Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Hình thái giải phẫu so sánh các loài mướp ta (luffa cylindrica (l.) roem), dưa c...

Tài liệu Hình thái giải phẫu so sánh các loài mướp ta (luffa cylindrica (l.) roem), dưa chuột (cucumis sativus l.), dưa hấu (citrullus latanus mats et nakai), dưa gang (citrullus melo l.)

.DOC
65
118
54

Mô tả:

Lêi c¶m ¬n §Ò tµi “ H×nh th¸i gi¶i phÉu so s¸nh c¸c loµi míp ta(Luffa cylindrica (L).Roen), Da chuét(Cucumis sativus L.), Da hÊu(Citrullus latanus Mats et Nakai), Da gang(Cucumis melo L.) ” ®îc thùc hiÖn t¹i Thµnh phè Vinh vµ c¸c vïng phô cËn tõ th¸ng 10/2004 ®Õn 04/2005. Trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy t«i ®· nhËn ®îc rÊt nhiÒu sù gióp ®ì cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o vµ c¸c c¸n bé phßng thÝ nghiÖm Khoa Sinh. Tríc tiªn t«i bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi gi¶ng viªn chÝnh NguyÔn V¨n LuyÖn, ngêi thÇy lu«n tËn t×nh gióp ®ì t«i tõ nh÷ng bíc ®i ®Çu tiªn trong lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n BCN Khoa Sinh ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong tæ Thùc vËt häc ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i vÒ kü n¨ng còng nh c¬ së vËt chÊt vµ c¸c thiÕt bÞ cÇn thiÕt ®Ó t«i thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c häc viªn cao häc 11 – 12 Thùc vËt bËc thÊp vµ bËc cao ®· gióp ®ì t«i lµm viÖc trong suèt thêi gian qua. C¶m ¬n b¹n bÌ, ngêi th©n ®· gióp ®ì, ®éng viªn t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Vinh, th¸ng 04 n¨m 2005. T¸c gi¶ 1 Vò V¨n Huy Më ®Çu I. §Æt vÊn ®Ò Thùc vËt xuÊt hiÖn khi tr¸i ®Êt cßn rÊt s¬ khai. Nã tr¶i qua qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ l©u dµi theo ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tr¸i ®Êt, nã ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù sèng trªn tr¸i ®Êt mµ nhÊt lµ ®èi víi con ngêi, nã cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm quý gi¸ nh : Tinh bét, dÇu bÐo, vitamin, ®êng vµ c¸c lo¹i thuèc ch÷a bÖnh [3]. Ngoµi ra nã cßn cung cÊp c¸c nguyªn liÖu dïng trong c«ng nghiÖp nh : cao su, gç, tinh dÇu, nhùa..[3]. Dï trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp th× nã ®Òu gãp phÇn x©y dùng, c¶i thiÖn ®êi sèng con ngêi. Ngµy nay, ®Ó khai th¸c nguån lîi thùc vËt con ngêi ®· vµ ®ang ®i s©u vµo nghiªn cøu, kh¸m ph¸ c¸c gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i thùc vËt ®a vµo ®êi sèng. Theo ®iÒu tra cña c¸c nhµ khoa häc, cho ®Õn nay ®· cã trªn 2000 loµi thùc vËt ®· ®îc con ngêi sö dông lµm thùc phÈm, lµm thuèc ch÷a bÖnh, lµm c©y c¶nh phôc vô cho ®êi sèng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, trong sè ®ã c¸c loµi c©y thuéc hä bÇu bÝ (Cucurbitaceae) nh : da hÊu, da chuét, da gang, bÇu, bÝ, míp, gÊc,…§©y lµ mét phÇn nhá cña giíi thùc vËt nhng chóng ®ãng gãp vµ cung 2 cÊp cho loµi ngêi chóng ta lîng s¶n phÈm rÊt lín vµ cã ý nghÜa vÒ mÆt kinh tÕ cao. Hä nµy cã kho¶ng 120 chi vµ trªn 1000 loµi ph©n bè chñ yÕu ë vïng nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi cña c¶ hai b¸n cÇu. ë níc ta cã trªn 20 chi vµ gÇn 50 loµi, phÇn lín lµ nh÷ng loµi c©y cho qu¶ ¨n hoÆc lµm rau xanh, mét sè cho h¹t. Níc ta n»m gän trong vïng nhiÖt ®íi nªn ®©y lµ ®iÒu kÞªn tèt cho hä bÇu bÝ ph¸t triÓn. VÒ ph¬ng diÖn kinh tÕ th× hä bÇu bÝ lµ mét hä quan träng gãp phÇn thay thÕ cho nhiÒu lo¹i rau xanh còng nh cung cÊp tr÷ lîng lín vÒ qu¶ h¹t cã chøa nhiÒu chÊt dinh díng, qu¶ cña chóng ®îc dïng ®Ó chÕ biÕn ra nhiÒu lo¹i níc gi¶i kh¸t vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c nh : dÇu gÊc,…C¸c lo¹i thêng ®îc chÕ biÕn : da hÊu, da gang, da bë, da chuét, bÇu, bÝ, gÊc. ë c¸c ®Þa ph¬ng vïng ngo¹i « Thµnh phè Vinh -NghÖ an nh©n d©n ë ®©y ®· qui ho¹ch còng nh trång trong vên nhµ rÊt nhiÒu loµi c©y thuéc lo¹i bÇu bÝ nh»m phôc vô ®êi sèng. C¸c lo¹i c©y nµy tÊt gÇn gòi víi ngêi d©n song viÖc nghiªn cøu vÒ chóng cßn Ýt, tøc lµ c¸c nhµ nghiªn cøu chØ míi m« t¶ vÒ h×nh th¸i vµ dùa vµo c¸c ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i ®Ó ph©n biÖt c¸c chi, c¸c loµi trong hä, hÇu nh vÒ mÆt gi¶i phÉu th× mét vµi ®¹i diÖn ®îc sö dông ®Ó lµm mÉu vËt gi¶i phÉu cho c¸c bµi thùc hµnh vÒ cÊu tróc th©n, rÔ, l¸ nh c©y bÝ ng« (Cucurbita pepol.). ViÖc dùa ®Æc ®iÓm h×nh th¸i ®Ó ph©n lo¹i phÇn nµo cha nãi lªn ®îc mèi quan hÖ hä hµng gi÷a c¸c cho trong hä. Trªn c¬ së ®ã, 3 chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi : “ H×nh th¸i gi¶i phÉu so s¸nh c¸c loµi míp ta(Luffa cylindrica (L).Roen, Da chuét (Cucumis sativus L.), Da hÊu(Citrullus latanus Mats et Nakai), Da gang(Cucumis melo L.) ” II. Môc tiªu cña ®Ò tµi - T×m hiÓu nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, cÊu t¹o gi¶i phÉu gièng vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c loµi vµ c¸c chi ®îc nghiªn cøu trªn c¬ së ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh mèi quan hÖ hä hµng gi÷a c¸c chi vµ møc ®é tiÕn ho¸ cña c¸c chi trong hä - Ph¸t hiÖn nh÷ng ®Æc ®iÓm thÝch øng sinh th¸i cña c¸c chi trong hä, tõ ®ã cã nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ kü thuËt gieo trång c¸c loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao trong hä bÇu bÝ (Cucurbitaceae). Ch¬ng I Tæng quan vÒ t×nh h×nh nghiªn cøu ë ViÖt nam vµ trªn thÕ giíi I. Trªn thÕ giíi Hä bÇu bÝ (Cucurbitaceae) cã tíi 120 chi vµ trªn 1000 loµi. §©y lµ hä t¬ng ®èi lín ®· ®îc c¸c t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn song cha ®îc nghiªn cøu kü vÒ gi¶i phÉu bªn trong, míi chØ m« t¶ vÒ h×nh th¸i bªn ngoµi. Trong s¸ch cæ cña Trung quèc nh : “ H¹ TiÓu ChÝnh” (c¸ch ®©y h¬n 3000 n¨m ) ®· m« t¶ h×nh th¸i vµ c¸c giai ®o¹n sèng cña nhiÒu lo¹i c©y. 4 Susc¬ruta viÕt vµo thÕ kû XI tríc C«ng Nguyªn ®· m« t¶ h×nh th¸i cña 760 loµi c©y thuèc. S¸ch kinh thi (c¸ch ®©y gÇn 3000 n¨m) ®· m« t¶ h×nh th¸i vµ c¸c giai ®o¹n sèng cña nhiÒu lo¹i c©y trong ®ã cã nhiÒu lo¹i c©y thuéc lo¹i bÇu bÝ. ThÐophraste (371 – 286 tríc C«ng Nguyªn) ®· viÕt nhiÒu s¸ch vÒ thùc vËt nh “LÞch sö thùc v©t”, “Nghiªn cøu vÒ c©y cá”. Trong c¸c s¸ch ®á lÇn ®Çu tiªn ®Ò cËp ®Õn c¸c dÉn liÖu cã hÖ thèng vÒ h×nh th¸i, cÊu t¹o cña c¬ thÓ thùc vËt cïng víi c¸ch sèng, c¸ch trång còng nh c«ng dông cña nhiÒu lo¹i c©y. V× cha cã ph¬ng tiÖn ®Ó ph©n tÝch cÊu tróc bªn trong nªn trong mét thêi gian ngêi ta ®· ph¶i dïng c¸c ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña c©y ®Ó ph©n lo¹i. Bëi vËy lÞch sö ph¸t triÓn cña h×nh th¸i – gi¶i phÉu häc thùc vËt còng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña ph©n lo¹i häc thùc vËt. Rober Hook ( thÕ kû thø XVII ) ®· ph¸t minh ra kÝnh hiÓn vi. §©y lµ bíc ngoÆt lín trong khoa häc ®· më ®Çu cho mét giai ®o¹n míi vÒ nghiªn cøu cÊu tróc bªn trong cña c¬ thÓ thùc vËt. Debarry vµo n¨m 1877 cho xuÊt b¶n cuèn s¸ch “ Gi¶i phÉu, so s¸nh c¸c c¬ quan sinh dìng ” cña c©y hai l¸ mÇm nãi chung vµ c¸c c©y thuéc hä bÇu bÝ nãi riªng. Nhê sù phÊt minh ra kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö ngêi ta nghiªn cøu cÊu tróc siªu hiÓn vi cña tÕ bµo. KÕt qu¶ nghiªn cøu gi¶i phÉu cña nhiÒu t¸c gi¶ trªn thÕ giíi ®· ®îc tËp hîp l¹i trong mét cuèn s¸ch : “ Gi¶i phÉu c¸c 5 c©y hai l¸ mÇm vµ mét l¸ mÇm” cña Met Camp¬ vµ Sanc¬, “ Gi¶i phÉu thùc vËt ” cña Es©u,… II. ë ViÖt Nam ViÖc nghiªn cøu h×nh th¸i – gi¶i phÉu thùc vËt häc cßn Ýt. Cã mét sè t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu vµ ®Ò cËp ®Õn nh : Lª Kh¶ KÕ ®· ®Ò cËp trong cuèn s¸ch “ Thùc vËt ®¹i c¬ng”, tiÕp ®Õn lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu h×nh th¸i - gi¶i phÉu thùc vËt cña Hoµng ThÞ S¶n – TrÇn V¨n Ba, ngoµi ra cßn cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu thùc vËt häc cña Vò V¨n Chuyªn (1970), Cao Thuý Chung (1975) vµ NguyÔn B¸ (1974 -1975). Nh×n chung c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu míi dõng l¹i ë møc tæng thÓ, ®¹i c¬ng vÒ lý luËn. III. ë NghÖ An T¹i trêng §¹i häc Vinh c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ thùc vËt ®· ®îc tiÕn hµnh nhiÒu n¨m nay. C¸c ®Ò tµi cña gi¸o viªn vµ sinh viªn vµ c¸c häc viªn cao häc hµng n¨m phôc vô nghiªn cøu vµ ®µo t¹o. Tõ n¨m 1980 ®Õn 2004 cã NguyÔn V¨n LuyÖn, NguyÔn ThÞ Quý, Ph¹m Hång Ban nghiªn cøu vÒ thùc vËt vïng ®Öm vên Quèc gia Fï M¸t. Ng« Trùc Nh·, NguyÔn ThÞ H¹nh nghiªn cøu vÒ c©y thuèc cña ®ång bµo d©n téc Th¸i (Con Cu«ng), Hoµng Anh Dòng nghiªn cøu thùc vËt vïng M«n S¬n ( Con Cu«ng) . Tuy vËy, viÖc nghiªn cøu cô thÓ mét hä quan träng vµ c¸c loµi trong hä nh hä bÇu bÝ th× cha cã t¸c gi¶ nµo ®Ò cËp ®Õn. 6 Ch¬ng II §èi tîng, ®Þa ®iÓm, thêi gian vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu I. §èi tîng nghiªn cøu Nghiªn cøu h×nh th¸i gi¶i phÉu c¸c c¬ quan nh th©n, rÔ, l¸ c¸c c©y trëng thµnh (hoa, qu¶) cña mét sè c©y ®Æc trng trong hä nh : Míp ta, Da chuét, Da hÊu, Da gang, ë Thµnh phè Vinh vµ c¸c vïng phô cËn. II. §Þa ®iÓm nghiªn cøu C¸c mÉu nghiªn cøu ®îc thu t¹i Thµnh phè Vinh vµ mét sè vïng phô cËn nh : Hµ TÜnh, Nghi léc. III. Thêi gian nghiªn cøu NhËn ®Ò tµi tõ ngµy 06 th¸ng 10 n¨m 2004, hoµn thµnh vµo ®Çu th¸ng 05 n¨m 2005. IV. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu chóng t«i sö dông nh÷ng ph¬ng ph¸p sau : 1. Ph¬ng ph¸p thu mÉu ngoµi thùc ®Þa Chóng t«i tiÕn hµnh thu mÉu ë Thµnh phè Vinh vµ c¸c vïng phô cËn nh Nghi Léc, Hµ TÜnh. 1.1. C¸ch thu mÉu Chän nh÷ng mÉu c©y trëng thµnh cã hoa, qu¶ vµ c¸c mÉu t¬ng ®èi ®ång ®Òu víi nhau. MÉu thu ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c c¬ quan nh : rÔ, th©n, l¸, hoa, qu¶. Khi lÊy mÉu chóng t«i ghi chÐp l¹i nh÷ng ®Æc ®iÓm nh÷ng h×nh th¸i dÔ mÊt, sau ®ã chôp ¶nh mÉu vËt, ta cho vµo tói polyetylen hoÆc bao t¶i ®a vÒ ®Ó xö lý mÉu t¬i vµ lµm tiªu b¶n gi¶i phÉu. 7 1.2. Quan s¸t mÉu vµ ®o kÝch thíc bªn ngoµi Chóng t«i quan s¸t trùc tiÕp b»ng m¾t thêng vµ b»ng kÝnh lóp cÇm tay ®Ó quan s¸t, dïng thíc mÐt th«ng thêng ®Ó ®o chiÒu dµi cña mÉu vËt. 1.3. Xö lý mÉu MÉu thu vÒ ®îc xö lý b»ng cån 90 0 hoÆc foocm«n 5% vµ mét phÇn ®îc gi¶i phÉu vµ nghiªn cøu lu«n trong phßng thÝ nghiÖm. 2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu trong phßng thÝ nghiÖm MÉu thu vÒ ®îc xö lý dïng ®Ó gi¶i phÉu sau ta tiÕn hµnh lµm tiªu b¶n ®Ó quan s¸t. 2.1. Ph¬ng ph¸p gi¶i phÉu Chóng t«i chñ yÕu dïng lìi dao lam, dao c¾t hoa qu¶ th«ng thêng ®Ó tiÕn hµnh gi¶i phÉu c¸c c¬ quan ( rÔ, th©n, l¸ ) theo l¸t c¾t ngang. L¸t c¾t ngang thËt máng ®¹t tiªu chuÈn th× quan s¸t míi hiÖu qu¶. 2.2. Ph¬ng ph¸p lµm tiªu b¶n hiÓn vi ( Theo Hoµng ThÞ S¶n “ H×nh th¸i gi¶i phÉu häc thùc vËt” nhµ xuÊt b¶n Gi¸o Dôc, NguyÔn B¸ “ S¸ch hìng dÉn thùc hµnh thùc vËt” nhµ xuÊt b¶n Gi¸o Dôc n¨m 1962). * Lµm tiªu b¶n hiÓn vi t¹m thêi : Lau s¹ch phiÕn kÝnh, l¸ kÝnh sau nhá mét giät níc Glyxerin hoÆc níc cÊt gi÷a phiÕn kÝnh, sau ®ã ta ®Æt mÉu vËt cÇn quan s¸t vµo gi÷a giät chÊt láng ®ã, ®Ëy l¸ kÝnh l¹i vµ ®a lªn quan s¸t trªn kÝnh hiÓn vi. * Lµm tiªu b¶n hiÓn vi cè ®Þnh : 8 §Ó gi÷ tiªu b¶n gi¶i phÉu trong thêi gian dµi, chóng t«i tiÕn hµnh lµm tiªu b¶n cè ®Þnh mÉu vËt. Th«ng thêng dïng Bomcana®a pha lo·ng trong Xylen víi tû lÖ 2/1 hoÆc 1/1 ®Ó lµm m«i trêng cè ®Þnh vi mÉu. C¸ch lµm : Sau khi c¾t vi phÉu (mÉu vËt) ph¶i ng©m vµ tÈy s¹ch b»ng níc Javen råi dïng axit axetic lo·ng ®Ó röa mÉu, sau ®ã röa l¹i b»ng níc cÊt, ng©m mÉu vËt vµo trong cån 15 ®Õn 20 phót sau chuyÓn sang ng©m cån 960 cïng thêi gian trªn. Sau chuyÓn vµo Xilen nguyªn chÊt 2 lÇn, mçi lÇn 10 phót. G¾n tiªu b¶n : Nhá lªn phiÕn kÝnh mét giät Bomcanan®a sau ®ã ®a mÉu vËt ®îc xö lý (cã thÓ nhuém ®¬n hoÆc nhuém kÐp) vµo gi÷a giät Bomcana®a sau ®Ëy phiÕn kÝnh l¹i vµ ®Ó n¬i kh« r¸o tho¸ng m¸t. 2.3. Ph¬ng ph¸p nhuém kÐp b»ng ®á Cacmin vµ Xanhmetylen C¸c bíc tiÕn hµnh : * Ng©m mÉu vËt võa c¾t vµo trong níc Javen 15 dÕn 20 phót. * Röa trong níc axit axetic 1% trong 2 phót ®Ó tÈy s¹ch hypoclorit cã trong níc Javen. * Röa thËt kü l¹i b»ng níc cÊt Ýt nhÊt 3 lÇn. * Ng©m l¸t c¾t trong Xanhmetylen tõ 1 ®Õn 5 gi©y. * Röa b»ng níc cÊt tõ 2 ®Õn 5 phót. * Ng©m trong ®á Cacmin tõ 15 ®Õn 20 phót. * Röa níc cÊt thËt kü sau ®ã ta lªn kÝnh b»ng níc Glyxerin. 3. Ph¬ng ph¸p ®o, ®Õm, chôp ¶nh trªn kÝnh hiÓn vi 9 3.1. Ph¬ng ph¸p ®o, ®Õm trªn kÝnh hiÓn vi §Ó ®o ®Õm trªn kÝnh hiÓn vi tríc hÕt ta ph¶i cã dông cô c¬ b¶n sau : - Tr¾c vi thÞ kÝnh. - Tr¾c vi vËt kÝnh. KÝch thíc cña c¸c tÕ bµo, c¸c m« hay c¸c bã m¹ch cña c¸c c¬ quan th©n, rÔ, l¸ ®Òu ®îc tÝnh b»ng micromet, ®o trªn kÝnh hiÓn vi cã ®é phãng ®¹i kh¸c nhau tuú tõng lo¹i mÉu vËt ta cÇn quan s¸t. * Thíc ®o vËt kÝnh ( tr¾c vi vËt kÝnh). Thíc dµi 1mm ®îc chia thµnh 100 phÇn b»ng nhau ( mçi phÇn øng víi 0.01mm hay 10 micromet) g¾n trªn mét phiÕn kÝnh vµ ®îc ®Ëy kÝn b»ng mét l¸ kÝnh trßn. * Thíc ®o thÞ kÝnh (tr¾c vi thÞ kÝnh) cã 2 lo¹i . Lo¹i 1 : Lo¹i nhá (kiÓu §øc) lµ mét miÕng kÝnh trßn ë gi÷a cã kh¾c mét thíc dµi 10mm ®îc chia ra 100 phÇn b»ng nhau. §êng