Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Hàng hóa trên tt ck...

Tài liệu Hàng hóa trên tt ck

.DOC
30
234
108

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu §Êt níc phån vinh, ®êi sèng cña mäi thµnh viªn trong x· héi ngµy cµng c¶i thiÖn . §ßi hái ph¶i cã mét nÒn c«ng nghiÖp,n«ng nghiÖp ph¸t triÓn,khoa häc kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn lµ con ®êng sèng cña mäi d©n téc , chØ cã ph¸t triÓn nhanh, v÷ng ch¾c míi sím tho¸t khái nghÌo nµn,l¹c hËu,lÖ thuéc vµo níc ngoµi. Muèn ph¸t triÓn nhanh ph¶i cã ®ñ vèn ®Çu t,®Æc biÖt lµ vèn trung h¹n vµ dµi h¹n. VËy vèn lµ ch×a kho¸ lµ ®iÒu kiÖn hµng ®Çu cña sù ph¸t triÓn. §èi víi níc ta lµ mét níc nghÌo nµn, l¹c hËu,muèn nhanh chãng tho¸t khái ®ãi nhgÌo ®ßi hái ph¶i cã vèn ®Çu t míi cã thÓ thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo híng CNH-H§H,t¹o ®iÒu kiÖn cho ®Êt níc ph¸t triÓn nhanh ,v÷ng ch¾c vµo thÕ kû XXI. Trong ®iÒu kiÖn níc ta ë xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp ,tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cha cao ,cha v÷ng ch¾c ,ngµnh tµi chÝnh cßn nhiÒu h¹n chÕ …®Ó thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ chóng ta ph¶i ®Æc biÖt quan t©m ®Õn x©y dùng vµ hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh tµi chÝnh trong níc,song song víi nã lµ thu hót nguån vèn trung vµ dµi h¹n vµo ®Çu t . Th¸ng 7 n¨m 2000 thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ra ®êi lµ bíc ®i quan träng ®Ó thu hót nguån vèn ®Çu t trong vµ níc ngoµi . ThÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi ®· ®¸p øng phÇn nµo nhu cÇu vÒ vèn trung vµ dµi h¹n.Tuy nhiªn ho¹t ®éng thÞ trêng hiÖn nay cßn kÐm s«i ®éng mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do hµng ho¸ trªn thÞ trêng qu¸ Ýt. Em nhËn thÊy ®©y lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng vµ mang tÝnh thêi sù .Do ®ã ®Ò ¸n cña em ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò: “Thùc tr¹ng hµng ho¸ trªn thÞ trêng chøng kho¸n vµ gi¶i ph¸p t¹o hµng ho¸ cho thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam.” §Ò ¸n gåm 3 ch¬ng: - Ch¬ng I : Lý luËn chung vÒ hµng ho¸ trªn thÞ trêng chøng kho¸n. - Ch¬ng II : Thùc tr¹ng hµng ho¸ trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. - Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m t¹o nhiÒu hµng ho¸ cho thÞtrêng chøng kho¸n ViÖt Nam . Nguån kiÕn thøc cña em cßn nhiÒu h¹n chÕ , em rÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó ®Ò ¸n ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy,c« gi¸o: - C« gi¸o : TrÇn ThÞ Léc - ThÇy gi¸o : KiÒu H÷u ThiÖn - C¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn!§· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy! ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ hµng ho¸ cña thÞ trêng chøng kho¸n. I. ThÞ trêng chøng kho¸n, chøc n¨ng, vai trß cña thÞ tr êng chøng kho¸n * Còng nh thÞ trêng tiÒn tÖ, thÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vÒ vèn trung vµ dµi h¹n cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ vµ thóc ®Èy sù lu©n chuyÓn vèn mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n. ThÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n theo nguyªn t¾c thÞ trêng (theo quan hÖ cung cÇu): * Chøc n¨ng vµ vai trß cña thÞ trêng chøng kho¸n: ThÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i c¸c chbfs kho¸n ®îc ph¸t hµnh vµ trao ®æi, thÞ trêng ra ®êi ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng sau: + Huy ®éng vèn ®Çu t cho nÒn kinh tÕ: c¸c c«ng ty kinh doanh, chÝnh phñ vµ c¸ nh©n huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n b»ng c¸ch ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ dïng vèn ®ã ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu chi tiªu cña m×nh th«ng qua chøc n¨ng nµy mµ c¸c nguån vèn tiÕt kiÖm nhµn dçi ®îc ®a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra thu nhËp. + Cung cÊp m«i trêng ®Çu t cho c«ng chóng: trªn thÞ trêng chøng kho¸n lu th«ng nhiÒu lo¹i chøng kho¸n kh¸c nhau ®Ó c¸c nhµ ®Çu t lùa chän c¸c lo¹i chøng kho¸n phï hîp víi m×nh. + Cung cÊp kh¶ n¨ng thanh to¸n cho c¸c chøng kho¸n, thÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i ®Ó c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ chuyÓn ®æi c¸c chøng kho¸n hä së h÷u thµnh tiÒn mÆt hoÆc chøng kho¸n kh¸c nh»m t¨ng tÝnh hÊp dÉn vµ yÕu tè an toµn trong ®Çu t chøng kho¸n. + §¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c chØ sè trªn thÞ trêng mµ chóng ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc ho¹t ®éng kinh doanh, tÝnh hiÖu qu¶ vµ gi¸ trÞ cña c¸c tæ chøc kinh tÕ mét c¸ch chÝnh x¸c. + Gãp phÇn thùuc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, thÞ trêng chøng kho¸n thÓ hiÖn quan hÖ cung cÇu vèn dµi h¹n vµ gi¸ c¶ cña chøng kho¸n. Nh÷ng yÕu tè nµy ®¸nh gi¸ thùc lùc cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh phñ cã thÓ sö dông mét chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo thÞ trêng nh»mh ®Þnh híng cho ®Çu t vµ ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ. Chøc n¨ng vµ vai trß cña thÞ trêng chøng kho¸n ®îc minh ho¹ qua s¬ ®å sau: chÝnh gi¸n tiÕp C CCccccC Tµi chÝnh trùc tiÕp Tµi II. Chøng kho¸n Mét trong nh÷ng yÕu tè t¹o nªn sù ho¹t ®éng s«i ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n lµ hµng ho¸ cña thÞ trêng chøng kho¸n. §ã lµ c«ng cô x¸c nhËn t c¸ch chñ së h÷u ®èi víi mét c«ng ty (cæ phiÕu), hay mèi quan hÖ chñ nî víi mét c«ng ty hay mét c¬ quan chÝnh phñ (tr¸i phiÕu), hoÆc x¸c nhËn c¸c quyÒn ®èi víi quyÒn së h÷u (thÓ hiÖn ë mét sè c«ng cô ph¸i sinh) C¸c chøng kho¸n ®îc chia ra lµm 4 nhãm chÝnh lµ: - Cæ phiÕu (chøng kho¸n vèn - Equity Securities) - Tr¸i phiÕu (Chøng kho¸n nî - Debt Securities) - C¸c c«ng cô chuyÓn ®æi - C¸c c«ng cô ph¸i sinh. 1.Cæ phiÕu (Stock): Cæ phiÕu lµ mét lo¹i chøng kho¸n x¸c nhËn quyÒn së h÷u vµ lîi Ých hîp ph¸p ®èi víi thu nhËp vµ tµi s¶n cña mét coong ty cæ phÇn. Cæ phiÕu cã thÓ ®îc ph¸t hµnh díi d¹ng chøng chØ vËt chÊt hoÆc bót to¸n ghi sæ. Cæ phiÕu thÓ hiÖn quan hÖ ®ång së h÷u gi÷a ngêi ph¸t hµnh vµ ngêi ®Çu t. Khi cÇn huy ®éng vèn c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh cæ phiÕu lµ chÊp nhËn chia sÎ quyÒn së h÷u c«ng ty gi÷a nh÷ng ngêi mua cæ phiÕu. Ngêi mua cæ phiÕu tøc c¸c cæ ®«ng lµ ngêi gãp vèn cho c«ng ty. Víi t c¸ch lµ ngêi chñ së h÷u mét c«ng ty, cæ ®«ng ®îc hëng c¸c quyÒn ®èi víi c«ng ty víi møc ®é t¬ng øng víi tû lÖ cæ phiÕu n¾m gi÷ (tøc lµ tû lÖ gãp vèn trong c«ng ty); ®ång thêi khi c«ng ty lµm ¨n thÊt b¹i, cæ ®«ng ph¶i g¸nh chiô thiÖt h¹i. * Tuú theo tiªu thøc ph©n lo¹i mµ cæ phiÕu ®îc chia thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau: 1.1. C¨n cø vµo quyÒn lîi mµ cæ ®«ng ®îc hëng ngêi ta chia cæ phiÕu thµnh 2 lo¹i c¬ b¶n lµ cæ phiÕu thêng vµ cæ phiÕu u ®·i - Cæ phiÕu thêng (Common Stock): NÕu mét c«ng ty chØ ®îc phÐp ph¸t hµnh mét lo¹i cæ phiÕu, nã sÏ ph¸t hµnh cæ phiÕu thêng. Cæ phiÕu thêng mang l¹i nh÷ng quyÒn sau cho cæ ®«ng + QuyÒn hëng cæ tøc: Cæ phiÕu thêng kh«ng quy ®Þnh møc cæ tøc tèi thiÓu hay tèi ®a mµ cæ ®«ng ®îc nhËn. Tû lÖ còng nh h×nh thøc chi tr¶ cæ tøc cho cæ ®«ng tuú thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng vµ vµo chÝnh s¸ch cña c«ng ty vµ do Héi ®ång qu¶n trÞ quyÕt ®Þnh. Nh vËy, thi nhËp mµ cæ phiÕu thêng mang l¹i cho cæ ®«ng lµ thu nhËp kh«ng cè ®Þnh. Khi c«ng ty ph¶i thanh lý tµi s¶n, cæ ®«ng thêng chØ ®îc nhËn nh÷ng g× cßn l¹i sau khi c«ng ty trang tr¶ xong tÊt c¶ c¸c nghÜa vô nh thuÕ, nî vµ cæ phiÕu u ®·i. + QuyÒn mua cæ phiÕu míi: Khi c«ng ty ph¸t hµnh mét ®¬tj cæ phiÕu míi, c¸c cæ ®«ng hiÖn ®ang n¾m gi÷ cæ phiÕu thêng cã quyÒn mua tríc cæ phiÕu míi tríc khi ®ît ph¸t hµnh ®îc chµo b¸n ra c«ng chóng trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. QuyÒn nµy cho phÐp cæ ®«ng hiÖn h÷ duy tr× tû lÖ së h÷ cña m×nh trong c«ng ty. Mçi cæ phiÕu ®ang n¾m gi÷ mang l¹i cho cæ ®«ng mét quyÒn mua. Sè lîng quyÒn cÇn cã ®Ó mua mét cæ phiÕu míi sÏ ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong tõng ®ît chµo b¸n, cïng víi gi¸ mua, thêi h¹n cña quyÒn mua vµ ngµy ph¸t hµnh cæ phiÕu míi. Cæ phiÕu thêng ®îc b¸n theo quyÒn víi gi¸ thÊp h¬n so víi gi¸ thÞ trêng hiÖn hµnh. C¸c quyÒn cã thÓ ®îc tù do chuyÓn nhîng trªn thÞ trêng. + QuyÒn bá phiÕu: Cæ ®«ng thêng cã quyÒn bá phiÕu cho c¸c chøc vô qu¶n lý trong c«ng ty; cã quyÒn tham gia c¸c ®¹i héi cæ ®«ng vµ bá phiÕu quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò quan träng cña c«ng ty. NÕu kh«ng tham dù ®îc, cæ ®«ng thêng cã thÓ uû quyÒn cho ngêi kh¸c thay mÆt hä biÓu quyÕt, theo chØ ®o¹ cña hä hoÆc tuú ý ngêi ®îc uû quyÒn. QuyÒn bá cæ phiÕu theo luËt ®Þnh cho phÐp mçi cæ ®«ng ®îc bá sè phiÕu tèi ®a cho mçi øng cñe viªn b»ng sè phiÕu n¾m gi÷. VÝ dô: cæ ®«ng thêng A ®ang n¾m gi÷ 100 cæ phiÕu cña c«ng ty B vµ sè øng cö viªn vµo Héi ®ång qu¶n trÞ lµ 3 ngêi, th× trong ®¹i héi cæ ®«ng cæ ®«ng cã quyÒn bÇu cho mçi øng cö viªn víi sè phiÕu lµ 100 phiÕu. QuyÒn bá phiÕu tÝch luü cho phÐp cæ dodong ®îc ph©n phèi sè phiÕu bÇu tuú ý m×nh, sè phiÕu ®ã b»ng sè øng cö viªn nh©n víi sè lîng cæ phiÕu n¾m gi÷. VÝ dô: trong trêng hîp trªn, cæ ®«ng A cã thÓ dµnh tæng sè phiÕu cña m×nh ®Ó ph©n bæ tuú ý cho c¸c øng cö viªn; cã thÓ dån c¶ 300 phiÕu chØ cho 1 ngêi. C¸ch nµy cã lîi cho c¸c cæ dodong nhá, v× hä cã thÓ tËp trung phiÕu ®Ó t¨ng thªm gi¸ trÞ quyÒn bá phiÕu cña m×nh. - Cæ phiÕu u ®·i (Preferred Stock): Cæ phiÕu u ®·i thêng kh«ng cho cæ ®«ng quyÒn bá phiÕu, song l¹i Ên ®Þnh mét tû lÖ cæ tøc tèi ®a so víi mÖnh gi¸. Trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng, cæ ®«ng u ®·i sÏ nhËn ®îc lîng cæ tøc cè ®Þnh theo tû lÖ ®· Ên ®Þnh, trong trêng hîp c«ng ty kh«ng cã ®ñ lîi nhuËn ®Ó tr¶ theo tû lÖ ®ã, nã sÏ tr¶ theo kh¶ n¨ng cã thÓ nhng mét khi cæ ®«ng u ®·i cha ®îc tr¶ cæ tøc th× cæ ®«ng thêng còng cha ®îc tr¶. Trong trêng hîp c«ng ty thanh lý tµi s¶n, cæ ®«ng u ®·i ®îc u tiªn nhËn l¹i vèn tríc cæ ®«ng thêng nhng sau tr¸i chñ. Do møc ®é u ®·i kh«ng gièng nhau nªn cæ phiÕu u ®·i cã thÓ ph©n chia thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: + Cæ phiÕu u ®·i tÝch luü (Cumulative Preferred Stock): lµ lo¹i cæ phiÕu mµ trong ®ã quy ®Þnh cæ tøc n¨m tríc kh«ng ®îc tr¶ cã thÓ dån tÝch luü toµn bé hay tõng phÇn vµo n¨m sau. Doanh nghiÖp ph¶i hoµn tr¶ toµn bé sè cæ tøc ®îc tÝch luü ®ã. + Cæ phiÕu u ®·i kh«ng tÝch luü ( Non- Cumulative Preferred Stock): lµ lo¹i cæ phiÕu mµ doanh nghiÖp cã l·i ®Õn ®©u tr¶ ®Õn ®ã, phÇn nî cæ tøc kh«ng ®îc tÝch luü vµo n¨m sau. + Cæ phiÕu u ®·i dù phÇn (Participating Preferred Stock): lµ lo¹i cæ phiÕu mµ doanh nghiÖp cam kÕt ngoµi cæ tøc ®îc tr¶ hµng n¨m, nÕu doanh nghiÖp cßn l·i cha chia sÏ cho phÐp cæ ®«ng cña cæ phiÕu u ®·i tham dù chia sè tiÒn l·i cha chia nµy. + Cæ phiÕu u ®·i hoµn vèn (Redermable Preferred Stock): lµ lo¹i cæ phiÕu mµ doanh nghiÖp dµnh cho c¸c cæ ®«ng u ®·i quyÒn ®îc hoµn vèn tríc cæ ®«ng thêng khi doanh nghiÖp cã chñ tr¬ng hoµn vèn. + Cæ phiÕu u ®·i thu håi (Callable Preferred Stock): lµ lo¹i cæ phiÕu mµ doanh nghiÖp cã quyÒn thu håi (Call back) cæ phiÕu hoÆc tr¶ l¹i vèn cho cæ ®«ng hoÆc lµ ®æi l¹i cæ phiÕu u ®·i kh¸c cã møc tû suÊt cæ tøc phï hîp víi l·i suÊt chiÕt khÊu thÞ trêng. + Cæ phiÕu u ®·i cã ®¶m b¶o (Guaranteed Preferred Stock): lµ lo¹i cæ phiÕu mét ngêi kh¸c ®øng ra cam kÕt b¶o l·nh thanh to¸n nÕu nh doanh nghiÖp ph¸t hµnh kh«ng thanh to¸n ®îc. Ngêi b¶o l·nh nµy thêng lµ c«ng ty b¶o l·nh, Ng©n hµng, c«ng ty chøng kho¸n hoÆc c«ng ty b¶o hiÓm tÝn dông. + Cæ phiÕu u ®·i hëng thô (Redeerblble Stock): lµ cæ phiÕu kh«ng vèn do doanh nghiÖp ph¸t hµnh cho c¸c cæ ®«ng ®îc hoµn vèn cña cæ phiÕu thêng hoÆc cæ phiÕu u ®·i. Cæ phiÕu hëng thô thêng lµ cæ phiÕu ghi danh. Cæ ®«ng còng ®îc quyÒn ph©n chia lîi nhuËn cña doanh nghiÖp nÕu nh doanh nghiÖp vÉn cßn lîi nhuËn gi÷ l¹i cha chia. MÆc dï ®· ®îc doanh nghiÖp hoµn vèn nhng cæ ®«ng cæ phiÕu hëng thô vÉn ®îc hëng c¸c quyÒn nhÊt ®Þnh, ®Æc biÖt lµ quyÒn bá phiÕu biÓu quyÕt. 1.2. Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt cña thu nhËp, cæ phiÕu bao gåm c¸c lo¹i sau: - Cæ phiÕu thîng h¹ng: lµ cæ phiÕu cao cÊp do nh÷ng c«ng ty cã thµnh tÝch l©u dµi vµ liªn tôc vÒ lîi nhuËn vµ chi tr¶ cæ tøc, ph¸t hµnh. §ã lµ cæ phiÕu cña nh÷ng c«ng ty lín, cã tªn tuæi, æn ®Þnh vµ trëng thµnh, cã tiÒm lùc tµi chÝnh to lín. - Cæ phiÕu t¨ng trëng: lµ cæ phiÕu cña mét c«ng ty cã doanh sè, thu nhËp vµ thÞ phÇn ®ang t¨ng víi tèc ®é nhanh h¬n tèc ®é cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ nhnh h¬n møc trung b×nh cña ngµnh. C«ng ty nµy thêng quan t©m ®Õn viÖc më réng vµ ®Õn lÜnh vùc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn do ®ã nã thêng gi÷u l¹i phÇn lín lîi nhuËn ®Ó tµi trî cho viÖc më réng vµ nghiªn cøu vµ còng chÝnh v× thÕ thêng tr¶ cæ tøc thÊp hoÆc kh«ng tr¶ cæ tøc. - Cæ phiÕu phßng vÖ: lµ cæ phiÕu cña nh÷ng c«ng ty cã søc chèng ®ì víi suy tho¸i kinh tÕ.§Æc trng cña nh÷ng c«ng ty nµy lµ møc ®é æn ®Þnh cña chóng trong nh÷ng thêi kú mµ toµn bé nÒn kinh tÕ suy tho¸i. §ã thêng lµ nh÷ng c«ng ty thuéc khu vùc dÞch vô thiÕt yÕu (®iÖn, ga), c¸c s¶n phÈm thiÕt yÕu nh thuèc l¸, níc gi¶i kh¸t, b¸nh kÑo vµ thùc phÈm. - Cæ phiÕu thu nhËp: lµ cæ phiÕu cña nh÷ng c«ng ty tr¶ l·i cao h¬n møc trung b×nh. Lo¹i cæ phiÕu nµy nãi chung cã søc hÊp dÉn ®èi víi nh÷ng ngêi mua cæ phiÕu ®Ó cã thu nhËp thêng xuyªn, ®Æc biÖt lµ ngêi giµ, ngêi vÒ hu. - Cæ phiÕu chu kú: lµ cæ phiÕu cña nh÷ng c«ng ty cã møc lîi nhuËn biÕn ®æi theo chu kú kinh doanh. Khi ®iÒu kiÖn kinh doanh tèt lªn, kh¶ n¨ng thu lîi cña c«ng ty phôc håi, gi¸ cæ phiÕu thêng cña c«ng ty t¨ng. Khi ®iÒu kiÖn kinh doanh xÊu ®i, kinh doanh sa sót m¹nh, lîi nhuËn gi¶m vµ do ®ã gi¸ cæ phiÕu còng gi¶m. C¸c ngµnh kinh doanh cã tÝnh chÊt chu kú lµ thÐp, xi m¨ng, « t« ... - Cæ phiÕu thêi vô: lµ cæ phiÕu cña nh÷ng c«ng ty mµ thu nhËp cña nã cã khuynh híng biÕn ®éng theo thêi vô mµ tiªu biÓu lµ c¸c c«ng ty b¸n lÎ. Doanh sè vµ lîi nhuËn cña nh÷ng c«ng ty nµy thêng t¨ng lªn vµo nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong n¨m ( nh dÞp gi¸ng sinh,dÞp lÔ héi ...) HiÖn nay thÞ trêng cæ phiÕu ®îc ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ, ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng níc ph¸t triÓn : c¸c níc Ch©u ¢u (EU), NhËt, Mü, Cana®a, Hång K«ng (Trung quèc), Singapo ... C¸c lo¹i cæ phiÕu do c¸c c«ng ty ph¸t hµnh còng rÊt ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, chÊt lîng tõng lo¹i cæ phiÕu. Do ®ã nhµ ®Çu t cã thÓ dÔ dµng t×m kiÕm lo¹i cæ phiÕu tho¶ m·n môc ®Ých ®Çu t cña nhµ ®Çu t. Tãm l¹i, cæ phiÕu c«ng ty rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Nã ®îc ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau tuú vµo gãc ®é chóng ta cÇn nghiªn cøu. Tuy nhyiªn cæ phiÕu ®îc ph©n chia bÊt kú gãc ®é nµo th× vÉn ®¶m b¶o: “Cæ phiÕu lµ mét chøng th x¸c nhËn sù gãp vèn vµ quyÒn së h÷u phÇn vèn ®· gãp cña cæ ®«ng vµo doanh nghiÖp do doanh nghiÖp ph¸t hµnh vµ ®îc chia l·i (gäi lµ cæ tøc) cña phÇn vèn ®· gãp theo quy ®Þnh cña doanh nghiÖp ®îc hëng c¸c quyÒn do ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp quy ®Þnh” 2. Tr¸i phiÕu (Bond): * Tr¸i phiÕu lµ mét lo¹i chøng kho¸n quy ®Þnh nghÜa vô cña ngêi ph¸t hµnh (ngêi ®i vay ) ph¶i tr¶ cho ngêi n¾m gi÷ chøng kho¸n (ngêi cho vay) mét kho¶n tiÒn x¸c ®Þnh, thêng lµ trong nh÷ng kho¶ng thêi gian cô thÓ vµ ph¶i hoµn tr¶ kho¶n cho vay ban ®Çu khi nã ®¸o h¹n. * §Æc ®iÓm cña tr¸i phiÕu - Mét tr¸i phiÕu th«ng thêng cã 3 ®Æc trng chÝnh: +MÖnh gi¸ tr¸i phiÕu (face of value, far value, maturity value). + L·i suÊt ®Þnh kú (coupon). + Thêi h¹n cña tr¸i phiÕu (Maturity). - Tr¸i phiÕu thÓ hiÖn quan hÖ chñ nî - con nî gi· ngêi ph¸t hµnh vµ ngêi ®Çu t : Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ ®i vay vèn, mua tr¸i phiÕu lµ cho ngêi ph¸t hµnh vay vèn, nh vËy tr¸i chñ lµ chñ nî cña ngêi ph¸t hµnh. Lµ chñ nî, ngêi n¾m gi÷ tr¸i phiÕu (tr¸i chñ) cã quyÒn ®ßi c¸c kho¶n thanh to¸n theo cam kÕt vÒ khèi lîng vµ thêi h¹n, song kh«ng cã quyÒn tham gia vµo nh÷ng vÊn ®Ò cña bªn ph¸t hµnh. - L·i suÊt cña tr¸i phiÕu rÊt kh¸c nhau, ®îc quy ®Þnh bëi c¸c yÕu tè: cung cÇu vèn trªn thÞ trêng tÝn dông, møc rñi ro cña mçi nhµ ph¸t hµnh vµ cña tõng ®ît ph¸t hµnh, thêi gian ®¸o h¹n cña tr¸i phiÕu. YÕu tè cèt lâi quy ®Þnh