Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Khoa học xã hội Văn học Hạnh phúc lối nào...

Tài liệu Hạnh phúc lối nào

.PDF
83
234
119

Mô tả:

hạnh phúc lối nào
nh Phúc L i nào 1 www.hobieuchanh.com nh phúc l i nào Bi u Chánh t ph ng ni m vong linh ông b n Ph m Ho ng Th a, m t nhân v t c nên th ng yêu m n ti c cho tác gi Bi u Chánh. Bi u Chánh thông minh và hi u ngh a, l i thi u 1. L N THEO L I C thành th hay thôn quê m i ch có m t th vui riêng. Trong ch n thôn quê, mùa m a v a d t, mùa n ng t i r i, thì c nh v t trông ra vui v l lùng, vui mà kh i lo x p túi hao ti n, vui mà kh i s xa hoa tr y l c. Thú vui là thú vui c ti p xúc v i c nh i thi t thà, th th i, gi n d , ôn hòa a ám nông phu, vui c c m th y cách bu n lo, cách b c t c, cách h i h n, cách th n thùa, cách yêu gia ình, cách quí danh d c a h ng bình dân gái trai già tr . Ph i n g i ng th y rõ b c x c a ng i s ng gi a ng bái, m i th u hi u cá tánh và tâm h n c a dân t c Vi t Nam. V y ai mu n tìm hi u th thái nhân tình thì nên n i ra kh i ch n th thành, m i bi t thú vui áng m n, m i th y s th t áng hi u. u các b n không tin l i c a chúng tôi, thì chúng tôi m i các b n i ch i v i chúng tôi vài b a. Ch ng c n ph i l i l ng i âu cho xa. Chúng ta i xu ng vùng C n Giu c cách Saigon vài ch c cây s ngàn mà thôi. Chúng ta chung s ng v i nông gia t th i gian, thì c ng cho chúng ta hài lòng và sáng trí. ây chúng tôi gi hé th m t góc b c màn en t i che y cu c sanh s ng thôn quê, gi hé cho các b n li c m t s qua mà nhìn xem ít gia ình nông dân, xem vài nhà có c m ti n v i vài nhà th ng thi u h t, xem ng i thi t thà ch n ch t ch không ph i d i kh , còn tham lam thi t c ng dám hung h ng ngang ng c v y. ch m n y c ng nh các n m khác. B c qua u tháng 11 thì bu i chi u gió ng th i lai rai, còn êm khuya gió b c ph t man mát. Trong v n quýt, cam u m trái, b u, m xanh v i vài c m mây trông tr ng tr ng. p ua tr bông, d i b u tr i xanh Còn ngoài ng thì r i rác có ng i ng theo m y b ru ng mà câu cá, u i nón lá, mình m c qu n áo s sài, ng châm b m, d u rê cá lóc hay là nh cá rô, c ng n chí ng c bu i, không s n ng, không bi t m i. Gi a cánh ng minh mông, n hay xa âu âu c ng là lúa, m y chú câu n y giúp t o ra m t b c tranh p , u c nh, h u nh n, l i có m y xóm d ng d ng1 phía trong xa, v i gi ng cây trâm b u áng tr c m y cái nhà sùm s p. ng im lìm, b ng th ng, m y ám lúa s m ã chín r i nên ph i màu vàng, h a n áo qu n T t cho con, v . M y ám lúa l , bông tr ã g n u nên khoe màu xám xám, s p giúp ti n s m l v t mà cúng qu i trong ba ngày xuân. Còn nh ng ám lúa xanh d n, ch thì b i ng n , ch thì ã ng m òng òng, c th y u chung giúp 1 m m 1 nh Phúc L i nào 2 www.hobieuchanh.com cho nông gia thanh toán chi phí ho c n n n nuôi s ng gia ình quanh n m, mà còn d giúp cho tô m c a nhà, ho c d phòng t n hao b t tr c. Trong vùng C n Giu c c ng nh các vùng xa xôi khác, n lúc n y nh n dân giàu hay nghèo th y u hân hoan th th i, quên h t các c c nh c ã qua vui r c sung s ng s p t i, b i v y già tr u l ng x ng r n r c, ng i i th m lúa, k lo tr ng rau, mong c lúa bán c giá cao, hàng mua c giá th p ng ngày T t vui say ch i ít b a mà chào n m m i bình an m nh gi i. trong v n trong r y ra ngoài ru ng ngoài sông, ch nào c ng th y cu c sanh ho t m nh m c a con nhà nông. y là tri u ch ng tâm h n v ng vàng c ng cõi c a dân t c Vi t Nam c ng quy t sanh t n, không k cu c i i xây không s tai h a m d a. trên Ch L n i xu ng C n Giu c, khi g n t i d c c u úc b t qua ch , n u các b n l u ý thì t nhiên các b n s th y bên phía tay m t có m t th t v n sum sê, m cách công l ch ng m t tr m th c. T mé l vô t i v n có m t b p r ng l n cao ráo, xe ng a xe h i vô ra d dàng. B phóng ngang qua ám ru ng, hai bên không có tr ng cây c i chi h t, u trong i ngay vô gi a v n, không có c a ngõ, nh ng phía n y m i bên có tr ng m t hàng cây bông b p làm hàng rào. Dài theo rào ó thì tr ng cây sua a, n mùa n y nó tr bông tr ng nõn xem c ng vui vui. Qua kh i rào i thì t i m t cái sân r ng l n b tr ng mùa g t ch t lúa bó mà p, còn m t bên thì có m t cái chu ng l p lá d a nh t trâu. Sau cái sân n y thì có m t tòa nhà nh ngói ba c n hai chái, n n úc, c a cu n, t theo ki u x a. Phía sau n a m i có nhà b p, v a lúa, chu ng heo, chu ng gà, chu ng v t, r i thì t i v n có cau tr u d a chu i tr ng chen nhau l n x n. i ra m i bi t cu c nhà n y là cu c c a bà Xã C m . Xóm n y g m h n m t ch c nóc gia, ch không ph i bà Xã C m riêng m t mình. Vì bà u ngoài l i có n áng khu t các nhà khác d c theo mé r ch C n Giu c, nh m phía sau v n c a bà, b i v y i ngoài công l ngó vô không th y c. C xóm ai c ng là tá n và bà con xa xa v i ch ng bà h t. ng nên nói ph t cho các b n hi u bà Xã C m n y là ai. Bà Xã C m là m t bà s ng ph n m nay ã 60 tu i, u tóc b c hoa râm, r ng ng h t vài cái, nh ng s c kh e bà v n còn y . Thu nay bà v i tá n tá th có nh n, v i bà con bên ch ng có ngh a, b i v y trong làng trong xóm, t già chí tr , ai c ng kính m n bà. Mà c vùng n y t c u Ông Thình xu ng C n Giu c, M ng Gà, Ch Tr m, C n c, qua t i R ch ào, R ch Ki n, ai nghe tên bà c ng u kính n . Ng i ta nói qu quy t r ng không ph i t i bà giàu có nên bà c thiên h kính : Bà là m t s ng ph , ch ng bà h i sanh ti n ch m i làm ch c Xã tr ng mà thôi ch không có oai quy n gì. Hi n th i bà có nhà c a ru ng t, nh ng bình th ng m i m bà thâu góp huê l i l i hai ngàn r i thùng lúa; bà ph i mua trâu m n b n làm dây ru ng tr c nhà nên s lúa c a bà m i lên c ba ngàn thùng. y v y bà là ng i có c m ti n, ch không ph i là ng i giàu l n nên thiên h kiên s . S d ng i ta kính n ng i khen bà ch vì bà là ng i ham nh n ngh a, bi t l giáo, bà bi t th ng nhà nghèo, bà ph i v i bà con làng xóm, bà s n lòng c u giúp nh ng ng i b tai 2 nh Phúc L i nào 3 www.hobieuchanh.com n, nh t là bà bi t th ti t v i ch ng, ch ng ch t h i bà 26 tu i mà bà góa nuôi con, góa trót 40 n m tr ng, không có ti ng t m chi h t, cái h nh ó m i thi t là quí. i nh v y nên vùng C n Giu c, ai nghe nói n tên bà Xã C m thì c ng cho là bà là ng i hi n . Bà c thiên h t ng cho cái danh t t nh v y thi t là quí. Có nhi u bà, ch ng làm n ch c H ng C , có huê l i hàng n m b ng m i s lúa a bà, mà nào có c ai khen ng i quí tr ng nh bà v y âu. Bà Xã C m c nh v y là vì bà sanh tr ng trong nhà nho h c bên R ch ào. Ông thân sanh c a bà h i tr c h c th c r ng, làm thu c hay, ông d y d bà trong khuôn kh nho giáo. Nh danh c a bà Lê Th N . Khi bà c 20 tu i, cha m g bà cho Nguy n V n m, con trai c a m t ông H ng s có c m ti n bên C n Giu c. nhà ch ng, nh có nho phong c a cha ung úc, nên bà gi tr n ph n làm dâu th o làm v hi n. Ch ng may làm dâu m i c m t n m thì cha m ch ng l n l t ch t h t. Vì ch ng bà là con m t trong gia ình, b i v y bà t n tâm giúp ch ng c tang trúng o, cúng t l . n n m bà 23 tu i, bà m i sanh Nguy n V n ng mà t cho con. c a con trai. V ch ng vui m ng l a tên Cha m l i m t cu c nhà v i vài ch c m u ru ng. C m tính lo làm ru ng ng n i nghi p c a m cha. C m cày c y 4 m u t chung quanh nhà, còn 16 m u xa thì chia cho tá n m n. Trong nhà nh có v lo b n i tr , C m làm trong ít n m thì lúa ã c thêm nhi u. Làng th y C m có c m ti n, l i tánh tình thu n h u, m i ép c làm Xã tr ng. Không th t ch i c. C m ph i ép lòng lãnh ch c mà giúp vi c làng. Nào dè làm xã tr ng ch a c m t n m, C m nhu m b nh r i ch t, b l i ng i v góa 26 tu i i a con côi cúc m i 3 tu i. Thím Xã C m ch ng ch t mà thím còn tr quá, s c p m i n nên hình dáng yêu ki u, nho phong nh i mài nên tánh tình thu n h u; ã v y mà thím còn làm ch t s nghi p kh ái, m t n m có s n lúa ngàn. y là m t mi ng m i ngon treo mà nhem nhèm b m tham tài v i khách háo s c g n xa, b i v y thi u chi k lân la ho c dòm ngó. Thím xã ta l i không quan ni m c nh i s ng t ng lai c a thím nh ý thiên h ng t ng. Thím nh n th y tr i t t ây phú cho thím ba nhi m v y u cao th ng c ba. Th nh t: th ti t v i ch ng mà th ch ng và thay th cho ch ng mà ph ng s cha ông bà bên ch ng; Th nhì: nuôi d y nghi p cho tông môn; a con th ngây ng ch ng khôn l n nó trí mà n i Th ba: gi gìn tài s n c a ông cha l u h , ng ngày sau giao l i cho con, n u bành tr ng them c thì càng t t; còn nh không c thì c ng ph i gi cho y nguyên không phép làm hao mòn m s t. 3 nh Phúc L i nào 4 www.hobieuchanh.com ã bi t gánh thì n ng, ng thì xa, nh ng thím xã ta c ng quy t v a xách v a ng thím c ba gánh lên vai r i m nh m b c vào ng i ngó ngay tr c m t mà i t i, không k y n anh nh y nhót trên rào ho c hát ca ngoài ngõ. nói sao thì làm v y, d u m t c ng không th i chí, d u bu n c ng không th than. Trót m y n m thím Xã ti p t c cày c y ru ng g n và cho m n ru ng xa, c ng nh h i ch ng còn s ng. Thím ch m nom th ph ng cúng qu y ch ng và ông bà cha bên ch ng h n hoi. Thím c y ng i trong xóm d y con t p c t p vi t, h rãnh thì thím d y con u nên l h cho con nghe, ch tánh t t t t x u cho con th y, c tâm ung úc cho con tr nên ng i ng n, mà c ng mong gây i h nh phúc s n cho con an h ng. Khi bé ng c 8 tu i, thím cho qua tr ng C n Giu c h c. Thím ki m m công lao c a thím l i, thì thím nh n th y c ba nhi m v thím u làm c vuông tròn. S huê l i cho m n ru ng v i s lúa làm ra thím dành d m cm ts ti n khá l n. Thím tu b nhà c a cho ch c ch n, d n d p v n sân cho s ch s , mà thím còn mua thêm c m t s ru ng 10 m u trong mé R ch M ng Gà. Công phu c k t qu t t p nh v y càng nung chí cho thím i t i hoài. Bành tr ng thêm s nghi p cho con và xây d ng n n h nh phúc con h ng, ó là hai m c tiêu c a thím, không bao gi thím quên cho c. n con nhà có giáo d c, bé ng bi t kính m n cha m , bi t quí tr ng tông môn. L n lên chàng th y trong gia ình có m t mình bà m còn mà s n sóc d y d chàng mà thôi, ch ông cha ã quá vãng h t, b i v y chàng t t t c tình thân yêu vào bà m , ph i m vui thì chàng m i vui, ch m bu n thì chàng không vui c. Nghe d n ph i ân c n h c t p l p thân thì chàng i h c chàng ch m chú, h c siêng ng ng làm cho vui lòng m . V i ý trí y t nhiên chàng h c mau tinh t n, cm i th y r t vui lòng, mà c ng c chúng b n u yêu m n. m lên 13 tu i, ng thi u b ng ti u h c. Thím Xã C m th m ngh chàng còn nh quá, nhà không ích gì. H n n a mu n làm ng i thông th o c n ph i m ng vòng nghe th y, nh t là c n ph i ti p xúc v i i cho bi t hay d d i khôn, b i y thím em ng lên Saigon g i nhà m t ng i quen ng chàng h c ti p trong t tr ng t th c cho ngày sau kh i quê mùa nhút nhát. ng h c c 4 n m. Mà n m sau chàng c b nh hoài, h c không t n phát. Thím Xã lên em con n bác s khám s c kh e. Bác s nói ng ph i v i tim u không t t. Ông khuyên ki m ch có c nh thanh t nh, có gió mát m cho ng t t n là Saigon. Thím Xã ngh vì ki ng h Nguy n c a ng không tr ng th , l i ít con ít cháu, bây gi ch còn có m t mình ng x r ó mà thôi. V y u c n thi t là ph i duy trì s c kh e cho con, ch h c cho nhi u r i mang b nh mà ph i ch t s m thì càng thêm h i. Hu ng chi giá tr c a con ng i do n i tâm chí c a c h nh, ch không ph i nh h c th c r ng, v i a v cao. Nhà ã có s n c m ti n, ng ch ng c n ph i làm th y hay làm ông ng lãnh l ng mà nuôi s ng. nhà lo ti p d ng s c kh e, ch ng l n khôn thì c i v mà l p gia ình, r i c x cho úng n, trong nhà lo ph ng t ông bà, gi s nghi p c a t tiên, kính bà m , yêu v con, ra ng bi t hòa nhã v i m i ng i, bi t tuân hành pháp lu t, làm c bao nhiêu ó, tuy không cao sang, song c ng kh i ai chê c i mà h th n. 4 nh Phúc L i nào 5 www.hobieuchanh.com Ngh nh v y thím Xã m i xin con thôi h c r i r c con tr v nhà mà ho n ng, t ch c b n cho con thong th th nh th i, khuyên con mua sách mua báo ng c gi i khuây, s m m i v i chi u mát xúi con ra ru ng mà h ng thanh khí. ng gi a c nh im lìm mát m trong ch n thôn quê. ng ph c s c kh e l n n. Bây gi ã c 17 tu i r i, l i có lìa nhà xa m lên Sai gon h c m y n m, chàng ã c th y thói i v i tình ng i chút nh. V nhà h tr i mát thì chàng ho c vác c n câu i câu cá, ho c th b c qua ch d o ch i. Tr a n ng và êm t i thì chàng n m c sách. M i vi c trong nhà cho t i vi c ru ng n ng và v n t c thì u giành lo l ng h t, l i còn ch m nom t ng mi ng n gi c ng cho chàng n a. Không có cha, t nh ng ch c bà m t ng tiu n ng n u mà thôi. Thu nay ng yêu m thi t, nh ng yêu vì m d ng , m út c m, m m b ng, m t m a, yêu vì g n g i m êm ngày, nên thành thói quen mà yêu, tình yêu y ch a có ý ngh a sâu xa cao c . Hôm nay ã có trí suy xét, ã bi t công n bà m mang n ng au, d y u, nuôi d y không bi t m i. ng m i c m th y công n ngh a c a ch t ng t nh non cao, minh mông nh bi n r ng. Tình m th ng con không có ranh gi i, t n t y v i con không k ngày êm. Tr c c nh tình c a bà m nh v y, ph n làm con ph i lo n áp, d u hi m nguy hay c c nh c cho m y i n a c ng không c phép th i thoát hay lãng l . ây ng m i l p tâm quy t chí th o thu n v i m , ch m nom làm cho m vui luôn luôn, không cho m lo, không nên trái ý m . Trên m vui t n t y, d i con quy t ph c tùng; m con chung s ng v i m i ng i m t tinh th n nh v y, thì làm sao mà không êm m kh n khít c. Gia ình c a thím Xã C m tr i qua m t chu i ngày thân yêu lai láng, ân ngh a tràn tr , không c n ham giàu mà t nhiên c ng có ru ng thêm n a. Ông thân c a thím bên R ch ào qua i, có l i vài ch c m u ru ng. Anh em chia ph n cho thím c 4 m u. bên n y s lúa thím thâu góp h n m i n m nay, thâu nhi u mà xài ít, b i v y b c ti n dành d m hóa thành m t s to. Nh n d p ng i ta bán m t s ru ng 25 m u g n Ch Tr m, bi t ru ng r thím xu t ti n mà mua thêm thành ra ngày ch ng ch t l i cho thím 20 m u ru ng mà trong 14 n m thím y ra t i 60 m u cho con. Bây gi có ru ng nhi u, l i có ru ng xa n a. ng ph i ph giúp v i m trong công vi c cho m n ru ng. ng lãnh ph n coi l p t tá và i th m ch ng m y s ru ng xa. Chàng mua m t chi c xe máy i cho ti n, s s m xe ng a còn ph i t n ti n m n m t a b n gi ng a. Thím Xã th y con bi t tính l i h i t ng chút nh v y thì thím c i. T khi con thôi h c v nhà thì cái m ng làm sui ã b t u ph ng ph t trong trí thím. Tuy ch a nói ra, song thím ã lóng nghe coi nhà nào có con gái x ng ôi v a l a v i ng ng thím d d m tánh n t, n u c thì thím bàn v i con mà i xem t ng m o r i y mai m i xin c u thân. Vì ph n góa b a n chi c, thi t thím mu n làm sui trong làng d h n là làm sui xa xuôi. Thím c ng không có ý mu n kén ch giàu sang, ngh vì m con thím lo an ph n th th ng, không háo danh tr c l i mà c n ph i ki m ch cao sang cho con n ng a. Thím ch mu n sui gia thu c nhà hi n c, nàng dâu có n t na, bi t tr ng l 5 nh Phúc L i nào 6 www.hobieuchanh.com ngh a, bi t quí ti t h nh mà thôi. Giàu hay nghèo u do m ng tr i, mà con thím ã có c m ti n s ng thong th mãn i, không c n ph i mong m i c y nh gia tài c a làm chi n a. Trong cu c làm sui, thím Xã C m nêu ra m y u ki n d l m, mà xét l i thì khó vô cùng, nh ng ng i g n n u ph i ch làm sui thì h không có con gái, ho c có con mà con h không g p tu i hay là kém c h nh. i nào ch nào c ng v y d vì mà ki m c m t nhà g m v a cha m n hi n l ng v a con gái bi t tr ng ti t nh. i cái khó ó mà trót hai n m nay thím Xã không ành b ng ch nào h t. Cùng th r i thím m i mu n dóng ý con coi nó có c m tình v i gái nào không r i thím li u nh. t hôm, m con ng i nói chuy n thím Xã bèn nói v i con: - N m nay, con ã 19 tu i r i, còn vài tháng b c qua hai m i tu i. n tu i y lo v cho con c ng v a. X a rày, má có ý h i coi có ai x ng v i con hay không. Ng i ta có ch vài ch mà má không ng b ng. - Má tính c i v cho con làm chi g p v y má? - Ba con không còn. Má ch có m t mình con, ch không ph i nhi u a. Má lo i dâu may nó sanh con mà n i nghi p tông môn. ó là m t nhi m v c n thi t a má, b i v y con l n r i má ph i tính ch sao con. - , má lo cho con có ng i n i nghi p tông môn theo ý ó thì con không dám cãi l i má. Nh ng riêng v ph n con thì con trong nhà h h v i má c ng vui ch ng c n ph i c i v . Con có v , bi t nó có hi p ý v i m con mình hay không. N u nó ngh ch thì trong nhà h t m m n a. - Thì má ki m ch hi n c mà c i cho con ch c i gái th t giáo làm chi mà nó ngh ch. Má h i thi t con, thu nay con c m tình v i m t cô gái nào hay không? - Th a, không có. Con ch a h ý n vi c v ch ng. - L n r i, con ph i ý ch , Quân t chi o t o oan h phu ph . V ch ng là m i o u tiên c a ng i quân t . Ph i có v ch ng m i t o ra cha con, anh em, tôi chúa c. - Con th a thi t v i má, công n má nuôi d y con n ng n quá. Con ch a n áp c chút nào, con mu n t t c lòng kính yêu c a con cho má. N u con có v thì con ph i chia s t s kính yêu ó cho v v i cha m v , là ng i ch a có n ngh a gì v i con h t. T i nh v y nên con không tính t i vi c c i v . - Con ngh nh v y sao ph i. Trong s kính yêu, ai có ph n n y, ch âu ph i có r i con m c yêu v , con h t yêu má, hay là con ch c kính cha m v , con h t kính má. ã bi t v ch ng là ng i d ng, thu nay không quen bi t nhau, nên ch a có c m tình c m ngh a chi h t. Nh ng ai c ng v y, h c i v r i, v ch ng chung s ng v i nhau trong m t nhà l n l n gây c m tình, r i có chung c c chung lo v i nhau, còn gây thêm c m ngh a n a. Lâu ngày ch y tháng, tình ngh a n ng d y, v ch ng m i i i nhau, t o ra gia ình, sanh con cháu mà n i nghi p cho t tiên. má nói l i cho con hi u. Ngày cha con m t con m i c có 3 tu i, còn má 26 tu i. Cha con i cho má ba nhi m v h t s c n ng n : m t là thay th cho cha con mà ph ng t cha 6 nh Phúc L i nào 7 www.hobieuchanh.com ông bà, hai là nuôi d y con và t o h nh phúc cho con an vui trong i s ng c a con, ba là gi s nghi p truy n l i cho con h ng. V nhi m v th ba má làm vuông tròn, má còn làm l n thêm g p ba l n h i tr c. V nhi m v th nh t còn tam nham ch a d t khoát, con ph i c i v sanh con ng ti p theo mà ph ng s ông bà, i nghi p cho cha, má có s ng hoài c âu mà làm vi c ó. Còn nhi m v th nhì a, ph i c i v ng gây h nh phúc cho con tr c khi má ch t ch . - N u con ph i c i v cho má tr n ngh a v i cha, thì d u mu n d u không con ph i ch u con không dám th t thoát. Má bi t ng i bi t i h n con, v y má coi ch nào nên, h má ch u thì con ch u, con không kén ch n chi h t. - Con nói nh v y thì hi n c m i ch u làm sui. th ng th ng má li u. D u th nào má c ng ph i l a nhà Cách ít ngày có m t ng i bà con v i thím Xã C m qua ch C n Giu c có vi c riêng. Ng i y bên R ch ào, là ch t ph c a thím, nh n d p m i ghé th m thím. Thím t ý mu n ki m ch làm sui. Ng i y m i ch ông H i ng Mai trên R ch Ki n, mà nói hai v ch ng ông h i ng l i n m m i tu i, v n là ng i hi n c, có nhà c a t t v i m i m y m u ru ng ch không ph i giàu l n, song có ba ng i con, m t trai hai gái. Ng i gái l n có ch ng làm vi c trên Saigon. Ng i trai k ó có r i c ng làm vi c trên Saigon. Bây gi còn ng i con gái út, tên Tr n Th Oanh, l i 18 - 19 tu i, theo ch h c m y n m. T h i n m ngoái m i em v nhà h c n công và h h v i cha m . Thím Xã nghe nh v y có ý m ng, m i c y ng i bà con ó dò h i ng làm mai c i cô Oanh cho ng ngh vì hai tr tu i xê xích v i nhau, l i sui gia coi c ng ng. Ng i bà con v nhà r i b a sau lên R ch Ki n nói chuy n làm mai. Hai v ch ng h i ng Mai b ng lòng cho thím Xã C m n coi cô Oanh. Thím Xã C m th y b n c a ông h i ng Mai thì thím v a ý; h i th m ng i ta thì ng i ta nói nhà ó không giàu nh ng hi n c. L i cô Oanh nh h n ng t tu i và t ng m o không có ch nào chê c. Thím Xã C m v nhà h i ý con, thì ng nói m li u nh th nào t ý m , ch chàng không chê khen chi h t. Thím Xã C m m i c y ng i bà con làm mai m i giùm v ch ng ông h i ng qua nhà ch i cho bi t. Không hi u àng gái bàn tính v i con l nào mà h n m t tháng m i tr l i i ông mai ch u qua coi nhà àng trai. Ông Mai m n xe r c v ch ng ông h i ng quan nhà Thím Xã C m n m t b a c m r i v ch u g con. Tháng 11 n m ó cho i l h i r i qua tháng 2 n m sau, ng c 20 tu i r i thì cho làm l c i. Nhà s n c m ti n d d , l i có m t a con mà thôi, thím Xã C m làm ám c i h n hòi, nhóm h ãi ng linh ình, s m l v t v i n trang h t, l i n xe h i i r c dâu r n r n. ám c i xong r i, khách v h t, ã d n d p l i yên n i, thím Xã C m l s c c vui m ng, bà con chòm xóm c ng u ngó th y. ng th y m vui chàng c ng vui. Nh ng v ch ng n v i nhau cm t tháng chàng nh n th y tánh ý c a v chàng không gi ng tánh ý c a chàng chút nào t. Chàng thì gi n d , ôn hòa không se sua, a an t nh; còn cô Oanh thì câu mâu, nóng y, a lòe l t, thích Saigon ng vui ch i. Trong m y tháng sau cô l i than ch n thôn quê bu n b c cô ch u không c. Cô súi chàng lên Saigon ki m vi c xin i làm. 7 nh Phúc L i nào 8 www.hobieuchanh.com Chàng nói nhà có hai m con, không th nào chàng b m mà i ch khác c. âu c ng v y h m vui thì chàng vui, ch chàng không c phép tìm vui riêng mà m hiu qu nh. Ngôn ng c a chàng thi t thà mà rõ ràng d hi u, th mà cô không quen nghe, nên cô không th u ý ngh a r i cô bu n, c l ng l nh ng i th t v ng. Lâu lâu, ng c m th y tánh tình c a v ch ng chàng khác nhau nh tr ng v i en, thà lìa nhau ai i ng n y ho c may m i g p h nh phúc c mà h ng ch chung ch hoài thì c hai u th m s u au kh , không vui s ng gì. Nhi u khi v i v R ch Ki n th m cha m ít b a, ng mu n bày t n i lòng a chàng cho m nghe. Ng t vì chàng c th y m vui m ng c i c v t t cho con m c ng dâu khoe dâu, nói chuy n v i bà con chòm xóm m không ng t hãnh di n ng i khen dâu là con nhà hi n c, chàng s nói ra r i m bu n m lo ch không ích gì, b i v y chàng ph i ng m mi ng c n r ng mà ch u. Cô Oanh dòm th y m ch ng t ng tiu quí tr ng còn ch ng thì nh n nh c chìu lòn, cô lên n c l n t i hi p ch ng; cô i Saigon th ng hoài h mu n i thì th a cho ch ng hay nói i th m ch th m anh r i cô i, không k t i ch ng, có khi cô i ng t i n m b y b a. Có ch ng c n m sáu n m cô Oanh ã quen thói khinh r ch ng, r i cô l i còn sanh tánh ghen tuông h n u v i ch ng n a. ng bu n quá ch u h t n i, nên m t êm v i m , s gia o không yên. i Saigon, chàng nhà th than Thím Xã C m bây gi ã g n 50 tu i r i, l i làm sui v i ông h i làng xóm g i là bà Xã ch không kêu b ng thím nh h i nh v y n a. ng, b i v y Bà Xã C m nghe con than phi n bà m i an i, khuyên con ng bu n. Bà nói Oanh còn nh t nhiên hay nh anh nh ch , nh m nh cha, ham n m c lòa lo t, a xem hát và d cu c vui, i trong ít n m nó sanh con, nó ham con nó thu n n t r i nó ôn hòa c ng nh ng i khác. ng nghe m nói nh v y, chàng nh m d y con trai c i v ch ý sanh con n i nghi p cho t tiên, ch không có m c ích nào khác. Chàng không dám cãi v i s m lo bu n nên không dám nói nhi u n a. T ây chàng quy t c m lòng ch u kh cho m kh i bu n. Mà chàng c ng xem v trong nhà nh cái c i xay lúa, hay là cái c i giã g o nên v mu n i ch nào, mu n làm vi c chi thì chàng c ng không thèm ý n. Chàng c tâm làm cho m vui lòng mà thôi. Chàng k v nh cái máy úc con, vì m , vì tông môn nên chàng ph i lau chùi s n sóc cái máy v y thôi d u máy có tr c tr c làm cho chàng ph i nh c lòng, chàng c ng ph i ráng mà ch u, không n than th n a. Té ra ng n v i v trót 19 n m, chàng ph i ch u au lòng b c trí không bi t bao nhiêu mà k ; m y n m sau chàng au kh quá n sanh b nh, r i m i 39 tu i mà chàng ch t, không l i cho m già m t a cháu n i nào h t, mà trong kho ng i s ng ó chàng c ng không c n m tình sâu ngh a n ng c a o v ch ng chút nào h t! Th m thay!... T i nghi p quá... 8 nh Phúc L i nào 9 www.hobieuchanh.com i nghi p cho m t góa ph còn tr tu i mà bi t noi theo phong hóa c truy n, ch ng ch t lo th ti t d y con và k nghi p cho tông môn nh ng vì thi u sáng su t và thi u kinh nghi m v ng i nên nhi m v không c vuông tròn. ng t i nghi p cho m t nam nhi bi t nâng cao ngh a hi u o, áo áo th cha kính m , n th ph n hi n lành nh ng vì không bi t t tr ng, không dám c ng quy t nên i s ng v ch ng không có u ki n mà xây nên h nh phúc l i cho h ng. sai Mà th t nhi u khi h a là ngòi c a ph c. V y xem coi bà Xã C m có bi t i ng mà h i ng hay không, r i bà li u l nào mà chuy n h a v i ph c. Bu i chi u ó, n c m s m r i, bà Xã C m bi u ông ba Tào, là ng i làm n cho bà, b ng m t ch c ng n b u bí ng ã lên cao r i em ra mà t vào cái gi ng ông ã cu c và vô phân d c theo hàng rào phía tr c sân. Bà ng mà ch cho ông ba Tào t b u cho ngay hàng, có con Cát 15 tu i, là cháu ngo i c a ng i tá n d i M ng Gà, bà em c m con nó v bà nuôi c ba n m nay, nó x n b n theo m t bên bà mà ch i. Th y ông ba Tào ã t lên gi ng c hai ng n b u r i, bà bi u con Cát vô l y cái lon l n múc n c em ra ng bà t i g c b u cho im t. Bà d n ông Ba h b u t r i ngày mai ông ph i lo n cây trâm b u cho s n ng ch ng b u t u bò, thì làm giàn co nó leo, c m cây giác giàn vô trong sân thì xuôi theo ng n gió ch ng b u bò m i m nh. Bà ng ng nói láp dáp, thì ông Lê i Th ng, làm hi u tr ng tr ng C n Giu c h n 20 n m. Ông m i h u trí ch ng m t n m nay, th y tr i mát ông i ch i, nh n ti n b c ông ghé th m bà Xã. Bà th y ông b c vô sân bà l t t chào h i: - Tôi kính chào c u c. Hôm n tôi có m t chút chuy n tôi mu n h i c u. Tôi sai tr qua coi có c u nhà hay không thì m c nói c u i Saigon ch i v i con c tháng nay mà ch a v . C u v h i nào v y? - Tôi m i v h i s m m i. Lóng n y ch m nh gi i hay không ch Xã? - M nh. Cám n. C u có hai ng i con mà hai ng i u d y h c, l i có ch ng có v h t r i. Bây gi c u h u trí, c u th i ch i, kh i lo chi h t, kh e quá h ? - D y h c m y ch c n m, tu i g n sáu m i r i, tôi c phép ngh mà ch i ch ph i làm hoài hay sao ch . Ru ng c a ch mùa n y trúng hay không? - Khá. Nghe nói s nào lúa c ng t t u h t. Còn tc am c b n th nào? - i! B có n m sáu m u có ngh a gì âu. B cho m n, l i mua lúa xa mãi m i m ki m ít thiên2 n v y thôi. Mà nghe nói n m nay c ng d ch u. - C u lên Saigon ch i v i hai cháu, v y mà hai cháu chung hay là riêng? - H i th ng Khoa m i c c p b ng d y tr ng S ph m t H . T ngày nó i v r i thì nó m n m t c n ph mà riêng, song c ng thu c m t ng v i con ào nên ch em nó c ng g n nhau. - Ch c c u lên c u 2 nhà cô giáo ào. 100 gi 9 nh Phúc L i nào - Không. Tôi 10 www.hobieuchanh.com v i th ng Khoa. - Con gái th ng hay lo c m n gái, l i v i con trai? c áo qu n cho cha m . Sao c u không v i con - V ch ng con ào m c i d y h c. Nó l i có con nh , nó m n vú nuôi cho bú a bò. H v nhà con ào m c lo cho con nó. V th ng Khoa nhà ch không có i làm. Nó m i tôi d i nó ng nó r nh nó lo cho tôi. - C u có ph c quá. Có con r i có dâu có r t t h t. Ông c h c Th ng th y con Cát b ng lon n c em ra cho ông Ba Tào t c cho b u thì ông ngó nó trân trân r i ông h i bà Xã C m: - Tôi nghe nói cách m y n m tr ch nuôi, ph i cháu n y hay không ch ? - Ph i. Tôi em m con nó v c ch có em m t a con nh c a tá i nv v i tôi ba n m nay. - Tôi coi nó gi ng thi t ch à. ng n - Ai c ng nói gi ng, b i v y tôi m i em v tôi nuôi ó. M i c u vô nhà, vô c nói chuy n ch i. Bà Xã i vô nhà. Ông c th ng th ng theo sau, m t ngó m y n c tr u tr ng bên chái nhà, lá vàng khè, r i ngó ám rau th m tr ng k ó t t t i dày b t. Bà kéo gh m i ông c ng i t i bàn gi a, bà kêu ng i trong nhà bi u ch t bình trà m i mà ãi khách, r i bà ng i trên b ván gõ l n ngang ó têm tr u mà n. Ông c h i bà Xã: - Cô hai v bên R ch Ki n m y n m nay cô có hay qua th m ch hay không v y ch Xã? - ã l y ch ng khác r i còn tình ngh a gì mà th m vi ng. - Có ch ng khác thì có ch . Làm dâu ch ã g n 20 n m, d u ch ng ch t, không có con, c ng ph i ngh chút tình x a ngh a c coi m i c ch . - Ng i ta có ph i nh mình v y âu c u c. Thi t tôi l m ngay. H i tr c ai ng khen nhà anh h i ng là nhà hi n c nên tôi m i nong n làm sui. Té ra con dâu không bi t u mà sui gia c ng ch ng ra gì h t. M y n m nay h nh t i thì tôi i h n h t s c. Có v y m i bi t l i khen chê c a thiên h không nên tin, vì không úng v i s th t. - S p nh tôi nó g p cô hai hoài. Nó nói cô có m t a con nh . - Có con hay sao? - Nó nói g p cô i ch i, có b ng a nh ch ng quá ôi nôi. - Tôi không hay có con. Tôi ch nghe nó tr v bên R ch Ki n ch ng vài tháng r i có ch ng làm vi c theo v i ch ng trên Saigon. L y ch ng khác không thèm nói v i tôi mà v ch ng anh H i ng c ng không cho tôi hay. n nh v y thì tôi hi u ng i ta ã d t tình ngh a r i, nên tôi không mu n bi t vi c c a ng i ta làm chi a. 10 nh Phúc L i nào -T ic u 11 ng vô ph www.hobieuchanh.com c quá m i g p v nh v y, h i nào mà phi n ch . - Tôi c ng ngh nh c u v y. C u nh c t i ng làm tôi m i nh ... Bà Xã nói ch a d t câu thì cô Thâm, là m c a con Cát a gái b ng lon n c t i b u ngoài tr c ó, tay cô xách bình trà, tay cô b ng cái tách, trong i ra cúi u chào Ông cr i bình v i tách trà tr c m t ông. Bà Xã bi u: Rót trà ra i con, rót m t tách cho ông c gi i khát . Ông c li c m t nhìn cô thì th y m t thi u ph thôn quê, tu i ngoài ba m i, c qu n lãnh áo bà ba l a en t ng m o y u u, g ng m c sáng r nh ng hi n lành. Cô rót m t tách trà r i xách bình i vô trong gi , cô m i b ng gi bình v i t cái tách n a em ra d a ô tr u ch Bà Xã ng i. Bà Xã m i ông c u ng trà và nói: Tôi không bi t ch Vi t. T ngày ng thôi h c v nhà thì tôi giao h t b ng khoáng ru ng t cho nó gi . Các t tá cho n ru ng nó c ng coi làm. Nó có cái t cây riêng nên nó c t h t gi y t trong t c a nó r i nó gi chìa khóa. N m nó b nh, l i n m b y tháng tr c ngày nó ch t, th a b a nó không có nhà, nó ôm giao cho tôi m t cái gói, ngoài bao gi y và bu c dây k ng ch c ch n, mà xin tôi c t giùm trong t s t. Nó nói gói ó là gói gi y t quan tr ng v i b ng khoán ru ng t, ph i c t trong t s t m i kh i s m t. Nó l i d n tôi ng cho ai l y gói ó n u r i nó ch t mà trong nhà có vi c chi b i r i, thì tôi m gói y ra mà coi, trong ó nó có biên m i vi c l i cho tôi hi u. Vì tôi bi t tánh con tôi nó k l ng, b i v y tôi m i m t s t ra tôi c t cái gói cho nó th y. Tôi không nghi ng u chi h t, nên tôi không c n g n h i. Cách m y tháng sau nó ch t, thì tôi bu n, ch không có u chi r i r m. Chôn c t nó r i thì v nó c ng còn bên n y g n m t n m, có bu n thì nó i v bên R ch Ki n, ho c lên Saigon mà ch i, r i c ng tr v v i tôi nh th ng. Ch ng tôi nghe m y ng i trong xóm th th nói v i tôi r ng con gái c a ông H ng ngh Thi t làm ru ng c a tôi i M ng Gà nó không có ch ng, mà nó có m t a con gái ch ng 12 tu i, con nh sao mà nó gi ng th ng ng nh úc. Tôi nh h i tr c con tôi hay c i xe máy i ru ng d i M ng Gà. Sau ó tôi mua ru ng d i ch Tr m cùng m t phía ó, nó càng i th ng h n n a. Tôi phát nghi. Nó ch t r i không có con n u con nh ó thi t là con c a nó, thì may cho tôi l m. Nh ng tôi không dám nói cho ai bi t. Tôi m n xe tôi i th m ru ng, xu ng nhà v ch ng H ng ngh Thi t tôi g p hai ông bà nhà i a con gái ra rót trà cho c u c u ng h i nãy ó.. Ông c Th ng ng c nhiên h i: - Té ra cô h i nãy là m con nh xách n c ra t i b u ngoài sân ó sao? - Ph i. Hai m con nó ó. Tôi th y con Cát thi t gi ng th ng con tôi quá, gi ng bàn tay bàn ch n, gi ng m t m i, gi ng ti ng nói, gi ng t ng i, cái gì c ng gi ng t th y. Tôi ki m chuy n nói v i m nó, tên Th m có ý d coi tánh tình th nào. Tôi i ch ng nó làm ngh gì, nó có c m y a con. Nó nói ch ng nó ch t, l i cho nó có m t a con gái ó. - Nó th y ch xu ng ch c nó m ng l m h ? - Không. Nó bình t nh nh th ngh c ng v y. ng, không ch n r n chi h t. V ch ng H 11 ng nh Phúc L i nào 12 www.hobieuchanh.com - Không nghi ch xu ng nhìn cháu n i hay sao? - Không có. Tánh tôi dè d t, có ý i coi con Th m ho c cha m nó có m h i, nói xa nói g n gì hay không. Té ra không ng , không ai ch u ló mòi gì h t. - Ch c là v ch ng H dám nói ch gì. ng ngh ch n ch t thi t thà, s bà ch n nên không - C nhà t cha m xu ng n con u thi t thà l m. Mà c ch nh v y c ng làm cho tôi s tôi nhìn l m nên tôi c ng không dám h môi. Tôi mu n em m con con nh v v i tôi ít ngày ng tôi d tình ý cho ch c r i s hay. N u ph i thì ch ng nào nhìn c ng c, không có chi g p mà ph i v i. Tôi m i than v i v ch ng H ng ngh r ng, ng tôi ch t b tôi hiu qu nh, êm hôm không có ng i h h mà gi i bu n. Tôi mu n c y con Th m em con nó lên giùm tôi ít ngày, m thì giúp coi sóc vi c trong nhà, còn con thì theo tôi lo l y tr u ch n c. Bà H ng ngh kêu con ra mà i thì nó ch u i. Tôi m ng; tôi bi u gói áo qu n r i s n có xe i luôn v i tôi cho ti n. t i nhà tôi nói tôi ki m ng i ph giúp trong nhà ch không nói chuy n nhìn dâu nhìn cháu chi h t. M y a trong nhà ác nghi t, th y con Cát c theo nhìn ngó r i x m xì v i nhau. Chòm xóm hay h c ng ch y l i h coi làm cho con Oanh là dâu tôi nó ch b . Nó h i tôi r c quân n mày ó v làm gì? - Cha ch ! Vô l n th l n sao? - C u c ngh mà coi. Tôi hi n lành h t s c. Tôi c ng th ng nó nhi u. Ch ng nó ch t ã g n làm tu n giáp n m. Nó c ây v i tôi. Tôi có ý m ng, t ng nó b t ch c g ng c a tôi, th ti t th ch ng. Tôi tính ch ng tôi qua i thì s nghi p c a tôi nó th a h ng ch ai vô ây mà giành v i nó c. Nó không c i giá, c th ti t mà ph ng t ông bà bên ch ng, h ng huê l i mãn i. Tôi c ng có tính n u mãn tang mà nó mu n l y ch ng thì tôi c ng s bi t ph i v i nó, tôi giúp cho nó l p gia ình khác mà s ng v i c nh i thong th , sung s ng v i ng i ta. Ví d u nó bi t con Cát là con c a ch ng nó thì nó th a v i tôi r i r c con nh em v nó nuôi m i ph i. Nó không bi t làm nh v y. Mà tôi em v ch tôi ch c ng không nhìn nh n con cháu gì t, sao nó l i dám m ng tôi. Thi t rõ ràng là con nhà thi u d y. Tôi hi n nh Ph t mà nghe cái gi ng nó nói tôi ph i n i gi n. Tôi tái s c mà nói v i nó nh v y: Con giàu y m i mà con g i ng i ta là quân n mày? D u ng i ta làm m n mà l y ti n công, con c ng không phép khinh r ng i ta nh th . Hu ng chi ng i ta là con cháu a m t tá n, có ch c v chút nh trong làng, má c y lên giúp mà coi sóc vi c nhà ch không ph i m n. Sao con dám nh c m ng i ta. Con ng có d i nh v y, thiên h h ghét ch không ph i h khen hay h s âu. Trong nhà n y má làm ch , má mu n s p t th nào thì t ý má. Con l y quy n gì mà ng n c n má c... Má m bi t t rày s p lên con không c nói ng t i m con c a nó n a, mà c ng không c vô l v i m i ng i trong nhà c a má . - Ch cho cô bài h c nh v y thì hay l m. Th y tr i s m t i, Bà Xã kêu ng i trong nhà lên èn r i bà nói ti p: tôi nói h t cho c u c nghe. Con Oanh nghe tôi qu n ng, nó m c c hay là phi n gi n không bi t mà nó ngoe ngo y b i vô bu ng khép c a l i. Chi u nó không thèm ra n c m. Sáng b a sau có chi c xe ng a qua u tr c sân. Nó sai i kêu h i nào tôi không hay. Nó ra th a v i tôi cho nó v th m ba m ít b a. Tôi và 12 nh Phúc L i nào 13 www.hobieuchanh.com t l y m t tr m ng b c cho nó i. Nó nói nó có ti n, nó không thèm l y, nó cho ông Ba Tào vác giùm cái g ng c a nó em lên xe r i nó i. Tôi vô trong bu ng nó tôi coi, thì c áo qu n c a nó không còn th gì h t. Tôi ch c nó gi n tôi nó i luôn. Thi t qu làm tu n giáp n m cho th ng ng nó không v mà sui gia c ng không có ai qua. Cách ít tháng tôi nghe nó có ch ng khác tôi c i, c i cái d i c a nó, mà thi t tôi c ng phi n, tôi không còn k nó là dâu c a tôi n a. M con con Th m v i tôi ng xong. M con thi t thà, nh nhoi, hi n lành, m thì lo coi sóc vi c trong nhà, con thì theo h u tr u n c cho tôi, không ham mu n, không òi h i th chi h t. Vì v y tôi i may hàng l a cho b n. Tôi bi u n c m chung v i tôi cho vui. M i tháng tôi cho m con nó v th m ông H ng ngh , có i ch c ng ghé th m, ba n m nay m con nó v i tôi m m l m. Chúng nó không nói, mà tôi c ng không h i u chi h t. Không có r c r i v ru ng t hay gia o nên tôi quên l i c a th ng ng nói, khi nó giao gói b ng khoán cho tôi c t. Mãi n hôm tr c ây ng i làm dây ru ng c a tôi x m trong b ng i ta l n ranh sao ó m i qua làng mà th a. u H ng Hào qua nói v i tôi xin cho tôi b ng khoán s ru ng ó ng bi t ranh r p mà phân x . Tôi m t s t em gói b ng khoán ra a cho c u mà l a vì tôi không bi t ch nên không bi t b n nào thu c v s t nào. C u H ng Hào m ra thì th y m t phong th , còn niêm kín, n m trên ch ng b ng khoán. C u c m coi mà a cho tôi mà h i: Có l i tr i c a anh ng l i cho bà ây. Anh ch t ã m y n m i, sao bà ch a xé bao th ra mà c? . Tôi ch ng h ng. C u H ng Hào m i c y hàng ch biên ngoài cho tôi nghe nh v y: i tr i c a tôi l i cho m tôi. Khi tôi ch t r i thì m t mình m tôi c phép xé th n y mà coi, ch v tôi không c phép xé .Tôi c m ng quá. Tôi l y phong th c m trong tay mà suy ngh . ng Hào ng i so n b ng khoán mà coi. Tôi m n xé bao th mà m m c u c giùm. Mà tôi s con tôi nói chuy n m con, con Cát ây ch không có gì l . Chuy n ó không cho ng i ngoài bi t. Tôi tính b a sau tôi em qua c y c u c tôi nghe. H ng Hào coi b ng khoán xong r i c u tr l i cho tôi mà i v . Tôi s p mà r i gói l i t t , r i i l i trong t . Tôi bao th c a con tôi lên trên mà c t luôn. Sáng a sau tôi sai m t a qua h i coi có c u c nhà hay không. M c nói c u i ch i trên Saigon ch a v . Tôi c t cái th h m nay, không mu n m n ng i trong xóm c, s h bi t gia o c a tôi r i h d ngh . Bây gi tôi m i m t s t. V y sáng mai tôi m tôi l y em qua m n c u c c giùm cho tôi nghe coi con tôi nó nói làm sao. Ông c Th ng nói ông không em c p m t ki ng theo. D u có th bây gi ông c c ng không c. Hu ng chi ng ch t ã b n n m r i m i hay có chúc ngôn. tr thêm m t b a c ng không h i gì. L i ch c ng ch i vi c m con con Cát. Mà m con nó ã trong nhà n y r i thì có chi âu mà lo g p. Ông c nói r i ông ng d y cáo t mà v . Bà Xã kêu ông Ba Tào bi u a giùm ông c t i c u. Bà h n ngày mai n c m s m m i r i em th qua. Bà a ông c ra t i sân r i ông i v i Ba Tào. Bà ng suy ngh , n ông bà Tào tr v m i vô nhà. 13 nh Phúc L i nào 14 www.hobieuchanh.com 2. NH N TH Y L I TH I Ông Lê i Th ng, c h c h i h u, nhà ngói ba c n, vách ván sau có m t cái nhà b p chón hón; cu c nhà tuy không s , song có v th nh th i, vui v , n m a công l Saigon xu ng Gò Công. T ch C n Giu c l i ó ch ng vài tr m th c. Trong nhà bàn gh t ván t m th ng nh ng nh s p t, khéo léo nên xem c ng p. Tr c c a có ch a m t cái sân vài th c, theo mé l có óng cây làm hàng rào, d c theo ch n rào có tr ng bông rau d a, bông chen bông tr ng tr h ng ngày, không mùa m a hay mùa n ng. êm tr ng nh c gh ngoài sân mà u ng trà àm o ng c th ng th c ít nhi u thú phong l u. y h c h n 30 n m, tuy l ng b ng không nhi u, song nh ông c siêng ng, bà c ti n t n, v ch ng bi t ráng ch u c c lúc tr tu i ng an vui tu i già, b i y có m t a con gái v i m t a con trai thì ch m nom nuôi chúng n h c ng chúng nó l p thân mà bay nh y theo i, l n l n t o c a nhà ng n cho m êm, r i còn s m c m y m u ru ng có s n c m áo mà nh t. n m t n m nay. Ông c h u trí, hai con ã làm giáo viên có gia th t xong i. Ông c r nh rang th ng th lên Saigon ch i v i hai con, bà c nhà ch m nom ru ng t c a nhà, có m n m t a gái cho bà sai khi n. Y nh l i Bà Xã C m h n v i Ông c Th ng h i hôm, s m mai n y, g n 10 gi , Bà Xã che dù i qua nhà Ông c ng c y ông c t di chúc c a con. Th y Bà Xã b c vô thì bà c vui v chào m ng, bà m i l i ván n tr u, bà nói Ông c i ra th m ch ti m thu c b c ngoài ch , ông có d n n u Bà Xã có qua s m thì m i bà ng i ch i ch m t chút ông s v . Hai bà h i th m nhau v s c kh e, r i b t qua chuy n mùa màng, v a nói t i con thì Ông c v ông b c vô, làm cho hai bà ph i t ngang câu chuy n. Ông c bi t nhi u chuy n v tâm s c a ng, nh ng thu nay ông không dám h môi. H i hôm nghe ng có vi t l i tr i mà l i cho m thì ông có ý mu n bi t coi ng tr i v chuy n nào, b i v y v a th y Bà Xã thì ông li n h i có em theo phong th hay không. Bà Xã m cái kh n l y a cho Ông c m t phong th to n l i n ng. Ông c l y làm l . Ông châu mày phong th trên ván, day qua cái bàn l y c p m t ki ng mà mang r i kéo cái gh d a mé ván mà ng i gi a hai bà. Ông c m bao th mà xem thì có th y hàng ch y nh l i Bà Xã nói hôm qua. Ông v i y con dao n tr u r c m t phía k l ng, r i tra ba th gi y t , m t s p th vi t tay, t t khai sanh v i b n sao án Tòa. Ông khai sanh v i b n sao án Tòa m t bên. Ông c m s p gi y mà nói: C u ng gi y t gì nhi u quá v y không bi t, tôi c c th tr c cho ch nghe r i s hay. Tôi c ch m ch m ng ch nghe rõ ràng . Ông cm i c: Th a má, Con th ng nghe ng i ta nói : con là máu th t c a cha m 14 . nh Phúc L i nào 15 www.hobieuchanh.com Theo ý con, ch a g m h t ý ngh a máu th t, v a là tâm h n c a cha m p thiên ý, m i kh i thi u sót. y v a con. Ph i nói: Con v a là . Nói nh v y m i trúng chánh ngh a, m i Riêng v ph n con, lúc con v a m i bi t i bi t nói, thì cha v i theo ông theo bà, nên con ch a hi u tâm h n c a ng i cha nh th nào. Có m t mình má i v i con t ngày ó cho n bây gi , ch ng nh ng má chung s ng v i con, má ch m nom d ng d c con h ng ngày, mà má còn rèn lòng m trí, h ng n ý chí, ung úc tánh tình cho con luôn luôn, b i v y t khi con l n lên thì con c m th y con v i má tuy phân làm hai thân th nh ng s ng chung m t tâm n rõ ràng. H má vui thì con vui, h má bu n thì con bu n, h má lo thì con lo, h má mu n thì con c ng mu n, y là lúc má mu n c i v cho con. Mà con du d không mu n c i v , ch ng l con tính trái ý má. Con du d là t i nh y: con s ng i v không h p th chung m t giáo d c nh con, thì không th có m t tâm h n gi ng nh tâm h n c a m con mình c. C i ng i v chung m t nhà, ph i mãn i, n u v ch ng tánh ý khác nhau thì hòa khí trong gia ình tiêu tan, r i cái vui thu nay hóa ra cái bu n, bu n cho con mà bu n lây cho má n a, tình c nh nh v y con làm sao mà ch u n i. Má m i c t ngh a cho con hi u, má nói: Quân t chi o t o oan h phu ph v ch ng là o u tiên c a con ng i. Ph i có v ch ng r i m i có cha con, anh em tôi chúa, b ng h u r i m i thành gia ình, tông t c, xã h i mà duy trì gi ng nòi, ki n thi t qu c gia. o v ch ng là o tr ng h , không ph i ng v s ôm p, s vui ch i, mà chánh nó h ng v s sanh con n i nghi p tông môn và ph ng t t tiên. C i v mà bi t ch tâm v ý ngh a cao th ng ó, thì m c d u ban u v ch ng khác tâm h n, nh ng chung s ng lâu ngày, có chung c c chia vui v i nhau, th i gian s gây c m ngh a c m tình, r i tâm h n bi n chuy n c i hóa l n l n, t nhiên s u hòa nh t tâm nh t c. Thu nay con kính má nh tr i bi n, con xem l i mà d y nh thánh ngôn, b i y nghe má c t ngh a con li n xuôi theo, cho má d t i coi v . i qua R ch Ki n v , má r t hài lòng, má nói nhà sui hi n lành t t , con dâu h p tu i, d th ng; má h n h vui lòng, làm cho con c ng vui m ng nh má. Té ra c i v v v i nhau c ít ngày, con c m th y v ch ng con khác nhau nh tr ng v i en nh tr i v i v c. Cái mà con lo ng i tr c ó, nó ã hi n ra tr c m t. Con b t u s i s ng c a con là chu i ngày s u th m n n n. Con mu n bàn l i v i má. Ng t má ang vui m ng, ng yêu dâu, ng c ng dâu, n u nói ngay ra con s làm cho má m t vui nên con ph i ôm lòng ng m mi ng. n ch ng v con h n u ta bà thái quá, con ch c má c ng bu n nh con, nên con m i dám th than chút nh v i má coi má có li u l nào mà c u h nh phúc a nhà hay không. Ch ng dè má l i khuyên con ph i l y o trung th mà c , ch ng nên g t gao c ch p. Má nói v con còn kh , nên nó hay nh anh nh ch , m cha, ham vui ch i chút nh. Trong m t hai n m có con r i, nó ham con, th ng con, nó s thu n n t, r i ni m v ch ng s êm m an vui. Nó không sanh con, mà nó l i sanh t t! 15 nh Phúc L i nào 16 Con xin má hi u giùm cho con. Làm ng i, nên thu không nên thu t vi c x u. Làm b n ch ng xa nhau Vì tâm h n c a con nh v y nên má khuyên con n i, con không dám trái ý má, mà c ng không n k nghe. www.hobieuchanh.com t vi c t t c a k khác, ch ng nói vi c x u cho nhau. nh n mà ch thì con vâng t i l i c a v con cho má Con n nh n c, mà con không b d t cái bu n c. Cái bu n c l n qu n trong u óc con hoài, nó làm cho lòng con sanh chán n n, vi c nào con c ng chán h t. T ó con coi v con nh m t cái c i xay lúa. Con c n dùng nó ng sanh con n i dòng, ch không tình ngh a chi h t, c ng nh thiên h c n dùng i xay cho ra g o, d u nó n m nghênh ngang ch t nhà gai m t c ng ph i ráng mà ch i. Con th a thi t v i má, lòng con tràn tr o não, b m d p ê, con m i c m th y àn ông con trai c i v , ch ng nh ng là ki m ng i giúp tay sanh con n i dòng mà thôi có l còn có ý ki m m t ng i b n ng thinh ng khí ng si t tay k t cánh mà dìu d t nâng nhau i trên ng i cho v ng b c, khi sung s ng thì chung vui khi au kh thì chia bu n v i nhau, dám hy sinh t t c vui s ng chung s ng v i nhau, bi t phú thác t t c m ng v n b i b tình yêu v i nhau. Ng i v con c i ây nó không ý giúp cho con có tr n i dòng mà nó c ng không ngh t i s vui bu n chung vui v i con. Trái l i, v con nó mu n i riêng t ng , cho con i ng nào t ý con. Má khao khát cháu n i, còn con tìm ki m tình yêu. Má không th a mãn, mà con c ng th t v ng. Con bu n nên t i ngày con ki m ch thanh v ng ng i câu cá gi i khuây. Th n m chúa nh t con th ng g p v ch ng th y giáo Hi n bên ch c ng thích i câu cá nh con. p làm quen nói chuy n v i nhau vài l n thì con c m th y v ch ng th y là t ôi b n i thu n hòa êm m v i nhau h t s c, mà i v i con c ng ng tình hi p ý n a. ng thinh t ng ng, ng khi t ng c u, th y giáo Hi n m i con qua nhà th y ch i. Trong nhà th y có cô giáo H ng u mà i d y h c. i g p cô l n u, nói chuy n v i nhau m t lát, thì con th y con v i cô ng gi ng tánh ý nhau, ôn hòa, thành thi t, a thanh t nh, ghét lòe l t, tr ng danh d , ham ngh a nh n. ch ng th y Hi n m i con b a chúa nh t qua s m ng hi p nhau i xu ng mi t d i câu ch i, tr a v nhà th y n c m r i ngh m t lát r i x i câu n a. n n y có cô H ng i câu. Hai cô u vui v , hay nói chuy n, h c cá thì ng la om sòm, làm cho con c tham d cu c vui thanh nhã l i thân yêu, mà t ngày con có v con ch a h c th ng th c. n c m tr a v i nhau, con l i c d m t b a n vui thân yêu n a, làm cho con c m h t s c. V th y Hi n h i th m gia o con. Cô nói chúa nh t cô hay i Saigon, cô th ng g p v con, cô khuyên con ch ng nên v i Saigon t mình, cô khuyên nh v y, ch không có nói vi c gì ph m n danh giá c a con; nh ng con hi u ng m l i khuyên y ch a nhi u n ý quan h . Con xúc ng, con nh tâm s c a con, con bu n n a n c m t, con m i than th n i lòng tê tái c a con cho v ch ng th y Hi n và cô H ng nghe. C ba ng i u 16 nh Phúc L i nào 17 www.hobieuchanh.com i nghi p cho thân con có u ki n mà s ng gi a an vui thanh thã, nh ng vì x u s nên c nh i th th i t t t i hóa ra c nh i u s u en t i. i câu bu i chi u, cô H ng l a ch ng i g n con ng nói chuy n. Cô ki m i an i cho con d ng nh ki m ph ng pháp c u ch a tâm b nh c a con. Con ng mang ch ng a s u a c m, c nghe cô thi u n thi t tha khuyên , t nhiên con c m tình m n ngh a, r i ng i có b nh v i ng i ch a b nh phát ra yêu nhau, yêu v i m t tình yêu n ng nhi t say s a, gái quên l ng ph ti t trinh, trai h t s o nhà gai góc. Con v i cô giáo H ng g n nhau m i có m y tháng mà ã th thai. Cô h i tâm mà ngó t ng lai, r i cô h i h n, h i h n c c m. Bây gi con m i t nh gi c mà th y b c ng c a con lén i v i cô ã bít l i, không có ng ra. Con gi t mình, con c ng h i ng , m t lo danh giá cho ng i con yêu mà con l i báo h i, hai lo o nhà con r c r i, không bi t x trí th nào cho vuông tròn. Không nói cho con bay, cô H ng làm n xin i d y x khác ng tránh ti ng th phi. ng th i cô c ng lánh m t, không cho con g p c n a. Không hi u ai t c m ch v i v con, mà m t b a th b y nó i Saigon r i sáng chúa nh t nó tr v , nh ng ng i xe ò i luôn qua ch . Vi c n y sau th y Hi n thu t l i con m i hay. Th y nói v con l i nhà th y, có d t theo hai ch àn bà t mày d t n l m. Nó b c vô h i có con qua ây hay không. Th y Hi n nói không có, nó h i cô H ng và xin kêu cô ra cho nói chuy n. V a th y m t cô ng thì nó làm d , v a m ng ch i, v a xông vô mu n ánh ng i ta, c ch nh hàng tôm hàng cá. May nh có th y Hi n ng n c n nó ánh không c. Nó c ch i quân trôi sông l c ch dám n ây gi t ch ng nó. Nó xúi hai ch h c a nó vô s n tóc cô H ng. V ch ng th y hi n nh nh can gián nó không bi t nghe, l i m ng luôn v ch ng th y ch a m ng n ti n u. Th y Hi n n i gi n không thèm k ph i qu y gì n a. Th y xô h t b n nó ra sân. Nó ra ng ngay c a kêu tên cô H ng mà ch i, bi u ph i ra cho nó s n tóc và l t qu n. Chòm xóm l i coi, ai c ng b t bình. Có ng i khuyên can mà c ng có ng i n i cáu, bi u cô H ng ra, coi ai dám làm gì thì làm, có c xóm ây cô s gì. Cô ra th coi ai l t qu n ai cho bi t. Có m t anh ánh xe ng a, có tánh h o h n, anh th y v con làm phách n hi p cô H ng là ng i t t thi t thà, anh d n lòng không c. Anh b c l i m t v con mà nói: Cô mu n ánh l n thì ánh v i tôi ây ch cô giáo y u i thi t thà, kéo c b y t i c a om sòm có gi i gì âu. Cô nói ng i ta gi t ch ng cô, gi t h i nào? Cô b t c hay không mà dám nói? Mà cô có ngu d i hay là cô có l y trai, ch ng cô h t yêu cô n a, nó i ki m tình yêu khác, thì cô ph i xét mình mà h th n, ch sao cô l i ch i ng i ta? Cô ng có c m ti n r i mu n nh c m ai c ng c. H ng bình dân n y bi t tr ng ng i hi n dám tr k d , ch không ph i nh cô có c m ti n coi thiên h nh r m nh rác v y âu. Cô th ánh ch i tôi i r i cô s bi t s c dân C n Giu c n y dám làm dám ch t v i ngh a l m, không khi p nh c nh cô v y âu. Cô còn nói m t ti ng n a tôi m n li n cô ngay bây gi . p nh trong ch áp l i coi chúng nó v tay khen r . V con m c c mà l i s , nên tái m t, ng nín khe. Hai ch b h c ng ghê, nên b c l i n m cánh tay 17 nh Phúc L i nào 18 www.hobieuchanh.com kéo i. V con l m b m nói: r i coi . Anh ánh xe ng a i theo mà kêu i : Ê! Còn h m he h ? Tính c n tr m hay sao? Tôi làm n nói tr c cho cô bi t: n u cô c n tr m thì tôi tr a li n. Mà tôi tr a tr c m t, ch không thèm làm lén . con ríu ríu l i b n xe ò r i cùng v i hai b h lên xe mà i Ch l n, h t dám hó hé n a. con náo ng bên ch , x u h h t s c mà con n m êm bên nhà con có hay gì âu. May th y giáo Hi n vi t th , r i chi u t i th y sai m t a h c trò em qua cho con. Con c th thì con b n r n tay chân, con vô mùng con khóc. Con tình v i cô H ng g n n a n m con bi t con có t i l i v i gia ình nhi u. Khi cô H ng có thai thì con n n n vì con làm h ti t gái mà con không tìm c cách nào c u ch a. Thi t con s cái h u qu là i s ng t ng lai c a con a nh s p sanh ra i con bi t làm sao mà b o b c d ng nuôi. Con không dè cái h u qu c a v con nó gây ra ây n a, nó làm x u h cho nhi u ng i quá, cho nó, cho cô H ng, cho v ch ng th y Hi n và luôn cho má n a. Làm t ng b ng nh v y r i v con nó tr lên Saigon ch không có v nhà. êm ó con mu n l y má mà thú t i r i xin má tha th và tính giùm cho con. Bi t má m ngoài ván, con d m hai ba l n mà con không dám ra. Con th n th c n khuya con ngh l i con s v con quá. N u nó có chút tình yêu v i con thì con có c n ph i i ki m tình yêu nào khác mà sanh r c r i nh y. Con ph i mang t i l i là t i nó thúc y con, ch không ph i t ý con có bé v nh . V y con tính i v con v con k h t t i l i c a con cho nó hi u, con nói tr ng ra tr c m t má, r i d u nó ch u hay không ch u con c ng l y má mà xin làm hôn thú b c nhì v i cô H ng r i r c cô v v i mình, tr c con u ch a danh giá cho cô H ng, ch ng cô sanh con, con nuôi d y a nh là máu th t c a con. N u v con nó không b ng lòng nó tính l nào t ý nó. Con là ng i Vi t, con c h ng lu t a thê. V con không phép ng n c n, b t quá nó ly d . Tính nh v y r i con yên lòng, con gi u má, i v con v r i s hay. Sáng b a sau con qua nhà th y giáo Hi n thì ng i nhà nói th y ã i vô tr ng d y h c, còn v th y thì i Saigon v i cô H ng h i khuya. Con i luôn vô tr ng ki m th y Hi n mà th m. Th y không phi n con, nh ng ch a h t gi n v con. Th y m tay con kéo l i ng d a c a s r i nói nh nh mà thu t l i chuy n xô xác hôm qua, y nh th y ã vi t trong th mà con biên ra phía trên kia. Thu t t r i th y k t lu n: hôm qua bên ch n y ai c ng khinh b v b n thái th m. Con dâu nhà t t mà láu táu h n hào nh b n hàng tôm hàng cá, làm cho ai c ng ghét h t. B i v y c ch áp l i binh cô H ng, làm bà m xò, r i anh ba Th o, ánh xe ng a, nh ti p mà d y cho m t bài h c khôn tr c m t thiên h , bà m xu ng n c ch y te nh gà mái m c m a, thi t t h t s . Con xin l i t i con mà v ch ng th y ph i mang ti ng chung. Th y nói con không có l i gì h t, có ph i con xúi v con làm nh v y âu. V ch ng th y không phi n, ch t i nghi p cho má v i con u là ng i hi n c, ai c ng th ng yêu kính tr ng, r i r c m t con ác ph nh v y vào nhà, cho nó n c sang tr ng, r i nó th lên Saigon làm x u làm h mà ch a ã còn v ây 18 nh Phúc L i nào 19 www.hobieuchanh.com di n m t l p tu ng hào h ng ng bia danh trong x cho thiên h bi t. Th y ng t i nghi p cho ph n cô H ng b i r i h t s c. B tình yêu lôi cu n, l có thai nghén, cô bi t ây không c n a. Hôm u tháng cô ã có g i n xin i i t nh khác nh không cho thì cô t ch c. Nha h c chánh ch a quy t nh, x y ra v n y. Cô h th n v i thiên h nên cô khóc d quá. H i hôm cô g i th cho ông c hay cô ph i b x mà i, d u b cách ch c cô c ng ch u, ch cô không còn m t m i nào mà ây n a. Ông c th ng ph n cô nên ông cho phép cô ngh ít b a ng cô v n ng i i ch khác. H i khuya n y cô v Saigon có v th y Hi n a cô i. Cô ch h t áo qu n c theo ch c d u th nào cô c ng không tr l i C n Giu c n a. Con lau n c m t mà v . n chi u con l y m t ngàn trong s b c má giao cho con gi xu t phát ó, i con tr qua nhà th y Hi n coi v ch ng th y v hay ch a ng con h i th m. Cô v r i, cô H ng lên nhà cô giáo Huy n trong ch Quán. V th y Hi n nói Cô H ng bu n l m, thà cô b cách ch c ch cô không ch u tr xu ng n Giu c n a. Cô c y nói v i ng ng eo i theo cô n a, cho cô n núp cho an thân, i sanh r i cô ki m ng i mà cho a con ng cô i cho xa mà vùi l p cái thân nh nhu c. Con nghe nh v y con khóc. Tan h c th y Hi n v . V ch ng h i con bây gi tính l nào. Con m i nói con i v con v coi nó nói làm sao. Con vái nó gây g v i con, thì con hài h t t i l i c a nó cho má nghe, r con xin phép làm hôn thú b c nhì v i Cô H ng. Con s châu c p cho m con Cô H ng no m mãn i. N u v con không b ng lòng nó nài ly d thì con r t quách cho xong ng con r c Cô H ng v nhà mà . V ch ng th y Hi n cho con tính nh v y là ph i. Con m i a m t ngàn ng b c c y giao giùm cho Cô H ng n xài ch ng sanh con s bao h t. Cách ít b a sau, v con trên Saigon v , nó xin l i v i má và con, nó vui v ng x ng nói lên Saigon r i t i l i nó c m, nên nóng l nh r i ch hai nó b t tr n cho bác s tiêm thu c, b a nay m nh nó m i v c. Con bi t ó là l i x o trá, nh ng th y má tin quá, má ân c n bi u nó ph i ti p ng; nó l i m n tr n chìu chu ng con, nên con không bi t li u làm sao. Con ng l ng l d d , th y Hi n l i cho con hay có ngh nh g i xu ng ch p thu n n t ch c c a Cô H ng và v th y giao m t ngàn ng b c cho Cô H ng thì cô không ch u nh n, cô nói n u cô l y ti n c a con té ra cô bán trinh ti t hay sao. Cô c y nói giùm v i con m t l n chót ng có ti p xúc v i cô n a mà gây h a thêm. Cô l i còn khuyên con ch ng nên ý n a con t i l i cô ng mang trong b ng, vì nó là qu báo c a t i cô v i con làm qu y, nó ra ng gây kh , ch không ph i ra giúp vui mà mong mu n. Con ph i c n l i n n n v i v ch ng th y Hi n c g i s ti n con g i ó và ráng khuyên l n Cô H ng b t bu n r u ti p d õng thai bào, là sanh m ng c a t o hóa phú cho, v y không nên khu y phá mà thêm n ng t i. Con ph i th th t d u th nào con c ng không quên c Cô H ng là m t ph n duy nh t ã giúp cho con bi t say s a tình yêu ch n thành n ng nhi t trót m y tháng tr ng, mà con c ng không b c a con s p ra i, vì nó là máu th t c a con c u t o, d u h a, d u ph c con ng s n lòng nhìn nh n. 19 nh Phúc L i nào 20 www.hobieuchanh.com Tr c tình c nh bi n chuy n b t ng , v con thì i h n thái , nó không nói i Cô H ng, không nh c chuy n xô xác bên ch ; còn Cô H ng thì quy t b t t m i tình yêu c a con, l i còn tính b r i a nh là h u qu , là d u tích a tình yêu n ng nàn ó n a, con m t h t ph ng h ng, không tìm c ng nào mà i. Công cu c con tính toán s p t xin phép má mà h t ác ph vô u ra và r c hi n ph có con vào, mà vì tình c nh xáo tr n làm cho s con toan tính u h h ng h t, không th th c hành c. Lúc y con ch ng khác nào nh ng i i l c trong r ng r m m t mù, không tìm c ng mà ra. Con vu v trót m y tháng, k c th kín c a th y Hi n cho hay Cô H ng ã sanh r i, sanh c m t a con trai, m con u kh e nh. ã m y tháng r i v con không ló mòi ghen tuông chi h t. Mà d u khó d u d con c ng quy t i th m Cô H ng, tr c t cho cô bi t tình yêu c a con không phai l t, sau th y m t a con trai c a con, là hy v ng t i c n, là m c ích duy nh t c a má trông mong thu nay. Con qua nhà c y v th y Hi n d t giùm con i th m Cô H ng. Cô ch u và cô nói sáng b a sau cô c ng i th m. Con h n gi v i cô r i b a sau con l y m t ngàn ng b vào túi và con th a v i má con i Saigon ch i ít b a ng ki m sách mà mua r i con qua ch i xe ò i v th y Hi n. Lên t i Ch Quán v th y Hi n d t con ghé nhà cô giáo Huy n h i th m coi Cô ng n m t i nhà b o sanh nào, r i m i i l i ó. Con a tr c s b c con em theo cho v th y Hi n mà c y trao cho Cô H ng. Cô H ng c m không cho con vào phòng, cô nh t nh không ch u th y m t con và nghe con nói chuy n n a. Con ph i ng i ngoài phòng khách m t mình v th y Hi n vô th m. Cách m t i thi t lâu v th y Hi n m i ra nói cô an i h t s c mà Cô H ng không ch u y ti n, cô nhét i trong g i mà ó. Con xin cho con th y m t a nh m t chút r i con i khai sanh mà nhìn nh n ó là con. Cách m t h i n a v th y Hi n b ng em nh ra, có cô m i theo. Hai ng i u nói thi t em nh gi ng con. Cô m l i nói sanh b a nay c 6 ngày r i, hôm qua cô ã vô Tòa th nh Ch l n mà khai sanh cho em r i n a. Vì v ch ng không có hôn thú nên ph i khai theo h m là h Võ t tên là Càn, không có cha. Con b i r i thêm n a. Ra kh i nhà b o sanh r i, con cám n v th y Hi n con ra Saigon ghé th m ng i quen, ch con h c h i tr c. Con bày t vi c a con. Ng i ó nói mu n nhìn con không có khó gì c giao cho tr ng s h làm cho, con chíp trong b ng, i mua vài quy n sách th m anh v và ch v m i nhà m t chút r i v ; th m tính ít ngày s tr lên lo vi c nhìn con và n u có th c thì lãnh con em v nuôi d y. Cách ch ng m t tháng con i Saigon n a. Con ã bi t ch r i nên con i m t mình và em ti n theo ng m n tr ng s lo vi c nhìn con. Con n nhà cô giáo Huy n mà th m m con Cô H ng thì cô Huy n nói Cô H ng không có nhà cô n a. N m trong nhà b o sanh Ch Quán 8 b a r i Cô H ng b ng con . Cô c m i b a r i cô cáo bi t, nói i ki m bà con c y nuôi giùm em nh ng cô làm mà nuôi s ng. 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan