nh Phúc L i nào
1
www.hobieuchanh.com
nh phúc l i nào
Bi u Chánh
t
ph
ng ni m vong linh ông b n Ph m Ho ng Th a, m t nhân v t
c nên th ng yêu m n ti c cho tác gi Bi u Chánh.
Bi u Chánh
thông minh và hi u ngh a, l i thi u
1. L N THEO L I C
thành th hay thôn quê m i ch có m t th vui riêng. Trong ch n thôn quê,
mùa m a v a d t, mùa n ng t i r i, thì c nh v t trông ra vui v l lùng, vui mà
kh i lo x p túi hao ti n, vui mà kh i s xa hoa tr y l c.
Thú vui là thú vui
c ti p xúc v i c nh i thi t thà, th th i, gi n d , ôn hòa
a ám nông phu, vui
c c m th y cách bu n lo, cách b c t c, cách h i h n, cách
th n thùa, cách yêu gia ình, cách quí danh d c a h ng bình dân gái trai già tr . Ph i
n g i ng th y rõ b c x c a ng i s ng gi a ng bái, m i th u hi u cá tánh và
tâm h n c a dân t c Vi t Nam. V y ai mu n tìm hi u th thái nhân tình thì nên n i ra
kh i ch n th thành, m i bi t thú vui áng m n, m i th y s th t áng hi u.
u các b n không tin l i c a chúng tôi, thì chúng tôi m i các b n i ch i v i
chúng tôi vài b a. Ch ng c n ph i l i l ng i âu cho xa. Chúng ta i xu ng vùng C n
Giu c cách Saigon vài ch c cây s ngàn mà thôi. Chúng ta chung s ng v i nông gia
t th i gian, thì c ng
cho chúng ta hài lòng và sáng trí.
ây chúng tôi gi hé th m t góc b c màn en t i che y cu c sanh s ng thôn
quê, gi hé cho các b n li c m t s qua mà nhìn xem ít gia ình nông dân, xem vài nhà
có c m ti n v i vài nhà th ng thi u h t, xem ng i thi t thà ch n ch t ch không
ph i d i kh , còn tham lam thi t c ng dám hung h ng ngang ng c v y.
ch
m n y c ng nh các n m khác. B c qua u tháng 11 thì bu i chi u gió
ng th i lai rai, còn êm khuya gió b c ph t man mát.
Trong v n quýt, cam u m trái, b u, m
xanh v i vài c m mây trông tr ng tr ng.
p ua tr bông, d
i b u tr i xanh
Còn ngoài ng thì r i rác có ng i ng theo m y b ru ng mà câu cá, u i
nón lá, mình m c qu n áo s sài, ng châm b m, d u rê cá lóc hay là nh cá rô, c ng
n chí ng c bu i, không s n ng, không bi t m i. Gi a cánh ng minh mông,
n hay xa âu âu c ng là lúa, m y chú câu n y giúp t o ra m t b c tranh p ,
u c nh, h u nh n, l i có m y xóm d ng d ng1 phía trong xa, v i gi ng cây trâm b u
áng tr c m y cái nhà sùm s p.
ng im lìm, b ng th ng, m y ám lúa s m ã chín r i nên ph i màu vàng, h a
n áo qu n T t cho con, v . M y ám lúa l , bông tr ã g n u nên khoe màu xám
xám, s p giúp ti n s m l v t mà cúng qu i trong ba ngày xuân. Còn nh ng ám lúa
xanh d n, ch thì b i
ng n , ch thì ã ng m òng òng, c th y u chung giúp
1
m m
1
nh Phúc L i nào
2
www.hobieuchanh.com
cho nông gia thanh toán chi phí ho c n n n nuôi s ng gia ình quanh n m, mà còn d
giúp cho tô m c a nhà, ho c d phòng t n hao b t tr c.
Trong vùng C n Giu c c ng nh các vùng xa xôi khác, n lúc n y nh n dân
giàu hay nghèo th y u hân hoan th th i, quên h t các c c nh c ã qua
vui r c
sung s ng s p t i, b i v y già tr
u l ng x ng r n r c, ng i i th m lúa, k lo
tr ng rau, mong c lúa bán
c giá cao, hàng mua
c giá th p ng ngày T t vui
say ch i ít b a mà chào n m m i bình an m nh gi i.
trong v n trong r y ra ngoài ru ng ngoài sông, ch nào c ng th y cu c sanh
ho t m nh m c a con nhà nông. y là tri u ch ng tâm h n v ng vàng c ng cõi c a
dân t c Vi t Nam c ng quy t sanh t n, không k cu c i i xây không s tai h a
m d a.
trên Ch L n i xu ng C n Giu c, khi g n t i d c c u úc b t qua ch , n u
các b n l u ý thì t nhiên các b n s th y bên phía tay m t có m t th t v n sum sê,
m cách công l ch ng m t tr m th c. T mé l vô t i v n có m t b
p r ng l n
cao ráo, xe ng a xe h i vô ra d dàng. B phóng ngang qua ám ru ng, hai bên không
có tr ng cây c i chi h t, u trong i ngay vô gi a v n, không có c a ngõ, nh ng
phía n y m i bên có tr ng m t hàng cây bông b p làm hàng rào. Dài theo rào ó thì
tr ng cây sua a, n mùa n y nó tr bông tr ng nõn xem c ng vui vui. Qua kh i rào
i thì t i m t cái sân r ng l n b tr ng
mùa g t ch t lúa bó mà p, còn m t bên
thì có m t cái chu ng l p lá d a nh t trâu.
Sau cái sân n y thì có m t tòa nhà nh ngói ba c n hai chái, n n úc, c a cu n,
t theo ki u x a. Phía sau n a m i có nhà b p, v a lúa, chu ng heo, chu ng gà,
chu ng v t, r i thì t i v n có cau tr u d a chu i tr ng chen nhau l n x n.
i ra m i bi t cu c nhà n y là cu c c a bà Xã C m . Xóm n y g m h n m t
ch c nóc gia, ch không ph i bà Xã C m riêng m t mình. Vì bà
u ngoài l i có
n áng khu t các nhà khác d c theo mé r ch C n Giu c, nh m phía sau v n c a
bà, b i v y i ngoài công l ngó vô không th y
c. C xóm ai c ng là tá
n và bà
con xa xa v i ch ng bà h t.
ng nên nói ph t cho các b n hi u bà Xã C m n y là ai.
Bà Xã C m là m t bà s ng ph n m nay ã 60 tu i, u tóc b c hoa râm, r ng
ng h t vài cái, nh ng s c kh e bà v n còn y . Thu nay bà v i tá
n tá th
có nh n, v i bà con bên ch ng có ngh a, b i v y trong làng trong xóm, t già chí tr ,
ai c ng kính m n bà. Mà c vùng n y t c u Ông Thình xu ng C n Giu c, M ng Gà,
Ch Tr m, C n
c, qua t i R ch ào, R ch Ki n, ai nghe tên bà c ng u kính n .
Ng i ta nói qu quy t r ng không ph i t i bà giàu có nên bà
c thiên h kính
: Bà là m t s ng ph , ch ng bà h i sanh ti n ch m i làm ch c Xã tr ng mà thôi
ch không có oai quy n gì. Hi n th i bà có nhà c a ru ng t, nh ng bình th ng m i
m bà thâu góp huê l i l i hai ngàn r i thùng lúa; bà ph i mua trâu m n b n làm
dây ru ng tr c nhà nên s lúa c a bà m i lên
c ba ngàn thùng. y v y bà là
ng i có c m ti n, ch không ph i là ng i giàu l n nên thiên h kiên s . S d ng i
ta kính n ng i khen bà ch vì bà là ng i ham nh n ngh a, bi t l giáo, bà bi t th ng
nhà nghèo, bà ph i v i bà con làng xóm, bà s n lòng c u giúp nh ng ng i b tai
2
nh Phúc L i nào
3
www.hobieuchanh.com
n, nh t là bà bi t th ti t v i ch ng, ch ng ch t h i bà 26 tu i mà bà góa nuôi con,
góa trót 40 n m tr ng, không có ti ng t m chi h t, cái h nh ó m i thi t là quí.
i nh v y nên vùng C n Giu c, ai nghe nói n tên bà Xã C m thì c ng cho
là bà là ng i hi n
. Bà
c thiên h t ng cho cái danh t t nh v y thi t là quí.
Có nhi u bà, ch ng làm n ch c H ng C , có huê l i hàng n m b ng m i s lúa
a bà, mà nào có
c ai khen ng i quí tr ng nh bà v y âu.
Bà Xã C m
c nh v y là vì bà sanh tr ng trong nhà nho h c bên R ch
ào. Ông thân sanh c a bà h i tr c h c th c r ng, làm thu c hay, ông d y d bà
trong khuôn kh nho giáo.
Nh danh c a bà Lê Th N . Khi bà
c 20 tu i, cha m g bà cho Nguy n V n
m, con trai c a m t ông H ng s có c m ti n bên C n Giu c.
nhà ch ng, nh có nho phong c a cha ung úc, nên bà gi tr n ph n làm dâu
th o làm v hi n. Ch ng may làm dâu m i
c m t n m thì cha m ch ng l n l t
ch t h t. Vì ch ng bà là con m t trong gia ình, b i v y bà t n tâm giúp ch ng c tang
trúng o, cúng t
l .
n n m bà 23 tu i, bà m i sanh
Nguy n V n
ng mà t cho con.
c
a con trai. V ch ng vui m ng l a tên
Cha m
l i m t cu c nhà v i vài ch c m u ru ng. C m tính lo làm ru ng
ng n i nghi p c a m cha. C m cày c y 4 m u t chung quanh nhà, còn 16 m u xa
thì chia cho tá n m n. Trong nhà nh có v lo b n i tr , C m làm trong ít n m thì
lúa ã
c thêm nhi u.
Làng th y C m có c m ti n, l i tánh tình thu n h u, m i ép c làm Xã tr ng.
