Tài liệu Hoàn thiện cấu trúc vốn của các công ty cổ phần niêm yết tại sở giao dịch chứng khoán tphcm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TPHCM ******** NGUYỄN THỊ THANH TRANG “HOAØN THIEÄN CAÁU TRUÙC VOÁN CUÛA CAÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN NIEÂM YEÁT TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN TP.HCM” Chuyên ngành : Kinh tế tài chính – Ngân hàng Mã số : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. HỒ THỦY TIÊN Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2009 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “HOÀN THIỆN CẤU TRÚC VỐN CỦA CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN NIÊM YẾT TẠI SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH” là công trình nghiên cứu của bản thân, được đúc kết từ quá trình học tập và nghiên cứu thực tiễn trong thời gian qua, dưới sự hướng dẫn của TS. HỒ THỦY TIÊN. Tác giả luận văn HVCH. NGUYỄN THỊ THANH TRANG LỜI CẢM ƠN “Bất kỳ người nào tôi gặp cũng có chỗ hơn tôi, đáng cho tôi học tập”-Pascal. Đối với tôi, câu nói trên hoàn toàn chính xác vì những thành quả mà tôi có được ngày hôm nay ngoài nỗ lực của chính bản thân mình còn nhờ sự giúp đỡ của những người xung quanh. Chính vì thế mà ngày hôm nay, khi hoàn tất xong Luận Văn Thạc Sĩ Kinh Tế này, tôi muốn gởi lời biết ơn chân thành nhất đến những người đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc đời tôi. Đó chính là ba mẹ, bạn bè và các giảng viên Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh. Đặc biệt, tôi xin gởi lời cảm ơn đến Người hướng dẫn khoa học của tôi – TS. HỒ THỦY TIÊN đã nhiệt tình hướng dẫn và chỉ bảo tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Để đáp lại tấm chân tình đó, tôi sẽ cố gắng vận dụng các kiến thức mà mình đã được trang bị vào thực tiễn cuộc sống một cách có hiệu quả nhất nhằm đem lại lợi ích cho mình và cho xã hội. Trân trọng. HVCH. NGUYỄN THỊ THANH TRANG DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DNNN: Coâng ty nhaø nöôùc EBIT : Earning Before Interest and Tax - Laõi tröôùc laõi vay vaø thueá EPS : Earning Per Share -Thu nhaäp treân moãi coå phaàn OTC : Over – The – Counter Maket - Thò tröôøng khoâng taäp trung PM : Processing Manager -Trung taâm xöû lyù thoâng tin P/E : Price/ Earning - Chæ soá giaù/ thu nhaäp SGDCK : Sở giao dịch chứng khoán TTCKVN : Thị trường chứng khoán Việt Nam. TTGDCK : Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn TTCK : Thò tröôøng chöùng khoaùn UBCKNN: Uûy ban chöùng khoaùn nhaø nöôùc WACC : Wighted Average Capital Cost - Chi phí söû duïng voán bình quaân CAPM : Capital Asset Pricing Model – Mô hình định giá tài sản vốn. CRA : Credit Rating Agency – Công ty định mức tín nhiệm. CTCP : Công ty cổ phần. IPO : Initial Public Offering – Việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng. SML : Stock Market Line – Đường thị trường chứng khoán. VN-Index : Chỉ số trung bình giá chứng khoán trên thị trường Việt Nam. MÔÛ ÑAÀU 1. SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Voán laø ñieàu kieän khoâng theå thieáu ñeå moät coâng ty ñöôïc thaønh laäp vaø tieán haønh caùc hoaït ñoäng saûn xuaát – kinh doanh. Do ñoù vieäc caùc coâng ty ra caùc quyeát ñònh huy ñoäng nguoàn voán nhö theá naøo ñeå taøi trôï cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh laø raát quan troïng. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån beàn vöõng ñoøi hoûi caùc coâng ty phaûi khoâng ngöøng naâng cao khaû naêng caïnh tranh, trong ñoù vaán ñeà naâng cao naêng löïc taøi chính vaø trình ñoä quaûn trò voán trôû neân ñaëc bieät quan troïng. Ñeå thöïc hieän thaønh coâng söù meänh treân, yeâu caàu caáp thieát ñaët ra cho caùc coâng ty laø phaûi huy ñoäng ñöôïc voán moät caùch hieäu quaû ñeå taøi trôï cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Ñaëc bieät trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ngaøy caøng saâu roäng hieän nay, caùc coâng ty noùi chung vaø caùc coâng ty coå phaàn TP.HCM noùi rieâng ñaõ vaø ñang ñoái maët vôùi söï caïnh tranh ngaøy caøng khoác lieät hôn bao giôø heát. Maët khaùc do thò tröôøng tieàn teä nöôùc ta vaãn chöa phaùt trieån ñaày ñuû, laïi theâm moät soá löôïng lôùn caùc coâng ty coù tình traïng kinh doanh khoâng oån ñònh neân vieäc huy ñoäng voán cuûa coâng ty töông ñoái khoù khaên. Veà vaán ñeà huy ñoäng voán, nhöõng nhaø quaûn lyù coâng ty tröôùc tieân quan taâm ñeán vieäc laøm theá naøo ñeå huy ñoäng ñöôïc löôïng voán caàn thieát cho coâng ty. Do vaäy, vaán ñeà huy ñoäng voán nhö theá naøo cho hieäu quaû trong tình hình kinh teá hieän nay ôû caùc coâng ty coå phaàn TP.HCM ngaøy caøng trôû neân caáp thieát. Vì nhöõng lyù do treân toâi choïn “Hoaøn thieän caáu truùc voán cuûa caùc coâng ty coå phaàn nieâm yeát taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn Tp.HCM” laøm luaän vaên thaïc syõ kinh teá nhaèm ñoùng goùp moät phaàn coâng söùc vaøo coâng cuoäc phaùt trieån caùc coâng ty coå phaàn TP.HCM trong tình hình môùi. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Treân cô sôû nghieân cöùu nhöõng lyù luaän cô baûn veà coâng ty coå phaàn, huy ñoäng voán, caáu truùc voán cuûa coâng ty coå phaàn. Luaän vaên taäp trung nghieân cöùu, phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng huy ñoäng voán vaø aûnh höôûng cuûa ñoøn caân nôï ñeán giaù trò coâng ty cuûa caùc coâng ty nieâm yeát taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn TPHCM, qua ñoù, ñeà ra moät soá giaûi phaùp môùi nhaèm goùp phaàn vaøo vieäc naâng cao hieäu quaû huy ñoäng voán cho caùc coâng ty coå phaàn trong thôøi gian tôùi. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU Laø tình hình söû duïng caùc coâng cuï huy ñoäng voán nhö : Phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu, vay nôï töø caùc ngaân haøng, caùc toå chöùc tín duïng cuûa caùc coâng ty nieâm yeát taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn TPHCM. Qua ñoù khaûo saùt caáu truùc voán nhaèm phaân tích aûnh höôûng cuûa ñoøn caân nôï ñoái vôùi giaù trò cuûa coâng ty. 4. PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Luaän vaên nghieân cöùu vaán ñeà huy ñoäng voán cuûa caùc coâng ty nieâm yeát taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn TPHCM tính ñeán 31/12/2008, trong ñoù nhaán maïnh ñeán khía caïnh huy ñoäng voán thoâng qua phaùt haønh traùi phieáu vaø coå phieáu coâng ty. Nhöõng nghieân cöùu veà caáu truùc voán ñeå phaân tích aûnh höôûng cuûa ñoøn caân nôï ñeán giaù trò cuûa coâng ty ñöôïc choïn maãu töø 30 coâng ty nieâm yeát taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn TPHCM vôùi soá lieäu baùo caùo taøi chính tính ñeán 31/12/2008. 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Baèng phöông phaùp phaân tích thoáng keâ, phaân tích hoài quy keát hôïp vôùi phaân tích baùo caùo taøi chính, luaän vaên seõ khaéc hoïa nhöõng khía caïnh chính trong böùc tranh huy ñoäng voán cuûa coâng ty nieâm yeát taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn TPHCM. Ñoàng thôøi ñaùnh giaù ñöôïc ñoøn caân nôï aûnh höôûng ñeán giaù trò coâng ty thoâng qua söï löïa choïn möùc caân ñoái giöõa nôï vaø voán coå phaàn cuûa 30 coâng ty nieâm yeát taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn TPHCM, qua ñoù ñeà ra giaûi phaùp ñaõ neâu trong muïc ñích nghieân cöùu. 6. KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN VAÊN Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, luaän vaên goàm 3 chöông : Chöông 1 : Toång quan veà caùc hình thöùc huy ñoäng voán vaø caáu truùc voán cuûa coâng ty coå phaàn. Chöông 2 : Thöïc traïng huy ñoäng voán vaø caáu truùc voán cuûa coâng ty coå phaàn nieâm yeát taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn Tp.HCM. Chöông 3 : Giaûi phaùp huy ñoäng voán vaø hoaøn thieän caáu truùc voán cuûa coâng ty coå phaàn nieâm yeát taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn Tp.HCM. MỤC LỤC Trang MÔÛ ÑAÀU CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ CÁC HÌNH THỨC HUY ĐỘNG VỐN VÀ CẤU TRÚC VỐN CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN...................................................... 1 1.1. TỔNG QUAN VỀ CÁC HÌNH THỨC HUY ĐỘNG VỐN CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN ................................................................................................................... 1 1.1.1. Coâng ty coå phaàn .................................................................................... 1 1.1.2. Caùc hình thöùc huy ñoäng voán coâng ty coå phaàn ....................................... 3 1.1.2.1. Khaùi nieäm veà huy ñoäng voán ........................................................ 3 1.1.2.2. Caùc coâng cuï huy ñoäng voán........................................................... 3 1.1.2.3. Hình thöùc huy ñoäng voán .............................................................. 4 1.1.2.4. Chi phí söû duïng voán ..................................................................... 5 1.1.3. Öu, nhöôïc ñieåm cuûa töøng nguoàn voán .................................................... 7 1.2. TOÅNG QUAN VEÀ CAÁU TRUÙC VOÁN CUÛA COÂNG TY COÅ PHAÀN ............. 8 1.2.1. Khaùi nieäm ............................................................................................. 8 1.2.2. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh caáu truùc voán cuûa coâng ty ........ 9 1.2.3. Moät soá lyù thuyeát veà caáu truùc voán cuûa coâng ty..................................... 12 1.2.4. Söï taùc ñoäng cuûa chính saùch nôï ñeán giaù trò coâng ty.............................. 13 1.2.5. Xaùc ñònh moät caáu truùc voán toái öu thoâng qua phaân tích EBIT- EPS .............................................................................................. 14 1.3. KINH NGHIEÄM VEÀ HUY ÑOÄNG VOÁN VAØ CAÁU TRUÙC VOÁN CHO CAÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI ..................... 16 1.3.1. Huy ñoäng voán ..................................................................................... 16 1.3.2. Caáu truùc voán ....................................................................................... 17 1.3.3. Baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam ............ 19 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 ...................................................................................... 21 CHÖÔNG 2. THÖÏC TRAÏNG HUY ÑOÄNG VOÁN VAØ CAÁU TRUÙC VOÁN CUÛA CAÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN NIEÂM YEÁT TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN TP.HCM .............................................................................................. 22 2.1.THÖÏC TRAÏNG HUY ÑOÄNG VOÁN CUÛA COÂNG TY NIEÂM YEÁT TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN TP.HCM ......................................................... 22 2.1.1. Hoaït ñoäng phaùt haønh traùi phieáu .......................................................... 22 2.1.2. Hoaït ñoäng phaùt haønh coå phieáu ........................................................... 24 2.1.3. Ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng nôï vaø khaû naêng thanh toaùn nôï cuûa moät soá coâng ty coå phaàn ñieån hình ..................................................................................... 28 2.1.3.1 CTCP Vaät Tö Xaêng Daàu (COM) ................................................ 28 2.1.3.2 CTCP Xaây döïng phaùt trieån KÑT vaø KCN Soâng Ñaø (SJS) .......... 29 2.1.3.3 CTCP Söõa Vieät Nam (VNM) ...................................................... 30 2.2. NGHIEÂN CÖÙU CAÙC NHAÂN TOÁ TAÙC ÑOÄNG CAÁU TRUÙC VOÁN CUÛA CAÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN NIEÂM YEÁT TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN TP.HCM .............................................................................................. 31 2.2.1. Söï taùc ñoäng cuûa lôïi nhuaän, taøi saûn coá ñònh, thueá, quy moâ taøi saûn, toác ñoä taêng tröôûng, tính thanh khoaûn cuûa caùc coâng ty leân tyû soá nôï ............................. 31 2.2.2. Ñaùnh giaù tính chaát toái öu cuûa caáu truùc voán ......................................... 36 2.2.3. Phaân tích caáu truùc voán moät soá coâng ty ñieån hình ................................ 45 2.3. KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC-TOÀN TAÏI VAØ NGUYEÂN NHAÂN TRONG VIEÄC HUY ÑOÄNG VOÁN VAØ HOAØN THIEÄN CAÁU TRUÙC VOÁN CUÛA CTCP NIEÂM YEÁT TAÏI SGDCK TPHCM................................................................................ 45 2.3.1 Keát quaû ñaït ñöôïc ................................................................................. 45 2.3.2 Toàn taïi – Nguyeân nhaân ........................................................................ 47 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 ...................................................................................... 50 CHÖÔNG 3. GIAÛI PHAÙP HUY ÑOÄNG VOÁN VAØ HOAØN THIEÄN CAÁU TRUÙC VOÁN CUÛA COÂNG TY NIEÂM YEÁT TAÏI SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN TP.HCM .............................................................................................................. 51 3.1. ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN ........... 51 3.1.1. Quan ñieåm vaø nguyeân taéc phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam ...................................................................................................... 51 3.1.2. Ñònh höôùng phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam ñeán naêm 2011-2020 ...................................................................................... 51 3.2. GIAÛI PHAÙP HUY ÑOÄNG VOÁN VAØ HOAØN THIEÄN CAÁU TRUÙC VOÁN.... 52 3.2.1. Ñoái vôùi Chính phuû .............................................................................. 52 3.2.1.1 Tieáp tuïc söûa ñoåi vaø hoaøn thieän cô cheá phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu doanh nghieäp .............................................................................. 53 3.2.1.2 Chính phuû caàn taïo ñieàu kieän ñeå caùc CTCP thu huùt ñöôïc voán töø nhaø ñaàu tö chieán löôïc nöôùc ngoaøi ........................................................ 55 3.2.1.3 Xaây döïng haï taàng cho thò tröôøng voán thoâng qua vieäc taïo laäp moâ hình ñònh möùc tín nhieäm, tieán ñeán minh baïch hoùa thò tröôøng. .............. 57 3.2.1.4 Xaây döïng vaø phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn phaùi sinh ........ 58 3.2.2. Ñoái vôùi caùc coâng ty coå phaàn ............................................................... 59 3.2.2.1 Giaûi phaùp huy ñoäng voán vaø caáu truùc voán CTCP ....................... 59 3.2.2.2 Hoaøn thieän caáu truùc voán coâng ty ............................................... 69 3.2.3. Caùc giaûi phaùp hoã trôï ........................................................................... 73 3.2.3.1 Taïo nieàm tin cho caùc nhaø ñaàu tö khi ñaàu tö treân TTCK ........... 73 3.2.3.2 Thu huùt nguoàn voán nhaøn roãi vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn ......... 74 3.2.3.3 Taêng cöôøng cung öùng haøng hoùa coù chaát löôïng cho thò tröôøng chöùng khoaùn .......................................................................................... 75 3.2.3.4 Taêng cöôøng vai troø cuûa nhaø ñaàu tö toå chöùc ............................... 76 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 ...................................................................................... 77 KEÁT LUAÄN .......................................................................................................... 78 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ................................................................................... 79 PHUÏ LUÏC ............................................................................................................. 80 MỤC LỤC BẢNG BIỂU, ĐỒ THỊ Baûng bieåu Baûng 1.1. Caáu truùc voán Coca cola Company, nhaø saûn xuaát haøng ñaàu theá giôùi trong lónh vöïc nöôùc giaûi khaùt ................................................................... 17 Baûng 1.2. Caáu truùc voán cuûa Intel Corporation, nhaø cung caáp haøng ñaàu caùc boä vi xöû lyù trong lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin ............................................... 18 Baûng 1. 3. Caáu truùc voán cuûa Microsoft, nhaø saûn xuaát haøng ñaàu caùc saûn phaåm veà phaàn meàm maùy tính ......................................................................... 18 Baûng 2.1 Moät soá tyû soá ñoøn caân taøi chính cuûa COM qua 3 naêm 2006-2007-2008 .................................................................................. 28 Baûng 2.2 Moät soá tyû soá ñoøn caân taøi chính cuûa SJS qua 3 naêm 2006-2007-2008 .................................................................................. 29 Baûng 2.3 Moät soá tyû soá ñoøn caân taøi chính cuûa VNM qua 3 naêm 2006-2007-2008 .................................................................................. 30 Baûng 2.4 Toùm taét caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán cô caáu voán ....................................... 31 Baûng 2.5 Taùc ñoäng caùc bieán aûnh höôûng ñeán toång nôï vay/toång taøi saûn ................. 32 Baûng 2.6 Taùc ñoäng caùc bieán ảnh hưởng ñeán toång nôï ngaén haïn/toång taøi saûn ......... 33 Baûng 2.7 Taùc ñoäng caùc bieán ảnh hưởng ñeán toång nôï daøi haïn/toång taøi saûn............ 34 Baûng 2.8 Phaân tích chi phí söû duïng voán bình quaân naêm 2008 .............................. 38 Baûng 2.9 Phaân tích taùc ñoäng caáu truùc voán thoâng qua EBIT-EPS naêm 2008 ......... 40 Baûng 2.10 Taùc ñoäng cuûa nôï ñeán ROE cuûa COM naêm 2008 ............................... 116 Baûng 2.11 COM vôùi hai phöông aùn taøi trôï döï aùn ñaàu tö trong naêm 2008 ........... 117 Baûng 2.12 Taùc ñoäng cuûa nôï ñeán ROE cuûa SJS naêm 2008 .................................. 118 Baûng 2.13 SJS vôùi hai phöông aùn taøi trôï döï aùn ñaàu tö trong naêm 2008 .............. 119 Baûng 2.14 Taùc ñoäng cuûa nôï ñeán ROE cuûa VNM naêm 2008 ............................... 119 Baûng 2.15 VNM vôùi hai phöông aùn taøi trôï döï aùn ñaàu tö trong naêm 2008 ........... 120 Baûng 3.1 So saùnh cô cheá nieâm yeát coå phieáu thò tröôøng voán nhoû NASDAQ (Myõ) vaø Vieät Nam .............................................................................................................. 53 Baûng 3.2. Quan heä giöõa ñoøn caân nôï, laõi suaát vaø heä soá beta .................................. 70 Baûng 3.3. Caáu truùc voán theo moät soá phöông aùn .................................................... 71 Baûng 3.4. Baûng tính thò giaù coå phieáu vaø WACC khi tyû leä voán thay ñoåi ................ 71 Ñoà thò Ñoà thò 2.1 Khoái löôïng traùi phieáu nieâm yeát môùi qua caùc naêm ................................ 23 Ñoà thò 2.2 Tyû leä khoái löôïng traùi phieáu nieâm yeát qua caùc naêm do caùc toå chöùc phaùt haønh ...................................................................................................... 24 Ñoà thò 2.3 Khoái löôïng coå phieáu nieâm yeát môùi qua caùc naêm treân saøn HOSE ........ 25 Ñoà thò 2.4 Soá löôïng coâng ty nieâm yeát qua caùc naêm treân saøn HOSE .................... 26 Ñoà thò 2.5 Khoái löôïng coå phieáu nieâm yeát boå sung qua caùc naêm treân saøn HOSE............................................................................................................. 27 Ñoà thò 2.6 Tyû soá taøi chính bình quaân naêm 2008 .................................................... 36 Ñoà thò 2.7 Xu höôùng chi phí söû duïng voán naêm 2008 ............................................. 39 Ñoà thò 2.8 Xu höôùng taøi trôï voán naêm 2008 ........................................................... 44 Ñoà thò 3.1. Moái quan heä giöõa caáu truùc voán cuûa COM vaø EPS, WACC, giaù coå phieáu ................................................................................................................ 72 1 CHÖÔNG 1. TỔNG QUAN VỀ CAÙC HÌNH THỨC HUY ĐỘNG VỐN VAØ CẤU TRUÙC VỐN CỦA COÂNG TY CỔ PHẦN. 1.1. TỔNG QUAN VỀ CAÙC HÌNH THỨC HUY ĐỘNG VỐN CỦA COÂNG TY CỔ PHAÀN 1.1.1. Coâng ty coå phaàn ™ Ñònh nghóa coâng ty coå phaàn Theo Ñieàu 77 Luaät Coâng ty naêm 2005, - Coâng ty coå phaàn laø coâng ty, trong ñoù: a) Voán ñieàu leä ñöôïc chia thaønh nhieàu phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn. b) Coå ñoâng coù theå laø toå chöùc, caù nhaân; soá löôïng coå ñoâng toái thieåu laø ba vaø khoâng haïn cheá soá löôïng toái ña. c) Coå ñoâng chæ chòu traùch nhieäm veà nôï vaø caùc nghóa vuï taøi saûn khaùc cuûa coâng ty trong phaïm vi soá voán ñaõ goùp vaøo coâng ty. d) Coå ñoâng coù quyeàn töï do chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa mình cho ngöôøi khaùc, tröø tröôøng hôïp quy ñònh taïi khoaûn 3 Ñieàu 81 vaø khoaûn 5 Ñieàu 84 cuûa Luaät naøy. - Coâng ty coå phaàn coù tö caùch phaùp nhaân keå töø ngaøy ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh. - Coâng ty coå phaàn coù quyeàn phaùt haønh chöùng khoaùn caùc loaïi ñeå huy ñoäng voán. ™ Ñaëc ñieåm veà toå chöùc - Moät coâng ty neáu ñöôïc thaønh laäp döôùi daïng coâng ty coå phaàn seõ coù khaû naêng thu huùt ñöôïc raát nhieàu caùc nhaø ñaàu tö maø trong ñoù coù theå coù nhöõng nhaø ñaàu tö chæ naém giöõ moät soá coå phaàn trò giaù raát thaáp. - Maëc duø coå ñoâng laø nhöõng ngöôøi ñang naém giöõ quyeàn sôû höõu coâng ty coå phaàn nhöng hoï khoâng haún seõ laø ngöôøi tröïc tieáp quaûn lyù noù. Thay vì tham gia quaûn lyù tröïc tieáp thì nhöõng coå ñoâng naøy seõ boû phieáu ñeå choïn moät Hoäi Ñoàng Quaûn Trò. Moät trong soá thaønh vieân Hoäi Ñoàng Quaûn Trò coùx theå kieâm nhieäm chöùc danh quaûn lyù cao nhaát laø Toång Giaùm Ñoác hoaëc chöùc danh Toång Giaùm Ñoác coù theå do Hoäi Ñoàng Quaûn Trò löïa choïn töø moät ngöôøi beân ngoaøi khoâng phaûi laø coå ñoâng cuûa coâng ty. - Söï taùch bieät giöõa quyeàn sôû höõu vaø quyeàn quaûn lyù ñaõ mang laïi cho loaïi hình coâng ty coå phaàn moät thôøi gian hoaït ñoäng ñöôïc xem nhö laø vónh vieãn. Thaäm Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Thị Thanh Trang – CH Khóa 15 2 chí ngay caû khi caùc nhaø quaûn lyù töø nhieäm hoaëc bò baõi nhieäm vaø bò thay theá thì coâng ty coå phaàn vaãn toàn taïi. - Caùc coå ñoâng goùp voán chæ chòu traùch nhieäm höõu haïn treân phaàn voán goùp, nghóa laø caùc coå ñoâng seõ khoâng chòu traùch nhieäm caù nhaân tröôùc caùc nghóa vuï taøi chính cuûa coâng ty. Trong tröôøng hôïp coâng ty coå phaàn phaù saûn thì caùc coå ñoâng chæ maát phaàn voán goùp ban ñaàu cuûa mình maø thoâi. - Maëc duø coâng ty coå phaàn ñöôïc sôû höõu bôûi caùc coå ñoâng cuûa noù nhöng baûn thaân coâng ty seõ ñöïôc taùch bieät hoaøn toaøn veà maët phaùp lyù ñoái vôùi caùc coå ñoâng naøy. Ñieàu naøy ñöôïc döïa treân caùc ñieàu khoaûn cuûa baûn ñieàu leä coâng ty. Baûn ñieàu leä seõ ñöôïc thieát laäp luùc coâng ty môùi baét ñaàu thaønh laäp nhaèm muïc ñích toå chöùc hoaït ñoäng cuûa coâng ty maø theo ñoù seõ coù bao nhieâu coå phaàn ñöôïc phaùt haønh, soá löôïng caùc thaønh vieân Hoäi Ñoàng Quaûn Trò caàn thieát… ™ Ñaëc ñieåm veà nguoàn voán Theo quyeát ñònh 15/2006/QÑ – BTC ngaøy 20/03/2006 cuûa Boä tröôûng Boä Taøi Chính, nguoàn voán cuûa coâng ty coå phaàn coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: - Nôï phaûi traû: Laø caùc khoaûn nôï phaùt sinh trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh maø coâng ty phaûi traû, phaûi thanh toaùn cho caùc chuû nôï, bao goàm caùc khoaûn : ƒ Nôï ngaén haïn: Laø caùc khoaûn nôï maø thôøi gian traû nôï trong voøng moät naêm bao goàm caùc khoaûn: Vay ngaén haïn; nôï daøi haïn ñeán haïn traû; phaûi traû ngöôøi baùn; thueá vaø caùc khoaûn phaûi noäp Nhaø nöôùc; phaûi traû ngöôøi lao ñoäng; chi phí phaûi traû; phaûi traû noäi boä; thanh toaùn theo tieán ñoä hôïp ñoàng xaây döïng; phaûi traû phaûi noäp khaùc… ƒ Nôï daøi haïn: Laø caùc khoaûn nôï maø thôøi gian traû nôï treân moät naêm bao goàm caùc khoaûn: Vay daøi haïn; nôï daøi haïn; traùi phieáu phaùt haønh; nhaän kyù quyõ, kyù cöôïc daøi haïn; thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû; döï phoøng trôï caáp maát vieäc laøm; döï phoøng phaûi traû… - Nguoàn voán chuû sôû höõu: Laø soá voán do caùc coå ñoâng ñaàu tö goùp voán hoaëc ñöôïc hình thaønh töø keát quaû kinh doanh, bao goàm caùc khoaûn: ƒ Nguoàn voán kinh doanh, bao goàm: Voán ñaàu tö cuûa chuû sôû höõu: Laø soá tieàn hoaëc taøi saûn do caùc coå ñoâng goùp coå phaàn tính theo meänh giaù cuûa coå phieáu ñaõ phaùt haønh bao goàm coå phieáu thöôøng vaø coå phieáu öu ñaõi; thaëng dö voán coå phaàn: Laø soá cheânh leäch giöõa meänh giaù vaø giaù phaùt haønh; voán khaùc: Laø soá voán boå sung töø lôïi nhuaän sau thueá hoaëc ñöôïc taëng bieáu, vieän trôï. Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Thị Thanh Trang – CH Khóa 15 3 ƒ Coå phieáu quõy: Laø coå phieáu do coâng ty phaùt haønh vaø ñöôïc mua laïi bôûi chính coâng ty phaùt haønh, nhöng noù khoâng bò huyû boû vaø seõ ñöôïc taùi phaùt haønh trôû laïi. Caùc coå phieáu quyõ do coâng ty naém giöõ khoâng ñöôïc nhaän coå töùc, khoâng coù quyeàn baàu cöû hay tham gia chia phaàn taøi saûn khi coâng ty giaûi theå. Khi chia coå töùc cho caùc coå phaàn, caùc coå phieáu quyõ ñang do coâng ty naém giöõ ñöôïc coi laø coå phieáu chöa baùn. ƒ Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn; cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi; quyõ ñaàu tö phaùt trieån; quyõ döï phoøng taøi chính; caùc quõy khaùc thuoäc voán chuû sôû höõu; lôïi nhuaän sau thueá chöa phaân phoái; quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi; nguoàn voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn… 1.1.2. Caùc hình thöùc huy ñoäng voán coâng ty coå phaàn 1.1.2.1. Khaùi nieäm veà huy ñoäng voán Huy ñoäng voán cuûa coâng ty coå phaàn laø hoaït ñoäng taïo voán baèng caùch phaùt haønh caùc loaïi giaáy tôø coù giaù ñöôïc goïi laø taøi saûn taøi chính (financial assets) hay caùc chöùng khoaùn (securities) ñeå taøi trôï cho nhu caàu voán ñaàu tö cuûa coâng ty. 1.1.2.2. Caùc coâng cuï huy ñoäng voán Coâng cuï huy ñoäng voán chuû yeáu maø luaän vaên ñeà caäp ñeán bao goàm : Traùi phieáu, coå phieáu thöôøng, coå phieáu öu ñaõi. ¾ Traùi phieáu (Bonds) - Khaùi nieäm: Traùi phieáu laø moät hôïp ñoàng nôï daøi haïn ñöôïc kyù keát giöõa chuû theå phaùt haønh vaø ngöôøi cho vay, ñaûm baûo moät söï chi traû lôïi töùc ñònh kyø hoaëc ñaùo haïn vaø hoaøn laïi voán goác cho ngöôøi caàm traùi phieáu ôû thôøi ñieåm ñaùo haïn. - Ñaëc ñieåm: + Ñöôïc höôûng laõi coá ñònh. + Ñöôïc thu hoài voán goác baèng meänh giaù traùi phieáu ôû thôøi ñieåm ñaùo haïn. + Khi coâng ty bò giaûi theå, ngöôøi caàm traùi phieáu ñöôïc öu tieân traû nôï tröôùc coå ñoâng. ¾ Coå phieáu thöôøng (Common stock) - Khaùi nieäm: Laø giaáy xaùc nhaän quyeàn sôû höõu cuûa coå ñoâng, ñoái vôùi coâng ty coå phaàn caên cöù vaøo phaàn voán goùp qua vieäc mua coå phaàn. Ngöôøi mua coå phieáu ñöôïc goïi laø coå ñoâng, nhaän giaáy chöùng nhaän coå phaàn ñöôïc goïi laø coå phieáu. Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Thị Thanh Trang – CH Khóa 15 4 - Ñaëc ñieåm: + Ruûi ro nhieàu: Ñaëc ñieåm naøy gaén vôùi ruûi ro trong kinh doanh cuûa coâng ty. + Lôïi nhuaän cao: Khi coâng ty laøm aên phaùt ñaït coå ñoâng cuõng ñöôïc höôûng lôïi nhuaän cao hôn nhieàu so vôùi caùc loaïi chöùng khoaùn coù laõi suaát coá ñònh. + Giaù caû bieán ñoäng: Giaù coå phieáu bieán ñoäng raát nhanh nhaïy treân thò tröôøng do nhieàu nhaân toá nhöng nhaân toá cô baûn laø coå töùc vaø giaù trò thò tröôøng cuûa coâng ty. ¾ Coå phieáu öu ñaõi (Preferred stocks) - Khaùi nieäm: Laø loaïi coå phieáu coù quyeàn nhaän thu nhaäp coá ñònh theo laõi suaát nhaát ñònh, lôïi töùc cuûa noù khoâng bieán ñoäng theo lôïi nhuaän coâng ty. Lôïi nhuaän coâng ty, duø nhieàu hay ít, tröôùc heát phaûi trích ra ñeå traû lôïi töùc coá ñònh cho caùc coå phieáu öu ñaõi, coøn laïi bao nhieâu môùi ñem chia theo coå phaàn cho nhöõng ngöôøi coù coå phieáu thöôøng. - Ñaëc ñieåm: + Coå töùc coå phieáu öu ñaõi khaùc vôùi coå phieáu thöôøng: Neáu nhö coå töùc cuûa coå phieáu thöôøng phuï thuoäc vaøo keát quûa saûn xuaát kinh doanh thì coå töùc coå phieáu öu ñaõi ñöôïc aán ñònh theo moät tyû leä coá ñònh treân meänh giaù. ( Gioáng traùi phieáu) + Voán goùp vónh vieãn: Ngöôøi mua coå phieáu öu ñaõi ñöôïc xem laø coå ñoâng cuûa coâng ty. Do ñoù, phaàn voán goùp qua vieäc mua coå phieáu laø vónh vieãn khoâng ñöôïc hoaøn traû. ( Gioáng coå phieáu) 1.1.2.3. Hình thöùc huy ñoäng voán Caùc coâng ty coå phaàn huy ñoäng voán thoâng qua thò tröôøng chöùng khoaùn döôùi 2 hình thöùc: ¾ Phaùt haønh traùi phieáu: Laø hình thöùc huy ñoäng nôï. Caùc coâng ty coù theå phaùt haønh traùi phieáu coupon hoaëc zero coupon. ¾ Phaùt haønh coå phieáu: Laø moät caùch goïi theâm voán chuû sôû höõu cuûa coâng ty coå phaàn nhaèm taêng theâm voán ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh. Coâng ty coå phaàn coù theå phaùt haønh coå phieáu thöôøng hoaëc coå phieáu öu ñaõi ñeå goïi theâm voán. Vaán ñeà ñaët ra laø caùc coâng ty coå phaàn neân huy ñoäng nôï (phaùt haønh traùi phieáu) hay huy ñoäng voán chuû sôû höõu (phaùt haønh coå phieáu). Bôûi vì moãi hình thöùc huy ñoäng voán ñeàu taùc ñoäng ñeán chi phí söû duïng voán, ñeán caáu truùc voán vaø taùc ñoäng ñeán giaù trò cuûa coâng ty. Noäi dung tieáp theo cuûa luaän vaên seõ phaân tích vaán ñeà naøy. Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Thị Thanh Trang – CH Khóa 15 5 1.1.2.4. Chi phí söû duïng voán - Chi phí söû duïng voán: chính laø giaù maø doanh nghieäp phaûi traû cho vieäc söû duïng nguoàn taøi trôï ñeå thöïc hieän ñaàu tö cuõng nhö hoaït ñoäng kinh doanh noùi chung cuûa doanh nghieäp. - Chi phí söû duïng voán vay (rD): laø soá tieàn maø doanh nghieäp phaûi traû cho caùc toå chöùc tín duïng hay caùc nhaø ñaàu tö cho vay voán ñeå coù quyeàn giöõ vaø söû duïng voán vay ñoù. Tröôøng hôïp vay nôï khoâng traû laõi ñònh kyø, chi phí söû duïng voán vay ñöôïc tính nhö sau: rD = FV PV n n −1 Trong ñoù: rD : chi phí söû duïng voán vay tröôùc thueá thu nhaäp doanh nghieäp FV : tieàn (goác vaø laõi) traû cho chuû nôï PV : soá voán vay n : soá naêm vay nôï Tröôøng hôïp vay nôï baèng phaùt haønh traùi phieáu traû laõi ñònh kyø n PD = CFt FVn + ∑ t (1 + rD ) n t =1 (1 + rD ) Trong ñoù: CF : laõi phaûi traû haøng naêm Vì laõi vay ñöôïc tröø vaøo lôïi nhuaän tröôùc khi tính thueá neân chi phí söû duïng voán vay thöôøng söû duïng laø chi phí söû duïng voán vay sau thueá: r*D=rDx(1-T). - Chi phí söû duïng voán coå phaàn öu ñaõi (rP): Dp rP = Pp(1-e) Trong ñoù: rp : chi phí söû duïng voán coå phaàn öu ñaõi Dp : lôïi töùc coá ñònh treân moät coå phaàn öu ñaõi Pp : giaù thò tröôøng coå phieáu öu ñaõi e Luận văn tốt nghiệp : tyû leä chi phí phaùt haønh coå phieáu Nguyễn Thị Thanh Trang – CH Khóa 15 6 - Chi phí söû duïng voán coå phaàn thöôøng (rE): + Theo moâ hình taêng tröôûng coå töùc (moâ hình Gordon) D1 +g rE = Trong ñoù: Po rE : chi phí söû duïng voán coå phaàn thöôøng D1 : coå töùc coå phaàn thöôøng thanh toaùn naêm thöù nhaát P0 : thò giaù coå phieáu thöôøng g : möùc taêng tröôûng coå töùc ñeàu ñaën haøng naêm döï tính + Theo moâ hình ñònh giaù taøi saûn CAPM rE = rF + βi (rM – rF) Trong ñoù: rE : chi phí söû duïng voán coå phaàn thöôøng βi : heä soá ruûi ro cuûa coå phieáu i rF : tyû suaát sinh lôïi phi ruûi ro rM : tyû suaát sinh lôøi kyø voïng thò tröôøng Trong quaù trình phaân tích taùc ñoäng cuûa ñoøn caân nôï, luaän vaên söû duïng moâ hình ñònh giaù taøi saûn CAPM ñeå xaùc ñònh chi phí söû duïng voán coå phaàn thöôøng (rE). - Chi phí söû duïng voán bình quaân (WACC) : Chi phí söû duïng voán bình quaân laø chi phí söû duïng voán ñöôïc coâng ty tính toaùn döïa treân tyû troïng caùc loaïi voán maø coâng ty söû duïng. Voán cuûa coâng ty bao goàm: coå phaàn thöôøng, coå phaàn öu ñaõi, traùi phieáu vaø caùc khoaûn nôï daøi haïn khaùc. Chi phí söû duïng voán bình quaân ñöôïc tính toaùn nhö sau: WACC = (WD x r*D) + (WP x rP ) + (WE x rE hoaëc rNE) Trong ñoù: + WD : Tyû leä % nguoàn taøi trôï baèng nôï vay daøi haïn trong caáu truùc voán + WP : Tyû leä % nguoàn taøi trôï baèng coå phaàn öu ñaõi trong caáu truùc voán + WE : Tyû leä % nguoàn taøi trôï baèng coå phaàn thöôøng trong caáu truùc voán + r*D : Chi phí söû duïng voán vay daøi haïn sau thueá + rP : Chi phí söû duïng voán coå phaàn öu ñaõi + rE : Chi phí söû duïng voán töø thu nhaäp giöõ laïi + rNE : Chi phí söû duïng voán töø phaùt haønh môùi coå phaàn thöôøng) ( WD+ WP + WE = 1) Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Thị Thanh Trang – CH Khóa 15 7 Noùi roäng hôn, taøi saûn cuûa coâng ty ñöôïc taøi trôï duø baèng voán coå phaàn hay baèng nôï thì chi phí söû duïng voán bình quaân laø chi phí söû duïng voán bình quaân cuûa caùc khoaûn taøi trôï cuûa coâng ty. Baèng vieäc tính toaùn chæ soá chi phí söû duïng voán bình quaân, chuùng ta bieát ñöôïc coâng ty phaûi toán bao nhieàu chi phí cho moãi ñoàng tieàn taøi trôï cho coâng ty. Chi phí söû duïng voán bình quaân cuûa coâng ty coøn ñöôïc goïi laø tyû suaát sinh lôïi ñoøi hoûi toái thieåu maø coâng ty phaûi ñaït ñöôïc khi quyeát ñònh thöïc hieän moät döï aùn môû roäng naøo ñoù, hoaëc quyeát ñònh mua laïi coâng ty khaùc. Chi phí söû duïng voán bình quaân ñöôïc söû duïng nhö moät tyû leä chieát khaáu thích hôïp ñoái vôùi caùc doøng tieàn töø caùc döï aùn coù möùc ruûi ro töông töï möùc ñoä ruûi ro cuûa coâng ty. Coøn neáu döï aùn coù möùc ñoä ruûi ro cao hôn thì tyû leä chieát khaáu seõ ñoøi hoûi 1 tyû leä cao hôn töông öùng vôùi möùc ruûi ro cuûa döï aùn ñoù vaø ngöôïc laïi. - Chi phí söû duïng voán bieân teá : Chi phí söû duïng voán bieân teá laø chi phí phaûi traû cho moät ñoàng voán taêng theâm khi vöôït qua moät möùc naøo ñoù laøm cho chi phí söû duïng voán bình quaân taêng leân. Qua ñoù löïa choïn quy moâ voán toái öu cho vieäc thöïc hieän döï aùn ñaàu tö, vì chæ nhöõng ñoàng voán naøo coù chi phí söû duïng voán bieân teá thaáp hôn tyû suaát sinh lôïi cuûa döï aùn ñaàu tö thì seõ ñöôïc chaáp nhaän. Moãi doanh nghieäp ñeàu löïa choïn moät caáu truùc voán phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm saûn xuaát, saûn phaåm, möùc ñoä maïo hieåm….Trong thöïc teá khi coù nhu caàu ñaàu tö môùi, do nhu caàu voán ñaàu tö taêng leân chi phí söû duïng caùc nguoàn voán cuõng coù theå thay ñoåi, do ñoù chi phí söû duïng voán bình quaân cuõng thay ñoåi. Thoâng thöôøng baét ñaàu coâng ty seõ tìm kieám nhöõng nguoàn voán coù chi phí söû duïng thaáp nhaát, sau ñoù môùi tôùi nhöõng nguoàn voán chi phí söû duïng cao hôn. Chính vì vaäy khi coâng ty huy ñoäng theâm nhöõng ñoàng voán môùi, chi phí cuûa moãi ñoàng voán taïi moät thôøi ñieåm naøo ñoù seõ taêng leân. 1.1.3. Öu, nhöôïc ñieåm cuûa töøng nguoàn voán - Nôï: Öu ñieåm: + Chi phí laõi vay maø coâng ty phaûi traû treân nôï ñöôïc mieãn thueá. + Coù theå taän duïng lôïi theá ñoøn baåy taøi chính ñeå gia taêng lôïi nhuaän cho coå ñoâng. + Nôï giuùp caùc coâng ty thaän troïng hôn khi ñaàu tö. Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Thị Thanh Trang – CH Khóa 15 8 Nhöôïc ñieåm: + Neáu taêng nôï leân möùc quaù cao so vôùi voán chuû sôû höõu thì coâng ty deã rôi vaøo tình traïng taøi chính khoâng laønh maïnh vaø xaûy ra nhieàu ruûi ro khaùc laøm xaáu ñi heä soá nôï cuûa coâng ty. + Baét buoäc phaûi traû voán goác vaø laõi khi heát ñaùo haïn, laøm taêng aùp löïc taøi chính cuûa coâng ty. - Nguoàn voán chuû sôû höõu: Öu ñieåm: + Giuùp coâng ty ôû trong tình traïng tình hình taøi chính laønh maïnh. + Khi thò tröôøng ñònh giaù coå phieáu cuûa noù cao hôn giaù trò noäi taïi (overprice), phaùt haønh voán trong tröôøng hôïp ñoù seõ taïo ra lôïi nhuaän taøi chaùnh cho coâng ty, vaø thöïc chaát laø taêng phaàn lôïi nhuaän cho nhöõng nhaø ñaàu tö hieän höõu. + Khoâng phaûi traû voán goác, khoâng bò aùp löïc traû coå töùc. Nhöôïc ñieåm: + Chi phí cao hôn chi phí cuûa nôï + Soá löôïng chuû sôû höõu caøng nhieàu, thì aùp löïc veà kyø voïng cuûa nhaø ñaàu tö cuõng nhö söï quaûn lyù, giaùm saùt cuûa hoï leân caùc nhaø ñieàu haønh coâng ty caøng lôùn. + Bò phaân chia phieáu baàu vaø taùc ñoäng ñeán vieäc quaûn lyù coâng ty. + Coå töùc khoâng ñöôïc khaáu tröø thueá. 1.2. TOÅNG QUAN VEÀ CAÁU TRUÙC VOÁN CUÛA COÂNG TY COÅ PHAÀN 1.2.1. Khaùi nieäm - Caáu truùc voán (Capital structure): Caáu truùc voán ñeà caäp tôùi caùch thöùc coâng ty tìm kieám nguoàn taøi chính thoâng qua caùc phöông aùn keát hôïp giöõa phaùt haønh coå phieáu, phaùt haønh traùi phieáu vaø ñi vay. Moät caáu truùc voán phuø hôïp laø quyeát ñònh quan troïng vôùi moïi coâng ty khoâng chæ bôûi nhu caàu toái ña lôïi ích thu ñöôïc töø caùc caù nhaân vaø toå chöùc lieân quan tôùi coâng ty vaø hoaït ñoäng cuûa coâng ty maø coøn bôûi taùc ñoäng cuûa quyeát ñònh naøy tôùi naêng löïc kinh doanh cuûa coâng ty trong moâi tröôøng caïnh tranh. - Caáu truùc voán muïc tieâu (Target capital structure): Laø moät söï keát hôïp giöõa nôï vay, coå phaàn öu ñaõi, vaø coå phaàn thöôøng trong keá hoaïch voán cuûa moät doanh nghieäp. Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Thị Thanh Trang – CH Khóa 15