t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt.
Bªn c¹nh ®ã, chu k× s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ x©y l¾p thêng rÊt dµi, chi phÝ ph¸t sinh thêng
xuyªn trong khi doanh thu chØ ph¸t sinh ë tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Do ®ã, kú tÝnh
gi¸ thµnh ë c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p thêng ®îc x¸c ®Þnh theo kú s¶n xuÊt.
Tæ chøc s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ë níc ta hiÖn nay phæ biÕn theo
ph¬ng thøc kho¸n gän c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, khèi lîng hoÆc c«ng
viÖc cho c¸c ®¬n vÞ trong néi bé doanh nghiÖp (®éi, xÝ nghiÖp...). Trong gi¸ kho¸n
gän, kh«ng chØ cã tiÒn l¬ng mµ cßn cã ®ñ c¸c chi phÝ vÒ vËt liÖu, c«ng cô, dông cô
thi c«ng, chi phÝ chung cña bé phËn nhËn kho¸n.
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
S¶n phÈm x©y l¾p ®îc tiªu thô theo gi¸ dù to¸n hoÆc gi¸ tho¶ thuËn víi chñ ®Çu t
tõ tríc (gi¸ ®Êu thÇu) nªn tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm thÓ hiÖn kh«ng râ hay nãi
c¸ch kh¸c, t¸c ®éng cña yÕu tè thÞ trêng bÞ h¹n chÕ.
Gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y l¾p kh«ng bao gåm gi¸ trÞ b¶n th©n thiÕt bÞ do chñ ®Çu
t ®a vµo ®Ó l¾p ®Æt mµ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ do doanh nghiÖp x©y l¾p bá ra cã
liªn quan ®Õn x©y l¾p c«ng tr×nh. Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y dùng vµ l¾p ®Æt kÕt cÊu bao
gåm gi¸ trÞ vËt kÕt cÊu vµ gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo nh c¸c thiÕt bÞ vÖ sinh, th«ng giã,
thiÕt bÞ sëi Êm, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, thiÕt bÞ truyÒn dÉn...
Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ
to¸n trªn c¬ së tu©n thñ chÕ ®é kÕ to¸n nhng còng ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm ®Æc thï
cña ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng t¸c kÕ to¸n, cung cÊp
kÞp thêi nh÷ng th«ng tin cho qu¶n lý.
2. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
Theo chÕ ®é quy ®Þnh, c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, do ®ã, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh
nghiÖp x©y l¾p lµ theo ph¬ng ph¸p KKTX. TÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh
ph¶i ®îc ph¶n ¸nh, ghi chÐp ®Çy ®ñ, kÞp thêi
§Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÕ to¸n sö
dông tµi kho¶n 154- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi
tiÕt cho tõng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh...). KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh sau:
Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong k×.
Bªn Cã: - C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ.
- Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh.
D Nî: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang.
Ngoµi ra, kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n 621, 622, 623, 627 ®Ó ph¶n ¸nh chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi
c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú.
S¬ ®å h¹ch to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
TK 152, 331...
TK 621
Chi phÝ nguyªn
vËt liÖu trùc tiÕp
KÕt chuyÓn CPNVL trùc tiÕp
TK 623
C«ng nh©n
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ
KÕt chuyÓn CPSDMTC
TËp
hîp
CP
BÝchSXC
Ngäc
TK 154
TK 632, 155
kÕt chuyÓn
gi¸ thµnh c«ng
tr×nh hoµn
thµnh bµn giao
Líp kÕ to¸n 41 D
TK 334
TiÒn
l¬ng
ph¶i
tr¶
SDMTC
cho chñ ®Çu t
hay chê tiªu thô
TK 622
C«ng nh©n
trùc tiÕp x©y l¾p
KÕt chuyÓn CPNCTT
TK 627
TK 214, 338, 111...
Chi phÝ SXC kh¸c
ph©n bæ (hoÆc kÕt
chuyÓn) CPSXC
3. C¸c bíc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh.
Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt vµ néi dung kh¸c nhau. ViÖc
tËp hîp chi phÝ ph¶i ®îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù hîp lý, khoa häc th× míi cã thÓ
tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi. Tr×nh tù nµy phô thuéc vµo tÝnh chÊt,
®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng ngµnh, nghÒ, tõng doanh nghiÖp, tr×nh ®é qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n... §èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm thêng qua c¸c bíc sau:
Bíc 1: TËp hîp c¸c chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng h¹ch
to¸n chi phÝ (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh...).
Bíc 2: TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh phô cã
liªn quan trùc tiÕp cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh trªn c¬ së khèi lîng lao
vô phôc vô vµ ®¬n gi¸ cña lao vô ®ã.
Bíc 3: TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh cã liªn quan theo tiªu thøc phï hîp.
Bíc 4: KiÓm kª, x¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
Bíc 5: TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh (c«ng tr×nh, h¹ng
môc c«ng tr×nh).
III. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt
liÖu phô, c¸c cÊu kiÖn hoÆc c¸c bé phËn rêi, vËt liÖu lu©n chuyÓn tham gia cÊu thµnh
nªn thùc thÓ s¶n phÈm x©y l¾p (kh«ng kÓ vËt liÖu phôc vô cho m¸y mãc thi c«ng,
ph¬ng tiÖn thi c«ng vµ nh÷ng vËt liÖu tÝnh trong chi phÝ s¶n xuÊt chung). Gi¸ trÞ vËt
liÖu ®îc h¹ch to¸n vµo kho¶n môc nµy ngoµi gi¸ trÞ thùc tÕ cßn cã c¶ chi phÝ thu
mua, vËn chuyÓn tõ n¬i mua vÒ n¬i nhËp kho hoÆc xuÊt th¼ng ®Õn ch©n c«ng tr×nh.
Nguyªn vËt liÖu sö dông cho x©y dùng h¹ng môc c«ng tr×nh nµo ph¶i ®îc tÝnh
trùc tiÕp cho h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã trªn c¬ së chøng tõ gèc theo sè lîng thùc tÕ ®·
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
sö dông vµ theo gi¸ xuÊt kho thùc tÕ. Trêng hîp nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn
quan ®Õn nhiÒu c«ng tr×nh, kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng ®îc th× kÕ to¸n ph¶i
ph©n bæ chi phÝ cho c¸c c«ng tr×nh theo tiªu thøc thÝch hîp nh theo ®Þnh møc tiªu
hao, theo khèi lîng thùc hiÖn...
§Ó ph¶n ¸nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621- chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh x©y
dùng, l¾p ®Æt (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc, khèi lîng
c«ng viÖc, khèi lîng x©y l¾p cã dù to¸n riªng). KÕt cÊu tµi kho¶n nµy nh sau:
Bªn Nî: Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho x©y dùng, l¾p ®Æt.
Bªn Cã: - Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho hay chuyÓn
sang kú sau.
- KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu thùc tÕ sö dông cho
ho¹t ®éng x©y l¾p trong kú vµo bªn nî TK 154- chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang
vµ chi tiÕt cho c¸c ®èi tîng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh.
Tµi kho¶n 621 cuèi kú kh«ng cã sè d.
*Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau:
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
TK 152
TK 621
TK 152, 111...
XuÊt kho NVL cho s¶n xuÊt
VL sö dông kh«ng hÕt nhËp
kho hay b¸n thu håi
TK 111, 112, 1412, 331...
TK 154
Mua NVL chuyÓn ®Õn tËn
KÕt chuyÓn CPNVLTT
ch©n c«ng tr×nh
IV. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm c¸c kho¶n thï lao lao ®éng ph¶i tr¶ cho
c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh, c«ng nh©n phôc vô thi c«ng (kÓ c¶ c«ng
nh©n vËn chuyÓn bèc dì vËt t trong ph¹m vi mÆt b»ng x©y l¾p vµ c«ng nh©n chuÈn bÞ
thi c«ng vµ thu dän hiÖn trêng). Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kh«ng bao gåm c¸c
kho¶n trÝch KPC§, BHXH, BHYT tÝnh theo tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc
tiÕp x©y l¾p vµ tiÒn ¨n ca cña c«ng nh©n x©y l¾p mµ chóng ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ
s¶n xuÊt chung.
§Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622- chi phÝ
nh©n c«ng trùc tiÕp. Khi h¹ch to¸n, tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, giai ®o¹n c«ng viÖc... Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu nh sau:
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thùc tÕ ph¸t sinh.
Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh.
Tµi kho¶n 622 cuèi kú kh«ng cã sè d.
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
TK 3341
TK 622
TK 154
Ph¶i tr¶ cho CN thuéc danh s¸ch
KÕt chuyÓn CPNCTT
TK 3342,111...
Ph¶i tr¶ cho lao ®éng thuª ngoµi
V. H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng.
M¸y mãc thi c«ng lµ c¸c lo¹i m¸y phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt x©y l¾p nh m¸y
trén bª t«ng, cÇn trôc, cÇn cÈu th¸p, m¸y ñi, m¸y xóc,...Chi phÝ sö dông m¸y thi
c«ng lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc sö dông xe vµ m¸y thi c«ng,
bao gåm c¸c lo¹i nguyªn, vËt liÖu xuÊt dïng cho m¸y thi c«ng, tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho
c«ng nh©n ®iÒu khiÓn vµ phôc vô m¸y thi c«ng, khÊu hao m¸y thi c«ng, tiÒn thuª
m¸y thi c«ng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi cho sö dông m¸y thi c«ng...
Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®îc chia lµm hai lo¹i: chi phÝ thêng xuyªn vµ chi
phÝ t¹m thêi.
- Chi phÝ thêng xuyªn: lµ nh÷ng chi phÝ hµng ngµy cÇn thiÕt cho viÖc sö dông
m¸y thi c«ng nh chi phÝ khÊu hao m¸y, chi phÝ vÒ thuª m¸y, nhiªn liÖu, ®éng lùc...
- Chi phÝ t¹m thêi: lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc th¸o l¾p, ch¹y thö, vËn
chuyÓn...m¸y thi c«ng vµ nh÷ng c«ng tr×nh t¹m thêi phôc vô m¸y thi c«ng. Chi phÝ
nµy ®îc ph©n bæ dÇn theo thêi gian sö dông m¸y thi c«ng ë c«ng trêng.
Do ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng x©y l¾p vµ cña s¶n phÈm x©y l¾p, mét m¸y thi c«ng
cã thÓ sö dông cho nhiÒu c«ng tr×nh trong kú h¹ch to¸n. V× vËy, cÇn ph©n bæ chi phÝ
m¸y thi c«ng cho tõng c«ng tr×nh. Theo chÕ ®é quy ®Þnh hiÖn nay, cã ba tiªu thøc
ph©n bæ lµ: theo khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh cña ca m¸y, theo ca m¸y lµm viÖc,
theo dù to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. C«ng thøc ph©n bæ nh sau:
Chi phÝ sö dông m¸y
Tæng chi phÝ m¸y thi c«ng cÇn ph©n bæ
thi c«ng ph©n bæ =
cho tõng ®èi tîng Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Tæng tiªu thøc
x ph©n bæ cña
tõng ®èi tîng
Líp kÕ to¸n 41 D
§èi víi trêng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh theo ph¬ng
thøc thi c«ng hçn hîp võa thñ c«ng, võa b»ng m¸y, ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ sö
dông m¸y thi c«ng phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p, kÕ to¸n sö dông tµi
kho¶n 623- chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. Trêng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p
c«ng tr×nh hoµn toµn b»ng m¸y th× kh«ng sö dông tµi kho¶n 623 mµ kÕ to¸n h¹ch
to¸n trùc tiÕp vµo c¸c tµi kho¶n 621, 622, 627. MÆt kh¸c, c¸c kho¶n trÝch KPC§,
BHXH, BHYT tÝnh theo tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n sö dông m¸y thi c«ng vµ tiÒn
¨n ca kh«ng h¹ch to¸n vµo TK 623 mµ ph¶n ¸nh vµo TK 627- chi phÝ s¶n xuÊt
chung. Tµi kho¶n 623 cã kÕt cÊu nh sau:
Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng thùc tÕ ph¸t sinh.
Bªn Cã: KÕt chuyÓn (hoÆc ph©n bæ) chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng cho c¸c c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
Tµi kho¶n 623 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ chi tiÕt lµm 6 tiÓu kho¶n:
TK 6231- Chi phÝ nh©n c«ng.
TK 6231- Chi phÝ vËt liÖu.
TK 6233- Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt.
TK 6234- Chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng.
TK 6237- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
TK 6238- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
ViÖc h¹ch to¸n cô thÓ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng phô thuéc vµo h×nh thøc sö
dông m¸y thi c«ng cña mçi doanh nghiÖp.
* Trêng hîp C«ng ty cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng
Trong trêng hîp nµy, h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®îc tiÕn hµnh nh
sau: toµn bé chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®éi m¸y thi c«ng ®îc tËp hîp riªng trªn
c¸c TK 621, 622, 627 (chi tiÕt ®éi m¸y thi c«ng). Cuèi kú, tæng hîp chi phÝ vµo tµi
kho¶n 154 (1543 chi tiÕt ®éi m¸y thi c«ng) ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ca m¸y (hoÆc giê m¸y).
C¨n cø vµo gi¸ thµnh cña mét ca m¸y (hoÆc giê m¸y) vµ sè ca m¸y (hoÆc giê m¸y)
mµ ®éi m¸y thi c«ng phôc vô cho tõng ®èi tîng (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh...)
®Ó ph©n bæ chi phÝ cña ®éi m¸y thi c«ng cho tõng ®èi tîng.
Quy tr×nh h¹ch to¸n ®îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau:
TK 152, 153, 111, 112...
CPNVLTT
TK 3341, 3342
CPNCTT
TK 621
TK 154
KÕt chuyÓn
TK 622
KÕt chuyÓn
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
TK 623
Gi¸ thµnh cña ®éi m¸y
(1) thi c«ng
TK 512
Gi¸ b¸n néi
Líp kÕ to¸n 41 D
(2) bé
TK 111, 112, 214, 331...
CPSXC
TK 627
KÕt chuyÓn
TK 632
(2) Gi¸ thµnh dÞch vô
cña ®éi MTC
(1) C¸c bé phËn trong doanh nghiÖp kh«ng tÝnh kÕt qu¶ riªng mµ thùc hiÖn ph¬ng
thøc cung cÊp lao vô m¸y lÉn nhau.
(2) C¸c bé phËn trong doanh nghiÖp x¸c ®Þnh kÕt qu¶ riªng(doanh nghiÖp thùc hiÖn
ph¬ng thøc b¸n lao vô m¸y lÉn nhau)
* Trêng hîp tõng ®éi x©y l¾p cã m¸y thi c«ng riªng.
C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn m¸y thi c«ng ®îc tËp hîp riªng trªn tµi kho¶n 623 – chi
phÝ sö dông m¸y thi c«ng, cuèi kú kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ theo tõng ®èi tîng (c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh...)
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
TK 152, 111, 112...
TK 623
Chi phÝ vËt liÖu
TK 154
KÕt chuyÓn hoÆc
TK 3341, 3342, 111...
ph©n bæ CPSDMTC
Chi phÝ nh©n c«ng
TK 214, 152, 111, 112...
Chi phÝ kh¸c
TK 133
VAT ®îc khÊu trõ
(nÕu cã)
* Trêng hîp m¸y thi c«ng thuª ngoµi
Toµn bé chi phÝ thuª m¸y thi c«ng tËp hîp vµo tµi kho¶n 623. Cuèi kú, kÕt chuyÓn
vµo tµi kho¶n 154 theo tõng ®èi tîng.
TK 331, 111, 112...
Gi¸ thuª cha thuÕ
TK 623
TK 154
KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ
CPSDMTC
TK 133
VAT
VI. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung.
Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ phôc vô x©y l¾p t¹i c¸c ®éi vµ c¸c bé
phËn s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm: l¬ng nh©n viªn qu¶n
lý ®éi, tiÒn ¨n gi÷a ca, trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tØ lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè l-
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
¬ng c«ng nh©n viªn chøc cña ®éi, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho ho¹t
®éng cña ®éi, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
NÕu c¸c kho¶n chi phÝ chØ liªn quan ®Õn mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh sÏ
®îc tËp hîp trùc tiÕp cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã. Cßn c¸c kho¶n
chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng th× sÏ ®îc ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng theo tiªu
thøc thÝch hîp nh: tiÒn l¬ng c«ng nh©n x©y l¾p hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
§Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627- chi phÝ s¶n
xuÊt chung. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng x©y l¾p. KÕt cÊu cña
tµi kho¶n nµy nh sau:
Bªn Nî: C¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- Ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh
Tµi kho¶n 627 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n:
TK 6271- Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng
TK 6272- Chi phÝ vËt liÖu
TK 6273- Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
TK 6274- Chi phÝ khÊu hao TSC§
TK 6277- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
TK 6278- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau:
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
TK 334
TK 627
Ph¶i tr¶ CNV
TK 152, 111, 112...
C¸c kho¶n thu håi
TK 338
TrÝch BHXH, BHYT, KPC§
TK 152, 153
Chi phÝ vËt liÖu, dông cô
TK 154
Ph©n bæ hoÆc kÕt chuyÓn
CPSXC
TK 214
KhÊu hao TSC§
TK 142
Ph©n bæ dÇn CP tr¶ tríc
TK 335
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
TrÝch tríc chi phÝ ph¶i tr¶
TK 331, 111, 112...
C¸c kho¶n chi phÝ SXC kh¸c
VII. H¹ch to¸n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt
1. H¹ch to¸n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt
C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p nãi riªng ®Òu
kh«ng thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng thiÖt h¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Æc biÖt do ®Æc ®iÓm
cña ngµnh x©y dùng lµ tiÕn hµnh ngoµi trêi nªn phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù
nhiªn v× vËy cã thÓ gÆp nhiÒu rñi ro, t¹o nªn nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i bÊt ngê ngoµi dù
to¸n. §©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n lµm t¨ng chi phÝ, gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
Do ®ã, kÕ to¸n ph¶i h¹ch to¸n chÝnh x¸c gi¸ trÞ thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt vµ ®óng víi
nguyªn nh©n cña thiÖt h¹i nh»m ph¶n ¸nh ®óng kÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ gióp doanh
nghiÖp ®a ra ®îc nh÷ng biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi ®Ó tr¸nh c¸c thiÖt h¹i vÒ sau.
ThiÖt h¹i trong s¶n xuÊt x©y l¾p bao gåm thiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i vµ thiÖt h¹i
ngõng s¶n xuÊt. ThiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i: do x©y l¾p sai thiÕt kÕ, kh«ng ®¶m b¶o tiªu
chuÈn chÊt lîng, kh«ng ®îc bªn giao thÇu nghiÖm thu buéc ph¶i thªm chi phÝ söa
ch÷a hoÆc ph¸ ®i lµm l¹i cho ®¹t yªu cÇu nghiÖm thu. ThiÖt h¹i do ngõng s¶n xuÊt:
do c¸c nguyªn nh©n vÒ thêi tiÕt, do kh«ng cung øng kÞp thêi vËt t, nh©n c«ng...
ViÖc h¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt gièng nh c¸c doanh nghiÖp c«ng
nghiÖp. §èi víi thiÖt h¹i vÒ ph¸ ®i lµm l¹i, kÕ to¸n cÇn më sæ theo dâi riªng.
TK 1381
TK 111, 152
Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi
TK 1388, 334
Gi¸ trÞ c¸ nh©n båi thêng
Gi¸ trÞ tÝnh vµo chi phÝ kh¸c
TK 811
TK 415
ThiÖt h¹i trõ vµo dù phßng
TK 131
Gi¸ trÞ chñ ®Çu t ®ång ý båi thêng
VIII.Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë.
1. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y
l¾p hoµn thµnh trong kú. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt (chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp,
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung)
ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thi c«ng sÏ ®îc kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n 154 –chi phÝ
s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. ViÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong x©y l¾p ®îc tiÕn
hµnh theo tõng ®èi tîng (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh...) vµ chi tiÕt theo kho¶n
môc vµo bªn nî tµi kho¶n 154.
S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt
TK 621, 622, 623, 627
TK 154
(1) KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt
TK 331
(3)
Gi¸ trÞ bµn giao
(2)
TK 632
TK 133
(4)
(1)- Trêng hîp tù lµm
(3)- NÕu x¸c ®Þnh lµ cha tiªu thô
(2)- Trêng hîp lµ nhµ thÇu chÝnh
(4)- NÕu x¸c ®Þnh lµ tiªu thô
2. KiÓm kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë.
§Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm x©y l¾p, ®Þnh kú
(th¸ng, quý) doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª khèi lîng c«ng viÖc ®· hoµn
thµnh hay ®ang dë dang. H¬n n÷a, ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p chÝnh x¸c ®ßi
hái c«ng t¸c kiÓm kª khèi lîng x©y l¾p dë dang ph¶i ®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, chÝnh
x¸c vµ kÞp thêi, ®ång thêi ph¶i ph¸t hiÖn ®îc tæn thÊt trong qu¸ tr×nh thi c«ng.
Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang trong s¶n xuÊt x©y l¾p phô thuéc vµo
ph¬ng thøc thanh to¸n khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh gi÷a bªn nhËn thÇu vµ bªn giao
thÇu. NÕu quy ®Þnh thanh to¸n s¶n phÈm x©y l¾p sau khi hoµn thµnh toµn bé th× gi¸
trÞ s¶n phÈm dë dang lµ tæng chi phÝ ph¸t sinh tõ lóc khëi c«ng ®Õn cuèi th¸ng ®ã.
NÕu quy ®Þnh thanh to¸n s¶n phÈm x©y l¾p theo ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý th× gi¸ trÞ
s¶n phÈm dë dang lµ gi¸ trÞ khèi lîng x©y l¾p cha ®¹t ®Õn ®iÓm dõng kÜ thuËt hîp lý
®· quy ®Þnh vµ ®îc tÝnh gi¸ theo chi phÝ thùc tÕ trªn c¬ së ph©n bæ chi phÝ thùc tÕ cña
h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã cho c¸c giai ®o¹n, tæ hîp c«ng viÖc ®· hoµn thµnh vµ giai
®o¹n dë dang theo gi¸ trÞ dù to¸n cña chóng hoÆc theo tû lÖ s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. C«ng thøc ph©n bæ nh sau:
* Theo gi¸ trÞ dù to¸n
Chi phÝ thùc
khèi lîng x©y l¾p +
khèi lîng x©y l¾p
Gi¸ trÞ dù
tÕ khèi lîng
dë dang ®Çu kú
thùc hiÖn trong kú
to¸n cña
x©y l¾p dë
=
x khèi lîng
dang cuèi kú
Gi¸ trÞ dù to¸n cña
Gi¸ tri dù to¸n cña
x©y l¾p
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
khèi lîng x©y l¾p +
hoµn thµnh trong kú
khèi lîng x©y l¾p
dë dang cuèi kú
dë dang
cuèi kú
* Theo tû lÖ s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
Chi phÝ
Chi phÝ thùc tÕ cña
Chi phÝ thùc tÕ cña khèi
Chi phÝ cña
thùc tÕ
khèi lîng x©y l¾p
+ lîng x©y l¾p thùc hiÖn
khèi lîng
cña khèi
dë dang ®Çu kú
trong kú
x©y l¾p dë
lîng x©y =
x dang cuèi kú
l¾p dë dang
Chi phÝ dù to¸n cña
Chi phÝ dù to¸n cña khèi
®· tÝnh chuyÓn
cuèi kú
khèi lîng x©y l¾p
+ lîng x©y l¾p dë dang cuèi
theo SP hoµn
hoµn thµnh bµn giao
kú ®· tÝnh chuyÓn theo SP
thµnh t¬ng
trong kú
hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
®¬ng.
IX. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh chñ yÕu.
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng ph¬ng ph¸p
®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, kÕ to¸n
thêng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p sau:
* Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp (ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n)
Theo ph¬ng ph¸p nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt (còng lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh). §èi víi lo¹i chi phÝ chØ liªn quan ®Õn
mét ®èi tîng th× tËp hîp trùc tiÕp vµo sæ chi tiÕt cña ®èi tîng ®ã, cßn lo¹i chi phÝ
ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng th× kÕ to¸n dùa vµo mét tiªu thøc ph©n bæ
thÝch hîp ®Ó ph©n bæ lo¹i chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng vµo sæ chi tiÕt t¬ng øng. §Õn
kú tÝnh gi¸ thµnh, kÕ to¸n dùa vµo sæ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ kiÓm kª,
x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh theo c«ng
thøc:
Tæng gi¸ thµnh
Gi¸ trÞ SP
Chi phÝ SX
C¸c ph¸t
Gi¸ trÞ SP
s¶n phÈm
= dë dang
+
thùc tÕ
- sinh gi¶m dë dang
hoµn thµnh
®Çu kú
trong kú
CPSX
cuèi kú
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông kh¸ phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay
bëi v× s¶n xuÊt x©y l¾p mang tÝnh ®¬n chiÕc, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ thêng phï hîp
víi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ do c¸ch tÝnh ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn cña ph¬ng ph¸p
nµy.
* Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng
C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
lµ tõng ®¬n ®Æt hµng cô thÓ, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cña tõng
®¬n ®Æt hµng. §Æc ®iÓm cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp
Sinh viªn: Ph¹m ThÞ BÝch Ngäc
Líp kÕ to¸n 41 D
- Xem thêm -
.DOC 
69 
107 
61 
