Tài liệu Hiệu quả kd trong các dn

LêI NãI §ÇU Kinh tÕ thÞ trêng lµ viÖc tæ chøc nÒn kinh tÕ x· héi dùa trªn c¬ së mét nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. ThÞ trêng lu«n më ra c¸c c¬ héi kinh doanh míi, nhng ®ång thêi còng chøa ®ùng nh÷ng nguy c¬ ®e do¹ cho c¸c doanh nghiÖp. §Ó cã thÓ ®øng v÷ng tríc qui luËt c¹nh tranh kh¾c nghiÖt cña c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i vËn ®éng, t×m tßi mét híng ®i cho phï hîp. ViÖc ®øng v÷ng nµy chØ cã thÓ kh¼ng ®Þnh b»ng c¸ch ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh chÝnh lµ qu¸ tr×nh so s¸nh gi÷a chi phÝ bá ra vµ kÕt qu¶ thu vÒ víi môc ®Ých ®· ®îc ®Æt ra vµ dùa trªn c¬ së gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ nµy: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ nµo? vµ s¶n xuÊt cho ai? Do ®ã viÖc nghiªn cøu vµ xem xÐt vÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu ®èi víi mçi doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh kinh doanh hiÖn nay. ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®ang lµ mét bµi to¸n khã ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i quan t©m ®Õn, ®©y lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®é nh¹y bÐn, linh ho¹t cao trong qóa tr×nh kinh doanh cña m×nh. V× vËy, qua qu¸ tr×nh häc tËp víi nh÷ng kiÕn thøc ®· tÝch luü ®îc cïng víi sù nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy cho nªn em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi "HiÖu qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp" lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh. néi dung I. Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp 1. C¸c quan ®iÓm vµ b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp 1.1. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ hiÖu qu¶ Ngµy nay, khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò hiÖu qu¶ th× ngêi ta vÉn cha cã ®îc mét kh¸i niÖm thèng nhÊt. Bëi v× ë mçi mét lÜnh vùc kh¸c nhau, xem xÐt trªn c¸c gãc ®é kh¸c nhau th× ngêi ta cã nh÷ng c¸ch nh×n nhËn kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò hiÖu qu¶. Nh vËy, ë mçi lÜnh vùc kh¸c nhau th× ngêi ta cã nh÷ng kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶, vµ th«ng thêng khi nãi ®Õn hiÖu qu¶ cña mét lÜnh vùc nµo ®ã th× ngêi ta g¾n ngay tªn cña lÜnh vùc ®ã liÒn ngay sau hiÖu qu¶. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ vÊn ®Ò hiÖu qu¶ th× chóng ta xem xÐt c¸c vÊn ®Ò hiÖu qu¶ ë trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. T¬ng øng víi c¸c lÜnh vùc nµy lµ 3 ph¹m trï hiÖu qu¶: hiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ chÝnh trÞ vµ hiÖu qu¶ x· héi. * HiÖu qu¶ kinh tÕ HiÖu qu¶ kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kinh tÕ cña mét thêi kú nµo ®ã. NÕu ®øng trªn ph¹m vi tõng yÕu tè riªng lÎ th× chóng ta cã ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh tÕ, vµ xem xÐt vÊn ®Ò hiÖu qu¶ trong ph¹m vi c¸c doanh nghiÖp th× hiÖu qu¶ kinh tÕ chÝnh lµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. HiÓu theo môc ®Ých cuèi cïng th× hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ hÖ sè gi÷a kÕt qu¶ thu vÒ vµ chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ ®ã. Trong ®ã kÕt qu¶ thu vÒ chØ lµ kÕt qu¶ ph¶n ¶nh nh÷ng kÕt qu¶ kinh tÕ tæng hîp nh lµ: doanh thu, lîi nhuËn, gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp... nÕu ta xÐt theo tõng yÕu tè riªng lÎ th× hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ thÓ hiÖn tr×nh ®é vµ sö dông c¸c yÕu tè ®ã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nã ph¶n ¶nh kÕt qu¶ kinh tÕ thu ®îc tõ viÖc sö dông c¸c yÕu tè tham gia vµo qu¸ tr×nh kinh doanh. Còng gièng nh mét sè chi tiÕt kh¸c hiÖu qu¶ lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c yÕu tè trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®ång thêi lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. S¶n xuÊt hµng ho¸ cã ph¸t triÓn hay kh«ng lµ nhê ®¹t hiÖu qu¶ cao hay thÊp. Nãi mét c¸ch kh¸c, chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ ph¶n ¸nh vÒ mÆt ®Þnh lîng vµ ®Þnh tÝnh trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh×n ë tÇm vi m« cña tõng doanh nghiÖp riªng lÎ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®îc biÓu hiÖn qua ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét chØ tiªu ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c mÆt cña c¶ mét qu¸ tr×nh kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. Cô thÓ lµ: HiÖu qu¶ kinh doanh lµ ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh nh÷ng lîi Ých ®¹t ®îc tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trªn c¬ së so s¸nh lîi Ých thu ®îc víi chi phÝ bá ra trong suèt qóa tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp. Díi gi¸c ®é nµy th× chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh mét c¸ch cô thÓ b»ng c¸c ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng thµnh c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ cô thÓ vµ tõ ®ã cã thÓ tÝnh to¸n so s¸nh ® îc, lóc nµy ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ph¹m trï cô thÓ nã ®ång nhÊt vµ lµ biÓu hiÖn trùc tiÕp cña lîi nhuËn, doanh thu... Ngoµi ra nã cßn biÓu hiÖn møc ®é ph¸t triÓn doanh nghiÖp theo chiÒu s©u, ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c c¸c nguån lùc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m thùc hiÖn ®îc môc tiªu kinh doanh. Lóc nµy th× ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ph¹m trï trõu tîng vµ nã ph¶i ®îc ®Þnh tÝnh thµnh møc ®é quan träng hoÆc vai trß cña nã trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh. Nãi mét c¸ch kh¸c, ta cã thÓ hiÓu hiÖu qu¶ kinh doanh lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Lóc nµy hiÖu qu¶ kinh doanh thèng nhÊt víi hiÖu qu¶ qu¶n lý doanh nghiÖp. Díi gãc ®é nµy th× hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶n ¸nh tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng kÕt hîp c¸c yÕu tè ®Çu vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong thùc tÕ hiÖu qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp ®¹t ®îc trong c¸c trêng hîp sau: - KÕt qu¶ t¨ng, chi phÝ gi¶m - KÕt qña t¨ng, chi phÝ gi¶m nhng tèc ®é t¨ng cña chi phÝ nhá h¬n tèc ®é t¨ng cña kÕt qu¶. Nãi tãm l¹i ë tÇm vÜ m« hiÖu qña kinh doanh ph¶n ¸nh ®ång thêi c¸c mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh: kÕt qu¶ kinh doanh, tr×nh ®é s¶n xuÊt tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý, tr×nh ®é sö dông cña yÕu tè ®Çu vµo.. ®ång thêi nã yªu cÇu sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp theo chiÒu s©u. Nã lµ thíc ®o ngµy cµng trë nªn quan träng cña sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ lµ chç dùa c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ cña doanh nghiÖp trong thêi kú. Sù ph¸t triÓn tÊt yÕu ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, ®©y lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt cña doanh nghiÖp. * HiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ HiÖu qu¶ x· héi lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt x· héi nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu x· héi nhÊt ®Þnh. NÕu ®øng trªn ph¹m vi toµn x· héi vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n th× hiÖu qña x· héi vµ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh ¶nh hëng cña ho¹t ®éng kinh doanh ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu vµ môc tiªu chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi. Bëi vËy hai lo¹i hiÖu qu¶ nµy ®Òu cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc ph¸t triÓn ®Çu níc mét c¸ch toµn diÖn vµ bÒn v÷ng. §©y lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi ë c¸c mÆt: tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt, tr×nh ®é qu¶n lý, møc sèng b×nh qu©n ... thùc tÕ ë c¸c níc t b¶n chñ nghÜa ®· cho thÊy c¸c doanh nghiÖp t b¶n chØ ch¹y theo hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ kh«ng ®Æt vÊn ®Ò hiÖu qu¶ chÝnh trÞ x· héi ®i kÌm vµ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng: thÊt nghiÖp, khñng ho¶ng cã tÝnh chu kú, « nhiÔm m«i trêng, chªnh lÖch giµu nghÌo qu¸ lín... ChÝnh v× vËy §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· cã nh÷ng ®êng lèi, chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó ®ång thêi t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ kÌm víi t¨ng hiÖu qu¶ chÝnh trÞ x· héi. Tuy nhiªn, chóng ta kh«ng thÓ chó träng mét c¸ch th¸i qu¸ ®Õn hiÖu qu¶ chÝnh trÞ vµ hiÖu qu¶ x· héi mét bµi häc rÊt lín tõ thêi kú chÕ ®é bao cÊp ®Ó l¹i ®· cho chóng ta thÊy râ ®îc ®iÒu ®ã. 1.2. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh HiÖu qu¶ kinh doanh lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh mÆt chÊt lîng cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt (lao ®éng, m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu, tiÒn vèn) trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ doanh nghiÖp.B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh lµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi. §©y lµ hai mÆt cã mèi quan hÖ mËt thiÕt cña vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh doanh. ChÝnh viÖc khan hiÕm nguån lùc vµ viÖc sö dông chóng cã tÝnh chÊt c¹nh tranh nh»m tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· h«Þ, ®Æt ra yªu cÇu ph¶i khai th¸c, tËn dông triÖt ®Ó vµ tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp buéc ph¶i chó träng c¸c ®iÒu kiÖn néi t¹i, ph¸t huy n¨ng lùc, hiÖu lùc cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm mäi chi phÝ. V× vËy, yªu cÇu cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ ph¶i ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a víi chi phÝ tèi thiÓu, hay lµ ph¶i ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a víi chi phÝ nhÊt ®Þnh hoÆc ngîc l¹i ®¹t kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh víi chi phÝ tèi thiÓu. Chi phÝ ë ®©y ®îc hiÓu theo nghÜa réng lµ chi phÝ t¹o ra nguån lùc vµ chi phÝ sö dông nguån lùc, ®ång thêi ph¶i bao gåm c¶ chi phÝ c¬ héi. Chi phÝ c¬ héi lµ chi phÝ cña sù lùa chän tèt nhÊt ®· bÞ bá qua, hay lµ chi phÝ cña sù hy sinh c«ng viÖc kinh doanh kh¸c ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh nµy. Chi phÝ c¬ héi ph¶i ®îc bæ sung vµo chi phÝ kÕ to¸n vµ ph¶i lo¹i ra khái lîi nhuËn kÕ to¸n ®Ó thÊy râ lîi Ých kinh tÕ thùc. C¸ch tÝnh nh vËy sÏ khuyÕn khÝch c¸c nhµ kinh doanh lùa chän ph¬ng ¸n kinh doanh tèt nhÊt, c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ h¬n. 2. Sù cÇn thiÕt cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ trêng Trong qu¸ tr×nh kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n g¾n m×nh víi thÞ trêng, nhÊt lµ trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay ®Æt c¸c doanh nghiÖp trong sù c¹nh tranh gay g¾t lÉn nhau. Do ®ã ®Ó tån t¹i ®îc trong c¬ chÕ thÞ trêng c¹nh tranh hiÖn nay ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. C¸c nguån lùc s¶n xuÊt x· héi lµ mét ph¹m trï khan hiÕm: cµng ngµy ngêi ta cµng sö dông nhiÒu c¸c nhu cÇu kh¸c nhau cña con ngêi. Trong khi c¸c nguån lùc s¶n xuÊt x· héi ngµy cµng gi¶m th× nhu cÇu cña con ngêi l¹i ngµu cµng ®a d¹ng. §iÒu nµy ph¶n ¸nh qui luËt khan hiÕm. Qui luËt khan hiÕm b¾t buéc mäi doanh nghiÖp ph¶i tr¶ lêi chÝnh x¸c ba c©u hái: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? V× thÞ trêng chØ chÊp nhËn c¸c nµo s¶n xuÊt ®óng lo¹i s¶n phÈm víi sè lîng vµ chÊt lîng phï hîp. §Ó thÊy ®îc sù cÇn thiÕt cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tríc hÕt chóng ta ph¶i nghiªn cøu c¬ chÕ thÞ trêng vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ trêng. ThÞ trêng lµ n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸. Nã tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo mét ý kiÕn chñ quan nµo. Bëi v× thÞ trêng ra ®êi vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Ngoµi ra thÞ trêng cßn cã mét vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu tiÕt vµ lu th«ng hµng ho¸. Th«ng qua ®ã c¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhËn biÕt ®îc sù ph©n phèi c¸c nguån lùc th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶ trªn thÞ trêng. Trªn thÞ trêng lu«n tån t¹i c¸c qui luËt vËn ®éng cña hµng ho¸, gi¸ c¶, tiÒn tÖ... Nh c¸c qui luËt gi¸ trÞ, qui luËt thÆng d, qui luËt gi¸ c¶, qui luËt c¹nh tranh... C¸c qui luËt nµy t¹o thµnh hÖ thèng thèng nhÊt vµ hÖ thèng nµy chÝnh lµ c¬ chÕ thÞ trêng. Nh vËy c¬ chÕ thÞ trêng ®îc h×nh thµnh bëi sù t¸c ®éng tæng hîp trong s¶n xuÊt vµ trong lu th«ng hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Th«ng qua c¸c quan hÖ mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ trêng nã t¸c ®éng ®Õn viÖc ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt, tiªu dïng, ®Çu t vµ tõ ®ã lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm, c¬ cÊu ngµnh. Nãi c¸ch kh¸c c¬ chÕ thÞ trêng ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i c¸c nguån lùc trong s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ®¸p øng nhu cÇu x· héi mét c¸ch tèi u nhÊt. Tãm l¹i, víi sù vËn ®éng ®a d¹ng, phøc t¹p cña c¬ chÕ thÞ trêng dÉn ®Õn sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c doanh nghiÖp, gãp phÇn thóc ®Èy sù tiÕn bé cña c¸c doanh nghiÖp c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Tuy nhiªn ®Ó t¹o ra ®îc sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh cho m×nh mét ph¬ng thøc ho¹t ®éng riªng, x©y dùng c¸c chiÕn lîc, c¸c ph¬ng ¸n kinh doanh mét c¸ch phï hîp vµ cã hiÖu qu¶. Nh vËy trong c¬ chÕ thÞ trêng viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh v« cïng quan träng, nã ®îc thÓ hiÖn th«ng qua: Thø nhÊt: n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ c¬ së c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Sù tån t¹i cña doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh bëi sù cã mÆt cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, mµ hiÖu qu¶ kinh doanh l¹i lµ nh©n tè trùc tiÕp ®¶m b¶o sù tån t¹i nµy, ®ång thêi môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ lu«n tån t¹i vµ ph¸t triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c. Do ®ã viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay. Do yªu cÇu cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp ®ßi hái nguån thu nhËp cña doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng t¨ng lªn. Nhng trong ®iÒu kiÖn nguån vèn vµ c¸c yÕu tè kü thuËt còng nh c¸c yÕu tè kh¸c cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chØ thay ®æi trong khu«n khæ nhÊt ®Þnh th× ®Ó t¨ng lîi nhuËn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Nh vËy, hiÖu qu¶ kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng trong viÖc ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Mét c¸ch nh×n kh¸c lµ sù tån t¹i cña doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh bëi sù t¹o ra hµng ho¸, cña c¶i vËt chÊt vµ c¸c dÞch vô phôc vô cho nhu cÇu cña x· héi, ®ång thêi t¹o ra sù tÝch luü cho x· héi. §Ó thùc hiÖn ®îc nh vËy th× mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i v¬n lªn ®Ó ®¶m b¶o thu nhËp ®ñ bï ®¾p chi phÝ bá ra vµ cã l·i trong qóa tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. Cã nh vËy míi ®¸p øng ®îc nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ. Vµ nh vËy chóng ta buéc ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh mét c¸ch liªn tôc trong mäi kh©u cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh nh lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu. Tuy nhiªn, sù tån t¹i míi chØ lµ yªu cÇu mang tÝnh chÊt gi¶n ®¬n cßn sù ph¸t triÓn vµ më réng cña doanh nghiÖp míi lµ yªu cÇu quan träng. Bëi v× sù tån t¹i cña doanh nghiÖp lu«n lu«n ph¶i ®i kÌm víi sù ph¸t triÓn më réng cña doanh nghiÖp, ®ßi hái ph¶i cã sù tÝch luü ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng theo ®óng qui luËt ph¸t triÓn. Nh vËy ®Ó ph¸t triÓn vµ më réng doanh nghiÖp môc tiªu lóc nµy kh«ng cßn lµ ®ñ bï ®¾p chi phÝ bá ra ®Ó ph¸t triÓn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n mµ ph¶i ®¶m b¶o cã tÝch luü ®¸p øng nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt më réng, phï hîp víi qui luËt kh¸ch quan vµ mét lÇn n÷a n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®îc nhÊn m¹nh. Thø hai, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ nh©n tè thóc ®Èy sù c¹nh tranh vµ tiÕn bé trong kinh doanh. ChÝnh viÖc thóc ®Èyc¹nh tranh yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù t×m tßi, ®Çu t t¹o nªn sù tiÕn bé trong kinh doanh. ChÊp nhËn c¬ chÕ thÞ trêng lµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh. Trong khi thÞ trêng ngµy cµng ph¸t triÓn th× c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng gay g¾t vµ khèc liÖt h¬n. Sù c¹nh tranh lóc nµy kh«ng cßn lµ c¹nh tranh vÒ mÆt hµng mµ c¹nh tranh c¶ vÒ chÊt lîng, gi¸ c¶ vµ c¸c yÕu tè kh¸c. Trong khi môc tiªu chung cña c¸c doanh nghiÖp ®Òu lµ ph¸t triÓn th× c¹nh tranh lµ yÕu tè lµm c¸c doanh nghiÖp m¹nh lªn nhng ngîc l¹i còng cã thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng tån t¹i ®îc trªn thÞ trêng. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu lµ tån t¹i vµ ph¸t triÓn më réng th× doanh nghiÖp ph¶i chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh trªn thÞ trêng. Do ®ã doanh nghiÖp ph¶i cã hµng ho¸ dÞch vô chÊt lîng tèt, gi¸ c¶ hîp lý. MÆt kh¸c hiÖu qu¶ kinh doanh lµ ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m gi¸ thµnh t¨ng khèi lîng hµng ho¸ b¸n, chÊt lîng kh«ng ngõng ®îc c¶i thiÖn n©ng cao... Thø ba, môc tiªu bao trïm, l©u dµi cña doanh nghiÖp lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. §Ó thùc hiÖn môc tiªu nµy, doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cung cÊp cho thÞ trêng. Muèn vËy, doanh nghiÖp ph¶i sö dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt x· héi nhÊt ®Þnh. Doanh nghiÖp cµng tiÕt kiÖm sö dông c¸c nguån lùc nµy bao nhiªu sÏ cµng cã c¬ héi ®Ó thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn bÊy nhiªu. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh tÝnh t¬ng ®èi cña viÖc sö dông tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc x· héi nªn lµ ®IÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn môc tiªu bao trïm, l©u dµi cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ kinh doanh cµng cao cµng ph¶n ¸nh doanh nghiÖp ®· sö dông tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc s¶n xuÊt.V× vËy, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ ®ßi hái kh¸ch quan ®Ó doanh nghiÖp thùc hiÖn môc tiªu bao trïm, l©u dµi lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. ChÝnh sù n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ con ®êng n©ng cao søc c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng tån t¹i, ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp. 2. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp N©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp lµ yªu cÇu quan träng vµ lµ môc tiªu hµng ®Çu trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh chÝnh lµ viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ cña tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trong qóa tr×nh kinh doanh. Ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp chÞu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu c¸c nh©n tè ¶nh hëng kh¸c nhau. §Ó ®¹t ®îc hiÖu qña n©ng cao ®ßi hái ph¶i cã c¸c quyÕt ®Þnh chiÕn lîc vµ quyÕt s¸ch ®óng trong qóa tr×nh lùa chän c¸c c¬ héi hÊp dÉn còng nh tæ chøc, qu¶n lý vµ ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng kinh doanh cÇn ph¶i nghiªn cøu mét c¸ch toµn diÖn vµ hÖ thèng c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cã thÓ ®îc chia thµnh hai nhãm ®ã lµ nhãm c¸c nh©n tè ¶nh hëng bªn ngoµi doanh nghiÖp vµ nhãm c¸c nh©n tè ¶nh hëng bªn trong doanh nghiÖp. Môc tiªu cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh nh»m môc ®Ých lùa chän môc ®Ých c¸c ph¬ng ¸n kinh doanh phï hîp. Tuy nhiªn viÖc nghiªn cøu c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn ph¶i ®îc thùc hiÖn liªn tôc trong suèt qóa tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. 1. Nhãm c¸c nh©n tè thuéc m«i trêng bªn ngoµi 1.1. C¸c nh©n tè ¶nh hëng thuéc m«i trêng kinh doanh Nh©n tè m«i trêng kinh doanh bao gåm nhiÒu nh©n tè nh lµ: §èi thñ c¹nh tranh, thÞ trêng, c¬ cÊu ngµnh, tËp qu¸n, møc thu nhËp b×nh qu©n cña d©n c... * §èi thñ c¹nh tranh Bao gåm c¸c ®èi thñ c¹nh tranh s¬ cÊp (cïng tiªu thô c¸c s¶n phÈm ®ång nhÊt) vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh thø cÊp (s¶n xuÊt vµ tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng thay thÕ). NÕu doanh nghiÖp cã ®èi thñ c¹nh tranh m¹nh th× viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh sÏ trë nªn khã kh¨n h¬n rÊt nhiÒu. Bëi v× doanh nghiÖp lóc nµy chØ cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh b»ng c¸ch n©ng cao chÊt lîng, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó ®Èy m¹nh tèc ®é tiªu thô, t¨ng doanh thu t¨ng vßng quay cña vèn, yªu cÇu doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc l¹i bé m¸y ho¹t ®éng phï hîp tèi u h¬n, hiÖu qu¶ h¬n ®Ó t¹o cho doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng, chñ lo¹i, mÉu m·... Nh vËy ®èi thñ c¹nh tranh cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi t¹o ra sù tiÕn bé trong kinh doanh, t¹o ra ®éng lùc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. ViÖc xuÊt hiÖn cµng nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh th× viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp sÏ cµng khã kh¨n vµ sÏ bÞ gi¶m mét c¸ch t¬ng ®èi. * ThÞ trêng Nh©n tè thÞ trêng ë ®©y bao gåm c¶ thÞ trêng ®Çu vµo vµ thÞ trêng ®Çu ra cña doanh nghiÖp. Nã lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh qóa tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng cña doanh nghiÖp. §èi víi thÞ trêng ®Çu vµo: cung cÊp c¸c yÕu tè cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ... Cho nªn nã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm, tÝnh liªn tôc vµ hiÖu qu¶ cña qóa tr×nh s¶n xuÊt. Cßn ®èi víi thÞ trêng ®Çu ra quyÕt ®Þnh doanh thu cña doanh nghiÖp trªn c¬ së chÊp nhËn hµng ho¸, dÞch vô cña doanh nghiÖp, thÞ trêng ®Çu ra sÏ quyÕt ®Þnh tèc ®é tiªu thô, t¹o vßng quay vèn nhanh hay chËm tõ ®ã t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. * TËp qu¸n d©n c vµ møc ®é thu nhËp b×nh qu©n d©n c §©y lµ mét nh©n tè quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Nã quyÕt ®Þnh møc ®é chÊt lîng, sè lîng, chñng lo¹i, gam hµng... Doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m b¾t vµ nghiªn cøu lµm sao phï hîp víi søc mua, thãi quen tiªu dïng, møc thu nhËp b×nh qu©n cña tÇng líp d©n c. Nh÷ng yÕu tè nµy t¸c ®éng mét c¸ch gi¸n tiÕp lªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh c«ng t¸c marketing vµ cuèi cïng lµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Mèi quan hÖ vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng §©y chÝnh lµ tiÒm lùc v« h×nh cña doanh nghiÖp t¹o nªn søc m¹nh cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, nã t¸c ®éng rÊt lín tíi sù thµnh b¹i cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Sù t¸c ®éng nµy lµ sù t¸c ®éng phi lîng ho¸ bëi v× chóng ta kh«ng thÓ tÝnh to¸n, ®Þnh lîng ®îc. Mét h×nh ¶nh, uy tÝn tèt vÒ doanh nghiÖp liªn quan ®Õn hµng ho¸, dÞch vô chÊt lîng s¶n phÈm, gi¸ c¶... lµ c¬ së t¹o ra sù quan t©m cña kh¸ch hµng ®Õn s¶n phÈm cña doanh nghiÖp mÆt kh¸c t¹o cho doanh nghiÖp mét u thÕ lín trong viÖc t¹o nguån vèn, hay mèi quan hÖ víi b¹n hµng... Víi mèi quan hÖ réng sÏ t¹o cho doanh nghiÖp nhiÒu c¬ héi, nhiÒu ®Çu mèi vµ tõ ®ã doanh nghiÖp lùa chän nh÷ng c¬ héi, ph¬ng ¸n kinh doanh tèt nhÊt cho m×nh. Ngoµi ra m«i trêng kinh doanh cßn cã c¸c nh©n tè kh¸c nh hµng ho¸ thay thÕ, hµng ho¸ phô thuéc doanh nghiÖp, m«i trêng c¹nh tranh... nã t¸c ®éng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. V× vËy doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i quan t©m ®Õn nã ®Ó cã nh÷ng c¸ch øng xö víi thÞ trêng trong tõng doanh nghiÖp tõng thêi ®iÓm cô thÓ. 1.2. Nh©n tè m«i trêng tù nhiªn M«i trêng tù nhiªn bao gåm c¸c nh©n tè nh thêi tiÕt, khÝ hËu, mïa vô, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý... * Nh©n tè thêi tiÕt, khÝ hËu, mïa vô C¸c nh©n tè nµy ¶nh hëng rÊt lín ®Õn qui tr×nh c«ng nghÖ, tiÕn ®é thùc hiÖn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh c¸c mÆt hµng mang tÝnh chÊt mïa vô nh n«ng, l©m, thñy s¶n, ®å may mÆc, giµy dÐp... Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu vµ mïa vô nhÊt ®Þnh th× doanh nghiÖp ph¶i cã chÝnh s¸ch cô thÓ phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®ã. Vµ nh vËy khi c¸c yÕu tè nµy kh«ng æn ®Þnh sÏ lµm cho chÝnh s¸ch ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp kh«ng æn ®Þnh vµ chÝnh lµ nh©n tè ®Çu tiªn lµm mÊt æn ®Þnh ho¹t ®éng kinh doanh ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Nh©n tè tµi nguyªn thiªn nhiªn Nh©n tè nµy chñ yÕu ¶nh hëng ®Õn c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn. Mét khu vùc cã nhiÒu tµi nguyªn thiªn nhiªn, víi tr÷ lîng lín vµ cã chÊt lîng tèt sÏ ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp khai th¸c. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt n»m trong khu vùc nµy mµ cã nhu cÇu ®Õn lo¹i tµi nguyªn, nguyªn vËt liÖu nµy còng ¶nh hëng ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Nh©n tè vÞ trÝ ®Þa lý §©y lµ nh©n tè kh«ng chØ t¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ cßn t¸c ®éng ®Õn c¸c mÆt kh¸c trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh: Giao dÞch, vËn chuyÓn, s¶n xuÊt... c¸c nh©n tè nµy t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh th«ng qua sù t¸c ®éng lªn c¸c chi phÝ t¬ng øng. 1.3. M«i trêng chÝnh trÞ - ph¸p luËt C¸c yÕu tè thuéc m«i trêng chÝnh trÞ - ph¸p luËt chi phèi m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®äng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ ®îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Sù thay ®æi cña m«i trêng chÝnh trÞ cã thÓ ¶nh hëng cã lîi cho mét nhãm doanh nghiÖp nµy nhng l¹i k×m h·m sù ph¸t triÓn nhãm doanh nghiÖp kh¸c hoÆc ngîc l¹i. HÖ thèng ph¸p luËt hoµn thiÖn, kh«ng thiªn vÞ lµ mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò ngoµi kinh tÕ cña kinh doanh. Møc ®é hoµn thiÖn, sù thay ®æi vµ thùc thi ph¸p luËt trong nÒn kinh tÕ cã ¶nh hëng lín ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh vµ tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc kinh doanh cña doanh nghiÖp. M«i trêng nµy nã t¸c ®éng trùc tiÐp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bëi v× m«i trêng ph¸p luËt ¶nh hëng ®Õn mÆt hµng s¶n xuÊt, ngµnh nghÒ, ph¬ng thøc kinh doanh ... cña doanh nghiÖp. Kh«ng nh÷ng thÕ nã cßn t¸c ®éng ®Õn chi phÝ cña doanh nghiÖp còng nh lµ chi phÝ lu th«ng, chi phÝ vËn chuyÓn, møc ®é vÒ thuÕ... ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh XNK cßn bÞ ¶nh hëng bëi chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ, h¹n ng¹ch do nhµ níc giao cho, luËt b¶o hé cho c¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng kinh doanh. Tãm l¹i m«i trêng chÝnh trÞ - luËt ph¸p cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp b»ng c¸ch t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th«ng qua hÖ thèng c«ng cô luËt ph¸p, céng cô vÜ m«... 1.4. C¸c yÕu tè thuéc c¬ së h¹ tÇng C¸c yÕu tè thuéc c¬ së h¹ tÇng nh hÖ thèng ®êng giao th«ng, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c, ®iÖn, níc,...®Òu lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp kinh doanh ë khu vùc cã hÖ thèng giao th«ng thuËn lîi, ®iÖn, níc ®Çy ®ñ, d©n c ®«ng ®óc vµ cã tr×ng ®é d©n trÝ cao sÏ cã nhiÒu ®IÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng tèc ®é tiªu thô s¶n phÈm, t¨ng doanh thu, gi¶m chi phÝ kinh doanh,.. vµ do ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña m×nh. Ngîc l¹i, ë nhiÒu vïng n«ng th«n, miÒn nói, biªn giíi, h¶i ®¶o cã c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm, kh«ng thuËn lîi cho viÖc cho mäi ho¹t ®éng nh vËn chuyÓn, mua b¸n hµng ho¸,.. c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng víi hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng cao. ThËm chÝ cã nhiÒu vïng s¶n phÈm lµm ra mÆc dï rÊt cã gi¸ trÞ nhng kh«ng cã hÖ thèng giao th«ng thuËn lîi vÉn kh«ng thÓ tiªu thô ®îc dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp. Tr×nh ®é d©n trÝ t¸c ®éng rÊt lín ®Õn chÊt lîng cña lùc lîng lao ®éng x· héi nªn t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn nguån nh©n lùc cña mçi doanh nghiÖp. ChÊt lîng cña ®éi ngò lao ®éng l¹i lµ nh©n tè bªn trong ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2. C¸c nh©n tè bªn trong C¸c nh©n tè chñ quan trong doanh nghiÖp chÝnh lµ thÓ hiÖn tiÒm lùc cña mét doanh nghiÖp. C¬ héi, chiÕn lîc kinh doanh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp lu«n phô thuéc chÆt chÏ vµo c¸c yªó tè ph¶n ¸nh tiÒm lùc cña mét doanh nghiÖp cô thÓ. TiÒm lùc cña mét doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh lªn hay yÕu ®i, cã thÓ thay ®æi toµn bé hay bé phËn. ChÝnh v× vËy trong qu¸ tr×nh kinh doanh c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i chó ý tíi c¸c nh©n tè nµy nh»m n©ng cao hiÖu qña kinh doanh cña doanh nghiÖp h¬n n÷a. 2.1. Nh©n tè vèn §©y lµ mét nh©n tè tæng hîp ph¶n ¸nh søc m¹nh cña doanh nghiÖp th«ng qua khèi lîng (nguån) vèn mµ doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vµo kinh doanh, kh¶ n¨ng ph©n phèi, ®Çu t cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn, kh¶ n¨ng qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn kinh doanh. YÕu tè vèn lµ yÕu tè chñ chèt quyÕt ®Þnh ®Õn qui m« cña doanh nghiÖp vµ quy m« cã c¬ héi cã thÓ khai th¸c. Nã ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp vµ lµ sù ®¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kinh doanh. 2.2. Nh©n tè con ngêi Trong s¶n xuÊt kinh doanh con ngêi lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®Ó ®¶m b¶o thµnh c«ng. M¸y mãc dï tèi t©n ®Õn ®©u còng do con ngêi chÕ t¹o ra, dï cã hiÖn ®¹i ®Õn ®©u còng ph¶I phï hîp víi tr×nh ®é tæ chøc, tr×nh ®é kü thuËt, tr×nh ®é sö dông m¸y mãc cña ngêi lao ®éng. Lùc lîng lao ®éng cã thÓ s¸ng t¹o ra c«ng nghÖ, kü thuËt míi vµ ®a chóng vµo sö dông t¹o ra tiÒm n¨ng lín cho viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Còng chÝnh lùc lîng lao ®èng s¸ng t¹o ra s¶n phÈm míi víi kiÓu d¸ng phï hîp víi cÇu cña ngêi tiªu dïng, lµm cho s¶n phÈm cña doanh nghiÖp cã thÓ b¸n ®îc t¹o c¬ së ®Ó n©ng coa hiÖu qu¶ kinh doanh. Lùc lîng lao ®éng t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng, tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc kh¸c nªn t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2.3. Nh©n tè tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ Tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho phÐp doanh nghiÖp chñ ®éng n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸, n¨ng suÊt lao ®éng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c yÕu tè nµy t¸c ®éng hÇu hÕt ®Õn c¸c mÆt vÒ s¶n phÈm nh: ®Æc ®iÓm s¶n phÈm, gi¸ c¶ s¶n phÈm, søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Nhê vËy doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh, t¨ng vßng quay cña vèn lu ®éng, t¨ng lîi nhuËn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng cña doanh nghiÖp. Ngîc l¹i víi tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp th× kh«ng nh÷ng gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp mµ cßn gi¶m lîi nhuËn, k×m h·m sù ph¸t triÓn. Nãi tãm l¹i, nh©n tè tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ cho phÐp doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng suÊt chÊt lîng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nhê ®ã mµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t¨ng vßng quay cña vèn, t¨ng lîi nhuËn tõ ®ã t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. 2.4. Nh©n tè qu¶n trÞ doanh nghiÖp Nh©n tè nµy ®ãng vai trß quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp chó träng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh cho doanh nghiÖp mét híng ®i ®óng ®¾n trong mét m«i trêng kinh doanh ngµy cµng biÕn ®éng. ChÊt lîng cña chiÕn lîc kinh doanh lµ nh©n tè ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña mét doanh nghiÖp. §éi ngò c¸c nhµ qu¶n trÞ mµ ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ qu¶n trÞ cao cÊp l·nh ®¹o doanh nghiÖp b»ng phÈm chÊt vµ tµi n¨ng cña m×nh cã vai trß quan träng bËc nhÊt, ¶nh hëng cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh ®¹t cña mét doanh nghiÖp. KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®Òu phô thuéc rÊt lín vµo tr×nh ®é chuyªn m«n cña ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n trÞ còng nh c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp, viÖc x¸c ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña tõng bé phËn, c¸ nh©n vµ thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn trong c¬ cÊu tæ chøc ®ã. 2.5. HÖ thèng trao ®æi vµ xö lý th«ng tin Th«ng tin ®îc coi lµ mét hµng ho¸, lµ ®èi tîng kinh doanh vµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay ®îc coi lµ nÒn kinh tÕ th«ng tin ho¸. §Ó ®¹t ®îc thµnh c«ng khi kinh doanh trong ®IÒu kiÖn c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng gay g¾t, c¸c doanh nghiÖp cÇn nhiÒu th«ng tin chÝnh x¸c vÒ cung cÇu thÞ trêng hµng ho¸, vÒ c«ng nghÖ kü thuËt, vÒ ngêi mua, vÒ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh...Ngoµi ra, doanh nghiÖp cßn rÊt cÇn ®Õn c¸c th«ng tin vÒ kinh nghiÖm thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c ë trong níc vµ quèc tÕ, cÇn biÕt c¸c th«ng tin vÒ c¸c thay ®æi trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ níc vµ c¸c níc kh¸c cã liªn quan. Trong kinh doanh biÕt m×nh, biÕt ngêi vµ nhÊt lµ hiÓu râ ®îc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th× míi cã ®èi s¸ch giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh, cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn mèi quan hÖ hîp t¸c, hç trî lÉn nhau. Kinh nghiÖm thµnh c«ng cña nhiÒu doanh nghiÖp n¾m ®îc c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vµ biÕt sö lý sö dông c¸c th«ng tin ®ã kÞp thêi lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh cã hiÖu qu¶ cao. Nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c ®îc cung cÊp kÞp thêi sÏ lµ c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ph¬ng híng kinh doanh, x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh dµi h¹n. 3. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh 1. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n trong ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh Trong thùc tiÔn kh«ng ph¶i ai còng hiÓu biÕt vµ quan niÖm gièng nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh vµ chÝnh ®iÒu nµy ®· lµm triÖt tiªu nh÷ng cè g¾ng, nç lùc cña hä mÆc dï ai còng muèng lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. Nh vËy khi ®Ò cËp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh chóng ta ph¶i xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn c¶ vÒ mÆt thêi gian vµ kh«ng gian trong mèi quan hÖ víi hiÖu qu¶ chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, hiÖu qu¶ ®ã bao gåm c¶ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi. a. VÒ mÆt thêi gian Sù toµn diÖn cña hiÖu qu¶ ®¹t ®îc trong tõng giai ®o¹n kh«ng ®îc lµm gi¶m hiÖu qu¶ khi xÐt trong thêi kú dµi, hoÆc hiÖu qu¶ cña chu kú s¶n xuÊt tríc kh«ng ®îc lµm h¹ thÊp hiÖu qu¶ chu kú sau. Trong thùc tÕ kh«ng Ýt nh÷ng trêng hîp chØ thÊy lîi Ých tríc m¾t, thiÕu xem xÐt toµn diÖn vµ l©u dµi nh÷ng ph¹m vi nµy dÔ x¶y ra trong viÖc nhËp vÒ mét sè m¸y mãc thiÕt bÞ cò kü l¹c hËu... HoÆc xuÊt å ¹t c¸c lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn. ViÖc gi¶m mét c¸ch tuú tiÖn, thiÕu c©n nh¾c toµn diÖn vµ l©u dµi c¸c chi phÝ c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn, ®¶m b¶o c©n b»ng sinh th¸i, b¶o dìng vµ hiÖn ®¹i ho¸, ®æi míi TSC§, n©ng cao toµn diÖn tr×nh ®é chÊt lîng ngêi lao ®éng... Nhê ®ã lµm mèi t¬ng quan thu chi gi¶m ®i vµ cho r»ng nh thÕ lµ cã "hiÖu qu¶" kh«ng thÓ coi lµ hiÖu qu¶ chÝnh ®¸ng vµ toµn diÖn ®îc. b. VÒ mÆt kh«ng gian Cã hiÖu qu¶ kinh tÕ hay kh«ng cßn tuú thuéc vµo chç hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ cô thÓ nµo ®ã, cã ¶nh hëng nh thÕ nµo ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¶ hÖ thèng mµ nã liªn quan tøc lµ gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ nµy víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, gi÷a tõng bé phËn víi toµn bé hÖ thèng, gi÷a hiÖu qu¶ kinh tÕ víi viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ngoµi kinh tÕ. Nh vËy, víi nç lùc ®îc tÝnh tõ gi¶i ph¸p kinh tÕ - tæ chøc - kü thuËt nµo ®ã dù ®Þnh ¸p dông vµo thùc tiÔn ®Òu ph¶i ®îc ®Æt vµo sù xem xÐt toµn diÖn. Khi hiÖu qu¶ Êy kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n th× míi ®îc coi lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. c. VÒ mÆt ®Þnh lîng HiÖu qu¶ kinh tÕ ph¶i ®îc thÓ hiÖn qua mèi t¬ng quan gi÷a thu chi theo híng t¨ng thu gi¶m chi. §iÒu nµy cã nghÜa lµ tiÕt kiÖm ®Õn møc tèi ®a chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó t¹o ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cã Ých. d. VÒ mÆt ®Þnh tÝnh §øng trªn gãc ®é nÒn kinh tÕ quèc d©n, hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ doanh nghiÖp ®¹t ®îc ph¶i g¾n chÆt víi hiÖu qu¶ cña toµn x· héi. Giµnh ®îc hiÖu qu¶ cao cho doanh nghiÖp cha ph¶i lµ ®ñ mµ cßn ®ßi hái mang l¹i hiÖu qu¶ cho x· héi. Trong nhiÒu trêng hîp, hiÖu qu¶ toµn x· héi l¹i lµ mÆt cã tÝnh quyÕt ®Þnh khi lùa chän mét gi¶i ph¸p kinh tÕ, dï xÐt vÒ mÆt kinh tÕ nã cha hoµn toµn ®îc tho¶ m·n. Trong bÊt kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng Êy kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®îc mµ cßn ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña kÕt qu¶ Êy. Cã nh vËy th× hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh míi ®îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn h¬n. Cô thÓ khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh chóng ta cÇn ph¶i qu¸n triÖt mét sè quan ®iÓm trong viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh. Thø nhÊt: B¶o ®¶m sù kÕt hîp hµi hoµ c¸c lo¹i lîi Ých x· héi, lîi Ých tËp thÓ, lîi Ých ngêi lao ®éng, lîi Ých tríc m¾t, lîi Ých l©u dµi... Quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc tho¶ m·n mét c¸ch thÝch ®¸ng nhu cÇu cña c¸c chñ thÓ trong mèi quan hÖ m¾t xÝch phô thuéc lÉn nhau. Trong ®ã quan träng nhÊt lµ x¸c ®Þnh ®îc h¹t nh©n cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®· tõ ®ã tho¶ m·n lîi Ých cña chñ thÓ nµy t¹o ®éng lùc, ®iÒu kiÖn ®Ó tho¶ m·n lîi Ých cña chñ thÓ tiÕp theo vµ cø thÕ cho ®Õn ®èi tîng vµ môc ®Ých cuèi cïng. Nãi tãm l¹i theo quan ®iÓm nµy th× quy tr×nh tho¶ m·n lîi Ých gi÷a c¸c chñ thÓ ph¶i ®¶m b¶o tõ thÊp ®Õn cao. Tõ ®ã míi cã thÓ ®iÒu chØnh kÕt hîp mét c¸ch hµi hoµ gi÷a lîi Ých c¸c chñ thÓ. Thø hai : lµ b¶o ®¶m tÝnh toµn diÖn vµ hÖ thèng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Theo quan ®iÓm nµy th× viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp víi hiÖu qu¶ toµn doanh nghiÖp. Chóng ta kh«ng v× hiÖu qu¶ chung mµ lµm mÊt hiÖu qu¶ bé phËn. Vµ ngîc l¹i, còng kh«ng v× hiÖu qu¶ kinh doanh bé phËn mµ lµm mÊt hiÖu qu¶ chung toµn bé doanh nghiÖp. Xem xÐt quan ®iÓm nµy trªn lÜnh vùc réng h¬n th× quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc ®¶m b¶o yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng, cña c¬ së. Trong tõng ®¬n vÞ c¬ së khi xem xÐt ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i coi träng toµn bé c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh kinh doanh. §ång thêi ph¶i xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c tæ chøc, c¸c lÜnh vùc trong mét hÖ thèng theo mét môc tiªu ®· x¸c ®Þnh. Thø ba: lµ ph¶i b¶o ®¶m tÝnh thùc tiÔn cho viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng vµ cña doanh nghiÖp trong tõng thêi kú. Thø t: lµ ®¶m b¶o thèng nhÊt gi÷a nhiÖm vô chÝnh trÞ, x· héi víi nhiÖm vô kinh tÕ trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Tríc hÕt ta ph¶i nhËn thÊy r»ng sù æn ®Þnh cña mét quèc gia lµ mét nh©n tè quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Trong khi ®ã chÝnh sù æn ®Þnh ®ã l¹i ®îc quyÕt ®Þnh bëi møc ®é tho¶ m·n lîi Ých cña quèc gia. Do vËy, theo quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i ®îc xuÊt ph¸t tõ môc tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. Cô thÓ lµ, nã ®îc thÓ hiÖn ë viÖc thùc hiÖn c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh hoÆc ®¬n hµng cña nhµ níc giao cho doanh nghiÖp hoÆc c¸c hîp ®ång kinh tÕ mµ doanh nghiÖp ký kÕt víi nhµ níc. Bëi v× ®ã lµ nhu cÇu ®iÒu kiÖn ®· ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thø n¨m lµ: §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i c¨n cø vµo c¶ mÆt hiÖn vËt lÉn gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Theo quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc tÝnh to¸n vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ph¶i ®ång thêi chó träng c¶ hai mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. ë ®©y mÆt hiÖn vËt thÓ hiÖn ë sè lîng s¶n phÈm vµ chÊt lîng s¶n phÈm, cßn mÆt gi¸ trÞ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hµng ho¸ s¶n phÈm, cña kÕt qu¶ vµ chi phÝ bá ra. Nh vËy, c¨n cø vµo kÕt qu¶ cuèi cïng c¶ vÒ mÆt hiÖn vËt vµ mÆt gi¸ trÞ lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 2. HÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp Khi xem xÐt hiÖu qu¶ kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp, cÇn ph¶i dùa vµo mét hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn, c¸c doanh nghiÖp ph¶i coi c¸c tiªu chuÈn lµ môc tiªu phÊn ®Êu. Cã thÓ hiÓu tiªu chuÈn hiÖu qu¶ lµ giíi h¹n, lµ mèc x¸c ®Þnh ranh giíi cã hay kh«ng cã hiÖu qu¶. NÕu theo ph¬ng ph¸p so s¸nh toµn ngµnh cã thÓ lÊy gi¸ trÞ b×nh qu©n ®¹t ®îc cña ngµnh lµm tiªu chuÈn hiÖu qu¶. NÕu kh«ng cã sè liÖu cña toµn ngµnh th× so s¸nh víi c¸c chØ tiªu cña n¨m tríc. Còng cã thÓ nãi r»ng, c¸c doanh nghiÖp cã ®¹t ®îc c¸c chØ tiªu nµy míi cã thÓ ®¹t ®îc c¸c chØ tiªu vÒ kinh tÕ. HÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm: 2.1. Nhãm chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng cña doanh nghiÖp - ChØ tiªu n¨ng suÊt lao ®éng: = Doanh thu tiªu thô s¶n phÈm trong kú = N¨ng suÊt lao ®éng Tæng sè lao ®éng trong kú - ChØ tiªu lîi nhuËn b×nh qu©n cho 1 lao ®éng: = ChØ tiªu nµy cho thÊy víi mçi lao ®éng trong kú t¹o ra ®îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn trong kú. Dùa vµo chØ tiªu nµy ®Ó so s¸nh møc t¨ng hiÖu qu¶ cña mçi lao ®éng trong kú. 2.2. Nhãm chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh - HiÖu suÊt sö dông vèn cè ®Þnh: HiÖu suÊt sö dông vèn cè ®Þnh = ChØ tiªu nµy cho biÕt víi mét ®ång vèn cè ®Þnh t¹o ra ®îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn, thÓ hiÖn tr×nh ®é sö dông tµi s¶n cè ®Þnh, kh¶ n¨ng sinh lîi cña tµi s¶n cè ®Þnh trong s¶n xuÊt kinh doanh. - HÖ sè sö dông c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ HÖ sè sö dông c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ = 2.3. Nhãm chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng - Søc s¶n xuÊt cña vèn lu ®éng: Søc s¶n xuÊt cña vèn lu ®éng = ChØ tiªu nµy cho biÕt víi mét ®ång vèn lu ®éng t¹o ra bao nhiªu ®ång doanh thu trong kú. NÕu chØ tiªu nµy qua c¸c kú t¨ng chøng tá hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn lu ®éng t¨ng. - HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng: HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng = ChØ tiªu nµy cho ta biÕt víi mét ®ång vèn lu ®éng sÏ t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn trong kú. ChØ sè nµy cµng cao cµng tèt. Chøng tá hiÖu qu¶ cao trong viÖc sö dông vèn lu ®éng. - Tèc ®é lu©n chuyÓn vèn: trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nguån vèn lu ®éng thêng xuyªn vËn ®éng kh«ng ngõng, nã tån t¹i ë c¸c d¹ng kh¸c nhau. Cã khi lµ tiÒn, cã khi lµ hµng ho¸, vËt t, b¸n thµnh phÈm... ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt diÔn ra liªn tôc. Do ®ã viÖc ®Èy nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn lu ®éng sÏ gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc ¸ch t¾c, ®×nh trÖ cña vèn, gi¶i quyÕt nhanh nhu cÇu vÒ vèn cho doanh nghiÖp, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong doanh nghiÖp ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña toµn bé doanh nghiÖp. Th«ng thêng ngêi ta sö dông c¸c chØ tiªu sau ®Ó ®¸nh gi¸ tèc ®é lu©n chuyÓn vèn trong doanh nghiÖp. + Sè vßng quay cña vèn lu ®éng: Sè vßng quay vèn lu ®éng = ChØ tiªu nµy cho biÕt sè vßng quay cña vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú. ChØ sè nµy cµng lín cµng tèt, chøng tá vßng quay cña vèn t¨ng nhanh, ®iÒu nµy thÓ hiÖn viÖc sö dông vèn lu ®éng cã hiÖu qu¶ vµ ngîc l¹i. + Sè ngµy lu©n chuyÓn b×nh qu©n 1 vßng quay: = ChØ tiªu nµy cho chóng ta biÕt thêi gian ®Ó vèn lu ®éng quay ®îc mét vßng. Thêi gian nµy cµng nhá th× chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn cµng cao vµ ngîc l¹i. 2.4. Nhãm chØ tiªu d¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tæng hîp Nhãm chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh doanh cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh chÝnh x¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp vµ ®îc dïng ®Ó so s¸nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau vµ so s¸nh trong doanh nghiÖp qua c¸c thêi kú ®Ó xem xÐt c¸c thêi kú doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n hay kh«ng. - Doanh lîi cña doanh thu b¸n hµng: Doanh lîi cña doanh thu b¸n hµng = x 100 ChØ tiªu nµy cho biÕt hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp ®· t¹o ra ®îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn tõ mét ®ång doanh thu b¸n hµng. ChØ tiªu nµy cã ý nghÜa khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t¨ng doanh thu gi¶m chi phÝ. Nhng ®Ó cã hiÖu qu¶ th× tèc ®é t¨ng doanh thu ph¶i nhá h¬n tèc ®é t¨ng lîi nhuËn. - Doanh lîi cña toµn bé vèn kinh doanh: Doanh lîi vèn kinh doanh= x 100 ChØ tiªu nµy cho biÕt hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh. Mét ®ång vèn kinh doanh t¹o ra ®îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn, nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông vµo c¸c yÕu tè vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt ®iÒu nµy chøng tá doanh nghiÖp sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn cña doanh nghiÖp. - ChØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn theo chi phÝ: = x 100 ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c yÕu tè chi phÝ trong s¶n xuÊt. Nã cho thÊy vãi mét ®ång chi phÝ t¹o ra bao nhiªu lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy cã hiÖu qu¶ nÕu tèc ®é t¨ng lîi nhuËn t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng chi phÝ. - ChØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh theo chi phÝ: HQKD theo chi phÝ = x100 ChØ tiªu nµy cho thÊy víi mét ®ång chi phÝ t¹o ra bao nhiªu ®ång doanh thu. - ChØ tiªu doanh thu trªn mét ®ång vèn s¶n xuÊt: = Víi chØ tiªu nµy cho ta thÊy víi mét ®ång vèn kinh doanh t¹o ra bao nhiªu ®ång doanh thu, chØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt. 3. Nhãm chØ tiªu xÐt vÒ mÆt hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi Do yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¸c doanh nghiÖp ngoµi viÖc ho¹t ®éng kinh doanh ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ nh»m tån t¹i vµ ph¸t triÓn cßn ph¶i ®¹t ®îc hiÖu qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ x· héi. Nhãm chØ tiªu xÐt vÒ mÆt hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi bao gåm c¸c chØ tiªu sau: 3.1. T¨ng thu ng©n s¸ch Mäi doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× ph¶i cã nhiÖm vô nép cho ng©n s¸ch nhµ níc díi h×nh thøc lµ c¸c lo¹i thuÕ nh thuÕ doanh thu, thuÕ lîi tøc, thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt... Nhµ níc sÏ sö dông nh÷ng kho¶n thu nµy ®Ó cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ lÜnh vùc phi s¶n xuÊt, gãp phÇn ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n. 3.2. T¹o thªm c«ng ¨n, viÖc lµm cho ngêi lao ®éng Níc ta còng gièng nh c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, hÇu hÕt lµ c¸c níc nghÌo t×nh tr¹ng kÐm vÒ kü thuËt s¶n xuÊt vµ n¹n thÊt nghiÖp cßn phæ biÕn. §Ó t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng vµ nhanh chãng tho¸t khái ®ãi nghÌo l¹c hËu ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù t×m tßi ®a ra c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, më réng quy m« s¶n xuÊt, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. 3.3. N©ng cao ®êi sèng ngêi lao ®éng Ngoµi viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ph¶i cã hiÖu qu¶ ®Ó gãp phÇn n©ng cao møc sèng cña ngêi lao ®éng. XÐt trªn ph¬ng diÖn kinh tÕ, viÖc n©ng cao møc sèng cña ngêi d©n ®îc thÓ hiÖn qua chØ tiªu nh gia t¨ng thu nhËp b×nh qu©n trªn ®Çu ngêi, gia t¨ng ®Çu t x· héi, møc t¨ng trëng phóc lîi x· héi... 3.4. T¸i ph©n phèi lîi tøc x· héi Sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ mÆt kinh tÕ x· héi gi÷a c¸c vïng, c¸c l·nh thæ trong mét níc yªu cÇu ph¶i cã sù ph©n phèi lîi tøc x· héi nh»m gi¶m sù chªnh lÖch vÒ mÆt kinh tÕ gi÷a c¸c vïng. Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ hiÖn nay, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cßn thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu: B¶o vÖ nguån lîi m«i trêng, h¹n chÕ g©y « nhiÔm m«i trêng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ... II. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C¸c doanh nghiÖp Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp lu«n ®Æt cho m×nh mét môc tiªu ph¸t triÓn vµ lu«n nç lùc trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®Æt ra. Nhng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, mäi nç lùc cña Doanh nghiÖp ®Òu nh»m më réng quy m« ho¹t ®éng cña m×nh trªn c¬ së më réng thÞ trêng, mÆt hµng kinh doanh, h×nh thøc kinh doanh... ®ång thêi. Doanh nghiÖp còng ®Æt ra vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lªn hµng ®Çu. Thùc tÕ t¹i Doanh nghiÖp thêi gian võa qua chØ thùc hiÖn ®îc môc tiªu më réng kinh doanh mµ môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cha thùc hiÖn ®îc. §©y lµ mét vÊn ®Ò tån t¹i nh mét bµi to¸n khã ®èi víi mäi doanh nghiÖp còng nh ®èi víi ban l·nh ®¹o cña Doanh nghiÖp. ViÖc cha thùc hiÖn ®îc môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ do ngoµi nh÷ng thuËn lîi vµ nç lùc cña b¶n th©n Doanh nghiÖp th× cßn cã nhiÒu khã kh¨n, h¹n chÕ tõ m«i trêng bªn ngoµi còng nh bªn trong néi t¹i cña Doanh nghiÖp ®· t¸c ®éng tiªu cùc kh«ng nhá tíi môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Qua qu¸ tr×nh thùc tÕ nghiªn cøu t¹i c¸c doanh nghiÖp, em rót ra ®îc nh÷ng nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ sau: 1. Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc cña c¸c doanh nghiÖp trong thêi gian qua Trong vßng 10 n¨m qua, doanh nghiÖp ®· t¹o lËp ®îc c¬ së s¶n xuÊt, trang bÞ nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi c«ng suÊt lín nªn s¶n phÈm lµm ra cã chÊt lîng cao. HiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp ®· ®îc cÊp chøng nhËn ISO 9002, ®©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh t¹o ra uy tÝn cho Doanh nghiÖp vÒ chÊt lîng s¶n phÈm ®èi víi kh¸ch hµng. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc cña Doanh nghiÖp trong nh÷ng n¨m qua thÓ hiÖn ë quy m« s¶n xuÊt kh«ng ngõng më réng, doanh thu, lîi nhuËn, nghÜa vô víi nhµ níc ®Òu t¨ng lªn qua c¸c n¨m, ngµy cµng n©ng cao møc thu nhËp ngêi lao ®éng, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt cña ngêi lao ®éng. §Ó ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu trªn b»ng nh÷ng nç lùc cña b¶n th©n ngoµi ra cßn cã nh÷ng thuËn lîi ®¸ng kÓ cña c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«, thuËn lîi cña chÝnh doanh nghiÖp t¹o ra ®ã lµ: - Doanh nghiÖp cã mét c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý hiÖu qu¶ phï hîp víi quy m« s¶n xuÊt. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn ë c¬ cÊu c¸c phßng ban chøc n¨ng cña Doanh nghiÖp. HÖ thèng nµy ho¹t ®éng mét c¸ch ®éc lËp vÒ c«ng viÖc nhiÖm vô nhng l¹i liªn hÖ rÊt chÆt chÏ víi nhau vÒ nghiÖp vô còng nh sù phèi hîp vÒ vËn ®éng. - VÒ quan hÖ giao dÞch cña Doanh nghiÖp, Doanh nghiÖp cã quan hÖ hÇu hÕt víi c¸c nguån hµng trong níc víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt. Doanh nghiÖp ®· t¹o ®îc ch÷ tÝn ®Ó kinh doanh l©u dµi trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi. - Doanh nghiÖp ®· cã tÇm chiÕn lîc vÒ con ngêi, lu«n cö c¸c c¸n bé ®i häc, ®µo t¹o t¹i chç nh»m n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô. HiÖu qu¶ kinh doanh t¨ng lªn qua c¸c n¨m ®· chøng minh chiÕn lîc cña Doanh nghiÖp lµ hîp lý. Ngoµi nh÷ng thuËn lîi tõ phÝa Doanh nghiÖp, Doanh nghiÖp cßn cã nh÷ng thuËn lîi do chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ níc t¹o ra nh viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ më. Sù tham gia cña ViÖt Nam vµo khu vùc mËu dÞch tù do ch©u ¸ (AFTA). Sù hoµn thiÖn vÒ c¬ chÕ xuÊt khÈu cña Nhµ níc vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®· t¹o ra nh÷ng thuËn lîi lín cho Doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. 2. Nh÷ng tån t¹i cña Doanh nghiÖp vµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn tån t¹i Ngoµi nh÷ng thµnh tùu ®· ®îc nãi trªn, Doanh nghiÖp cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh nh lµ: - ThÞ trêng chñ yÕu cña Doanh nghiÖp lµ thÞ trêng trong níc mµ thÞ trêng träng ®iÓm lµ Hµ Néi tuy cã nh÷ng u ®iÓm, song chÝnh s¸ch tËp trung vµo mét thÞ trêng nµy còng cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nh gÆp nhiÒu rñi ro trong sù biÕn ®éng cña thÞ trêng, ho¹t ®éng tiªu thô qu¸ lÖ thuéc vµo mét thÞ trêng. Ngoµi ra Doanh nghiÖp cha khai th¸c triÖt ®Ó ®îc thÞ trêng miÒn B¾c. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do doanh nghiÖp cha tæ chøc ®îc mét ®éi ngò marketing vµ nghiªn cøu thÞ trêng cã tr×nh ®é. §©y lµ mét thÞ trêng lín víi mét sè lîng kh¸ch hµng ®«ng ®¶o. Kh¾c phôc ®îc h¹n chÕ nµy sÏ gãp phÇn më réng thÞ trêng, t¨ng nhanh tèc ®é tiªu thô, t¨ng doanh thu, t¨ng vßng quay cña vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña Doanh nghiÖp. Kinh tÕ thÞ trêng b¾t buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i t×m kiÕm kh¸ch hµng bëi v× nÒn kinh tÕ thÞ trêng cung thêng lín h¬n cÇu. §Ó b¸n ®îc hµng Doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu thÞ trêng, t×m kiÕm kh¸ch hµng hay l«i kÐo hä vÒ víi m×nh. MÆc dï vËy ho¹t ®éng kinh doanh cña Doanh nghiÖp cha chó träng ®Õn c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng, qu¶ng c¸o, chñ yÕu lµ kh¸ch hµng vÉn tù t×m ®Õn Doanh nghiÖp ®Æt vµ mua hµng. - Tuy ®· x©y dùng chiÕn lîc mÆt hµng nhng cha ®¶m b¶o sù ®a d¹ng mÆt hµng, chñng lo¹i, mÉu m· s¶n phÈm cha phong phó. HiÖn nay Doanh nghiÖp chØ chñ yÕu s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm mÉu m· chñ yÕu do kh¸ch hµng mang ®Õn. §©y lµ mét h¹n chÕ mµ Doanh nghiÖp cÇn ph¶i kh¾c phôc ngay ®Ó ®¶m b¶o sù ®a d¹ng vÒ mÆt hµng, mÉu m· s¶n phÈm, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña Doanh nghiÖp. - Gi¸ c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp kh«ng t¬ng xøng víi vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. NhiÒu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp gi¸ cßn cao h¬n hoÆc b»ng c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i do c¸c doanh nghiÖp cã uy tÝn l©u n¨m trªn thÞ trêng. ChÝnh ®IÒu nµy lµm cho s¶n phÈm cña doanh nghiÖp khã tiªu thô dÉn ®Õn doanh thu t¨ng chËm, lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh doanh. - ChÊt lîng s¶n phÈm cha cao, tû lÖ s¶n phÈm háng chiªm kho¶ng 5-7%. §©y lµ mét tû lÖ kh¸ cao ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do sù v« tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng, chØ s¶n xuÊt mét c¸ch m¸y mãc, gÆp sù cè kh«ng chÞu suy nghÜ t×m c¸ch kh¾c phôc, chØ biÕt ngåi chê ngêi cã tr¸ch nhiÖm ®Õn gi¶i quyÕt. - Doanh nghiÖp cã kh¸ nhiÒu thî giái nhng tr×nh ®é lao ®éng nãi chung cßn thÊp. N¨ng suÊt lao ®éng cha cao còng lµ do ngêi lao ®éng cha cã ý thøc lao ®éng, kh«ng g¾n sù sèng cßn cña doanh nghiÖp víi cuéc sèng cña m×nh. - Sè vßng quay vèn lu ®éng cha cao hay hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng cßn thÊp nguyªn nh©n chÝnh lµ do hµng tån kho nhiÒu, kh¶ n¨ng thu håi nî tõ c¸c ®¬n vÞ kh¸c cßn kÐm cha cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó thu håi nî. MÆc dÇu Doanh nghiÖp cã rÊt nhiÒu mèi quan hÖ lµm ¨n trong níc còng nh trªn thÕ giíi, nhng Doanh nghiÖp vÉn cha cã mèi quan hÖ nµo mang tÝnh chÊt liªn kÕt kinh tÕ. ChÝnh c¸c sù h¹n chÕ nµy ®a Doanh nghiÖp vµo t×nh tr¹ng khã gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng yÕu ®iÓm cña m×nh nh vÒ: vÊn ®Ò vÒ vèn kinh doanh, nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt, ®éi ngò lao ®éng... ®ång thêi Doanh nghiÖp kh«ng khai th¸c ®îc thÕ m¹nh cña m×nh nh viÖc më réng c¸c mèi quan hÖ kinh doanh, n©ng cao uy tÝn... - Cïng t×nh tr¹ng chung cña toµn ngµnh nhùa ViÖt Nam, lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ, C¸c doanh nghiÖp nãi riªng trong toµn ngµnh nãi chung ®Òu thiÕu vèn ho¹t ®éng s¶n xuÊt. HiÖn nay Doanh nghiÖp ®ang lµm hµng gia c«ng cho Trung Quèc ®Ó lîi dông vèn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho c«ng nh©n viªn. Ngoµi ra, nguån vèn cña Doanh nghiÖp cßn h¹n hÑp. §©y lµ mét trong nh÷ng h¹n chÕ lín nhÊt cho Doanh nghiÖp, t¹o ra nh÷ng khã kh¨n cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt nãi chung vµ c«ng t¸c n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña Doanh nghiÖp. Qua thùc tÕ nghiªn cøu ë Doanh nghiÖp ta thÊy mét sè tån t¹i c¬ b¶n nãi trªn, ®©y chÝnh lµ nh÷ng nguyªn nh©n lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh doanh cña Doanh nghiÖp. NÕu kh¾c phôc ®îc nh÷ng tån t¹i nµy sÏ gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña Doanh nghiÖp. III. Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ë C¸c doanh nghiÖp 1. Môc tiªu vµ ph¬ng híng ph¸t triÓn cña C¸c doanh nghiÖp trong nh÷ng n¨m tíi Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t ë c¶ trong níc vµ níc ngoµi nh hiÖn hay, ®Ó ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn mçi doanh nghiÖp ph¶i tù t×m cho m×nh mét híng ®i phï hîp trong tõng giai ®o¹n, trªn c¬ së thùc tÕ cña tõng ®¬n vÞ cña ®Êt níc, cña ®iÒu kiÖn vµ m«i trêng quèc tÕ. Víi chiÕn lîc ®óng ®¾n b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng cho m×nh nh÷ng môc tiªu, kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ mang tÝnh kh¶ thi ®¶m b¶o mang l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cao vµ ®¹t ®îc nh÷ng th¾ng lîi trong c¹nh tranh.