Đề bài: “Sự cần thiết trong việc thiết lập cơ chế quản lý tài chính đối với doanh
nghiệp ngoài quốc doanh”
Tóm tắt nội dung:
1. Khái quát về doanh nghiệp ngoài quốc doanh (DN-NQD)
- Khái niệm:
- Phân loại:
- Đặc điểm:
- Xu hướng phát triển:
2. Cơ chế quản lý tài chính đối với DN-NQD:
- Những nội dung chủ yếu trong cơ ché quản lý tài chính DN-NQD
- Sự cần thiết phải thiết lập cơ chế quản lý tài chính DN-NQD
3. Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp NQD ë ViÖt Nam hiÖn nay
- Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp NQD ë ViÖt Nam hiÖn nay
- Nh÷ng thµnh tùu chung ®· ®¹t ®îc
- Nh÷ng h¹n chÕ cña c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh DNNQD
4. Thiết lập cơ chế quản lý tài chính đối với DN-NQD ở nước ta
Nội dung chi tiết:
1. Khái quát về doanh nghiệp ngoài quốc doanh (DN-NQD)
- Khái niệm: DNNQD ë níc ta hiÖn nay chÝnh lµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo luËt doanh
nghiÖp ®ã lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ tån t¹i díi c¸c h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (TNHH),
c«ng ty cæ phÇn (CTCP), c«ng ty hîp danh vµ doanh nghiÖp t nh©n (DNTN), do mét hay nhiÒu
ngêi ®øng ra lµm chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng tµi s¶n cña m×nh (h÷u h¹n hay v« h¹n) vÒ mäi
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. TÊt nhiªn còng ph¶i kÓ ®Õn c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ víi møc vèn
ph¸p ®Þnh thÊp h¬n vèn ph¸p ®Þnh cña doanh nghiÖp t nh©n. §©y lµ lo¹i h×nh kinh tÕ hé gia ®×nh
kinh doanh trong mét sè ngµnh nghÒ nh n«ng nghiÖp, thñ c«ng, dÞch vô vµ bu«n b¸n nhá. Nh×n
chung, bé phËn chÝnh, quan träng nhÊt trong khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh chÝnh lµ c¸c c«ng
ty bao gåm C«ng ty TNHH, C«ng ty cæ phÇn, C«ng ty hîp danh vµ doanh nghiÖp t nh©n.
- Phân loại:
C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n:
- C«ng ty TNHH cã hai thµnh viªn trë lªn: lµ doanh nghiÖp trong ®ã thµnh viªn chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c cña doanh nghiÖp trong ph¹m vi sè vèn ®·
cam kÕt gãp vµo doanh nghiÖp (tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n). Thµnh viªn cã thÓ lµ tæ chøc, c¸ nh©n sè lîng thµnh viªn kh«ng qu¸ 50 vµ kh«ng ®îc quyÒn ph¸t hµnh cæ phiÕu.
-1-
- C«ng ty TNHH mét thµnh viªn lµ doanh nghiÖp do mét tæ chøc lµm chñ së h÷u, chñ së
h÷u chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c cña doanh nghiÖp trong ph¹m
vi sè vèn cña doanh nghiÖp vµ còng kh«ng ®îc quyÒn ph¸t hµnh cæ phiÕu.
C«ng ty cæ phÇn
- Doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ ®îc chia thµnh cæ phÇn, sè lîng cæ ®«ng tèi thiÓu lµ 3 vµ chØ
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c trong ph¹m vi sè vèn ®· gãp vµo doanh
nghiÖp. C«ng ty cæ phÇn cã quyÒn ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng.
C«ng ty hîp danh
- Lµ lo¹i doanh nghiÖp cã Ýt nhÊt hai thµnh viªn hîp danh; ngoµi c¸c thµnh viªn hîp danh,
cã thÓ cã thµnh viªn gãp vèn, thµnh viªn hîp danh ph¶i lµ c¸ nh©n, cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ uy
tÝn nghÒ nghiÖp vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c
nghÜa vô tµi chÝnh cña c«ng ty (tr¸ch nhiÖm v« h¹n). Thµnh viªn gãp vèn chØ chÞu tr¸ch nhiÖm
trªn lîng vèn gãp cña m×nh vµo doanh nghiÖp. C«ng ty hîp danh kh«ng ®îc ph¸t hµnh chøng
kho¸n.
Doanh nghiÖp t nh©n
- Lµ doanh nghiÖp do mét c¸ nh©n lµm chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña
m×nh vÒ mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Ngoµi ra, khu vùc kinh tÕ NQD hay khu vùc kinh tÕ t nh©n cßn cã thÓ ®îc ph©n chia theo
hiÕn ph¸p bao gåm c¸c h×nh thøc kinh tÕ sau:
- Kinh tÕ c¸ thÓ: ®îc hiÓu lµ h×nh thøc kinh tÕ cña mét hé gia ®×nh hay mét c¸ nh©n ho¹t
®éng dùa trªn quan hÖ së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ lao ®éng cña chÝnh hé hay c¸ nh©n ®ã,
kh«ng thuª mín lao ®éng lµm thuª.
- Kinh tÕ tiÓu chñ: lµ h×nh thøc kinh tÕ do mét chñ tæ chøc, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh, ho¹t
®éng trªn c¬ së së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ cã sö dông lao ®éng thuª mín ngoµi lao ®éng
cña chñ; quy m« vèn ®Çu t vµ lao ®éng nhá h¬n cña c¸c h×nh thøc doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hoÆc c«ng ty cæ phÇn.
- Kinh tÕ t b¶n t nh©n: bao gåm c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty hîp danh,
doanh nghiÖp t nh©n vµ c«ng ty cæ phÇn ®îc thµnh lËp theo luËt Doanh nghiÖp.