Không th t ch i
c. C m ph i ép lòng lãnh ch c mà giúp vi c làng. Nào dè làm
xã tr ng ch a
c m t n m, C m nhu m b nh r i ch t, b l i ng i v góa 26 tu i
i a con côi cúc m i 3 tu i.
Thím Xã C m ch ng ch t mà thím còn tr quá, s c p m i n nên hình dáng
yêu ki u, nho phong nh i mài nên tánh tình thu n h u; ã v y mà thím còn làm ch
t s nghi p kh ái, m t n m có s n lúa ngàn. y là m t mi ng m i ngon treo mà
nhem nhèm b m tham tài v i khách háo s c g n xa, b i v y thi u chi k lân la ho c
dòm ngó.
Thím xã ta l i không quan ni m c nh i s ng t ng lai c a thím nh ý thiên h
ng t ng. Thím nh n th y tr i t t ây phú cho thím ba nhi m v y u cao
th ng c ba.
Th nh t: th ti t v i ch ng mà th ch ng và thay th cho ch ng mà ph ng s
cha ông bà bên ch ng;
Th nhì: nuôi d y
nghi p cho tông môn;
a con th ngây
ng ch ng khôn l n nó
trí mà n i
Th ba: gi gìn tài s n c a ông cha l u h , ng ngày sau giao l i cho con, n u
bành tr ng them
c thì càng t t; còn nh không
c thì c ng ph i gi cho y
nguyên không phép làm hao mòn m s t.
3
nh Phúc L i nào
4
www.hobieuchanh.com
ã bi t gánh thì n ng,
ng thì xa, nh ng thím xã ta c ng quy t v a xách v a
ng thím c ba gánh lên vai r i m nh m b c vào
ng i ngó ngay tr c m t
mà i t i, không k y n anh nh y nhót trên rào ho c hát ca ngoài ngõ.
nói sao thì làm v y, d u m t c ng không th i chí, d u bu n c ng không th
than. Trót m y n m thím Xã ti p t c cày c y ru ng g n và cho m n ru ng xa, c ng
nh h i ch ng còn s ng. Thím ch m nom th ph ng cúng qu y ch ng và ông bà cha
bên ch ng h n hoi. Thím c y ng i trong xóm d y con t p c t p vi t, h rãnh thì
thím d y con
u nên l h cho con nghe, ch tánh t t t t x u cho con th y, c tâm
ung úc cho con tr nên ng i ng n, mà c ng mong gây i h nh phúc s n cho
con an h ng.
Khi bé
ng
c 8 tu i, thím cho qua tr ng C n Giu c h c. Thím ki m
m công lao c a thím l i, thì thím nh n th y c ba nhi m v thím u làm
c
vuông tròn. S huê l i cho m n ru ng v i s lúa làm ra thím dành d m
cm ts
ti n khá l n. Thím tu b nhà c a cho ch c ch n, d n d p v n sân cho s ch s , mà
thím còn mua thêm
c m t s ru ng 10 m u trong mé R ch M ng Gà. Công phu
c k t qu t t p nh v y càng nung chí cho thím i t i hoài. Bành tr ng thêm s
nghi p cho con và xây d ng n n h nh phúc con h ng, ó là hai m c tiêu c a thím,
không bao gi thím quên cho
c.
n con nhà có giáo d c, bé
ng bi t kính m n cha m , bi t quí tr ng tông
môn. L n lên chàng th y trong gia ình có m t mình bà m còn mà s n sóc d y d
chàng mà thôi, ch ông cha ã quá vãng h t, b i v y chàng t t t c tình thân yêu vào
bà m , ph i m vui thì chàng m i vui, ch m bu n thì chàng không vui
c. Nghe
d n ph i ân c n h c t p
l p thân thì chàng i h c chàng ch m chú, h c siêng
ng ng làm cho vui lòng m . V i ý trí y t nhiên chàng h c mau tinh t n,
cm
i th y r t vui lòng, mà c ng
c chúng b n u yêu m n.
m lên 13 tu i,
ng thi u b ng ti u h c. Thím Xã C m th m ngh chàng
còn nh quá,
nhà không ích gì. H n n a mu n làm ng i thông th o c n ph i m
ng vòng nghe th y, nh t là c n ph i ti p xúc v i i cho bi t hay d d i khôn, b i
y thím em
ng lên Saigon g i nhà m t ng i quen ng chàng h c ti p trong
t tr ng t th c cho ngày sau kh i quê mùa nhút nhát.
ng h c
c 4 n m. Mà n m sau chàng c b nh hoài, h c không t n phát.
Thím Xã lên em con n bác s khám s c kh e. Bác s nói
ng ph i v i tim u
không t t. Ông khuyên ki m ch có c nh thanh t nh, có gió mát m cho
ng t t
n là Saigon.
Thím Xã ngh vì ki ng h Nguy n c a
ng không tr ng th , l i ít con ít
cháu, bây gi ch còn có m t mình
ng x r ó mà thôi. V y u c n thi t là ph i
duy trì s c kh e cho con, ch h c cho nhi u r i mang b nh mà ph i ch t s m thì càng
thêm h i. Hu ng chi giá tr c a con ng i do n i tâm chí c a c h nh, ch không
ph i nh h c th c r ng, v i a v cao. Nhà ã có s n c m ti n,
ng ch ng c n ph i
làm th y hay làm ông ng lãnh l ng mà nuôi s ng. nhà lo ti p d ng s c kh e,
ch ng l n khôn thì c i v mà l p gia ình, r i c x cho úng n, trong nhà lo
ph ng t ông bà, gi s nghi p c a t tiên, kính bà m , yêu v con, ra
ng bi t hòa
nhã v i m i ng i, bi t tuân hành pháp lu t, làm
c bao nhiêu ó, tuy không cao
sang, song c ng kh i ai chê c i mà h th n.
4
nh Phúc L i nào
5
www.hobieuchanh.com
Ngh nh v y thím Xã m i xin con thôi h c r i r c con tr v nhà mà ho n
ng, t ch c b n cho con thong th th nh th i, khuyên con mua sách mua báo
ng c gi i khuây, s m m i v i chi u mát xúi con ra ru ng mà h ng thanh khí.
ng gi a c nh im lìm mát m trong ch n thôn quê.
ng ph c s c kh e l n
n. Bây gi ã
c 17 tu i r i, l i có lìa nhà xa m lên Sai gon h c m y n m,
chàng ã
c th y thói i v i tình ng i chút nh. V nhà h tr i mát thì chàng
ho c vác c n câu i câu cá, ho c th b c qua ch d o ch i. Tr a n ng và êm t i thì
chàng n m c sách. M i vi c trong nhà cho t i vi c ru ng n ng và v n t c thì
u giành lo l ng h t, l i còn ch m nom t ng mi ng n gi c ng cho chàng n a.
Không có cha, t nh
ng ch
c bà m t ng tiu n ng n u mà thôi. Thu
nay
ng yêu m thi t, nh ng yêu vì m d ng , m út c m, m m b ng, m t m
a, yêu vì g n g i m êm ngày, nên thành thói quen mà yêu, tình yêu y ch a có ý
ngh a sâu xa cao c . Hôm nay ã có trí suy xét, ã bi t công n bà m mang n ng
au, d y
u, nuôi d y không bi t m i.
ng m i c m th y công n ngh a c a
ch t ng t nh non cao, minh mông nh bi n r ng. Tình m th ng con không có
ranh gi i, t n t y v i con không k ngày êm. Tr c c nh tình c a bà m nh v y,
ph n làm con ph i lo n áp, d u hi m nguy hay c c nh c cho m y i n a c ng
không
c phép th i thoát hay lãng l .
ây
ng m i l p tâm quy t chí th o thu n v i m , ch m nom làm cho m
vui luôn luôn, không cho m lo, không nên trái ý m . Trên m vui t n t y, d i con
quy t ph c tùng; m con chung s ng v i m i ng i m t tinh th n nh v y, thì làm sao
mà không êm m kh n khít
c.
Gia ình c a thím Xã C m tr i qua m t chu i ngày thân yêu lai láng, ân ngh a
tràn tr , không c n ham giàu mà t nhiên c ng có ru ng thêm n a.
Ông thân c a thím bên R ch ào qua i, có l i vài ch c m u ru ng. Anh
em chia ph n cho thím
c 4 m u. bên n y s lúa thím thâu góp h n m i n m
nay, thâu nhi u mà xài ít, b i v y b c ti n dành d m hóa thành m t s to. Nh n d p
ng i ta bán m t s ru ng 25 m u g n Ch Tr m, bi t ru ng r thím xu t ti n mà mua
thêm thành ra ngày ch ng ch t
l i cho thím 20 m u ru ng mà trong 14 n m thím
y ra t i 60 m u cho con.
Bây gi có ru ng nhi u, l i có ru ng xa n a.
ng ph i ph giúp v i m trong
công vi c cho m n ru ng.
ng lãnh ph n coi l p t tá và i th m ch ng m y s
ru ng xa. Chàng mua m t chi c xe máy
i cho ti n, s s m xe ng a còn ph i t n
ti n m n m t a b n gi ng a.
Thím Xã th y con bi t tính l i h i t ng chút nh v y thì thím c i. T khi con
thôi h c v nhà thì cái m ng làm sui ã b t u ph ng ph t trong trí thím. Tuy ch a
nói ra, song thím ã lóng nghe coi nhà nào có con gái x ng ôi v a l a v i
ng
ng thím d d m tánh n t, n u
c thì thím bàn v i con mà i xem t ng m o r i
y mai m i xin c u thân. Vì ph n góa b a n chi c, thi t thím mu n làm sui trong
làng d h n là làm sui xa xuôi.
Thím c ng không có ý mu n kén ch giàu sang, ngh vì m con thím lo an ph n
th th ng, không háo danh tr c l i mà c n ph i ki m ch cao sang cho con n ng
a. Thím ch mu n sui gia thu c nhà hi n c, nàng dâu có n t na, bi t tr ng l
5
nh Phúc L i nào
6
www.hobieuchanh.com
ngh a, bi t quí ti t h nh mà thôi. Giàu hay nghèo u do m ng tr i, mà con thím ã
có c m ti n
s ng thong th mãn i, không c n ph i mong m i c y nh gia tài c a
làm chi n a.
Trong cu c làm sui, thím Xã C m nêu ra m y
u ki n d l m, mà xét l i thì
khó vô cùng, nh ng ng i g n n u ph i ch làm sui thì h không có con gái, ho c có
con mà con h không g p tu i hay là kém c h nh.
i nào ch nào c ng v y d vì
mà ki m
c m t nhà g m v a cha m n hi n l ng v a con gái bi t tr ng ti t
nh.
i cái khó ó mà trót hai n m nay thím Xã không ành b ng ch nào h t.
Cùng th r i thím m i mu n dóng ý con coi nó có c m tình v i gái nào không r i thím
li u nh.
t hôm, m con ng i nói chuy n thím Xã bèn nói v i con:
- N m nay, con ã 19 tu i r i, còn vài tháng b c qua hai m i tu i.
n tu i
y lo v cho con c ng v a. X a rày, má có ý h i coi có ai x ng v i con hay không.
Ng i ta có ch vài ch mà má không ng b ng.
- Má tính c
i v cho con làm chi g p v y má?
- Ba con không còn. Má ch có m t mình con, ch không ph i nhi u a. Má lo
i dâu
may nó sanh con mà n i nghi p tông môn. ó là m t nhi m v c n thi t
a má, b i v y con l n r i má ph i tính ch sao con.
- , má lo cho con có ng i n i nghi p tông môn theo ý ó thì con không dám
cãi l i má. Nh ng riêng v ph n con thì con trong nhà h h v i má c ng
vui
ch ng c n ph i c i v . Con có v , bi t nó có hi p ý v i m con mình hay không. N u
nó ngh ch thì trong nhà h t m m n a.
- Thì má ki m ch hi n c mà c i cho con ch c i gái th t giáo làm chi mà
nó ngh ch. Má h i thi t con, thu nay con c m tình v i m t cô gái nào hay không?
- Th a, không có. Con ch a h
ý
n vi c v ch ng.
- L n r i, con ph i
ý ch , Quân t chi o t o oan h phu ph . V ch ng
là m i o u tiên c a ng i quân t . Ph i có v ch ng m i t o ra cha con, anh em,
tôi chúa
c.
- Con th a thi t v i má, công n má nuôi d y con n ng n quá. Con ch a n
áp
c chút nào, con mu n
t t c lòng kính yêu c a con cho má. N u con có v
thì con ph i chia s t s kính yêu ó cho v v i cha m v , là ng i ch a có n ngh a
gì v i con h t. T i nh v y nên con không tính t i vi c c i v .
- Con ngh nh v y sao ph i. Trong s kính yêu, ai có ph n n y, ch âu ph i có
r i con m c yêu v , con h t yêu má, hay là con ch c kính cha m v , con h t kính
má. ã bi t v ch ng là ng i d ng, thu nay không quen bi t nhau, nên ch a có c m
tình c m ngh a chi h t. Nh ng ai c ng v y, h c i v r i, v ch ng chung s ng v i
nhau trong m t nhà l n l n gây c m tình, r i có chung c c chung lo v i nhau, còn gây
thêm c m ngh a n a. Lâu ngày ch y tháng, tình ngh a n ng d y, v ch ng m i
i
i nhau, t o ra gia ình, sanh con
cháu mà n i nghi p cho t tiên.
má nói l i
cho con hi u. Ngày cha con m t con m i
c có 3 tu i, còn má 26 tu i. Cha con
i cho má ba nhi m v h t s c n ng n : m t là thay th cho cha con mà ph ng t cha
6
nh Phúc L i nào
7
www.hobieuchanh.com
ông bà, hai là nuôi d y con và t o h nh phúc cho con an vui trong i s ng c a
con, ba là gi s nghi p
truy n l i cho con h ng. V nhi m v th ba má làm
vuông tròn, má còn làm l n thêm g p ba l n h i tr c. V nhi m v th nh t còn tam
nham ch a d t khoát, con ph i c i v sanh con ng ti p theo mà ph ng s ông bà,
i nghi p cho cha, má có s ng hoài
c âu mà làm vi c ó. Còn nhi m v th nhì
a, ph i c i v
ng gây h nh phúc cho con tr c khi má ch t ch .
- N u con ph i c i v cho má tr n ngh a v i cha, thì d u mu n d u không con
ph i ch u con không dám th t thoát. Má bi t ng i bi t i h n con, v y má coi ch
nào nên, h má ch u thì con ch u, con không kén ch n chi h t.
- Con nói nh v y thì
hi n c m i ch u làm sui.
th ng th ng má li u. D u th nào má c ng ph i l a nhà
Cách ít ngày có m t ng i bà con v i thím Xã C m qua ch C n Giu c có vi c
riêng. Ng i y bên R ch ào, là ch t ph c a thím, nh n d p m i ghé th m thím.
Thím t ý mu n ki m ch làm sui. Ng i y m i ch ông H i
ng Mai trên R ch
Ki n, mà nói hai v ch ng ông h i ng l i n m m i tu i, v n là ng i hi n c, có
nhà c a t t v i m i m y m u ru ng ch không ph i giàu l n, song có ba ng i
con, m t trai hai gái. Ng i gái l n có ch ng làm vi c trên Saigon. Ng i trai k ó có
r i c ng làm vi c trên Saigon. Bây gi còn ng i con gái út, tên Tr n Th Oanh, l i
18 - 19 tu i, theo ch h c m y n m. T h i n m ngoái m i em v nhà h c n công
và h h v i cha m .
Thím Xã nghe nh v y có ý m ng, m i c y ng i bà con ó dò h i ng làm
mai c i cô Oanh cho
ng ngh vì hai tr tu i xê xích v i nhau, l i sui gia coi c ng
ng. Ng i bà con v nhà r i b a sau lên R ch Ki n nói chuy n làm mai. Hai v
ch ng h i ng Mai b ng lòng cho thím Xã C m n coi cô Oanh.
Thím Xã C m th y b n c a ông h i ng Mai thì thím v a ý; h i th m ng i
ta thì ng i ta nói nhà ó không giàu nh ng hi n c. L i cô Oanh nh h n
ng
t tu i và t ng m o không có ch nào chê
c. Thím Xã C m v nhà h i ý con,
thì
ng nói m li u nh th nào t ý m , ch chàng không chê khen chi h t. Thím
Xã C m m i c y ng i bà con làm mai m i giùm v ch ng ông h i ng qua nhà ch i
cho bi t. Không hi u àng gái bàn tính v i con l nào mà h n m t tháng m i tr l i
i ông mai ch u qua coi nhà àng trai. Ông Mai m n xe r c v ch ng ông h i ng
quan nhà Thím Xã C m n m t b a c m r i v ch u g con.
Tháng 11 n m ó cho i l h i r i qua tháng 2 n m sau,
ng
c 20 tu i r i
thì cho làm l c i. Nhà s n c m ti n d d , l i có m t a con mà thôi, thím Xã C m
làm ám c i h n hòi, nhóm h ãi ng linh ình, s m l v t v i n trang
h t, l i
n xe h i i r c dâu r n r n.
ám c i xong r i, khách v h t, ã d n d p l i yên n i, thím Xã C m l s c
c vui m ng, bà con chòm xóm c ng u ngó th y.
ng th y m vui chàng c ng vui. Nh ng v ch ng n v i nhau
cm t
tháng chàng nh n th y tánh ý c a v chàng không gi ng tánh ý c a chàng chút nào
t. Chàng thì gi n d , ôn hòa không se sua, a an t nh; còn cô Oanh thì câu mâu, nóng
y, a lòe l t, thích Saigon ng vui ch i. Trong m y tháng sau cô l i than ch n
thôn quê bu n b c cô ch u không
c. Cô súi chàng lên Saigon ki m vi c xin i làm.
7
nh Phúc L i nào
8
www.hobieuchanh.com
Chàng nói nhà có hai m con, không th nào chàng b m mà i ch khác
c.
âu c ng v y h m vui thì chàng vui, ch chàng không
c phép tìm vui riêng mà
m hiu qu nh. Ngôn ng c a chàng thi t thà mà rõ ràng d hi u, th mà cô không
quen nghe, nên cô không th u ý ngh a r i cô bu n, c l ng l nh ng i th t v ng.
Lâu lâu,
ng c m th y tánh tình c a v ch ng chàng khác nhau nh tr ng v i
en, thà lìa nhau ai i
ng n y ho c may m i g p h nh phúc
c mà h ng ch
chung ch hoài thì c hai u th m s u au kh , không vui s ng gì.
Nhi u khi v i v R ch Ki n th m cha m ít b a,
ng mu n bày t n i lòng
a chàng cho m nghe. Ng t vì chàng c th y m vui m ng c i
c v t t cho
con m c ng dâu khoe dâu, nói chuy n v i bà con chòm xóm m không ng t hãnh
di n ng i khen dâu là con nhà hi n c, chàng s nói ra r i m bu n m lo ch không
ích gì, b i v y chàng ph i ng m mi ng c n r ng mà ch u.
Cô Oanh dòm th y m ch ng t ng tiu quí tr ng còn ch ng thì nh n nh c chìu
lòn, cô lên n c l n t i hi p ch ng; cô i Saigon th ng hoài h mu n i thì th a cho
ch ng hay nói i th m ch th m anh r i cô i, không k t i ch ng, có khi cô i
ng t i n m b y b a.
Có ch ng
c n m sáu n m cô Oanh ã quen thói khinh r ch ng, r i cô l i còn
sanh tánh ghen tuông h n u v i ch ng n a.
ng bu n quá ch u h t n i, nên m t êm v
i m , s gia o không yên.
i Saigon, chàng
nhà th than
Thím Xã C m bây gi ã g n 50 tu i r i, l i làm sui v i ông h i
làng xóm g i là bà Xã ch không kêu b ng thím nh h i nh v y n a.
ng, b i v y
Bà Xã C m nghe con than phi n bà m i an i, khuyên con ng bu n. Bà nói
Oanh còn nh t nhiên hay nh anh nh ch , nh m nh cha, ham n m c lòa lo t, a
xem hát và d cu c vui, i trong ít n m nó sanh con, nó ham con nó thu n n t r i nó
ôn hòa c ng nh ng i khác.
ng nghe m nói nh v y, chàng nh m d y con trai c i v ch ý sanh con
n i nghi p cho t tiên, ch không có m c ích nào khác. Chàng không dám cãi v i
s m lo bu n nên không dám nói nhi u n a. T ây chàng quy t c m lòng ch u
kh
cho m kh i bu n. Mà chàng c ng xem v
trong nhà nh cái c i xay lúa, hay
là cái c i giã g o nên v mu n i ch nào, mu n làm vi c chi thì chàng c ng không
thèm ý n. Chàng c tâm làm cho m vui lòng mà thôi. Chàng k v nh cái máy
úc con, vì m , vì tông môn nên chàng ph i lau chùi s n sóc cái máy v y thôi d u
máy có tr c tr c làm cho chàng ph i nh c lòng, chàng c ng ph i ráng mà ch u, không
n than th n a.
Té ra
ng n v i v trót 19 n m, chàng ph i ch u au lòng b c trí không
bi t bao nhiêu mà k ; m y n m sau chàng au kh quá n sanh b nh, r i m i 39 tu i
mà chàng ch t, không
l i cho m già m t a cháu n i nào h t, mà trong kho ng
i s ng ó chàng c ng không
c n m tình sâu ngh a n ng c a o v ch ng chút
nào h t!
Th m thay!... T i nghi p quá...
8
nh Phúc L i nào
9
www.hobieuchanh.com
i nghi p cho m t góa ph còn tr tu i mà bi t noi theo phong hóa c truy n,
ch ng ch t lo th ti t d y con và k nghi p cho tông môn nh ng vì thi u sáng su t và
thi u kinh nghi m v
ng i nên nhi m v không
c vuông tròn.
ng t i nghi p cho m t nam nhi bi t nâng cao ngh a hi u o, áo áo th cha
kính m , n th ph n hi n lành nh ng vì không bi t t tr ng, không dám c ng
quy t nên i s ng v ch ng không có
u ki n mà xây nên h nh phúc l i
cho
h ng.
sai
Mà th t nhi u khi h a là ngòi c a ph c. V y
xem coi bà Xã C m có bi t i
ng mà h i ng hay không, r i bà li u l nào mà chuy n h a v i ph c.
Bu i chi u ó, n c m s m r i, bà Xã C m bi u ông ba Tào, là ng i làm
n cho bà, b ng m t ch c ng n b u bí ng ã lên cao r i em ra mà t vào cái
gi ng ông ã cu c và vô phân d c theo hàng rào phía tr c sân. Bà ng mà ch cho
ông ba Tào t b u cho ngay hàng, có con Cát 15 tu i, là cháu ngo i c a ng i tá
n
d i M ng Gà, bà em c m con nó v bà nuôi c ba n m nay, nó x n b n theo m t
bên bà mà ch i. Th y ông ba Tào ã t lên gi ng
c hai ng n b u r i, bà bi u con
Cát vô l y cái lon l n múc n c em ra ng bà t i g c b u cho im t. Bà d n ông
Ba h
b u t r i ngày mai ông ph i lo n cây trâm b u cho s n ng ch ng b u
t u bò, thì làm giàn co nó leo, c m cây giác giàn vô trong sân thì xuôi theo ng n
gió ch ng b u bò m i m nh.
Bà
ng ng nói láp dáp, thì ông Lê i Th ng, làm hi u tr ng tr ng C n
Giu c h n 20 n m. Ông m i h u trí ch ng m t n m nay, th y tr i mát ông i ch i,
nh n ti n b c ông ghé th m bà Xã.
Bà th y ông b
c vô sân bà l t
t chào h i:
- Tôi kính chào c u
c. Hôm n tôi có m t chút chuy n tôi mu n h i c u. Tôi
sai tr qua coi có c u nhà hay không thì m
c nói c u i Saigon ch i v i con c
tháng nay mà ch a v . C u v h i nào v y?
- Tôi m i v h i s m m i. Lóng n y ch m nh gi i hay không ch Xã?
- M nh. Cám n. C u có hai ng i con mà hai ng i u d y h c, l i có ch ng
có v h t r i. Bây gi c u h u trí, c u th i ch i, kh i lo chi h t, kh e quá h ?
- D y h c m y ch c n m, tu i g n sáu m i r i, tôi
c phép ngh mà ch i ch
ph i làm hoài hay sao ch . Ru ng c a ch mùa n y trúng hay không?
- Khá. Nghe nói s nào lúa c ng t t
u h t. Còn
tc am
c
b n th nào?
- i! B có n m sáu m u có ngh a gì âu. B cho m n, l i mua lúa xa mãi m i
m ki m ít thiên2
n v y thôi. Mà nghe nói n m nay c ng d ch u.
- C u lên Saigon
ch i v i hai cháu, v y mà hai cháu
chung hay là
riêng?
- H i th ng Khoa m i
c c p b ng d y tr ng S ph m t H . T ngày nó
i v r i thì nó m n m t c n ph mà riêng, song c ng thu c m t
ng v i con
ào nên ch em nó c ng g n nhau.
- Ch c c u lên c u
2
nhà cô giáo ào.
100 gi
9
nh Phúc L i nào
- Không. Tôi
10
www.hobieuchanh.com
v i th ng Khoa.
- Con gái th ng hay lo c m n
gái, l i v i con trai?
c áo qu n cho cha m . Sao c u không
v i con
- V ch ng con ào m c i d y h c. Nó l i có con nh , nó m n vú nuôi cho bú
a bò. H v nhà con ào m c lo cho con nó. V th ng Khoa nhà ch không có i
làm. Nó m i tôi d i nó ng nó r nh nó lo cho tôi.
- C u có ph
c quá. Có con r i có dâu có r t t h t.
Ông
c h c Th ng th y con Cát b ng lon n c em ra cho ông Ba Tào t
c cho b u thì ông ngó nó trân trân r i ông h i bà Xã C m:
- Tôi nghe nói cách m y n m tr
ch nuôi, ph i cháu n y hay không ch ?
- Ph i. Tôi em m con nó v
c ch có em m t
a con nh c a tá
i
nv
v i tôi ba n m nay.
- Tôi coi nó gi ng thi t ch à.
ng n
- Ai c ng nói gi ng, b i v y tôi m i em v tôi nuôi ó. M i c u vô nhà, vô
c nói chuy n ch i.
Bà Xã i vô nhà. Ông
c th ng th ng theo sau, m t ngó m y n c tr u tr ng
bên chái nhà, lá vàng khè, r i ngó ám rau th m tr ng k ó t t t i dày b t.
Bà kéo gh m i ông
c ng i t i bàn gi a, bà kêu ng i trong nhà bi u ch
t bình trà m i mà ãi khách, r i bà ng i trên b ván gõ l n ngang ó têm tr u mà
n.
Ông
c h i bà Xã:
- Cô hai v bên R ch Ki n m y n m nay cô có hay qua th m ch hay không v y
ch Xã?
- ã l y ch ng khác r i còn tình ngh a gì mà th m vi ng.
- Có ch ng khác thì có ch . Làm dâu ch ã g n 20 n m, d u ch ng ch t, không
có con, c ng ph i ngh chút tình x a ngh a c coi m i
c ch .
- Ng i ta có ph i nh mình v y âu c u c. Thi t tôi l m ngay. H i tr c ai
ng khen nhà anh h i ng là nhà hi n c nên tôi m i nong n làm sui. Té ra con
dâu không bi t
u mà sui gia c ng ch ng ra gì h t. M y n m nay h nh t i thì tôi
i h n h t s c. Có v y m i bi t l i khen chê c a thiên h không nên tin, vì không
úng v i s th t.
- S p nh tôi nó g p cô hai hoài. Nó nói cô có m t
a con nh .
- Có con hay sao?
- Nó nói g p cô i ch i, có b ng
a nh ch ng quá ôi nôi.
- Tôi không hay có con. Tôi ch nghe nó tr v bên R ch Ki n ch ng vài
tháng r i có ch ng làm vi c theo v i ch ng trên Saigon. L y ch ng khác không thèm
nói v i tôi mà v ch ng anh H i
ng c ng không cho tôi hay. n nh v y thì tôi
hi u ng i ta ã d t tình ngh a r i, nên tôi không mu n bi t vi c c a ng i ta làm chi
a.
10
nh Phúc L i nào
-T ic u
11
ng vô ph
www.hobieuchanh.com
c quá m i g p v nh v y, h i nào mà phi n ch .
- Tôi c ng ngh nh c u v y. C u nh c t i
ng làm tôi m i nh ...
Bà Xã nói ch a d t câu thì cô Thâm, là m c a con Cát a gái b ng lon n c
t i b u ngoài tr c ó, tay cô xách bình trà, tay cô b ng cái tách, trong i ra cúi
u chào Ông
cr i
bình v i tách trà tr c m t ông. Bà Xã bi u: Rót trà ra i
con, rót m t tách cho ông c gi i khát .
Ông c li c m t nhìn cô thì th y m t thi u ph thôn quê, tu i ngoài ba m i,
c qu n lãnh áo bà ba l a en t ng m o y u
u, g ng m c sáng r nh ng hi n
lành. Cô rót m t tách trà r i xách bình i vô
trong gi , cô m i b ng gi bình v i
t cái tách n a em ra d a ô tr u ch Bà Xã ng i.
Bà Xã m i ông c u ng trà và nói: Tôi không bi t ch Vi t. T ngày
ng
thôi h c v
nhà thì tôi giao h t b ng khoáng ru ng t cho nó gi . Các t tá cho
n ru ng nó c ng coi làm. Nó có cái t cây riêng nên nó c t h t gi y t trong t c a
nó r i nó gi chìa khóa. N m nó b nh, l i n m b y tháng tr c ngày nó ch t, th a b a
nó không có nhà, nó ôm giao cho tôi m t cái gói, ngoài bao gi y và bu c dây k
ng ch c ch n, mà xin tôi c t giùm trong t s t. Nó nói gói ó là gói gi y t quan
tr ng v i b ng khoán ru ng t, ph i c t trong t s t m i kh i s m t. Nó l i d n tôi
ng cho ai l y gói ó n u r i nó ch t mà trong nhà có vi c chi b i r i, thì tôi m gói
y ra mà coi, trong ó nó có biên
m i vi c l i cho tôi hi u.
Vì tôi bi t tánh con tôi nó k l ng, b i v y tôi m i m t s t ra tôi c t cái gói
cho nó th y. Tôi không nghi ng
u chi h t, nên tôi không c n g n h i. Cách m y
tháng sau nó ch t, thì tôi bu n, ch không có
u chi r i r m. Chôn c t nó r i thì v
nó c ng còn bên n y g n m t n m, có bu n thì nó i v bên R ch Ki n, ho c lên
Saigon mà ch i, r i c ng tr v v i tôi nh th ng. Ch ng tôi nghe m y ng i trong
xóm th th nói v i tôi r ng con gái c a ông H ng ngh Thi t làm ru ng c a tôi
i M ng Gà nó không có ch ng, mà nó có m t a con gái ch ng 12 tu i, con nh
sao mà nó gi ng th ng
ng nh úc. Tôi nh h i tr c con tôi hay c i xe máy i
ru ng d i M ng Gà. Sau ó tôi mua ru ng d i ch Tr m cùng m t phía ó, nó
càng i th ng h n n a. Tôi phát nghi. Nó ch t r i không có con n u con nh ó thi t
là con c a nó, thì may cho tôi l m. Nh ng tôi không dám nói cho ai bi t. Tôi m n xe
tôi i th m ru ng, xu ng nhà v ch ng H ng ngh Thi t tôi g p
hai ông bà nhà
i a con gái ra rót trà cho c u c u ng h i nãy ó..
Ông
c Th ng ng c nhiên h i:
- Té ra cô h i nãy là m con nh xách n
c ra t
i b u ngoài sân ó sao?
- Ph i. Hai m con nó ó. Tôi th y con Cát thi t gi ng th ng con tôi quá, gi ng
bàn tay bàn ch n, gi ng m t m i, gi ng ti ng nói, gi ng t ng i, cái gì c ng gi ng
t th y. Tôi ki m chuy n nói v i m nó, tên Th m có ý d coi tánh tình th nào. Tôi
i ch ng nó làm ngh gì, nó có
c m y a con. Nó nói ch ng nó ch t,
l i cho
nó có m t a con gái ó.
- Nó th y ch xu ng ch c nó m ng l m h ?
- Không. Nó bình t nh nh th
ngh c ng v y.
ng, không ch n r n chi h t. V ch ng H
11
ng
nh Phúc L i nào
12
www.hobieuchanh.com
- Không nghi ch xu ng nhìn cháu n i hay sao?
- Không có. Tánh tôi dè d t, có ý i coi con Th m ho c cha m nó có m h i,
nói xa nói g n gì hay không. Té ra không ng , không ai ch u ló mòi gì h t.
- Ch c là v ch ng H
dám nói ch gì.
ng ngh ch n ch t thi t thà, s bà ch
n nên không
- C nhà t cha m xu ng n con u thi t thà l m. Mà c ch nh v y c ng
làm cho tôi s tôi nhìn l m nên tôi c ng không dám h môi. Tôi mu n em m con
con nh v
v i tôi ít ngày ng tôi d tình ý cho ch c r i s hay. N u ph i thì ch ng
nào nhìn c ng
c, không có chi g p mà ph i v i. Tôi m i than v i v ch ng H ng
ngh r ng,
ng tôi ch t b tôi hiu qu nh, êm hôm không có ng i h h mà gi i
bu n. Tôi mu n c y con Th m em con nó lên giùm tôi ít ngày, m thì giúp coi sóc
vi c trong nhà, còn con thì theo tôi lo l y tr u ch n c. Bà H ng ngh kêu con ra mà
i thì nó ch u i. Tôi m ng; tôi bi u gói áo qu n r i s n có xe i luôn v i tôi cho ti n.
t i nhà tôi nói tôi ki m ng i ph giúp trong nhà ch không nói chuy n nhìn dâu
nhìn cháu chi h t. M y a trong nhà ác nghi t, th y con Cát c theo nhìn ngó r i x m
xì v i nhau. Chòm xóm hay h c ng ch y l i h coi làm cho con Oanh là dâu tôi nó
ch b . Nó h i tôi r c quân n mày ó v làm gì?
- Cha ch ! Vô l
n th l n sao?
- C u c ngh mà coi. Tôi hi n lành h t s c. Tôi c ng th ng nó nhi u. Ch ng
nó ch t ã g n làm tu n giáp n m. Nó c
ây v i tôi. Tôi có ý m ng, t ng nó b t
ch c g ng c a tôi, th ti t th ch ng. Tôi tính ch ng tôi qua i thì s nghi p c a
tôi nó th a h ng ch ai vô ây mà giành v i nó
c. Nó không c i giá, c th ti t
mà ph ng t ông bà bên ch ng, h ng huê l i mãn i. Tôi c ng có tính n u mãn tang
mà nó mu n l y ch ng thì tôi c ng s bi t ph i v i nó, tôi giúp cho nó l p gia ình
khác mà s ng v i c nh i thong th , sung s ng v i ng i ta. Ví d u nó bi t con Cát
là con c a ch ng nó thì nó th a v i tôi r i r c con nh em v nó nuôi m i ph i. Nó
không bi t làm nh v y. Mà tôi em v ch tôi ch c ng không nhìn nh n con cháu gì
t, sao nó l i dám m ng tôi. Thi t rõ ràng là con nhà thi u d y. Tôi hi n nh Ph t mà
nghe cái gi ng nó nói tôi ph i n i gi n. Tôi tái s c mà nói v i nó nh v y: Con giàu
y m i mà con g i ng i ta là quân n mày? D u ng i ta làm m n mà l y ti n
công, con c ng không phép khinh r ng i ta nh th . Hu ng chi ng i ta là con cháu
a m t tá
n, có ch c v chút nh trong làng, má c y lên giúp mà coi sóc vi c nhà
ch không ph i m n. Sao con dám nh c m ng i ta. Con ng có d i nh v y,
thiên h h ghét ch không ph i h khen hay h s âu. Trong nhà n y má làm ch ,
má mu n s p t th nào thì t ý má. Con l y quy n gì mà ng n c n má
c... Má
m bi t t rày s p lên con không
c nói ng t i m con c a nó n a, mà c ng
không
c vô l v i m i ng i trong nhà c a má .
- Ch cho cô bài h c nh v y thì hay l m.
Th y tr i s m t i, Bà Xã kêu ng
i trong nhà lên èn r i bà nói ti p:
tôi nói h t cho c u c nghe. Con Oanh nghe tôi qu n ng, nó m c c hay
là phi n gi n không bi t mà nó ngoe ngo y b i vô bu ng khép c a l i. Chi u nó
không thèm ra n c m. Sáng b a sau có chi c xe ng a qua u tr c sân. Nó sai i
kêu h i nào tôi không hay. Nó ra th a v i tôi cho nó v th m ba m ít b a. Tôi và
12
nh Phúc L i nào
13
www.hobieuchanh.com
t l y m t tr m ng b c cho nó i. Nó nói nó có ti n, nó không thèm l y, nó cho
ông Ba Tào vác giùm cái g ng c a nó em lên xe r i nó i. Tôi vô trong bu ng nó
tôi coi, thì
c áo qu n c a nó không còn th gì h t. Tôi ch c nó gi n tôi nó i luôn.
Thi t qu làm tu n giáp n m cho th ng
ng nó không v mà sui gia c ng không có
ai qua. Cách ít tháng tôi nghe nó có ch ng khác tôi c i, c i cái d i c a nó, mà thi t
tôi c ng phi n, tôi không còn k nó là dâu c a tôi n a. M con con Th m v i tôi
ng xong. M con thi t thà, nh nhoi, hi n lành, m thì lo coi sóc vi c trong nhà, con
thì theo h u tr u n c cho tôi, không ham mu n, không òi h i th chi h t. Vì v y tôi
i may
hàng l a cho b n. Tôi bi u n c m chung v i tôi cho vui. M i tháng tôi
cho m con nó v th m ông H ng ngh , có i ch c ng ghé th m, ba n m nay m con
nó v i tôi m m l m. Chúng nó không nói, mà tôi c ng không h i
u chi h t.
Không có r c r i v ru ng t hay gia o nên tôi quên l i c a th ng
ng nói, khi
nó giao gói b ng khoán cho tôi c t. Mãi n hôm tr c ây ng i làm dây ru ng c a
tôi x m trong b ng i ta l n ranh sao ó m i qua làng mà th a.
u H ng Hào qua nói v i tôi xin cho tôi b ng khoán s ru ng ó ng bi t
ranh r p mà phân x . Tôi m t s t em gói b ng khoán ra a cho c u mà l a vì tôi
không bi t ch nên không bi t b n nào thu c v s
t nào. C u H ng Hào m ra thì
th y m t phong th , còn niêm kín, n m trên ch ng b ng khoán. C u c m coi mà a
cho tôi mà h i: Có l i tr i c a anh
ng
l i cho bà ây. Anh ch t ã m y n m
i, sao bà ch a xé bao th ra mà c? . Tôi ch ng h ng. C u H ng Hào m i c
y hàng ch biên ngoài cho tôi nghe nh v y:
i tr i c a tôi l i cho m tôi. Khi
tôi ch t r i thì m t mình m tôi
c phép xé th n y mà coi, ch v tôi không
c
phép xé .Tôi c m ng quá. Tôi l y phong th c m trong tay mà suy ngh .
ng Hào ng i so n b ng khoán mà coi. Tôi m n xé bao th mà m m c u
c giùm. Mà tôi s con tôi nói chuy n m con, con Cát ây ch không có gì l .
Chuy n ó không cho ng i ngoài bi t. Tôi tính b a sau tôi em qua c y c u c tôi
nghe. H ng Hào coi b ng khoán xong r i c u tr l i cho tôi mà i v . Tôi s p mà r i
gói l i t t , r i i l i trong t . Tôi bao th c a con tôi lên trên mà c t luôn. Sáng
a sau tôi sai m t a qua h i coi có c u
c nhà hay không. M
c nói c u i
ch i trên Saigon ch a v . Tôi c t cái th h m nay, không mu n m n ng i trong
xóm c, s h bi t gia o c a tôi r i h d ngh . Bây gi tôi m i m t s t. V y sáng
mai tôi m tôi l y em qua m n c u
c c giùm cho tôi nghe coi con tôi nó nói
làm sao.
Ông
c Th ng nói ông không em c p m t ki ng theo. D u có th bây gi
ông c c ng không
c. Hu ng chi
ng ch t ã b n n m r i m i hay có chúc
ngôn.
tr thêm m t b a c ng không h i gì. L i ch c
ng ch i vi c m con con
Cát. Mà m con nó ã trong nhà n y r i thì có chi âu mà lo g p.
Ông
c nói r i ông ng d y cáo t mà v . Bà Xã kêu ông Ba Tào bi u a
giùm ông c t i c u. Bà h n ngày mai n c m s m m i r i em th qua. Bà a ông
c ra t i sân r i
ông i v i Ba Tào. Bà ng suy ngh , n ông bà Tào tr v m i
vô nhà.
13
nh Phúc L i nào
14
www.hobieuchanh.com
2. NH N TH Y L I TH I
Ông Lê i Th ng,
c h c h i h u, nhà ngói ba c n, vách ván sau có m t
cái nhà b p chón hón; cu c nhà tuy không
s , song có v th nh th i, vui v , n m
a công l Saigon xu ng Gò Công. T ch C n Giu c l i ó ch ng vài tr m th c.
Trong nhà bàn gh t ván t m th ng nh ng nh s p t, khéo léo nên xem c ng p.
Tr c c a có ch a m t cái sân vài th c, theo mé l có óng cây làm hàng rào, d c
theo ch n rào có tr ng bông rau d a, bông
chen bông tr ng tr h ng ngày, không
mùa m a hay mùa n ng. êm tr ng nh c gh
ngoài sân mà u ng trà àm o
ng
c th ng th c ít nhi u thú phong l u.
y h c h n 30 n m, tuy l ng b ng không nhi u, song nh ông
c siêng
ng, bà c ti n t n, v ch ng bi t ráng ch u c c lúc tr tu i ng an vui tu i già, b i
y có m t a con gái v i m t a con trai thì ch m nom nuôi chúng n h c ng
chúng nó l p thân mà bay nh y theo i, l n l n t o c a nhà ng n cho m êm, r i
còn s m
c m y m u ru ng có s n c m áo mà
nh t.
n m t n m nay. Ông
c h u trí, hai con ã làm giáo viên có gia th t xong
i. Ông
c r nh rang th ng th lên Saigon ch i v i hai con,
bà
c nhà
ch m nom ru ng t c a nhà, có m n m t a gái cho bà sai khi n.
Y nh l i Bà Xã C m h n v i Ông
c Th ng h i hôm, s m mai n y, g n 10
gi , Bà Xã che dù i qua nhà Ông c ng c y ông c t di chúc c a con. Th y Bà
Xã b c vô thì bà c vui v chào m ng, bà m i l i ván n tr u, bà nói Ông c i ra
th m ch ti m thu c b c ngoài ch , ông có d n n u Bà Xã có qua s m thì m i bà ng i
ch i ch m t chút ông s v .
Hai bà h i th m nhau v s c kh e, r i b t qua chuy n mùa màng, v a nói t i
con thì Ông c v ông b c vô, làm cho hai bà ph i t ngang câu chuy n.
Ông
c bi t nhi u chuy n v tâm s c a
ng, nh ng thu nay ông không
dám h môi. H i hôm nghe
ng có vi t l i tr i mà l i cho m thì ông có ý mu n
bi t coi
ng tr i v chuy n nào, b i v y v a th y Bà Xã thì ông li n h i có em
theo phong th hay không. Bà Xã m cái kh n l y a cho Ông c m t phong th to
n l i n ng. Ông
c l y làm l . Ông châu mày
phong th trên ván, day qua cái
bàn l y c p m t ki ng mà mang r i kéo cái gh
d a mé ván mà ng i gi a hai bà.
Ông c m bao th mà xem thì có th y hàng ch y nh l i Bà Xã nói hôm qua. Ông v i
y con dao n tr u r c m t phía k l ng, r i tra ba th gi y t , m t s p th vi t tay,
t t khai sanh v i b n sao án Tòa. Ông
khai sanh v i b n sao án Tòa m t bên.
Ông c m s p gi y mà nói: C u
ng
gi y t gì nhi u quá v y không bi t, tôi c
c th tr c cho ch nghe r i s hay. Tôi c ch m ch m ng ch nghe rõ ràng .
Ông
cm i
c:
Th a má,
Con th
ng nghe ng
i ta nói : con là máu th t c a cha m
14
.
nh Phúc L i nào
15
www.hobieuchanh.com
Theo ý con, ch a g m h t ý ngh a
máu th t, v a là tâm h n c a cha m
p thiên ý, m i kh i thi u sót.
y
v
a con. Ph i nói: Con v a là
. Nói nh v y m i trúng chánh ngh a, m i
Riêng v ph n con, lúc con v a m i bi t i bi t nói, thì cha v i theo ông theo
bà, nên con ch a hi u tâm h n c a ng i cha nh th nào. Có m t mình má
i v i con t ngày ó cho n bây gi , ch ng nh ng má chung s ng v i con,
má ch m nom d ng d c con h ng ngày, mà má còn rèn lòng m trí, h ng
n ý chí, ung úc tánh tình cho con luôn luôn, b i v y t khi con l n lên thì
con c m th y con v i má tuy phân làm hai thân th nh ng s ng chung m t tâm
n rõ ràng. H má vui thì con vui, h má bu n thì con bu n, h má lo thì con
lo, h má mu n thì con c ng mu n, y là lúc má mu n c i v cho con. Mà con
du d không mu n c i v , ch ng l con tính trái ý má. Con du d là t i nh
y: con s ng i v không h p th chung m t giáo d c nh con, thì không th
có m t tâm h n gi ng nh tâm h n c a m con mình
c. C i ng i v
chung m t nhà, ph i mãn i, n u v ch ng tánh ý khác nhau thì hòa khí
trong gia ình tiêu tan, r i cái vui thu nay hóa ra cái bu n, bu n cho con mà
bu n lây cho má n a, tình c nh nh v y con làm sao mà ch u n i.
Má m i c t ngh a cho con hi u, má nói: Quân t chi o t o oan h phu
ph v ch ng là o u tiên c a con ng i. Ph i có v ch ng r i m i có cha
con, anh em tôi chúa, b ng h u r i m i thành gia ình, tông t c, xã h i mà duy
trì gi ng nòi, ki n thi t qu c gia.
o v ch ng là o tr ng h , không ph i
ng v s ôm p, s vui ch i, mà chánh nó h ng v s sanh con
n i
nghi p tông môn và ph ng t t tiên. C i v mà bi t ch tâm v ý ngh a cao
th ng ó, thì m c d u ban u v ch ng khác tâm h n, nh ng chung s ng lâu
ngày, có chung c c chia vui v i nhau, th i gian s gây c m ngh a c m tình, r i
tâm h n bi n chuy n c i hóa l n l n, t nhiên s
u hòa nh t tâm nh t c.
Thu nay con kính má nh tr i bi n, con xem l i mà d y nh thánh ngôn, b i
y nghe má c t ngh a con li n xuôi theo, cho má d t i coi v . i qua R ch
Ki n v , má r t hài lòng, má nói nhà sui hi n lành t t , con dâu h p tu i, d
th ng; má h n h vui lòng, làm cho con c ng vui m ng nh má.
Té ra c i v v v i nhau
c ít ngày, con c m th y v ch ng con khác nhau
nh tr ng v i en nh tr i v i v c. Cái mà con lo ng i tr c ó, nó ã hi n ra
tr c m t. Con b t u s
i s ng c a con là chu i ngày s u th m n n n.
Con mu n bàn l i v i má. Ng t má ang vui m ng,
ng yêu dâu,
ng c ng
dâu, n u nói ngay ra con s làm cho má m t vui nên con ph i ôm lòng ng m
mi ng.
n ch ng v con h n u ta bà thái quá, con ch c má c ng bu n nh con, nên
con m i dám th than chút nh v i má coi má có li u l nào mà c u h nh phúc
a nhà hay không. Ch ng dè má l i khuyên con ph i l y o trung th mà c
, ch ng nên g t gao c ch p. Má nói v con còn kh , nên nó hay nh anh
nh ch , m cha, ham vui ch i chút nh. Trong m t hai n m có con r i, nó ham
con, th ng con, nó s thu n n t, r i ni m v ch ng s êm m an vui.
Nó không sanh con, mà nó l i sanh t t!
15
nh Phúc L i nào
16
Con xin má hi u giùm cho con. Làm ng i, nên thu
không nên thu t vi c x u. Làm b n ch ng xa nhau
Vì tâm h n c a con nh v y nên má khuyên con n
i, con không dám trái ý má, mà c ng không n k
nghe.
www.hobieuchanh.com
t vi c t t c a k khác, ch
ng nói vi c x u cho nhau.
nh n mà ch thì con vâng
t i l i c a v con cho má
Con n nh n
c, mà con không b d t cái bu n
c. Cái bu n c l n qu n
trong u óc con hoài, nó làm cho lòng con sanh chán n n, vi c nào con c ng
chán h t. T ó con coi v con nh m t cái c i xay lúa. Con c n dùng nó ng
sanh con n i dòng, ch không tình ngh a chi h t, c ng nh thiên h c n dùng
i xay cho ra g o, d u
nó n m nghênh ngang ch t nhà gai m t c ng ph i
ráng mà ch i.
Con th a thi t v i má, lòng con tràn tr o não, b m d p ê, con m i c m th y
àn ông con trai c i v , ch ng nh ng là ki m ng i giúp tay
sanh con n i
dòng mà thôi có l còn có ý ki m m t ng i b n ng thinh ng khí ng si t
tay k t cánh mà dìu d t nâng
nhau
i trên
ng i cho v ng b c, khi
sung s ng thì chung vui khi au kh thì chia bu n v i nhau, dám hy sinh t t c
vui s ng chung s ng v i nhau, bi t phú thác t t c m ng v n b i b tình
yêu v i nhau.
Ng i v con c i ây nó không ý giúp cho con có tr n i dòng mà nó c ng
không ngh t i s vui bu n chung vui v i con. Trái l i, v con nó mu n i riêng
t ng ,
cho con i ng nào t ý con. Má khao khát cháu n i, còn con tìm
ki m tình yêu. Má không th a mãn, mà con c ng th t v ng. Con bu n nên t i
ngày con ki m ch thanh v ng ng i câu cá gi i khuây. Th n m chúa nh t con
th ng g p v ch ng th y giáo Hi n bên ch c ng thích i câu cá nh con.
p làm quen nói chuy n v i nhau vài l n thì con c m th y v ch ng th y là
t ôi b n i thu n hòa êm m v i nhau h t s c, mà i v i con c ng ng
tình hi p ý n a. ng thinh t ng ng, ng khi t ng c u, th y giáo Hi n m i
con qua nhà th y ch i. Trong nhà th y có cô giáo H ng
u mà i d y h c.
i g p cô l n u, nói chuy n v i nhau m t lát, thì con th y con v i cô
ng gi ng tánh ý nhau, ôn hòa, thành thi t, a thanh t nh, ghét lòe l t, tr ng
danh d , ham ngh a nh n.
ch ng th y Hi n m i con b a chúa nh t qua s m ng hi p nhau i xu ng
mi t d i câu ch i, tr a v nhà th y n c m r i ngh m t lát r i x i câu n a.
n n y có cô H ng i câu. Hai cô u vui v , hay nói chuy n, h
c cá thì
ng la om sòm, làm cho con
c tham d cu c vui thanh nhã l i thân yêu,
mà t ngày con có v con ch a h
c th ng th c.
n c m tr a v i nhau, con l i
c d m t b a n vui thân yêu n a, làm
cho con c m h t s c. V th y Hi n h i th m gia o con. Cô nói chúa nh t cô
hay i Saigon, cô th ng g p v con, cô khuyên con ch ng nên v i Saigon
t mình, cô khuyên nh v y, ch không có nói vi c gì ph m n danh giá c a
con; nh ng con hi u ng m l i khuyên y ch a nhi u n ý quan h . Con xúc
ng, con nh tâm s c a con, con bu n n a n c m t, con m i than th n i
lòng tê tái c a con cho v ch ng th y Hi n và cô H ng nghe. C ba ng i u
16
nh Phúc L i nào
17
www.hobieuchanh.com
i nghi p cho thân con có
u ki n mà s ng gi a an vui thanh thã, nh ng
vì x u s nên c nh i th th i t t t i hóa ra c nh i u s u en t i.
i câu bu i chi u, cô H ng l a ch ng i g n con ng nói chuy n. Cô ki m
i an i cho con d ng nh ki m ph ng pháp c u ch a tâm b nh c a con.
Con
ng mang ch ng a s u a c m,
c nghe cô thi u n thi t tha khuyên
, t nhiên con c m tình m n ngh a, r i ng i có b nh v i ng i ch a b nh
phát ra yêu nhau, yêu v i m t tình yêu n ng nhi t say s a, gái quên l ng ph
ti t trinh, trai h t s
o nhà gai góc.
Con v i cô giáo H ng g n nhau m i có m y tháng mà ã th thai. Cô h i tâm
mà ngó t ng lai, r i cô h i h n, h i h n c c
m. Bây gi con m i t nh gi c
mà th y b c
ng c a con lén i v i cô ã bít l i, không có ng ra. Con gi t
mình, con c ng h i ng , m t lo danh giá cho ng i con yêu mà con l i báo h i,
hai lo o nhà con r c r i, không bi t x trí th nào cho vuông tròn.
Không nói cho con bay, cô H ng làm n xin i d y x khác ng tránh
ti ng th phi. ng th i cô c ng lánh m t, không cho con g p
c n a.
Không hi u ai t c m ch v i v con, mà m t b a th b y nó i Saigon r i sáng
chúa nh t nó tr v , nh ng ng i xe ò i luôn qua ch . Vi c n y sau th y Hi n
thu t l i con m i hay. Th y nói v con l i nhà th y, có d t theo hai ch àn bà
t mày d t n l m. Nó b c vô h i có con qua ây hay không. Th y Hi n nói
không có, nó h i cô H ng và xin kêu cô ra cho nói chuy n. V a th y m t cô
ng thì nó làm d , v a m ng ch i, v a xông vô mu n ánh ng i ta, c ch
nh hàng tôm hàng cá. May nh có th y Hi n ng n c n nó ánh không
c.
Nó c ch i quân trôi sông l c ch dám n ây gi t ch ng nó. Nó xúi hai ch
h c a nó vô s n tóc cô H ng. V ch ng th y hi n nh nh can gián nó
không bi t nghe, l i m ng luôn v ch ng th y ch a
m ng n ti n u.
Th y Hi n n i gi n không thèm k ph i qu y gì n a. Th y xô h t b n nó ra sân.
Nó ra ng ngay c a kêu tên cô H ng mà ch i, bi u ph i ra cho nó s n tóc
và l t qu n. Chòm xóm l i coi, ai c ng b t bình. Có ng i khuyên can mà c ng
có ng i n i cáu, bi u cô H ng ra, coi ai dám làm gì thì làm, có c xóm ây
cô s gì. Cô ra th coi ai l t qu n ai cho bi t.
Có m t anh ánh xe ng a, có tánh h o h n, anh th y v con làm phách n hi p
cô H ng là ng i t t thi t thà, anh d n lòng không
c. Anh b c l i m
t v con mà nói: Cô mu n ánh l n thì ánh v i tôi ây ch cô giáo y u
i thi t thà, kéo c b y t i c a om sòm có gi i gì âu. Cô nói ng i ta gi t
ch ng cô, gi t h i nào? Cô b t
c hay không mà dám nói? Mà cô có ngu d i
hay là cô có l y trai, ch ng cô h t yêu cô n a, nó i ki m tình yêu khác, thì cô
ph i xét mình mà h th n, ch sao cô l i ch i ng i ta? Cô ng có c m
ti n r i mu n nh c m ai c ng
c. H ng bình dân n y bi t tr ng ng i hi n
dám tr k d , ch không ph i nh cô có c m ti n coi thiên h nh r m nh
rác v y âu. Cô th ánh ch i tôi i r i cô s bi t s c dân C n Giu c n y
dám làm dám ch t v i ngh a l m, không khi p nh c nh cô v y âu. Cô còn
nói m t ti ng n a tôi m n li n cô ngay bây gi .
p nh trong ch áp l i coi chúng nó v tay khen r . V con m c c mà l i s ,
nên tái m t, ng nín khe. Hai ch b h c ng ghê, nên b c l i n m cánh tay
17
nh Phúc L i nào
18
www.hobieuchanh.com
kéo i. V con l m b m nói:
r i coi . Anh ánh xe ng a i theo mà kêu
i : Ê! Còn h m he h ? Tính c n tr m hay sao? Tôi làm n nói tr c cho cô
bi t: n u cô c n tr m thì tôi tr
a li n. Mà tôi tr
a tr c m t, ch không
thèm làm lén .
con ríu ríu l i b n xe ò r i cùng v i hai b h lên xe mà i Ch l n, h t
dám hó hé n a.
con náo ng bên ch , x u h h t s c mà con n m êm bên nhà con có hay
gì âu. May th y giáo Hi n vi t th , r i chi u t i th y sai m t a h c trò em
qua cho con. Con c th thì con b n r n tay chân, con vô mùng con khóc. Con
tình v i cô H ng g n n a n m con bi t con có t i l i v i gia ình nhi u.
Khi cô H ng có thai thì con n n n vì con làm h ti t gái mà con không tìm
c cách nào c u ch a. Thi t con s cái h u qu là i s ng t ng lai c a
con a nh s p sanh ra i con bi t làm sao mà b o b c d ng nuôi. Con
không dè cái h u qu c a v con nó gây ra ây n a, nó làm x u h cho nhi u
ng i quá, cho nó, cho cô H ng, cho v ch ng th y Hi n và luôn cho má n a.
Làm t ng b ng nh v y r i v con nó tr lên Saigon ch không có v nhà. êm
ó con mu n l y má mà thú t i r i xin má tha th và tính giùm cho con. Bi t má
m ngoài ván, con d m hai ba l n mà con không dám ra.
Con th n th c n khuya con ngh l i con s v con quá. N u nó có chút tình
yêu v i con thì con có c n ph i i ki m tình yêu nào khác mà sanh r c r i nh
y. Con ph i mang t i l i là t i nó thúc y con, ch không ph i t ý con có
bé v nh . V y con tính i v con v con k h t t i l i c a con cho nó hi u,
con nói tr ng ra tr c m t má, r i d u nó ch u hay không ch u con c ng l y má
mà xin làm hôn thú b c nhì v i cô H ng r i r c cô v v i mình, tr c con
u ch a danh giá cho cô H ng, ch ng cô sanh con, con nuôi d y a nh là
máu th t c a con. N u v con nó không b ng lòng nó tính l nào t ý nó. Con là
ng i Vi t, con
c h ng lu t a thê. V con không phép ng n c n, b t quá
nó ly d .
Tính nh v y r i con yên lòng, con gi u má, i v con v r i s hay. Sáng b a
sau con qua nhà th y giáo Hi n thì ng i nhà nói th y ã i vô tr ng d y h c,
còn v th y thì i Saigon v i cô H ng h i khuya. Con i luôn vô tr ng ki m
th y Hi n mà th m. Th y không phi n con, nh ng ch a h t gi n v con. Th y
m tay con kéo l i ng d a c a s r i nói nh nh mà thu t l i chuy n xô
xác hôm qua, y nh th y ã vi t trong th mà con biên ra phía trên kia. Thu t
t r i th y k t lu n:
hôm qua bên ch n y ai c ng khinh b v b n thái
th m. Con dâu nhà t t mà láu táu h n hào nh b n hàng tôm hàng cá, làm
cho ai c ng ghét h t. B i v y c ch áp l i binh cô H ng, làm bà m xò, r i
anh ba Th o, ánh xe ng a, nh ti p mà d y cho m t bài h c khôn tr c m t
thiên h , bà m xu ng n c ch y te nh gà mái m c m a, thi t t h t s
.
Con xin l i t i con mà v ch ng th y ph i mang ti ng chung. Th y nói con
không có l i gì h t, có ph i con xúi v con làm nh v y âu. V ch ng th y
không phi n, ch t i nghi p cho má v i con u là ng i hi n c, ai c ng
th ng yêu kính tr ng, r i r c m t con ác ph nh v y vào nhà, cho nó n
c sang tr ng, r i nó th lên Saigon làm x u làm h mà ch a ã còn v ây
18
nh Phúc L i nào
19
www.hobieuchanh.com
di n m t l p tu ng hào h ng ng bia danh trong x cho thiên h bi t. Th y
ng t i nghi p cho ph n cô H ng b i r i h t s c. B tình yêu lôi cu n, l có
thai nghén, cô bi t
ây không
c n a. Hôm u tháng cô ã có g i n xin
i i t nh khác nh không cho thì cô t ch c. Nha h c chánh ch a quy t nh,
x y ra v n y. Cô h th n v i thiên h nên cô khóc d quá. H i hôm cô g i
th cho ông
c hay cô ph i b x mà i, d u b cách ch c cô c ng ch u, ch
cô không còn m t m i nào mà
ây n a. Ông
c th ng ph n cô nên ông
cho phép cô ngh ít b a ng cô v n ng i i ch khác. H i khuya n y cô v
Saigon có v th y Hi n a cô i. Cô ch h t áo qu n
c theo ch c d u th
nào cô c ng không tr l i C n Giu c n a. Con lau n c m t mà v .
n chi u con l y m t ngàn trong s b c má giao cho con gi
xu t phát ó,
i con tr qua nhà th y Hi n coi v ch ng th y v hay ch a ng con h i
th m. Cô v r i, cô H ng lên nhà cô giáo Huy n trong ch Quán. V th y
Hi n nói Cô H ng bu n l m, thà cô b cách ch c ch cô không ch u tr xu ng
n Giu c n a. Cô c y nói v i
ng ng eo
i theo cô n a, cho cô n
núp cho an thân, i sanh r i cô ki m ng i mà cho a con ng cô i cho
xa mà vùi l p cái thân nh nhu c. Con nghe nh v y con khóc. Tan h c th y
Hi n v . V ch ng h i con bây gi tính l nào. Con m i nói con i v con v
coi nó nói làm sao. Con vái nó gây g v i con, thì con hài h t t i l i c a nó cho
má nghe, r con xin phép làm hôn thú b c nhì v i Cô H ng. Con s châu c p
cho m con Cô H ng no m mãn i. N u v con không b ng lòng nó nài ly d
thì con r t quách cho xong ng con r c Cô H ng v nhà mà . V ch ng
th y Hi n cho con tính nh v y là ph i. Con m i a m t ngàn ng b c c y
giao giùm cho Cô H ng n xài ch ng sanh con s bao h t.
Cách ít b a sau, v con trên Saigon v , nó xin l i v i má và con, nó vui v
ng x ng nói lên Saigon r i t i l i nó c m, nên nóng l nh r i ch hai nó b t
tr n cho bác s tiêm thu c, b a nay m nh nó m i v
c.
Con bi t ó là l i x o trá, nh ng th y má tin quá, má ân c n bi u nó ph i ti p
ng; nó l i m n tr n chìu chu ng con, nên con không bi t li u làm sao.
Con
ng l ng l d d , th y Hi n l i cho con hay có ngh nh g i xu ng
ch p thu n n t ch c c a Cô H ng và v th y giao m t ngàn ng b c cho
Cô H ng thì cô không ch u nh n, cô nói n u cô l y ti n c a con té ra cô bán
trinh ti t hay sao.
Cô c y nói giùm v i con m t l n chót ng có ti p xúc v i cô n a mà gây h a
thêm. Cô l i còn khuyên con ch ng nên ý n a con t i l i cô
ng mang
trong b ng, vì nó là qu báo c a t i cô v i con làm qu y, nó ra ng gây kh ,
ch không ph i ra
giúp vui mà mong mu n. Con ph i c n l i n n n v i v
ch ng th y Hi n c g i s ti n con g i ó và ráng khuyên l n Cô H ng b t
bu n r u ti p d õng thai bào, là sanh m ng c a t o hóa phú cho, v y không
nên khu y phá mà thêm n ng t i. Con ph i th th t d u th nào con c ng không
quên
c Cô H ng là m t ph n duy nh t ã giúp cho con bi t say s a tình
yêu ch n thành n ng nhi t trót m y tháng tr ng, mà con c ng không b
c
a con s p ra i, vì nó là máu th t c a con c u t o, d u h a, d u ph c con
ng s n lòng nhìn nh n.
19
nh Phúc L i nào
20
www.hobieuchanh.com
Tr c tình c nh bi n chuy n b t ng , v con thì i h n thái , nó không nói
i Cô H ng, không nh c chuy n xô xác bên ch ; còn Cô H ng thì quy t b t
t m i tình yêu c a con, l i còn tính b r i a nh là h u qu , là d u tích
a tình yêu n ng nàn ó n a, con m t h t ph ng h ng, không tìm
c ng
nào mà i. Công cu c con tính toán s p t
xin phép má mà h t ác ph vô
u ra và r c hi n ph có con vào, mà vì tình c nh xáo tr n làm cho s con
toan tính u h h ng h t, không th th c hành
c.
Lúc y con ch ng khác nào nh ng i i l c trong r ng r m m t mù, không tìm
c ng mà ra. Con vu v trót m y tháng, k
c th kín c a th y Hi n cho
hay Cô H ng ã sanh r i, sanh
c m t a con trai, m con u kh e
nh.
ã m y tháng r i v con không ló mòi ghen tuông chi h t. Mà d u khó d u d
con c ng quy t i th m Cô H ng, tr c t cho cô bi t tình yêu c a con không
phai l t, sau th y m t a con trai c a con, là hy v ng t i c n, là m c ích duy
nh t c a má trông mong thu nay. Con qua nhà c y v th y Hi n d t giùm con
i th m Cô H ng. Cô ch u và cô nói sáng b a sau cô c ng i th m. Con h n
gi v i cô r i b a sau con l y m t ngàn ng b vào túi và con th a v i má
con i Saigon ch i ít b a ng ki m sách mà mua r i con qua ch i xe ò
i v th y Hi n.
Lên t i Ch Quán v th y Hi n d t con ghé nhà cô giáo Huy n h i th m coi Cô
ng n m t i nhà b o sanh nào, r i m i i l i ó. Con a tr c s b c con
em theo cho v th y Hi n mà c y trao cho Cô H ng. Cô H ng c m không
cho con vào phòng, cô nh t nh không ch u th y m t con và nghe con nói
chuy n n a.
Con ph i ng i ngoài phòng khách m t mình v th y Hi n vô th m. Cách m t
i thi t lâu v th y Hi n m i ra nói cô an i h t s c mà Cô H ng không ch u
y ti n, cô nhét i trong g i mà
ó. Con xin cho con th y m t a nh m t
chút r i con i khai sanh mà nhìn nh n ó là con. Cách m t h i n a v th y
Hi n b ng em nh ra, có cô m i theo. Hai ng i u nói thi t em nh gi ng
con. Cô m l i nói sanh b a nay
c 6 ngày r i, hôm qua cô ã vô Tòa th
nh Ch l n mà khai sanh cho em r i n a. Vì v ch ng không có hôn thú nên
ph i khai theo h m là h Võ t tên là Càn, không có cha.
Con b i r i thêm n a. Ra kh i nhà b o sanh r i, con cám n v th y Hi n con
ra Saigon ghé th m ng i quen, ch con h c h i tr c. Con bày t vi c
a con. Ng i ó nói mu n nhìn con không có khó gì c giao cho tr ng s h
làm cho, con chíp trong b ng, i mua vài quy n sách th m anh v và ch v m i
nhà m t chút r i v ; th m tính ít ngày s tr lên lo vi c nhìn con và n u có th
c thì lãnh con em v nuôi d y.
Cách ch ng m t tháng con i Saigon n a. Con ã bi t ch r i nên con i m t
mình và em ti n theo ng m n tr ng s lo vi c nhìn con. Con n nhà cô
giáo Huy n mà th m m con Cô H ng thì cô Huy n nói Cô H ng không có
nhà cô n a. N m trong nhà b o sanh Ch Quán 8 b a r i Cô H ng b ng con
. Cô
c m i b a r i cô cáo bi t, nói i ki m bà con c y nuôi giùm em
nh
ng cô làm mà nuôi s ng.
20
- Xem thêm -