Tài liệu Hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Đồng Nai: luận văn thạc sĩ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG -------***------ VŨ NGỌC THẢO VY HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC TỈNH ĐỒNG NAI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG Đồng Nai, năm 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG ------***------ VŨ NGỌC THẢO VY HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÓ BẢN TẠI KHO BẠC NHÀ NHƯỚC TỈNH ĐỒNG NAI Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã ngành: 60.34.02.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. MAI THỊ ÁNH TUYẾT Đồng Nai, năm 2017 LỜI CẢM ƠN Trước hết, em xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô của trường Đại học Lạc Hồng đã tận tình truyền đạt kiến thức cho em trong suốt thời gian học chương trình Cao học của trường. Xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến quý Thầy, Cô của Khoa Sau đại học – Trường Đại học Lạc Hồng, đã tạo điều kiện giúp em học tập và hoàn thành tốt khoá học; đặc biệt là TS. Mai Thị Ánh Tuyết đã dành nhiều thời gian, tâm huyết để hướng dẫn nghiên cứu và giúp em hoàn thành Luận văn tốt nghiệp. Nhân đây, cũng xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi hoàn thành Luận văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để hoàn thiện Luận văn bằng tất cả sự nhiệt tình và năng lực của mình, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quí báu của quý Thầy, Cô, bạn bè và đồng nghiệp. TÁC GIẢ Vũ Ngọc Thảo Vy LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: Vũ Ngọc Thảo Vy Sinh ngày: 23/11/1981 Nơi sinh: Đồng Nai Hiện đang công tác tại: Kho bạc Nhà nước tỉnh Đồng Nai Học viên cao học khóa 07 của Trường Đại học Lạc Hồng. Cam đoan đề tài: “Hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Đồng Nai” Là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu độc lập và làm việc với tinh thần nghiêm túc của tôi. Số liệu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Đồng Nai, ngày 10 tháng 10 năm 2017 TÁC GIẢ Vũ Ngọc Thảo Vy TÓM TẮT LUẬN VĂN Chi đầu tư xây dựng cơ bản là một nhân tố quan trọng trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hoát đất nước, quyết định sự tăng tưởng kinh tế xã hội, góp phần cải thiện cơ sở hạ tầng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và giải quyết các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Do tính chất có hạn về nguồn lực của nước ta và trong điều kiện nguồn vốn của nền kinh tế còn hạn hẹp, việc sử dụng nguồn vốn cho đầu tư phát triển cần phải tiết kiệm, có hiệu quả, tránh thất thoát lãng phí. Các khoản chi về đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước luôn đòi hỏi phải được quản lý, kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo tính hiệu quả và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Với một quốc gia đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thì việc quản lý, kiểm soát các khoản chi ngân sách Nhà nước phải đảm bảo kịp thời, tiết kiệm và hiệu quả, càng đặt ra nhiều thách thức trong quá trình họach định chính sách cũng như trong tổ chức thực hiện. Xuất phát từ thực tiễn nói trên, tác giả đã lựa chọn đề tài “Hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Đồng Nai” làm đề tài nghiên cứu. Tác giả đã hệ thống hóa công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản. Nội dung đề tài đã làm rõ cơ sở lý luận về công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước Đồng Nai và tổng hợp một số kinh nghiệm về kiểm soát chi ở một số Kho bạc khác để rút ra được những bài học, kinh nghiệm. Từ các chỉ tiêu đánh giá chất luợng và kết quả hoạt động về công tác kiểm soát chi tại KBNN tỉnh Đồng Nai tác giả đã đề xuất các nhân tố nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản. Qua khảo sát, phỏng vấn chuyên gia trực tiếp làm công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Đồng Nai. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi và đề xuất một số kiến nghị tới các cấp quản lý để công tác kiểm soát chi chặt chẽ, chính xác tránh thất thoát. MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN TÓM TẮT LUẬN VĂN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG DANH MỤC HÌNH DANH MỤC BIỂU ĐỒ MỞ ĐẦU..................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1- TỔNG QUAN VỀ KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC ......................................... Error! Bookmark not defined. 1.1 TỔNG QUAN VỀ CHI NSNN TRONG ĐẦU TƯ XDCB: ................................ 4 1.1.1 Đầu tư xây dựng cơ bản: ...............................................................................4 1.1.2 Vốn đầu tư xây dựng cơ bản:.........................................................................9 1.1.3 Chi ngân sách nhà nước trong đầu tư xây dựng cơ bản: ............................. 11 1.2 KIỂM SOÁT CHI NSNN CHO ĐẦU TƯ XDCB TẠI KBNN ĐỒNG NAI: .... 14 1.2.1 Nguyên tắc kiểm soát chung:. .....................................................................14 1.2.2 Cấp phát thanh toán vốn:. ............................................................................15 1.2.3 Hình thức kiểm soát chi NSNN:..................................................................17 1.2.4 Quy trình kiểm soát chi NSNN qua Kho bạc Nhà nước: ............................ 18 1.2.5 Bộ máy kiểm soát chi NSNN trong đầu tư XDCB ở địa phương: ..............19 1.2.6 Nội dung kiểm soát chi ngân sách nhà nước trong đầu tư XDCB: .............21 1.3 CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC KSC ĐẦU TƯ XDCB CỦA KBNN: ................. 29 1.3.1 Khái niệm chất lượng công tác KSC đầu tư XDCB của KBNN: ................29 1.3.2 Sự cần thiết của KSC ĐT XDCB qua KBNN: ............................................30 1.3.3 Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB tại Kho bạc Nhà nước: ...................................................................................... 30 1.3.4 Các nhân tố tác động đến chất lượng công tác kiểm soát chi ĐT XDCB tại Kho bạc Nhà nước: ...................................................................................... 32 1.4 KINH NGHIỆM VÀ RÚT RA BÀI HỌC VỀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XDCB. ....................................................................... 36 1.4.1 Kinh nghiệm về hoàn thiện công tác KSC đầu tư XDCB tại KB. ...............36 1.4.2 Bài học kinh nghiệm trong công tác hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB:.....................................................................................................41 Kết luận chương 1...................................................................................................... 45 CHƯƠNG 2- THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XDCB .......... 46 TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC TỈNH ĐỒNG NAI ......................................................... 46 2.1 TỔNG QUAN VỀ KHO BẠC NHÀ NƯỚC TỈNH ĐỒNG NAI: ...................... 46 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Kho bạc Nhà nước Đồng Nai: ........46 2.1.2 Mô hình tổ chức:........................................................................................... 47 2.1.3 Đặc điểm hoạt động công tác KSC đầu tư XDCB tại KBNN Đồng Nai. ....48 2.2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐÂU TƯ XDCB TẠI KBNN TỈNH ĐỒNG NAI GIAI ĐOẠN 2012 – 2016. ........................................................ 54 2.2.1 Công tác chi ngân sách Nhà nước: ................................................................ 54 2.2.2 Các nhân tố tác động đến hoàn thiện công tác KSC đầu tư XDCB tại KBNN Đồng Nai. .....................................................................................................59 2.3 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CÔNG TÁC KSC ĐẦU TƯ XDCB TẠI KBNN ĐỒNG NAI................................... 63 2.3.1. Quy trình nghiên cứu. .................................................................................... 