Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
bé gi¸o dôc ®µo t¹o
trêng ®¹i häc vinh
khoa ng÷ v¨n
h×nh tîng t«n ngé kh«ng trong
t©y du ký (ng« thõa ©n)
kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc
chuyªn ngµnh: v¨n häc níc ngoµi
Ngêi híng dÉn: Ths.
Phan ThÞ Nga
Ngêi thùc hiÖn : Lª ThÞ Nh¹n
Líp
: 43E4
vinh, 2007
=1=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
Lêi c¶m ¬n
§Ó hoµn thµnh kho¸ luËn nµy, ngoµi sù cè
g¾ng cña b¶n th©n, t«i cßn nhËn ®îc sù híng
dÉn tËn t×nh cña c« Phan ThÞ Nga, sù ®éng
viªn khÝch lÖ cña c¸c thÇy c« gi¸o khoa ng÷
v¨n trêng §¹i häc Vinh, cïng tÊt c¶ c¸c b¹n bÌ.
Do thêi gian, nguån t liÖu vµ kh¶ n¨ng cã h¹n
nªn kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng
h¹n chÕ, thiÕu sãt.
T«i hy väng sÏ nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp
cña c¸c thÇy c« vµ bÌ b¹n ®Ó kho¸ luËn ®îc
hoµn chØnh h¬n.
=2=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
Sinh
viªn
Lª
ThÞ Nh¹n
më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
V¨n häc Minh – Thanh cã mét vÞ trÝ rÊt quan träng trong
lÞch sö ph¸t triÓn cña v¨n häc Trung Quèc.§©y lµ giai
®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn v¨n häc cæ ®iÓn,
còng lµ giai ®o¹n dµi nhÊt vµ cã néi dung phong phó nhÊt,
giai ®o¹n ®¸nh dÊu sù chuyÓn m×nh sang khuynh híng
hiÖn ®¹i.
§Æc ®iÓm næi bËt trong giai ®o¹n v¨n häc nµy lµ sù
suy tµn cña dßng v¨n häc chÝnh thèng vµ sù trçi dËy m¹nh
=3=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
mÏ cña v¨n häc d©n chñ vµ tiÕn bé ph¶n ¸nh nh÷ng yªu
cÇu vµ kh¸t väng cña nh©n d©n vµ tÇng líp thÞ d©n.
Cã thÓ nãi, Minh – Thanh lµ thêi kú hoµng kim cña tiÓu
thuyÕt. Víi c¸c bé tiÓu thuyÕt nh: Tam quèc diÔn nghÜa
cña La Quan Trung, Thuû hö cña Thi N¹i Am, T©y du ký
cña Ng« Thõa ¢n, Liªu Trai chÝ dÞ cña Bå Tïng Linh, Nho
l©m ngo¹i sö cña Ng« KÝnh Tö vµ Hång l©u méng cña Tµo
TuyÕt CÇn... tiÓu thuyÕt ch¬ng håi Trung Hoa ®· ®¹t
®Õn ®é hoµn chØnh, bëi vËy nã ®îc gäi lµ tiÓu thuyÕt cæ
®iÓn. Sù phån vinh cña tiÓu thuyÕt thêi kú nµy b¾t nguån
tõ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã ®Õn hµng chôc thÕ kû cña thÓ
lo¹i v¨n xu«i Trung Quèc tõ t¶n v¨n tríc TÇn, nhng m¶nh
®Êt ®Ó nã ®¬m hoa kÕt tr¸i l¹i lµ ®êi sèng x· héi hai
triÒu ®¹i Minh – Thanh. MÆt kh¸c, tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn
Trung Quèc vèn b¾t nguån tõ truyÖn chÝ qu¸i, chÝ nh©n,
chÝ dÞ, truyÒn kú. Tõ viÖc ghi chÐp nh÷ng ngêi, nh÷ng
viÖc qu¸i dÞ ®· h×nh thµnh mét truyÒn thèng khoa tr¬ng,
phãng ®¹i. C¸c nh©n vËt, ®Æc biÖt trong tiÓu thuyÕt ®êi
Minh, hÇu nh lµ kh¸c thêng. C¸c sù viÖc miªu t¶ hÇu nh
®Òu vît qu¸ tÇm vãc hiÖn thùc. Bëi vËy mµ nhµ H¸n häc
X« ViÕt V.I.Sªmanèp ®· gäi tiÓu thuyÕt ®êi Minh lµ “TiÓu
thuyÕt anh hïng” ®Ó ph©n biÖt víi “TiÓu thuyÕt sinh ho¹t”
ra ®êi vµo ®êi Thanh. TiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc lµ
nh÷ng viªn ngäc quý cña v¨n häc ph¬ng §«ng, cã mét søc
=4=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
sèng kú diÖu, chÊp nhËn ®îc thö th¸ch cña thêi gian vµ cã
kh¶ n¨ng vît biªn giíi mét níc, ®i s©u vµo ®êi sèng tinh
thÇn nhiÒu d©n téc.
