Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường cao đẳng sư phạm trung ương...

Tài liệu Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường cao đẳng sư phạm trung ương

.PDF
112
82
91

Mô tả:

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH --------------------------- NGUYỄN HOÀNG LAN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Ngành: Quản lý kinh tế THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH --------------------------- NGUYỄN HOÀNG LAN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Vũ Thị Bạch Tuyết THÁI NGUYÊN - 2018 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, chưa công bố tại bất kỳ nơi nào, mọi số liệu sử dụng trong luận văn này là những thông tin xác thực. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Thái Nguyên, ngày 16 tháng 7 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Hoàng Lan ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Vũ Thị Bạch Tuyết, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Phòng Đào tạo - Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban lãnh đạo, các bạn bè đồng nghiệp, đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Do bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo và các bạn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 16 tháng 7 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Hoàng Lan iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC KỸ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ............................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ ............................................................................................. vii MỞ ĐẦU ............................................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................................................. 1 2 Mục đích nghiên cứu........................................................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 3 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu..................................................................................... 3 5. Bố cục của luận văn......................................................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG CÔNG LẬP ................ 5 1.1. Quản lý tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập ............................................. 5 1.1.1 Khái niệm quản lý tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập ............ 5 1.1.2 Nội dung quản lý tài chính trong các trường đại học, cao đẳng công lập.......... 9 1.1.3 Nguyên tắc quản lý tài chính trong các trường đại học, cao đẳng công lập .... 15 1.1.4 Công cụ quản lý tài chính trong các trường đại học, cao đẳng công lập ......... 16 1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính trong các trường đại học, cao đẳng công lập............................................................................... 18 1.2 Cơ sở thực tiễn về công tác quản lý tài chính tại một số trường Đại học, Cao đẳng......... 21 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại một số trường Cao đẳng công lập Việt Nam ........ 21 1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương ................. 23 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................................... 25 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................................................... 25 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................................... 25 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ...................................................................... 25 2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................................... 27 iv 2.2.3. Phương pháp phân tích .................................................................................... 27 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu............................................................................................ 29 2.3.1. Thu NSNN và thu sự nghiệp qua các năm ...................................................... 29 2.3.2. Cơ cấu nguồn thu ............................................................................................ 29 2.3.3. Tỷ lệ hoàn thành dự toán thu........................................................................... 29 2.3.4. Cơ cấu chi........................................................................................................ 29 2.3.5. Tỷ lệ tiết kiệm chi ........................................................................................... 29 2.3.6. Tỷ lệ tăng thu nhập cho cán bộ, giảng viên .................................................... 30 2.3.7. Tỷ trọng đầu tư cơ sở vật chất trong tổng chi ................................................. 30 2.3.8. Tỷ trọng đầu tư quỹ học bổng cho sinh viên ................................................... 30 Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG ....................................................... 31 3.1. Tổng quan về trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương ..................................................... 31 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................................. 31 3.1.2. Chức năng và nhiệm vụ................................................................................... 32 3.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy.................................................................................... 33 3.1.4. Công tác tổ chức quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương ...... 35 3.2. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương .......... 38 3.2.1. Quản lý nguồn thu ........................................................................................... 38 3.2.2. Quản lý các khoản chi ..................................................................................... 46 3.2.3. Quản lý phân phối kết quả tài chính ............................................................... 55 3.2.4. Thực trạng về sử dụng các công cụ tài chính tại trường ................................. 58 3.2.5. Kết quả khảo sát về công tác quản lý tài chính ............................................... 65 3.3. Nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương.................................................................................................................. 70 3.3.1. Nhóm nhân tố khách quan............................................................................... 70 3.3.2. Nhóm nhân tố chủ quan .................................................................................. 72 3.4. Đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương 73 3.4.1. Những kết quả đạt được .................................................................................. 73 3.4.2. Những tồn tại ................................................................................................... 75 3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại ...................................................................... 76 v Chương 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG .............................................. 78 4.1. Định hướng, quan điểm quản lý tài chính của trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương .......... 78 4.1.1. Bối cảnh chung của Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương ........................ 78 4.1.2. Quan điểm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương giai đoạn 2016 - 2020 ................................................. 81 4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương ............................................................................................................................. 83 4.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý tài chính ................................................. 83 4.2.2. Hoàn thiện phương thức quản lý tài chính ...................................................... 85 4.2.3. Hoàn thiện công tác kiểm tra, kiểm soát quản lý tài chính ............................. 87 4.2.4. Nâng cao năng lực, trình độ của cán bộ quản lý và cán bộ tài chính của nhà trường ...................................................................................................... 89 4.2.5. Một số giải pháp bổ trợ khác........................................................................... 91 4.3. Kiến nghị ...................................................................................................................................... 93 KẾT LUẬN ........................................................................................................................................ 96 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................................ 98 PHỤ LỤC.......................................................................................................................................... 100 vi DANH MỤC CÁC KỸ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT CĐ : Cao đẳng CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóc ĐH : Đại học KBNN : Kho bạc Nhà nước NCKH : Nghiên cứu khoa học NSNN : Ngân sách nhà nước UBND : Ủy ban nhân dân CĐSPTW : Cao đẳng Sư phạm Trung Ương vii DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ Bảng: Bảng 3.1: Bảng tổng hợp các nguồn thu giai đoạn 2015 -2017........................... 38 Bảng 3.2: Kinh phí NSNN cấp giai đoạn 2015 - 2017 ............................................ 39 Bảng 3.3: Nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp giai đoạn 2015 - 2017 .................. 41 Bảng 3.4: Dự toán thu năm 2017 của Trường CĐ Sư phạm Trung ương ........... 43 Bảng 3.5: Thu NSNN cấp và thu hoạt động sự nghiệp và dịch vụ của Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương năm 2015 - 2017 ................. 45 Bảng 3.6: Tình hình sử dụng kinh phí ................................................................. 47 Bảng 3.7: Cơ cấu chi thường xuyên .................................................................... 47 Bảng 3.8: Tổng hợp thu nhập bình quân của CBVC ........................................... 48 Bảng 3.9: Kết quả thực hiện chi thường xuyên tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương ................................................................................ 54 Bảng 3.10: Chênh lệch thu - chi của Trường Cao đẳng sư phạm Trung ương ...... 55 Bảng 3.11: Tình hình trích lập quỹ của Trường Cao đẳng sư phạm Trung ương giai đoạn 2015 - 2017 ................................................................ 56 Bảng 3.12: Kết quả khảo sát về công tác lập dự toán ............................................ 65 Bảng 3.13: Kết quả khảo sát về công tác quản lý nguồn thu ................................. 66 Bảng 3.14: Kết quả khảo sát về công tác quản lý chi ............................................ 67 Bảng 3.15: Kết quả khảo sát về công tác quyết toán ............................................. 68 Bảng 3.16: Kết quả khảo sát về công tác phân bổ tài chính .................................. 69 Bảng 3.17: Kết quả khảo sát về công tác thanh tra, kiểm tra ................................ 69 Sơ đồ: Sơ đồ 3.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Nhà trường ...................................................... 34 Sơ đồ 3.2: Tổ chức bộ máy kế toán tại đơn vị .......................................................... 35 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực, đổi mới toàn diện để phát triển kinh tế - xã hội là một xu thế tất yếu của các quốc gia trên thế giới. Trong đó, đổi mới giáo dục - đào tạo là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu mà các quốc gia đều chú trọng thực hiện nhằm nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ năng lực, trình độ phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Kinh nghiệm của các nước có nền giáo dục phát triển cho thấy, tăng cường quyền tự chủ cho các trường đại học, cao đẳng là chìa khóa để xây dựng nền giáo dục đại học phát triển. Theo đó, các trường đại học, cao đẳng được quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm về quy hoạch, kế hoạch phát triển trường, tổ chức các hoạt động đào tạo, khoa học công nghệ, tài chính, quan hệ quốc tế, tổ chức và nhân sự. Song song với quyền tự chủ về thực hiện nhiệm vụ, các trường đại học cũng được giao quyền tự chủ về tài chính. Thực hiện chương trình cải cách tài chính công thuộc chương trình cải cách hành chính tổng thể, Chính phủ đã ban hành và triển khai thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật quy định về chế độ tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp có thu và thực hiện giao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp có thu nói chung và các trường đại học, cao đẳng nói riêng. Do vậy, trong điều kiện nguồn thu của các trường còn hạn chế, việc xây dựng các giải pháp quản lý tài chính phù hợp là cần thiết nhằm đảm bảo thực hiện thành công các nhiệm vụ được giao của trường đại học, cao đẳng. Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương là đơn vị sự nghiệp có thu trực thuộc Bộ Giáo dục Đào tạo đóng trên địa bàn Hà Nội. Trường tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo Nghị định 43 của Chính phủ từ năm 2006. Trường đã từng bước tự chủ về kinh phí, huy động vốn để đầu tư tăng cường cơ sở vật chất, đổi mới trang thiết bị, tạo điều kiện mở rộng các hoạt động sự nghiệp và các hoạt động dịch vụ. Tuy nhiên, trong điều kiện nguồn thu còn hạn chế, nhiệm vụ chi thường xuyên để duy trì hoạt động của trường lớn, đây là một khó khăn đối với công tác quản lý tài chính tại trường. Ngoài ra, xây dựng dự toán lại chưa công khai trong quá trình xây dựng và 2 việc phối hợp giữa các phòng, ban trong trường để xây dựng chưa thật sự chặt chẽ; Chưa thực sự thống nhất giữa việc lập dự toán, thực hiện dự toán và quá trình quyết toán còn thực hiện sơ sài, chưa chi tiết đối với các mục chi, khoản chi, nhất là đối với khoản chi khác chiếm tỷ trọng khá lớn hàng năm nhưng không chi tiết khoản chi này. Tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong quản lý tài chính của trường chưa phát huy hết vai trò; Cơ cấu chi thường xuyên chiếm tỷ trọng rất lớn (trên 99%), dẫn đến phần tích lũy sẽ suy giảm, hạn chế hoạt động đầu tư của Nhà trường; Hoạt động kiểm tra, kiểm toán nội bộ về công tác kế toán của Nhà trường chưa được tiến hành thường xuyên, các thành viên làm công tác kiểm tra, kiểm toán thường là cán bộ quản lý và giảng viên làm công tác kiêm nhiệm nên hạn chế về chuyên môn. Do đó, việc tìm ra những biện pháp quản lý tài chính phù hợp là thực sự cần thiết để khai thác nguồn thu, quản lý chi tiêu hiệu quả, nâng cao khả năng tự chủ của trường. Để quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương đạt hiệu quả cao, phục vụ cho việc thực hiện các mục tiêu của Trường, Trường cần xây dựng được một cơ chế quản lý tài chính phù hợp, bao gồm cả quản lý nguồn thu, quản lý thực hiện nhiệm vụ chi từ khâu lập kế hoạch đến khâu chấp hành và thanh tra, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch tài chính trong từng năm ngân sách. Do đó, đề tài “Hoàn thiện quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương ” được lựa chọn nghiên cứu. 2 Mục đích nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Từ cơ sở lý luận về quản lý tài chính đối với các trường đại học, cao đẳng công lập, đề tài đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp phù hợp, khả thi nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại rường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, góp phần nâng cao uy tín, chất lượng đào tạo và thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của Nhà trường. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận chung và thực tiễn về quản lý tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập. 3 - Phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương và từ đó rút ra những nhận xét chung về những thành tựu, hạn chế cần khắc phục và nguyên nhân. - Đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý tài chính tại Trường Đại học, Cao đẳng công lập. Công tác quản lý tài chính trong luận văn được tiếp cận dưới góc độ quản lý quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng các quỹ tiền tệ của Nhà trường. 3.2. Phạm vi nghiên cứu + Không gian nghiên cứu: Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương + Thời gian nghiên cứu: Trong giai đoạn 2015 - 2017. + Nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương để đề ra được các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường. 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu Hệ thống hóa và làm rõ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về công tác quản lý tài chính đối với các trường đại học, cao đẳng công lập. Luận văn phân tích và đánh giá được thực trạng công tác quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương trong giai đoạn 2015 - 2017, nhằm rút ra những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân dẫn tới công tác quản lý tài chính của trường chưa được hoàn thiện. Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết thực, là tài liệu để nghiên cứu, tham góp phần hoàn thiện việc thực hiện công tác quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương nhằm hướng tới mục tiêu tự chủ tài chính, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách và chất lượng đào tạo. 4 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục các tài liệu tham khảo, kết cấu nội dung của luận văn gồm 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng công tác quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Chương 4: Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG CÔNG LẬP 1.1. Quản lý tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập 1.1.1 Khái niệm quản lý tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập 1.1.1.1. Khái niệm trường đại học, cao đẳng công lập Hệ thống giáo dục quốc dân bao gồm 4 cấp học và trình độ đào tạo, trong đó, giáo dục đại học và sau đại học (gọi chung là giáo dục đại học) là cấp học cao nhất. Giáo dục đại học đào tạo trình độ cao đẳng, trình độ đại học, trình độ thạc sĩ và trình độ tiến sĩ. Mục tiêu của giáo dục đại học là “Đào tạo người học có phẩm chất chính trị, đạo đức; có kiến thức, kỹ năng thực hành nghề nghiệp, năng lực nghiên cứu và phát triển ứng dụng khoa học và công nghệ tương xứng với trình độ đào tạo; có sức khỏe; có khả năng sáng tạo và trách nhiệm nghề nghiệp, thích nghi với môi trường làm việc; có ý thức phục vụ nhân dân” [3]. Cơ sở giáo dục đại học trong hệ thống giáo dục quốc dân gồm: Trường cao đẳng; Trường đại học, học viện; Đại học vùng, đại học quốc gia; Viện nghiên cứu khoa học được phép đào tạo trình độ tiến sĩ [3]. Cơ sở giáo dục đại học Việt Nam được tổ chức theo các loại hình: Cơ sở giáo dục đại học công lập thuộc sở hữu nhà nước, do Nhà nước đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất; Cơ sở giáo dục đại học tư thục thuộc sở hữu của tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân, do tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất. Như vậy, trường cao đẳng công lập là một loại hình cơ sở giáo dục đại học đào tạo trình độ sau trung học nhưng thấp hơn bậc đại học (gọi là bậc cao đẳng) thuộc sở hữu nhà nước, do Nhà nước đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất. Các trường cao đẳng tuyển những người có bằng trung học phổ thông học tương đương, và có chương trình đào tạo dài khoảng ba năm. Sinh viên học xong cao đẳng có thể tham gia thi tuyển để được chọn vào học "liên thông" lên bậc đại học ở một số trường đại học. 6 Các trường đại học, cao đẳng công lập là một loại hình đơn vị sự nghiệp công lập, cung cấp dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, mục tiêu chính của các trường đại học, cao đẳng công lập là góp phần đào tạo, phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao cho sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của đất nước nói chung và phát triển ngành giáo dục đào tạo nói riêng. Hoạt động của các trường đại học, cao đẳng công lập tuân thủ theo các quy định đối với các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực giáo dục đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ, đồng thời, tuân thủ các quy định về quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập. * Đặc điểm hoạt động của các trường đại học, cao đẳng công lập Trường đại học, cao đẳng công lập là loại hình đơn vị sự nghiệp công lập có thu, do đó, có các đặc điểm hoạt động chung như các đơn vị sự nghiệp công lập khác. Cụ thể: Thứ nhất, đơn vị sự nghiệp công lập là một tổ chức hoạt động theo nguyên tắc phục vụ xã hội, không vì mục đích kiếm lời. Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập hỗ trợ cho các ngành, các lĩnh vực kinh tế hoạt động bình thường; góp phần nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài, đảm bảo nguồn nhân lực, thúc đẩy kinh tế phát triển và ngày càng đạt hiệu quả cao hơn, đảm bảo không ngừng nâng cao đời sống, sức khoẻ, văn hoá, tinh thần của nhân dân. Thứ hai, sản phẩm của các đơn vị sự nghiệp công lập là sản phẩm mang lại lợi ích chung có tính bền vững và gắn bó hữu cơ với quá trình tạo ra của cải vật chất và giá trị tinh thần. Sản phẩm, dịch vụ do hoạt động sự nghiệp tạo ra chủ yếu là những giá trị về tri thức, văn hóa, phát minh, sức khỏe, đạo đức, các giá trị về xã hội…Đây là những sản phẩm vô hình và có thể dùng chung cho nhiều người, cho nhiều đối tượng trên phạm vi rộng. Nhìn chung, đại bộ phận các sản phẩm của đơn vị sự nghiệp là sản phẩm có tính phục vụ không chỉ bó hẹp trong một ngành hoặc một lĩnh vực nhất định mà những sản phẩm đó khi tiêu dùng thường có tác dụng lan tỏa, truyền tiếp. Mặt khác sản phẩm của các hoạt động sự nghiệp chủ yếu tạo ra các hàng hóa công cộng ở dạng vật chất và phi vật chất phục vụ trực tiếp hoặc gián tiếp quá trình tái sản xuất xã hội. Đó chủ yếu là những hàng hoá, dịch vụ công cộng, có tính “tiêu dùng chung” và “tính không loại trừ”. 7 Thứ ba, hoạt động sự nghiệp trong các đơn vị sự nghiệp công lập luôn gắn liền và bị chi phối bởi các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước. Với chức năng của mình, Chính phủ luôn tổ chức, duy trì và đảm bảo hoạt động sự nghiệp để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội. Để thực hiện những mục tiêu kinh tế - xã hội nhất định, Chính phủ tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia: Chương trình xóa mù chữ, chương trình xóa đói giảm nghèo, chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng…Những chương trình mục tiêu quốc gia này chỉ có Nhà nước, với vai trò của mình mới có thể thực hiện một cách triệt để và có hiệu quả. [12] Trường đại học, cao đẳng công lập là trường do Nhà nước (Trung ương hoặc địa phương) thành lập, đầu tư về cơ sở vật chất và đảm bảo kinh phí cho các nhiệm vụ thường xuyên. Lĩnh vực hoạt động của trường là đào tạo, nghiên cứu khoa học. Mục tiêu hoạt động của các trường đại học, cao đẳng công lập là đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng thời kỳ cụ thể. Đây là mục tiêu của giáo dục đại học nói chung. Còn đối với các trường cao đẳng cụ thể là: đào tạo trình độ cao đẳng để sinh viên có kiến thức chuyên môn cơ bản, kỹ năng thực hành thành thạo, hiểu biết được tác động của các nguyên lý, quy luật tự nhiên - xã hội trong thực tiễn và có khả năng giải quyết những vấn đề thông thường thuộc ngành được đào tạo. [3] Kinh phí hoạt động của các trường đại học, cao đẳng chủ yếu do Ngân sách nhà nước cấp. Bao gồm các khoản kinh phí cho các hoạt động thường xuyên, kinh phí thực hiện các hoạt động khoa học và công nghệ, chương trình mục tiêu quốc gia, vốn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt động đào tạo, hoạt động khoa học và công nghệ theo dự án và kế hoạch hằng năm… Ngoài ra, các trường đại học, cao đẳng còn có nguồn thu sự nghiệp từ học phí, lệ phí; thu từ các hoạt động hợp tác đào tạo, hoạt động khoa học và công nghệ; … Đây là điểm khác biệt so với các trường đại học tư thục, trường đại học dân lập có nguồn kinh phí hoạt động chủ yếu từ vốn góp của các cổ đông hoặc của dân cư. Đa số các trường đại học, cao đẳng là các cơ sở đào tạo có uy tín và ảnh hưởng cao, dẫn đầu trong các lĩnh vực đào tạo như kinh tế, tài chính ngân hàng, 8 thương mại, khoa học kỹ thuật, nông nghiệp, công nghiệp… Đây là kết quả của một quá trình hình thành và phát triển lâu dài của các trường đại học, cao đẳng. 1.1.1.2. Quản lý tài chính tại trường đại học, cao đẳng công lập Đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước. Quản lý là một hành vi của chủ thể được biểu hiện thông qua việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, kiểm tra, điều chỉnh các hoạt động nhằm đạt được những mục đích của chủ thể đề ra. Tài chính là phạm trù kinh tế, phản ánh các quan hệ phân phối của cải xã hội dưới hình thức giá trị. Phát sinh trong quá trình hình thành, tạo lập, phân phối các quỹ tiền tệ của các chủ thể trong nền kinh tế nhằm đạt mục tiêu của các chủ thể ở mỗi điều kiện nhất định. Hoạt động tài chính luôn gắn liền với sự vận động độc lập tương đối của các luồng giá trị dưới hình thái tiền tệ thông qua việc hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ trong nền kinh tế. Quản lý lấy đối tượng là hoạt động tài chính được gọi là quản lý tài chính. Trường cao đẳng công lập là một đơn vị sự nghiệp công lập, thực hiện chức năng đào tạo trình độ cao đẳng hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận mà hướng tới mục tiêu vì cộng đồng xã hội. Các trường cao đẳng công lập có nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học và bồi dưỡng đội ngũ tri thức, đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật có trình độ chuyên môn đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ hội nhập. Như vậy, Quản lý tài chính trong các trường cao đẳng công lập là quản lý quá trình huy động, phân phối và sử dụng các nguồn lực tài chính thông qua việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch và kiểm tra kiểm soát hoạt động tài chính của nhà trường theo cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước nhằm đảm bảo kinh phí cho việc thực hiện các hoạt động của nhà trường. [9] 9 1.1.2 Nội dung quản lý tài chính trong các trường đại học, cao đẳng công lập 1.1.2.1. Quản lý nguồn thu a./ Các nguồn thu Nguồn tài chính cơ bản của đa số các đơn vị sự nghiệp là nguồn từ NSNN nhằm thực hiện chức năng kinh tế - xã hội mà đơn vị đảm nhiệm. Với sự đa dạng trong hoạt động sự nghiệp trong nhiều lĩnh vực, các đơn vị sự nghiệp được nhà nước cho phép khai thác mọi nguồn thu cho các đơn vị và đảm bảo cho các đơn vị tự chủ trong hoạt động chi tiêu. Nguồn tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và các trường đại học, cao đẳng nói riêng bao gồm: a) Nguồn thu từ hoạt động dịch vụ sự nghiệp công; b) Nguồn thu phí theo pháp luật về phí, lệ phí được để lại chi theo quy định (phần được để lại chi hoạt động thường xuyên và chi mua sắm, sửa chữa lớn trang thiết bị, tài sản phục vụ công tác thu phí); c) Nguồn ngân sách nhà nước hỗ trợ phần chi phí chưa kết cấu trong giá, phí dịch vụ sự nghiệp công; d) Nguồn thu khác theo quy định của pháp luật (nếu có); đ) Ngân sách nhà nước cấp kinh phí thực hiện các nhiệm vụ không thường xuyên (nếu có) gồm gồm: Kinh phí thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ (đối với đơn vị không phải là tổ chức khoa học công nghệ); kinh phí các chương trình mục tiêu quốc gia; chương trình, dự án, đề án khác; kinh phí đối ứng thực hiện các dự án theo quyết định của cấp có thẩm quyền; vốn đầu tư phát triển; kinh phí mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt động sự nghiệp theo dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt; kinh phí thực hiện nhiệm vụ đột xuất được cơ quan có thẩm quyền giao; e) Nguồn viện trợ, tài trợ theo quy định của pháp luật. [6] b./ Yêu cầu đối với quản lý thu Đối với các trường đại học, cao đẳng công lập thì nguồn tài chính của đơn vị được đảm bảo thông qua nguồn NSNN cấp hay nguồn thu hoạt động sự nghiệp hay nguồn thu khác. Dù là nguồn tài chính xuất phát từ đâu thì việc quản lý đối với nguồn tài chính là cần thiết và cần tuân thủ những yêu cầu sau: Đảm bảo tính công bằng, thực hiện nghiêm túc: trong quá trình quản lý thu phải coi trọng công bằng xã hội trong việc thu của ai, thu bao nhiêu và tuân thủ theo 10 quy định của Nhà nước đối với từng ngành học và quy định thu. Để quản lý tốt nguồn thu đảm bảo tính công bằng đòi hỏi các trường phải có kế hoạch thu sát, thu đúng, thu đủ và đưa ra các biện pháp tổ chức thu thích hợp, hạn chế trường hợp thu thiếu, bỏ sót. Đảm bảo tính mục tiêu: Mục tiêu của các trường đại học, cao đẳng công lập là thực hiện chức năng, nhiệm vụ được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giao cho và không hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận mà hướng tới lợi ích của cộng đồng trong xã hội. Chính vì vậy, cá nguồn tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập phải được sử dụng một cách thống nhất hướng tới mục tiêu chung trên nguyên tắc quản lý tài chính chặt chẽ, sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả. Tổ chức hệ thống thông tin để ghi nhận đầy đủ, kịp thời và liên tục giám sát quá trình chấp hành dự toán đã xây dựng. Muốn vậy, các trường đại học, cao đẳng công lập phải tổ chức hệ thống chứng từ ghi nhận các khoản thu, trên cơ sở đó tiến hành phân loại các khoản thu, ghi chép trên hệ thống sổ sách và định kỳ thiết lập các báo cáo tình hình huy động nguồn thu. c./ Nội dung quản lý các nguồn lực tài chính Công tác quản lý các nguồn lực tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập phải thực hiện ba nội dung công việc: Lập dự toán thu, tổ chức thực hiện dự toán và quyết toán các khoản thu. - Lập dự toán thu: Căn cứ tình hình thực hiện năm hiện hành, nhiệm vụ của năm kế hoạch, đơn vị lập kế hoạch về số lượng, khối lượng dịch vụ sự nghiệp công và dự toán thu báo cáo cơ quan quản lý cấp trên theo quy định. + Đối với các khoản thu phí, lệ phí: Căn cứ đối tượng thu, mức thu và tỷ lệ được để lại chi theo quy định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. + Đối với các khoản thu sự nghiệp: Căn cứ vào các kế hoạch hoạt động dịch vụ và mức thu do đơn vị quyết định hoặc theo hợp đồng kinh tế đã ký kết. - Tổ chức thực hiện thu theo dự toán: Trong quá trình tổ chức thực hiện dự toán các khoản thu từ hoạt động sự nghiệp, đặc biệt là các khoản thu học phí, lệ phí, các trường CĐ, ĐHCL phải đảm bảo thực hiện thu đúng, thu đủ theo mức thu và đối tượng thu do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. 11 Các trường CĐ, ĐHCL căn cứ vào khung mức thu do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định, đồng thời căn cứ vào nhu cầu chi phục vụ cho hoạt động, khả năng đóng góp của xã hội để xác định mức thu cụ thể phù hợp với từng loại hoạt động, từng đối tượng, nhưng không được vượt quá khung mức thu do cơ quan có thẩm quyền quy định. Đối với các khoản thu về hàng hoá, dịch vụ do cơ quan nhà nước đặt hàng thì mức thu được xác định theo đơn giá do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. Trường hợp các sản phẩm chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định giá, thì mức thu được xác định trên cơ sở dự toán chi được cơ quan tài chính cùng cấp chấp thuận thẩm định. Đối với các hoạt động dịch vụ theo hợp đồng với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, các hoạt động liên doanh, liên kết, đơn vị được quyết định các khoản thu, mức thu cụ thể theo nguyên tắc đảm bảo bù đắp chi phí và có tích luỹ. - Quyết toán các khoản thu: Đây là bước kiểm tra, tổng hợp số liệu về tình hình thực hiện thu theo dự toán trong kỳ và là cơ sở để phân tích, đánh giá kết quả chấp hành dự toán thu tại các trường. Từ đó rút ra kinh nghiệm cho việc khai thác nguồn thu, công tác xây dựng dự toán và tổ chức thu cho các kỳ tiếp theo. 1.1.2.2. Quản lý chi a./ Các khoản chi của các trường đại học, cao đẳng công lập Nội dung các khoản chi của các trường đại học, cao đẳng công lập bao gồm: chi thường xuyên, chi nhiệm vụ không thường xuyên. * Chi thường xuyên Đơn vị được chủ động sử dụng các nguồn tài chính được giao tự chủ để chi thường xuyên. Một số nội dung chi được quy định như sau: - Chi tiền lương: Đơn vị chi trả tiền lương theo lương ngạch, bậc, chức vụ và các khoản phụ cấp do Nhà nước quy định đối với đơn vị sự nghiệp công. Khi Nhà nước điều chỉnh tiền lương, đơn vị tự bảo đảm tiền lương tăng thêm từ các nguồn theo quy định; trường hợp còn thiếu, ngân sách nhà nước cấp bổ sung; - Chi hoạt động chuyên môn, chi quản lý: Căn cứ vào nhiệm vụ được giao và khả năng nguồn tài chính, đơn vị được quyết định mức chi hoạt động chuyên môn,
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan