Tài liệu Hỗ trợ cải thiện mô hình du lịch cộng đồng cho người mường (nghiên cứu trường hợp tại xóm ải, xã phong phú, huyện tân lạc, tỉnh hòa bình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- LƯU THỊ HUYỀN TRANG HỖ TRỢ CẢI THIỆN MÔ HÌNH DU LỊCH CỘNG ĐỒNG CHO NGƯỜI MƯỜNG (Nghiên cứu trường hợp tại xóm Ải, xã Phong Phú, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình) LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI Hà Nội - 2018 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- LƯU THỊ HUYỀN TRANG HỖ TRỢ CẢI THIỆN MÔ HÌNH DU LỊCH CỘNG ĐỒNG CHO NGƯỜI MƯỜNG (Nghiên cứu trường hợp tại xóm Ải, xã Phong Phú, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình) Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Công tác xã hội Mã số: 60.90.01.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trịnh Văn Tùng Hà Nội – 2018 LỜI CAM ĐOAN : P 15 06 ăm 2018 Lưu Thị Huy n Trang LỜI CẢM N Tron : PGS.TS Trịnh Văn Tùng N N 15 06 ăm 2018 Lưu Thị Huy n Trang MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. L 2. Ý ........................................................................................ 1 ĩ ĩ 3. ễ ........................................................... 2 ..................................................................... 2 4. M .............................................................. 9 5. ................................................. 9 6. ................................................................. 10 8. ............................................................................... 13 NỘI DUNG CHÍNH ................................................................................... 15 CHƯ NG 1: MỘT SỐ L LUẬN C BẢN VỀ HỖ TRỢ CẢI THIỆN MÔ HÌNH DU LỊCH CỘNG ĐỒNG VÀ Đ C ĐI M ĐỊA BÀN NGHI N CỨU ........................................................................................... 15 1.1. Khái niệm công cụ ............................................................................... 15 1.1.1. Mô hình .............................................................................................. 15 112 D .............................................................................. 15 113 ủ .................................................. 20 114 115 ................................................................. 22 m m ủ ........... 26 1.2. L thuy t vận dụng trong nghiên cứu ................................................ 23 121 .............................................................................. 23 122 ............................................................................... 24 1.3. Đ c i m ịa àn nghiên cứu ............................................................. 26 131 132 133 nhiên .............................................................................. 31 m – ....................................................... 32 ă ............................................................... 36 1: ....................................................................................... 39 CHƯ NG 2: TH C TRẠNG VÀ K T QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA MÔ HÌNH DU LỊCH CỘNG ĐỒNG CHO NGƯỜI MƯỜNG TẠI X M ẢI 41 2.1. Tổ chức th c hiện mô hình du ịch cộng ồng cho người Mường tại xóm Ải ......................................................................................................... 41 2.1.1. Quá trình hình thành .......................................................................... 41 212 m ò ủ ............................. 42 2.2. K t quả hoạt ộng của mô hình du ịch cộng ồng tại xóm Ải ......... 44 221 ....................................................................... 44 222 K q ả ạ 223 ừ ụ 224 ậ ạ ụ ừ ........................................................... 55 q ả ổ ............................. 48 .................................................................... 54 2.2.5. Côn 225 C ụ ứ b .............................................. 57 q ả m ạ m Ả ......................................................................................................... 59 2: ....................................................................................... 62 CHƯ NG 3: NHU CẦU, NGUỒN L C VÀ GIẢI PHÁP HỖ TRỢ CẢI THIỆN MÔ HÌNH DU LỊCH CỘNG ĐỒNG TẠI X M ẢI ................... 64 3.1. Nhu cầu hỗ trợ cải thiện mô hình du ịch cộng ồng tại xóm Ải ....... 64 311 ỗ ủ m m .............................................................................................. 64 312 ỗ ủ m m ..................................................................................................... 67 3.2. Nguồn c hỗ trợ cải thiện mô hình du ịch cộng ồng tại xóm Ải ... 69 321 ừ 322 ừ í q ơ ................................................ 69 ..................................................................... 70 3.3. Giải pháp hỗ trợ cải thiện mô hình du ịch cộng ồng tại xóm Ải .... 72 331 Gả ơ 332 Gả ỗ í ......................................................... 72 ạ ................................................................ 73 333 Gả 334 335 ạ q ả b ................................................... 76 ữ m ụ .............................. 78 ụ ......... 79 3: ....................................................................................... 81 K T LUẬN VÀ KHUY N NGHỊ ............................................................. 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 86 PHỤ LỤC.................................................................................................... 88 DANH MỤC CÁC CH CÁI VI T TẮT UBNB Ủy ban nhân dân ASEAN Hi p h i các qu IUCN T ch c b o t n thiên nhiên qu c t SNV T ch c phát tri n Hà Lan N Á DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH, S ĐỒ DANH MỤC BẢNG: B ng 2.1. T B ng khách du l 22 m n xóm Ải t a khách du l 2014-2017 ............ 44 n xóm Ải ................... 46 23 ...................................................................................... 49 DANH MỤC S ĐỒ: 1. M i quan h gi a các ngu n l c và các ho vào c ng trong du l ch d a ng. ............................................................................................... 6 MỞ ĐẦU 1. L do chọn tài u nh tri n m nh mẽ c phát ng vào phát tri n kinh t - xã h i, góp ph n chuy n d u kinh t o vi m nghèo, nâng cao dân trí, b o t n và phát huy giá tr di s và qu ng bá hình c, xây d ng i Vi t Nam. Du l ch c ng là m t trong nh ng lo i hình du l ch m ặc bi t ở khu v c Tây B c v c quan tâm và khai thác hi c th c nghi m ở m t s th c du l ch d a vào c t có nhi u ti : i th c v tài nguyên thiên a hình, khí h u, c nh quan và h sinh thái có giá tr ; : i th v s ng g ng bào dân t c thi u s sinh i. V i nh ng giá tr h p d n khách du l y Hòa n và nhân r ng lo i hình du l ch c 24 01 2014 Ủy ban nhân dân t nh Hòa Bình có Quy 98/Q -UBND v vi c công nh Bình ngoài nh : m du l m du l ch c ng n i ti ng t Xóm Ả Xóm Ả m du l ch c P n … a b n t nh Hòa Bình. m du l ch h p d c nằm trong d án b o t M gian sinh ho khách sẽ c bi ng xóm Ải, xã Phong Phú, huy n Tân L c m du l ch c chính th c trở nh s nh Hòa n Lác huy n Mai Châu, xóm Giang M huy có công nh ng, ct M ng c n v i xóm Ải, du ng truy n th ởng không gian s ng, tr i nghi m nh hóa và ẩm th c) và d ch v xóm Ải hi n v n còn L c. ặ M m du l ch m 1 ặc s ( ng Hòa Bình. Tuy nhiên ởh t nghi m c i dân trong vi c làm du l ch còn h n ch khi a c h t v n tài nguyên sẵn có. Vì v y tác gi tài: tr c i thi n mô hình du l ch c (nghiên c ng h p t i xóm nghĩa Ý uận và ĩ ng i, xã Phong Phú, huy n Tân L c, t nh tài cho lu 2. t nghi p c a mình. nghĩa th c tiễn n: Nghiên c u ng d ng m t vài lý thuy t và mô hình can thi p c a công tác xã h i và phát tri n c h tr c i thi n mô hình du l ch c Ý n ĩ c h c và th c hành ng hi n nay. M c tiễn: Qua nghiên c u sẽ giúp c ng t i xóm Ải mang l i thu nh p, giúp cu c s ng c a h phát tri n b n v Bài nghiên c làm tài li u tham kh xây d ng và hoàn thi ch c K t qu nghiên c u và nh tri n du l ch c ng cho d ng cho các khu v ng h tr c i thi n cho vi c phát M ng t i xóm Ải còn có th u ki c ng ng. Qua tìm hi u mô hình t l ch c ng. i pháp h tr c i thi n mô hình du ng t 3. Tổng quan vấn nghiên cứu Ngày nay du l ch c c chính ph , t ch c kinh t , xã h i c a ở l ch. Bên c ĩ ĩ c m i trong ngành công nghi p du ch c phi chính ph t c này nên t u ki xã h và tham , kinh t và sinh thái trong khuôn viên làng b n trở thành nh ng tác nhân tham gia cung c p d ch v i dân b n x c nhi u khách du l n tham quan, p t vi c cung c p d ch v du l ch và ph c v khách tham quan nên lo i hình du l ch d a vào c 2 c ĩ ph bi v ic c i v i khách du l ch, chính quy n sở t i mà ng. : V mặt lý lu n c L A EAN e P ch c r t nhi u cu c h i th o v xây d ng mô hình t p hu n, o kỹ n du l ch d a vào c n du l ch d a vào c tri n c ng. M t s tên g ng: du l ch d a vào c ng ng, phát ng d a vào du l ch, phát tri n du l ch sinh thái d a vào c ng ng, phát tri n du l ch có s tham gia c a c Du l ch d a vào c nh I ng là m u ki n, tính ch t ho ng. c ho ng gi ng du l ch và có i hình du l ch sinh thái, du : l ch b n v Du l ch sinh thái là lo i hình du l ch d n a, g n v i giáo d l c b o t n và phát [15;tr15]. tri n b n v ng, v i s tham gia tích c c c a c Du l ch sinh thái nh n m i trong v cao y u t giáo d c, nâng cao ý th c con b o v , b o t n thiên nhiên và b o t n, phát huy nh ng giá tr i t o ra. Du l ch b n v ng là vi c phát tri n các ho nh ng nhu c u hi n t i c a khách du l ng du l ch nhằ i dân b ng a trong khi v n n vi c b o t n và tôn t o các ngu n tài nguyên cho vi c phát tri n các ho …[3; tr23]. Du l ch b n v ng du l vi c qu n lý các ngu n tài nguyên sao cho các nhu c u kinh t mãn trong khi v d ng sinh h c và h th ng h tr N ặ cb ns y, du l ch c n c th a m sinh thái, s i s ng. ng chính là nét tinh túy c a du l ch sinh thái và du l ch b n v ng. Du l ch c ng nh n m nh vào c hai y u t là t nhiên, i. 3 t nhi u nh ng công trình nghiên c này, tuy nhiên m i công trình l i có m tài ng ti p c n nghiên c u riêng, nh ng k t qu nghiên c u t o thành m du l ch c u và phong phú v c p ở m t s công trình nghiên c u ng. V tiêu bi u sau: ng – Lý thuy t và ch c ” v nd d a vào c ng Q u mô hình phát tri n du l ch ng c a m t s c trong khu v c. i v i các mô hình trong khu v c xây d ng và ti n hành trong khuôn kh d án, các d án do t ch c phi chính ph hi p h i v tài nguyên thiên nhiên th gi i khở ng và giú . Mô hình có s h tr c a nhi u bên tham gia, có nhi u hình th c h tr chính, kinh nghi m,..góp ph n nâng cao nh n th m u có Ban qu cho các t ch u hành, ph i h p v i c ng. M i ng thay mặt m c a d án h u h t nằm trong và li n k các khu b o t gia c a c cc n qu c gia có các dân t c thi u s c tham ng là cung c p các s n phẩm cho khách du l c th c phẩm, các s n phẩm hàng hóa th cẩm dân t c, tham gia vào các d ch v ng d n viên, v n chuy n d ch v . c c a mô hình du l ch d a vào c ng ngu n l c xã h , dân b ng v mặt xã h i, ặc bi t là c a i v i vi c b o v ni m t hào b n s y c và trách nhi m, vai trò gi gìn giá tr hóa, t o nên m t k t c u xã h i chặt chẽ a các thành viên c v i nhau thông qua ho ng. V tài nguyên và môi ng du l ch c ng, phát tri n du l ch d a vào c trách nhi m c a c ng ng góp ph n nâng cao nh n th c, i v i b o v , b o t n giá tr tài nguyên thiên nhiên, có trách nhi m v i các hi ng gây ô nhiễ 4 ng. V mặt kinh t , phát tri n du l ch d a vào c ng là gi i quy c làm, góp ph n vào ngu n thu chung cho c ph m nghèo t i nh ng ở m t i v i nghiên c u mô hình phát tri n du l ch d a vào c s t nh ở Vi t Nam tác gi n m nh vai trò c a c a c ng trong vi c phát tri n du l ch và nh n m nh nh ng tiêu chí là gi i quy t vi c làm cho c ng, cung c p các d ch v cho khách du l ch và b o v tài nguyên thiên nhiên và tài Cu n kỷ y u h i th d a vào c N u xây d ng mô hình phát tri n du l ch ” ng t i các huy n mi 2014 ở hóa, Th thao và Du l ch t nh Thanh Hóa, các tác gi ngu n l c và ti ng n t i c a khu v c mi n núi Thanh Hóa t i thi u mô hình phát tri n du l ch c ng mô hình du l ch c Vi c nghiên c u và xây d ng t i mi n núi ng có trách nhi m. b o t n và phát huy giá tr t c mi n núi Thanh Hóa, lo i hình du l n làm ch , m i ích c a các c ng ng, g n k t quy n l i và trách nhi m c c b o t n các di s n t Tài li m ts i th m du l ch c c tr ng, ti ng 8 t nh Tây B c mở r i pháp xây d ng ” 11 2016 Nhóm h p tác phát tri n du l ch 8 t nh Tây B c mở r ng. Trong tài li u có gi i thi u m c tiêu chung phát tri n du l ch c r phát huy ti v ởr ng t 8 c mở … c i nghèo, nh i ch u thi t thòi n và dân t c thi u s . Hi n nay, hình th c du l ch c gi ở Vi N bi n trên th ặc bi t là vùng dân t c thi u s 5 M mang l i nh ng hi u qu thi t th c, không ch c nh ng giá tr a c a các dân t c mà còn góp ph cao ch i dân ở ng cu c s có c m nghèo, nâng Ở Mi n B i dân t c thi u s l n, du l ch c mẽ nh t ở m t s (huy n Sapa, t n Lác (Mai Châu, t nh Hòa Bình), xã T Van L ng, n dân t ng phát tri n m nh )… ch sẽ ng, sinh ho i nhà t khám phá nh i s ng c é . : N Sơ u g [16] 6 M ĩ : ẩ ằ ở P ĩ ằ P ẽ ặc bi t m t s công trình nghiên c u tr c ti l ch c M ng và du i dân t c thi u s : N M ng ở Tân L c t nh Hòa Bình do Nguyễn Th Thanh Nga, Nguyễn Ng c Thanh (Ch biên, 2003) là m t b c tranh miêu t ch ti t v M ng ở Tân L c, t các hình th c t o ngu n thu nh p, thi t ch xã h i truy n th t ch n s bi L c có m t b dày l ch s tâm l n c M i và giao tc M ng. T 7 ở M ở Nghiên c u phát tri n du l ch c ng hai huy n Kim Bôi và Tân L c (Nghiêm Th Thu Huy n, 2012), tác gi có, nh ng thu n l M c i th sẵn c phát tri n du l ch nói chung và g n M v ic ti ng nói riêng. V i nh ng b n s n có ng cùng c xu t m t s gi ằ Tuy v y ph n l u nghiên c u theo cách ti p c n c a khoa h c chuyên ngành (xã h i h c, kinh t h ph c v cho m c tiêu nghiên c u chuyên sâu c a các chuyê th ng kh o sát c a các nghiên c v c ho ng c th c vi c làm th M ng. Bên c hình du l ch c ng ng ch h n ch ở t c l p. Do v y k t qu nghiên c phát tri L M ng cho c i thi n mô ?” thì có th nói v ĩ n ánh c mô hình du l ch c ó, vi c tr l i v …) ở u. xu t gi i pháp tài lu tác gi sẽ ti n hành thu th p thông tin, k th a có ch n l c nh ng tài li u hi n ng th i áp d ng sao cho phù h p nh t v i nghiên c u h tr c i thi n mô hình du l ch c M ng t i xóm Ải, xã Phong Phú, huy n Tân L c, t nh Hòa Bình. 8 4. Mục ích và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Mục ích Nghiên c u này nhằ M c c tr ch ng t i Xóm Ải, xã Phong Phú, huy n Tân L c, t nh Hòa Bình. ở h tr c i thi n mô hình du l ch c ằ u nhu c u và ngu n l ng t Ả 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ở lý lu n v h tr c i thi n mô hình du l ch c Xây d M ng ng t i xóm Ải. P ng c a mô hình du l ch c Ả nl c xu t m t s gi i pháp h tr c i thi n mô hình du l ch c M ng cho ng t i xóm Ải. 5. Đối tượng, khách th , phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu M ch c Ải, xã Phong Phú, huy n Tân L c, t nh Hòa Bình. 5.2. Khách th nghiên cứu i xóm Ải. H P P Ả : P 5.3. Phạm vi nghiên cứu 9 ng t i xóm Không gian nghiên c u: xóm Ải, xã Phong Phú, huy n Tân L c, t nh Hòa Bình. Th i gian nghiên c u: 5/2017 - 11/2017. 6. Câu hỏi, giả thuy t nghiên cứu 6.1. Câu hỏi nghiên cứu Th c tr ng và k t qu ho M ng c a mô hình du l ch c ng t i xóm Ải hi nào? ng t i xóm Ả ch c M C nh ng ngu n l ng cho ? ng xóm Ải, xã Phong Phú, huy n Tân L c có hoàn thi n mô hình du l ch c ng c a h ? ch c M ng ng t i xóm Ải, xã Phong Phú, huy n Tân L c, t nh Hòa Bình? 6.2. Giả thuy t nghiên cứu ng t i xóm Ải m Mô hình du l ch c h c m t s d ch v c b n và ng k t qu khá tích c tr ng c a du l ch c c c m t nhóm nh n th c t t m quan ng, mang l i thu nh p và góp ph n chuy n d ng. Vi c t ch c th c hi n cung c p các lo i hình d ch v và tuyên truy n qu ng bá du l ch c ng v n còn h n ch . Các h ch c qua t i xóm Ả ng trong nh a t s kinh nghi m và luôn sẵn sàng chia s các kinh nghi m c a mình cho các h n làm du l ch. Ngoài ra chính quy u ki các h dân v i dân tham gia làm du l ki n ngh c n c p có thẩm quy n xu t nh ng gi i quy t. M h tr c i thi n mô hình du l , chính sách có l ng t i xóm Ải c n t o i dân trong vi c vay v n v i lãi su t 10 th p, l a ch n hình th c qu ng bá phù h p, h tr các l p b ng t p hu n v nghi p v du l ch và t o s liên k t gi a các thành viên trong mô hình. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu tài iệu P ằ ở ở … Ả ở ằ 7.2. Phương pháp phỏng vấn sâu u m u ph ng v n sâu: Đối tượng STT 1 L Số ượng Cơ cấu mẫu 2 01 Phó Ch t ch UBND xã o, chính quy n 01 11 ởng xóm Ải