Trong kho tµng tiÓu thuyÕt ®êi Minh, bé tiÓu thuyÕt
T©y du ký cña Ng« Thõa ¢n cã nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ.
T¸c phÈm nµy manh nha cña thÓ lo¹i tiÓu thuyÕt thÇn
ma,®îc viÕt b»ng trÝ tëng tîng phong phó, kú l¹, cã kÕt
cÊu ®å sé, víi nh÷ng h×nh tîng anh hïng lý tëng ®îc nh©n
d©n a thÝch.
Søc sèng m·nh liÖt cña tiÓu thuyÕt T©y du ký ®îc táa
ra tõ sù thµnh c«ng cña t¸c phÈm. T¸c gi¶ Ng« Thõa ¢n ®·
khÐo kÕt hîp nh÷ng c©u chuyÖn lu truyÒn trong nh©n
d©n, víi sù s¸ng t¹o cña m×nh, lµm nªn bé tiÓu thuyÕt
thÇn tho¹i giµu ý nghÜa hiÖn thùc. “Søc tëng tîng m¹nh mÏ
cña t¸c gi¶ ®a ngêi ®äc vµo thÕ giíi huyÒn ¶o, diÖu kú. ë
n¬i Êy cã kú nh©n – thÇn phËt, yªu ma, kú qu¸i; cã kú sù
– chÕt ®i sèng l¹i, biÕn ho¸ tµng h×nh – l¹i cã c¶ kú v¨n
khóc chiÕt biÕn ho¸, lóc dån dËp, lóc th gi·n khiÕn ngêi
®äc cµng mª ly, mçi ®o¹n, mçi håi lu«n míi mÎ, kh«ng chç
nµo gièng chç nµo’’ (10,tr91). Bëi vËy T©y du ký cã søc
cuèn hót kú l¹ ®Õn nhiÒu thÕ hÖ ®éc gi¶.
H¬n bèn tr¨m n¨m qua, kÓ tõ khi ra ®êi, T©y du ký
lu«n lµ mét t¸c phÈm v¨n häc kiÖt xuÊt, ®îc quÇn chóng
=5=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
nh©n d©n yªu mÕn. B¹n ®äc ¸ ch©u kh«ng ai kh«ng
biÕt ®Õn T«n Ngé Kh«ng – ngêi anh hïng cã b¶y m¬i hai
phÐp thÇn th«ng biÕn ho¸ tõng “®¹i n¸o Thiªn cung”, Tr
B¸t Giíi - anh chµng tham ¨n, h¸o s¾c, thÌm ngñ, lêi nh¸c
nhng mét lßng mét d¹ theo Tam T¹ng ®Õn tËn T©y Thiªn.
Ngµy nay trªn bøc têng cña nh÷ng ng«i chïa PhËt cæ kÝnh
ë Trung Quèc cßn in ®Ëm bøc tranh vÏ chuyÖn §êng T¨ng
thØnh kinh. Nh÷ng chuyÖn “§¹i n¸o Thiªn cung”; “ Ba lÇn
®¸nh B¹ch Cèt Tinh” cña T«n Ngé Kh«ng còng chiÕm vÞ
trÝ nhÊt ®Þnh trªn s©n khÊu vµ mµn ¶nh… Víi nh÷ng lo¹i
h×nh nghÖ thuËt kh¸c nhau, mét lÇn n÷a c¸c t¸c gi¶
muèn lµm næi bËt tinh thÇn chèng cêng quyÒn, trõ b¹o
lùc, niÒm tin chÝnh nghÜa sÏ th¾ng gian tµ, qua nh©n vËt
®¹i diÖn cho trÝ tuÖ còng nh søc m¹nh cña nh©n d©n lµ
nh©n vËt T«n Ngé Kh«ng.
h×nh tîng næi bËt nhÊt trong T©y du ký
lµ h×nh tîng
T«n Ngé Kh«ng - ®îc x©y dùng bëi bót ph¸p kú ¶o, nh©n
vËt ®îc t¸c gi¶ Ng« Thõa ¢n göi g¾m lý tëng vÒ nh©n vËt
anh hïng, cã tinh thÇn ph¶n kh¸ng thiªn tai nh©n häa,
khao kh¸t cuéc sèng tù do, d¸m x¶ th©n v× tù do vµ
chÝnh nghÜa. Cã thÓ nãi r»ng, ®äc xong T©y du ký h×nh
¶nh T«n Ngé Kh«ng mang søc m¹nh vµ trÝ tuÖ cña mét
kiÓu “hiÖp sÜ chèng trêi” víi phÐp biÕn ho¸ kh«n lêng vÉn
sèng m·i trong t©m trÝ ®éc gi¶. Mäi ngêi dâi theo viÖc ®¹i
=6=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
n¸o Thiªn cung cña T«n Ngé Kh«ng, say sa nhiÖt t×nh nh
khi ®Ó t©m hån m×nh hoµ theo chiÕn th¾ng cña Gia C¸t
Lîng trong trËn XÝch BÝch. V× thÕ, nÕu xem Tam quèc
diÔn nghÜa lµ n¬i s¸nh mu cña Gia C¸t Lîng th× T©y du
ký qu¶ lµ n¬i træ tµi cña T«n Ngé Kh«ng. T×m hiÓu nh©n
vËt T«n Ngé Kh«ng ch¼ng nh÷ng v× lßng yªu mÕn nh©n
vËt, muèn t×m hiÓu nh÷ng kh¶ n¨ng kú l¹ cña nh©n vËt
mµ cßn thÊy ®îc ý ®å nghÖ thuËt mµ t¸c gi¶ ®· göi g¾m
vµo t¸c phÈm ®ång thêi còng lµ thÊy ®îc tµi n¨ng nghÖ
thuËt cña t¸c gi¶. Nh÷ng thµnh c«ng ®· lµm nªn sù hÊp
dÉn bao líp thÕ hÖ ®éc gi¶. v× vËy, chóng t«i lùa chän ®Ò
tµi nµy nh»m kh¸m ph¸ - khai th¸c c¸i hay, c¸i ®Ñp cña
tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc.
2. LÞch sö vÊn ®Ò
T©y du ký ®îc dÞch ra TiÕng ViÖt kh¸ sím, tõ nh÷ng
n¨m ®Çu thÕ kû XX vµ ®îc ®éc gi¶ ViÖt Nam ®ãn nhËn
rÊt nång hËu, nhiÖt t×nh. T©y du ký ®· ®Ó l¹i Ên tîng rÊt
riªng trong cuéc sèng cña con ngêi ViÖt Nam nãi chung vµ
c¸c nhµ phª b×nh nãi riªng. NhiÒu nh©n vËt nh T«n Ngé
Kh«ng, Tr B¸t Giíi tõ trong s¸ch bíc vµo cuéc ®êi, trë thµnh
biÓu tîng cña loµi ngêi.
=7=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
Trong c«ng tr×nh cña c¸c nhµ nghiªn cøu ViÖt Nam:
NguyÔn Kh¾c Phi, TrÇn Xu©n §Ò, L¬ng Duy Thø...khi t×m
hiÓu vÒ T©y du ký ®· chó träng ®Õn h×nh tîng mét sè
nh©n vËt trong ®ã cã T«n Ngé Kh«ng.
Trong TiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc, Nxb GD,
2003. TrÇn Xu©n §Ò ®· nãi vÒ h×nh tîng nh©n vËt T«n
Ngé Kh«ng: “T«n Ngé Kh«ng ®îc x©y dùng thµnh h×nh tîng nh©n vËt anh hïng, nhng tiÕc thay, ngêi anh hïng cã
b¶y m¬i hai phÐp thÇn th«ng biÕn ho¸ ®ã, l¹i kh«ng nh¶y
khái bµn tay cña PhËt Tæ Nh Lai, còng kh«ng tho¸t khái
kim c«, c¸i mò ®éi ®Çu, cña Quan ThÕ ¢m Bå T¸t. Tuy
vËy, tríc sau T«n Ngé Kh«ng kh«ng ph¶i lµ kÎ chÞu n»m
yªn díi Ngò Hµnh S¬n, y gi·y giôa khiÕn nói non nøt nÎ.
Cho ®Õn sau khi §êng Tam T¹ng cøu khái, Ngé Kh«ng vÉn
lµ chó khØ cã ý chÝ quËt cêng vµ tinh thÇn ®Êu tranh cña
tù bao giê” (5,tr105,106). ë §Ó hiÓu t¸m bé tiÓu thuyÕt
cæ ®iÓn Trung Quèc, Nxb §HQG Hµ Néi, 2000, L¬ng Duy
Thø kh¼ng ®Þnh: “H×nh tîng rùc rì nhÊt trong T©y du ký
lµ h×nh tîng anh hïng næi lo¹n T«n Ngé Kh«ng. §©y lµ mét
kiÓu “HiÖp sÜ chèng trêi”. Hµnh ®éng cña Ngé Kh«ng chØ
lµ quÊy rèi vµ ®Ëp ph¸ ®Ó x©y dùng mét c¸i g× kh«ng râ
rµng. Do vËy, hµnh ®éng ®ã thêng mang tÝnh chÊt bét
ph¸t, manh ®éng vµ v« chÝnh phñ. T«n thêng chiÕn ®Êu
®¬n ®éc, lÎ loi vµ kh«ng tr¸nh khái thÊt b¹i. Trong hoµn
=8=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
c¶nh x· héi cò, khi mµ ¸p bøc bãc lét, bÊt c«ng ngang tr¸i
tån t¹i phæ biÕn vµ ®îc thõa nhËn lµ ®¬ng nhiªn, kh«ng
thÓ kh¸c ®îc, th× nh÷ng hµnh ®éng kiÓu ®ã còng cã ý
nghÜa nhÊt ®Þnh. Nã phñ nhËn hiÖn thùc, kªu gäi ph¶n
kh¸ng, dù b¸o bïng næ. T«n Ngé Kh«ng lµ lo¹i anh hïng
nh vËy. §¹i n¸o Thiªn cung lµ truyÖn ký anh hïng cña y.
T©y Thiªn thØnh kinh lµ lÞch sö x©y dùng sù nghiÖp cña
y. Y kh«ng thõa nhËn bÊt kú mét quyÒn uy nµo’’ (15,tr
63).
“... DÉu sao, T«n Ngé Kh«ng vÉn lµ h×nh tîng rùc rì
cña mét lo¹i anh hïng mµ ®Æc trng tÝnh c¸ch lµ ph¶n
kh¸ng næi lo¹n, d¸m ®Êu tranh. Nã tîng trng cho nguyÖn
väng s©u kÝn cña nh©n d©n lao ®éng bao ®êi chÞu ¸p
bøc bãc lét” (15,tr 65).
Nghiªn cøu vÒ tiÓu thuyÕt T©y du ký cña Ng« Thõa
¢n, LÞch sö v¨n häc Trung Quèc tËp II, Nxb §HSP, 2002,
NguyÔn Kh¾c Phi (chñ biªn) cho r»ng: "Toµn bé thÕ giíi
th©m nghiªm, ®Çy quyÒn uy cña giai cÊp thèng trÞ bao
trïm lªn tÊt c¶ lµ ThÇn PhËt - §¹o ®· lµ bèi c¶nh ®iÓn
h×nh ®Ó thÓ hiÖn tÝnh c¸ch anh hïng cña kÎ ph¶n nghÞch
T«n Ngé Kh«ng. T«n chiÕn ®Êu v× tù do, v× sù t«n träng
nh©n c¸ch. T«n thÓ hiÖn tinh thÇn chiÕn ®Êu ngoan cêng,
søc m¹nh cña lßng dòng c¶m vµ trÝ mu ®èi víi mäi thÕ lùc
=9=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
h¾c ¸m hßng tíc ®o¹t lùc lîng vµ ý chÝ tù do cña nã. Tõ
h×nh tîng T«n Ngé Kh«ng, kh¸t väng vÒ cuéc sèng hîp lý
tÝnh vµ nh©n tÝnh, phª ph¸n x· héi h¾c ¸m phi nh©n
tÝnh cña thêi trung ®¹i ®· ®îc béc lé. Cho dï T«n Ngé
Kh«ng bÞ trÊn ¸p, ®iÒu nµy do cèt truyÖn thØnh kinh ®·
®Þnh s½n, quan träng h¬n lµ h¹n chÕ cña lÞch sö, th×
b¶y håi ®Çu T«n vÉn lµ ngêi anh hïng ph¶n nghÞch ®¸ng
ca ngîi. Do sù thay ®æi cña t×nh tiÕt cèt truyÖn, thay ®æi
cña hoµn c¶nh, tÝnh c¸ch cña T«n Ngé Kh«ng ®· mang
nh÷ng s¾c ®iÖu míi. Tõ mét Mü HÇu V¬ng tù do tù t¹i,
mét kÎ ph¶n nghÞch kh«ng hÒ khuÊt phôc khi ®¹i n¸o
thiªn cung, T«n ®· trë thµnh mét ®Êu sÜ tiªn phong më
®êng trªn con ®êng lÊy kinh, trë thµnh mét tÝn ®å thµnh
t©m quy y ®¹o PhËt" (10,tr 81).
L¹i nãi vÒ T«n Ngé Kh«ng tõ mét “hiÖp sÜ chèng trêi”
®Õn mét tÝn ®å thµnh t©m quy y ®¹o PhËt, gi¸o tr×nh
LÞch sö v¨n häc Trung Quèc tËp II cña nhiÒu t¸c gi¶, Nxb
GD, 1997 ®· nªu: “T«n Ngé Kh«ng ®îc ®æi tªn lµ T«n
Hµnh Gi¶, y kh«ng cßn lµ mét anh hïng ph¶n nghÞch n÷a.
T¸c gi¶ l¹i cho nh©n vËt nµy mét ý nghÜa míi. Y chÝnh
trùc, dòng c¶m, mu trÝ, ngoan cêng, biÕt ®Êu tranh víi c¸c
lo¹i yªu tµ, ma qu¸i. Trªn ®êng sang T©y Thiªn, §êng
T¨ng hÔ rêi khái y th× khã lßng bíc lªn nöa bíc. Tr B¸t Giíi
vµ Sa hoµ thîng chØ lµ kÎ trî gióp y chiÕn ®Êu. NÕu nãi khi
=10=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
®¹i n¸o thiªn cung, t¸c gi¶ chñ yÕu lµm næi bËt lßng dòng
c¶m cña y, th× sang T©y Thiªn lÊy kinh, t¸c gi¶ ®· thÓ
hiÖn sù mu trÝ cña y nhiÒu h¬n. Y biÕt c¸ch nhËn ra ®îc
mäi thø ngôy trang cña yªu qu¸i, dïng ®ñ mäi c¸ch t×m
®îc nh÷ng nhîc ®iÓm hoÆc lai lÞch cña chóng vµ nghÜ ra
s¸ch lîc ®èi phã víi tõng lo¹i mét. §èi phã víi kÎ ®Þch nguy
hiÓm nhÊt, y cã mét ph¬ng ph¸p khÐo lÐo, ®ã lµ chui tät
vµo bông ®èi ph¬ng, råi quÊy rèi lung tung trong ®ã, lµm
cho ®Þch bÊt lùc, cói ®Çu chÞu trãi. Y bÒn bØ, dÎo dai,
thäc s©u vµo sµo huyÖt, vËt lén ®Õn cïng, cha ®¹t ®îc
môc ®Ých th× cha bu«ng tha. Lóc khã kh¨n, y lu«n l¹c
quan, ®Çy vÎ h¨ng say kh«ng bao giê khãc lãc nh §êng
T¨ng còng kh«ng nh Tr B¸t Giíi hay bu«ng nh÷ng lêi ch¸n
n¶n. Sau nµy, tu thµnh chÝnh qu¶ y ®îc phong lµm “§Êu
chiÕn th¾ng PhËt”. T¸c gi¶ ®· n¾m b¾t ®óng ®Æc
®iÓm cña y lµ giái ®Êu tranh. Con ngêi y tËp trung ph¶n
¸nh rÊt nhiÒu phÈm chÊt u tó cña nh©n d©n lao ®éng vµ
hÕt th¶y nh÷ng phÈm chÊt ®ã l¹i ®îc lý tëng ho¸ cho nªn
y trë thµnh h×nh tîng anh hïng ®îc nh©n d©n yªu thÝch”
(11,tr 454).
Bµn vÒ khÝ ph¸ch anh hïng cña T«n Ngé Kh«ng, ý
kiÕn cña c¸c nhµ nghiªn cøu cßn cã sù nhÊt trÝ cao. VÊn
®Ò g©y bµn c·i nhiÒu nhÊt lµ tÝnh c¸ch cña T«n Ngé
Kh«ng ë b¶y håi ®Çu vµ tÝnh c¸ch cña Ngé Kh«ng ë c¸c
=11=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
håi sau. Cã ngêi cho r»ng: “§¸ng tiÕc lµ T«n Ngé Kh«ng
cuèi cïng bÞ ®Ì díi nói Ngò Hµnh”, cã ý phñ nhËn phñ ®Þnh
sù ph¶n kh¸ng, sù ®Êu tranh cña T«n tríc mét thÕ lùc
m¹nh h¬n. Nhng l¹i cã nhµ nghiªn cøu l¹i kh¼ng ®Þnh
hµnh ®éng cña T«n Ngé Kh«ng tuy mang tÝnh chÊt bét
ph¸t, manh ®éng, v« chÝnh phñ nhng ®ã lµ sù kªu gäi
ph¶n kh¸ng vµ dù b¸o sù vïng dËy cña nh÷ng ngêi bÞ ¸p
bøc. Ng« Thõa ¢n ®· x©y dùng nªn h×nh tîng T«n Ngé
Kh«ng víi íc m¬ vÒ mét anh hïng chiÕn ®Êu v× tù do, v×
cuéc sèng con ngêi. Vµ ®©y còng lµ h×nh tîng nh©n vËt
chÊt chøa bao hoµi väng cña nh©n d©n vÒ cuéc sèng hoµ
b×nh, yªn Êm. VËy vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c nhµ nghiªn
cøu lµ tÝnh c¸ch cña nh©n vËt T«n Ngé Kh«ng cã gi÷ ®îc
tÝnh thèng nhÊt hay kh«ng?. Theo T©y du ký tËp 1, Nxb
v¨n nghÖ TPHCM, 2000, TÕ Xuyªn (dÞch) cã viÕt: “...
Trong toµn bé s¸ch cña T«n Ngé Kh«ng ®· gi÷ ®îc tÝnh
thèng nhÊt. §i T©y Thiªn lÊy kinh lµ tÝnh c¸ch cña T«n
ph¸t triÓn tiÕn lªn mét bíc, chø nhÊt ®Þnh kh«ng ph¶i lµ
phñ ®Þnh tinh thÇn ph¶n kh¸ng khi ®¹i n¸o thiªn cung.
T«n Ngé Kh«ng thuû chung vÉn lµ mét kÎ anh hïng ®· ®îc
lý tëng ho¸ mét c¸ch cao ®é. T«n kh«ng sî trêi, kh«ng sî
®Êt. T«n cã tinh thÇn chiÕn ®Êu ph¶n kh¸ng hÕt th¶y sù
¸p bøc cña thèng trÞ, kiªn quyÕt kh¾c phôc hÕt th¶y c¸c
khã kh¨n; cã trÝ tuÖ vµ søc m¹nh v« cïng; cã phÈm chÊt
=12=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
cao quÝ, chÝ c«ng v« t, tha thiÕt yªu anh em, ®ång t×nh
vµ gióp ®ì nh÷ng kÎ nhá yÕu bÞ h¹i. TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã
®Òu lµ c¸i mµ nh©n d©n vèn cã, ®ång thêi l¹i lµ c¸i ®·
®îc lý tëng ho¸ ®Õn cao ®é.
C¸i tinh thÇn ph¶n kh¸ng, ng¹o nghÔ, bÊt khuÊt,
®¸nh ®æ hÕt th¶y cña T«n Ngé Kh«ng lµ nh»m vµo giai
cÊp thèng trÞ phong kiÕn mµ chÜa mòi nhän, ®iÒu ®ã cã
ý nghÜa rÊt lín. TÝnh c¸ch cña T«n lµ tÝch cùc, h×nh tîng
cña T«n m·i m·i ®îc thiÕu niªn nhi ®ång yªu thÝch, rÊt cã
t¸c dông ®Õn sù h×nh thµnh tÝnh c¸ch c¸c em” (1,tr 17).
Ngoµi c¸c c«ng tr×nh ®· nªu trªn, cßn mét sè c«ng
tr×nh kh¸c cã liªn quan ®Õn “T©y du ký” nh :
- LÞch sö tiÓu thuyÕt Trung Quèc cña Lç TÊn, Nxb
§HQG Hµ Néi, 2002 tËp trung nghiªn cøu vÒ diÔn biÕn lÞch
sö cña tiÓu thuyÕt Trung Quèc.
- Lý luËn v¨n häc nghÖ thuËt cæ ®iÓn Trung Quèc,
Nxb GD cña Kh©u ChÊn Thanh l¹i bµn vÒ c¸i “¶o” vµ c¸i
“ch©n” trong “T©y du ký”.
- T¹p chÝ v¨n häc sè 1, 1994 cã bµn: “VÒ mét vµi con
sè kú ¶o trong T©y du ký cña Ng« Thõa ¢n” cña Lª Nguyªn
CÈn.
=13=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
T©y du ký lµ mét t¸c phÈm trong kho tµng v¨n häc
thÕ giíi nªn c¸c c«ng tr×nh ®· ®îc viÕt bëi nhiÒu t¸c gi¶
víi nhiÒu ng«n ng÷ kh¸c nhau. Do h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é
ngo¹i ng÷ nªn chóng t«i chØ cã thÓ t×m hiÓu, tham kh¶o
nh÷ng c«ng tr×nh, chuyªn luËn ®· ®îc dÞch ra TiÕng ViÖt.
C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy, do nh÷ng môc ®Ých
nghiªn cøu kh¸c nhau nªn cßn thiªn vÒ nh÷ng ph¸t hiÖn
kh¸i qu¸t ë gi¸ trÞ néi dung – nghÖ thuËt cña t¸c phÈm mµ
cha t×m hiÓu s©u vÒ nh©n vËt, v× vËy trÝ tuÖ, tµi n¨ng
vµ søc m¹nh cña nh©n vËt T«n Ngé Kh«ng trong tiÓu
thuyÕt T©y du ký còng nh nh÷ng thµnh c«ng cña Ng«
Thõa ¢n khi x©y dùng h×nh tîng nh©n vËt T«n Ngé Kh«ng
cha ®îc t×m hiÓu mét c¸ch hÖ thèng, ®éc lËp.
Tuy vËy, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn ®· gi÷ vai
trß rÊt quan träng trong viÖc dÉn d¾t, gîi ý ®Ó chóng t«i
cã híng ®i cô thÓ khi gi¶i quyÕt ®Ò tµi: “H×nh tîng T«n
Ngé Kh«ng trong tiÓu thuyÕt T©y du ký cña Ng« Thõa ¢n”.
3. NhiÖm vô khoa häc
Kh¶o s¸t nh©n vËt T«n Ngé Kh«ng ®Ó chØ ra nh÷ng
®Æc ®iÓm, tÝnh c¸ch cña nh©n vËt nµy, nh÷ng thñ ph¸p
nghÖ thuËt t¸c gi¶ Ng« Thõa ¢n ®· sö dông khi kh¾c häa
nh©n vËt. Tõ ®ã thÊy ®îc gi¸ trÞ - ý nghÜa cña t¸c phÈm.
4. Ph¹m vi nghiªn cøu
=14=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
H×nh tîng T«n Ngé Kh«ng trong T©y du ký 2 tËp
( tËp 1, tËp 2) cña dÞch gi¶ Thôy §×nh, Nxb v¨n nghÖ
TP.HCM, 2000.
5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
Khi nghiªn cøu ®Ò tµi: "H×nh tîng T«n Ngé Kh«ng
trong T©y du ký (Ng« Thõa ¢n)", chóng t«i sö dông hÖ
thèng ph¬ng ph¸p gåm:
1. Kh¶o s¸t, thèng kª
2. Ph©n tÝch t¸c phÈm.
3.Ngoµi ra chóng t«i cßn sö dông ph¬ng ph¸p so s¸nh, ®èi
chiÕu.
6. CÊu tróc kho¸ luËn
Kho¸ luËn gåm 3 phÇn :
+ më ®Çu
+ néi dung
Ch¬ng 1: T©y du ký, bé tiÓu thuyÕt ®éc ®¸o trong kho
tµng tiÓu thuyÕt Minh - Thanh.
Ch¬ng 2 : §Æc ®iÓm, tÝnh c¸ch cña nh©n vËt T«n Ngé
Kh«ng
=15=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
Ch¬ng 3 : NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt T«n Ngé
Kh«ng.
+ tæng kÕt.
=16=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
néi dung
Ch¬ng 1
T©y du ký, bé tiÓu thuyÕt ®éc ®¸o trong kho tµng
tiÓu thuyÕt Minh – Thanh.
1.1 Nguån gèc vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh
t¸c phÈm
T©y du ký lµ mét bé tiÓu thuyÕt thÇn tho¹i trêng
thiªn, l·ng m¹n tÝch cùc rÊt vÜ ®¹i. Qu¸ tr×nh ra ®êi bé
tiÓu thuyÕt nµy còng gièng nh Tam quèc diÔn nghÜa vµ
Thuû hö: Gèc g¸c cña truyÖn ®· lu truyÒn l©u dµi trong
d©n gian tõ tríc; sau ®ã mét hoÆc vµi t¸c gi¶ dùa trªn c¬
së s¸ng t¸c tËp thÓ cña nh©n d©n l¹i s¸ng t¹o thµnh s¸ch.
Song c¨n cø vµo tµi liÖu hiÖn cã mµ xÐt th× truyÖn
Tam quèc diÔn nghÜa vµ Thuû hö tríc khi thµnh s¸ch ®· cã
®Çy ®ñ vÒ quy m« kÕt cÊu trªn ®¹i thÓ. Cßn T©y du ký
thµnh ®îc s¸ch chñ yÕu lµ do t¸c gi¶ Ng« Thõa ¢n s¸ng t¹o
ra, T©y du ký ®îc ®óc kÕt bëi sù lao ®éng s¸ng t¹o lín lao
cña t¸c gi¶.
Ng« Thõa ¢n (1500 -1582?) tªn tù lµ Nh÷ Trung, hiÖu
X¹ D¬ng s¬n nh©n, ngêi ë huyÖn S¬n ¢m, phñ Hoµi An
=17=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
(nay lµ huyÖn Hoµi An tØnh Giang T«). ¤ng sinh ra trong
mét gia ®×nh quan l¹i cÊp díi lu l¹c sa sót, sau trë thµnh
tiÓu th¬ng. Cha lµ Ng« NhuÖ ham ®äc s¸ch, hiÓu biÕt c¶
lôc kinh vµ luËn thuyÕt cña B¸ch gia ch tö. Tõ ngµy cßn
nhá, Ng« Thõa ¢n lµ ngêi cã tµi v¨n ch¬ng næi tiÕng mét
thêi. Cã ngêi nãi: “¤ng lµ ngêi th«ng minh lanh lîi, ®äc
nhiÒu s¸ch, ®Æt bót xuèng lµ thµnh th¬ v¨n”. Nhng sèng
gi÷a thêi lÊy b¸t cæ v¨n lµm tiªu chuÈn lùa chän nh©n tµi
th× nh÷ng ngêi cã cèt c¸ch c¬ng trùc, cã tµi n¨ng tr¸c
viÖt nh Thõa ¢n tÊt nhiªn kh«ng ®îc dïng. M·i ®Õn n¨m
bèn m¬i l¨m tuæi «ng míi ®ç “TuÕ cèng sinh”. VÒ sau mÑ
giµ, nhµ neo, «ng ®¸nh liÒu ®i lµm huyÖn thõa ë Trêng
Hng. ChØ vµi n¨m v× kh«ng chÞu ®îc nçi nhôc nh· cña
viÖc vµo luån ra cói, «ng tõ quan ®Õn Kim L¨ng (Nam
Kinh) n¬i phån hoa ®« thÞ mu sèng. Sau «ng trë vÒ lµng
cò, uèng rîu ng©m th¬, vui thó c¶nh ruéng vên vµ b¾t
®Çu s¸ng t¸c v¨n häc. Ngoµi bé T©y du ký Ng« Thõa ¢n
cßn cã X¹ D¬ng tiªn sinh tån c¶o do ngêi ®êi sau biªn tËp.
XuÊt th©n tõ mét gia ®×nh cïng c¶nh ngé nh hµng
v¹n hµng triÖu nh÷ng ngêi d©n bÇn khæ trong x· héi
phong kiÕn, Ng« Thõa ¢n gÆp l¾m nçi gian tru©n trªn ®êng khoa cö, tÝnh t×nh cuång phãng, bíng bØnh kh«ng
chÞu gËp lng cói ®Çu tríc ®ång tiÒn, thÕ lùc nªn b¶n th©n
tuy mang nÆng ý thøc phong kiÕn, nhng vÕt r¹n nøt gi÷a
=18=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
«ng víi giai cÊp thèng trÞ kh¸ s©u s¾c. ¤ng íc ao dïng con
dao trõ tµ dÑp s¹ch mäi bÊt c«ng trong x· héi, nhng «ng
kh«ng ®ñ søc. Do ®ã «ng göi g¾m hi väng nhiÖt t×nh vµo
hµnh ®éng ph¶n kh¸ng cña nh÷ng nh©n vËt chÝnh diÖn
trong t¸c phÈm T©y du ký. Tõ ngµy cßn niªn thiÕu, Thõa
¢n rÊt thÝch ®äc nh÷ng chuyÖn yªu ma quû qu¸i, nh÷ng
chuyÖn kú qu¸i. Trong bµi nãi ®Çu cña bé tiÓu thuyÕt cã
tªn Vò ®Ønh chÝ, «ng viÕt:
“Tõ ngµy cßn nhá t«i rÊt thÝch nh÷ng chuyÖn kú qu¸i,
khi cßn häc ë trêng, thêng kiÕm nh÷ng truyÖn d· sö ë chî
bóa, nhng sî cha thÇy m¾ng, t×m chç kÝn mµ ®äc. §Õn
lóc lín cµng thÝch ®äc, thÝch nghe. S¸ch cña t«i tuy mang
tªn chÝ qu¸i, nhng kh«ng ph¶i ghi l¹i chuyÖn ma quû ®êi
Minh, ngµy nay con ngêi ®· ®æi thay nhiÒu, nªn nã cã t¸c
dông khuyªn r¨n gi¸o dôc”.
Ng« Thõa ¢n kh«ng nh÷ng thuéc nhiÒu truyÖn thÇn
tho¹i, dïng thÇn tho¹i viÕt thµnh c«ng nhiÒu t¸c phÈm,
®Þnh râ ý muèn s¸ng t¸c; hy väng th«ng qua t¸c phÈm
®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých gi¸o dôc x· héi chø kh«ng ph¶i lµ
viÕt ®Ó viÕt. Lµ ngêi giái vËn dông ®Ò tµi phong phó cña
truyÒn thuyÕt, thÇn tho¹i nªn Ng« Thõa ¢n s¸ng t¹o ra ®îc
T©y du ký pho tiÓu thuyÕt trêng thiªn, l·ng m¹n tÝch cùc
vÜ ®¹i nh thÕ. Nhng T©y du ký l¹i kh«ng ph¶i do riªng c¸
=19=
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lª ThÞ Nh¹n
nh©n Ng« Thõa ¢n s¸ng t¸c ra. Gèc g¸c c©u chuyÖn ®· lu
truyÒn réng r·i ë d©n gian vµ kh«ng ngõng diÔn biÕn, ®·
tõ l©u tríc khi cã Ng« Thõa ¢n.
Muèn kh¶o s¸t nguån gèc T©y du ký, ph¶i ngîc l¹i
nh÷ng n¨m ®Çu nhµ §êng. N¨m thø hai niªn hiÖu Trinh
Qu¸n (628), cã mét vÞ s trÎ lµ HuyÒn Trang tõ nhá ®· xuÊt
gia ®Çu PhËt, thêng ®i ®©y ®ã gÆp c¸c hoµ thîng næi
tiÕng ®Ó häc hái, bµn b¹c gi¸o lý ®¹o PhËt. Nhng nhµ s
trÎ Êy c¶m thÊy kh«ng m·n nguyÖn, v× vËy chµng quyÕt
chÝ sang Ên §é lu häc ®Ó cã ®iÒu kiÖn ®i s©u nghiªn cøu
PhËt gi¸o. Lóc bÊy giê cã luËt cÊm ngêi ra níc ngoµi häc
tËp, HuyÒn Trang ph¶i trµ trén vµo ®¸m con bu«n, trèn
khái biªn giíi. HuyÒn Trang vît qua hai m¬i bèn níc, ®êng
xa v¹n dÆm, cuèi cïng ®Æt ch©n lªn ®Êt Ên. T¹i Ên,
HuyÒn Trang ®i kh¾p ®ã ®©y, lÔ chïa b¸i PhËt thu thËp
gi¸o lý, häc ®îc mÊy m¬i thø tiÕng níc ngoµi. Khi vÒ níc,
HuyÒn Trang dïng hai m¬i bèn con ngùa ®Ó chë s¸u tr¨m
n¨m m¬i b¶y bé kinh PhËt. Trong thêi gian mêi b¶y n¨m
trêi Êy, HuyÒn Trang kh¾c phôc bao gian khæ, mµn trêi
chiÕu ®Êt, ¨n giã n»m s¬ng, ®Ó ®¹t ®îc chÝ híng. §êng
Th¸i T«ng nghe tin c¶m phôc v« cïng, bÌn mêi vÒ thñ ®«
cho lµm chñ hai ng«i chïa vµ t«n lµm Tam T¹ng ph¸p s,
tiÕp tôc nghiªn cøu vµ dÞch kinh phËt.
=20=
- Xem thêm -