KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
Lêi c¶m ¬n.
§Ó hoµn thµnh kho¸ luËn nµy, ngoµi sù cè g¾ng cña
b¶n th©n, t«i cßn nhËn ®îc sù híng dÉn tËn t×nh cña
c«: Phan ThÞ Nga. Sù ®éng viªn khÝch lÖ cña thÇy
gi¸o, c« gi¸o khoa Ng÷ v¨n trêng §¹i Häc Vinh, cïng tÊt
c¶ c¸c b¹n bÌ.
Nh©n dÞp nµy cho t«i ®îc göi lêi c¶m ¬n ®Õn tÊt
c¶ c¸c thÇy, c« gi¸o vµ tÊt c¶ c¸c b¹n bÌ ®· ®éng viªn,
gióp ®ì khuyÕn khÝch t«i hoµn thµnh kho¸ luËn nµy.
Tuy nhiªn do thêi gian, nguån t liÖu vµ kh¶ n¨ng cã h¹n
nªn kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ,
thiÕu sãt. T«i hy väng sÏ nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña
c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n bÌ ®Ó kho¸ luËn ®îc hoµn
chØnh h¬n
1
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
PhÇn më ®Çu
1, Lý do chän ®Ò tµi:
1.1, V¨n häc Minh – Thanh cã mét vÞ trÝ rÊt quan träng trong
tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö v¨n häc Trung Quèc nãi
chung. §ã lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
v¨n häc cæ ®iÓn, còng lµ giai ®o¹n dµi nhÊt vµ cã néi dung
phong phó nhÊt, lµ giai ®o¹n ®¸nh dÊu sù chuyÓn m×nh
sang khuynh híng hiÖn ®¹i.
§Æc ®iÓm næi bËt cña giai ®o¹n nµy lµ sù suy tµn cña
v¨n häc chÝnh thèng vµ sù trçi dËy m¹nh mÏ cña v¨n häc
d©n chñ vµ tiÕn bé, ph¶n ¸nh nh÷ng yªu cÇu cña nh©n d©n
vµ tÇng líp thÞ d©n.
Bªn c¹nh nh÷ng thÓ lo¹i v¨n häc mµ d©n téc nµo còng cã
nh th¬, t¶n v¨n, kÞch, tiÓu thuyÕt… Th× cßn cã nh÷ng h×nh
thøc v¨n häc giµu tÝnh d©n téc: Tõ, khóc, tho¹i b¶n, biÒn
ngÉu, truyÒn kú, b¶n th©n mçi thÓ lo¹i ®Æc biÖt lµ tiÓu
thuyÕt cæ ®iÓn Trung Hoa ®· thÓ hiÖn râ nÐt b¶n chÊt thêi
®¹i vµ ®Æc trng d©n téc Trung Hoa.
Nh¾c ®Õn tiÓu thuyÕt Trung Quèc chóng ta kh«ng thÓ
kh«ng nãi ®Õn tiÓu thuyÕt thêi Minh – Thanh víi nh÷ng ®¹i
biÓu suÊt s¾c nh: Bå Tïng Linh (Liªu trai chÝ dÞ); Thi N¹i Am
(Thuû hö); Tµo TuyÕt CÇn ( Hång l©u méng)… Vµ ®Æc biÖt
La Qu¸n Trung tªn tuæi cña «ng ®îc g¾n víi bé tiÓu thuyÕt
®å sé “Tam quèc chÝ diÔn nghÜa”, t¸c phÈm ®îc mÖnh danh
lµ l¸ cê ®Çu cña tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc . Nã cã
søc thu hót ®«ng ®¶o b¹n ®äc vµ giíi nghiªn cøu, phª b×nh
trong vµ ngoµi níc tõ cæ chÝ kim.
2
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
1.2, Víi b¹n ®äc ViÖt Nam “Tam Quèc” nh lµ mét mãn ¨n tinh
thÇn kh«ng thÓ thiÕu, thËm chÝ mét sè nh©n vËt trong
“Tam Quèc” nh Tµo Th¸o,Tr¬ng Phi, Khæng Minh… ®· cã
mÆt trong ng«n ng÷ ngêi ViÖt nh ( Nãng nh Tr¬ng Phi , gian
nh Tµo Th¸o …). Sù cã mÆt cña c¸c nh©n vËt nµy ®· gãp
phÇn lµm nªn søc thu hót lín lao cña t¸c phÈm. Bªn c¹nh mét
Tµo Th¸o gian hïng cã mét Lu BÞ giµu lßng nh©n nghÜa, mét
Khæng Minh tóc trÝ ®a mu. Mu mÑo, tµi trÝ h¬n ngêi cña
Khæng Minh ch¼ng nh÷ng khiÕn cho ®èi ph¬ng lao ®ao mµ
cßn khiÕn cho bao nhµ qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao b¸i
phôc. H×nh tîng Khæng Minh gièng nh mét kho trÝ tuÖ cha
thÓ khai th¸c hÕt. V× thÕ mµ l«i cuèn sù tß mß cña b¹n ®äc
trong vµ ngoµi níc.
Khæng Minh lµ mét nh©n vËt thuéc hµng ngò chñ chèt
cña phe Thôc. Sù t×m hiÓu h×nh tîng Khæng Minh cßn gãp
phÇn lµm s¸ng râ bøc tranh hiÖn thùc cña x· héi Trung Quèc
thêi kú tam quèc còng nh tµi n¨ng x©y dùng nh©n vËt cña
t¸c gi¶ La Qu¸n Trung .
2, LÞch sö vÊn ®Ò.
“Tam quèc” lµ chuyÖn mét tr¨m n¨m lo¹n ly ®iªn ®¶o
do tham väng bµnh tríng l·nh thæ, tranh giµnh quyÒn lùc cña
c¸c ®Õ v¬ng g©y ra. T¸c phÈm cã hµng ngh×n sù viÖc,
hµng tr¨m trËn ®¸nh, h¬n bèn tr¨m nh©n vËt. ChÝnh v×
vËy mµ ®· cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ “Tam quèc
chÝ diÔn nghÜa” nãi chung vµ c¸c nh©n vËt trong t¸c phÈm
nãi riªng nh Tµo Th¸o,Tr¬ng Phi. VÒ nh©n vËt Khæng Minh,
dùa vµo nh÷ng t liÖu tiÕng ViÖt hiÖn cã, chóng t«i nhËn thÊy
h×nh tîng nµy ®· ®îc ®Ò cËp ®Õn víi nhiÒu møc ®é kh¸c
nhau.
V¨n häc Trung Quèc tËp 2 – Nxb GD, 1988, trang 28.
NguyÔn Kh¾c Phi vµ L¬ng Duy Thø ®· nãi vÒ h×nh tîng
nh©n vËt Khæng Minh:
“ Cã thÓ thÊy h×nh tîng Khæng Minh ®îc hun ®óc bëi íc väng
cña quÇn chóng vÒ mét trÝ tuÖ h¬n ngêi vµ lý tëng cña nhµ
v¨n vÒ mét mu sÜ tr¸c viÖt”. Trong c«ng tr×nh nµy c¸c t¸c
gi¶ ®· cho chóng ta thÊy ®îc nh©n vËt Khæng Minh lµ mét
nh©n vËt “ho¸ th©n cña trÝ tuÖ”.
3
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
Trong “§Ó hiÓu t¸m bé tiÓu thuyÕt cæ Trung Quèc”
Nxb §HQG Hµ Néi, 2000, L¬ng Duy Thø cho r»ng: “ NÕu
h×nh tîng Lu BÞ ®îc chiÕu s¸ng bëi ch÷ “ nh©n” th× h×nh tîng Khæng Minh l¹i ®îc chiÕu s¸ng bëi ch÷ “ trÝ”. Khæng
Minh lµ ho¸ th©n cña trÝ tuÖ quÇn chóng. C©u ng¹n ng÷ “
Ba ngêi thî da hîp thµnh mét Gia C¸t Lîng” ®· nãi lªn ®iÒu
Êy” (trang 25).¤ng viÕt tiÕp: “cã thÓ thÊy h×nh tîng Khæng
Minh ®· ®îc hun ®óc bëi íc väng cña quÇn chóng vÒ mét trÝ
tuÖ h¬n ngêi vµ lý tëng cña nhµ v¨n vÒ mét mu sÜ tr¸c viÖt”
(trang26).
