lêi më ®Çu
Tr¶i qua h¬n mêi n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi, chuyÓn nÒn kinh tÕ
tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vÜ
m« cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, cïng víi xu thÕ toµn cÇu
ho¸ nh hiÖn nay ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i thÝch øng víi nhu cÇu cña x·
héi. Cã thÓ nãi thÞ trêng lµ m«i trêng c¹nh tranh lµ n¬i lu«n diÔn ra sù ganh
®ua cä s¸t gi÷a c¸c thµnh viªn tham gia ®Ó dµnh phÇn lîi cho m×nh. §Ó tån t¹i
vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ph¶i tËp trung mäi cè g¾ng, nç lùc vµo hai môc
tiªu chÝnh: cã lîi nhuËn vµ t¨ng thÞ phÇn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng.
Doanh nghiÖp nµo n¾m b¾t ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi c¸c th«ng tin th× cµng cã kh¶
n¨ng t¹o thêi c¬ ph¸t huy thÕ chñ ®éng trong kinh doanh vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao.
KÕ to¸n lµ mét lÜnh vùc g¾n liÒn víi ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh, ®¶m nhiÖm
hÖ thèng tæ chøc th«ng tin cã Ých cho c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. Do ®ã kÕ to¸n lµ
®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp lµm ¨n ngµy cµng cã hiÖu qu¶.
Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ vµ ®æi míi s©u s¾c cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®ßi hái hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i kh«ng ngõng ®îc hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng ®îc yªu
cÇu cña qu¶n lý.
Doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®ãng vai trß lµ m¹ch m¸u trong nÒn kinh tÕ
quèc d©n, cã qu¸ tr×nh kinh doanh theo mét chu kú nhÊt ®Þnh: mua-dù tr÷- b¸n
trong ®ã b¸n hµng lµ kh©u cuèi cïng vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn qu¸ tr×nh hoat
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do ®ã viªc qu¶n lý qu¸ tr×nh b¸n hµng cã
ý nghÜa rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c b¸n hµng, kÕ to¸n b¸n
hµng lµ phÇn hµnh chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i vµ víi chøc
n¨ng lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ tiªu thô th× cµng ph¶i ®îc cñng
cè hoµn thiÖn nh»m phôc vô ®¾c lùc cho qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh
nghiÖp. Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty ThÐp Th¨ng Long cïng víi lý luËn
kÕ to¸n mµ em ®· ®îc häc, em ®· lùa chän ®Ò tµi: “Hoàn thiện công tác kế
toán nghiệp vụ bán hàng tại công ty Thép Thăng Long” cho luËn v¨n tèt
nghiÖp cña m×nh.
Néi dung cña luËn v¨n tèt nghiÖp nµy ®îc nghiªn cøu dùa theo nh÷ng
kiÕn thøc lý luËn ®îc trang bÞ ë nhµ trêng vÒ kÕ to¸n th¬ng m¹i, ph©n tÝch ho¹t
®éng kinh tÕ… vµ t×nh h×nh thùc tÕ t¹i c«ng ty ThÐp Th¨ng Long ®Ó t×m hiÓu
néi dung cña tõng kh©u kÕ to¸n tõ chøng tõ ban ®Çu cho ®Õn khi lËp b¸o c¸o
tµi chÝnh tõ ®ã thÊy ®îc nh÷ng vÊn ®Ò ®· lµm tèt vµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i
nh»m ®a ra biÖn ph¸p kh¾c phôc ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n
hµng t¹i c«ng ty.
Bè côc cña luËn v¨n gåm ba ch¬ng:
Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng ë c¸c doanh
nghiÖp th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng t¹i c«ng ty
thÐp Th¨ng Long.
Ch¬ng 3: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n
nghiÖp vô b¸n hµng t¹i c«ng ty thÐp Th¨ng Long.
Ch¬ng 1
Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng
ë c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng
1.1.§Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
1.1.1.ThÞ trêng.
ThÞ trêng lµ n¬i mua b¸n trao ®æi c¸c lo¹i hµng ho¸; nãi c¸ch kh¸c ®©y
lµ n¬i gÆp gì gi÷a cung vµ cÇu. ThÞ trêng còng lµ n¬i tËp trung nhiÒu nhÊt c¸c
m©u thuÉn cña nÒn kinh tÕ, lµ n¬i khëi ®iÓm vµ kÕt thóc cña qu¸ tr×nh kinh
doanh.
Trong thÞ trêng, gi¸ c¶ lµ ph¹m trï trung t©m, lµ bµn tay v« h×nh ®iÒu
tiÕt vµ kÝch thÝch nÒn s¶n xuÊt cña x· héi. Th«ng qua gi¸ c¶ thÞ trêng, thÞ trêng
thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ kÝch thÝch cña m×nh trong ®ã cung- cÇu lµ
hai ph¹m trï kinh tÕ lín bao trïm lªn thÞ trêng, quan hÖ cung- cÇu trªn thÞ trêng ®· quyÕt ®Þnh gi¸ c¶ trªn thÞ trêng.
1.1.2. Kinh tÕ thÞ trêng.
1.1.2.1. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng.
Cïng víi lÞch sö ph¸t triÓn cña loµi ngêi th× kinh tÕ x· héi còng cã bíc
tiÕn phï hîp. H×nh th¸i kinh tÕ chuyÓn tõ kinh tÕ tù nhiªn lªn h×nh th¸i kinh tÕ
cao h¬n ®ã lµ kinh tÕ hµng ho¸. Kinh tÕ hµng ho¸ ra ®êi ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn
cña nÒn kinh tÕ x· héi, tíi nay nã ®· ph¸t triÓn vµ ®¹t tíi tr×nh ®é cao ®ã lµ
nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Kinh tÕ thÞ trêng lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi mµ trong ®ã c¸c quan
hÖ kinh tÕ, ph©n phèi s¶n phÈm , lîi Ých ®Òu do c¸c quy luËt cña thÞ trêng ®iÒu
tiÕt, chi phèi.
Kinh tÕ thÞ trêng lµ nÒn kinh tÕ ®îc vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng mµ
c¬ chÕ thÞ trêng lµ tæng thÓ c¸c nh©n tè quan hÖ c¬ b¶n, vËn ®éng díi sù chi
phèi cña quy luËt thÞ trêng trong m«i trêng c¹nh tranh nh»m môc ®Ých sinh
lîi.
1.1.2.2. §Æc trng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
ThÞ trêng vµ c¬ chÕ thÞ trêng lµ yÕu tè kh¸ch quan, tõng doanh nghiÖp
kh«ng thÓ lµm thay ®æi thÞ trêng mµ hä ph¶i tiÕp cËn vµ tu©n theo thÞ trêng.
Qua thÞ trêng doanh nghiÖp cã thÓ tù ®¸nh gi¸ l¹i m×nh vµ biÕt ®îc m×nh lµm
¨n hiÖu qu¶ kh«ng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, quan hÖ kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, c¸c
doanh nghiÖp biÓu hiÖn qua viÖc mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ trêng.
Th¸i ®é c xö cña tõng thµnh viªn tham gia thÞ trêng lµ híng t×m kiÕm lîi Ých
cña m×nh theo sù dÉn d¾t cña gi¸ c¶ thÞ trêng.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng, nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn viÖc ph©n bæ vµ
sö dông nguån tµi nguyªn s¶n xuÊt khan hiÕm nh lao ®éng, vèn,…vÒ c¬ b¶n
®îc gi¶i quyÕt kh¸ch quan th«ng qua sù ho¹t ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ
®Æc biÖt lµ quy luËt cung cÇu.
Kh¸ch hµng gi÷ vÞ trÝ trung t©m trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng; quyÕt ®Þnh
sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ph¶i t×m mäi c¸ch
®Ó thu hót tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng víi ph¬ng tr©m “kh¸ch hµng lµ
thîng ®Õ”.
TÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®îc tiÒn tÖ ho¸. TiÒn tÖ
trë thµnh thíc ®o hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Lîi nhuËn lµ yÕu tè trung t©m, lµ ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt,
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Th«ng qua c¸c quy luËt kinh tÕ ®Æc biÖt lµ sù linh ho¹t trong gi¸ c¶ nÒn
kinh tÕ thÞ trêng lu«n duy tr× sù c©n b»ng gi÷a cung- cÇu cña c¸c lo¹i hµng
ho¸, dÞch vô, h¹n chÕ x¶y ra khan hiÕm hµng ho¸.
1.1.2.3. Vai trß cña kinh tÕ thÞ trêng.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, mèi quan hÖ gi÷a môc
tiªu t¨ng cêng tù do c¸ nh©n vµ môc tiªu c«ng b»ng x· héi, gi÷a ®Èy m¹nh
t¨ng trëng kinh tÕ vµ n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng. ThÞ trêng cã vai trß trùc
tiÕp híng dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp vµ ngêi tiªu dïng lùa chän
lÜnh vùc ho¹t ®éng, ®Þnh ra c¸c ph¬ng ¸n kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mçi c¸ nh©n, mçi ®¬n vÞ kinh tÕ ®îc tù do
lùa chän s¶n xuÊt kinh doanh n»m trong khu«n khæ ph¸p luËt quy ®Þnh.
Qua ®ã ta thÊy nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã kh¶ n¨ng tËp hîp ®îc c¸c lo¹i
ho¹t ®éng, trÝ tuÖ vµ tiÒm lùc cña hµng lo¹t con ngêi nh»m híng tíi lîi Ých
chung cña x· héi ®ã lµ: thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng,
t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ. Nhng nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng ph¶i lµ mét hÖ thèng
®îc tæ chøc hµi hoµ mµ trong hÖ thèng ®ã còng chøa ®ùng ®Çy m©u thuÉn
phøc t¹p. V× vËy, ®Ó kh¾c phôc ®îc vµ h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¬
chÕ thÞ trêng cÇn thiÕt ph¶i cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ vµo nÒn kinh tÕ thÞ
trêng.
1.2. Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i
còng mang nh÷ng ®Æc ®iÓm cña th¬ng m¹i thÞ trêng.
C¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®Òu ph¶i tu©n thñ theo gi¸ c¶ thÞ trêng (lµ
h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ thÞ trêng). Quy luËt cung- cÇu, quy luËt gi¸ trÞ,
quy luËt c¹nh tranh lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi gi¸ c¶ thÞ trêng.
Trªn thÞ trêng, ngêi b¸n hµng muèn b¸n víi gi¸ c¶ cao cßn ngêi ngêi
mua l¹i muèn mua víi gi¸ thÊp. Do ®ã ph¶i th«ng qua gi¸ c¶ thÞ trêng ®Ó ®iÒu
hoµ lîi Ých gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n. Gi¸ nµy cã xu híng tiÕn tíi gi¸ b×nh
qu©n(gi¸ mµ t¹i ®ã møc cung b»ng møc cÇu).
Th¬ng m¹i tù do cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ níc. C¸c doanh nghiÖp
®îc tù do kinh doanh c¸c mÆt hµng (trõ c¸c mÆt hµng nhµ níc cÊm); c¸c
doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong mét m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh, ngêi mua
cã quyÒn lùa chän ngêi b¸n cßn ngêi b¸n b¸n g×, b¸n nh thÕ nµo phô thuéc
vµo kh¶ n¨ng cña m×nh. Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, nhµ níc chñ tr¬ng
h×nh thµnh nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn, Nhµ níc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ ho¹t ®éng trªn c¬ së tu©n thñ theo ph¸p luËt. Lîi nhuËn lµ môc ®Ých
chñ yÕu taä ra sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ còng do sù c¹nh tranh
nµy mµ thÞ trêng ngµy cµng ph¸t triÓn.
1.3. Yªu cÇu qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng
NghiÖp vô b¸n hµng tiªu thô hµng ho¸ liªn quan ®Õn tõng kh¸ch hµng,
tõng ph¬ng thøc thanh to¸n vµ tõng mÆt hµng nhÊt ®Þnh.Do ®ã, c«ng t¸c qu¶n
lý nghiÖp vô b¸n hµng ®ßi hái ph¶i qu¶n lý c¸c chØ tiªu nh qu¶n lý doanh thu,
t×nh h×nh thay ®æi tr¸ch nhiÖm vËt chÊt ë kh©u b¸n, t×nh h×nh tiªu thô vµ thu
håi tiÒn, t×nh h×nh c«ng nî vµ thanh to¸n c«ng nî vÒ c¸c kho¶n thanh to¸n
c«ng nî vÒ c¸c kho¶n ph¶i thu cña ngêi mua, qu¶n lý gi¸ vèn cña hµng ho¸ ®·
tiªu thô…qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng cÇn b¸m s¸t c¸c yªu cÇu sau:
+ Qu¶n lý sù vËn ®éng cña tõng mÆt hµng trong qu¸ tr×nh xuÊt- nhËptån kho trªn c¸c chØ tiªu sè lîng, chÊt lîng vµ gi¸ trÞ
+ N¾m b¾t theo dâi chÆt chÏ tõng ph¬ng thøc b¸n hµng,tõng thÓ thøc
thanh to¸n,tõng kh¸ch hµng vµ tõng lo¹i hµng ho¸ tiªu thô
+ §«n ®èc thanh to¸n, thu håi ®Çy ®ñ tiÒn hµng.
+TÝnh to¸n x¸c ®Þnh tõng lo¹i ho¹t ®éng cña doanh nghiªp.
+ Thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi nhµ níc theo chÕ ®é quy ®Þnh.
1.4. NhiÖm vô cña kÕ to¸n b¸n hµng
H¹ch to¸n kÕ to¸n cã vai trß quan träng trong hÖ thèng qu¶n lý kinh
doanh, nã lµ c«ng cô quan träng phôc vô cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý vèn cña c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi
nã lµ nguån th«ng tin sè liÖu tin cËy ®Ó nhµ níc ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ
quèc d©n, kiÓm tra, kiÓm so¸t cña c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc. Do ®ã, kÕ to¸n b¸n
hµng cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau:
Ghi chÐp ph¶n ¸nh kÞp thêi ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c t×nh h×nh b¸n hµng cña
doanh nghiÖp c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ sè l¬ng hµng b¸n trªn tõng mÆt hµng, tõng ®Þa
®iÓm b¸n hµng, tõng ph¬ng thøc b¸n hµng.
TÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tæng gi¸ tÝnh to¸n cña hµng b¸n ra bao
gåm c¶ doanh thu b¸n hµng, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra cña tõng nhãm hµng,
tõng ho¸ ®¬n kh¸ch hµng, tõng ®¬n vÞ trùc thuéc( theo c¸c cña hµng, quÇy
hµng…).
X¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ mua thùc tÕ cña lîng hµng ®· tiªu thô ®ång thêi
ph©n bæ phÝ thu mua cho hµng tiªu thô nh»m x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ b¸n hµng.
KiÓm tra, ®«n ®èc t×nh h×nh thu håi vµ qu¶n lý tiÒn hµng, qu¶n lý kh¸ch
nî theo dâi chi tiÕt theo tõng kh¸ch hµng, l« hµng sè tiÒn kh¸ch nî, thêi h¹n
vµ t×nh h×nh tr¶ nî…
TËp hîp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng, thùc tÕ
ph¸t sinh vµ kÕt chuyÓn (hay ph©n bæ), cho phÐp b¸n hµng cho hµng tiªu thô
lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®inh kÕt qu¶ kinh doanh.
Cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt vÒ t×nh h×nh b¸n hµng, phôc vô cho viÖc
chØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Tham mu cho l·nh ®¹o vÒ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh b¸n hµng
1.5. §Æc ®iÓm nghiÖp vô b¸n hµng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i
B¸n hµng lµ kh©u cuèi cïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Th«ng qua b¸n hµng , gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña
hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn: vèn cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®¬c chuyÓn tõ h×nh
th¸i hiÖn vËt sang h×nh th¸i gi¸ trÞ, doanh nghiÖp thu håi ®îc vèn bá ra,bï ®¾p
®îc chi phÝ vµ cã nguån tÝc luü ®Ó më réng kinh doanh. NghiÖp vô b¸n hµng
cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nh sau:
1.5.1. Ph¬ng thøc vµ h×nh thøc b¸n hµng :
C¸c doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i cã thÓ b¸n hµng theo nhiÒu
ph¬ng thøc kh¸c nhau: b¸n bu«n, b¸n lÎ, ký göi, ®¹i lý…trong mçi ph ¬ng thøc
l¹i cã thÓ thùc hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau.
1.5.1.1. B¸n bu«n
B¸n bu«n hµng ho¸ lµ ph¬ng thøc b¸n hµng chñ yÕu cña c¸c ®¬n vÞ th¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt…®Ó thùc hiÖn b¸n ra hoÆc ®Ó gia c«ng
chÕ biÕn. §Æc ®iÓm cña hµng b¸n bu«n lµ hµng ho¸ vÉn n»m trong lÜnh vùc lu
th«ng, cha ®a vµo lÜnh vùc tiªu dïng, do vËy gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña hµng
ho¸ cha ®îc thùc hiÖn. Hµng ho¸ thêng ®îc b¸n bu«n theo l« hoÆc ®îc b¸n víi
sè lîng lín, gi¸ biÕn ®éng tuú thuéc vµo khèi lîng hµng b¸n vµ ph¬ng thøc
thanh to¸n.Trong b¸n bu«n thêng bao gåm 2 ph¬ng thøc:
a. B¸n bu«n hµng ho¸ qua kho:
B¸n bu«n hµng ho¸ qua kho lµ ph¬ng thøc b¸n bu«n hµng ho¸ mµ
trong ®ã hµng ph¶i ®îc xuÊt tõ kho b¶o qu¶n cña doanh nghiÖp. B¸n bu«n
hµng ho¸ qua kho cã thÓ thùc hiÖn díi 2 h×nh thøc:
* B¸n bu«n hµng ho¸ qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp.
Theo h×nh thøc nµy, bªn mua cö ®¹i diÖn ®Õn kho cña bªn b¸n ®Ó nhËn
hµng. Doanh nghiÖp th¬ng m¹i xuÊt kho hµng ho¸, giao trùc tiÕp cho ®¹i diÖn
bªn mua. Sau khi ®¹i diÖn bªn mua nhËn ®ñ hµng, thanh to¸n tiÒn hoÆc chøng
nhËn nî, hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
* B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng.
Theo h×nh thøc nµy, c¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký kÕt hoÆc theo ®¬n ®Æt
hµng doanh nghiÖp th¬ng m¹i xuÊt kho hµng ho¸, dïng ph¬ng tiÖn cña m×nh
hoÆc ®i thuª ngoµi, chuyÓn hµng ®Õn kho cña bªn mua hoÆc mét ®Þa ®iÓm mµ
bªn mua quy ®Þnh trong hîp ®ång. Hµng ho¸ chuyÓn b¸n vÉn thuéc quyÒn së
h÷u cña bªn doanh nghiÖp th¬ng m¹i, chØ khi nµo ®îc bªn mua kiÓm nhËn,
thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n th× sè hµng chuyÓn giao míi ®îc coi lµ
tiªu thô; ngêi b¸n mÊt quyÒn së h÷u sè hµng ®· giao. Chi phÝ vËn chuyÓn do
doanh nghiÖp th¬ng m¹i chÞu hay bªn mua chÞu lµ do sù tho¶ thuËn tõ tríc
gi÷a hai bªn. NÕu doanh nghiÖp th¬ng m¹i chÞu chi phÝ vËn chuyÓn, sÏ ®îc
tÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng. NÕu bªn mua chÞu chi phÝ vËn chuyÓn, sÏ ph¶i thu
tiÒn cña bªn mua.
b. B¸n bu«n hµng ho¸ vËn chuyÓn th¼ng.
Doanh nghiÖp th¬ng m¹i sau khi mua hµng, nhËn hµng mua kh«ng ®a
vÒ nhËp kho mµ chuyÓn b¸n th¼ng cho bªn mua. Ph¬ng thøc nµy cã thÓ thùc
hiÖn theo hai h×nh thøc:
* B¸n bu«n hµng ho¸ vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp
Doanh nghiÖp th¬ng m¹i sau khi mua hµng, giao trùc tiÕp cho ®¹i diÖn
cña bªn mua t¹i kho ngêi b¸n. Sau khi giao, nhËn, ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn
®ñ hµng bªn mua ®· thanh to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn nî, hµng ho¸ ®îc x¸c
nhËn lµ tiªu thô.
* B¸n bu«n hµng ho¸ vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc chuyÓn hµng.
Theo h×nh thøc chuyÓn hµng nµy, doanh nghiÖp th¬ng m¹i sau khi mua
hµng nhËn hµng mua, dïng ph¬ng tiÖn vËn t¶i cña m×nh hoÆc thuª ngoµi vËn
chuyÓn hµng ®Õn giao cho bªn mua ë ®Þa ®iÓm ®· ®îc tho¶ thuËn. Hµng ho¸
chuyÓn b¸n trong trêng hîp nµy vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Khi nhËn tiÒn cña bªn mua thanh to¸n hoÆc giÊy b¸o cña bªn mua ®·
nhËn ®¬c hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n th× hµng ho¸ chuyÓn ®i míi ®îc x¸c
®Þnh lµ tiªu thô.
1.5.1.2. B¸n lÎ.
B¸n lÎ hµng ho¸ lµ ph¬ng thøc b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng,
c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ hoÆc c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ tËp thÓ mua vÒ mang tÝnh chÊt tiªu
dïng néi bé. B¸n hµng theo ph¬ng thøc nµy cã ®Æc ®iÓm lµ hµng ho¸ ®· ra
khái lÜnh vùc lu th«ng vµ ®i vµo lÜnh vùc tiªu dïng, gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông
cña hµng ho¸ ®· ®îc thc hiÖn. B¸n lÎ thêng b¸n ®¬n chiÕc hoÆc sè lîng nhá,
gi¸ b¸n thêng æn ®Þnh. B¸n lÎ cã thÓ thùc hiÖn díi c¸c h×nh thøc sau:
a. B¸n lÎ thu tiÒn tËp trung.
§©y lµ h×nh thøc b¸n hµng mµ trong ®ã, t¸ch rêi nghiÖp vô thu tiÒn cña
ngêi mua vµ nghiÖp vô giao hµng cho ngêi mua. Mçi quÇy hµng cã mét nh©n
viªn thu tiÒn lµm nhiÖm vô thu tiÒn cña kh¸ch; viÕt c¸c ho¸ ®¬n hoÆc tÝch kª
cho kh¸ch ®Ó kh¸ch ®Õn nhËn hµng ë quÇy hµng do nh©n viªn b¸n hµng giao.
HÕt ca b¸n hµng, nh©n viªn b¸n hµng c¨n cø vµo ho¸ ®¬n vµ tÝch kª giao hµng
cho kh¸ch hoÆc kiÓm kª hµng ho¸ tån quÇy ®Ó x¸c ®Þnh sè lîng hµng ®· b¸n
trong ngµy vµ lËp b¸o c¸o b¸n hµng. Nh©n viªn thu tiÒn lµm giÊy nép tiÒn vµ
nép tiÒn b¸n hµng cho thñ quü.
b. B¸n lÎ thu tiÒn trùc tiÕp.
Theo h×nh thøc nµy, nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp thu tiÒn cña kh¸ch vµ
giao hµng cho kh¸ch. HÕt ca, hÕt ngµy b¸n hµng, nh©n viªn b¸n hµng lµm giÊy
nép tiÒn vµ nép tiÒn cho thñ quü. §ång thêi, kiÓm kª hµng ho¸ tån quÇy ®Ó
x¸c ®Þnh sè lîng hµng ®· b¸n trong ca, trong ngµy vµ lËp b¸o b¸n hµng.
c. B¸n lÎ tù phôc vô (tù chän)
Kh¸ch hµng tù chän lÊy hµng ho¸, mang ®Õn bµn tÝnh tiÒn vµ thanh to¸n
tiÒn hµng. Nh©n viªn thu tiÒn kiÓm hµng, tÝnh tiÒn lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ thu
tiÒn cña kh¸ch hµng. Nh©n viªn b¸n hµng cã tr¸ch nhiÖm híng dÉn kh¸ch
hµng vµ qu¶n lý hµng ho¸ ë quÇy hµng do m×nh phô tr¸ch.
d. H×nh thøc b¸n tr¶ gãp
Theo h×nh thøc nµy, ngêi mua hµng ®îc tr¶ tiÒn mua hµng thµnh nhiÒu
lÇn cho doanh nghiÖp th¬ng m¹i, ngoµi sè tiÒn thu theo gi¸ b¸n th«ng thêng
cßn thu thªm ngêi mua mét kho¶n l·i do tr¶ chËm.VÒ thùc chÊt, ngêi b¸n chØ
mÊt quyÒn së h÷u khi ngêi mua thanh to¸n hÕt tiÒn hµng. Tuy nhiªn, vÒ mÆt
h¹ch to¸n, khi giao hµng cho ngêi mua, hµng ho¸ b¸n tr¶ gãp ®îc coi lµ tiªu
thô, bªn b¸n ghi nhËn doanh thu.
e. H×nh thøc b¸n hµng t ®éng
B¸n hµng tù ®éng lµ h×nh thøc b¸n lÎ hµng ho¸ mµ trong ®ã, c¸c doanh
nghiÖp th¬ng m¹i sö dông c¸c m¸y b¸n hµng tù ®éng chuyªn dïng cho mét
hoÆc mét vµi lo¹i hµng nµo ®ã ®Æt ë c¸c n¬i c«ng céng kh¸ch hµng sau khi bá
tiÒn vµo m¸y, m¸y tù ®éng ®Èy hµng cho ngêi mua.
1.5.1.3.Ph¬ng thøc göi hµng ®¹i lý b¸n hay ký göi hµng ho¸
§©y lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ trong ®ã, doanh nghiÖp th¬ng m¹i
giao hµng cho c¬ së ®¹i lý, ký göi ®Ó cho c¬ së nµy trùc tiÕp b¸n hµng, bªn
nhËn lµm ®¹i lý ký göi sÏ trùc tiÕp b¸n hµng, thanh to¸n tiÒn hµng vµ ®îc hëng
hoa hång ®¹i lý b¸n, sè hµng chuyÓn giao cho c¸c c¬ së ®¹i lý, ký göi vÉn
thuéc vÒ doanh nghiÖp th¬ng m¹i cho ®Õn khi doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®îc c¬
së ®¹i lý, ký göi thanh to¸n tiÒn hay chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc th«ng b¸o vÒ
sè hµng ®· b¸n ®îc, doanh nghiÖp míi mÊt quyÒn së h÷u sè hµng nµy.
1.5.2. Ph¹m vi hµng ho¸ ®· b¸n
Hµng ho¸ ®îc coi lµ ®· hoµn thµnh viÖc b¸n trong doanh nghiÖp th¬ng
m¹i, ®îc ghi nhËn doanh thu b¸n hµng ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, ®îc coi lµ hµng ho¸ ®· b¸n ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu
kiÖn sau:
+ Hµng ho¸ ph¶i ®îc th«ng qua qu¸ tr×nh mua b¸n vµ thanh to¸n theo
mét ph¬ng thøc nhÊt ®Þnh.
+ Hµng ho¸ ph¶i ®îc chuyÓn quyÒn së h÷u tõ doanh nghiÖp th¬ng m¹i
(bªn b¸n) sang bªn mua vµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®· thu ®îc tiÒn hay mét
loaÞ hµng ho¸ kh¸c hoÆc ®îc ngêi mua chÊp nhËn nî.
+ Hµng ho¸ b¸n ra phô thuéc diÖn kinh doanh cña doanh nghiÖp do
doanh nghiÖp mua vµo hoÆc gia c«ng, chÕ biÕn hay nhËn vèn gãp, cÊp ph¸t
tÆng thëng.
* Ngoµi ra c¸c trêng hîp sau ®©y còng ®îc coi lµ hµng b¸n:
+ Hµng ho¸ xuÊt ®Ó ®æi lÊy hµng ho¸ kh¸c (hµng ®èi lu).
+ Hµng ho¸ xuÊt ®Ó tr¶ l¬ng, thëng cho c«ng nh©n viªn, thanh to¸n
thu nhËp cho c¸c thµnh viªn cña doanh nghiÖp.
+ Hµng ho¸ xuÊt lµm quµ biÕu tÆng, qu¶ng c¸o, chµo hµng…
+ Hµng ho¸ xuÊt dïng trong néi bé phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
+ Hµng ho¸ hao hôt, tæn thÊt trong kh©u b¸n do bªn mua chÞu.
1.5.3. Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu
Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u
vÒ s¶n phÈm hµng ho¸, lao vô tõ ngêi b¸n sang ngêi mua. Nãi c¸ch kh¸c, thêi
®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm ngêi mua tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n hay ngêi
mua chËp nhËn thanh to¸n sè hµng ho¸ s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô …mµ ngêi
b¸n ®· chuyÓn giao.
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (chuÈn mùc sè 14), doanh thu b¸n
hµng ®îc ghi nhËn khi ®ång thêi tho¶ m·n 5 ®iÒu kiÖn:
+ Ngêi b¸n ®· chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn víi quyÕn
së h÷u s¶n phÈm hoÆc hµng ho¸ cho ngêi mua.
+ Ngêi b¸n kh«ng cßn n¾m gi÷ quyÒn qu¶n lý hµng ho¸ nh ngêi së
h÷u hµng ho¸ hoÆc kiÓm so¸t hµng ho¸.
+ Doanh thu ®¬c x¸c ®Þnh t¬ng ®èi ch¾c ch¾n.
+ Ngêi b¸n ®· thu ®îc hoÆc sÏ thu ®îc lîi Ých kinh tÕ tõ giao dÞch b¸n
hµng.
+X¸c ®Þnh ®îc chi phÝ liªn quan ®Õn giao dÞch b¸n hµng.
1.6. C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n
Sau khi giao hµng cho bªn mua vµ nhËn ®îc chÊp nhËn thanh to¸n bªn
b¸n cã thÓ nhËn tiÒn hµng theo nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c nhau tuú vµo sù tÝn
nhiÖm tho¶ thuËn gi÷a 2 bªn mµ lùa chän c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n cho phï
hîp. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã thÓ ¸p dông 2 ph¬ng thøc thanh
to¸n:
1.6.1. Thanh to¸n trùc tiÕp
Sau khi kh¸ch hµng nhËn ®¬c hµng, kh¸ch hµng thanh to¸n ngay tiÒn
cho doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã thÓ b»ng tiÒn mÆt hoÆc b»ng tiÒn t¹m øng,
b»ng chuyÓn kho¶n hay thanh to¸n b»ng hµng( hµng ®æi hµng).
1.6.2. Thanh to¸n tr¶ chËm
Kh¸ch hµng ®· nhËn ®îc hµng nhng cha thanh to¸n tiÒn cho doanh
nghiÖp th¬ng m¹i. ViÖc thanh to¸n tr¶ chËm cã thÓ thùc hiÖn theo ®iÒu kiÖn
tÝn dông u ®·i theo tho¶ thuËn. Ch¼ng h¹n ®iÒu kiÖn “1/10, n/20”, cã nghÜa lµ
trong 10 ngµy ®Çu tiªn kÓ tõ ngµy chÊp nhËn nî, nÕu ngêi mua thanh to¸n
c«ng nî sÏ ®îc hëng chiÕt khÊu 10%, kÓ tõ ngµy thø 11 ®Õn ngµy thø 20 ngêi
mua ph¶i thanh to¸n toµn bé c«ng nî lµ n. NÕu 20 ngµy mµ ngêi mua cha
thanh to¸n nî th× hä sÏ ph¶i chÞu l·i suÊt tÝn dông.
1.7. KÕ to¸n chi tiÕt nghiÖp vô b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i
KÕ to¸n chi tiÕt b¸n hµng ®ßi hái ph¶n ¸nh c¶ vÒ gi¸ trÞ, sè lîng, chÊt lîng cña tõng mÆt hµng theo tõng kho vµ tõng ngêi phô tr¸ch. Thùc tÕ hiÖn nay
cã 3 ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ sau:
1.7.1. Ph¬ng ph¸p thÎ song song.
Ph¬ng ph¸p thÎ song song lµ ph¬ng ph¸p mµ t¹i kho vµ t¹i bé phËn kÕ
to¸n b¸n hµng ®Òu cïng sö dông thÎ ®Ó ghi sè s¶n phÈm, hµng ho¸.
T¹i kho: thñ kho dïng thÎ kho ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån
hµng ho¸ vÒ sè lîng. Mçi chøng tõ ghi vµo mét dßng cña thÎ kho. ThÎ kho ®îc më cho tõng ®Þa ®iÓm b¸n hµng. Cuèi th¸ng, thñ kho tiÕn hµng tæng céng
sè nhËp-xuÊt, tÝnh ra sè tån kho vÒ mÆt sè lîng theo tõng danh ®iÓm hµng ho¸.
T¹i phßng kÕ to¸n: kÕ to¸n b¸n hµng më thÎ chi tiÕt cho tõng danh ®iÓm
hµng ho¸ t¬ng øng víi thÎ kho më ë kho. ThÎ nµy cã néi dung t¬ng tù thÎ kho
chØ kh¸c lµ theo dâi c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú, khi nhËn ®îc
c¸c chøng tõ nhËp- xuÊt kho do thñ kho chuyÓn tíi, nh©n viªn kÕ to¸n b¸n
hµng ph¶i kiÓm tra ®èi chiÕu ghi ®¬n gi¸ h¹ch to¸n vµo vµ tÝnh ra sè tiÒn, sau
®ã lÇn lît ghi c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt vµo c¸c thÎ kÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸
cã liªn quan. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh céng thÎ vµ ®èi chiÕu víi thÎ kho.
§Ó thùc hiÖn ®èi chiÕu gi÷a kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt, kÕ to¸n ph¶i
c¨n cø vµo c¸c thÎ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó lËp b¶ng tæng hîp nhËp- xuÊt- tån kho vÒ
mÆt gi¸ trÞ cña tõng lo¹i hµng ho¸. Sè liÖu cña b¶ng nµy ®îc ®èi chiÕu víi sè
liÖu cña phÇn kÕ to¸n tæng hîp.
Ngoµi ra, ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ thÎ kho, nh©n viªn kÕ to¸n b¸n hµng cßn
më sæ ®¨ng ký thÎ kho, khi giao thÎ kho cho thñ kho, kÕ to¸n ph¶i ghi vµo sæ.
S¬ ®å 01: Chi tiÕt hµng ho¸ theo ph¬ng ph¸p thÎ song song
PhiÕu nhËp kho
ThÎ kho
Ghi chó:
Sæ, thÎ kÕ to¸n
chi tiÕt
PhiÕu xuÊt kho
Ghi hµng ngµy
Quan hÖ ®èi chiÕu
Ghi cuèi th¸ng
B¶ng tæng hîp nhËp
xuÊt, tån kho hµng ho¸
KÕ to¸n tæng
hîp
1.7.2. Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
Trong ph¬ng ph¸p nµy, t¹i kho thñ kho sö dông thÎ kÕ to¸n chi tiÕt hµng
ho¸ gièng ph¬ng ph¸p thÎ song song.T¹i phßng kÕ to¸n, kÕ to¸n kh«ng më thÎ
chi tiÕt mµ më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó h¹ch to¸n sè lîng vµ sè tiÒn tõng
danh ®iÓm b¸n hµng theo tõng kho. Sæ nµy ghi mçi th¸ng mét lÇn vµo cuèi
th¸ng trªn c¬ së chøng tõ nhËp, xuÊt ph¸t sinh trong th¸ng cña tõng hµng ho¸,
mçi thø chØ ghi mét dßng trong sæ. Cuèi th¸ng ®èi chiÕu sè lîng hµng ho¸ trªn
sæ lu©n chuyÓn víi thÎ kho, ®èi chiÕu sè tiÒn víi kÕ to¸n tæng hîp.
S¬ ®å 02: KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiªu lu©n chuyÓn
Chøng tõ nhËp
B¶ng kª nhËp
hµng ho¸
ThÎ kho
Sæ ®èi chiÕu lu©n
chuyÓn
Chøng tõ xuÊt
Ghi chó:
KÕ to¸n tæng hîp
B¶ng kª xuÊt
hµng ho¸
Ghi hµng ngµy
Quan hÖ ®èi chiÕu
Ghi cuèi th¸ng
1.7.3. Ph¬ng ph¸p sæ sè d
Theo ph¬ng ph¸p sæ sè d, t¹i kho c«ng viÖc cña thñ kho gièng nh hai
ph¬ng ph¸p trªn. Ngoµi ra theo ®Þnh kú, sau khi ghi thÎ kho kÕ to¸n lËp phiÕu
giao nhËn chøng tõ vµ nép cho kÕ to¸n kÌm theo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt hµng
ho¸.
Ngoµi ra thñ kho cßn ph¶i ghi sè lîng hµng ho¸ tån kho cuèi th¸ng theo
tõng danh ®iÓm hµng ho¸ vµo sæ sè d. Sæ sè d ®¬c kÕ to¸n më cho tõng kho vµ
dïng cho c¶ n¨m , tríc ngµy cuèi th¸ng kÕ to¸n giao cho thñ kho ®Ó ghi vµo
sæ. Ghi xong thñ kho ph¶i göi vµo phßng kÕ to¸n vµ tÝnh thµnh tiÒn.
T¹i phßng kÕ to¸n: nh©n viªn kÕ to¸n theo ®Þnh kú ph¶i xuèng kho ®Ó híng dÉn vµ kiÓm tra viÖc ghi chÐp thÎ kho cña thñ kho vµ thu nhËn chøng tõ.
Khi nhËn ®îc chøng tõ, kÕ to¸n kiÓm tra vµ tÝnh gi¸ theo tõng chøng tõ ( gi¸
h¹ch to¸n) tæng céng sè tiÒn vµ ghi vµo cét sè tiÒn trªn phiÕu giao nhËn chøng
tõ.
§ång thêi ghi sè tiÒn võa tÝnh ®îc cña tõng mÆt hµng (nhËp riªng, xuÊt
riªng) vµo b¶ng luü kÕ nhËp-xuÊt-tån kho hµng ho¸. B¶ng nµy ®îc më cho
tõng kho, mçi kho mét tê ®îc ghi trªn c¬ së c¸c phiÕu giao nhËn chøng tõ
nhËp, xuÊt hµng ho¸.
TiÕp ®ã céng sè tiÒn nhËp , xuÊt trong th¸ng vµ dùa vµo sè d ®Çu th¸ng
®Ó tÝnh ra sè d cuèi th¸ng cña tõng mÆt hµng. Sè d nµy ®îc dïng ®Ó ®èi chiÕu
víi sè d trªn sæ sè d.
S¬ ®å 03: KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo ph¬ng ph¸p sæ sè d
Chøng tõ
nhËp
ThÎ kho
Chøng tõ
Ghi chó: xuÊt
PhiÕu giao nhËn
chøng tõ nhËp
Sæ sè d
B¶ng luü kÕ
N-X-T
PhiÕu giao nhËn
chøng tõ xuÊt
Ghi hµng ngµy
Quan hÖ ®èi chiÕu
Ghi cuèi th¸ng
B¶ng tæng hîp
N-X-T
KÕ to¸n
tæng hîp
1.8. KÕ to¸n tæng hîp nghiÖp vô b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i
1.8.1. KÕ to¸n gi¸ vèn hµng b¸n
TÝnh gi¸ hµng ho¸ vÒ thùc chÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña hµng
ho¸. Theo quy ®Þnh hµng ho¸ ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) tøc lµ hµng
ho¸ khi nhËp kho hay xuÊt kho ®Ìu ®îc ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch theo gi¸ thÞ trêng.
Gi¸ gèc ghi sæ cña hµng ho¸ ®îc tÝnh nh sau:
Gi¸ thùc tÕ ghi sæ gåm gi¸ trÞ mua cña hµng ho¸ (gi¸ mua ghi trªn ho¸
®¬n cña ngêi b¸n ®· ®¬c trõ vµo chi phÝ th¬ng m¹i vµ gi¶m gi¸ hµng mua ®îc
hëng, céng c¸c chi phÝ gia c«ng, hoµn thiÖn vµ céng c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®îc
hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ thu mua thùc tÕ (chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, chi phÝ
bao b×, chi phÝ thu nua, chi phÝ thuª kho thuª b·i, tiÒn ph¹t lu hµng, lu kho, lu
b·i….).
§Ó x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) ghi sæ cña hµng ho¸ xuÊt kho trong
kú, tuú theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña tõng doanh nghiÖp, tuú thuéc vµo yªu
cÇu qu¶n lý tr×nh ®é nghiÖp vô kÕ to¸n cã thÓ sö dông mét sè ph¬ng ph¸p sau
®©y theo nguyªn t¾c nhÊt qu¸n, nÕu thay ®æi ph¬ng ph¸p ph¶i gi¶i thÝch râ
rµng.
1.8.1.1. Ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ gèc hµng ho¸ xuÊt trong thêi k× ®îc tÝnh theo
gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n (b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷, b×nh qu©n cuèi kú tríc, b×nh
qu©n mçi lÇn nhËp).
Gi¸ thùc tÕ hµng
ho¸ xuÊt dïng
=
Sè lîng hµng
ho¸ xuÊt dïng
x
Gi¸ trÞ ®¬n vÞ
b×nh qu©n hµng
ho¸ xuÊt
a.
Ph¬ng ph¸p ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷
Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ lµm nhng ®é chÝnh x¸c kh«ng cao, h¬n
n÷a c«ng viÖc tÝnh to¸n dån vµo cuèi th¸ng g©y ¶nh hëng tíi c«ng t¸c quyÕt
to¸n nãi chung
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh
qu©n c¶ kú dù tr÷
Gi¸ gèc hµng ho¸ tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú
=
Sè lîng hµng ho¸ tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú
b. Ph¬ng ph¸p ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tríc
Ph¬ng ph¸p nµy kh¸ ®¬n gi¶n, ph¶n ¸nh kÞp thêi biÕn ®éng cña hµng
ho¸ tuy nhiªn kh«ng chÝnh x¸c v× kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng cña hµng ho¸
kú nµy.
GiÊ ®¬n vÞ b×nh qu©n
cuèi kú tríc
=
Gi¸ gèc hµng ho¸ tån kho ®Çu kú
Sè lîng thùc tÕ hµng ho¸ tån ®Çu kú
c.
Ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ sau mçi lÇn nhËp.
Ph¬ng ph¸p nµy kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm cña hai ph¬ng ph¸p trªn, laÞ
võa chÝnh x¸c võa cËp nhËt. Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ tèn nhiÒu c«ng
vµ ph¶i tÝnh to¸n nhiÒu lÇn.
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh
qu©n sau mçi
lÇn nh©p
=
Gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ tån kho sau mçi lÇn nhËp
Sè lîng thùc tÕ hµng ho¸ tån sau mçi lÇn nhËp
1.8.1.2. Ph¬ng ph¸p nhËp tríc- xuÊt tríc (FIFO)
Theo ph¬ng ph¸p nµy gi¶ thiÕt r»ng hµng ho¸ nµo nhËp tríc th× xuÊt tríc, xuÊt hÕt sè nhËp tríc råi míi ®Õn sè nhËp sau theo gi¸ thùc tÕ cña tõng sè
hµng xuÊt.
Nãi c¸ch kh¸c, c¬ s¬ cña ph¬ng ph¸p nµy lµ gi¸ gèc cña hµng ho¸ mua
tríc sÏ ®îc dïng lµm gi¸ ®Ó tÝnh gi¸ hµng ho¸ mua tríc. Do vËy, gi¸ trÞ hµng
ho¸ tån kho cuèi kú sÏ lµ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ mua vµo sau cïng. Ph¬ng
ph¸p nµy thÝch hîp trong trêng hîp gi¸ c¶ æn ®Þnh hoÆc cã xu híng gi¶m.
1.8.1.3. Ph¬ng ph¸p nhËp sau- xuÊt tríc (LIFO)
Ph¬ng ph¸p nµy gi¶ ®Þnh nh÷ng hµng ho¸ mua sau cïng ®îc xuÊt tríc
tiªn. Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong trêng hîp l¹m ph¸t.
1.8.1.4. Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh
Theo ph¬ng ph¸p nµy, hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ theo ®¬n chiÕc hay
tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp kho cho ®Õn lóc xuÊt dïng. Khi xuÊt hµng
ho¸ sÏ tÝnh theo gi¸ gèc. Ph¬ng ph¸p nµy thêng sö dông víi c¸c lo¹i hµng ho¸
cã gi¸ trÞ cao vµ cã tÝnh t¸ch biÖt.
1.8.2. KÕ to¸n doanh thu b¸n hµng
1.8.2.1. Chøng tõ sö dông
Tuú theo ph¬ng thøc, h×nh thøc b¸n hµng, h¹ch to¸n b¸n hµng sö dông c¸c
chøng tõ kÕ to¸n sau
+ Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng hay ho¸ ®¬n b¸n hµng.
+ PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé.
+ PhiÕu xuÊt kho hµng göi b¸n ®¹i lý.
+ B¸o c¸o b¸n hµng, b¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô, b¶ng thanh to¸n
hµng ®¹i lý ( ký göi).
+ ThÎ quÇy hµng, giÊy nép tiÒn, b¶ng kª nhËn hµng vµ thanh to¸n hµng
ngµy.
+Ho¸ ®¬n b¸n lÎ
+C¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan( chøng tõ ®Æc thï nh tem, vÐ, thÎ in
s½n mÖnh gi¸…)
1.8.2.2 . Tµi kho¶n sö dông
§Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n liªn quan gi¸ b¸n, doanh thu vµ c¸c ho¸ ®¬n
kho¶n ghi gi¶m doanh thu vÒ b¸n hµng cïng víi doanh thu thuÇn vÒ b¸n hµng,
kÕ to¸n sö dung c¸c kho¶n sau ®©y:
a. TK 511 “doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô”
TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh tæng doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cïng c¸c
kho¶n gi¶m trõ doanh thu. Tõ ®ã x¸c ®Þnh DTT trong kú cña doanh nghiÖp.
Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n nh sau:
Bªn nî
+ Kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n, chiÕt khÊu th¬ng m¹i khi b¸n hµng vµ
doanh thu b¸n hµng bÞ tr¶ l¹i.
+ Sè thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ GTGT tÝnh theo ph¬ng
ph¸p trùc tiÕp ph¶i nép tÝnh theo DTBH thùc tÕ.
+ KÕt chuyÓn DTT vÒ tiªu thô trong kú.
Bªn cã: Ph¶n ¸nh tæng doanh thu tiªu thô trong kú.
Tµi kho¶n 511 cuèi kú kh«ng cã sè d vµ chi tiÕt lµ 4 tµi kho¶n cÊp hai díi
d©y:
+ TK 5111 “doanh thu b¸n hµng ho¸”: tµi kho¶n nµy ®îc s dông chñ yÕu
trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
+ TK 5112 “doanh thu b¸n c¸c thµnh phÈm”: tµi kho¶n nµy ®îc sñ dông
chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt chÊt nh c«ng nghiÖp, n«ng
nghiÖp, x©y l¾p…
+ TK 5113 “ doanh thu cung cÊp dÞch vô”: tµi kho¶n nµy ®îc sö dông
chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp dÞch vô, du lÞch, vËn t¶i, bu ®iÖn hµng ho¸,
dÞch vô khoa häc kÜ thuËt, dÞch vô may ®o, dÞch vô söu ch÷a ®ång hå…
+ TK 5114 “doanh thu trî cÊp, trî gi¸”: tµi kho¶n nµy ®îc sö dông ®Ó
ph¶n ¸nh kho¶n mµ nhµ níc trî cÊp, trî gi¸ cho doanh nghiÖp, trong trêng hîp
doanh nghiÖp thùc hiÖn nhiÖm vô cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô theo yªu cÇu cña
nhµ níc.
Khi ph¶n ¸nh doanh nghiÖp b¸n hµng, bªn cã TK 511 cÇn ph©n biÖt theo tõng
trêng hîp:
. Hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng
ph¸p khÊu trõ thuÕ, doanh thu b¸n hµng ghi theo gi¸ b¸n cha thuÕ GTGT.
. Hµng ho¸, dÞch vô thu«c ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng
ph¸p trùc tiÕp vµ hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng
theo ph¬ng ph¸p xuÊt khÈu, doanh thu b¸n hµng ghi theo gi¸ tÝnh to¸n víi ngêi mua gåm c¶ thuÕ ph¶i chÞu .
b. TK 512 “doanh thu néi bé”.
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu do b¸n hµng ho¸, dÞch vô
trong néi bé gi÷a c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc trong cïng mét c«ng ty hoÆc tæng
c«ng ty. Néi dung ph¶n ¸nh cña TK 512 nh sau:
Bªn nî:
+ Kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n, chiÕt khÊu th¬ng m¹i khi b¸n hµng vµ
doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
+ Sè thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ GTGT tÝnh theo ph¬ng
ph¸p trùc tiÕp ph¶i nép theo DTBH néi bé .
+KÕt chuyÓn DTT vÒ tiªu thô trong kú.
Bªn cã: Ph¶n ¸nh tæng doanh thu tiªu thÞ néi bé trong kú
Tµi kho¶n 512 cuèi kú kh«ng cã sè d vµ gåm 3 tµi kho¶n cÊp hai:
+ TK 5121 “doanh thu b¸n hµng ho¸”
+ TK 5122 “doanh thu b¸n c¸c thµnh phÈm”
+ TK 5123 “doanh thu cung cÊp dÞch vô”
c. TK 531 " hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i”
TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu cña sè hµng ho¸ dÞch vô ®· tiªu
thô, bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do kh«ng ®óng quy c¸ch, phÈm chÊt hoÆc do vi
ph¹m hîp ®ång kinh tÕ . Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n 531 nh sau:
Bªn nî: TËp hîp doanh thu cña hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i chÊp nhËn cho ngêi mua
trong kú (®· tr¶ l¹i tiÒn cho ngêi mua hoÆc tÝnh trõ vµo nî ph¶i thu).
Bªn cã: KÕt chuyÓn sè doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
Tµi kho¶n 531 cuèi kú kh«ng cã sè d .
d. TK 532 “ gi¶m gi¸ hµng b¸n”
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh kho¶n gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng tÝnh
trªn gi¸ b¸n tho¶ thuËn. Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n 532 nh sau:
Bªn nî: Kho¶n gi¶m gi¸ ®· chÊp nhËn víi ngêi mua.
Bªn cã: KÕt chuyÓn kho¶n gi¶m gi¸ sang tµi kho¶n liªn quan ®Ó x¸c ®Þnh
doanh thu thuÇn.
Tµi kho¶n 532 kh«ng cã sè d.
e. TK 521 “chiÕt khÊu th¬ng th¬ng m¹i”
Sö dông ®Ó theo dâi toµn bé c¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i chÊp nhËn
cho kh¸ch hµng trªn gi¸ b¸n ®· tho¶ thuËn vÒ lîng hµng ho¸, s¶n phÈm, dÞch
vô ®· tiªu thô. KÕt cÊu tµi kho¶n nµy nh sau:
Bªn nî: TËp hîp tÊt c¶ c¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i chÊp thuËn cho ngêi
mua trong kú.
Bªn cã: KÕt chuyÓn toµn bé sè chiÕt khÊu th¬ng m¹i vµo bªn nî tµi kho¶n
511,512
Tµi kho¶n 511 cuèi kú kh«ng cã sè d vµ chi tiÕt thµnh 3 tiÓu kho¶n:
+ TK 5211 “chiÕt khÊu b¸n hµng”
+ TK 5212 “chiÕt khÊu thµnh phÈm”
+ K 5213 “chiÕt khÊu dÞch vô”
Bªn c¹nh c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh doanh thu vµ c¸c kho¶n gi¶m doanh thu, ®Ó
h¹ch to¸n nghiÖp vô b¸n hµng, kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n liªn quan
®Õn viÖc x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n.
f. TK157 “hµng göi b¸n”
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ chuyÓn b¸n,
göi b¸n ®¹i lý, ký göi, dich vô ®· hoµn thµnh nhng cha x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
TK 157 ®îc më chi tiÕt theo tõng lo¹i hµng ho¸, tõng lÇn göi hµng tõ khi göi
cho dÕn khi chÊp nhËn thanh to¸n cho doanh nghiÖp. Néi dung ghi chÐp cña
TK 157 nh sau:
* Víi doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn.
Bªn nî:
+TËp hîp trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ho¸ ®· chuyÓn b¸n ho¨c giao
cho bªn nhËn ®¹i lý, ký göi.
+ Gi¸ thµnh thùc tÕ dÞch vô ®· hoµn thµnh nhng cha ®îc chÊp nhËn
thanh to¸n.
Bªn cã:
+ KÕt chuyÓn trÞ gi¸ mua thùc tÕ hµng ho¸chuyÓn b¸n, göi ®¹i lý,
ký göi vµ gi¸ thµnh dÞch vô ®îc x¸c ®Þnh lµ ®· tiªu thô.
+TrÞ gi¸ mua thùc tÕ hµng ho¸ kh«ng b¸n ®îc ®· thu håi( bi ngêi mua,
ngêi nhËn tr¶ l¹i).
Sè d bªn nî: TrÞ gi¸ mua hµng ho¸ ®· göi ®i cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
* Víi doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
Bªn nî: Ph¶n ¸nh mua thùc tÕ cña hµng göi ®i cha tiªu thô cuèi kú
Bªn cã: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng göi ®i cha tiªu thô ®©u kú
Sè d bªn nî: TrÞ gi¸ mua cña hµng göi b¸n cha tiªu thô
g. TK 632 “ gi¸ vèn hµng b¸n”
Dïng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña vèn hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô trong kú
tµi kho¶n 632 cã sè d vµ cã thÓ më chi tiÕt theo tõng mÆt hµng, tõng dÞch vô,
tõng th¬ng vô… tuú theo yªu cÇu cung cÊp th«ng tin vµ tr×nh ®é c¸n bé kÕ
to¸n còng nh ph¬ng thøc tÝnh to¸n cña tõng doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ghi
chÐp TK 623 nh sau:
- Xem thêm -