kÝnh cña thíc nhá h¬n ®êng kÝnh trong cña èng thÞ kÝnh, thíc ®îc ®Æt trong èng thÞ kÝnh. Lo¹i 2 : Lo¹i to, lo¹i nµy ®îc g¾n vµo ®Çu èng thÞ kÝnh cña kÝnh hiÓn vi. Thíc ®o thÞ kÝnh nµy gåm mét thÞ kÝnh 15 X vµ nh÷ng bé phËn ®Ó ®o, mét kÝnh cè ®Þnh (cã kh¾c 8 v¹ch tõ 0 ®Õn 8, mçi v¹ch c¸ch nhau 1mm) vµ mét kÝnh di ®éng ( cã kh¾c 2 v¹ch chÐo h×nh ch÷ X vµ hai ®o¹n v¹ch song song). KÝnh di ®éng liªn quan ®Õn èc ®iÒu chØnh chia 100 v¹ch b»ng nhau. Khi vÆn èc xoay hÕt mét vßng nghÜa lµ hÕt 100 v¹ch th× kÝnh di chuyÓn ®îc 10 1mm vµ khi vÆn ®i mét v¹ch th× sÏ chuyÓn dÞch ®îc 0.01mm. 3.2. C¸ch ®o Ph¶i x¸c ®Þnh ®é dµi mçi v¹ch trªn thíc ®o thÞ kÝnh (®é dµi cña v¹ch thay ®æi khi thay ®æi ®é phãng ®¹i cña kÝnh) . §Ó x¸c ®Þnh ®é dµi cña mçi v¹ch ta ®Æt thíc ®o cña vËt kÝnh lªn m©m kÝnh, l¾p thíc ®o thÞ kÝnh vµo kÝnh hiÓn vi quan s¸t trong trêng kÝnh vµ ®iÒu chØnh cho hai thíc ®o song song nhau, gÇn chËp vµo nhau. §iÒu chØnh ®Ó mét v¹ch cña thíc ®o thÞ kÝnh trïng víi mét v¹ch nµo ®ã cña thíc ®o vËt kÝnh, t×m mét v¹ch nµo ®ã còng trïng nh vËy ë c¶ hai thíc ®o. Bá tr¾c vi vËt kÝnh ra, thay vµo ®ã lµ mÉu vËt cÇn quan s¸t. KÝch thíc cña vËt b»ng sè v¹ch nh©n víi trÞ sè cña mçi v¹ch ( theo ph¬ng ph¸p ®o cña Pausenva (1970) [7] ). VÝ dô : Víi vËt kÝnh 10 X : Ta thÊy 30 kho¶ng cña tr¾c vi thÞ kÝnh trïng víi 20 kho¶ng cña tr¾c vi vËt kÝnh nªn trÞ sè cña mçi v¹ch trªn tr¾c vi thÞ kÝnh lµ : (20*10)/30 = 6.66 ~ 6.7 (µm). Víi vËt kÝnh 40X :Ta thÊy 60 kho¶ng cña tr¾c vi thÞ kÝnh trïng víi 10 kho¶ng cña tr¾c vi vËt kÝnh nªn trÞ sè cña mçi v¹ch trªn thíc ®o thÞ kÝnh lµ : ( 10*10)/60 = 1.66 ~ 1.7 (µm). 3.3. Sö dông c¸c tham sè thèng kª 11 Chóng t«i sö dông c¸c tham sè thèng kª ( §µo H÷u Hå, X¸c suÊt thèng kª, Nhµ xuÊt b¶n §HQG Hµ Néi 1996). * Trung b×nh céng mÉu : X TB  X i n * §é lÖch chuÈn : DS  DS  Trong ®ã : XTB  X  XTB  2 i (Víi n<25) n  X i  X TB  2 n 1 (Víi n>25) Lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña mÉu Xi Lµ gi¸ trÞ cña mÉu n Lµ sè mÉu ®îc xö lý 3.4. Ph¬ng ph¸p ®o, ®Õm khÝ khæng trªn kÝnh hiÓn vi Nh tr¾c vi ë trªn : ë ®é phãng ®¹i 400 lÇn, mét v¹ch cña tr¾c vi thÞ kÝnh trïng víi 10 kho¶ng cña tr¾c vi vËt kÝnh nªn trÞ sè cña mçi v¹ch lµ: (10*10)/60 = 1.66 ~ 1.7 (µm), thíc ®o thÞ kÝnh = 100 v¹ch = 100*1.7 = 170 (µm). B¸n kÝnh cña tr¾c vi thÞ kÝnh = 85 (µm) suy ra S = π*r2 = 3.14*852 = 22685µm2 = 0.02268 mm2. (víi 1mm2 =106 µm ) VËy cø mét diÖn tÝch lµ 0.02268 mm 2 cã a khÝ khæng. Suy ra cã a/0.02268 (khÝ khæng). 3.5. Ph¬ng ph¸p chôp ¶nh qua kÝnh hiÓn vi 12 Chän tiªu b¶n ®Ñp râ nÐt nhÊt ®Ó chôp ¶nh. Tæng hîp sè liÖu, lËp b¶ng so s¸nh vÒ kÝch thíc sè lîng, ®é më khe lç khÝ khæng cña c¸c c©y kh¸c nhau. Ch¬ng III §iÒu kiÖn tù nhiªn - x· héi vµ nh©n v¨n vïng nghiªn cøu I. VÞ trÝ ®Þa lý Thµnh phè Vinh cã diÖn tÝch 6433.1 ha trong ®ã néi thµnh cã 13 phêng víi diÖn tÝch 245.43 ha chiÕm 4.32% diÖn tÝch tù nhiªn. §©y lµ mét thµnh phè lín cña miÒn Trung cã to¹ ®é ®Þa lý 18 0 40’ VÜ ®é B¾c vµ 105 0 40’ Kinh ®é §«ng, nã gi¸p víi c¸c tØnh : PhÝa Nam gi¸p víi Hµ TÜnh. PhÝa §«ng vµ phÝa B¾c gi¸p víi huyÖn Nghi Léc, phÝa T©y gi¸p víi Hng Nguyªn, c¸ch Hµ Néi 300 Km vÒ ph¸i Nam, c¸ch Thµnh phè Hå ChÝ Minh 1400 Km vÒ phÝa B¾c. Tõ Thµnh phè Vinh cã thÓ ®i Lµo, §«ng B¾c Th¸i Lan vµ mét sè n¬i thuéc khu vùc §«ng Nam ¸. Giao lu víi Quèc tÕ vÒ ®êng biÓn, giao lu víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. II. §Þa chÊt vµ ®Þa h×nh Theo tµi liÖu “ §Ò ¸n qui ho¹ch b¶o vÖ m«i trêng Thµnh phè Vinh NghÖ An” cña TiÕn sÜ Mai Träng Th«ng (ViÖn khoa häc ®¹i lý, viÖn khoa häc vµ c«ng nghÖ Uû ban nh©n d©n tØnh NghÖ An, Së khoa häc c«ng nghÖ m«i trêng) th× c¸c ®¹i phËn khu vùc Thµnh phè Vinh - NghÖ An nh×n chung 13 kh«ng cã sù ph©n dÞ nhiÒu. Chóng chñ yÕu lµ c¸c thµnh t¹o c¸t kÕt, ®¸ ry«lit thuéc hÖ tÇng s«ng C¶, ®ång tr©u vµ c¸c thµnh t¹o cuén s«i c¸t bét thuéc vÒ tÇng trÇm tÝch trong c¸c thêi kú pleistocen vµ holocen. Thµnh phè vinh n»m trong ®íi kiÕn t¹o Thanh – NghÖ TÜnh thuéc phÇn yªn ngùa cña phøc hÖ nÕp nèi lín paleozoi. Trong khu vùc ®« thÞ Vinh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi lµm biÕn ®æi rÊt nhiÒu c¬ chÕ vµ qu¸ tr×nh tù nhiªn, h×nh th¸i, ®Þa h×nh. Song quan träng nhÊt ®ã lµ c¸c c«ng tr×nh ®ª s«ng Lam, hÖ thèng giao th«ng, thuû lîi vµ c¸c nhµ m¸y míi. III. KhÝ hËu thuû v¨n NghÖ An n»m trong vïng B¾c Trung Bé cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu mang tÝnh chuyÓn tiÕp gi÷a khÝ hËu ph¸i B¾c vµ khÝ hËu §«ng trêng s¬n. §ã lµ khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa. Hµng n¨m cã hai mïa râ rÖt, cã biÕn ®éng tõ mïa nµy sang mïa kh¸c. Theo sè liÖu cña tr¹m KhÝ tîng thuû v¨n B¾c Trung Bé, ®Æc ®iÓm khÝ hËu Thµnh phè Vinh nh sau : Mïa ®«ng (mïa kh«) ®iÒu kh¸c biÖt ®Çu tiªn cã thÓ nhËn thÊy ë Vinh mïa ®«ng bít l¹nh h¬n so víi B¾c Bé. NhiÖt ®é trung b×nh ë ®©y cao h¬n B¾c Bé trªn díi 10. Mïa ®«ng trïng víi mïa giã §«ng B¾c tõ th¸ng 11 n¨m tríc ®Õn th¸ng ba n¨m sau, cã lîng ma nhá h¬n 100 mm/1 th¸ng, nhiÖt ®é trung b×nh lµ 200, Thµnh phè Vinh cã mét mïa ®«ng Èm ít h¬n so víi c¸c ®Þa ph¬ng miÒn B¾c. suèt mïa ®«ng ë ®©y ®é Èm t¬ng ®èi cao trªn 85%. Mïa hÌ (mïa ma) trïng víi mïa giã nam Lµo tõ th¸ng 05 ®Õn th¸ng 09. Hµng n¨m ë vinh cã 39 ngµy kh« nãng. C¸c th¸ng ®Çu mïa h¹ lµ c¸c th¸nh kh« nhÊt, ®é 14 Èm trung b×nh th¸ng 05 ®Õn th¸ng 06 chØ ®¹t 74 ®Õn 76%, lîng ma trung b×nh ®¹t 113 mm ®Õn 118 mm/th¸ng, nhiÖt ®é trung b×nh lµ 25 0. khÝ hËu Thµnh phè Vinh phong phó vµ ®a d¹ng ®ång thêi cã sù ph©n ho¸ s©u s¾c, biÕn ®æi m¹nh mÏ theo thêi gian. NhiÖt ®é kh«ng khÝ b×nh qu©n trong n¨m lµ 280 , nhiÖt ®é cao nhÊt lµ 40 ®Õn 420, nhiÖt ®é thÊp nhÊt lµ 40, lîng ma b×nh qu©n hµng n¨m lµ 24000mm/n¨m. Tuy nhiªn lîng ma tËp trung vµo th¸ng 09 vµ th¸ng 10, cã ngµy cao nhÊt lµ 378 mm/ngµy. §é Èm kh«ng khÝ trong n¨m lµ 86%. ChÕ ®é giã, giã §«ng B¾c kho hanh vµo c¸c th¸ng 10, 11, 12 n¨m tríc vµ th¸ng 1, 2, 3 n¨m sau. Giã t©y nam kh« nãng vµo c¸c th¸ng 5, 6, 7, 8, 9, sè giê n¾ng trung b×nh lµ 1996 giê/n¨m. B·o vµ ¸p thÊp hµng n¨m Thµnh phè Vinh chÞu ¶nh hëng cña 1 ®Õn 2 c¬n b·o cÊp 8, cÊp 9 ®Õn cÊp 12 kÌm theo ma lín g©y lôt léi. Tuy nhiªn h¬n 10 n¨m gÇn ®©y b·o Ýt ®æ bé vµo thµnh phè. Thuû v¨n Thµnh phè Vinh cã tæng diÖn tÝch nguån níc mÆt lµ 469 ha, trong ®ã mÆt níc s«ng lµ 173 ha. M¹ng líi s«ng ngßi trong Thµnh phè kh¸ dµy víi mËt ®é s«ng ®¹t tíi 1 ®Õn 1.5 km/1 km2 bao bäc quanh Thµnh phè Vinh lµ c¸c kªnh ®µo dÉn níc tõ s«ng Lam nh s«ng §µo phÝa Nam Thµnh phè, s«ng KÎ Gai phÝa T©y Thµnh phè. Hµng n¨m Thµnh phè Vinh nhËn 1.2 tû m3 níc ngät do ma ®æ xuèng nhng ph©n bè kh«ng ®Òu nªn g©y ra lò lôt. IV. Th¶m thùc vËt Th¶m thùc vËt ë ®©y nghÌo nµn vÒ thµnh phÇn loµi còng nh sè lîng c¸c taxon do Thµnh phè Vinh ®Êt ®ai chñ yÕu lµ 15 x©y ®uùng nhµ ë, trô së, nhµ m¸y, trêng häc…v× vËy diÖn tÝch ®Êt canh t¸c kh«ng nhiÒu chØ t¹p trung mét sè Ýt c¸c vïng ngo¹i « cña thµnh phè nh : Phêng Hng Dòng, Hng Hoµ, Vinh T©n, Hng Léc ë c¸c vïng phô cËn cña Thµnh phè nh : HuyÖn Nghi Léc, Hng Nguyªn (NghÖ An), Nghi Xu©n (Hµ TÜnh). §Êt canh t¸c ë ®©y cßn chiÕm mét diÖn tÝch kh¸ lín v× vËy th¶m thùc vËt phong phó vµ ®a d¹ng h¬n. c©y trång chñ yÕu ë c¸c vïng nµy lµ nh÷ng c©y l¬ng thùc ng¾n ngµy nh lóa, ng«, khoai, s¾n, bÇu, bÝ, da chuét…ngoµi c©y l¬ng thùc vµ mét sè c©y trång kh¸c, ë ®©y hä trång mét sè c©y l©m nghiÖp nh : phi lao, b¹c hµ, xµ cõ, b¹ch ®µn lµ nh÷ng c©y lÊy gç. C©y xanh ®· ®îc trång ë 126 tuyÕn ®êng lín nhá trong Thµnh phè. Nh×n chung thùc vËt ë ®©y lµ nh©n t¹o v× vËy nã mang tÝnh ®ång nhÊt theo mïa. V. §iÒu kiÖn kinh tÕ – X· héi §Æc ®iÓm kinh tÕ : Cïng víi c¶ níc nãi chung vµ tØnh NghÖ An nãi riªng, Thµnh phè Vinh ®· vµ ®ang chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ theo ®óng híng c«ng, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, dÞch vô n«ng nghiÖp gi¶m dÇn tû träng n«ng – l©m – ng, t¨ng dÇn tû träng c«ng nghiÖp, nghµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn : Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b×nh qu©n giai ®o¹n 1996-2000 ®¹t 13.81% n¨m 2001 t¨ng 12.04%, nghµnh tiÓu thñ c«ng nghiÖp cã 174 doanh nghiÖp, giai ®o¹n 1996-1998 b¾t ®Çu h×nh thµnh c¸c c«ng ty t nh©n ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ hé nªn tèc ®é t¨ng trëng cao. D©n c lao ®éng theo sè liÖu tæng ®iÒu tra toµn quèc 04/1999 tæng d©n sè thµnh phè Vinh lµ 215302 ngêi, n¨m 2002 t¨ng 16 lªn 225656 ngêi. Hçu hÕt c¸c d©n téc kinh ph©n bè trªn 13 phêng vµ 5 x·. sù ph©n bè d©n sè kh«ng ®ång ®Òu, b×nh qu©n mËt ®é d©n sè néi thµnh n¨m 2001 lµ 6559 ngêi / 1 km2 trong khi khu vùc ngo¹i « chØ ®¹t 1432 ngêi/1 km2. Nh©nkhÈu trong ®é tuæi lao ®éng n¨m 2001 lµ 121071 ngêi chiÕm 54.75%. Y tÕ vµ b¶o vÖ søc khoÎ : hiÖn t¹i trªn ®Þa bµn thµnh phè cã 5 bÖnh viÖn, 30 tr¹m y tÕ cña 18 phêng x·. Gi¸o dôc- ®µo t¹o : n¨m häc 2001-2002 tæng sè trêng häc cña c¸c hÖ lµ 83 trêng víi 1766 líp häc, tæng sè gi¸o viªn 4225 ngêi, hÖ th«ng ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ cña tØnh vµ khu vùc tËp tung nhiÒu ë Thµnh phè. Toµn thµnh phè cã 1 trêng §¹i häc, 2 trêng Cao ®¼ng s ph¹m, 3 trêng Trung häc chuyªn nghiÖp, 7 trêng d¹y nghÒ, 1 TT Gi¸o dôc thêng xuyªn cña tØnh. V¨n ho¸ th«ng tin- thÓ dôc thÓ thao c¶ thµnh phè cã 2 r¹p chiÕu bãng, 1 c©u l¹c bé, 1 nhµ triÓn l·m, 1 nhµ xuÊt b¶n vµ 2 nhµ in. Qua ®ã chóng t«i thÊy ®Æc ®iÓm kinh tÕ – x· héi th× thµnh phè Vinh lµ mét trung t©m kinh tÕ chÝnh trÞ cña TØnh NghÖ An vµ khu vùc B¾c miÒn Trung nªn tr×nh ®é daan chÝ cao, nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é kh¸ nhiÒu vµ bµi b¶n, b¶n chÊt con ngêi ë ®©y cÇn cï s¸ng t¹o, ®©y còng lµ mét hÖ thèng cã qui m« x©y dùng mét x· héi v¨n minh trÝ tuÖ, c©y xanh ngµy ®îc mét chó ý ph¸t triÓn. 17 Ch¬ng IV kÕt qu¶ nghiªn cøu I. §Æc ®iÓm chung cña hä bÇu bÝ (Cucurbitaceae) Sèng bß hoÆc leo nhê tua cuèn, l¸ ®¬n, mäc c¸ch, kh«ng cã l¸ kÌm. Hoa ®¬n tÝnh cïng gèc hoÆc kh¸c gèc, ®Òu mÉu 5. §µi gåm 5 l¸ ®µi, cã khi dÝnh nhau, trµng cã 5 c¸nh hoa, thêng dÝnh nhau, nhÞ 5, rêi hoÆc dÝnh. Bé nhuþ gåm 3 l¸ no·n dÝnh thµnh bÇu h¹ rÊt ®Æc trng bëi cã bÇu h¹ vµ cã qña mäng ®Æc biÖt. Hoa ®ùc cã c«ng thøc lµ K(5)C(5)A(5) vµ hoa c¸i cã c«ng thøc lµ : K(5)C(5)G(5) . Hä nµy cã 120 chi, 1000 loµi ph©n bè ë c¸c vïng nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi. ë ViÖt Nam cã 23 chi, gÇn 50 loµi. NhiÒu loµi cho qu¶ ¨n vµ rau ¨n. iI. C¸c loµi nghiªn cøu II.1. C©y míp (Luffa cylindrica (L). Roen) 1.1. §Æc ®iÓm h×nh th¸i C©y míp th©n cã 5 c¹nh dµi tíi 13 ®Õn 15 mÐt, th©n leo cã tua cuèn, ph©n nh¸nh , l¸ ®¬n mäc c¸ch. L¸ xÎ tõ 5 18 ®Õn 7 thuú, mÐp l¸ cã r¨ng ca, kÝch thíc kho¶n 6-25 x 8-27 cm. Gèc l¸ h×nh tim, chãp l¸ nhän, l¸ mµu xanh ®Ëm, cuèng l¸ dµi 5 ®Õn 10 cm. Hoa ®¬n tÝnh cïng gèc. Côm hoa ®ùc h×nh thµnh cã tõ 4 ®Õn 20 hoa, hoa c¸i mäc ®¬n ®äc, ®êng kÝnh hao 4 ®Õn 5 cm, hoa mÉu 5, c¸nh hao mµu vµng nh¹t, qu¶ h×nh trô, dµi 30 ®Õn 60 cm, vá h¬i sï s× mµu xanh nh¹t, cã vÖt, mµu xanh ®Ëm däc theo qu¶. Vßi nhuþ tån t¹i trªn nóm qu¶, h¹t h×nh bÇu dôc réng, dµi tõ 1 ®Õn 1.5 cm, vá nh½n cã mµu tr¾ng (khi cßn non), mµu ®en (khi ®· giµ). 1.2. §Æc ®iÓm gi¶i phÉu 1.2.1. RÔ c©y míp §êng kÝnh rÔ c©y trëng thµnh trung b×nh lµ 2791.3 µm. * L¸t c¾t ngang : Quan s¸t trªn l¸t c¾t ngang cña rÔ chÝnh chóng t«i thÊy cÊu tróc gi¶i phÉu nh sau: - Líp bÇn : Gåm 1-2 líp tÕ bµo ngoµi cïng ho¸ bÇn, líp nµy dµy 16.75 µm. - Nhu m« vá : Gåm 3- 4 líp tÕ bµo nhu m« vá s¬ cÊp, mµng máng cã chøa c¸c h¹t tinh bét ( b¾t mµu cña thuèc nhuém ). C¸c tÕ bµo xÕp kh«ng sÝt nhau, gi÷a c¸c tÕ bµo cã gian bµo nhá, líp nµy dµy 234.5 µm. - PhÇn trô : Gåm c¸c bã m¹ch vµ nhu m« ruét. PhÇn nµy cã ®êng kÝnh trung b×nh lµ 2540 µm. ë ®©y gåm 4 bã m¹ch lín, mçi bã m¹ch lín l¹i chia thµnh 2 bã m¹ch nhá, c¶ hÖ thèng gåm 8 bã m¹ch xÕp theo kiÓu chång chÊt. 19 Libe b¾t mµu ®á cña cacmin, n»m ë phÝa ngoµi gi¸p víi nhu m« vá sau ®ã ®Õn vïng tîng tÇng vµ ®Õn gç, bã gç ë ®©y b¾t mµu xanhmetylen . Libe : Cã cÊu t¹o 4-5 líp tÕ bµo xÕp sÝt nhau mµng máng b¾t mµu ®á cña Cacmin. Dµy 80.4 µm. Vïng tîng tÇng : Gåm 3-4 líp tÕ bµo h×nh ch÷ nhËt dµi, hÑp xÕp sÝt nhau. Dµy 73.7 µm . M¹ch gç : b¾t mµu xanh cña xanhmetylen. M¹ch gç thø cÊp : Cã ®êng kÝnh trung b×nh lµ 149 µm,v¸ch m¹ch gç dµy 26.8 µm. M¹ch gç s¬ cÊp : B¾t mµu xanh cña xanhmetylen Tia tuû : Gi÷a 8 bã m¹ch nhá lµ 8 tia tuû ®îc h×nh thµnh do ho¹t ®éng cña tîng tÇng gåm nh÷ng tÕ bµo nhu m«, cã khi con chøa c¶ tinh bét. Tia tuû cã cÊu t¹o 4-5 líp tÕ bµo, mµng máng, h×nh ch÷ nhËt xÕp theo kiÓu xuyªn t©m [9]. Nhu m« vá Libe Tîng tÇng M¹ch gç thø cÊp Líp bÇn Tia tuû H×nh 1. CÊu tróc rÔ c©y míp mípmípmíp B¶ng 1. Mét sè chØ sè c¬ b¶n cña cÊu tróc rÔ c©y míp * xÐt : Tªn Líp bÇn Nhu m« vá Bã libe V¸ch m¹ch gç Sè líp tÕ bµo 1-2 3-4 4-5 §é dµy (µm) 16.75 234.5 80.4 26.8 NhËn 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan