Tài liệu Hoàn thiện công tác tổ chức tiền lương ở công ty vật tư - vận tải - xi măng

LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nÒn kinh tÕ níc ta chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc vµ thùc hiÖn CNHH§H ®Êt níc. §iÒu ®ã ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt to lín, thu nhËp cña ngêi lao ®éng t¨ng nhanh, ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn, x· héi ngµy cµng ®îc ph¸t triÓn. Do vËy vÊn ®Ò tiÒn l¬ng lu«n ®îc x· héi quan t©m bëi ý nghÜa kinh tÕ x· héi to lín cña nã. TiÒn l¬ng chÝnh lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ngêi lao ®éng, ®ång thêi nã lµ mét phÇn chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. TiÒn l¬ng lµ mét ®éng lùc to lín ®Ó kÝch thÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc, lµm cho hä kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, viÖc x¸c ®Þnh ®óng chi phÝ tiÒn l¬ng sÏ gióp hä c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm tõ ®ã gi¶m ®îc chi phÝ ®Çu vµo. Trªn ph¹m vi toµn x· héi lµ sù cô thÓ ho¸ cña qu¸ tr×nh ph©n phèi thu nhËp do chÝnh ngêi lao ®éng trong x· héi t¹o ra. V× vËy c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l¬ng, thu nhËp lu«n lµ chÝnh s¸ch träng t©m cña mçi quèc gia. C¸c chÝnh s¸ch nµy ph¶i ®îc x©y dùng hîp lý sao cho tiÒn l¬ng b¶o ®¶m nhu cÇu vÒ vËt chÊt vµ nhu cÇu vÒ tinh thÇn cña ngêi lao ®éng, lµm cho tiÒn l¬ng thùc sù trë thµnh ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n, ®ång thêi ph¸t huy ®îc thÕ m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó hä ®øng v÷ng ®îc trong m«i trêng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt cña c¬ chÕ thÞ trêng. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ nhu cÇu quan träng cña tiÒn l¬ng trong mäi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt níc nªn em chän ®Ò tµi "Hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng ë C«ng ty VËt t - VËn t¶i - Xi m¨ng ". KÕt cÊu cña bµi bao gåm: Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ tiÒn l¬ng. I. B¶n chÊt cña tiÒn l¬ng. II. Nh÷ng néi dung cña c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. III. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng ë C«ng ty VËt t VËn t¶i- Xi m¨ng. I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty. II. Thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng cña c«ng ty. III. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. Ch¬ng 3. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng ë C«ng ty VËt t - VËn t¶i - Xi m¨ng. I. Nh÷ng ®Þnh híng chiÕn lîc cña c«ng ty. II. Hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 1 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý III. Mét sè kiÕn nghÞ. Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 2 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý Ch¬ng i Lý luËn chung vÒ tiÒn l¬ng. I. B¶n chÊt cña tiÒn l¬ng. 1. Kh¸i niÖm tiÒn l¬ng. TiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng khi hä hoµn thµnh mét c«ng viÖc nµo ®ã. Cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ tiÒn l¬ng. Nã phô thuéc vµo c¸c thêi kú kh¸c nhau vµ gèc ®é nh×n nhËn kh¸c nhau. TiÒn l¬ng ph¶n ¸nh nhiÒu quan hÖ kinh tÕ x· héi kh¸c nhau. TiÒn l¬ng tríc hÕt lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng. §ã lµ quan hÖ kinh tÕ cña tiÒn l¬ng, mÆt kh¸c do tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña lo¹i hµng ho¸ søc lao ®éng mµ tiÒn l¬ng kh«ng chØ thuÇn tuý lµ vÊn ®Ò kinh tÕ mµ cßn lµ vÊn ®Ò x· héi rÊt quan träng liªn quan ®Õn ®êi sèng vµ trËt tù x· héi. Trong c¸c ho¹t ®éng nhÊt lµ ho¹t ®éng kinh doanh, ®èi víi c¸c chñ doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng lµ mét phÇn chi phÝ cÊu thµnh cña chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh. Do ®ã, vÊn ®Ò tiÒn l¬ng ph¶i ®îc tÝnh to¸n vµ qu¶n lý chÆt chÏ. §èi víi ngêi lao ®éng, tiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp tõ qu¸ tr×nh lao ®éng cña hä, thu nhËp chñ yÕu ®èi víi ®¹i ®a sè lao ®éng trong x· héi cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi møc sèng cña hä. PhÊn ®Êu n©ng cao tiÒn l¬ng lµ môc tiªu cña mäi ngêi lao ®éng, môc tiªu nµy t¹o ®éng lùc ®Ó ngêi lao ®éng ph¸t triÓn tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña m×nh. §øng trªn ph¹m vi toµn x· héi, tiÒn l¬ng ®îc xem xÐt vµ ®Æt trong quan hÖ ph©n phèi thu nhËp, quan hÖ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, quan hÖ trao ®æi. Do vËy mçi quèc gia cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, ph©n phèi thu nhËp hîp lý, phï hîp víi quÊ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt níc. 2. C¸c yªu cÇu vµ chøc n¨ng cña c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp. 2.1. Yªu cÇu cña tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp. Khi tæ chøc tiÒn l¬ng cho ngêi lao ®éng cÇn ph¶i ®¹t ®îc c¸c yªu cÇu sau: Mét lµ: §¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ngêi lao ®éng. §©y lµ yªu cÇu quan träng nh»m thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng vµ vai trß cña tiÒn l¬ng trong ®êi sèng x· héi. Yªu cÇu nµy còng ®Æt ra nh÷ng ®ßi hái cÇn thiÕt khi x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng. Hai lµ: Lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao. TiÒn l¬ng lµ ®ßn bÈy quan träng ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng t¹o c¬ së ®Ó n©ng cao hiÖu Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 3 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh do vËy tæ chøc tiÒn l¬ng ph¶i ®¹t ra yªu cÇu lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Ba lµ: Tæ chøc tiÒn l¬ng ph¶i râ rµng, ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu. Bèn lµ: Yªu cÇu vÒ tÝnh c«ng b»ng vµ yªu cÇu vÒ tÝnh kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mäi doanh nghiÖp ®Òu ®Æt môc tiªu kinh tÕ lªn hµng ®Çu. V× chØ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ míi mang l¹i sù ph¸t triÓn cho doanh nghiÖp. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc, th× yªu cÇu vÒ tÝnh c«ng b»ng cã ®îc ®Ò cËp ®Õn nhng do sù ph¸t triÓn cña c¬ chÕ thÞ trêng nªn vÊn ®Ò nµy kh«ng ®îc coi träng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. 2.2. Chøc n¨ng cña c«ng t¸c tiÒn l¬ng. TiÒn l¬ng l¸ mét ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp, nã ph¶n ¸nh mèi quan hÖ kinh tÕ trong viÖc tr¶ l¬ng, tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng. Nã bao gåm c¸c chøc n¨ng sau: -TiÒn l¬ng lµ mét c«ng cô ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi thu nhËp quèc d©n, chøc n¨ng thanh to¸n gi÷a ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng. - Nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng th«ng qua viÖc sö dông tiÒn l¬ng nã ®¶m b¶o nh÷ng sinh ho¹t cÇn thiÕt cho ngêi lao ®éng. - KÝch thÝch con ngêi tham gia lao ®éng bëi lÏ tiÒn l¬ng lµ mét bé phËn quan träng cña thu nhËp, chi phèi vµ quyÕt ®Þnh møc sèng cña ngêi lao ®éng, do ®ã tiÒn l¬ng lµ c«ng cô quan träng trong qu¶n lý. Ngêi ta sö dông nã ®Ó thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc h¨ng say, s¸ng t¹o, tiÒn l¬ng coi nh mét c«ng cô t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng. II. Néi dung cña c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. 1. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. Nguyªn t¾c mét: Tr¶ l¬ng nh nhau cho c¸c lao ®éng nh nhau ®©y lµ mét nguyªn t¾c rÊt quan träng v× nã ®¶m b¶o ®îc sù c«ng b»ng, ®¶m b¶o ®îc tÝnh b×nh ®¼ng trong tr¶ l¬ng. §©y lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n. Nguyªn t¾c hai: §¶m b¶o t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n t¨ng nhanh h¬n tiÒn l¬ng b×nh qu©n. §©y lµ nguyªn t¾c cÊn thiÕt v× nã n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghÞªp, n©ng cao ®êi sèng cña ngêi lao ®éng vµ ®¶m b¶o ph¸t triÓn kinh tÕ. Nguyªn t¾c ba: §¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l¬ng gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng lµm nghÒ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nguyªn t¾c nµy nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng b×nh ®¼ng cho ngêi lao ®éng. Nguyªn t¾c bèn: Tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o thóc ®Èy ®îc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña x· héi thùc hiÖn ®îc qu¸ tr×nh CNH - H§H cña ®Êt níc. Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 4 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý 2. C¸c ®iÒu kiÖn cña c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng: 2.1. Tæ chøc phôc vô n¬i lµm viÖc. Tæ chøc n¬i lµm viÖc lµ tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p nh»m trang bÞ, thiÕt kÕ, bè trÝ n¬i lµm viÖc ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh. Phôc vô n¬i lµm viÖc lµ ®¶m b¶o hç trî ®Ó qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh b×nh thêng kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n (cung cÊp nguyªn liÖu, dông cô lao ®éng, n¨ng lîng, söa ch÷a, kiÓm tra, vËn chuyÓn kho tµng v.v...). 2.2. §iÒu kiÖn lao ®éng. Lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè kinh tÕ- x· héi, tæ chøc kü thuËt, tù nhiªn thÓ hiÖn qua qu¸ tr×nh c«ng nghÖ, dông cô, ®èi tîng lao ®éng, m«i trêng lao ®éng, con ngêi lao ®éng vµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a chóng t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng lao ®éng cña con ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. 2.3. Ph©n c«ng vµ hiÖp t¸c lao ®éng. Ph©n c«ng lao ®éng lµ chia qu¸ tr×nh lao ®éng thµnh hai giai ®o¹n, c¸c bíc c«ng viÖc, c¸c nhiÖm vô kh¸c nhau ®Ó chuyªn m«n ho¸ lao ®éng, c«ng cô lao ®éng. Hîp t¸c lao ®éng lµ qóa tr×nh kÕt hîp phèi hîp ®iÒu hoµ ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng lao ®éng riªng lÎ trong qu¸ tr×nh lao ®éng ®Ó hoµn thµnh mét môc tiªu cña doanh nghiÖp. 2.4. §Þnh møc lao ®éng. Lµ c«ng cô hay c¬ së ®Ó tÝnh hao phÝ thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét s¶n phÈm hay hoµn thµnh mét khèi lîng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh, trong ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt x¸c ®Þnh, nã lµ c¬ së ®Ó ph©n phèi cña c¶i vËt chÊt tinh thÇn cña x· héi, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu lao ®éng cÇn thiÕt, sè l îng lao ®éng cÇn thiÕt. 2.5. Bè trÝ sö dông lao ®éng. Lµ qu¸ tr×nh sö dông lao ®éng vµo nh÷ng vÞ trÝ phï hîp, ®óng ngêi, ®óng viÖc, ngêi lao ®éng ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu c«ng viÖc (c¶ vÒ trÝ lùc vµ thÓ lùc) vµ c«ng viÖc phï hîp víi b¶n th©n ngêi lao ®éng ®©y lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n trong c«ng t¸c tæ chøc lao ®éng nhng chØ cã lµm tèt nã th× c«ng t¸c tr¶ l¬ng míi thuËn lîi vµ dÔ dµng h¬n. 2.6. §¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc. Lµ hÖ thèng chÝnh thøc xÐt duyÖt vµ ®¸nh gi¸ sù hoµn thµnh c«ng t¸c cña mét c¸ nh©n theo ®Þnh kú. §©y lµ c¬ së ®Ó khen thëng, ®éng viªn hoÆc kû luËt vµ ®Æc biÖt gióp nhµ qu¶n lý ¸p dông ®Ó tr¶ l¬ng c«ng b»ng hîp lý. 3. Quü l¬ng vµ c¸c ph¬ng ph¸p x©y dùng quü l¬ng. 3.1. Quü l¬ng. Quü l¬ng lµ tæng sè ®Ó tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng do doanh nghiÖp qu¶n lý vµ sö dông. Quü l¬ng bao gåm: Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 5 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý - L¬ng cÊp bËc ( l¬ng c¬ b¶n hay tiÒn l¬ng cè ®Þnh) - TiÒn l¬ng biÕn ®æi bao gåm c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n kh¸c. 3.2. Ph©n lo¹i quü l¬ng. Quü l¬ng kÕ ho¹ch: - L¬ng cÊp bËc (l¬ng c¬ b¶n hay tiÒn l¬ng cè ®Þnh) - TiÒn l¬ng biÕn ®æi bao gåm c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n kh¸c. Quü l¬ng b¸o c¸o: - Lµ tæng sè tiÒn thùc tÕ ®· chi trong ®ã cã nh÷ng kho¶n kh«ng ®îc lËp kÕ ho¹ch nh: Chi cho thiÕu sãt trong tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc lao ®éng hoÆc do ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh«ng b×nh thêng nhng khi lËp kÕ ho¹ch kh«ng tÝnh ®Õn. 3.3.C¸c ph¬ng ph¸p x©y dùng quü l¬ng. X¸c ®Þnh quü l¬ng theo møc tiÒn l¬ng b×nh qu©n sè lîng lao ®éng: Lµ c¸ch x¸c ®Þnh tiÒn l¬ng trong c¬ chÕ cò dùa vµo møc tiÒn l¬ng b×nh qu©n mét ngêi lao ®éng vµ sè lîng lao ®éng. Mét u ®iÓm ®¬n gi¶n dÔ lµm nhng nã mang tÝnh b×nh qu©n cao kh«ng khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng. - Quü l¬ng dùa trªn møc chi phÝ l¬ng trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.TÝnh møc chi phÝ tiÒn l¬ng cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm kú b¸o c¸o (MTLCB). QTLCB MTLCB = SLBC QTLKBC: Quü tiÒn l¬ng kú b¸o c¸o SLBC: S¶n lîng kú b¸o c¸o. TÝnh møc chi phÝ tiÒn l¬ng cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm kú kÕ ho¹ch (MTLKH). MTLKH = MTLKH*ITLKH IWKH ITLKH: ChØ sè tiÒn l¬ng b×nh qu©n kú kÕ ho¹ch so víi kú b¸o c¸o. IWKH: ChØ sè n¨ng suÊt lao ®éng kú kÕ ho¹ch so víi kú bo¸ c¸o. TÝnh quü tiÒn l¬ng kÕ ho¹ch (QKH). QKH = MTLKH*  SLKH.  SLKH: Lµ tæng sè s¶n lîng kÕ ho¹ch. - Ph¬ng ph¸p tæng thu trõ tæng chi: Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 6 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý QTL + K = ( C + V + M ) - (C1 + C2 + E ). QTL+K: quü tiÒn l¬ng céng c¸c quü kh¸c . C+V+M: Tæng doanh thu cña doanh nghiÖp . C1+C2+E: chi phÝ khÊu hao c¬ b¶n, vËt t, nguyªn liÖu vµ c¸c kho¶n ph¶i nép. gi¸. X¸c ®Þnh quü tiÒn l¬ng c¨n cø vµo ®¬n gi¸. QTL=§G*K * QTL: quü tiÒn l¬ng thùc hiÖn. * §G: §¬n gi¸. * K: ChØ tiªu s¶n xuÊt kinh doanh t¬ng øng víi chØ tiªu giao ®¬n - Ph¬ng ph¸p dùa vµo ®Þnh møc lao ®éng vµ c¸c th«ng sè kh¸c. Theo NghÞ ®Þnh 28/CP cña ChÝnh phñ ngµy 28/3/1997, Th«ng t híng dÉn 13/L§TB-XH ngµy10/4/1997. Nguyªn t¾c chung lµ c¸c s¶n phÈm dÞch vô nhµ níc ®Òu ph¶i cã ®Þnh møc lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng. Nhµ níc qu¶n lý tiÒn l¬ng vµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng qua ®Þnh møc cña ngêi lao ®éng, ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng vµ tiÒn l¬ng thùc hiÖn cña doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh quü tiÒn l¬ng n¨m kÕ ho¹ch (tængVKH) ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng. TængVKH=(L§B*TLmin*(Hcb+Hpc)+Vtg)*12.  L§B: lao ®éng ®Þnh biªn.  TLmin: tiÒn l¬ng tèi thiÓu cña doanh nghiÖp  Hcb,Hpc: HÖ sè cÊp bËc, hÖ sè phô cÊp b×nh qu©n.  Vtg: quü l¬ng bé phËn gi¸n tiÕp. X¸c ®Þnh quü l¬ng chung n¨m kÕ ho¹ch . VC =  VKH + Vpc+ Vbs + Vtg Víi Vpc, Vbs, Vtg lÇn lît lµ quü kÕ ho¹ch, phô cÊp, bæ sung, thªm giê. VC x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch chØ tiªu l¬ng cho doanh nghiÖp. 3.4. Ph¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng. Cã hai bíc tiÕn hµnh x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng: - X¸c ®Þnh nhiÖm vô n¨m kÕ ho¹ch ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸, doanh nghiÖp cã thÓ chän c¸c chØ tiªu nh tæng s¶n phÈm, tæng doanh thu, lîi nhuËn… - X¸c ®Þnh tæng quü l¬ng kÕ ho¹ch. - X©y dùng ®¬n gi¸ (lùa chän ph¬ng ph¸p). C¸c ph¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng: cã 4 ph¬ng ph¸p. Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 7 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý QTLCB SLCB MTLCB ==== + §¬n gi¸ tiÒn l¬ng trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm. V®g = Vg x Tsp Vg: tiÒn l¬ng giê, theo nghÞ ®Þnh 197/CP ngµy 31/12/1994.Tsp: møc lao ®éng cña ®¬n vÞ s¶n phÈm + §¬n gi¸ tÝnh trªn doanh thu V®g = Vkh DTkh Vkh: quü l¬ng kÕ ho¹ch. DTkh: lµ doanh thu kÕ ho¹ch. Vkh DTkh - CPkh Trong ®ã CPkh lµ chi phÝ kÕ ho¹ch cha l¬ng + TÝnh trªn Tæng doanh thu trõ tæng chi phÝ Vkh V®g = Tæng Thu – Tæng Chi + §¬n gi¸ tÝnh trªn lîi nhuËn Vkh V®g = LNkh V®g = LNkh: lîi nhuËnh kÕ ho¹ch. C¨n cø bèn ph¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, c¬ cÇu tæ chøc vµ ®Æc ®IÓm riªng cña ®¬n vÞ doanh nghiÖp tiÕn hµnh x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng theo quy ®Þnh(th«ng t 13/ BL§TB-XH ngµy 10/4/1997). C¸c doanh nghiÖp cã c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc th× x©y dùng mét ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng tæng hîp, víi doanh nghiÖp gåm c¶ thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp vµ h¹ch to¸n phô thuéc vµo hai lo¹i h×nh s¶n phÈm dÞch vô lµ cã thÓ quy ®æi ®îc hay kh«ng. 4. C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng. Lùa chän lo¹i h×nh tr¶ l¬ng hîp lý cã t¸c dông kÝch t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, sö dông thêi gian lao ®éng hîp lý, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, víi môc ®Ých ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña doanh nghiÖp trong lÜnh tiÒn l¬ng mµ Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 8 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý nhµ níc quy ®Þnh. VÒ nguyªn t¾c cã hai h×nh thøc chñ yÕu ®ã lµ: tr¶ l¬ng theo thêi gian vµ tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. 4.1. Tr¶ l¬ng theo thêi gian. Lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng can cø vµo cÊp bËc, chøc vô vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n viªn chøc. TiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý, ®èi víi c«ng nh©n lao ®éng b»ng m¸y mãc hoÆc ®èi nh÷ng c«ng viÖc kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch chÆt chÏ vµ chÝnh x¸c, hay v× tÝnh chÊt cña s¶n xuÊt nÓu tr¶ c«ng theo s¶n phÈm th× kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm, kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian cha g¾n ®îc thu nhËp cña mçi ngêi víi kÕt qu¶ lao ®éng mµ hä ®¹t ®îc trong thêi gian lµm viÖc. Tuú theo tr×nh ®é vµ ®Iòu kiÖn qu¶n lý thêi gian lao ®éng h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã thÓ theo hai c¸ch: theo thêi gan cã thëngvµ thêi gian ®¬n gi¶n. 4.1.1. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n. H×nh thøc tr¶ l¬ng tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng tr¶ mµ tiÒn l¬ng nh©n ®îc cña mçi c«ng nh©n do møc l¬ng c¸ap bËc cao hay thÊp vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ nhiÒu hay Ýt quyÕt®Þnh. H×nh thøc tr¶ l¬ng tr¶ l¬ng nµy chØ ®îc ¸p dông ë nh÷ng n¬I khã x¸c ®Þnh møc lao ®éng chÝnh x¸c, khã ®¸nh gi¸ c«ng viÖc. TiÒn l¬ng ®îc tÝnh nh sau: Ltt= Lcb x T Ltt: TiÒn l¬ng thùc tÕ ngêi lao ®éng nhËn ®îc. Lcb: lµ tiÒn l¬ng cÊp bËc ®îc tÝnh theo thêi gian. T: thêi gian lµm viÖc. Cã ba lo¹i l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n. L¬ng giê: tÝnh theo cÊp bËc giê vµ sè giê lµm viÖc. L¬ng ngµy: tÝnh theo møc l¬ng cÊp bËc ngµy vµ sè ngµy lµm viÖc. L¬ng th¸ng:tÝnh theo cÊp bËc th¸ng. C¸ch tr¶ l¬ng nµy mang tÝnh b×nh qu©n, kh«ng khuyÕn khÝch, sö dông hîp lý thêi gian, tËp trung c«ng suÊt m¸y… 4.1. 2. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng: H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a h×nh thøc tr¶ l¬ng ®¬n gi¶n vµ tiÒn thëng khi ®¹t ®îc c¸c chØ tiªu vÒ sè lîng vµ chÊt lîng ®· quy ®Þnh. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy chØ chñ yÕu ¸p dông víi c«ng nh©n phô lµm c«ng viÖc phôc vô. Ngoµi ra cßn ¸p dông ë c«ng nh©n chÝnh lµm c«ng viÖc s¶n xuÊt, Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 9 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý cã tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸, hoÆc nh÷ng c«ng viÖc ph¶i ®¶m b¶o chÊt lîng. C«ng thøc x¸c ®Þnh: L¬ng thêi gian cã = thëng Møc l¬ng cÊp bËc Thêi gian x lµm viÖc thùc tÕ + TiÒn thëng H×nh thøc tr¶ l¬ng kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh thµnh th¹o cña tr×nh ®é vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ mµ cßn g¾n chÆt víi th©m niªn c«ng t¸c cña tõng ngêi th«ng qua c¸c chØ tiªu xÐt thëng ®· ®¹t ®îc. V× vËy nã khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ c«ng t¸c cña m×nh. Do ®ã cïng víi ¶nh hëng cña khoa häc kü thuËt chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ngµy cµng ®îc më réng h¬n. 4. 2. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng dùa trùc tiÕp vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm mµ hä ®· hoµn thµnh. §©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng ®îc ¸p dông réng r·i trong c¸c doanh nghiÖp nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm nã lµm t¨ng n¨ng suÊt cña ngêi lao ®éng. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng ra søc häc tËp n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ, tÝch luü kinh nghiÖm, rÌn luyÖn kü n¨ng, ph¸t huy s¸ng t¹o, n©ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã ý nghÜa to lín trong viÖc n©ng cao vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý, n©ng cao tÝnh tù chñ, chñ ®éng trong c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng. §Ó h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm thùc sù ph¸t huy t¸c dông c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sau: Ph¶i x©y dùng ®îc c¸c ®Þnh møc lao ®éng cã c¨n cø khoa häc. §©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng lµm c¬ së ®Ó tÝnh to¸n ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, x©y dùng kÕ ho¹ch quü tiÒn l¬ng vµ sö dông hîp lý, cã hiÖu qu¶ tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp . §¶m b¶o tæ chøc phôc vô tèt n¬i lµm viÖc: nh»m ®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng cã thÓ hoµn thµnh vît møc n¨ng suÊt lao ®éng nhê gi¶m tèi thiÓu thêi gian phôc vô cho tæ chøc vµ phôc vô kü thuËt . Lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm: kiÓm tra nghiÖm thu nh»m ®¶m b¶o cho s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra ®óng theo chÊt lîng ®· quy ®Þnh, tr¸nh ch¹y theo sè lîng. Gi¸o dôc tèt ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm cho ngêi lao ®éng . 4. 2.1. H×nh thøc tr¶ l¬ng trùc tiÕp theo s¶n phÈm c¸ nh©n. Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 10 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý H×nh thøc tr¶ l¬ng tr¶ l¬ng nµy ¸p dông réng r·i ®èi víi ngêi s¶n xuÊt trùc tiÕp trong ®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh lao ®éng cña hä mang tÝnh chÊt ®éc lËp t¬ng ®èi cã thÓ ®Þnh møc, kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm mét c¸ch cô thÓ vµ riªng biÖt. TiÒn l¬ng trong kú mµ mét c«ng nh©n ®îc hëng theo chÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n ®îc tÝnh nh sau: L1 = §G xQ1 L1: tiÒn l¬ng thùc tÕ mµ c«ng nh©n nhËn ®îc. §G: ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét s¶n phÈm. Q1: sè lîng thùc tÕ s¶m phÈm hoµn thµnh. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng lµ møc l¬ng ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng khi hä hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay c«ng viÖc. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®îc tÝnh nh sau: §G = L0 Q HoÆc: §G = L0 x T L0: lµ l¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n trong kú Q: møc s¶n lîng cu¶ c«ng nh©n trong kú T: møc thêi gian hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. ¦u ®iÓm: lµ khuyÕn khÝch c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng tiÒn l¬ng mét c¸ch trùc tiÕp, dÔ dµng tÝnh tiÒn l¬ng trùc tiÕp trong kú. Nhîc ®iÓm: dÔ lµm cho c«ng nh©n chØ quan t©m ®Õn sè lîng mµ Ýt quan t©m ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm. 4. 2. 2. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy ®îc ¸p dông cho mét nhãm ngêi lao ®éng khi hä hoµn thµnh mét khèi lîng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. H×nh thøc tr¶ l¬ng tËp thÓ ®îc ¸p dông ®èi víi c«ng viÖc ®îc nhiÒu ngêi tham gia. H×nh thøc tr¶ l¬ng ®îc tÝnh nh sau: L1 = §G x Q1 L1: tiÒn l¬ng thùc tÕ c«ng nh©n nhËn ®îc Q1: S¶n lîng thùc tÕ ®· hoµn thµnh §¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®îc tÝnh nh sau: Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 11 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý Lcb Q0 §G = NÕu tæ hoµn thµnh mét s¶n phÈm trong kú: §G = Lcb x T0 x N Lcb: tiÒn l¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n T0: Møc thêi gian cña tæ N: sè c«ng nh©n trong tæ ViÖc chia l¬ng cho tõng c¸ nh©n trong tæ rÊt quan träng trong h×nh thøc tr¶ l¬ng tËp thÓ. Cã hai ph¬ng ph¸p chia l¬ng thêng ®îc ¸p dông ®ã lµ: ph¬ng ph¸p dïng hÖ sè ®iÒu chØnh vµ ph¬ng ph¸p dïng hÖ sè giê. *Theo ph¬ng ph¸p dïng hÖ sè ®iÒu chØnh l¬ng thùc tÕ cña c«ng nh©n ®îc tÝnh nh sau: Bíc mét: x¸c ®Þnh hÖ sè ®iÒu chØnh (H®c) H®c = L1 L0  L1: tiÒn l¬ng thùc tÕ cña tæ nhËn ®îc  L0: tiÒn l¬ng cÊp bËc cña tè. Bíc hai: tiÒn l¬ng cña tõng c«ng nh©n nhËn ®îc: L1i = Lcbi x H®c  Lcbi: l¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n i *Ph¬ng ph¸p dïng hÖ sè giê: Bíc mét: quy ®æi giê thùc tÕ cña c«ng nh©n tõng bËc kh¸c nhau vÒ c«ng nh©n bËc mét theo c«ng thøc: Tq® = T1 x Hi  Tq®: sè giê lµm viÖc quy ®æi ra c«ng nh©n bËc mét cña c«ng nh©n bËc i  T1: sè giê lµm viÖc cña c«ng nh©n bËc i  Hi: HÖ sè l¬ng bËc i trong thang l¬ng Bíc hai: tÝnh tiÕn l¬ng cho mét giê lµm viÖc cña c«ng nh©n bËc i Li = Li1 Tiq® Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 12 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý Li: tiÒn l¬ng mét giê cña c«ng nh©n bËc i tÝnh theo l¬ng thùc tÕ Li1: tiÒn l¬ng thùc tÕ c¶ tæ nhËn ®îc Tiq® : tæng sè giê bËc i sau khi quy ®æi Bíc ba: TÝnh tiÒn l¬ng thùc tÕ cña tõng c«ng nh©n nhËn ®îc (Li1) Li1 = Li x Tq® H×nh thøc tr¶ l¬ng s¶n phÈm tËp thÓ cã t¸c dông n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm, tinh thÇn hîp t¸c vµ phèi hîp cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c c«ng nh©n lµm viÖc trong tæ ®Ó c¶ tæ lµm viÖc cã hiÖu qu¶, khuyÕn khÝch c¶ tæ lµm viªc theo m« h×nh tù qu¶n. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy kh«ng khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n. 4. 2.3. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp H×nh thøc tr¶ l¬ng tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp ®îc ¸p dông ®Ó trµ l¬ng cho c¸c lao ®éng lµm c«ng viÖc phôc, phô trî, phôc vô cho ho¹t ®éng cña c«ng nh©n chÝnh. TiÒn l¬ng thùc tÕ cña c«ng nh©n phô, phô trî ®îc tÝnh nh sau: L1 = §G x Q1 L MxQ §g: ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phô, phô trî. L: l¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n phô, phô trî. M: møc s¶n lîng cña mét c«ng nh©n chÝnh. Q1: møc hoµn thµnh kÕ ho¹ch cña c«ng nh©n chÝnh. L1: tiÒn l¬ng thùc tÕ cña c«ng nh©n phô. Ngoµi ra, tiÒn l¬ng thùc tÕ cña c«ng h©n phô, phôc vô cßn cã thÓ ®îc tinh dùa vao møc n¨ng suÊt lao ®éng thùc tÕ cña c«ng nh©n chÝnh: §GxLxIn L1 = M §G = Q1 Q0 In: lµ chØ sè hoµn thµnh n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh. In = ¦u ®iÓm: khuyÕn khÝch c«ng nh©n phô, phô trî phôc vô tèt h¬n cho ho¹t ®éng cña c«ng nh©n chÝnh gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 13 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý Nhîc ®iÓm: tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phô, phô trî phô thuéc vµo kÕt qu¶ lµm viÖc cña c«ng nh©n chÝnh, cña c¶ tæ chø kh«ng phô thuéc vµo kÕt qu¶ lµm viÖc cña b¶n th©n hä. 4. 2. 4. H×nh thøc tr¶ l¬ng kho¸n H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy ®îc thùc hiÖn kh¸ phæ biÕn trong ngµnh n«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n hoÆc mét sè ngµnh kh¸c. TiÒn l¬ng kho¸n tÝnh nh sau: Li = §Gk x Qi Li: tiÒn l¬ng thùc tÕ c«ng nh©n nhËn ®îc. §gk: ®¬n gi¸ kho¸n cho mét s¶n phÈm hay c«ng viÖc. Qi: sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm kho¸n lµm cho ngêi lao ®éng ph¸t huy s¸ng kiÕn tÝch cùc c¶i tiÕn lao ®éng ®Ó tèi u ho¸ qu¸ tr×nh lµm viÖc, gi¶m thêi gian lao ®éng, hoµn thµnh c«ng viÖc giao kho¸n. Tuy nhiªn, h×nh thøc tr¶ l¬ng tr¶ l¬ng nµy viÖc x¸c ®inh ®¬n gi¸ giao kho¸n phøc t¹p nhiÒu khi khã x¸c ®Þnh. 4. 2.5. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng. Lµ sù kÕt hîp gi÷a tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm vµ cã thëng. H×nh thøc nµy gåm: PhÇn tr¶ l¬ng theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh, sè lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· hoµn thµnh. PhÇn tiÒn thëng ®îc tÝnh dùa vµo tr×nh ®é hoµn thµnh vµ vît møc kÕ ho¹ch c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. TiÒn l¬ng theo s¶n phÈm thêng ®îc tÝnh Lth = L+ L(m x h) 100 Lth: tiÒn l¬ng s¶n phÈm cã thëng. L: tiÒn l¬ng th«ng thêng. M: tØ lÖ tiÒn thëng. H: TØ lÖ phÇn tr¨m hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch ®îc tÝnh thëng. ¦u ®iÓm: khuyÕn khÝch c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc vît møc kÕ ho¹ch. Nhîc ®iÓm: viÖc ph©n tÝch tÝnh to¸n, x¸ ®Þnh c¸c chØ tiªu tÝnh thëng kh«ng chÝnh x¸c cã thÓ lµm t¨ng chi phÝ tiÒn l¬ng, béi chi tiÒn l¬ng. Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 14 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý 4. 2. 6. H×nh thøc tr¶ l¬ng s¶n phÈm luü tiÕn. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy ®îc ¸p dông ë “kh©u xung yÕu” trong s¶n xuÊt. §ã lµ kh©u cã ¶nh hëng ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã hai lo¹i ®¬n gi¸: thµnh. §¬n gi¸ cè ®Þnh dïng ®Ó tr¶ l¬ng cho s¶n phÈm thùc tÕ ®· hoµn §¬n gi¸ luü tiÕn: dïng ®Ó tÝnh l¬ng cho nh÷ng s¶n phÈm vît møc quy ®Þnh. §¬n gi¸ luü tiÕn lµ lo¹i ®¬n gi¸ cè ®iÞnh nh©n víi tØ lÖ t¨ng ®¬n gi¸ tiªn l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Llt= §g x Q1 + §G x K x (Q1-Q0) Llt: tæng tiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm luü tiÕn. Q1: s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ. Q0: s¶n lîng ®¹t møc khëi ®iÓm. §g: ®¬n gi¸ cè ®Þnh theo s¶n phÈm. K: tØ lÖ t¨ng lªn cã ®îc trong ®¬n gi¸ luü tiÕn TØ lÖ t¨ng ®¬n gi¸ hîp lý ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo phÇn t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh vµ ®îc x¸c ®Þnh nh sau: K = Ddcx Tc Dl 100% K: tØ lÖ t¨ng ®¬n gi¸ hîp lý Ddc: TØ träng chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ttc: tØ lÖ cña sè tiÒn vÒ tiÕt kiÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh dïng ®Ó t¨ng ®¬n gi¸. Dl: tØ träng cña tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt trong gi¸ thµnh s¶n phÈm khi vît møc kÕ ho¹ch. ¦u ®iÓm: lµm cho c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Nhîc ®iÓm: s¶n phÈm cã chÊt lîng vµ tiªu chuÈn kü thuËt kh«ng cao do ch¹y theo s¶n phÈm. 5. C«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng cÊp bËc. 5. 1. Thang l¬ng Lµ b¶ng x¸c ®Þnh quan hÖ vÒ tØ lÖ tiÒn l¬ng gi÷a c¸c c«ng nh©n trong cïng mét nghÒ hoÆc mét nhãm nghÒ gièng nhau theo tr×nh ®é lµnh nghÒ x¸c ®Þnh Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 15 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý theo cÊp bËc cña hä. Nh÷ng nghÒ kh¸c nhau sÏ cã thang l¬ng t¬ng øng kh¸c nhau. Mét thang l¬ng bao gåm mét sè bËc l¬ng vµ hÖ sè l¬ng phï hîp víi c¸c bËc l¬ng ®ã. BËc l¬ng lµ bËc ph©n biÖt vÒ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n ®îc x¾p sÕp tõ thÊp ®Õn cao. HÖ sè l¬ng chØ râ lao ®éng cña c«ng nh©n ë mét bËc nghÒ nµo ®ã ®îc tr¶ l¬ng cao h¬n l¬ng c«ng nh©n bËc mét trong nghÒ lµ bao nhiªu lÇn. Béi sè cña thang l¬ng lµ sè bËc l¬ng cao nhÊt trong mét thang l¬ng vµ lµ béi sè gi÷a hÖ sè b©c l¬ng cao nhÊt so víi hÖ sè l¬ng bËc thÊp nhÊt (l¬ng tèi thiÓu). 5. 2. Møc l¬ng Møc l¬ng lµ sè tiÒn dïng ®Ó tr¶ c«ng lao ®éng trong mét ®¬n vÞ thêi gian phï hîp víi bËc trong thang l¬ng. Th«ng thêng møc tuyÖt ®èi cña møc l¬ng ®îc quy ®Þnh cho bËc mét hay møc l¬ng tèi thiÓu, c¸c bËc cßn l¹i ®îc tÝnh dùa vµo l¬ng bËc mét vµ hÖ sè l¬ng t¬ng øng víi bËc l¬ng ®ã: Si = S1x Ki Si: lµ møc l¬ng thø i S1: lµ møc l¬ng bËc mét Ki: lµ hÖ sè l¬ng bËc i 5. 3. Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt Lµ v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc vµ yªu cÇu vÒ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n ë mét bËc nµo ®ã ph¶i cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ mÆt kiÕn thøc lý thuyÕt vµ ph¶i lµm ®îc nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh trong thùc hµnh. Tiªu chuÈn cÊp bÊc cã ý nghÜa rÊt quan träng trong tæ chøc lao ®éng vµ tr¶ l¬ng, trªn c¬ së tiªu chuÈn kü thuËt mµ ngêi lao ®éng ®îc bè trÝ lµm viÖc theo ®óng yªu cÇu c«ng viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng lao ®éng. 6. §Þnh møc lao ®éng Cã hai ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc lao ®éng: 6. 1. X¸c ®Þnh ®Þnh møc lao ®éng cho ®¬n vÞ s¶n phÈm Nguyªn t¾c: * Møc lao ®éng tæng hîp cho ®¬n vÞ s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së xem xÐt kiÓm tra x¸c ®Þnh hao phÝ lao ®éng hîp lý ®Ó thùc hiÖn c¸c nguyªn c«ng. * §Þnh møc lao ®éng tæng hîp tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm nµo ph¶i tÝnh ®óng theo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã, kh«ng tÝnh sãt, tÝnh trïng c¸c kh©u c«ng viÖc. Kh«ng ®îc tÝnh nh÷ng hao phÝ lµm ra s¶n phÈm phô söa ch÷a lín, hiÖn ®¹i ho¸ thiÕt bÞ vµ c¸c viÖc kh¸c Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 16 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý a) Ph¬ng ph¸p tÝnh. KÕt cÊu ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp cho ®¬n vÞ s¶n phÈm: - Møc hao phÝ lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh. - Møc hao phÝ cña lao ®éng phôc vô - Møc hao phÝ cña lao ®éng qu¶n lý. Tsp = Tcn + Tpv + Tql = Tsx + Tql Tsp: møc lao ®éng tæng hîp tÝnh cho ®¬n vi s¶n phÈm. Tsx = Tcn + Tpv: møc lao ®éng s¶n xuÊt. Tcn: møc lao ®éng c«ng nghÖ. Tpv: møc lao ®éng phôc vô. Tql: møc lao ®éng qu¶n lý. §¬n vÞ tÝnh møc lao ®éng tæng hîp lµ: giê - ngêi cho ®¬n vÞ s¶n phÈm hiÖn vËt. b) Ph¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp ®¬n vÞ s¶n phÈm cã hai c¸ch: C¸ch mét: X©y dùng ®Þnh møc lao ®éng tõ c¸c thµnh phÇn kÕt cÊu theo c«ng thøc tæng qu¸t trªn. TÝnh Tcn: b»ng tæng thêi gian ®Þnh møc cña nh÷ng c«ng nh©n chÝnh thùc hiÖn c¸c nguyªn c«ng theo quy tr×nh c«ng nghÖ. TÝnh Tpv: B»ng tæng thêi gian ®Þnh møc ®èi víi lao ®éng phô trî trong c¸c doanh nghiÖp vµ lao ®éng cña c¸c ph©n xëng phô trî thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã . Tpv cã thÓ tÝnh tû lÖ % so víi Tcn. TÝnh Tql:b»ng thêi gian lao ®éng qu¶n lý doanh nghiÖp bao gåm c¸c ®èi tîng sau: - Héi ®ång qu¶n trÞ ban kiÓm so¸t. - Viªn chøc qu¶n lý doanh nghiÖp vµ bé ®iÒu chØnh. - C¸n bé chuyªn tr¸ch lµm c«ng t¸c ®oµn, §¶ng. Tql cña c¸c ®èi tîng trªn ®îc tÝnh theo ®Þnh biªn cña tõng lo¹i ®èi tîng hoÆc tÝnh theo tØ lÖ % so møc lao ®éng s¶n xuÊt (Tsx) C¸ch hai: x©y dùng ®Þnh møc theo sè lao ®éng cÇn thiÕt. C¸c doanh nghiÖp cha cã ®iÒu kiÖn x©y dùng ®Þnh møc theo c¸ch mét th× t¹m thêi x©y dùng ®Þnh møc theo sè lao ®éng cÇn thiÕt. Sau khi x¸c ®inh râ nhiÖm vô s¶n xuÊt vµ ph¬ng ¸n s¶n phÈm c©n ®èi c¸c ®iÒu kiÖn, x¸c ®Þnh th«ng sè kü thuËt vµ khèi lîng tõng lo¹i s¶n phÈm th× ph¶i Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 17 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý tiÕn hµnh chÊn chØnh vµ c¶i tiÕn tæ chøc s¶n xuÊt vµ tæ chøc lao ®éng theo c¸c kinh nghiÖm tiªn tiÕn ®èi víi tõng d©y chuyÒn vµ toµn bé doanh nghiÖp. 6.2. Ph¬ng ph¸p ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp theo ®Þnh biªn. a/ Nguyªn t¾c. Khi x¸c ®Þnh møc ®Þnh biªn lao ®éng theo nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ®îc tÝnh nh÷ng lao ®éng lµm s¶n phÈm phô kh«ng thuéc nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh ®îc giao, lao ®éng sña ch÷a lín vµ hiÖn ®¹i ho¸ thiÕt bÞ, söa ch÷a lín nhµ xëng, c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n, chÕ t¹o, l¾p ®¹t thiÕt bÞ vµ c¸c viÖc kh¸c. b/ Ph¬ng ph¸p. Víi c¸ch nµy kh«ng thÓ x©y dùng ®Þnh møc cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm. ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh sè lao ®éng biªn hîp lý cña tõng bé phËn tham gia s¶n xuÊt kinh doanh. L®b = Lyc + Lpv + Lbs + Lql L®b: Lµ lao ®éng ®Þnh biªn cña doanh nghiÖp. Lyc: Lµ lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp Lpv: lµ lao ®éng ®Þnh biªn phôc vô. Lbs: lµ lao ®éng ®Þnh biªn bæ sung TÝnh lao ®éng bæ sung: Lbs= (Lyc + Lpv) Sè ngµy nghØ theo chÕ ®é 365 -113 Trong ®ã Lyc: ®îc tÝnh theo ®Þnh biªn lao ®éng trùc tiÕp lao ®éng qu¶n lý cña tõng bé phËn. §Þnh biªn nµy ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së yªu cÇu, khèi lîng c«ng viÖc. Lpv: ®îc tÝnh cho khèi lîng c«ng viÖc phô trî, phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh, Lpv b»ng ®Þnh biªn hoÆc tØ lÖ % so v¬i ®inh biªn lao ®éng trùc tiÕp. III- C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õ c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng 1.M«i trêng cña c«ng ty. M«i trêng c«ng ty lµ nh©n tè ¶nh hëng m¹nh mÏ ®Õn c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng cña c«ng ty. Do ®ã cÇn ph¶i t¹o ra mét m«i trêng lµnh m¹nh trong c«ng ty. Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 18 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý 1.1.ChÝnh s¸ch cña c«ng ty Do chÝnh s¸ch cña c«ng ty mµ c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng cÇn ph¶i thùc hiÖn. Nhng chÝnh s¸ch cu¶ c«ng ty bao giê còng t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n suÊt cã hiÖu qu¶. ChÝnh s¸ch tæ chøc cña c«ng ty ph¶i cã sù thay ®æi, ®iÒu chØnh cho phï hîp víi t×nh h×nh tµi chÝnh cña c«ng ty. 1.2. BÇu kh«ng khÝ cña c«ng ty. BÇu kh«ng khÝ cña c«ng ty cã ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. BÇu kh«ng khÝ cã khi thóc ®Èy hoÆc h¹n chÕ viÖc thùc hiÖn mét c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng tèt. Do ®ã nã cÇn ph¶i ®îc c¸c nhµ qu¶n lý t¹o ra víi møc ®é æn ®Þnh vµ thóc ®Èy mäi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty trong ®ã cã c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. 1.3. C¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty C¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty cã ¶nh hëng c¬ cÊu tæ chøc tiÒn l¬ng. Trong c«ng ty lín cã nhiÒu cÊp qu¶n lý th× cÊp qu¶n lý cao nhÊt thêng quyÕt c¬ cÊu tæ chøc tiÒn l¬ng. 1.4.Kh¶ n¨ng chi tr¶ cña c«ng ty Tµi chÝnh vµ t×nh h×nh s¶n suÊt kinh doanh cña c«ng ty lµ yÕu tè quan träng cã ¶nh hëng c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng, ®Õn kh¶ n¨ng chi tr¶, ®Õn c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l¬ng trong c«ng ty. 2. ThÞ trêng lao ®éng 2.1. TiÒn l¬ng trªn thÞ trêng. Nã n»m ë vÞ chÝ c¹nh tranh rÊt gay g¾t. do ®ã c«ng ty cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó hoµn thiÖn ®îc c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. Cã chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng hîp lý th× míi thu hót ®îc nh÷ng lao ®éng cÇn thiÕt, phï hîp. §Ó æn ®inh vµ thu hót ®îc lao ®éng th× c«ng ty ph¶i tæ chøc Ên ®Þnh møc l¬ng b»ng víi møc l¬ng chung trªn thÞ trêng. 2.2. Chi phÝ sinh ho¹t. VÊn ®Ò l¬ng bæng cÇn ph¶i ®îc thay ®æi cho phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Do ®ã nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng, ®Æc biÖt lµ c¸c cÊp qu¶n lý cÇn lu ý ®Õn. 2.3. C«ng ®oµn C«ng ®oµn trong c¸c doanh nghiÖp chØ ®ãng gãp mét vÞ trÝ thø yÕu trong viÖc quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng. C«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng cÇn ph¶i cã sù hç trî, can thiÖp cña c«ng ®oµn nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cho c«ng nh©n trong c«ng ty. 2.4.NÒn kinh tÕ vµ ph¸p luËt C«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng cña c¸c c«ng ty ph¶i dùa sù ph¸t triÓn cña nªn kinh tÕ, ph¸p luËt lµ c¨n cø ®Ó mäi c«ng ty tiÕn hµnh tæ chøc tiÒn l¬ng, ®Æc biÖt Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 19 LuËn v¨n tèt nghiÖp khoa khoa häc qu¶n lý lµ ®èi víi c¸c c«ng ty nhµ níc. C¸c c«ng ty ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh chung cña bé luËt ViÖt Nam. 3.B¶n th©n ngêi lao ®éng 3.1. Sù hoµn thµnh c«ng t¸c C«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng c¨n cø vµo sù hoµn thµnh c«ng t¸c cña ngêi lao ®éng ®Ó x¸c ®Þnh møc l¬ng cho phï hîp. NÕu nã x¸c ®Þnh phï hîp víi qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n suÊt cña hä th× nã sÏ thóc ®Èy kÝch thÝch hä lµm viÖc h¨ng say, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao. 3.2. Th©m niªn Th©m niªn cña ngêi lao ®éng cã ¶nh hëng ®Õn tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng. Do ®ã c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng còng c¨n cø vµo th©m niªn ®Ó x¸c ®Þnh møc l¬ng cho phï hîp víi mäi ®èi tîng lao ®éng. Ngoµi ra cßn cã kinh nghiÖm tiÒm n¨ng còng ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tiÒn l¬ng cña c«ng ty. 3.3. Tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng sö dông c«ng nghÖ trong c«ng viÖc §©y lµ hai yÕu tè g¾n chÆt víi con ngêi nã cã ¶nh hëng t¬ng ®èi m¹nh mÏ tíi c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng. NÕu tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng sö dông c«ng nghÖ cña c¸n bé c«ng nh©n viªn tèt th× c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng sÏ cã hiÖu qu¶ vµ ngîc l¹i. Tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng sö dông c«ng nghÖ trong c«ng viÖc tèt th× sÏ t¹o ra ®îc doanh thu vµ lîi nhuËn lín tõ ®ã x©y dùng ®îc quü l¬ng lín ®Ó dÔ dµng thùc hiªn c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng cho ngêi lao ®éng. 4.B¶n th©n c«ng viÖc C«ng viÖc lµ yÕu tè chÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn tiÒn l¬ng cña mçi lao ®éng. Doanh nghiÖp nµo còng cÇn ph¶i cã c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng hîp lý phï hîp víi b¶n th©n c«ng viÖc, víi søc lùc cña ngêi lao ®éng bá ra. 5. ChÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ níc vÒ lao ®éng tiÒn l¬ng ë níc ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch quy ®Þnh vÒ ®é tuæi lao ®éng cho nguån nh©n lùc. §èi víi n÷ ®é tuæi lao ®éng lµ tõ 15-55 §èi víi nam ®é tuæi lao ®éng tõ 15-60 §é tuæi 12, 13, 14 lµ díi tuæi lao ®éng vµ ®îc tÝnh b»ng 1/3 ngêi ë ®é tuæi lao ®éng . §é tuæi tõ 61-65, ®èi víi nam vµ tõ 56-60 ®èi víi n÷ lµ nh÷ng ngêi qu¸ tuæi lao ®éng ®îc tÝnh b»ng 1/2 ngêi ë ®é tuæi lao ®éng. Tõ ®ã c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n møc tiÒn l¬ng ®èi víi ngêi lao ®éng cho phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt níc. C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu: Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔn Xu©n TuÊn, Líp Qu¶n lý Kinh tÕ 39A 20