63 2.3.2 Thiết kế bảng câu hỏi. .................................................................................... 65 2.3.3 Mô hình nghiên cứu. ...................................................................................... 66 2.3.4 Phương pháp đánh giá sơ bộ thang đo. ...................................................... 66 2.4 ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XDCB TẠI KBNN TỈNH ĐỒNG NAI. ................................................................................................. 77 2.4.1 Những kết quả đạt được. ...............................................................................77 2.4.2 Hạn chế. ........................................................................................................79 2.4.3 Nguyên nhân của những hạn chế. ...................................................................84 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .......................................................................................... 88 CHƯƠNG 3- GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC ĐỒNG NAI ........................... 89 3.1 MỤC TIÊU, ĐỊNH HƯỚNG, CHIẾN LƯỢC HOẠT ĐỘNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN. ............................................. 89 3.1.1 Mục tiêu hoạt động công tác KSC đầu tư XDCB tại Kho bạc Nhà nước Đồng Nai. ....................................................................................................89 3.1.2 Định hướng hoàn thiện công tác KSC đầu tư XDCB tại KBNN Đồng Nai.90 3.1.3 Chiến lược phát triển công tác KSC đầu tư XDCB tại KBNN Đồng Nai....92 3.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC ĐỒNG NAI.................................. 94 3.2.1 Nhóm giải pháp phát triển công nghệ thông tin vào công tác KSC đầu tư XDCB tại KBNN Đồng Nai ........................................................................94 3.2.2 Nhóm giải pháp tăng cường kiểm soát chi đầu tư qua Kho bạc: .................96 3.2.3 Nhóm giải pháp nâng cao trình độ chuyên môn, phẩm chất đạo đức cho cán bộ phụ trách công tác KSC đầu tư XDCB....... Error! Bookmark not defined. 3.2.4 Nhóm giải pháp hoàn thiện chính sách văn bản pháp lý công tác KSC đầu tư XDCB. .....................................................................................................1023 3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ: .................................................................................. 105 3.3.1 Kiến nghị với các cấp, các ngành: ..............................................................105 3.3.2 Kiến nghị với Bộ Tài chính: .......................................................................107 3.3.3 Kiến nghị với KBNN:.................................................................................107 3.3.4 Kiến nghị với UBND tỉnh: .........................................................................108 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 110 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 111 Tài liệu tham khảo. Phụ lục BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ tiếng tiếng Anh đầy đủ – Nghĩa tiếng Việt BTC Bộ tài chính CBCC Cán bộ công chức CNH Công nghiệp hóa CNTT Công nghệ thông tin CP Chính phủ CSDL Cơ sở dữ liệu CT Chỉ thị DN Doanh nghiệp ĐT Đầu tư EU Liên minh Châu âu (European Union) FDI Quỹ Tiền tệ Quốc tế (International Monetary Fund ) GDP Giá trị thị trường của tất cả các hàng hóa và dịch vụ (Gross Domestic Product) GPMB Giải phóng mặt bằng GTGT Giá trị gia tăng HĐBT Hội đồng bộ trưởng HĐH Hiện đại hóa KB Kho bạc KBĐN Kho bạc Đồng Nai KBNN Kho bạc nhà nước KCN Khu công nghiệp KLHT Khối lượng hoàn thành KSC Kiểm soát chi KTNN Kế toán Nhà nước KTT Kế toán trưởng KTV Kế toán viên MTEF Khuôn khổ chỉ tiêu trung hạn NĐ Nghị định NS Ngân sách NSĐP Ngân sách địa phương NSNN Ngân sách Nhà Nước NSTW Ngân sách trung ương ODA Nguồn vốn đầu tư chính thức từ nước ngoài (Official Development Assistance) QĐ Quyết định SL Sắc lệnh TABMIS Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và Kho bạc TCCB Tổ chức cán bộ TSCĐ Tài sản cố định TT Thông tư TTg Thủ tướng chính phủ TTVĐT Thanh toán vốn đầu tư TW Trung ương UBND Uỷ ban nhân dân USD Là đơn vị tiền tệ chính thức của Hoa Kỳ (United States dollar) XDCB Xây dựng cơ bản XHCN Xã hội chủ nghĩa DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tình hình thu NSNN giai đoạn 2012 - 2016 của tỉnh Đồng Nai. Bảng 2.2: Tỷ trọng chi ĐT XDCB từ NSĐP giai đoạn 2012–2016 tại tỉnh ĐN. Bảng 2.3: Tổng hợp các khoản chi không đúng chế độ quy định bị từ chối thanh toán của KBNN Đồng Nai giai đoạn 2012 – 2016. Bảng 2.4: Tổng hợp số liệu chi đầu tư XDCB tại KBĐN giai đoạn 2012 – 2016. Bảng 2.5: Tổng hợp tình hình thanh toán vốn đầu tư XDCB tại KBNN Đồng Nai giai đoạn 2012 – 2016. Bảng 2.6: Bảng thống kê trình độ cán bộ công chức tại KBĐN. Bảng 2.7: Tổng hợp độ tin cậy thang đo sơ bộ. Bảng 2.8: Tổng hợp kết quả phân tích nhân tố trong khảo sát sơ bộ. Bảng 2.9: Kết quả kiểm định Cronbach’s Alpha cho các thang đo chính thức. Bảng 2.10: Kết quả kiểm định KMO (biến độc lập). Bảng 2.11: Kết quả kiểm định KMO (biến phụ thuộc). Bảng 2.12: Kết quả phân tích tương quan. Bảng 2.13: Tổng hợp kết quả phân tích hồi quy. DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Các giai đoạn của một dự án. Hình 1.2: Quy trình thanh toán một cửa. Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy KBNN Đồng Nai. Hình 2.2: Quy trình nghiên cứu. Hình 2.3: Mô hình nghiên. Hình 2.4: Quy trình chi ngân sách Nhà nước trên chương trình TABMIS. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Tổng hợp chi NSNN tại KBĐN giai đoạn 2012 – 2016. Biểu đồ 2.2: Tổng hợp chi thường xuyên tại KBĐN giai đoạn 2012 –2016. Biểu đồ 2.3: Điểm đánh giá trung bình về Hành lang pháp lý tại Kho bạc. Biểu đồ 2.4: Điểm đánh giá trung bình về Quy trình nghiệp vụ tại Kho bạc. Biểu đồ 2.5: Điểm đánh giá trung bình về Nguồn nhân lực tại Kho bạc. Biểu đồ 2.6: Điểm đánh giá trung bình về Công nghệ thông tại Kho bạc. Biểu đồ 2.7: Điểm đánh giá trung bình đối với công tác KSC tại Kho bạc. Biểu đồ 2.8: Đánh giá chung về các yếu tố tại Kho bạc. Biểu đồ 2.9: Tần số của phần dư chuẩn hóa. 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Ngân sách nhà nước là nguồn lực kinh tế chủ yếu và quan trọng để Nhà nước thực hiện các chức năng của mình nhằm đạt được các mục tiêu về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, đối ngoại đề ra trong m i thời kỳ. Chi đầu tư xây dựng cơ bản là một trong những nhân tố quan trọng trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, quyết định sự tăng trưởng kinh tế xã hội. Nó góp phần cải thiện cơ sở hạ tầng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và giải quyết các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Hàng năm vốn đầu tư của toàn xã hội chiếm tỷ trọng lớn trong tổng sản phẩm Quốc nội. Do tính chất có hạn của nguồn lực, tại bất kỳ quốc gia nào. Nhất là đối với nước ta, trong điều kiện nguồn vốn của nền kinh tế còn hạn hẹp, việc sử dụng nguồn vốn cho đầu tư phát triển cần phải tiết kiệm, có hiệu quả, tránh thất thoát lãng phí. Các khoản chi đầu tư xây dụng cơ bản từ ngân sách nhà nước luôn đòi hỏi phải được quản lý, kiểm soát để đảm bảo tính hiệu quả và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Với một quốc gia đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh khủng hoảng và suy thoái kinh tế đang có tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của đất nước như Việt Nam thì việc quản lý, kiểm soát các khoản chi ngân sách nhà nước đảm bảo kịp thời, tiết kiệm và hiệu quả càng đặt ra nhiều thách thức trong quá trình hoạch định chính sách cũng như tổ chức thực hiện. Trong những năm qua, cùng với việc bổ sung, hoàn thiện các quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước, việc quản lý, kiểm soát các khoản chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước đã có những chuyển biến tích cực, một mặt đảm bảo cải cách thủ tục hành chính để tăng cường sự minh bạch đơn giản, thông thoáng, kịp thời, mặt khác công tác kiểm tra, kiểm soát cũng được tăng cường để đảm bảo các khoản chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước được thực hiện đúng nội dung, tiết kiệm, hiệu quả. Tuy nhiên, trong điều kiện có những thay đổi nhanh chóng của môi trường bên ngoài cũng như những điều kiện kinh tế - xã hội bên trong mà công tác quản lý, kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước nói chung và kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nói riêng vẫn còn tồn tại một số bất cập, hạn chế cần phải được tiếp tục nghiên cứu nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, qua quá trình học tập, nghiên cứu tại trường Đại học Lạc Hồng, với thực tế nhiều năm làm việc tại Kho bạc Nhà nước Đồng Nai tác giả quyết định chọn đề tài "Hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng 2 cơ bản tại Kho bạc Nhà Nước tỉnh Đồng Nai” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp thạc sỹ của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu: - Phân tích đánh giá thực trạng công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB tại KBNN tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2012 - 2016. - Đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Đồng Nai. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc nhà nước Đồng Nai. - Phạm vi không gian nghiên cứu: Kho bạc Nhà nước trên địa bàn tỉnh Đồng Nai - Phạm vi thời gian nghiên cứu: luận văn tập trung phân tích đánh giá thực trạng công tác KSC tại KBNN tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2012 – 2016. 4. Phương pháp nghiên cứu: 4.1. Phương pháp nghiên cứu định tính: Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua kỹ thuật thảo luận trực tiếp giữa người thực hiện nghiên cứu với các chuyên gia và những người có liên quan hiện đang thực hiện công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB, tham khảo các tài liệu, sách, tạp chí, trang web, các báo cáo của KBNN tỉnh Đồng Nai. 4.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng: Nghiên cứu định lượng được tiến hành thông qua phân tích số liệu sơ cấp dựa trên bảng câu hỏi khảo sát để nhận định một cách chi tiết hơn trong quy trình kiểm soát chi đầu tư XDCB tại KBNN tỉnh Đồng Nai, từ đó chỉ ra những nguyên nhân hạn chế và những giải pháp khắc phục kịp thời nhằm hoàn thiện công tác KSC đầu tư XDCB một cách chặt chẽ và hiệu quả. Theo đó, tác giả hình thành nên bảng câu hỏi với các nhân tố và quan sát phù hợp với thực tế trong quy trình KSC đầu tư XDCB tại KBNN tỉnh Đồng Nai. 5. Những đóng góp của luận văn: - Luận văn góp phần làm rõ hơn cơ sở lý luận về đầu tư XDCB từ nguồn vốn NSNN, về chất lượng công tác kiểm soát chi NSNN cho đầu tư XDCB. - Trên cơ sở đánh giá thực trạng luận văn đã đề xuất những giải pháp chủ yếu có tính khả thi nhằm hoàn thiện công tác KSC tại KBNN tỉnh Đồng Nai. 3 6. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu và kết luận, các danh mục biểu đồ, danh mục hình, bảng biểu, tài liệu tham khảo và phụ lục luận văn được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm soát chi đầu tư XDCB tại Kho bạc Nhà nước Tỉnh Đồng Nai; Chương 2: Thực trạng công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB tại KBNN tỉnh Đồng Nai; Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB tại KBNN tỉnh Đồng Nai. Qua phần mở đầu, tác giả đã trình bày, nêu ra các yêu cầu về lý do chọn đề tài cũng như xác định mục tiêu nghiên cứu, đối tượng, phạm vi, phương pháp nghiên cứu và ý nghĩa thực tiễn của đề tài. Từ nền tảng cơ sở đó, tác giả sẽ tiến hành đi vào phần nghiên cứu chuyên sâu mà luận văn sẽ đề cập trong những chương tiếp theo. 4 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC 1.1 TỔNG QUAN VỀ CHI NSNN TRONG ĐẦU TƯ XDCB: 1.1.1 Đầu tư xây dựng cơ bản: 1.1.1.1 Khái niệm đầu tư XDCB: Theo Luật đầu tư được Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, khóa XI, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2005 tại điều 3 quy định đầu tư là việc nhà đầu tư bỏ vốn bằng các loại tài sản hữu hình hoặc vô hình để hình thành tài sản tiến hành các hoạt động đầu tư theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Đầu tư bao gồm đầu tư gián tiếp và đầu tư trực tiếp: Đầu tư trực tiếp là hình thức đầu tư do nhà đầu tư bỏ vốn đầu tư và tham gia quản lý hoạt động đầu tư. Đầu tư gián tiếp thông qua việc mua cổ phần, cổ phiếu, trái phiếu các giấy tờ có giá khác, quỹ đầu tư chứng khoán và thông qua các định chế tài chính trung gian khác mà nhà đầu tư không trực tiếp tham gia quản lý hoạt động đầu tư. Theo bách khoa toàn thư Việt Nam: “đầu tư, trong kinh tế học vĩ mô, chỉ việc gia tăng tư bản nhằm tăng cường năng lực sản xuất tương lai. đầu tư, vì thế, còn được gọi là hình thành tư bản hoặc tích lũy tư bản. Tuy nhiên, chỉ có tăng tư bản làm tăng năng lực sản xuất vật chất mới được tính. Còn tăng tư bản trong lĩnh vực tài chính tiền tệ và kinh doanh bất động sản bị loại trừ. Việc gia tăng tư bản tư nhân (tăng thiết bị sản xuất) được gọi là đầu tư tư nhân. Việc gia tăng tư bản xã hội được gọi là đầu tư công cộng. Mặc dù đầu tư làm tăng năng lực sản xuất (phía cung của nền kinh tế), song việc xuất tư bản để đầu tư lại được tính vào tổng cầu. Vậy, mặc dù các khái niệm trên có diễn giải khác nhau nhưng chúng cùng thống nhất một nghĩa: đầu tư là việc bỏ vốn để tiến hành các hoạt động nhất định, hy vọng thu được những kết quả và đạt được những mục tiêu nhất định trong tương lai. Xây dựng cơ bản là hoạt động có chức năng tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng các TSCĐ có tổ chức sản xuất và không có tổ chức sản xuất các ngành kinh tế thông qua các hoạt động xây dựng mới, xây dựng mở rộng, xây dựng lại, hiện đại hóa hay khôi phục các TSCĐ. Đầu tư xây dựng cơ bản là một bộ phận của hoạt động đầu tư, đó là việc bỏ vốn để tiến hành các hoạt động XDCB nhằm tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất 5 mở rộng các TSCĐ nhằm phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân. 1.1.1.2 Đặc điểm của đầu tư xây dựng cơ bản. Đầu tư xây dựng cơ bản có những đặc điểm riêng biệt, đòi hỏi nhà quản lý phải nắm vững để đưa ra các quyết định quản lý phù hợp nhất. Bao gồm các đặc điểm sau: Đầu tư xây dựng cơ bản là hoạt động đòi hỏi lượng vốn lớn và nằm đọng lại trong suốt quá trình thực hiện đầu tư. Vì vậy, quản lý và cấp vốn đầu tư xây dựng cơ bản phải thiết lập các biện pháp phù hợp nhằm đảm bảo tiền vốn được sử dụng đúng mục đích, tránh ứ đọng và thất thoát vốn đầu tư, đảm bảo cho quá trình đầu tư xây dựng các công trình được thực hiện đúng theo kế hoạch và tiến độ đã được xác định. Đầu tư xây dựng cơ bản có tính chất lâu dài, thời gian để tiến hành một công cuộc đầu tư cho đến khi thành quả của nó phát huy tác dụng thường đòi hỏi nhiều năm tháng với nhiều biến động xảy ra. Vì vậy, các yếu tố thay đổi theo thời gian sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, chẳng hạn: giá cả, lạm phát, lãi suất... Sản phẩm đầu tư xây dựng cơ bản là các công trình xây dựng gắn liền với đất xây dựng công trình. Vì vậy, m i công trình xây dựng có một địa điểm xây dựng và chịu sự chi phối bởi điều kiện địa hình, địa chất, thủy văn, môi trường, khí hậu, thời tiết… của nơi đầu tư xây dựng công trình, nơi đầu tư xây dựng công trình cũng chính là nơi đưa công trình vào khai thác, sử dụng. Sản phẩm xây dựng cơ bản chủ yếu được sản xuất theo đơn đặt hàng. Chính vì vậy, quản lý vốn đầu tư XDCB phải dựa vào dự toán chi phí đầu tư xây dựng công trình được xác định và phê duyệt trước khi thực hiện đầu tư xây dựng công trình. Sản phẩm đầu tư xây dựng cơ bản có tính đơn chiếc; m i hạng mục công trình, công trình có một thiết kế và dự toán riêng tùy thuộc vào mục đích đầu tư và điều kiện địa hình, địa chất, thủy văn, khí hậu, thời tiết… của nơi đầu tư xây dựng công trình. Mục đích của đầu tư và các điều kiện trên quyết định đến qui hoạch, kiến trúc, qui mô và kết cấu khối lượng, quy chuẩn xây dựng, giải pháp công nghệ thi công… và dự toán chi phí đầu tư xây dựng công trình, hạng mục công trình. Vì vậy, kiểm soát chi NSNN trong đầu tư XDCB phải gắn với từng hạng mục công trình, công trình xây dựng nhằm quản lý chặt chẽ về chất lượng xây dựng và vốn đầu tư. Đầu tư xây dựng cơ bản được tiến hành trong tất cả ngành kinh tế quốc dân, các lĩnh vực kinh tế xã hội như công nghiệp, nông nghiệp, giao thông, xây dựng, y tế, 6 văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh… nên sản phẩm xây dựng cơ bản có nhiều loại hình công trình và m i loại hình công trình có những đặc điểm kinh tế kỹ thuật riêng. Quản lý và cấp vốn đầu tư XDCB phải phù hợp với đặc điểm của từng loại hình công trình nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn đầu tư. Đầu tư xây dựng cơ bản thường được tiến hành ngoài trời nên luôn chịu ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, thời tiết và lực lượng thi công xây dựng công trình thường xuyên phải di chuyển theo nơi phát sinh nhu cầu đầu tư xây dựng công trình. Quản lý và cấp vốn đầu tư xây dựng cơ bản phải thúc đẩy quá trình tổ chức hợp lý các yếu tố về nhân lực, máy móc thi công… nhằm giảm bớt lãng phí, thiệt hại về vật tư và tiền vốn trong quá trình đầu tư xây dựng các công trình. Những đặc điểm của đầu tư xây dựng cơ bản nêu trên cho thấy tính đa dạng và phức tạp của đầu tư xây dựng cơ bản và đòi hỏi cần phải có cách thức tổ chức quản lý và cấp phát vốn phù hợp nhằm đảm bảo hiệu quả vốn đầu tư. Chính vì vậy, kiểm soát chi NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản cần phải có những nguyên tắc nhất định, biện pháp, trình tự quản lý, cấp phát vốn dựa trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc kiểm soát chi NSNN nói chung và được vận dụng phù hợp với đặc điểm của đầu tư xây dựng cơ bản. 1.1.1.3 Các giai đoạn đầu tư xây dựng cơ bản. Do đặc điểm của sản phẩm xây dựng và đặc điểm của sản xuất xây dựng chi phối nên hoạt động đầu tư và xây dựng đòi hỏi phải tuân thủ trình tự các bước theo từng giai đoạn. Vi phạm trình tự đầu tư và xây dựng sẽ gây ra lãng phí, thất thoát và tạo sơ hở cho phát sinh các tiêu cực trong hoạt động đầu tư và xây dựng. Trên cơ sở quy hoạch đã phê duyệt trình tự thực hiện dự án đầu tư bao gồm ba giai đoạn và thực hiện theo từng bước như sau: 7 N g Nguồn: Tổng hợp kết quả nghiên cứu của tác giả. Hình 1.1: Các giai đoạn của một dự án Qua sơ đồ của Hình 1.1 ta thấy: Giữa các bước có một quan hệ chặt chẽ với nhau. Tuy nhiên tùy tính chất và qui mô của dự án mà các bước trên có thể rút ngắn lại như: ở giai đoạn chuẩn bị đầu tư, đối với những dự án vừa và nhỏ thì có thể không cần bước nghiên cứu cơ hội đầu tư và bước nghiên cứu tiền khả thi mà xây dựng luôn dự án khả thi, thậm chí chỉ cần lập báo cáo kinh tế kỹ thuật đối với những dự án có thiết kế mẫu. Khi bước trước đã thực hiện xong, trước khi kiểm tra thực hiện bước tiếp theo phải kiểm tra để đánh giá đầy đủ các khía cạnh về kinh tế, tài chính, kỹ thuật của bước đó, nếu đạt yêu cầu về các tiêu chuẩn, quy phạm đã quy định (nếu có) cho bước đó và được cấp có thẩm quyền chấp nhận mới thực hiện bước tiếp theo; đáng lưu ý nhất là thực hiện trình tự theo giai đoạn (chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và đưa vào khai thác sử dụng) phải được cấp có thẩm quyền, cơ quan có thẩm quyền thẩm tra, phê duyệt nghiêm túc.