lêi më ®Çu
Tr¶i qua h¬n m-êi n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi, chuyÓn nÒn kinh
tÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý
vÜ m« cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, cïng víi xu thÕ toµn
cÇu ho¸ nh- hiÖn nay ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i thÝch øng víi nhu cÇu cña
x· héi. Cã thÓ nãi thÞ tr-êng lµ m«i tr-êng c¹nh tranh lµ n¬i lu«n diÔn ra sù
ganh ®ua cä s¸t gi÷a c¸c thµnh viªn tham gia ®Ó dµnh phÇn lîi cho m×nh. §Ó
tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ph¶i tËp trung mäi cè g¾ng, nç lùc vµo
hai môc tiªu chÝnh: cã lîi nhuËn vµ t¨ng thÞ phÇn cña doanh nghiÖp trªn thÞ
tr-êng. Doanh nghiÖp nµo n¾m b¾t ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi c¸c th«ng tin th× cµng cã
kh¶ n¨ng t¹o thêi c¬ ph¸t huy thÕ chñ ®éng trong kinh doanh vµ ®¹t hiÖu qu¶
cao. KÕ to¸n lµ mét lÜnh vùc g¾n liÒn víi ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh, ®¶m
nhiÖm hÖ thèng tæ chøc th«ng tin cã Ých cho c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. Do ®ã kÕ
to¸n lµ ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp lµm ¨n ngµy cµng cã hiÖu qu¶.
Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ vµ ®æi míi s©u s¾c cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
®ßi hái hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i kh«ng ngõng ®-îc hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng ®-îc
yªu cÇu cña qu¶n lý.
Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i ®ãng vai trß lµ m¹ch m¸u trong nÒn kinh tÕ
quèc d©n, cã qu¸ tr×nh kinh doanh theo mét chu kú nhÊt ®Þnh: mua-dù tr÷- b¸n
trong ®ã b¸n hµng lµ kh©u cuèi cïng vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn qu¸ tr×nh hoat
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do ®ã viªc qu¶n lý qu¸ tr×nh b¸n hµng cã
ý nghÜa rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i.
NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c b¸n hµng, kÕ to¸n b¸n
hµng lµ phÇn hµnh chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i vµ víi chøc
n¨ng lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ tiªu thô th× cµng ph¶i ®-îc
cñng cè hoµn thiÖn nh»m phôc vô ®¾c lùc cho qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh
nghiÖp. Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty ThÐp Th¨ng Long cïng víi lý luËn
kÕ to²n m¯ em ®± ®îc häc, em ®± lùa chän ®Ò t¯i: “Hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ
to¸n nghiÖp vô b¸n hµng t¹i c«ng ty ThÐp Th¨ng Long” cho luËn v¨n tèt
nghiÖp cña m×nh.
Néi dung cña luËn v¨n tèt nghiÖp nµy ®-îc nghiªn cøu dùa theo nh÷ng
kiÕn thøc lý luËn ®-îc trang bÞ ë nhµ tr-êng vÒ kÕ to¸n th-¬ng m¹i, ph©n tÝch
ho¹t ®éng kinh tÕ… vµ t×nh h×nh thùc tÕ t¹i c«ng ty ThÐp Th¨ng Long ®Ó t×m
hiÓu néi dung cña tõng kh©u kÕ to¸n tõ chøng tõ ban ®Çu cho ®Õn khi lËp b¸o
c¸o tµi chÝnh tõ ®ã thÊy ®-îc nh÷ng vÊn ®Ò ®· lµm tèt vµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån
t¹i nh»m ®-a ra biÖn ph¸p kh¾c phôc ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nghiÖp vô
b¸n hµng t¹i c«ng ty.
Bè côc cña luËn v¨n gåm ba ch-¬ng:
Ch-¬ng 1: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng ë c¸c doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng t¹i c«ng ty
thÐp Th¨ng Long.
Ch-¬ng 3: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n
nghiÖp vô b¸n hµng t¹i c«ng ty thÐp Th¨ng Long.
Ch-¬ng 1
Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng
ë c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i trong nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng
1.1.§Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
1.1.1.ThÞ tr-êng.
ThÞ tr-êng lµ n¬i mua b¸n trao ®æi c¸c lo¹i hµng ho¸; nãi c¸ch kh¸c
®©y lµ n¬i gÆp gì gi÷a cung vµ cÇu. ThÞ tr-êng còng lµ n¬i tËp trung nhiÒu
nhÊt c¸c m©u thuÉn cña nÒn kinh tÕ, lµ n¬i khëi ®iÓm vµ kÕt thóc cña qu¸ tr×nh
kinh doanh.
Trong thÞ tr-êng, gi¸ c¶ lµ ph¹m trï trung t©m, lµ bµn tay v« h×nh ®iÒu
tiÕt vµ kÝch thÝch nÒn s¶n xuÊt cña x· héi. Th«ng qua gi¸ c¶ thÞ tr-êng, thÞ
tr-êng thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ kÝch thÝch cña m×nh trong ®ã
cung- cÇu lµ hai ph¹m trï kinh tÕ lín bao trïm lªn thÞ tr-êng, quan hÖ cungcÇu trªn thÞ tr-êng ®· quyÕt ®Þnh gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng.
1.1.2. Kinh tÕ thÞ tr-êng.
1.1.2.1. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ tr-êng.
Cïng víi lÞch sö ph¸t triÓn cña loµi ng-êi th× kinh tÕ x· héi còng cã
b-íc tiÕn phï hîp. H×nh th¸i kinh tÕ chuyÓn tõ kinh tÕ tù nhiªn lªn h×nh th¸i
kinh tÕ cao h¬n ®ã lµ kinh tÕ hµng ho¸. Kinh tÕ hµng ho¸ ra ®êi ®¸nh dÊu sù
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi, tíi nay nã ®· ph¸t triÓn vµ ®¹t tíi tr×nh ®é
cao ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi mµ trong ®ã c¸c quan
hÖ kinh tÕ, ph©n phèi s¶n phÈm , lîi Ých ®Òu do c¸c quy luËt cña thÞ tr-êng
®iÒu tiÕt, chi phèi.
Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ nÒn kinh tÕ ®-îc vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng
mµ c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ tæng thÓ c¸c nh©n tè quan hÖ c¬ b¶n, vËn ®éng d-íi sù
chi phèi cña quy luËt thÞ tr-êng trong m«i tr-êng c¹nh tranh nh»m môc ®Ých
sinh lîi.
1.1.2.2. §Æc tr-ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
ThÞ tr-êng vµ c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ yÕu tè kh¸ch quan, tõng doanh
nghiÖp kh«ng thÓ lµm thay ®æi thÞ tr-êng mµ hä ph¶i tiÕp cËn vµ tu©n theo thÞ
tr-êng. Qua thÞ tr-êng doanh nghiÖp cã thÓ tù ®¸nh gi¸ l¹i m×nh vµ biÕt ®-îc
m×nh lµm ¨n hiÖu qu¶ kh«ng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, quan hÖ kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, c¸c
doanh nghiÖp biÓu hiÖn qua viÖc mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ tr-êng.
Th¸i ®é c- xö cña tõng thµnh viªn tham gia thÞ tr-êng lµ h-íng t×m kiÕm lîi
Ých cña m×nh theo sù dÉn d¾t cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng.
Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn viÖc ph©n bæ
vµ sö dông nguån tµi nguyªn s¶n xuÊt khan hiÕm nh- lao ®éng, vèn,…vÒ c¬
b¶n ®-îc gi¶i quyÕt kh¸ch quan th«ng qua sù ho¹t ®éng cña c¸c quy luËt kinh
tÕ ®Æc biÖt lµ quy luËt cung cÇu.
Kh¸ch hµng gi÷ vÞ trÝ trung t©m trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng; quyÕt
®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ph¶i t×m mäi
c²ch ®Ó thu hót tho° m±n nhu cÇu cða kh²ch h¯ng víi ph¬ng tr©m “kh²ch
h¯ng l¯ thîng ®Õ”.
TÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®-îc tiÒn tÖ ho¸. TiÒn
tÖ trë thµnh th-íc ®o hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Lîi nhuËn lµ yÕu tè trung t©m, lµ ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt,
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Th«ng qua c¸c quy luËt kinh tÕ ®Æc biÖt lµ sù linh ho¹t trong gi¸ c¶ nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng lu«n duy tr× sù c©n b»ng gi÷a cung- cÇu cña c¸c lo¹i hµng
ho¸, dÞch vô, h¹n chÕ x¶y ra khan hiÕm hµng ho¸.
1.1.2.3. Vai trß cña kinh tÕ thÞ tr-êng.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, mèi quan hÖ gi÷a môc
tiªu t¨ng c-êng tù do c¸ nh©n vµ môc tiªu c«ng b»ng x· héi, gi÷a ®Èy m¹nh
t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ n©ng cao chÊt l-îng cuéc sèng. ThÞ tr-êng cã vai trß
trùc tiÕp h-íng dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp vµ ng-êi tiªu dïng
lùa chän lÜnh vùc ho¹t ®éng, ®Þnh ra c¸c ph-¬ng ¸n kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶
kinh tÕ cao.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, mçi c¸ nh©n, mçi ®¬n vÞ kinh tÕ ®-îc tù
do lùa chän s¶n xuÊt kinh doanh n»m trong khu«n khæ ph¸p luËt quy ®Þnh.
Qua ®ã ta thÊy nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã kh¶ n¨ng tËp hîp ®-îc c¸c
lo¹i ho¹t ®éng, trÝ tuÖ vµ tiÒm lùc cña hµng lo¹t con ng-êi nh»m h-íng tíi lîi
Ých chung cña x· héi ®ã lµ: thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ, t¨ng n¨ng xuÊt lao
®éng, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ. Nh-ng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng kh«ng ph¶i lµ mét
hÖ thèng ®-îc tæ chøc hµi hoµ mµ trong hÖ thèng ®ã còng chøa ®ùng ®Çy m©u
thuÉn phøc t¹p. V× vËy, ®Ó kh¾c phôc ®-îc vµ h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc
cña c¬ chÕ thÞ tr-êng cÇn thiÕt ph¶i cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ vµo nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng.
1.2. Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i còng mang nh÷ng ®Æc ®iÓm cña th-¬ng m¹i thÞ tr-êng.
C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i ®Òu ph¶i tu©n thñ theo gi¸ c¶ thÞ tr-êng
(lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ thÞ tr-êng). Quy luËt cung- cÇu, quy luËt gi¸
trÞ, quy luËt c¹nh tranh lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi gi¸ c¶ thÞ tr-êng.
Trªn thÞ tr-êng, ng-êi b¸n hµng muèn b¸n víi gi¸ c¶ cao cßn ng-êi
ng-êi mua l¹i muèn mua víi gi¸ thÊp. Do ®ã ph¶i th«ng qua gi¸ c¶ thÞ tr-êng
®Ó ®iÒu hoµ lîi Ých gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi b¸n. Gi¸ nµy cã xu h-íng tiÕn tíi
gi¸ b×nh qu©n(gi¸ mµ t¹i ®ã møc cung b»ng møc cÇu).
Th-¬ng m¹i tù do cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n-íc. C¸c doanh
nghiÖp ®-îc tù do kinh doanh c¸c mÆt hµng (trõ c¸c mÆt hµng nhµ n-íc cÊm);
c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong mét m«i tr-êng c¹nh tranh lµnh m¹nh,
ng-êi mua cã quyÒn lùa chän ng-êi b¸n cßn ng-êi b¸n b¸n g×, b¸n nh- thÕ
nµo phô thuéc vµo kh¶ n¨ng cña m×nh. Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng, nhµ
n-íc chñ tr-¬ng h×nh thµnh nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn, Nhµ n-íc khuyÕn
khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng trªn c¬ së tu©n thñ theo ph¸p luËt. Lîi
nhuËn lµ môc ®Ých chñ yÕu taä ra sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ
còng do sù c¹nh tranh nµy mµ thÞ tr-êng ngµy cµng ph¸t triÓn.
1.3. Yªu cÇu qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng
NghiÖp vô b¸n hµng tiªu thô hµng ho¸ liªn quan ®Õn tõng kh¸ch hµng,
tõng ph-¬ng thøc thanh to¸n vµ tõng mÆt hµng nhÊt ®Þnh.Do ®ã, c«ng t¸c qu¶n
lý nghiÖp vô b¸n hµng ®ßi hái ph¶i qu¶n lý c¸c chØ tiªu nh- qu¶n lý doanh thu,
t×nh h×nh thay ®æi tr¸ch nhiÖm vËt chÊt ë kh©u b¸n, t×nh h×nh tiªu thô vµ thu
håi tiÒn, t×nh h×nh c«ng nî vµ thanh to¸n c«ng nî vÒ c¸c kho¶n thanh to¸n
c«ng nî vÒ c¸c kho¶n ph¶i thu cña ng-êi mua, qu¶n lý gi¸ vèn cña hµng ho¸
®· tiªu thô…qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng cÇn b¸m s¸t c¸c yªu cÇu sau:
+ Qu¶n lý sù vËn ®éng cña tõng mÆt hµng trong qu¸ tr×nh xuÊt- nhËptån kho trªn c¸c chØ tiªu sè l-îng, chÊt l-îng vµ gi¸ trÞ
+ N¾m b¾t theo dâi chÆt chÏ tõng ph-¬ng thøc b¸n hµng,tõng thÓ thøc
thanh to¸n,tõng kh¸ch hµng vµ tõng lo¹i hµng ho¸ tiªu thô
+ §«n ®èc thanh to¸n, thu håi ®Çy ®ñ tiÒn hµng.
+TÝnh to¸n x¸c ®Þnh tõng lo¹i ho¹t ®éng cña doanh nghiªp.
+ Thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi nhµ n-íc theo chÕ ®é quy ®Þnh.
1.4. NhiÖm vô cña kÕ to¸n b¸n hµng
H¹ch to¸n kÕ to¸n cã vai trß quan träng trong hÖ thèng qu¶n lý kinh
doanh, nã lµ c«ng cô quan träng phôc vô cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý vèn cña c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi
nã lµ nguån th«ng tin sè liÖu tin cËy ®Ó nhµ n-íc ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ
quèc d©n, kiÓm tra, kiÓm so¸t cña c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc. Do ®ã, kÕ to¸n b¸n
hµng cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau:
Ghi chÐp ph¶n ¸nh kÞp thêi ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c t×nh h×nh b¸n hµng cña
doanh nghiÖp c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ sè l-¬ng hµng b¸n trªn tõng mÆt hµng, tõng ®Þa
®iÓm b¸n hµng, tõng ph-¬ng thøc b¸n hµng.
TÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tæng gi¸ tÝnh to¸n cña hµng b¸n ra bao
gåm c¶ doanh thu b¸n hµng, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra cña tõng nhãm hµng,
tõng ho¸ ®¬n kh¸ch hµng, tõng ®¬n vÞ trùc thuéc( theo c¸c cña hµng, quÇy
hµng…).
X¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ mua thùc tÕ cña l-îng hµng ®· tiªu thô ®ång
thêi ph©n bæ phÝ thu mua cho hµng tiªu thô nh»m x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ b¸n hµng.
KiÓm tra, ®«n ®èc t×nh h×nh thu håi vµ qu¶n lý tiÒn hµng, qu¶n lý kh¸ch
nî theo dâi chi tiÕt theo tõng kh¸ch hµng, l« hµng sè tiÒn kh¸ch nî, thêi h¹n
vµ t×nh h×nh tr¶ nî…
TËp hîp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng, thùc tÕ
ph¸t sinh vµ kÕt chuyÓn (hay ph©n bæ), cho phÐp b¸n hµng cho hµng tiªu thô
lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®inh kÕt qu¶ kinh doanh.
Cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt vÒ t×nh h×nh b¸n hµng, phôc vô cho viÖc
chØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Tham m-u cho l·nh ®¹o vÒ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh b¸n
hµng
1.5. §Æc ®iÓm nghiÖp vô b¸n hµng trong doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
B¸n hµng lµ kh©u cuèi cïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp th-¬ng m¹i. Th«ng qua b¸n hµng , gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña
hµng ho¸ ®-îc thùc hiÖn: vèn cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i ®-¬c chuyÓn tõ
h×nh th¸i hiÖn vËt sang h×nh th¸i gi¸ trÞ, doanh nghiÖp thu håi ®-îc vèn bá
ra,bï ®¾p ®-îc chi phÝ vµ cã nguån tÝc luü ®Ó më réng kinh doanh. NghiÖp vô
b¸n hµng cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cã ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nh- sau:
1.5.1. Ph-¬ng thøc vµ h×nh thøc b¸n hµng :
C¸c doanh nghiÖp kinh doanh th-¬ng m¹i cã thÓ b¸n hµng theo nhiÒu
ph-¬ng thøc kh¸c nhau: b¸n bu«n, b¸n lÎ, ký göi, ®¹i lý…trong mçi ph-¬ng
thøc l¹i cã thÓ thùc hiÖn d-íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau.
1.5.1.1. B¸n bu«n
B¸n bu«n hµng ho¸ lµ ph-¬ng thøc b¸n hµng chñ yÕu cña c¸c ®¬n vÞ
th-¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt…®Ó thùc hiÖn b¸n ra hoÆc ®Ó gia c«ng
chÕ biÕn. §Æc ®iÓm cña hµng b¸n bu«n lµ hµng ho¸ vÉn n»m trong lÜnh vùc l-u
th«ng, ch-a ®-a vµo lÜnh vùc tiªu dïng, do vËy gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña
hµng ho¸ ch-a ®-îc thùc hiÖn. Hµng ho¸ th-êng ®-îc b¸n bu«n theo l« hoÆc
®-îc b¸n víi sè l-îng lín, gi¸ biÕn ®éng tuú thuéc vµo khèi l-îng hµng b¸n
vµ ph-¬ng thøc thanh to¸n.Trong b¸n bu«n th-êng bao gåm 2 ph-¬ng thøc:
a. B¸n bu«n hµng ho¸ qua kho:
B¸n bu«n hµng ho¸ qua kho lµ ph-¬ng thøc b¸n bu«n hµng ho¸ mµ
trong ®ã hµng ph¶i ®-îc xuÊt tõ kho b¶o qu¶n cña doanh nghiÖp. B¸n bu«n
hµng ho¸ qua kho cã thÓ thùc hiÖn d-íi 2 h×nh thøc:
* B¸n bu«n hµng ho¸ qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp.
Theo h×nh thøc nµy, bªn mua cö ®¹i diÖn ®Õn kho cña bªn b¸n ®Ó nhËn
hµng. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i xuÊt kho hµng ho¸, giao trùc tiÕp cho ®¹i diÖn
bªn mua. Sau khi ®¹i diÖn bªn mua nhËn ®ñ hµng, thanh to¸n tiÒn hoÆc chøng
nhËn nî, hµng ho¸ ®-îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
* B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng.
Theo h×nh thøc nµy, c¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký kÕt hoÆc theo ®¬n ®Æt
hµng doanh nghiÖp th-¬ng m¹i xuÊt kho hµng ho¸, dïng ph-¬ng tiÖn cña
m×nh hoÆc ®i thuª ngoµi, chuyÓn hµng ®Õn kho cña bªn mua hoÆc mét ®Þa
®iÓm mµ bªn mua quy ®Þnh trong hîp ®ång. Hµng ho¸ chuyÓn b¸n vÉn thuéc
quyÒn së h÷u cña bªn doanh nghiÖp th-¬ng m¹i, chØ khi nµo ®-îc bªn mua
kiÓm nhËn, thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n th× sè hµng chuyÓn giao míi
®-îc coi lµ tiªu thô; ng-êi b¸n mÊt quyÒn së h÷u sè hµng ®· giao. Chi phÝ vËn
chuyÓn do doanh nghiÖp th-¬ng m¹i chÞu hay bªn mua chÞu lµ do sù tho¶
thuËn tõ tr-íc gi÷a hai bªn. NÕu doanh nghiÖp th-¬ng m¹i chÞu chi phÝ vËn
chuyÓn, sÏ ®-îc tÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng. NÕu bªn mua chÞu chi phÝ vËn
chuyÓn, sÏ ph¶i thu tiÒn cña bªn mua.
b. B¸n bu«n hµng ho¸ vËn chuyÓn th¼ng.
Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i sau khi mua hµng, nhËn hµng mua kh«ng
®-a vÒ nhËp kho mµ chuyÓn b¸n th¼ng cho bªn mua. Ph-¬ng thøc nµy cã thÓ
thùc hiÖn theo hai h×nh thøc:
* B¸n bu«n hµng ho¸ vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp
Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i sau khi mua hµng, giao trùc tiÕp cho ®¹i
diÖn cña bªn mua t¹i kho ng-êi b¸n. Sau khi giao, nhËn, ®¹i diÖn bªn mua ký
nhËn ®ñ hµng bªn mua ®· thanh to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn nî, hµng ho¸ ®-îc
x¸c nhËn lµ tiªu thô.
* B¸n bu«n hµng ho¸ vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc chuyÓn hµng.
Theo h×nh thøc chuyÓn hµng nµy, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i sau khi
mua hµng nhËn hµng mua, dïng ph-¬ng tiÖn vËn t¶i cña m×nh hoÆc thuª ngoµi
vËn chuyÓn hµng ®Õn giao cho bªn mua ë ®Þa ®iÓm ®· ®-îc tho¶ thuËn. Hµng
ho¸ chuyÓn b¸n trong tr-êng hîp nµy vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i. Khi nhËn tiÒn cña bªn mua thanh to¸n hoÆc giÊy b¸o cña
bªn mua ®· nhËn ®-¬c hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n th× hµng ho¸ chuyÓn ®i
míi ®-îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
1.5.1.2. B¸n lÎ.
B¸n lÎ hµng ho¸ lµ ph-¬ng thøc b¸n hµng trùc tiÕp cho ng-êi tiªu
dïng, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ hoÆc c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ tËp thÓ mua vÒ mang tÝnh chÊt
tiªu dïng néi bé. B¸n hµng theo ph-¬ng thøc nµy cã ®Æc ®iÓm lµ hµng ho¸ ®·
ra khái lÜnh vùc l-u th«ng vµ ®i vµo lÜnh vùc tiªu dïng, gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö
dông cña hµng ho¸ ®· ®-îc th-c hiÖn. B¸n lÎ th-êng b¸n ®¬n chiÕc hoÆc sè
l-îng nhá, gi¸ b¸n th-êng æn ®Þnh. B¸n lÎ cã thÓ thùc hiÖn d-íi c¸c h×nh thøc
sau:
a. B¸n lÎ thu tiÒn tËp trung.
§©y lµ h×nh thøc b¸n hµng mµ trong ®ã, t¸ch rêi nghiÖp vô thu tiÒn cña
ng-êi mua vµ nghiÖp vô giao hµng cho ng-êi mua. Mçi quÇy hµng cã mét
nh©n viªn thu tiÒn lµm nhiÖm vô thu tiÒn cña kh¸ch; viÕt c¸c ho¸ ®¬n hoÆc tÝch
kª cho kh¸ch ®Ó kh¸ch ®Õn nhËn hµng ë quÇy hµng do nh©n viªn b¸n hµng
giao. HÕt ca b¸n hµng, nh©n viªn b¸n hµng c¨n cø vµo ho¸ ®¬n vµ tÝch kª giao
hµng cho kh¸ch hoÆc kiÓm kª hµng ho¸ tån quÇy ®Ó x¸c ®Þnh sè l-îng hµng ®·
b¸n trong ngµy vµ lËp b¸o c¸o b¸n hµng. Nh©n viªn thu tiÒn lµm giÊy nép tiÒn
vµ nép tiÒn b¸n hµng cho thñ quü.
b. B¸n lÎ thu tiÒn trùc tiÕp.
Theo h×nh thøc nµy, nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp thu tiÒn cña kh¸ch vµ
giao hµng cho kh¸ch. HÕt ca, hÕt ngµy b¸n hµng, nh©n viªn b¸n hµng lµm giÊy
nép tiÒn vµ nép tiÒn cho thñ quü. §ång thêi, kiÓm kª hµng ho¸ tån quÇy ®Ó
x¸c ®Þnh sè l-îng hµng ®· b¸n trong ca, trong ngµy vµ lËp b¸o b¸n hµng.
c. B¸n lÎ tù phôc vô (tù chän)
Kh¸ch hµng tù chän lÊy hµng ho¸, mang ®Õn bµn tÝnh tiÒn vµ thanh to¸n
tiÒn hµng. Nh©n viªn thu tiÒn kiÓm hµng, tÝnh tiÒn lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ thu
tiÒn cña kh¸ch hµng. Nh©n viªn b¸n hµng cã tr¸ch nhiÖm h-íng dÉn kh¸ch
hµng vµ qu¶n lý hµng ho¸ ë quÇy hµng do m×nh phô tr¸ch.
d. H×nh thøc b¸n tr¶ gãp
Theo h×nh thøc nµy, ng-êi mua hµng ®-îc tr¶ tiÒn mua hµng thµnh
nhiÒu lÇn cho doanh nghiÖp th-¬ng m¹i, ngoµi sè tiÒn thu theo gi¸ b¸n th«ng
th-êng cßn thu thªm ng-êi mua mét kho¶n l·i do tr¶ chËm.VÒ thùc chÊt,
ng-êi b¸n chØ mÊt quyÒn së h÷u khi ng-êi mua thanh to¸n hÕt tiÒn hµng. Tuy
nhiªn, vÒ mÆt h¹ch to¸n, khi giao hµng cho ng-êi mua, hµng ho¸ b¸n tr¶ gãp
®-îc coi lµ tiªu thô, bªn b¸n ghi nhËn doanh thu.
e. H×nh thøc b¸n hµng t- ®éng
B¸n hµng tù ®éng lµ h×nh thøc b¸n lÎ hµng ho¸ mµ trong ®ã, c¸c doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i sö dông c¸c m¸y b¸n hµng tù ®éng chuyªn dïng cho mét
hoÆc mét vµi lo¹i hµng nµo ®ã ®Æt ë c¸c n¬i c«ng céng kh¸ch hµng sau khi bá
tiÒn vµo m¸y, m¸y tù ®éng ®Èy hµng cho ng-êi mua.
1.5.1.3.Ph-¬ng thøc göi hµng ®¹i lý b¸n hay ký göi hµng ho¸
§©y lµ ph-¬ng thøc b¸n hµng mµ trong ®ã, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
giao hµng cho c¬ së ®¹i lý, ký göi ®Ó cho c¬ së nµy trùc tiÕp b¸n hµng, bªn
nhËn lµm ®¹i lý ký göi sÏ trùc tiÕp b¸n hµng, thanh to¸n tiÒn hµng vµ ®-îc
h-ëng hoa hång ®¹i lý b¸n, sè hµng chuyÓn giao cho c¸c c¬ së ®¹i lý, ký göi
vÉn thuéc vÒ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cho ®Õn khi doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
®-îc c¬ së ®¹i lý, ký göi thanh to¸n tiÒn hay chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc th«ng
b¸o vÒ sè hµng ®· b¸n ®-îc, doanh nghiÖp míi mÊt quyÒn së h÷u sè hµng nµy.
1.5.2. Ph¹m vi hµng ho¸ ®· b¸n
Hµng ho¸ ®-îc coi lµ ®· hoµn thµnh viÖc b¸n trong doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i, ®-îc ghi nhËn doanh thu b¸n hµng ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn
nhÊt ®Þnh. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, ®-îc coi lµ hµng ho¸ ®· b¸n ph¶i tho¶
m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:
+ Hµng ho¸ ph¶i ®-îc th«ng qua qu¸ tr×nh mua b¸n vµ thanh to¸n theo
mét ph-¬ng thøc nhÊt ®Þnh.
+ Hµng ho¸ ph¶i ®-îc chuyÓn quyÒn së h÷u tõ doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i (bªn b¸n) sang bªn mua vµ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i ®· thu ®-îc tiÒn hay
mét loaÞ hµng ho¸ kh¸c hoÆc ®-îc ng-êi mua chÊp nhËn nî.
+ Hµng ho¸ b¸n ra phô thuéc diÖn kinh doanh cña doanh nghiÖp do
doanh nghiÖp mua vµo hoÆc gia c«ng, chÕ biÕn hay nhËn vèn gãp, cÊp ph¸t
tÆng th-ëng.
* Ngoµi ra c¸c tr-êng hîp sau ®©y còng ®-îc coi lµ hµng b¸n:
+ Hµng ho¸ xuÊt ®Ó ®æi lÊy hµng ho¸ kh¸c (hµng ®èi l-u).
+ Hµng ho¸ xuÊt ®Ó tr¶ l-¬ng, th-ëng cho c«ng nh©n viªn, thanh to¸n
thu nhËp cho c¸c thµnh viªn cña doanh nghiÖp.
+ Hµng ho¸ xuÊt lµm quµ biÕu tÆng, qu¶ng c¸o, chµo hµng…
+ Hµng ho¸ xuÊt dïng trong néi bé phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
+ Hµng ho¸ hao hôt, tæn thÊt trong kh©u b¸n do bªn mua chÞu.
1.5.3. Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu
Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u
vÒ s¶n phÈm hµng ho¸, lao vô tõ ng-êi b¸n sang ng-êi mua. Nãi c¸ch kh¸c,
thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm ng-êi mua tr¶ tiÒn cho ng-êi b¸n
hay ng-êi mua chËp nhËn thanh to¸n sè hµng ho¸ s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô
…mµ ng-êi b¸n ®· chuyÓn giao.
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (chuÈn mùc sè 14), doanh thu b¸n
hµng ®-îc ghi nhËn khi ®ång thêi tho¶ m·n 5 ®iÒu kiÖn:
+ Ng-êi b¸n ®· chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn víi
quyÕn së h÷u s¶n phÈm hoÆc hµng ho¸ cho ng-êi mua.
+ Ng-êi b¸n kh«ng cßn n¾m gi÷ quyÒn qu¶n lý hµng ho¸ nh- ng-êi
së h÷u hµng ho¸ hoÆc kiÓm so¸t hµng ho¸.
+ Doanh thu ®-¬c x¸c ®Þnh t-¬ng ®èi ch¾c ch¾n.
+ Ng-êi b¸n ®· thu ®-îc hoÆc sÏ thu ®-îc lîi Ých kinh tÕ tõ giao dÞch
b¸n hµng.
+X¸c ®Þnh ®-îc chi phÝ liªn quan ®Õn giao dÞch b¸n hµng.
1.6. C¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n
Sau khi giao hµng cho bªn mua vµ nhËn ®-îc chÊp nhËn thanh to¸n bªn
b¸n cã thÓ nhËn tiÒn hµng theo nhiÒu ph-¬ng thøc kh¸c nhau tuú vµo sù tÝn
nhiÖm tho¶ thuËn gi÷a 2 bªn mµ lùa chän c¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n cho phï
hîp. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cã thÓ ¸p dông 2 ph-¬ng thøc
thanh to¸n:
1.6.1. Thanh to¸n trùc tiÕp
Sau khi kh¸ch hµng nhËn ®-¬c hµng, kh¸ch hµng thanh to¸n ngay tiÒn
cho doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cã thÓ b»ng tiÒn mÆt hoÆc b»ng tiÒn t¹m øng,
b»ng chuyÓn kho¶n hay thanh to¸n b»ng hµng( hµng ®æi hµng).
1.6.2. Thanh to¸n tr¶ chËm
Kh¸ch hµng ®· nhËn ®-îc hµng nh-ng ch-a thanh to¸n tiÒn cho doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i. ViÖc thanh to¸n tr¶ chËm cã thÓ thùc hiÖn theo ®iÒu kiÖn
tÝn dông u ®±i theo tho° thuËn. Ch¼ng h³n ®iÒu kiÖn “1/10, n/20”, cã nghÜa l¯
trong 10 ngµy ®Çu tiªn kÓ tõ ngµy chÊp nhËn nî, nÕu ng-êi mua thanh to¸n
c«ng nî sÏ ®-îc h-ëng chiÕt khÊu 10%, kÓ tõ ngµy thø 11 ®Õn ngµy thø 20
ng-êi mua ph¶i thanh to¸n toµn bé c«ng nî lµ n. NÕu 20 ngµy mµ ng-êi mua
ch-a thanh to¸n nî th× hä sÏ ph¶i chÞu l·i suÊt tÝn dông.
1.7. KÕ to¸n chi tiÕt nghiÖp vô b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
KÕ to¸n chi tiÕt b¸n hµng ®ßi hái ph¶n ¸nh c¶ vÒ gi¸ trÞ, sè l-îng, chÊt
l-îng cña tõng mÆt hµng theo tõng kho vµ tõng ng-êi phô tr¸ch. Thùc tÕ hiÖn
nay cã 3 ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ sau:
1.7.1. Ph-¬ng ph¸p thÎ song song.
Ph-¬ng ph¸p thÎ song song lµ ph-¬ng ph¸p mµ t¹i kho vµ t¹i bé phËn kÕ
to¸n b¸n hµng ®Òu cïng sö dông thÎ ®Ó ghi sè s¶n phÈm, hµng ho¸.
T¹i kho: thñ kho dïng thÎ kho ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån
hµng ho¸ vÒ sè l-îng. Mçi chøng tõ ghi vµo mét dßng cña thÎ kho. ThÎ kho
®-îc më cho tõng ®Þa ®iÓm b¸n hµng. Cuèi th¸ng, thñ kho tiÕn hµng tæng céng
sè nhËp-xuÊt, tÝnh ra sè tån kho vÒ mÆt sè l-îng theo tõng danh ®iÓm hµng
ho¸.
T¹i phßng kÕ to¸n: kÕ to¸n b¸n hµng më thÎ chi tiÕt cho tõng danh ®iÓm
hµng ho¸ t-¬ng øng víi thÎ kho më ë kho. ThÎ nµy cã néi dung t-¬ng tù thÎ
kho chØ kh¸c lµ theo dâi c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú, khi nhËn
®-îc c¸c chøng tõ nhËp- xuÊt kho do thñ kho chuyÓn tíi, nh©n viªn kÕ to¸n
b¸n hµng ph¶i kiÓm tra ®èi chiÕu ghi ®¬n gi¸ h¹ch to¸n vµo vµ tÝnh ra sè tiÒn,
sau ®ã lÇn l-ît ghi c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt vµo c¸c thÎ kÕ to¸n chi tiÕt hµng
ho¸ cã liªn quan. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh céng thÎ vµ ®èi chiÕu víi thÎ kho.
§Ó thùc hiÖn ®èi chiÕu gi÷a kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt, kÕ to¸n ph¶i
c¨n cø vµo c¸c thÎ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó lËp b¶ng tæng hîp nhËp- xuÊt- tån kho vÒ
mÆt gi¸ trÞ cña tõng lo¹i hµng ho¸. Sè liÖu cña b¶ng nµy ®-îc ®èi chiÕu víi sè
liÖu cña phÇn kÕ to¸n tæng hîp.
Ngoµi ra, ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ thÎ kho, nh©n viªn kÕ to¸n b¸n hµng cßn
më sæ ®¨ng ký thÎ kho, khi giao thÎ kho cho thñ kho, kÕ to¸n ph¶i ghi vµo sæ.
S¬ ®å 01: Chi tiÕt hµng ho¸ theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song
PhiÕu nhËp kho
ThÎ kho
Sæ, thÎ kÕ to¸n
chi tiÕt
PhiÕu xuÊt kho
B¶ng tæng hîp nhËp
xuÊt, tån kho hµng ho¸
KÕ to¸n tæng
hîp
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Quan hÖ ®èi chiÕu
Ghi cuèi th¸ng
1.7.2. Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
Trong ph-¬ng ph¸p nµy, t¹i kho thñ kho sö dông thÎ kÕ to¸n chi tiÕt
hµng ho¸ gièng ph-¬ng ph¸p thÎ song song.T¹i phßng kÕ to¸n, kÕ to¸n kh«ng
më thÎ chi tiÕt mµ më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó h¹ch to¸n sè l-îng vµ sè
tiÒn tõng danh ®iÓm b¸n hµng theo tõng kho. Sæ nµy ghi mçi th¸ng mét lÇn
vµo cuèi th¸ng trªn c¬ së chøng tõ nhËp, xuÊt ph¸t sinh trong th¸ng cña tõng
hµng ho¸, mçi thø chØ ghi mét dßng trong sæ. Cuèi th¸ng ®èi chiÕu sè l-îng
hµng ho¸ trªn sæ lu©n chuyÓn víi thÎ kho, ®èi chiÕu sè tiÒn víi kÕ to¸n tæng
hîp.
S¬ ®å 02: KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiªu lu©n chuyÓn
Chøng tõ nhËp
B¶ng kª nhËp
hµng ho¸
ThÎ kho
Sæ ®èi chiÕu lu©n
chuyÓn
Chøng tõ xuÊt
Ghi chó:
KÕ to¸n tæng hîp
B¶ng kª xuÊt
hµng ho¸
Ghi hµng ngµy
Quan hÖ ®èi chiÕu
Ghi cuèi th¸ng
1.7.3. Ph-¬ng ph¸p sæ sè dTheo ph-¬ng ph¸p sæ sè d-, t¹i kho c«ng viÖc cña thñ kho gièng nhhai ph-¬ng ph¸p trªn. Ngoµi ra theo ®Þnh kú, sau khi ghi thÎ kho kÕ to¸n lËp
phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ nép cho kÕ to¸n kÌm theo c¸c chøng tõ nhËp,
xuÊt hµng ho¸.
Ngoµi ra thñ kho cßn ph¶i ghi sè l-îng hµng ho¸ tån kho cuèi th¸ng
theo tõng danh ®iÓm hµng ho¸ vµo sæ sè d-. Sæ sè d- ®-¬c kÕ to¸n më cho
tõng kho vµ dïng cho c¶ n¨m , tr-íc ngµy cuèi th¸ng kÕ to¸n giao cho thñ kho
®Ó ghi vµo sæ. Ghi xong thñ kho ph¶i göi vµo phßng kÕ to¸n vµ tÝnh thµnh tiÒn.
T¹i phßng kÕ to¸n: nh©n viªn kÕ to¸n theo ®Þnh kú ph¶i xuèng kho ®Ó
h-íng dÉn vµ kiÓm tra viÖc ghi chÐp thÎ kho cña thñ kho vµ thu nhËn chøng
tõ. Khi nhËn ®-îc chøng tõ, kÕ to¸n kiÓm tra vµ tÝnh gi¸ theo tõng chøng tõ (
gi¸ h¹ch to¸n) tæng céng sè tiÒn vµ ghi vµo cét sè tiÒn trªn phiÕu giao nhËn
chøng tõ.
§ång thêi ghi sè tiÒn võa tÝnh ®-îc cña tõng mÆt hµng (nhËp riªng, xuÊt
riªng) vµo b¶ng luü kÕ nhËp-xuÊt-tån kho hµng ho¸. B¶ng nµy ®-îc më cho
tõng kho, mçi kho mét tê ®-îc ghi trªn c¬ së c¸c phiÕu giao nhËn chøng tõ
nhËp, xuÊt hµng ho¸.
TiÕp ®ã céng sè tiÒn nhËp , xuÊt trong th¸ng vµ dùa vµo sè d- ®Çu th¸ng
®Ó tÝnh ra sè d- cuèi th¸ng cña tõng mÆt hµng. Sè d- nµy ®-îc dïng ®Ó ®èi
chiÕu víi sè d- trªn sæ sè d-.
S¬ ®å 03: KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo ph-¬ng ph¸p sæ sè dChøng tõ
nhËp
ThÎ kho
PhiÕu giao nhËn
chøng tõ nhËp
Sæ sè d-
Chøng tõ
xuÊt
B¶ng luü kÕ
N-X-T
PhiÕu giao nhËn
chøng tõ xuÊt
B¶ng tæng hîp
N-X-T
KÕ to¸n
tæng hîp
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Quan hÖ ®èi chiÕu
Ghi cuèi th¸ng
1.8. KÕ to¸n tæng hîp nghiÖp vô b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
1.8.1. KÕ to¸n gi¸ vèn hµng b¸n
TÝnh gi¸ hµng ho¸ vÒ thùc chÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña hµng
ho¸. Theo quy ®Þnh hµng ho¸ ®-îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) tøc lµ hµng
ho¸ khi nhËp kho hay xuÊt kho ®Ìu ®-îc ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch theo gi¸ thÞ
tr-êng.
Gi¸ gèc ghi sæ cña hµng ho¸ ®-îc tÝnh nh- sau:
Gi¸ thùc tÕ ghi sæ gåm gi¸ trÞ mua cña hµng ho¸ (gi¸ mua ghi trªn ho¸
®¬n cña ng-êi b¸n ®· ®-¬c trõ vµo chi phÝ th-¬ng m¹i vµ gi¶m gi¸ hµng mua
®-îc h-ëng, céng c¸c chi phÝ gia c«ng, hoµn thiÖn vµ céng c¸c lo¹i thuÕ
kh«ng ®-îc hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ thu mua thùc tÕ (chi phÝ vËn chuyÓn, bèc
dì, chi phÝ bao b×, chi phÝ thu nua, chi phÝ thuª kho thuª b·i, tiÒn ph¹t l-u
hµng, l-u kho, l-u b·i….).
§Ó x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) ghi sæ cña hµng ho¸ xuÊt kho trong
kú, tuú theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña tõng doanh nghiÖp, tuú thuéc vµo yªu cÇu
qu¶n lý tr×nh ®é nghiÖp vô kÕ to¸n cã thÓ sö dông mét sè ph-¬ng ph¸p sau ®©y
theo nguyªn t¾c nhÊt qu¸n, nÕu thay ®æi ph-¬ng ph¸p ph¶i gi¶i thÝch râ rµng.
1.8.1.1. Ph-¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, gi¸ gèc hµng ho¸ xuÊt trong thêi k× ®-îc tÝnh
theo gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n (b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷, b×nh qu©n cuèi kú tr-íc,
b×nh qu©n mçi lÇn nhËp).
Gi¸ thùc tÕ hµng
ho¸ xuÊt dïng
a.
=
Sè l-îng hµng
ho¸ xuÊt dïng
x
Gi¸ trÞ ®¬n vÞ
b×nh qu©n hµng
ho¸ xuÊt
Ph-¬ng ph¸p ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷
Ph-¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ lµm nh-ng ®é chÝnh x¸c kh«ng cao, h¬n
n÷a c«ng viÖc tÝnh to¸n dån vµo cuèi th¸ng g©y ¶nh h-ëng tíi c«ng t¸c quyÕt
to¸n nãi chung
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh
qu©n c¶ kú dù tr÷
Gi¸ gèc hµng ho¸ tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú
=
Sè l-îng hµng ho¸ tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú
b. Ph-¬ng ph¸p ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tr-íc
Ph-¬ng ph¸p nµy kh¸ ®¬n gi¶n, ph¶n ¸nh kÞp thêi biÕn ®éng cña hµng
ho¸ tuy nhiªn kh«ng chÝnh x¸c v× kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng cña hµng ho¸
kú nµy.
GiÊ ®¬n vÞ b×nh qu©n
cuèi kú tr-íc
c.
=
Gi¸ gèc hµng ho¸ tån kho ®Çu kú
Sè l-îng thùc tÕ hµng ho¸ tån ®Çu kú
Ph-¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ sau mçi lÇn nhËp.
Ph-¬ng ph¸p nµy kh¾c phôc ®-îc nh-îc ®iÓm cña hai ph-¬ng ph¸p
trªn, laÞ võa chÝnh x¸c võa cËp nhËt. Nh-îc ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ tèn
nhiÒu c«ng vµ ph¶i tÝnh to¸n nhiÒu lÇn.
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh
qu©n sau mçi
lÇn nh©p
Gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ tån kho sau mçi lÇn nhËp
=
Sè l-îng thùc tÕ hµng ho¸ tån sau mçi lÇn nhËp
1.8.1.2. Ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc- xuÊt tr-íc (FIFO)
Theo ph-¬ng ph¸p nµy gi¶ thiÕt r»ng hµng ho¸ nµo nhËp tr-íc th× xuÊt
tr-íc, xuÊt hÕt sè nhËp tr-íc råi míi ®Õn sè nhËp sau theo gi¸ thùc tÕ cña tõng
sè hµng xuÊt.
Nãi c¸ch kh¸c, c¬ s¬ cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ gi¸ gèc cña hµng ho¸ mua
tr-íc sÏ ®-îc dïng lµm gi¸ ®Ó tÝnh gi¸ hµng ho¸ mua tr-íc. Do vËy, gi¸ trÞ
hµng ho¸ tån kho cuèi kú sÏ lµ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ mua vµo sau cïng.
Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong tr-êng hîp gi¸ c¶ æn ®Þnh hoÆc cã xu h-íng
gi¶m.
1.8.1.3. Ph-¬ng ph¸p nhËp sau- xuÊt tr-íc (LIFO)
Ph-¬ng ph¸p nµy gi¶ ®Þnh nh÷ng hµng ho¸ mua sau cïng ®-îc xuÊt
tr-íc tiªn. Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong tr-êng hîp l¹m ph¸t.
1.8.1.4. Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, hµng ho¸ ®-îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ theo ®¬n chiÕc
hay tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp kho cho ®Õn lóc xuÊt dïng. Khi xuÊt
hµng ho¸ sÏ tÝnh theo gi¸ gèc. Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng sö dông víi c¸c lo¹i
hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao vµ cã tÝnh t¸ch biÖt.
1.8.2. KÕ to¸n doanh thu b¸n hµng
1.8.2.1. Chøng tõ sö dông
Tuú theo ph-¬ng thøc, h×nh thøc b¸n hµng, h¹ch to¸n b¸n hµng sö dông c¸c
chøng tõ kÕ to¸n sau
+ Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng hay ho¸ ®¬n b¸n hµng.
+ PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé.
+ PhiÕu xuÊt kho hµng göi b¸n ®¹i lý.
+ B¸o c¸o b¸n hµng, b¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô, b¶ng thanh to¸n
hµng ®¹i lý ( ký göi).
+ ThÎ quÇy hµng, giÊy nép tiÒn, b¶ng kª nhËn hµng vµ thanh to¸n hµng
ngµy.
+Ho¸ ®¬n b¸n lÎ
+C¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan( chøng tõ ®Æc thï nh- tem, vÐ, thÎ in
s½n mÖnh gi¸…)
1.8.2.2 . Tµi kho¶n sö dông
§Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n liªn quan gi¸ b¸n, doanh thu vµ c¸c ho¸ ®¬n
kho¶n ghi gi¶m doanh thu vÒ b¸n hµng cïng víi doanh thu thuÇn vÒ b¸n hµng,
kÕ to¸n sö dung c¸c kho¶n sau ®©y:
a. TK 511 “doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô“
TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh tæng doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cïng c¸c
kho¶n gi¶m trõ doanh thu. Tõ ®ã x¸c ®Þnh DTT trong kú cña doanh nghiÖp.
Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n nh- sau:
Bªn nî
+ Kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n, chiÕt khÊu th-¬ng m¹i khi b¸n hµng vµ
doanh thu b¸n hµng bÞ tr¶ l¹i.
+ Sè thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ GTGT tÝnh theo
ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp ph¶i nép tÝnh theo DTBH thùc tÕ.
+ KÕt chuyÓn DTT vÒ tiªu thô trong kú.
Bªn cã: Ph¶n ¸nh tæng doanh thu tiªu thô trong kú.
Tµi kho¶n 511 cuèi kú kh«ng cã sè d- vµ chi tiÕt lµ 4 tµi kho¶n cÊp hai d-íi
d©y:
+ TK 5111 “doanh thu b²n h¯ng ho²”: tµi kho¶n nµy ®-îc s- dông chñ
yÕu trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i.
+ TK 5112 “doanh thu b²n c²c th¯nh phÈm”: t¯i kho°n n¯y ®îc sð
dông chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt chÊt nh- c«ng nghiÖp, n«ng
nghiÖp, x©y l¾p…
+ TK 5113 “ doanh thu cung cÊp dÞch vô”: t¯i kho°n n¯y ®îc sö dông
chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp dÞch vô, du lÞch, vËn t¶i, b-u ®iÖn hµng ho¸,
dÞch vô khoa häc kÜ thuËt, dÞch vô may ®o, dÞch vô söu ch÷a ®ång hå…
+ TK 5114 “doanh thu trî cÊp, trî gi²”: t¯i kho°n n¯y ®îc sö dông ®Ó
ph¶n ¸nh kho¶n mµ nhµ n-íc trî cÊp, trî gi¸ cho doanh nghiÖp, trong tr-êng
hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn nhiÖm vô cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô theo yªu
cÇu cña nhµ n-íc.
Khi ph¶n ¸nh doanh nghiÖp b¸n hµng, bªn cã TK 511 cÇn ph©n biÖt theo tõng
tr-êng hîp:
. Hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t-îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo
ph-¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, doanh thu b¸n hµng ghi theo gi¸ b¸n ch-a thuÕ
GTGT.
. Hµng ho¸, dÞch vô thu«c ®èi t-îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo
ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t-îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ
gia t¨ng theo ph-¬ng ph¸p xuÊt khÈu, doanh thu b¸n hµng ghi theo gi¸ tÝnh
to¸n víi ng-êi mua gåm c¶ thuÕ ph¶i chÞu .
- Xem thêm -