¥ “ TiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc” Nxb GD,2000
( TrÇn Xu©n §Ò) t¸c gi¶ ®· viÕt vÒ h×nh tîng nh©n vËt
Khæng Minh nh sau:
“ Trong mÊy tr¨m n¨m qua, ®a sè ®éc gi¶ yªu mÕn Gia C¸t
Lîng v× con ngêi ®ã tËp trung thÓ hiÖn trÝ tuÖ v« cïng tËn
cña nh©n d©n, ®¹o ®øc trong s¸ng cña con ngêi giµu lßng
c¬ng trùc, l¹i hÕt lßng v× viÖc chung” ( trang34).
C¸c c«ng tr×nh trªn do nh÷ng môc ®Ých nghiªn cøu kh¸c
nhau cßn thiªn vÒ nh÷ng ph¸t hiÖn kh¸i qu¸t cha cã ®iÒu
kiÖn ®i s©u, t×m hiÓu cô thÓ vÒ nh©n vËt, v× vËy cha lµm
cho ngêi ®äc thÊy hÕt ®îc tµi n¨ng, trÝ tuÖ cña Khæng Minh
trong “Tam quèc chÝ diÔn nghÜa”.
Thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, chóng t«i ®· rÊt thuËn lîi khi kÕ
thõa thµnh qu¶ nghiªn cøu cña c¸c bËc tiÒn bèi, nã lµ chiÕc
ch×a khãa më ®êng dÉn chóng t«i ®i ®Õn ®Ých.
3, NhiÖm vô khoa häc.
Kh¶o s¸t h×nh tîng nh©n vËt Khæng Minh ®Ó chØ ra nh÷ng
®Æc ®iÓm cña nh©n vËt nµy.
ThÊy ®îc nh÷ng thñ ph¸p nghÖ thuËt ®îc vËn dông ®Ó
x©y dùng h×nh tîng nh©n vËt Khæng Minh trong “Tam quèc
chÝ diÔn nghÜa” cña La Qu¸n Trung.
4, Ph¹m vi vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
Ph¹m vi:
T¸c phÈm “Tam quèc chÝ diÔn nghÜa” cña La Qu¸n Trung,
Nxb v¨n häc.
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Chóng t«i phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p: Ph¬ng ph¸p thèng
kª, ph©n tÝch, so s¸nh.
4
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
Néi dung
Ch¬ng 1: H×nh tîng Khæng Minh – ngêi ®¹i diÖn cho tµi n¨ng, trÝ
tuÖ.
1.1, Giíi thuyÕt vÒ kh¸i niÖm “h×nh tîng”.
Kh«ng gièng nh nh©n vËt ®îc lÊy tõ nguyªn mÉu lÞch sö
nh nh©n vËt Tµo Th¸o, nh©n vËt Khæng Minh trong “Tam
quèc chÝ diÔn nghÜa” ®ù¬c x©y dùng nh mét h×nh tîng.
VËy “h×nh tîng nghÖ thuËt” lµ g× ?
5
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
VÒ kh¸i niÖm nµy ®· cã kh¸ nhiÒu nhµ nghiªn cøu v¨n
häc ®a ra ý kiÕn cña m×nh.
Theo “ Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc” Nxb §HQG Hµ Néi,
1999 (Lª B¸ H¸n, TrÇn §×nh Sö, NguyÔn Kh¾c Phi), kh¸i
niÖm “h×nh tîng” ®îc hiÓu nh sau:
“ h×nh tîng nghÖ thuËt lµ s¶n phÈm cña ph¬ng thøc
chiÕm lÜnh, thÓ hiÖn vµ t¸i t¹o hiÖn thùc theo quy luËt cña
nghÖ thuËt” ( trang 122).
“ Lý luËn v¨n häc” Nxb GD, 1997 ( Ph¬ng Lùu, TrÇn
§×nh Sö, NguyÔn Xu©n Nam, Lª Ngäc Trµ, La Kh¾c Hoµ,
Thµnh ThÕ Th¸i B×nh) hiÒu kh¸i niÖm “h×nh tîng” lµ :
“ H×nh tîng nghÖ thuËt lµ mét kh¸ch thÓ tinh thÇn, mäi
ph¬ng tiÖn biÓu hiÖn chØ cã ý nghÜa khi nµo lµm sèng l¹i
c¸c kh¸ch thÓ ®ã vµ ngêi ®äc t¸c phÈm chØ khi nµo th©m
nhËp ®îc vµo thÕ giíi tinh thÇn ®ã míi cã thÓ n¶y sinh ®îc
sù thëng thøc, ®ång c¶m”.
Kh¸i niÖm “h×nh tîng” ®îc L¹i Nguyªn ¢n ( 150 thuËt ng÷
v¨n häc, Nxb §HQG Hµ Néi) ®a ra lµ:
“H×nh tîng nghÖ thuËt lµ ph¬ng thøc chiÕm lÜnh vµ t¸i
t¹o hiÖn thùc riªng biÖt, vèn cã vµ chØ cã ë nghÖ thuËt. BÊt
cø hiÖn tîng nµo ®îc x©y dùng l¹i mét c¸ch s¸ng t¹o trong
t¸c phÈm nghÖ thuËt, ®Òu lµ h×nh tîng nghÖ thuËt, th«ng
thêng vµ quan träng nhÊt lµ h×nh tîng con ngêi ( h×nh tîng
nh©n vËt) ( trang 142).
C¸ch hiÓu vÒ “h×nh tîng” ë trªn ®Òu kh¼ng ®Þnh ®Æc
trng cña v¨n häc trong c¸ch thøc ph¶n ¸nh, s¸ng t¹o cuéc
sèng. ¥ kho¸ luËn nµy, chóng t«i sö dông ý kiÕn cña t¸c gi¶
L¹i Nguyªn ¢n trong cuèn “ 150 thuËt ng÷ v¨n häc” ®Ó ¸p
dông cho viÖc nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ nh©n vËt Khæng
Minh, nh©n vËt cã thÓ nãi lµ ®¹i diÖn tiªu biÓu nhÊt cho c¸i
gäi lµ “b¶y thùc ba h” trong “Tam quèc chÝ diÔn nghÜa”.
Trong t¸c phÈm nµy t¸c gi¶ viÕt: “ ®Æc trng nghÖ thuËt
cña h×nh tîng ®îc x¸c ®Þnh kh«ng chØ bëi viÖc nã ph¶n ¸nh
vµ lý gi¶i hiÖn thùc thùc t¹i, mµ cßn bëi viÖc nã s¸ng t¹o ra
mét thÕ giíi míi, kh¸c thÕ giíi thêng – ThÕ giíi mang tÝnh h
cÊu. Bªn c¹nh c¸i hiÖn tån, c¸i thùc cã, ë h×nh tîng nghÖ
thuËt cßn mang c¶ c¸i cã thÓ cã, c¸i muèn cã, c¸i ®ßi hái
ph¶i cã … Tøc lµ mang tÊt c¶ nh÷ng g× can dù ®Õn lÜnh vùc
6
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
chñ quan, ý chÝ, c¶m xóc vµ nh÷ng tiÒm n¨ng cha ph¸t lé
cña tån t¹i sèng”.
1.2, Khæng Minh ngêi ®¹i diÖn cho tµi n¨ng - trÝ tuÖ.
MÆc dï Khæng Minh kh«ng ph¶i lµ h×nh tîng nh©n vËt
®îc x©y dùng thµnh c«ng nhÊt trong t¸c phÈm còng kh«ng
ph¶i lµ nh©n vËt lý tëng cña t¸c gi¶ nhng Khæng Minh l¹i lµ
ngêi ®¹i diÖn cho trÝ tuÖ nh©n d©n Trung Quèc thêi cæ.
§iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn trªn nhiÒu b×nh diÖn: Qu©n sù,
chÝnh trÞ ngo¹i giao, khoa häc,… Trong ch¬ng nµy chóng t«i
muèn t×m hiÓu vÒ h×nh tîng nh©n vËt Khæng Minh mét
c¸ch ®Çy ®ñ, toµn diÖn nhÊt.
1.2.1, VÒ qu©n sù.
1.2.1.1, Khæng Minh – Nhµ ho¹ch ®Þnh s¸ch lîc qu©n sù tµi
ba.
§Ó cã thÓ gióp phe Thôc v÷ng vµng ë thÕ ch©n v¹c,
Khæng Minh ®· ®Ò ra chÝnh s¸ch “ hoµ Ng« kh¸ng Nguþ”
chÝnh s¸ch nµy ®îc ¸p dông tõ lóc h×nh thµnh ®Õn kÕt thóc
thêi kú tam quèc.§©y lµ chÝnh s¸ch ®îc Khæng Minh tr×nh
bµy ngay trong lÇn ®Çu tiªn gÆp Lu BÞ
Ngoµi viÖc ®Ò ra s¸ch lîc ®óng ®¾n Khæng Minh cßn lµ
vÞ qu©n s tµi ba, ®¾c lùc cña phe Thôc. Chñ tr¬ng “ liªn
Ng« kh¸ng Tµo” «ng nªu ra ë håi 38 lµ mét chñ tr¬ng s¸ng
suèt, kh«n khÐo. §Ò ra chñ tr¬ng nµy Khæng Minh n¾m ®îc
chç m¹nh cÇn khai th¸c cña phe ®èi ph¬ng dµnh lÊy lîi Ých
cho phe Lu BÞ mét c¸ch dÔ dµng.
“ Tµo Th¸o thÕ to l¾m, khã lßng ®Þch næi, kh«ng
b»ng ta sang nhê T«n QuyÒn ë Giang §«ng ®Ó lµm øng viÖn,
Nam, B¾c hai bªn gi÷ miÕng víi nhau, ta ë gi÷a kiÕm lîi, cã
g× mµ ch¼ng ®îc” (håi 42).
N¾m ®îc ý ®å cña Lç Tóc sang Kinh Ch©u lµ thuyÕt
phôc Lu BÞ liªn kÕt §«ng Ng« chèng Tµo, nhng ®Ó phe Thôc
kh«ng sa vµo thÕ bÞ ®éng, Khæng Minh cè ý nãi Lu BÞ cã ý
hµng Tµo Th¸o ®Ó do¹. Lç Tóc khuyªn Lu BÞ kh«ng nªn hµng
Tµo, quyÒn chñ ®éng trong chèc l¸t chuyÓn sang phÝa Lu
BÞ.
Khi nghe Lç Tóc m¾c vµo bÉy cña m×nh, Khæng Minh vÉn
gi¶ vê tá ra khã kh¨n.
Khæng Minh nãi:
7
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
“Lu sø qu©n cïng víi T«n tíng qu©n xa nay kh«ng ®îc
quen nhau, sî uæng mÊt lßi. V¶ l¹i kh«ng cã ai lµ t©m phóc
cã thÓ sai ®i ®îc,” (håi 42).
§Ó cho Lç Tóc nµi nØ ba, bèn lÇn Khæng Minh míi nhËn
lêi:
“ViÖc ®· kÝp råi t«i xin phông mÖnh ®i mét chuyÕn”
( håi 42).
ChÝnh s¸ch “liªn Ng« kh¸ng Nguþ” thÓ hiÖn râ nhÊt lµ ë
trËn XÝch BÝch.
Trong trËn XÝch BÝch kh«ng ph¶i Ng« kh¸ng Tµo còng
ch¼ng ph¶i Thôc th¾ng Tµo mµ ®Ó cã thÓ chiÕn th¾ng ®îc
t¸m m¬i v¹n qu©n Tµo liªn qu©n Ng« - Thôc ®· ph¶i liªn
kÕt víi nhau mét c¸ch chÆt chÏ.
Vît qua hÕt khã kh¨n nµy ®Õn thö th¸ch kh¸c, Khæng
Minh ®· ®øng v÷ng ë ®Êt §«ng Ng«, cïng ho¹ch ®Þnh biÖn
ph¸p, mu kÕ chèng Tµo. KÕ ho¶ c«ng mµ c¶ Khæng Minh
cïng Chu Du ngÇm tÝnh ®· thùc sù ph¸t huy t¸c dông trong
®ît ph¶n c«ng l¹i h¬n t¸m m¬i v¹n qu©n Tµo.
Th¾ng lîi to lín, vang déi ë XÝch BÝch ®· lµm suy yÕu phe
Tµo vµ ®em l¹i cho Thôc ®Êt Nam QuËn, Kinh Ch©u, T¬ng
D¬ng mµ kh«ng cÇn hao binh tæn tíng, kh«ng hÒ tèn mét
chót c«ng søc nµo.
T¹i gß L¹c Phîng, Bµng Thèng qua ®êi Khæng Minh ph¶i ®i
Båi Quan ®Ó gióp Lu BÞ. Tríc khi ®i Khæng Minh trao Ên
kiÕm cho Quan V©n Trêng ë l¹i gi÷ Kinh Ch©u.
Khæng Minh hái Quan V©n Trêng:
“ NÕu Tµo Th¸o, T«n QuyÒn cïng khëi binh ®Õn ®¸nh
th× lµm thÕ nµo ?
V©n Trêng nãi:
Chia qu©n ra chèng cù l¹i
Khæng Minh l¹i nãi
NÕu nh thÕ th× Kinh Ch©u nguy mÊt. Ta cã t¸m ch÷ nµy
tíng qu©n nhí cho kü th× míi gi÷ næi ®îc Kinh Ch©u. V©n
Trêng hái t¸m ch÷ g× th× Khæng Minh nãi:
“ B¾c cù Tµo Th¸o,®«ng hoµ T«n QuyÒn” ( håi 63).
Cho ®Õn khi Lu BÞ mÊt, Lu ThiÖn lªn thay cha. Tµo
Th¸o chia n¨m c¸nh qu©n v©y Thôc. Khæng Minh vÉn kh«ng
ngõng theo ®uæi chÝnh s¸ch liªn Ng« kh¸ng Tµo bÊy l©u
8
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
nay, «ng sai §Æng Chi sang §«ng Ng« ®Ó gi¶ng hoµ nh»m
môc ®Ých cïng liªn kÕt víi §«ng Ng« chèng Tµo.
Sù kiªn tr× ®êng lèi “ liªn Ng« kh¸ng Nguþ” cña
Khæng Minh ®· khiÕn cho phe Thôc thùc sù cã chç ®øng,
®Þa vÞ trong tam quèc ba m¬i n¨m trêi.
Tµi n¨ng qu©n sù cña Khæng Minh cßn béc lé kh¸ râ ë
viÖc «ng lµ ngêi rÊt th«ng th¹o binh th, nhê am hiÓu binh th
mµ cha mét trËn nµo dï lín, dï nhá Khæng Minh chÞu thua
thiÖt.
Võa n¾m v÷ng binh th, l¹i võa n¾m ®îc ®iÓm yÕu ë
Tµo Th¸o lµ ®a nghi nªn sau trËn XÝch BÝch, Khæng Minh ®·
cã sù bµi bè ®Ó ®¸nh lõa Tµo Th¸o t¹i ®êng hÎm Hoa Dung.
Vµ Khæng Minh ®· hoµn toµn ®óng ®¾n khi thùc thi kÕ
s¸ch nµy. Cuèi cïng Tµo Th¸o cïng ®¸m tµn qu©n ®· chän
®êng hÎm Hoa Dung lµm lèi tho¸t th©n vµ bÞ r¬i vµo sù mai
phôc cña Quan V©n Trêng. Hay trong lÇn Gia C¸t g¶y ®µn
®uæi Träng §¹t, còng lµ th¾ng lîi cña Khæng Minh khi biÕt
ph©n tÝch t©m lý ®èi ph¬ng. Lóc mêi l¨m v¹n qu©n cña T
M· ý rÇm rÇm ré ré kÐo ®Õn T©y Thµnh th× qu©n lÝnh cña
Khæng Minh vÎn vÑn cã hai ngh×n n¨m tr¨m ngêi, kh«ng
viªn ®¹i tíng ®i kÌm. ¤ng ®· bµy binh bè trËn ®Ó lõa Träng
§¹t cßn m×nh mÆc ¸o c¸nh h¹c, ®éi kh¨n lît, trÌo lªn ®Þch
l©u ngåi tùa vµo bao l¬n ®èt h¬ng g¶y ®µn. KÕt qu¶ mêi
l¨m v¹n qu©n cña T M· ý, hËu qu©n lµm tiÒn qu©n, tiÒn
qu©n lµm hËu qu©n, nh»m ®êng B¾c S¬n rót ch¹y. ThËt ra
lóc nµy Khæng Minh muèn ®¸nh còng kh«ng ®îc muèn thñ
còng kh«ng xong, muèn tho¸t còng kh«ng khái, l¹i thõa hiÓu
T M· ý l©u nay phôc tµi m×nh l¾m mu nhiÒu mÑo, kh«ng
lµm liÒu, nªn míi bµy trß ch¬i m¹o hiÓm ®ã.
1.2.1.2, NghÖ thuËt dïng ngêi cña Khæng Minh.
D©n gian xa cã c©u: “ BiÕt ngêi biÕt ta tr¨m trËn tr¨m
th¾ng” Khæng Minh lµ ngêi n¾m ®îc ®iÓm m¹nh, ®iÓm
yÕu cña tíng Thôc còng nh nh÷ng kÎ ®èi ph¬ng. §iÒu nµy ®·
gióp «ng thµnh c«ng trong viÖc khÝch vµ khiÓn tíng mét c¸ch
linh ho¹t vµ cã th¸i ®é ®èi xö hîp lý, võa ®¶m b¶o sù
nghiªm minh kû luËt cña tËp ®oµn võa gi÷ ®îc hoµ khÝ anh
em.
9
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
Ngay trong nh÷ng ngµy ®Çu ra m¾t phe Thôc, tríc sù
nghi hoÆc vµ cã phÇn “ghen tu«ng” v× sù biÖt ®·i cña Lu BÞ
víi Khæng Minh, Quan C«ng, Tr¬ng Phi cha thùc sù phôc tïng
Khæng Minh. ¤ng nghiªm kh¾c ban lÖnh: “ kiÕm Ên ë ®©y,
ai kh«ng tu©n lÖnh, ta lËp tøc chÐm ®Çu” (trang33, håi39).
Víi nh÷ng khuyÕt ®iÓm, sù vi ph¹m kû luËt cña nh÷ng
ngêi cïng hµng ngò, Khæng Minh cã th¸i ®é kiªn quyÕt khi xö
lý. Tríc hµnh ®éng Quan C«ng v× nghÜa mµ tha cho Tµo
Th¸o ë ®êng hÎm Hoa Dung, Khæng Minh nghiªm trÞ theo
qu©n lÖnh … “ tê cam kÕt hiÖn cßn ë ®©y, kh«ng thÓ
kh«ng chiÓu theo qu©n luËt ®îc! LiÒn qu¸t vâ sÜ l«i V©n Trêng ra chÐm” (trang212, håi 50). ¤ng chØ ®ång ý tha khi cã
lêi nãi gióp cña Lu BÞ .
Khæng Minh cßn th«ng tá t©m lý, bông d¹ cña c¸c tíng
lÜnh díi tríng mµ khÝch b¸c hä vÝ nh víi Tr¬ng Phi, Khæng
Minh nhÌ ®óng vµo tÝnh khÝ nãng n¶y nhng rÊt kiªu hïng mµ
khÝch b¸c v× thÕ khi M· Siªu x©m ph¹m cöa ¶i, Tö Long ®i
v¾ng, sù khÝch b¸c cña Khæng Minh ®· khiÕn Tr¬ng Phi
t×nh nguyÖn x«ng trËn, ®¬ng ®Çu víi M· Siªu, Phi nãi: “ t«i
xin ®i nÕu kh«ng ®¸nh næi M· Siªu, t«i xin chÞu téi chÕt”
( trang459, håi65). Sau ®ã rµng buéc Tr¬ng Phi b»ng c¸ch
viÕt tê cam kÕt.
Gi¶ sö Khæng Minh kh«ng khÝch b¸c Tr¬ng Phi th× liÖu
Tr¬ng Phi cã dèc toµn t©m toµn lùc ®Ó ®¸nh víi M· Siªu hay
kh«ng ? Nhng ch¾c ch¾n lµ sau khi bÞ Khæng Minh khÝch
h¬n n÷a l¹i ®· ký vµo b¶n cam kÕt buéc Tr¬ng Phi kh«ng
thÓ kh«ng th¾ng.Muèn th¾ng M· Siªu kh«ng ph¶i dÔ v× vËy
Tr¬ng Phi ph¶i cè g¾ng rÊt nhiÒu, h¬n n÷a khi tøc giËn søc
m¹nh cña con ngêi sÏ lªn tíi ®Ønh ®iÓm, ®iÒu nµy còng t¹o
®iÒu kiÖn tèt cho Tr¬ng Phi khi giao ®Êu víi M· M¹nh Khëi.
Khi khÝch Tr¬ng Phi giao ®Êu víi M· M¹nh Khëi th× Khæng
Minh dïng nh÷ng lêi lÏ tèt ®Ñp nhÊt ®Ó khen ngîi M· Siªu: “
Nay M· Siªu lµ tay kiªu hïng thiªn h¹ ai còng biÕt tiÕng. S¸u
trËn ®¸nh ë VÞ KiÒu, lµm cho Tµo Th¸o ph¶i c¾t r©u,
qu¼ng ¸o, suýt n÷a mÊt m¹ng. Søc lùc Êy kh«ng ph¶i tÇm
thêng, dÉu ®Õn V©n Trêng còng cßn e kh«ng ®Þch næi kia
®Êy” (trang459, håi65). Ngîc l¹i khi ®· thu phôc ®îc M· Siªu,
Quan V©n Trêng muèn cïng M· Siªu ph©n tµi cao thÊp.
10
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
Khæng Minh còng nh mäi ngêi ®Òu biÕt r»ng nÕu ®Ó hai hæ
®Êu víi nhau th× tÊt yÕu mét hæ tíng sÏ bÞ thiÖt m¹ng, nh
vËy ®ång nghÜa víi viÖc Thôc H¸n mÊt ®i mét tíng giái.
ChÝnh v× vËy Khæng Minh ®· viÕt th cho V©n Trêng. Trong
th Khæng Minh nãi r»ng:
“ T«i nghe tíng qu©n muèn thi ®ä cao thÊp víi M· M¹nh
Khëi. Cø ý t«i thÊy th× M¹nh Khëi tuy hïng dòng h¬n ngêi nhng ch¼ng qua còng vµo mét bän K×nh Bè, Bµnh ViÖt ®ã th«i
chØ kh¶ dÜ ®ua ganh víi Dùc §øc th× ®îc, chø sao s¸nh ®îc
víi «ng r©u dµi tuyÖt vêi ?
Nay tíng qu©n phôc mÖnh gi÷ Kinh Ch©u lµ mét viÖc
quan hÖ rÊt lín. NÕu tíng qu©n vµo Xuyªn, ë Kinh Ch©u nhì
x¶y ra viÖc g×, th× téi ®Ó vµo ®©u cho hÕt ! Xin tíng qu©n
ph¶i nghÜ míi ®îc !” (trang475, 476, håi 65).
V©n Trêng xem xong, vuèt r©u cêi mµ nãi r»ng:
“ Khæng Minh biÕt bông ta l¾m ! BÌn ®a th cho c¶ c¸c
quan xem, råi kh«ng cã ý vµo Xuyªn n÷a”.
NÕu nh lÇn nµy kh«ng cã l¸ th cña Khæng Minh th× cã lÏ
V©n Trêng vµ M· Siªu sÏ mét trËn sèng m¸i vµ nh vËy th× “
lé gi¶i t¬ng tranh, ng «ng ®¾c lîi” mét trong hai ngêi thiÖt
m¹ng th× Thôc sÏ mÊt ®i mét trô cét ®ång thêi Nguþ vµ Ng«
bít thªm ®îc mét mèi lo. Khæng Minh ®óng lµ “ lìi kh«ng x¬ng nhiÒu ®êng l¾t lÐo” nãi vÒ cïng mét ®èi tîng nhng lóc
«ng nãi thÕ nµy lóc «ng l¹i nãi thÕ kh¸c nh»m phôc vô cho
nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau mµ «ng cÇn ®¹t ®îc .
KhÝch TriÖu V©n, Nguþ Diªn.
Nghe tin Khæng Minh dïng mÑo ph¸ tan bän óng DÜ,
M¹nh Ho¹ch héi c¸c nguyªn so¸i ba ®éng l¹i bµn, ba nguyªn
so¸i chia lµm ba ®êng tiÕn c«ng. Lóc ®ã Khæng Minh ®ang
ngåi trong tr¹i ®Ó bµn viÖc th× nghe cã tin ba tíng chia
thµnh ba ®êng tiÕn ®¸nh. Khæng Minh liÒn gäi TriÖu V©n,
Nguþ Diªn l¹i nhng kh«ng sai khiÕn g× l¹i cho gäi c¸c tíng
kh¸c ®Õn ®Ó giao nhiÖm vô mµ kh«ng hÒ ®¶ ®éng ®Õn
Nguþ Diªn, TriÖu V©n lÊy cí lµ hä kh«ng biÕt ®êng ®Êt. Hai
ngêi thÊy Khæng Minh kh«ng dïng ®Õn m×nh, ®Òu tá vÎ bùc
tøc. TriÖu V©n mêi Nguþ Diªn ®Õn tr¹i m×nh bµn r»ng “ Hai
chóng ta lµ tiªn phong, mµ cho lµ kh«ng biÕt ®êng ®Êt,
11
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
kh«ng dïng, l¹i dïng bän hËu sinh Êy, chóng ta h¸ ch¼ng
thÑn l¾m ru” (trang 158, håi 87).
Sau khi bµn b¹c hai ngêi quyÕt ®Þnh b¾t thæ d©n ®a
®êng ®Ó ®¸nh qu©n Man. Hai tíng chia qu©n lµm hai ng¶
®Õn ®¸nh tr¹i rî víi sù gióp søc cña c¸c tíng Thôc, qu©n Man
®· ph¶i thua ch¹y. Mäi viÖc xong xu«i c¶ Nguþ Diªn vµ TriÖu
V©n míi biÕt Khæng Minh khÝch m×nh: “ ta xem ®Þa ®å
cña L· Kh¶i, ®· biÕt chç giÆc h¹ tr¹i, cho nªn ta nãi khÝch
cho Tö Long, V¨n trêng cè søc vµo s©u trong néi ®Þa … Phi
Tö Long, V¨n Trêng kh«ng ai ®¬ng næi viÖc Êy ®©u” (trang
160, håi 87).
Trong nhiÒu trËn ®¸nh nÕu Khæng Minh kh«ng biÕt
c¸ch dïng ngêi th× Thôc H¸n sÏ gÆp ph¶i nhiÒu thÊt b¹i
nÆng nÒ. V× thÕ cho nªn biÕt sö dông ®óng ngêi, ®óng
viÖc sÏ gióp cho con ngêi gÆt h¸i ®îc nhiÒu thµnh c«ng vµ cô
thÓ trong “Tam quèc chÝ diÔn nghÜa” Khæng Minh cña Thôc
H¸n biÕt c¸ch sö dông ®óng ngêi ®óng viÖc, ®iÒu nµy ®·
gióp phe Thôc rÊt nhiÒu trong viÖc gi÷ thÕ ch©n v¹c cïng víi
Ng«, Nguþ.
1.2.1.3, §iÒu khiÓn c¸c trËn ®¸nh.
VÒ qu©n sù Khæng Minh kh«ng chØ lµ mét ngêi giái
ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, cã nghÖ thuËt dïng ngêi mµ «ng cßn
lµ mét qu©n s, mét tíng giái, viÖc ®iÒu khiÓn c¸c trËn
®¸nh.
TrËn ®Çu tiªn mµ Khæng Minh trùc tiÕp ®iÒu khiÓn lµ
trËn Gß B¸c Väng. Khæng Minh n¾m v÷ng ®Þa lý ë ®©y vµ
ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cho tõng tíng lÜnh mét c¸ch râ rµng,
nghiªm kh¾c.
“ Bªn t¶ nói B¸c Väng cã nói Dù S¬n, bªn h÷u cã rõng
An L©m, cã thÓ phôc qu©n m· ®îc. V©n Trêng dÉn mét
ngh×n qu©n ra mai phôc ë nói Dù S¬n ®ãn ®Þch, ®Þch kÐo
®Õn, cø mÆc cho chóng ®i qua, khi nµo c¸c xe l¬ng thùc tíi,
nÕu thÊy mÐ Nam cã hiÖu löa sÏ th¶ qu©n ra ®¸nh, ®èt
s¹ch lîng thùc cña giÆc ®i. Dùc §øc dÉn mét ngh×n qu©n ra
sau rõng An L©m, mai phôc trong hang nói, còng ®îi khi nµo
mÐ nam cã hiÖu löa bÊy giê sÏ kÐo qu©n ®Õn ®èt kho l¬ng
ë thµnh B¸c Väng. Quan B×nh, Lu Phong dÉn n¨m tr¨m
qu©n s¾p s½n cñi, ®uèc chùc ë hai bªn gß B¸c Väng chËp
12
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
tèi ®Þch kÐo ®Õn th× ®èt löa lªn. L¹i gäi TriÖu V©n ë Phµn
Thµnh vÒ sai ®i tiÒn bé, kh«ng cÇn ®¸nh ®îc mµ chØ cèt
®¸nh lÊy thua, chóa c«ng dÉn mét to¸n qu©n tiÕp øng. Ai
nÊy ®Òu ph¶i theo kÕ mµ lµm, kh«ng ®îc ®Ó lì” (håi 39).
Khæng Minh biÕt qu©n cña Thôc H¸n Ýt trong khi qu©n
cña Tµo Th¸o ®«ng h¬n gÊp nhiÒu lÇn, nÕu kh«ng dïng mu
lîc mµ chØ dïng søc ngêi th× lµm sao cã thÓ ®¸nh th¾ng ®îc
qu©n Tµo. NÕu Khæng Minh lµ ngêi kh«ng n¾m v÷ng ®îc
®Þa h×nh, kh«ng cã søc kh¸i qu¸t tèt vµ h¬n n÷a kh«ng dù
tÝnh ®îc ®êng ®i níc bíc cña giÆc th× lµm sao Khæng Minh
cã thÓ ®iÒu khiÓn c¸c trËn ®¸nh mét c¸ch tµi t×nh nh vËy?.
Trong trËn T©n D·, Khæng Minh häp c¸c tíng l¹i nghe lÖnh:
“ Tríc hÕt sai Quan C«ng ®em mét ngh×n qu©n lªn thîng lu s«ng B¹ch Hµ mai phôc, mang theo nhiÒu bao t¶i ®ùng
®Çy ®Êt c¸t ®Ó lÊp khóc s«ng ®îi ®Õn cuèi canh ba h«m
sau, hÔ nghe tiÕng ngêi ngùa rÇm ré ë h¹ lu th× vít nh÷ng
tói ®Êt lªn cho níc trµn xuèng, råi cø thuËn dßng s«ng kÐo
vÒ tiÕp øng .
L¹i sai Tr¬ng Phi dÉn mét ngh×n qu©n mai phôc ë bÕn ®ß
B¸c L¨ng. Khóc s«ng nµy níc ch¶y tõ tõ, qu©n Tµo bÞ ngËp,
tÊt trèn qua lèi ®ã, bÊy giê thõa thÕ ®¸nh vÒ ®Ó tiÕp
øng”…(håi 40).
Khæng Minh ®· lîi dông søc níc ®Ó ®¸nh ®Þch, h¬n n÷a
«ng cßn ®o¸n ®îc ®êng rót ch¹y cña qu©n Tµo vµ trong
trËn T©n D· nµy «ng còng gãp phÇn tiªu diÖt thªm ®îc mét
lùc lîng lín qu©n ®Þch n÷a .
Trong trËn XÝch BÝch, Khæng Minh võa ®îc tho¸t chÕt
trong ®êng t¬ kÏ tãc, khi vÒ tíi n¬i ë cña Lu BÞ , Khæng
Minh ®· lËp tøc ®iÒu khiÓn tíng sÜ Thôc chuÈn bÞ chiÕn
®Êu víi qu©n Tµo .
“Tö Long ®em ba ngh×n qu©n m· sang s«ng, ®i tÊt ®Õn
®êng hÎm ¤ L©m, t×m chç nµo c©y cèi rËm r¹p mai phôc.
Cuèi canh t ®ªm nay. Tµo Th¸o thÕ nµo còng ch¹y qua ®êng
Êy; ®îi qu©n Tµo ®i ®îc nöa chõng th× ®èt löa lªn, ®æ ra
mµ ®¸nh. Tuy kh«ng giÕt ®îc c¶, nhng ch¾c giÕt ®îc mét
nöa”.
¤ng tiÕp tôc gäi Tr¬ng Phi ®Õn b¶o r»ng:
13
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
“ Dùc §øc lÜnh ba ngh×n qu©n m· sang s«ng, mai phôc
trong hang Hå L«, Tµo Th¸o kh«ng d¸m qua nam Di L¨ng, tÊt
ch¹y qua b¾c Di L¨ng. Ngµy mai, lóc t¹nh ma, qu©n Tµo
®Õn ®ã thæi c¬m, hÔ thÊy cã khãi th× ®èt löa ë sên nói råi
®æ ra mµ ®¸nh. Tuy kh«ng b¾t ®îc Tµo Th¸o, nhng c«ng
cña Dùc §øc còng kh«ng ph¶i lµ nhá.
L¹i dÆn My Chóc, My Ph¬ng, Lu Phong ph¶i mang thuyÒn
®i quanh s«ng v©y b¾t b¹i qu©n, tøc lÊy khÝ giíi” (håi 49) .
HÇu nh trong tÊt c¶ c¸c cuéc giao tranh gi÷a tËp ®oµn phe
Thôc víi c¸c tËp ®oµn kh¸c th× Khæng Minh lu«n lµ ngêi
®iÒu khiÓn trong c¸c trËn ®¸nh, díi sù ®iÒu khiÓn cña «ng,
tËp ®oµn Thôc H¸n ®· thu ®îc nhiÒu th¾ng lîi vÒ mÆt
qu©n sù dÉn d¾t phe Thôc H¸n ngµy cµng cñng cè ®Þa vÞ,
më mang ®Þa bµn ho¹t ®«ng b»ng c¸ch ®i tõ th¾ng lîi nµy
®Õn th¾ng lîi kh¸c.
Tµi n¨ng qu©n sù cña Khæng Minh ®îc thÓ hiÖn cïng víi tµi
n¨ng vÒ chÝnh trÞ ngo¹i giao. ¥ vÞ qu©n s nµy trong s¸ch lîc- chiÕn lîc kÕt hîp kh¸ chÆt chÏ c¸c mòi ®Êu tranh c¶
qu©n sù lÉn chÝnh trÞ .
1.2.2, VÒ chÝnh trÞ - ngo¹i giao :
VÒ mÆt chÝnh trÞ – ngo¹i giao ®iÓn h×nh nhÊt cña nh©n
vËt Khæng Minh ®ã lµ nghÖ thuËt thu phôc lßng ngêi. Cã thu
phôc ®îc lßng ngêi th× míi cã thÓ th¾ng. Khæng Minh ®· sö
dông tµi ngo¹i giao cña m×nh ®Ó thu phôc c¶ tíng lÜnh phe
Thôc lÉn tíng lÜnh cña c¸c phe kh¸c.
Khi nhËn lêi gióp Lu BÞ, ®Ó cã thÓ chuyªn t©m gióp Lu BÞ
lo viÖc lín, tríc tiªn Khæng Minh ph¶i lÊy ®îc lßng tin n¬i tíng
lÜnh cña phe Thôc, nhÊt lµ hai tíng Quan, Tr¬ng. LÊy ®îc
lßng tin cña hai ngêi nµy Khæng Minh míi cã thÓ toµn t©m
toµn ý lo viÖc ®¹i sù.
Trong trËn chiÕn gß B¸c Väng. Khæng Minh biÕt c¸c tíng
Thôc cha tin ë m×nh nªn ®· ®Ò nghÞ HuyÒn §øc trao Ên
kiÕm cho m×nh.
Tµi quan s¸t ®Þa h×nh, cã chiÕn thuËt “ ho¶ c«ng” víi sù
ph©n c«ng rµnh m¹ch tõng nhiÖm vô, tõng mòi qu©n,
Khæng Minh ®· dµnh ®îc th¾ng lîi lÉy lõng ë gß B¸c Väng,
n¨m ngh×n qu©n sÜ cña HuyÒn §øc ®· chiÕn th¾ng mêi
v¹n qu©n cña H¹ HÇu §«n. ChiÕn th¾ng ®Çu tiªn còng lµ lÔ
14
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
ra m¾t chøng tá tµi dông binh cña Khæng Minh ®· hoµn toµn
thu phôc nh©n t©m cña mäi ngêi ë phe Thôc. Sù nghi ngê ë
Quan, Tr¬ng vµ c¸c tíng lÜnh ®· chuyÓn thµnh sù kh©m
phôc, kÝnh träng: “Khæng Minh qu¶ lµ bËc anh tµi”.
Cßn d©n tr¨m hä ®Òu thõa nhËn Khæng Minh lµ “ngêi
hiÒn”.
Tµi n¨ng ngo¹i giao cña Khæng Minh ®îc thÓ hiÖn tËp
trung ë ( håi 43)
Gia C¸t Lîng khua lìi bÎ bän
Lç Tö KÝnh dïng søc b¸c lêi chóng.
Tríc tiªn Khæng Minh b»ng mu mÑo, lÝ lÏ vËn ®éng ®Ó
Lç Tóc cïng ®øng ra b¶o vÖ chñ tr¬ng quyÕt ®¸nh Tµo.
C¶n trë lín nhÊt mµ Khæng Minh gÆp ph¶i lµ tËp ®oµn
quan l¹i §«ng Ng« víi chñ tr¬ng “ chñ hoµ”. Mét m×nh
Khæng Minh c« ®éc ®øng gi÷a ®¸m nho sinh, cã ®Þa vÞ,
nhiÒu hiÓu biÕt, l¹i phÇn lín muèn ®Çu hµng Tµo Th¸o, vËy
mµ ®· lÇn lît bÎ g·y tõng nh©n vËt tªn tuæi ë ®Êt Giang
§«ng,
ThuyÕt phôc ®îc ngêi kh¸c lµ mét kh¶ n¨ng khã ®¹t tíi,
mét miÖng lìi s¾c s¶o cã thÓ lµm cho ngêi ta tøc giËn s«i
m¸u nhng cha h¼n ®· khiÕn cho ngêi ta t©m phôc, khÈu
phôc. Nhng Khæng Minh võa chäc tøc l¹i võa thuyÕt phôc ®èi
ph¬ng.
Gia C¸t Lîng khua lìi bÎ bän nho qu¶ thËt ®Æc s¾c, huy
®éng ®îc c¶ trÝ tuÖ vµ tµi häc cña «ng, lêi nãi s¾c bÐn,
chua cay, thËm chÝ cã lóc bíi mãc khiÕn cho bän nho sÜ phe
Ng« chñ tr¬ng hµng Tµo bÞ b¹i trËn.
Gi÷a hai m¬i mu sÜ Giang §«ng, trong ®ã cã mu sÜ vµo
hµng bËc nhÊt nh: Tr¬ng Chiªu, Ngu Phiªn, Bé Tr¸c,…, Gia
C¸t Lîng tríc sau vÉn tá ra lµ ngêi cã nh·n quan s¸ng suèt,
øng ®èi kÞp thêi, ®ñ søc ®¸nh b¹i ®èi ph¬ng, xøng ®¸ng lµ
nhµ hïng biÖn ®¹i tµi. Lóc nµy t×nh thÕ v« cïng phøc t¹p, Lu
BÞ bá T©n D·, rót Phµn Thµnh, thua §¬ng D¬ng, ch¹y ra H¹
KhÈu. Tµo Th¸o lo Lu BÞ cÊu kÕt víi §«ng Ng«, nªn quyÕt chÝ
mét mÆt huy ®éng ®¹i qu©n ®Ó ra oai, mét mÆt sai ngêi
®Õn Giang §«ng mêi T«n QuyÒn héi s¨n ë Giang H¹, cïng
b¾t Lu BÞ , chia sÎ Kinh Ch©u. Nhng mu cña Tµo Th¸o kh«ng
15
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
thµnh. Mét chiÕc thuyÒn buåm thuËn giã ®a Gia C¸t Lîng
®Õn tËn Giang §«ng, uèn ba tÊc lìi lµm cho hai bªn Nam T«n,
B¾c Tµo th«n tÝnh lÉn nhau: “nÕu qu©n Nam ®îc, ta cïng
®¸nh Tµo Th¸o lÊy ®Êt Kinh Ch©u, nÕu qu©n B¾c ®îc ta
thõa thÕ tÝnh lÊy Giang Nam còng nªn”. Nhng khã kh¨n
chÝnh cña Gia C¸t Lîng lµ lµm thÕ nµo cã ®ñ lý lÏ ®Ó ®¸nh
b¹i t tëng xui chñ uèn gèi hµng giÆc cña bän hñ nho Giang
§«ng. ThÕ lµ mµn kÞch “ khua lìi bÎ bän nho” b¾t ®Çu. Lêi
®èi ®¸p víi bän Tr¬ng Chiªu, Ngu Phiªn, Lôc Tèn, thÓ hiÖn ý
chÝ uy phong diÖt ®Þch cña Gia C¸t Lîng , khÝ ph¸ch cña
nhµ chÝnh trÞ tuy võa b¹i trËn nhng kh«ng hÒ nhôt chÝ:
“Lu Dù Ch©u ®em vµi ngh×n qu©n nh©n nghÜa ®Þch sao
®îc tr¨m v¹n qu©n tµn b¹o? lui vÒ gi÷ H¹ KhÈu lµ ®Ó chê
thêi c¬ ®Êy th«i ! Nay Giang §«ng tinh binh l¬ng ®ñ, l¹i cã
s«ng Trêng Giang hiÓm trë, thÕ mµ cßn xui chñ uèn gèi hµng
giÆc, kh«ng nghÜ ®Õn thiªn h¹ chª cêi. Do ®ã mµ suy, th×
Lu Dù Ch©u thËt kh«ng sî g× giÆc Th¸o vËy !” (trang 93, håi
43).
HoÆc qua lêi ®èi ®¸p víi Nghiªm TuÊn, Tr×nh §øc Khu,
Gia C¸t Lîng kÞch liÖt phª ph¸n bän hñ nho cña T«n QuyÒn :
“ nho còng cã nho qu©n tö, còng cã nho tiÓu nh©n. Nho
qu©n tö th× trung vua yªu níc, gi÷ chÝnh, ghÐt tµ, chuyªn
lµm nh÷ng ®iÒu Ých lîi chung, tiÕng ®Ó ®êi sau. Cßn nh
lo¹i nho tiÓu nh©n th× cÆm côi v¨n ch¬ng, miÖt mµi nghiªn
bót, cßn trÎ lµm phó, ®Çu b¹c ®äc kinh, díi bót dÉu cã ngh×n
lêi trong bông kh«ng ®îc mét mÑo…” (trang 96, håi 43).
Trong mµn kÞch nµy t¸c gi¶ ®Ó Khæng Minh dïng lêi lÏ ¸p
®¶o bän hñ nho cña T«n QuyÒn , nh»m kh¼ng ®Þnh tµi
n¨ng hïng biÖn vµ c¬ trÝ tuyÖt vêi cña bËc kú tµi Gia C¸t Lîng . Mçi lêi nãi cña Khæng Minh lµ mét c¸i t¸t ®Ých ®¸ng
vµo mÆt lò hñ nho kho¸c l¸c h danh, bÞp bîm: “ ngåi mét xã
mµ thuyÕt su«ng th× kh«ng ai b»ng, ®Õn lóc cã viÖc th×
tr¨m phÇn ch¼ng ®îc phÇn nµo, thËt ®¸ng ®Ó cho thiªn h¹
chª cêi. BÞ Gia C¸t Lîng thuyÕt mét håi, bän Tr¬ng Chiªu,
Ngu Phiªn, Bé Tr¸c… ngåi “ im thin thÝt” kh«ng d¸m hÐ m«i.
BÎ g·y lý luËn cña ®¸m nho sü Giang §«ng, Khæng Minh
cßn ph¶i ®¬ng ®Çu víi thñ lÜnh Giang §«ng. T«n QuyÒn –
nh©n vËt võa gÆp Khæng Minh ®· phôc v× tíng m¹o kh¸c
16
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
thêng. B»ng con m¾t tinh ®êi, Khæng Minh ®· ®¸nh gi¸ ®îc
yÕu ®iÓm cña T«n QuyÒn “ chØ a nãi khÝch chø kh«ng a
thuyÕt phôc” vµ s¾ng s½n kÕ ho¹ch: “ ®îi khi nµo hái, bÊy
giê ta khÝch cho mÊy c©u lµ h¬n !”. §iÒu mÊu chèt mµ
Khæng Minh nh»m ®¹t ®îc lµ khiÕn T«n QuyÒn kiªn ®Þnh
quyÕt t©m ®¸nh Tµo, v× thÕ khi nghe T«n QuyÒn dß hái vÒ
lùc lîng qu©n Tµo tuy ®· ®îc Lç Tóc dÆn ®i dÆn l¹i kh«ng
nªn nãi râ khÝ thÕ cña qu©n Tµo cho T«n QuyÒn biÕt tr¸i l¹i
Khæng Minh cßn thªm m¾m thªm muèi, khoa tr¬ng qu©n
Tµo tíi møc kh«ng thÓ ®èi ®Þch.
Môc ®Ých cña Khæng Minh ë ®©y kh«ng ph¶i lµm cho
T«n QuyÒn sî Tµo Th¸o mµ ®Ó «ng hiÓu râ thªm lµ muèn
®èi phã víi qu©n Tµo m¹nh th× nhÊt thiÕt ph¶i liªn kÕt víi Lu BÞ . Khuyªn T«n QuyÒn hµng Tµo lµ ®Ó kÝch ®éng quyÕt
t©m chèng Tµo cña «ng ta.
Khi T«n QuyÒn ®· hiÓu b¾t buéc ph¶i liªn kÕt víi Lu BÞ
®Ó chèng Tµo th× Khæng Minh míi tr×nh bÇy cô thÓ s¸ch lîc, ph©n tÝch nh÷ng nh©n tè bÊt lîi khi Tµo Th¸o tÊn c«ng
§«ng Ng« dùa trªn bèn mÆt ®Ó T«n QuyÒn cµng thªm tin tëng ë viÖc ®¸nh Tµo.
ThuyÕt phôc ®îc T«n QuyÒn , Khæng Minh tiÕp tôc gÆp
thªm mét nh©n vËt ®¹i trÝ cña phe Ng« - Chu Du.
Tríc chñ kiÕn hµng Tµo cña Chu Du, Khæng Minh “ dïng
gËy «ng ®Ëp lng «ng”. C©u chuyÖn Tµo Th¸o x©y ®µi §ång
Tíc vµ bµi phó cña Tµo Thùc ®îc Khæng Minh cè ý thay ch÷
®æi tõ cho hîp ý ®å chäc tøc Chu Du ®· khiÕn Chu Du
chuyÓn tõ chñ hoµ sang chñ chiÕn .
Kh«ng chØ thuyÕt phôc ®¸m nho sÜ cña phe Ng«, Khæng
Minh cßn sö dông ba tÊc lìi cña m×nh ®Ó gióp Lu Thôc mîn
®îc Kinh Ch©u dµi h¹n.
Lç Tóc sang Thôc H¸n ba lÇn ®Ó ®ßi Kinh Ch©u, lÇn thø
nhÊt Khæng Minh biÖn b¹ch Kinh Ch©u lµ cña Lu C¶nh
Th¨ng. Tuy C¶nh Th¨ng mÊt nhng Lu Kú con cña C¶nh Th¨ng
cßn sèng. Lu BÞ gi÷ Kinh Ch©u lµ ch¼ng qua chó gióp ch¸u.
§Ó chøng minh lêi nãi Khæng Minh cho mêi c«ng tö Lu Kú ra.
Lç Tóc kh«ng nãi ®îc c©u nµo, lóc sau míi vít v¸t ®îc mÊy
c©u: “NÕu c«ng tö cã mÖnh hÖ nµo th× ph¶i ®em thµnh tr×
gi¶ l¹i §«ng Ng« nhÐ !”.
17
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
Khæng Minh nãi: “Lêi Tö KÝnh nãi ®óng l¾m” (håi 52)
Lu Kú mÊt, Lç Tóc l¹i thõa dÞp sang viÕng tang nh©n thÓ
®ßi lu«n Kinh Ch©u. Khæng Minh ®· sÇm mÆt l¹i vµ m¾ng
cho Lç Tóc lµ kÎ kh«ng biÕt ®iÒu, lµ ngêi kh«ng biÕt nghÜ.
Nghe vËy Lç Tóc l¹i ph¶i nhîng bé. Tóc hái: “ Tiªn sinh ®îi lÊy
®îc chç nµo míi chÞu tr¶ Kinh Ch©u cho §«ng Ng« t«i ?”.
Khæng Minh ®¸p:… “NÕu lÊy ®îc T©y Xuyªn, th× sÏ tr¶
Kinh Ch©u cho §«ng Ng«”.
§Ó ®¶m b¶o lêi nãi cña m×nh lµ ch¾c ch¾n Khæng Minh
®· viÕt v¨n tù mêi Lu BÞ vµ Lç Tóc cïng ký vµo.
Trë vÒ Ng«, Lç Tóc míi biÕt m×nh bÞ m¾c lõa, h¬n n÷a
m·i vÉn cha thÊy Thôc cÊt qu©n ®¸nh T©y Xuyªn, mét lÇn
n÷a Tóc l¹i sang ®Ó ®ßi Kinh Ch©u.
Khæng Minh nghe tin Lç Tóc sang biÕt lµ l¹i chuyÖn ®ßi
Kinh Ch©u, «ng bÌn bµy mu cho Lu BÞ gi¶ khãc lãc th¶m
thiÕt. Lç Tóc lµ ngêi nh©n tõ ®é lîng, thÊy HuyÒn §øc khãc
lãc nh vËy ®µnh ph¶i trë vÒ kh«ng.
Khæng Minh ®· bµy trß mÆt dµy, kiÓu nh kh«ng cßn c¸ch
nµo kh¸c ®Ó mîn Kinh Ch©u. ¤ng cã hai sù tÝnh to¸n: mét
lµ kÐo dµi mãn nî víi §«ng Ng«, hai lµ nÕu Chu Du ®ßi g¾t
gao qu¸ th× cã thÓ dïng Kinh Ch©u lµm ®Êt dõng ch©n, mîn
Kinh Ch©u vÉn chØ kÕ s¸ch ho·n binh. Chç ®Æc s¾c nhÊt lµ
Khæng Minh ®· ®¹o diÔn vë kÞch Lu BÞ mîn Kinh Ch©u
trong níc m¾t rÊt hay, Lu BÞ còng ®ãng rÊt ®¹t khiÕn cho
Lç Tóc rÊt c¶m ®éng vµ cho Lu BÞ mîn Kinh Ch©u .
Tµi ngo¹i giao cña Khæng Minh cßn ®îc thÓ hiÖn trong viÖc
thu phôc c¸c tíng lÜnh khu vùc man di .
Tíng cña Nam Man lµ M¹nh Ho¹ch giao chiÕn víi qu©n cña
Khæng Minh b¶y lÇn. C¶ b¶y lÇn Khæng Minh ®Òu b¾t ®îc
M¹nh Ho¹ch, nhng s¸u lÇn tríc v× kh«ng phôc nªn Khæng
Minh l¹i tha cho M¹nh Ho¹ch vÒ bµn mu ®¸nh tiÕp trËn sau.
Cø thÕ s¸u lÇn b¾t råi l¹i tha, cho ®Õn lÇn thø b¶y Khæng
Minh l¹i b¾t ®îc M¹nh Ho¹ch. “Khæng Minh sai gi¶i M¹nh
Ho¹ch vµo. Ho¹ch quú díi tríng Khæng Minh sai cëi trãi cho
Ho¹ch, dÉn ra chç kh¸c ¨n uèng cho hoµn hån. Råi gäi ngêi
bÕp vµo, dÆn nhá vµi c©u, nh thÕ… nh thÕ…
18
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
M¹nh Ho¹ch, Chóc Dong phu nh©n, M¹nh ¦u, §¸i Lai ®éng
chóa vµ c¶ bän t«ng ®¶ng ®ang ¨n uèng, chît cã mét ngêi
vµo b¸o víi M¹nh Ho¹ch r»ng:
Thõa tíng xÊu hæ kh«ng muèn tr«ng thÊy mÆt «ng, nªn sai
t«i ®Õn tha cho «ng vÒ, ®Ó thu nhÆt qu©n m· quyÕt mét
trËn th¾ng phô, «ng nªn ®i ngay.
M¹nh Ho¹ch khãc, nãi:
Tõ xa ®Õn nay, cha cã ai ®¸nh giÆc, b¶y lÇn b¾t ®îc mµ
b¶y lÇn tha bao giê. T«i tuy lµ ngêi mäi rî, còng hiÓu biÕt ®«i
chót lÔ nghÜa, cã ®©u l¹i mÆt dµy m·i thÕ ®îc !
Nãi ®o¹n d¾t vî con, anh em, hä hµng, cëi trÇn ra khóm
nóm vµo quú c¶ díi tríng, t¹ téi r»ng:
Thõa tíng thËt lµ thiªn oai, ngêi ph¬ng Nam t«i kh«ng d¸m
lµm ph¶n n÷a !” (trang 212, håi 90).
Lµm cho ngêi kh¸c sî th× ®¬n gi¶n nhng lµm cho ngêi
kh¸c kÝnh träng l¹i lµ c¶ mét vÊn ®Ò, Khæng Minh kh«ng
muèn ngêi ta sî m×nh mµ «ng muèn ngêi ta phôc m×nh. V×
thÕ «ng ®· b¶y lÇn b¾t, råi l¹i b¶y lÇn tha M¹nh Ho¹ch.
Nhê vµo tµi ngo¹i giao biÕt m×nh, biÕt ngêi Khæng Minh
®· thu phôc ®îc rÊt nhiÒu tíng tµi vÒ cho Thôc H¸n nh M·
Siªu, Kh¬ng Duy, Hoµng Trung… Tµi ngo¹i giao cña «ng ®·
n©ng lªn tíi møc nghÖ thuËt, mét tr×nh ®é rÊt Ýt ngêi cã
thÓ ®¹t tíi.
1.2.3, VÒ khoa häc.
Khæng Minh kh«ng chØ lµ mét nhµ qu©n sù kiÖt xuÊt, mét
nhµ ngo¹i giao ®¹i tµi mµ «ng cßn biÕt ®Õn víi c¬ng vÞ lµ
mét nhµ khoa häc. Trong khoa häc «ng ®· ®ãng gãp rÊt
nhiÒu cho Thôc H¸n, chÕ t¹o vò khÝ phôc vô cho c¸c trËn
®Êu, am têng thiªn v¨n… Nh÷ng ®iÒu nµy ®· gãp mét phÇn
kh«ng nhá trong c¸c chiÕn th¾ng cña Thôc H¸n.
1.2.3.1, Khæng Minh – nhµ thiªn v¨n häc.
Khæng Minh lµ ngêi rÊt am têng thiªn v¨n .
Trong lóc chuÈn bÞ cho trËn XÝch BÝch phe T«n QuyÒn
thiÕu vò khÝ trÇm träng ( nhÊt lµ tªn b¾n ) bëi v× trËn
chiÕn nµy ®îc diÔn ra trªn s«ng. V× thêi gian qu¸ gÊp, nÕu
lµm còng kh«ng thÓ kÞp ®îc. Khæng Minh xem thiªn v¨n vµ
biÕt trong ba ngµy tíi sÏ cã s¬ng mï, «ng liÒn lËp mu ®Ó “
mîn tªn” cña Tµo Th¸o .
19
KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP
THÞ THANH Hµ
NGUYÔN
*********************************************************************
**********************
KiÕm ®ñ mêi v¹n tªn trong ba ngµy, gi¶ sö Khæng Minh lµ
mét ngêi kh«ng biÕt g× vÒ thiªn v¨n, liÖu «ng cã thÓ lËp mu
®Ó “kiÕm kh«ng” ®îc cña Tµo mêi v¹n tªn hay kh«ng ?.
Ngay c¶ lÇn cÇu giã ®«ng nam trong chiÕn dÞch XÝch
BÝch, Khæng Minh xem thiªn v¨n vµ biÕt tríc ®îc ngµy nµo sÏ
cã giã. ¤ng ®· gi¶ lËp ®µn cÇu phong nhng thùc t×nh lµ ®Ó
cã thêi gian tho¸t khái Chu Du mµ kh«ng bÞ nghi ngê. Sù
viÖc Khæng Minh ®Ó Quan C«ng ®i ®ãn b¾t Tµo Th¸o t¹i
hÎm Hoa Dung còng lµ mét b»ng chøng thÓ hiÖn tµi xem
thiªn v¨n cña «ng. BiÕt V©n Trêng lµ ngêi träng nghÜa,
Khæng Minh ®· cho V©n Trêng tr¶ nghÜa Tµo Th¸o t¹i hÎm
Hoa Dung .
Khæng Minh nh×n sao cã thÓ biÕt ®îc sù tån t¹i cña con
ngêi, cô thÓ lµ cña c¸c tíng Thôc, «ng biÕt V©n Trêng, Tr¬ng
Phi , HuyÒn §øc, Bµng Thèng…qua ®êi tríc khi ngêi ®a tin
kÞp tíi. Ngay c¶ vËn m¹ng cña «ng, lóc ë gß Ngò Trîng, «ng
nh×n sao vµ biÕt sè m×nh s¾p c¹n. Khæng Minh nãi víi Kh¬ng Duy.
“ Ta nguy ®Õn n¬i mÊt råi !
Duy nãi:
Sao thõa tîng l¹i d¹y thÕ ?
Khæng Minh nãi:
Ta thÊy trong ba ng«i sao Tam thai, ng«i kh¸ch tinh s¸ng
l¾m mµ ng«i chñ tinh l¹i u ¸m, c¸c sao tíng phô bãng tèi lê
mê. Xem tîng trêi nh thÕ, ®ñ biÕt mÖnh ta”. (trang 432, håi
103).
MÆc dï vÉn biÕt sè m×nh s¾p c¹n, Khæng Minh vÉn kh«ng
thÓ lµm kh¸c ®îc.
H¬n thÕ n÷a tríc khi theo phe Thôc H¸n Khæng Minh ®·
biÕt ®îc vËn mÖnh cña Thôc kh«ng thÓ trêng tån, «ng ®· cè
g¾ng gióp Thôc c¶i mÖnh trêi nhng vÉn kh«ng thÓ ®îc.
1.2.3.2, ChÕ t¹o vò khÝ.
Trong c¸c trËn giao chiÕn ®Ó cã thÓ th¾ng ®Þch mét
c¸ch ch¾c ch¾n, Khæng Minh ®· chÕ t¹o ra vò khÝ.
Khi ®¸nh nhau t¹i hang Thîng Ph¬ng,cßn gäi lµ Hå L«. Mét
h«m D¬ng Nghi vµo bÈm:
“ HiÖn nay l¬ng g¹o chøa c¶ ë nói KiÕm C¸c, d©n phu vµ
tr©u ngùa, vËn t¶i vÊt v¶ l¾m lµm thÕ nµo ?.
20
- Xem thêm -