Trªn ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau vÒ c¸c bé phËn cÊu thµnh nªn khu vùc kinh
tÕ ngoµi quèc doanh, së dÜ cã nh÷ng sù ph©n chia h¬i kh¸c nhau nh vËy lµ v× mçi c¸ch ph©n lo¹i
dùa trªn mét tiªu thøc, mét c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau. Tuy nhiªn, tùu trung l¹i, chóng ta cã thÓ
hiÓu doanh nghiÖp NQD lµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng thuéc së h÷u nhµ níc, vµ tÊt nhiªn lµ kh«ng
ph¶i c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi (nh ®· tr×nh bµy ë trªn). §©y lµ mét bé phËn kh«ng
thÓ thiÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mét phÇn trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cña níc
ta. Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ nhiÖm vô quan träng ®Ó ®i ®Õn th¾ng lîi cuèi
cïng trong c«ng cuéc ®æi míi, c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
- Đặc điểm:
- Thø nhÊt, vèn trong c¸c doanh nghiÖp t nh©n xÐt vÒ quyÒn së h÷u ®Òu lµ vèn tù cã hoÆc
®i vay cña c¸ nh©n hoÆc nhãm c¸ nh©n bÊt kÓ doanh nghiÖp t nh©n ®ã ho¹t ®éng díi h×nh thøc
nµo C«ng ty TNHH, C«ng ty hîp danh, C«ng ty cæ phÇn hay doanh nghiÖp t nh©n. T¹i c¸c níc x·
héi chñ nghÜa nh ë níc ta, nh×n chung c¸c doanh nghiÖp t nh©n ®Òu cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n
hÑp, cha ph¸t huy hÕt thÕ m¹nh, ho¹t ®éng mang tÝnh nhá lÎ, sù vô, thiÕu nh÷ng ®Þnh híng chiÕn
lîc s¶n xuÊt kinh doanh l©u dµi æn ®Þnh, kinh doanh chñ yÕu trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn,
th¬ng m¹i dÞch vô, hµng thñ c«ng. Sau ®ã lµ tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt l¹c hËu, ®©y lµ mét trong
-2-
nh÷ng thiÖt thßi cña doanh nghiÖp t nh©n so víi doanh nghiÖp nhµ níc. Trong khi doanh nghiÖp
nhµ níc ®îc cung cÊp thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, do nguån vèn lín tõ ng©n s¸ch vµ tµi trî níc
ngoµi th× c¸c doanh nghiÖp t nh©n sö dông c«ng nghÖ l¹c hËu h¬n, cã mét sè m¸y mãc ®· qu¸ cò
kÜ, hÕt thêi gian sö dông, thËm chÝ cã mét sè lµ do doanh nghiÖp nhµ níc thanh lý. TiÕp theo ph¶i
nãi ®Õn tr×nh ®é qu¶n lý cßn nhiÒu yÕu kÐm, bÊt cËp trong khu vùc kinh tÕ t nh©n. C¸c doanh
nghiÖp t nh©n thêng cã kiÕn thøc vµ kh¶ n¨ng kinh doanh rÊt h¹n chÕ, nh÷ng hiÓu biÕt vÒ khoa
häc kinh tÕ hay nghiÖp vô kinh doanh rÊt s¬ sµi, bªn c¹nh ®ã lµ nhËn thøc vµ kiÕn thøc vÒ ph¸p
luËt, th«ng tin thÞ trêng ngay trong níc chø cha nãi ®Õn quèc tÕ cßn nhiÒu thiÕu sãt vµ yÕu kÐm.
TÊt nhiªn, t×nh tr¹ng trªn còng mét phÇn lµ do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan mang l¹i, ®ã lµ chiÕn
tranh, thêi kú bÞ bao v©y cÊm vËn, thêi k× thùc hiÖn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu
bao cÊp vµ mét sè ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi kh¸c. Vµ còng kh«ng ph¶i toµn bé c¸c doanh nghiÖp t
nh©n ®Òu l©m vµo t×nh c¶nh trªn, kh«ng thiÕu nh÷ng doanh nghiÖp t nh©n lµm ¨n hiÖu qu¶ cao, v¬n lªn lµ nh÷ng ®iÓn h×nh tiªu biÓu lµ tÊm g¬ng ®Ó c¸c doanh nghiÖp kh¸c noi theo phÊn ®Êu.
Tr×nh ®é ph¸t triÓn yÕu kÐm cña khu vùc kinh tÕ t nh©n nh trªn chÝnh lµ mét giai ®o¹n mµ nhiÒu
nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ®ang ph¸t triÓn nh níc ta vÉn thêng tr¶i qua. Vµ viÖc thiÕt lËp mét c¬
chÕ tµi chÝnh hoµn thiÖn h¬n cho khu vùc kinh tÕ nµy chÝnh lµ mét ph¬ng c¸ch ®Ó rót ng¾n thêi
gian, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t nh©n.
- §Æc ®iÓm thø hai cÇn nh¾c ®Õn ë ®©y lµ do doanh nghiÖp t nh©n lµ thuéc së h÷u t nh©n,
kh«ng ph¶i së h÷u nhµ níc, quyÒn së h÷u nµy ®îc ph¸p luËt thõa nhËn vµ b¶o vÖ. C¸ nh©n hay
nhãm c¸ nh©n ®îc quyÒn tæ chøc ho¹t ®éng cho doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña m×nh, vµ thùc
hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp theo nh÷ng g× ph¸p luËt quy
®Þnh. Còng chÝnh v× thÕ mµ doanh nghiÖp t nh©n kh«ng chÞu sù ®iÒu tiÕt mét c¸ch trùc tiÕp theo
c¬ chÕ mÖnh lÖnh hµnh chÝnh cña nhµ níc. Nhµ níc kh«ng thÓ can thiÖp qu¸ trùc tiÕp hay th«
b¹o ®Õn qu¸ tr×nh vËn hµnh vµ tæ chøc ho¹t ®éng cña c¸c DNNQD. §iÒu nµy kh«ng gièng víi c¸c
DNNN, vµ cµng kh¸c biÖt râ rÖt víi nh÷ng g× mµ c¬ chÕ cò ®· thÓ hiÖn. Nhng nh vËy kh«ng cã
nghÜa r»ng nhµ níc kh«ng cã vai trß g× ®èi víi sù ph¸t triÓn cña DNNQD. Ngîc l¹i, nhµ níc ¶nh
hëng s©u x¾c ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c DNNQD trªn mäi ph¬ng diÖn th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch,
®Þnh híng vµ ®êng lèi chØ ®¹o, th«ng qua hÖ thèng ph¸p luËt mµ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh còng lµ
mét bé phËn trong ®ã. §©y còng chÝnh lµ ®Æc ®iÓm cÇn hÕt søc lu ý khi nghiªn cøu ®Ó thiÕt lËp
mét c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh DNNQD
2. Cơ chế quản lý tài chính đối với DN-NQD:
- Những nội dung chủ yếu trong cơ ché quản lý tài chính DN-NQD
Trªn gi¸c ®é qu¶n lý nhµ níc, mét c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi chung
vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nãi riªng ®îc h×nh thµnh th«ng qua viÖc quy ®Þnh vµ qu¶n lý
c¸c mÆt sau:
+ Sù thµnh lËp vµ ®¨ng kÝ kinh doanh
+ Qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n
+ Qu¶n lý doanh thu chÝ phÝ
+ Qu¶n lý lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi nhuËn
+ ChÕ ®é kÕ to¸n kiÓm to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh
- Sự cần thiết phải thiết lập cơ chế quản lý tài chính DN-NQD
-3-
ViÖc thiÕt lËp c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp NQD lµ mét nhiÖm vô thùc sù cÇn
thiÕt vµ mang tÝnh cÊp b¸ch cao trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay.
Tríc hÕt, viÖc x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®éc lËp vµ chÝnh thøc ®èi víi DNNQD
sÏ chøng tá quan ®iÓm râ rµng cña §¶ng vµ Nhµ níc ta trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ®èi víi
khu vùc kinh tÕ nµy. §iÒu ®ã còng thÓ hiÖn §¶ng vµ Nhµ níc ®èi xö b×nh ®¼ng nh nhau ®èi víi
c¸c khu vùc kinh tÕ dï ®ã lµ kinh tÕ quèc doanh hay ngoµi quèc doanh. §iÒu nµy hoµn toµn phï
hîp víi ®êng lèi ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta.
Mét c¬ chÕ nh vËy sÏ ®a doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trë thµnh mét bé phËn cÊu thµnh
nªn nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®éc lËp vµ b×nh ®¼ng víi c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c, chÊm døt c¶m gi¸c
bÞ "lÐp vÕ", ®èi xö kh«ng c«ng b»ng khi ph¶i ho¹t ®éng "nhê" c¬ chÕ dµnh cho doanh nghiÖp nhµ
níc. Còng nhê ®ã, viÖc thùc hiÖn vai trß qu¶n lý nhµ níc ®èi víi khu vùc kinh tÕ nµy ®îc thuËn
lîi h¬n, phï hîp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng vÒ së h÷u, quy m« vµ h×nh thøc ho¹t ®éng.
H¬n thÕ n÷a, ch¾c ch¾n víi c¬ chÕ míi phï hîp vµ hiÖu qu¶ h¬n, c¸c doanh nghiÖp NQD
sÏ kh«ng ngõng t¨ng quy m« ®Çu t, tÝch cùc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ øng dông nh÷ng tiÕn
bé khoa häc vµo s¶n xuÊt. Qua ®ã, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¹o thªm nhiÒu cña c¶i vËt chÊt
cho ®Êt níc, vµ gãp phÇn quan träng trong c«ng cuéc hoµn thµnh th¾ng lîi sù nghiÖp c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. KÝch thÝch ®Çu t trong níc, ph¸t huy néi lùc lµ mét chiÕn lîc ®óng ®¾n
l©u dµi cña níc ta trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ.
Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong nh÷ng n¨m qua ®· vµ ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn
nhanh m¹nh, ®ãng gãp quan träng vµo thµnh tùu ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña ®Êt níc, v× vËy viÖc
thiÕt lËp c¬ chÕ qu¶n lý phï hîp vµ xøng ®¸ng víi vÞ thÕ cña khu vùc kinh tÕ nµy lµ viÖc lµm cÇn
thiÕt. H¬n n÷a, t¨ng cêng qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi khu vùc kinh tÕ NQD lµ mét nh©n tè quan
träng trong viÖc chèng th©t thu thuÕ, t¨ng thu cho ng©n s¸ch, h¹n chÕ hiÖn tîng l·ng phÝ, trèn lËu
thuÕ vµ gian lËn th¬ng m¹i.
Tãm l¹i, thiÕt lËp c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh lµ c«ng t¸c cÇn thiÕt vµ mang tÝnh cÊp b¸ch cao.
C¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®éc lËp t¬ng xøng víi vÞ thÕ vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ
nµy sÏ ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho nªn kinh tÕ níc ta c¶ tríc m¾t vµ l©u dµi.
3. Thiết lập cơ chế quản lý tài chính đối với DN-NQD ở nước ta
Chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, tµi chÝnh lµ vÊn ®Ò cèt tö cña doanh nghiÖp c¬ chÕ ph¸p
lý tµi chÝnh ®óng ®¾n vµ th«ng tho¸ng lµ ®iÒu rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®èi víi tõng khèi doanh
nghiÖp NQD. Trong thêi ®iÓm hiÖn nay, chóng ta nªn b¾t ®Çu c«ng t¸c x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬
chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi DNNQD b»ng viÖc ban hµnh mét NghÞ ®Þnh quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ tµi
chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp NQD. §©y lµ mét vÊn ®Ò kh«ng thÓ chËm chÔ ®îc n÷a. ViÖc ban
hµnh mét NghÞ ®Þnh nh vËy sÏ mang l¹i nh÷ng t¸c dông sau ®èi víi viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n
lý tµi chÝnh ®èi víi DNNQD: i) T¹o ra mét nÒn t¶ng thèng nhÊt, c¨n b¶n cho c¸c quan hÖ tµi
chÝnh trong khu vùc KTTN, mµ theo ®ã, c¸c v¨n b¶n híng dÉn cô thÓ tõng mÆt trong quan hÖ tµi
chÝnh doanh nghiÖp cã mét c¬ së chung, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng thèng nhÊt vµ ph¸t huy hiÖu lùc
cña c¸c v¨n b¶n ®ã; ii) C¸c v¨n b¶n díi cÊp nghÞ ®Þnh nµy sÏ bÞ lo¹i bá nÕu kh«ng cßn phï hîp
víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i, tr¸nh t×nh tr¹ng kh«ng thèng nhÊt, thËm chÝ lµ tr¸i ngîc gi÷a c¸c v¨n b¶n
cïng cÊp; iii) N©ng cao hiÖu qu¶, h¹n chÕ nh÷ng thiÕu sãt trong viÖc thùc hiÖn LuËt doanh
nghiÖp; iv) T¹o ra mét v¨n b¶n ph¸p luËt ngang cÊp víi NghÞ ®Þnh 59/N§_CP vµ NghÞ ®Þnh
27/N§_CP söa ®æi bæ xung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 59, do ®ã t¸ch ®îc c¬ chÕ trong qu¶n lý
tµi chÝnh ®èi víi DNNQD vµ DNNN, ®ång thêi t¹o sù b×nh ®¼ng trong mèi quan hÖ gi÷a hai khu
-4-
vùc kinh tÕ nµy. Môc tiªu cña viÖc ban hµnh NghÞ ®Þnh nµy lµ quy ®Þnh râ rµng vµ c«ng khai
nh÷ng vÊn ®Ò nhµ níc yªu cÇu ph¶i qu¶n lý thèng nhÊt cã tÝnh nguyªn t¾c nh qu¶n lý vèn tµi s¶n,
doanh thu chi phÝ, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, l¬ng, b¶o hiÓm x· héi, trÝch lËp c¸c quü b¾t buéc ®èi
víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc ®Æc biÖt vµ nh÷ng híng dÉn lµm c¨n cø cho doanh
nghiÖp lùa chän tæ chøc viÖc huy ®éng vèn, néi dung, h×nh thøc, ph¬ng ph¸p tr¶ l¬ng, ph©n phèi
thu nhËp... C¸c doanh nghiÖp NQD ®îc yªu cÇu ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh cña
ph¸p luËt vÒ b¶o vÒ quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng nh viÖc trÝch ®ãng b¶o hiÓm x· héi, trich quü dù
phßng mÊt viÖc, c«ng khai tµi chÝnh... NghÞ ®Þnh nµy còng cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh sù kh¸c biÖt gi÷a
c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ viÖc x¸c ®Þnh nghÜa vô nép thuÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn
cho c¸c doanh nghiÖp NQD tiÕp cËn víi nh÷ng néi dung vÒ qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp theo
th«ng lÖ quèc tÕ. C¨n cø trªn nh÷ng t¸c dông môc ®Ých vµ c¸c yªu cÇu nªu trªn, mét NghÞ ®Þnh
nh vËy ®· vµ ®ang ®îc ChÝnh phñ chØ ®¹o Bé tµi chÝnh vµ c¸c bé ngµnh cã liªn quan thùc hiÖn.
Trong ®ã, chó ý vµo c¸c néi dung sau ®©y:
- Qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n:
Vèn cña doanh nghiÖp gåm vèn thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp vµ vèn huy ®éng. §èi víi
nh÷ng ngµnh nghÒ ph¸p luËt cã quy ®Þnh vÒ vèn ph¸p ®Þnh th× vèn thùc tÕ cña doanh nghiÖp
kh«ng ®îc thÊp h¬n møc vèn ph¸p ®Þnh. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña phÇn vèn gãp gi÷a c¸c thµnh
viªn ®îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c th¬ng lîng nhÊt trÝ trong néi bé c¸c thµnh viªn cña doanh
nghiÖp theo nh÷ng quy ®Þnh hiÖn cã cña ph¸p luËt (vÝ dô nh §iÒu 23 LuËt doanh nghiÖp) vµ cã sù
chøng kiÕn, träng tµi cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.
Doanh nghiÖp tÊt nhiªn ®îc phÐp thay ®æi vèn ®iÒu lÖ hoÆc vèn ®Çu t cña chñ së h÷u
doanh nghiÖp, nhng viÖc thay ®æi nµy ph¶i thùc hiÖn theo tr×nh tù vµ quy ®Þnh cña Ph¸p luËt. C¸c
vÊn ®Ò cô thÓ xung quanh quy ®Þnh nµy bao gåm thêi gian ®¨ng ký thay ®æi vèn, giíi h¹n vÒ vèn
ph¸p ®Þnh, vµ c«ng bè ra ®¹i chóng vÒ viÖc thay ®æi vèn cña doanh nghiÖp.
Doanh nghiÖp ®îc sö dông mäi h×nh thøc huy ®éng vèn ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
*C«ng ty TNHH ®îc sö dông c¸c h×nh thøc sau:
a) Vay vèn tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông trong vµ ngoµi níc
b) Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty
c) Vay c¸ nh©n trong vµ ngoµi c«ng ty
d) Vay cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n níc ngoµi theo c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt
Héi ®ång thµnh viªn ®îc quyÕt ®Þnh thêi ®iÓm, ph¬ng thøc møc vèn huy ®éng. C«ng ty
TNHH kh«ng ®îc ph¸t hµnh cæ phiÕu
*C«ng ty cæ phÇn ®îc huy ®éng theo c¸c c¸ch thøc sau:
a) Vay vèn tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông trong vµ ngoµi níc
b) Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty, tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi vµ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu kh¸c
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ ®iÒu lÖ c«ng ty
c) Vay c¸ nh©n trong vµ ngoµi c«ng ty
d) T¨ng vèn cæ phÇn b¨ng ph¸t hµnh cæ phiÕu
e) Vay cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n níc ngoµi theo c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt
Héi ®ång qu¶n trÞ quyÕt ®Þnh lo¹i, tæng gi¸ trÞ, møc gi¸ vµ thêi ®iÓm ph¸t hµnh tr¸i phiÕu
cæ phiÕu.
*C«ng ty hîp danh, doanh nghiÖp t nh©n ®îc sö dông c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn sau:
-5-
a) Vay vèn tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông trong vµ ngoµi níc theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt
b) Vay c¸ nh©n trong vµ ngoµi c«ng ty
Thµnh viªn hîp danh cña c«ng ty hîp danh, Chñ doanh nghiÖp t nh©n quyÕt ®Þnh thêi
®iÓm, ph¬ng thøc, møcvèn huy ®éng.
C«ng ty hîp danh, doanh nghiÖp t nh©n kh«ng ®îc ph¸t hµnh bÊt cø mét lo¹i chøng kho¸n
nµo.
TiÕp theo, Doanh nghiÖp ®îc chñ ®éng lùa chän h×nh thøc ®Çu t, kÓ c¶ liªn doanh, gãp
vèn vµo doanh nghiÖp kh¸c, chñ ®éng më réng quy m« vµ ngµnh, nghÒ kinh doanh.
- §Çu t mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ c¸c chøng chØ cã gi¸ trÞ ë thÞ trêng chøng kho¸n theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n;
- §Çu t trùc tiÕp vµo c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nhng kh«ng tham gia vµo viÖc gi¸m
s¸t ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ®ã
- §Çu t ®ång thêi tham gia trùc tiÕp vµo c«ng viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c
c¬ së nµy.
- §Çu t ra níc ngoµi theo luËt ®Þnh.
- Trêng hîp doanh nghiÖp sö dông gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó gãp vèn liªn doanh ph¶i
thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Trong trêng hîp gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp cã sù thay ®æi, doanh nghiÖp ®îc ®Ò
nghÞ c¬ quan ®¨ng kÝ kinh doanh chØ ®Þnh tæ chøc cã thÈm quyÒn thùc hiÖn viÖc ®¸nh gi¸ l¹i tµi
s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp, nhng kh«ng ®îc thay ®æi tû lÖ vèn gãp ban ®Çu. Gi¸ tµi s¶n cè
®Þnh ph¶i ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së gi¸ trÞ thÞ trêng t¹i thêi ®iÓm ®¸nh gi¸ l¹i.
Tæn thÊt tµi s¶n cña doanh nghiÖp lµ sù mÊt m¸t, h háng tµi s¶n cña doanh nghiÖp do c¸c
nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan g©y ra
- Doanh nghiÖp ph¶i x¸c®Þnh râ nguyªn nh©n g©y tæn thÊt tµi s¶n, gi¸ trÞ tæn thÊt
vµ cã ph¬ng ¸n xö lý cô thÓ.
- §èi víi nh÷ng tæn thÊt do nguyªn nh©n chñ quan, doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c
®Þnh møc ®é thiÖt h¹i vµ tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ngêi cã liªn quan ®Ó buéc ®Òn bï thiÖt h¹i
- §èi víi tæn thÊt do nguyªn nh©n kh¸ch quan, Héi ®ång qu¶n trÞ, Héi ®ång thµnh
viªn hoÆc gi¸m ®èc ( ®èi víi doanh nghiÖp kh«ng cã héi ®ång qu¶n trÞ, Héi ®ång thµnh viªn)
ph¶i lËp ph¬ng ¸n xö lý cô thÓ.
Doanh nghiÖp cã quyÒn chñ ®éng nhîng b¸n thanh lý tµi s¶n thuéc së h÷u cña doanh
nghiÖp, chªnh lÖch gi÷a sè tiÒn thu ®îc do nhîng b¸n thanh lý tµi s¶n víi gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi
s¶n nhîng b¸n thanh lý vµ chi phÝ nhîng b¸n thanh lý tµi s¶n ®îc h¹ch to¸n vµo kÕt qu¶ kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
- Qu¶n lý doanh thu chi phÝ:
Doanh thu cña doanh nghiÖp bao gåm doanh thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, gia
c«ng vµ doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c.
- Doanh thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ gia c«ng bao gåm:
a) Toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp thu vÒ tõ viÖc b¸n hµng ho¸, dÞch vô vµ tiÒn gia
c«ng sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n chiÕt khÊu b¸n hµng, gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
b) Thu tõ phÇn trî cña Nhµ níc khi thùc hiÖn viÖc cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô theo
®¬n ®Æt hµng cña Nhµ níc.
-6-
c) Gi¸ trÞ c¸c s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô ®em biÕu tÆng, cho hoÆc tiªu dïng trong
néi bé doanh nghiÖp.
Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ gia c«ng lµ khi hµng
ho¸, dÞch vô ®· ®îc cung cÊp, ngêi mua ngêi ®Æt hµng ®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n.
Doanh thu tõ ho¹t ®éng kh¸c gåm thu tõ ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt; thu tõ ho¹t ®éng
mua b¸n tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, cæ phiÕu; thu tõ ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n; thu l·i tiÒn göi, l·i cho
vay; thu tiÒn ph¹t, nî ph¶i thu ®· xo¸ nay thu håi ®îc; thu do hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng ®·
trÝch n¨m tríc nhng kh«ng sö dông ®Õn vµ c¸c kho¶n thu kh¸c.
Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh t¹i LuËt thuÕ Thu nhËp
doanh nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh luËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp
Toµn bé chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thùc tÕ ph¸t sinh cña doanh nghiÖp cã
chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ ®îc h¹ch to¸n vµo sæ kÕ to¸n.
- Chi phÝ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ gia c«ng bao gåm:
a) Chi phÝ nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu, ®éng lùc: lµ gi¸ trÞ cña nguyªn nhiªn vËt liÖu, ®éng
lùc ®· sö dông vµ tiªu hao thùc tÕ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
b) Chi phÝ tiÒn l¬ng: lµ c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, chi phÝ cã tÝnh chÊt tiÒn l¬ng doanh
nghiÖp ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp; tiÒn
¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n mang tÝnh chÊt tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ®· chi.
c) C¸c kho¶n trÝch nép b¶o hiÔm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn cho ngêi lao
®éng theo quy ®Þnh thuéc tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp ®îc sö dông lao ®éng;
d) Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ sè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho ho¹t ®éng
s¶n xu©t kinh doanh trÝch trong kú;
e) Chi phÝ nghiªn cøu khoa häc, c«ng nghÖ, s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kÜ thuËt;
f) Chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh;
g) Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ c¸c chi phÝ tr¶ cho tæ chøc, c¸ nh©n ngoµi doanh nghiÖp vÒ
c¸c hµng ho¸, dÞch vô ®îc cung cÊp nh : tiÒn bèc v¸c, vËn chuyÓn, chi phÝ ®iÖn níc, ®iÖn tho¹i,
chi phÝ thuª s÷a ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, t vÊn, kiÓm to¸n, qu¶ng c¸o, b¶o hiÓm tµi s¶n, ®¹i lý, m«i
giíi uû th¸c xuÊt nhËp khÈu, chi tr¶ tiÒn thuª tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c dÞch vô kh¸c.
h) Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c bao gåm: C¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ, tiÒn thuª ®Êt ph¶i nép cã
liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô (trõ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp); chi tiÕp
t©n, kh¸nh tiÕt, giao dÞch, ®èi ngo¹i; chi b¶o hé lao ®éng tr¶ l·i ng©n hµng.
i) C¸c kho¶n chi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c bao gåm: dù phßng gi¶m gi¸ hµng
tån kho, dù phßng ph¶i thu khã ®ßi; Trî cÊp th«i viÖc cho ngêi lao ®éng theo quy ®Þnh; chi phÝ
cho thuª tµi s¶n; chi cho c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng, chi b¶o hµnh s¶n phÈm.
- Chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c gåm: chi phÝ cho viÖc mua, b¸n tr¸i phiÕu tÝn phiÕu cæ
phiÕu; dù phßng gi¶m gi¸ c¸clo¹i chøng kho¸n trong ho¹t ®éng tµi chÝnh; Chi phÝ cho ho¹t ®éng
liªn doanh, liªn kÕt, gãp vèn cæ phÇn; chi phÝ cho viÖc thu håi c¸c kho¶n nî, chi phÝ ®Ó thu tiÒn
ph¹t.
Doanh nghiÖp kh«ng ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh c¸c kho¶n sau ®©y:
+ C¸c kho¶n chi tiªu kh«ng cã chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ.
+ C¸c kho¶n chi kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp
nh chi trî cÊp khã kh¨n cho ngêi lao ®éng, chi ñng hé ®Þa ph¬ng, tæ chøc vµ c¸ nh©n.
+ C¸c kho¶n tiÒn ph¹t vi ph¹m ph¸p luËt.
-7-
+ C¸c kho¶n lç do liªn doanh, liªn kÕt, lç tõ ho¹t ®éng kh¸c;
+ C¸c kho¶n thiÖt h¹i ®îc ChÝnh phñ trî cÊp hoÆc ®îc c¸c c«ng ty b¶o hiÓm båi thêng
thay cho bªn g©y thiÖt h¹i.
+ C¸c kho¶n chi thuéc néi dung chi cña c¸c quü ®îc trÝch lËp sau thuÕ;
+ Chi ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, chi mua s¾m t¶i s¶n cè ®Þnh, c¸c kho¶n ®Çu t kh¸c;
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý ®îc trõ ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp
x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh t¹i LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh
LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
C¸c doanh nghiÖp ®îc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh vµ trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh phï hîp
víi ®Æc ®iÓm kinh doanh, yªu cÇu qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp, nhng ph¶i æn ®Þnh víi
ph¬ng ph¸p ®· chän.
Møc khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh hîp lý ®Ó tÝnh thu
nhËp chÞu thuÕ, doanh nghiÖp thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña LuËt thuÕ vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña
Nhµ níc.
§Ó thu håi vèn nhanh vµ t¨ng kh¶ n¨ng ®Çu t, më réng s¶n xuÊt, doanh nghiÖp cã thÓ trÝch
khÊu hao lín h¬n møc tèi ®a theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Tuy nhiªn tríc m¾t chØ nªn ¸p dông
mét c¸ch cã ®iÒu kiÖn vµ nªn giao cho mét c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn thÈm ®Þnh nhu cÇu
vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp.
VÒ chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn ®¨ng kÝ hîp ®ång lao
®éng víi c¬ quan qu¶n lý lao ®éng, c¬ quan B¶o hiÓm x· héi t¹i ®Þa bµn. §èi víi c¬ quan thuÕ
trùc tiÕp qu¶n lý doanh nghiÖp th× kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng doanh nghiÖp tr¶ cho ngêi lao ®éng
theo hîp ®ång lao ®éng ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh hîp lý ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu
thuÕ.
Trêng hîp doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn ®¨ng ký hîp ®ång lao ®éng víi c¸c c¬ quan
chøc n¨ng, th× tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n mang tÝnh chÊt tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho
ngêi lao ®éng ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh hîp lý ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ c¨n cø vµo møc
tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng b×nh qu©n cña tõng ngµnh nghÒ t¹i ®Þa ph¬ng do UBND tØnh, thµnh phè trùc
thuéc Trung ¬ng quy ®Þnh.
ViÖc trÝch nép BHXH vÉn ph¶i c¨n cø vµ dùa trªn hîp ®ång lao ®éng vµ tiÒn l¬ng, tiÒn
c«ng doanh nghiÖp tr¶ cho ngêi lao ®éng, ®èi víi c¸c trêng hîp doanh nghiÖp kh«ng lËp hîp
®ång lao ®éng th× viÖc trÝch nép BHXH ®îc tÝnh dùa trªn nh÷ng quy ®Þnh do UBND tØnh thµnh
phè trùc thuéc Trung ¬ng quy ®Þnh cho tõng ngµnh nghÒ.
Doanh nghiÖp cã thÓ ®îc quyÒn tù x©y dùng vµ thùc hiÖn ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt (nh
®Þnh møc tiªu hao nguyªn, nhiªn vËt liÖu, ®Þnh møc lao ®éng, ®Þnh møc c¸c kho¶n chi phÝ gi¸n
tiÕp) phï hîp víi tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt, møc ®é
trang thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp trªn c¬ së ®¶m b¶o tiÕt kiÖm, h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao n¨ng suÊt lao
®éng vµ chÊt lîng s¶n phÈm.
Doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh vÒ møc chi tiÕp kh¸ch, héi häp, giao dÞch, ®èi ngo¹i nhng
ph¶i ®¶m b¶o hîp lý vµ ph¶i g½n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp.
- Qu¶n lý thu nhËp vµ ph©n phèi thu nhËp
Thu nhËp cña doanh nghiÖp lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a doanh thu trõ c¸c chi phÝ cã liªn
quan vµ kho¶n thuÕ thu nhËp ph¶i nép. Thu nhËp cña doanh nghiÖp bao gåm thu nhËp tõ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thu nhËp tõ ho¹t ®éng kh¸c.
-8-
Thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a doanh thu tõ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh trõ ®i chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh thùc tÕ cã chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ
cña s¶n phÈm, hµng hãa, dÞch vô ®· tiªu thô vµ kho¶n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép ( tÝnh
riªng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh).
Thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c
trõ ®i c¸c chi phÝ hîp lý, hîp lÖ cña nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i
nép (tÝnh cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c)
Thu nhËp cña doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh hµng n¨m khi kÕt thóc n¨m tµi chÝnh.
Doanh nghiÖp ph¶i lËp b¶ng kª khai c¸c lo¹i thuÕ ph¶i nép vµ nép thuÕ ®Çy ®ñ ®óng h¹n
theo quy ®Þnh cña tõng luËt thuÕ. KÕt thóc n¨m tµi chÝnh, doanh nghiÖp ph¶i quyÕt to¸n thuÕ víi
c¬ quan thuÕ theo quy ®Þnh cña Ph¸p luËt.
ViÖc ph©n phèi thu nhËp sau thuÕ cña doanh nghiÖp do ngêi chñ së h÷u quyÕt ®Þnh, trõ
viÖc trÝch lËp c¸c Quü theo quy ®Þnh cña Ph¸p luËt mµ cô thÓ lµ quy ®Þnh cña nghÞ ®Þnh. ThÈm
quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc ph©n phèi thu nhËp ®èi víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®îc thùc hiÖn theo
nguyªn t¾c sau:
+ §èi víi C«ng ty TNHH, Héi ®ång thµnh viªn quyÕt ®Þnh viÖc ph©n phèi thu nhËp.
+ §èi víi c«ng ty cæ phÇn, thu nhËp cña c«ng ty ®îc ph©n phèi theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ
cña c«ng ty (§iÒu lÖ c«ng ty do §¹i héi cæ ®«ng th«ng qua).
+ §èi víi doanh nghiÖp t nh©n, chñ doanh nghiÖp lµ ngêi cã quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc ph©n
phèi thu nhËp.
+ §èi víi c«ng ty hîp danh, thu nhËp cña c«ng ty ®îc ph©n phèi theo quy ®Þnh t¹i §iÒu lÖ
c«ng ty.
Sau khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thu nhËp cña c«ng ty ®îc ph©n phèi theo h×nh
thøc nh sau:
+ Trõ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh nhng kh«ng ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh
doanh ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ.
+ PhÇn cßn l¹i ®îc ph©n phèi, sö dông nh sau:
i) TrÝch lËp c¸c quü theo luËt ®Þnh:
Nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh trong mét sè ngµnh ®Æc thï mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i
trÝch lËp c¸c quü ®Æc biÖt tõ lîi nhuËn th× doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn trÝch lËp c¸c quü nµy theo
nh÷ng tû lÖ quy ®Þnh.
Quü dù phßng mÊt viÖc lµm
Quü khen thëng dù tÝnh lµ 10% thu nhËp sau thuÕ, møc thëng do doanh nghiÖp quyÕt
®Þnh.
ii) Tuú ®iÒu kiÖn vµ nhu cÇu cña tõng doanh nghiÖp, doanh nghiÖp cã thÓ trÝch lËp c¸c
quü ®îc nhµ níc khuyÕn khÝch nh: Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Ó sö dông vµo môc ®Ých t¨ng vèn ®Çu t,
më réng s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc ®æi míi c¶i tiÕn kü thuËt, thay ®æi quy tr×nh c«ng nghÖ, n©ng
cao chÊt lîng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. §èi víi phÇn thu nhËp sau thuÕ ®îc dïng ®Ó ®Çu t trë
l¹i cho s¶n xuÊt, kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ®îc ¸p dông møc khuyÕn khÝch ®Çu t cao nhÊt
phñ hîp víi c¸c quy ®Þnh t¹i c¸c LuËt thuÕ, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc; hay c¸c quü dù
phßng tµi chÝnh vµ c¸c quü kh¸c.
iii) Chia thu nhËp cho c¸c thµnh viªn gãp vèn, c¸c cæ ®«ng nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn quy
®Þnh t¹i ®iÒu 44,48 vµ 67 cña LuËt doanh nghiÖp
.
-9-
Nhµ níc thùc hiÖn hç trî ®èi víi doanh nghiÖp th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch u ®·i thuÕ, u ®·i
vÒ ®Çu t, u ®·i vÒ tÝn dông, b¶o l·nh hç trî tÝn dông khi cÇn.
- Qu¶n lý c«ng t¸c kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh:
Doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm më sæ kÕ to¸n, theo dâi ®Çy ®ñ chÝnh x¸c toµn bé tµi s¶n,
tiÒn vèn doanh nghiÖp ®ang qu¶n lý, ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh sö dông, biÕn ®éng tµi s¶n, tiÒn
vèn. Thùc hiÖn kÕ to¸n, thèng kª theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt, b¶o ®¶m viÖc ghi chÐp kÕ
to¸n ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®Çy ®ñ c¨n cø ph¸p lý, lËp b¸o c¸o tµi chÝnh trung thùc, kh¸ch quan vµ göi
®Çy ®ñ, ®óng h¹n theo quy ®Þnh.
Thêng xuyªn kiÓm tra, ®èi chiÕu t×nh h×nh c«ng nî, x¸c ®Þnh vµ ph©n lo¹i c¸c kho¶n nî
tån ®äng, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thu håi ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp./
Thùc hiÖn ®¨ng ký thuÕ, kª khai thuÕ, nép thuÕ vµ c¸c nghÜa vô tµi chÝnh theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt.
Mäi trêng hîp c¸c quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n, thèng kª vµ c¸c nghÜa vô tµi chÝnh ®Òu bÞ xö lý
theo ph¸p luËt. C¬ quan §¨ng ký kinh doanh phèi hîp víi c¬ quan ThuÕ kiÓm tra vµ xö lý c¸c trêng hîp vi ph¹m theo quy ®Þnh.
ViÖc ghi sæ kÕ to¸n ph¶i thùc hiÖn b»ng §ång ViÖt Nam. Trêng hîp cã ph¸t sinh c¸c
nghiÖp vô b»ng ngo¹i tÖ ph¶i quy ®æi thµnh ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ do Ng©n hµng nhµ níc
ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm thu, chi ngo¹i tÖ. ViÖc h¹ch to¸n ngo¹i tÖ, xö lý chªnh lÖch tû
gi¸ ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh ph¸p luËt.
N¨m tµi chÝnh cña doanh nghiÖp b¾t ®Çu tõ ngµy 01 th¸ng 01 n¨m d¬ng lÞch vµ kÕt thóc
vµo ngµy 31 th¸ng 12 cïng n¨m. N¨m tµi chÝnh ®Çu tiªn cña doanh nghiÖp b¾t ®Çu tõ ngµy ®îc
cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh vµ kÕt thóc vµo ngµy cuèi cïng cña n¨m ®ã.
KÕt thóc n¨m tµi chÝnh doanh nghiÖp ph¶i ;
+ LËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ b¸o c¸o thèng kª theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ tÝnh trung thùc, kh¸ch quan cña b¸o c¸o.
+ Göi b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m ®Õn c¬ quan thuÕ vµ c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh trong
thêi h¹n 90 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc n¨m tµi chÝnh.
+ §èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ c¸c c«ng ty kh¸c mµ ph¸p luËt yªu cÇu ph¶i ®îc kiÓm to¸n
th× b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m ph¶i ®îc kiÓm to¸n hoÆc cã sù x¸c nhËn cña tæ chøc kiÓm to¸n tríc khi tr×nh §¹i héi cæ ®«ng xem xÐt th«ng qua. Nhµ níc khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thùc
hiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m tríc khi göi cho c¬ quan thuÕ vµ c¬ quan ®¨ng ký
kinh doanh hoÆc tríc khi ph©n phèi thu nhËp.
Doanh nghiÖp ph¶i c«ng bè c«ng khai c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp, vÊn ®Ò nµy cÇn ®îc Bé tµi chÝnh vµ c¸c c¬ quan h÷u quan cã nh÷ng quy ®Þnh cÇn thiÕt.
TÊt nhiªn, c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn viÖc qu¶n trÞ, kinh doanh vµ nh÷ng th«ng tin kh«ng
thuéc ph¹m vi ph¶i c«ng khai th× doanh nghiÖp ®îc quyÒn gi÷ bÝ mËt: vÝ dô nh th«ng tin vÒ s¶n
phÈm míi, c¶i tiÕn kü thuËt, ®Çu t v.v
C¸c c«ng ty cæ phÇn cã cæ phiÕu niªm yÕt t¹i thÞ trêng chøng kho¸n tËp trung ph¶i thùc
hiÖn c«ng khai theo c¸c néi dung quy ®Þnh cña thÞ trêng chøng kho¸n.
- 10 -
- Xem thêm -