l·i suÊt cña tõng tr¸i phiÕu lµ cung cÇu vèn trªn thÞ trêng. Lîng cung cÇu vèn ®ã l¹i phô thuéc vµo chu kú kinh tÕ, ®éng th¸i chÝnh s¸ch cña NHTW, møc ®é th©m hôt ng©n s¸ch cña ChÝnh phñ vµ ph¬ng thøc tµi trî th©m hôt ®ã. CÊu tróc rñi ro cña l·i suÊt sÏ quy ®Þnh l·i suÊt cña mçi tr¸i phiÕu cô thÓ ®îc x¸c ®Þnh theo tæng møc rñi ro cña tr¸i phiÕu ®ã, rñi ro cµng lín l·i suÊt cµng cao. NÕu c¸c tr¸i phiÕu cã møc rñi ro nh nhau, nh×n chung thêi gian ®¸o h¹n cµng dµi th× l·i suÊt cµng cao. * Tuú theo tiªu thøc ph©n lo¹i mµ tr¸i phiÕu ®îc chia thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau: 2.1.C¨n cø vµo danh tÝnh cña tr¸i phiÕu chia ra lµm hai lo¹i: * Tr¸i phiÕu v« danh (Bearer Bond): lµ tr¸i phiÕu kh«ng mang tªn tr¸i chñ c¶ trªn chøng chØ còng nh sæ s¸ch cña ngêi ph¸t hµnh. Nh÷ng tr¸i phiÕu tr¶ l¹i ®Ýnh theo tê chøng chØ vµ khi ®Õn h¹n tr¶ l·i, ngêi gi÷ tr¸i phiÕu chØ viÖc xÐ ra vµ mang tíi Ng©n hµng nhËn l·i vµ khi tr¸i phiÕu ®¸o h¹n ngêi n¾m gi÷ nã mang chøng chØ tíi Ng©n hµng ®Ó nhËn l¹i kho¶n cho vay. * Tr¸i phiÕu ghi danh (Name Bond, Registered Bond):lµ lo¹i tr¸i phiÕu cã ghi tªn vµ ®Þa chØ cña tr¸i chñ, trªn chøng chØ vµ trªn sæ cña ngêi ph¸t hµnh. H×nh thøc ghi danh cã thÓ chØ thùc hiÖn cho phÇn vèn gèc, còng cã thÓ lµ ghi danh toµn bé c¶ gèc lÉn l·i. D¹ng ghi danh toµn bé mµ ®ang ngµy cµng phæ biÕn lµ h×nh thøc ghi sæ. Tr¸i phiÕu ghi sæ hoµn toµn kh«ng cã d¹ng vËt chÊt, quyÒn së h÷u ®îc x¸c nhËn b»ng viÖc lu gi÷ tªn vµ ®Þa chØ cña chñ së h÷u trªn m¸y tÝnh. 2.2. C¨n cø vµo chñ thÓ ph¸t hµnh: * Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ (Goverment Bond): lµ nh÷ng tr¸i phiÕu do ChÝnh phñ ph¸t hµnh. ChÝnh phñ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu (hay c¸c c«ng cô nî nãi chung) nh»m môc ®Ých bï ®¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch; tµi trî cho c¸c ch¬ng tr×nh c«ng Ých hoÆc lµm c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt tiÒn tÖ. Tr¸i phiÕu chÝnh phñ lµ lo¹i chøng kho¸n kh«ng cã rñi ro thanh to¸n vµ cñng lµ lo¹i tr¸i phiÕu cã tÝnh thanh kho¶n cao. Do ®Æc ®iÓm ®ã l·i suÊt cña Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®îc xem lµ l·i suÊt chuÈn ®Ó lµm c¨n cø Ên ®Þnh l·i suÊt cña c¸c c«ng cô nî kh¸c cã cïng kú h¹n. * Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh: lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®îc ph¸t hµnh ®Ó huy ®éng vèn cho nh÷ng môc ®Ých cô thÓ, thêng lµ ®Ó x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng hay c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng. Tr¸i phiÕu nµy cã thÓ do ChÝnh phñ TW hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ph¸t hµnh. * Tr¸i phiÕu c«ng ty (Corporate Bond): lµ nh÷ng tr¸i phiÕu do c¸c c«ng ty ph¸t hµnh ®Ó vay vèn dµi h¹n. - §Æc ®iÓm chung cña tr¸i phiÕu c«ng ty lµ: + Ngêi n¾m gi÷ ®îc tr¶ l·i ®Þnh kú vµ tr¶ gèc khi ®¸o h¹n, song kh«ng ®îc tham dù vµo c¸c quyÕt ®Þnh cña c«ng ty (còng cã nh÷ng tr¸i phiÕu kh«ng tr¶ l·i ®Þnh kú, ngêi mua ®îc mua díi mÖnh gi¸ vµ khi ®¸o h¹n ®îc nhËn l¹i mÖnh gi¸). + Khi c«ng ty gi¶i thÓ hoÆc thanh lý, tr¸i phiÕu ®îc u tiªn thanh to¸n tríc c¸c cæ phiÕu. + Cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ kÌm theo hoÆc nhiÒu h×nh thøc ®¶m b¶o cho kho¶n vay. - Tr¸i phiÕu c«ng ty bao gåm nhiÒu lo¹i: + Tr¸i phiÕu cã ®¶m b¶o (Secured Bond) ®©y lµ tr¸i phiÕu ®îc ®¶m b¶o b»ng nh÷ng tµi s¶n thÕ chÊp cô thÓ. Ngêi n¾m gi÷ tr¸i phiÕu nµy ®îc b¶o vÖ ë møc ®é cao trong trêng hîp c«ng ty ph¸ s¶n v× hä cã quyÒn ®ßi nî ®èi víi mét tµi s¶n cô thÓ. Tµi s¶n thÕ chÊp thêng lµ bÊt ®éng s¶n, c¸c thiÕt bÞ (m¸y bay, tµu löa). + Tr¸i phiÕu kh«ng b¶o ®¶m: tr¸i phiÕu tÝn chÊp kh«ng ®îc ®¶m b¶o b»ng tµi s¶n mµ ®îc ®¶m b¶o b»ng uy tÝn cña c«ng ty. NÕu c«ng ty bÞ ph¸ s¶n nh÷ng tr¸i chñ cña tr¸i phiÕu nµy ®îc gi¶i quyÕt quyÒn lîi sau c¸c tr¸i chñ cã b¶o ®¶m nhng tríc cæ ®«ng. C¸c tr¸i phiÕu tÝn chÊp cã thÓ chuyÓn ®æi cho phÐp tr¸i chñ ®îc quyÒn chuyÓn tr¸i phiÕu thµnh cæ phiÕu thêng cu¶ c«ng ty ph¸t hµnh. Tuú theo quy ®Þnh, viÖc chuyÓn ®æi cã thÓ tiÕn hµnh vµo bÊt cø thêi ®iÓm nµo hoÆc chØ vµo nh÷ng thêi ®iÓm cô thÓ x¸c ®Þnh. Ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, mçi ®ît tr¸i phiÕu ®îc ph¸t hµnh cã thÓ ®îc g¾n kÌm theo nh÷ng ®Æc tÝnh riªng kh¸c n÷a nh»m ®¸p øng nhu cÇu cô thÓ cña mét bªn nµo ®ã. Cô thÓ lµ: .Tr¸i phiÕu cã thÓ mua l¹i :cho phÐp ngêi ph¸t hµnh mua l¹i chøng kho¸n tríc khi ®¸o h¹n khi thÊy cÇn thiÕt.§Æc tÝnh nµy t¹o thuËn lîi cho phÝa ngêi ph¸t hµnh , nhng l¹i bÊt lîi cho ngêi ®Çu t vµ v× thÕ lo¹i tr¸i phiÕu nµy cã thÓ cã l·i suÊt cao h¬n so víi nh÷ng tr¸i phiÕu kh¸c cïng thêi h¹n .Tr¸i phiÕu cã thÓ b¸n l¹i: cho phÐp ngêi n¾m gi÷ tr¸i phiÕu ®îc quyÒn b¸n l¹i tr¸i phiÕu cho bªn ph¸t hµnh tríc khi tr¸i phiÕu ®¸o h¹n . QuyÒn chñ ®éng trong trêng hîp nµy thuéc vÒ nhµ ®Çu t do ®ã l·i suÊt nµy cã thÓ thÊp h¬n so víi tr¸i phiÕu cã cïng thêi h¹n . .Tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi cho phÐp ngêi n¾m gi÷ nã cã thÓ chuyÓn ®æi tr¸i phiÕu thµnh cæ phiÕu thêng ,tøc lµ thay ®æi t c¸ch tõ ngêi chñ nî thµnh ngêi chñ së h÷u cña c«ng ty ( lo¹i tr¸i phiÕu nµy thuéc nhãm hµng ho¸ chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn ®æi sÏ ®îc ®Ò cËp ë phÇn III ). * HiÖn nay, tr¸i phiÕu lµ mét trong nh÷ng lo¹i hµng ho¸ kh«ng thÓ thiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n c¸c níc . Chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu thêng lµ chÝnh phñ, c¸c c«ng ty lín (xuyªn quèc gia ) . §Æc biÖt thÞ trêng tr¸i phiÕu ®ùoc ph¸t triÓn rÊt m¹nh t¹i Mü, Anh … t¹i c¸c níc nµy mét ®ît ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lªn tíi hµng tû USD. Tãm l¹i, Tr¸i phiÕu kh«ng chØ lµ mét hµng ho¸ d¬n thuÇn cña thÞ trêng chøng kho¸n mµ nã cã vai trß to lín trong ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n. V× nã lµ nguån hµng ho¸ c¬ b¶n “ lµ chÊt b«i tr¬n” cho thÞ trêng chøng kho¸n míi ®i vµo ho¹t ®éng vµ hiÖn tîng khan hiÕm hµng ho¸ x¶y ra trªn thÞ trêng. 3. Chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn ®æi: *Chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn ®æi lµ nh÷ng chøng kho¸n cho phÐp ngêi n»m gi÷ nã tuú theo lùa chän vµ theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, cã thÓ ®æi lÊy mét chøng kho¸n kh¸c. Th«ng thêng cã cæ phiÕu u ®·i ®îc chuyÓn ®æi thµnh cæ phiÕu thêng vµ tr¸i phiÕu còng ®îc chuyÓn ®æi thµnh cæ phiÕu thêng. * Lý do ph¸t hµnh vµ ®Çu t vµo chøng kho¸n chuyÓn ®æi: Ph¸t hµnh chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn ®æi lµ nh»m huy ®éng thªm vèn tù cã vµo nh÷ng thêi ®iÓm cha thÝch hîp cho viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu thêng. ViÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn ®æi còng cã thÓ nh»m môc ®Ých t¨ng thªm tÝnh hÊp dÉn cho ®ît ph¸t hµnh, nhÊt lµ khi thÞ trêng tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu u ®·i ®ang xuèng gi¸. .Chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn ®æi mang l¹i cho bªn ph¸t hµnh lîi thÕ ®îc hëng l·i suÊt thÊp (nÕu lµ tr¸i phiÕu) hoÆc gi¸ chµo b¸n cao (nÕu lµ cæ phiÕu). Khi c¸c chøng kho¸n ®îc chuyÓn ®æi, nhµ ph¸t hµnh cßn cã lîi v× lo¹i bá ®îc c¸c kho¶n cè ®Þnh ph¶i tr¶, ®ång thêi t¨ng thªm sè lîng cæ ®«ng cña c«ng ty, mét chØ b¸o cã lîi cho danh tiÕng cña c«ng ty. §èi víi c¸c nhµ ®Çu t, chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn ®æi cã søc hÊp dÉn ë chç chóng kÕt hîp ®îc tÝnh an toµn cña tr¸i phiÕu (thu nhËp cè ®Þnh) víi tÝnh cã thÓ ®Çu c¬ cña cæ phiÕu thêng; h¬n n÷a lo¹i chøng kho¸n nµy cßn cho phÐp nhµ ®Çu t cã thÓ ®îc b¶o hiÓm tríc t×nh tr¹ng l¹m ph¸t. Nh÷ng lîi Ých cña viÖc thùc hiÖn chuyÓn ®æi tuú thuéc nhiÒu vµo gi¸ chuyÓn ®æi, tû lÖ chuyÓn ®æi vµ t¬ng quan gi¸ gi÷a c«ng cô cã thÓ chuyÓn ®æi víi nh÷ng c«ng cô mµ chóng cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh. §ã lµ nh÷ng yÕu tè thêng kh«ng n»m trong tÇm kiÓm so¸t cña ngêi ®Çu t. VD1: Mét tr¸i phiÕu (A) cã mÖnh gi¸ 1.000.000 ®ång, nÕu cø 100.000 ®ång ®æi lÊy mét cæ phÇn cña cæ phiÕu thêng (B) th× gi¸ chuyÓn ®æi lµ 100.000 ®ång ; hÖ sè chuyÓn ®æi lµ 1.000.000 ®ång: 100.000 ®ång = 10 (cæ phÇn) VD2: Gi¶ sö tr¸i phiÕu (A) ®ang cã gi¸ lµ 1.045.000 ®ång; ®îc chuyÓn ®æi thµnh 100 cæ phÇn cña mét cæ phiÕu thêng (C ). Gi¸ t¬ng ®¬ng chuyÓn ®æi lµ 1.045.000 = 10.450 ®ång. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ gi¸ thÞ trêng cña cæ phiÕu Ýt nhÊt ph¶i b»ng 10.450 ®ång th× viÖc n¾m gi÷ tr¸i phiÕu vµ chuyÓn ®æi nã thµnh cæ phiÕu míi ®îc coi lµ t¬ng ®¬ng vÒ mÆt gi¸ trÞ. NÕu gi¸ thÞ trêng cña cæ phiÕu (C) cao h¬n gi¸ t¬ng ®¬ng chuyÓn ®æi, th× viÖc chuyÓn ®æi sÏ ®em l¹i mét phÇn lîi nhuËn. Trªn thùc tÕ rÊt cã thÓ gi¸ cæ phiÕu kh«ng lªn tíi møc mµ ngêi n¾m gi÷ tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi tr¸i phiÕu ®Ó thu lîi nhuËn. 4. C¸c c«ng cô ph¸t sinh: C«ng cô ph¸t sinh lµ nh÷ng c«ng cô ®îc ph¸t hµnh trªn c¬ së nh÷ng c«ng cô ®· cã nh: cæ phiÕu, tr¸i phiÕu... nh»m nhiÒu môc tiªu kh¸c nhau nh ph©n t¸n rñi ro, b¶o vÖ lîi nhuËn hoÆc t¹o lîi nhuËn. 4.1 QuyÒn lùa chän (option): QuyÒn lùa chän lµ mét c«ng cô cho phÐp ngêi n»m gi÷ nã ®îc mua (nÕu lµ quyÒn chän mua) hoÆc b¸n (nÕu lµ quyÒn chän b¸n) mét khèi lîng nhÊt ®Þnh hµng ho¸ víi mét møc gi¸ x¸c ®Þnh vµ trong 1 thêi h¹n nhÊt ®Þnh. C¸c hµng ho¸ c¬ së nµy cã thÓ lµ cæ phiÕu, chØ sè cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, chØ sè tr¸i phiÕu, th¬ng phÈm, ®ång tiÒn hay hîp ®ång t¬ng lai. * Nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh mét quyÒn lùa chän; - Tªn cña hµng ho¸ c¬ së vµ khèi lîng ®îc mua theo quyÒn. - Lo¹i quyÒn (chän mua hay chän b¸n). - Thêi h¹n cña quyÒn. -Møc gi¸ thùc tiÔn theo quyÒn.  Nh÷ng møc gi¸ liªn quan tíi mét quyÒn lùa chän lµ: - Gi¸ thÞ trêng hiÖn hµnh cña lo¹i hµng ho¸ c¬ së. - Gi¸ c¶ hµng ho¸ thùc hiÖn theo quyÒn. - Gi¸ quyÒn lùa chän. §èi víi quyÒn lùa chän mua, nÕu gi¸ thùuc hiÖn thÊp h¬n gi¸ hiÖn hµnh cña chøng kho¸n c¬ së th× quyÒn ®ã ®îc gäi lµ ®ang ®îc tiÒn (in the money) tøc lµ ngêi cã quyÒn cã thÓ cã lîi tõ viÖc thùc hiÖn quyÒn. NÕu gi¸ thùc hiÖn b»ng víi gi¸ thÞ trêng, quyÒn ®ang ë tr¹ng th¸i hoµ vèn (at the money) vµ nÕu thÊp h¬n gäi lµ ®ang mÊt tiÒn (out of money). §èi víi quyÒn chän b¸n th× ngîc l¹i, ngêi thùc hiÖn quyÒn sÏ cã lîi nÕu gi¸ b¸n thùc hiÖn quyÒn cao h¬n gi¸ thÞ trêng cña hµng ho¸ c¬ së vµ sÏ bÞ mÊt tiÒn nÕu gi¸ thùc hiÖn quyÒn thÊp h¬n gi¸ trÞ thÞ trêng cña hµng ho¸ c¬ së. Gi¸ trÞ mµ ngêi n¾m gi÷ quyÒn lùa chän sÏ nhËn ®îc b»ng c¸ch thùc hiÖn quyÒn ®îc gäi lµ gia trÞ néi t¹i (intrinsievalue). NÕu quyÒn ë tr¹ng th¸i bÞ mÊt tiÒn, gi¸ trÞ néi t¹i b»ng 0. Gi¸ thÞ trêng cña mét quyÒn thêng Ýt nhÊt lµ b»ng gi¸ trÞ néi t¹i. Gi¸ b¸n quyÒn ®îc gäi lµ phÇn phô tréi, chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n quyÒn víi gi¸ trÞ néi t¹i ( trong trêng hîp quyÒn ®ang ®îc tiÒn) ®îc gäi lµ phÇn phô tréi gi¸ trÞ theo thêi gian. Nãi c¸ch kh¸c khi ®ã gi¸ trÞ theo thêi gian cña quyÒn chän mua = gi¸ quyÒn - (gi¸ thÞ trêng - gi¸ thùc hiÖn). * øng dông cña quyÒn lùa chän: - QuyÒn lùa chän cho phÐp nhµ ®Çu t thu ®îc tû lÖ % lîi tøc trªn vèn ®Çu t cao nhÊt. - QuyÒn lùa chän ®îc sö dông b¶o vÖ lîi nhuËn. 4.2. QuyÒn mua tríc (Rights): QuyÒn mua tríc lµ mét quyÒn lùa chän mua cã thêi h¹n rÊt ng¾n, cã khi chØ vµi tuÇn. QuyÒn nµy ®îc ph¸t hµnh khi c¸c c«ng ty t¨ng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh thªm c¸c cæ phiÕu thêng. QuyÒn cho phÐp mét cæ ®«ng mua cæ phiÕu míi ph¸t hµnh víi møc gi¸ ®· Ên ®Þnh, trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh. Lo¹i quyÒn nµy thêng ®îc ph¸t hµnh theo tõng ®ît, mçi cæ phiÕu ®ang lu hµnh ®îc kÌm theo mét quyÒn. Sè quyÒn cÇn ®Ó mua mét cæ phiÕu míi ®îc quy ®Þnh tuú theo tõng ®ît ph¸t hµnh míi. Gi¸ cæ phiÕu ghi trªn quyÒn thêng lµ thÊp h¬n gi¸ hiÖn hµnh cña cæ phiÕu. Gi¸ cña quyÒn tÝnh b»ng chªnh lÖch gi÷a gi¸ thÞ trêng hiÖn hµnh cña cæ phÇn ®ang lu hµnh vµ gi¸ mua cæ ph©n míi theo quyÒn ,chia cho sè lîng quyÒn cÇn cã ®Ó mua mét cæ phÇn míi. NÕu kh«ng muèn thùc hiÖn quyÒn, cæ ®«ng thêng cã thÓ b¸n quyÒn trªn thÞ trêng trong thêi gian quyÒn cha hÕt h¹n. Gi¸ quyÒn cã thÓ lªn xuèng trong kho¶ng thêi gian chµo b¸n do gi¸ thÞ trêng cña cæ phiÕu t¨ng hoÆc gi¶m. 4.3. Chøng quyÒn (Warrants): Chøng quyÒn lµ quyÒn cho phÐp mua mét sè cæ phÇn x¸c ®Þnh cña mét cæ phiÕu víi mét gi¸ x¸c ®Þnh, trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. QuyÒn nµy ®îc ph¸t hµnh khi tæ chøc l¹i c¸c c«ng ty hoÆc khi c«ng ty nh»m môc ®Ých khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t tiÒm n¨ng mua nh÷ng tr¸i phiÕu hay cæ phiÕu u ®·i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kÐm thuËn lîi. §Ó chÊp nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã nhµ ®Çu t cã ®îc mét lùa chän ®èi víi sù lªn gi¸ cã thÓ x¶y ra cña cæ phiÕu thêng. §Æc ®iÓm: kh¸c víi quyÒn mua tríc, chøng quyÒn cã thêi h¹n dµi h¬n do c«ng ty ®· ph¸t hµnh c«ng cô c¬ së ph¸t hµnh ®ång thêi víi c«ng cô c¬ së. Kh¸c víi quyÒn lùa chän (option), khi chøng quyÒn ®îc thùc hiÖn, nã t¹o thµnh dßng tiÒn vµo cho c«ng ty vµ lµm t¨ng thªm lîng cæ phiÕu lu hµnh trªn thÞ trêng. Chøng quyÒn cã thÓ ®îc giao dÞch t¸ch rêi víi tr¸i phiÕu hay cæ phiÕu mµ nã ®i kÌm. C¸c ®iÒu kiÖn cña chøng quyÒn ®îc ghi râ trªn tê chøng chØ: sè cæ phiÕu ®îc mua theo mçi chøng quyÒn (thêng lµ 1:1), gi¸ thùuc hiÖn cho mçi cæ phiÕu; t¹i thêi ®iÓm chøng quyÒn ®îc ph¸t hµnh, gi¸ nµy bao giê còng cao h¬n gi¸ thÞ trêng cña cæ phiÕu c¬ së vµ gi¸ ®ã cã thÓ cè ®Þnh, cã thÓ ®îc t¨ng lªn ®Þnh kú; vµ thêi h¹n cña quyÒn, ®a sè trêng hîp lµ 5 ®Õn 10 n¨m. 4.4. Hîp ®ång kú h¹n: Hîp ®ång kú h¹n lµ mét tho¶ thuËn trong ®ã mét ngêi mua vµ mét ngêi b¸n chÊp thuËn thùc hiÖn mét giao dÞch hµng ho¸ víi khèi lîng x¸c ®Þnh, t¹i mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trong t¬ng lai víi mét møc gi¸ ®îc Ên ®Þnh vµo ngµy h«m nay. Hµng ho¸ ë ®©y cã thÓ lµ bÊt kú thø hµng ho¸ nµo, tõ n«ng s¶n, c¸c ®ång tiÒn, cho tíi c¸c chøng kho¸n. Theo hîp ®ång nµy chØ cã 2 bªn tham gia vµo viÖc ký kÕt, gi¸ c¶ do 2 bªn tù tho¶ thuËn víi nhau, dùa theo nh÷ng íc tÝnh mang tÝnh c¸ nh©n. Gi¸ hµng ho¸ ®ã trªn thÞ trêng giao ngay vµo thêi ®iÓm giao nhËn hµng cã thÓ thay ®æi, t¨ng lªn hoÆc gi¶m xuèng so víi møc gi¸ ®· ký kÕt trong hîp ®ång. Khi ®ã, mét trong 2 bªn mua vµ b¸n sÏ bÞ thiÖt h¹i do ®· cam kÕt mét møc gi¸ thÊp h¬n (bªn b¸n) hoÆc cao h¬n (bªn mua) gi¸ thÞ trêng. Nh vËy, b»ng viÖc tham gia vµo mét hîp ®ång kú h¹n, c¶ 2 bªn ®Òu giíi h¹n ®îc rñi ro tiÒm n¨ng còng nh h¹n chÕ lîi nhuËn tiÒm n¨ng cña m×nh. V× chØ cã 2 bªn tham gia vµo hîp ®ång cho nªn mçi bªn ®Òu phô thuéc duy nhÊt vµo bªn kia trong viÖc thùuc hiÖn hîp ®ång. Khi cã thay ®æi gi¸ c¶ trªn thÞ trêng giao ngay, rñi ro thanh to¸n sÏ t¨ng lªn khi mét trong hai bªn kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång. Ngoµi ra, v× møc gi¸ ®Æt ra mang tÝnh c¸ nh©n vµ chñ quan nªn rÊt cã thÓ lµ kh«ng chÝnh x¸c. 4.5. Hîp ®ång t¬ng lai: Hîp ®ång t¬ng lai nhê ®Æc tÝnh linh ho¹t cña nã ®· kh¾c phôc ®îc nh÷ng nhîc ®iÓm cña hîp ®ång kú h¹n vµ thêng ®îc xem lµ mét c¸ch thøc tèt h¬n ®Ó rµo ch¾n rñi ro trong kinh doanh. Nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt c¨n b¶n cña hîp ®ång t¬ng lai so víi hîp ®ång kú h¹n lµ: * Niªm yÕt trªn giao dÞch: Mét giao dÞch hîp ®ång t¬ng lai nãi chung ®îc xö lý trªn mét së giao dÞch. §iÓm nµy cho phÐp gi¸ c¶ ®îc h×nh thµnh hîp lý h¬n do c¸c bªn mua b¸n ®îc cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ vµ c«ng khai. * Xo¸ bá rui ro tÝn dông: Trong c¸c giao dÞch hîp ®ång t¬ng lai ®îc niªm yÕt trªn së giao dÞch, c¶ 2 bªn mua vµ b¸n ®Òu kh«ng bao giê biÕt vÒ ®èi t¸c giao dÞch cña m×nh. C«ng ty thanh to¸n bï trõ sÏ phôc vô nh mét trung gian trong tÊt c¶ c¸c giao dÞch. Ngêi b¸n b¸n cho c«ng ty thanh to¸n bï trõ vµ ngêi mua còng mua qua c«ng ty thanh to¸n bï trõ. NÕu mét trong hai bªn kh«ng thùc hiÖn ®îc hîp ®ång th× vÉn kh«ng ¶nh hëng ®Õn bªn kia. * Tiªu chuÈn ho¸: C¸c hîp ®ång kú h¹n cã thÓ ®îc th¶o ra víi mét hµng ho¸ bÊt kú, khèi lîng, chÊt lîng, thêi gian giao hµng bÊt kú theo tho¶ thuËn chung gi· hai bªn mua vµ b¸n. Tuy nhiªn c¸c hîp ®ång t¬ng lai niªm yÕt trªn Së giao dÞch ®ßi hái viªc giao nhËn mét khèi lîng cô thÓ cña 1 hµng ho¸ cô thÓ ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn chÊt lîng tèi thiÓu, theo mét thêi h¹n ®îc Ên ®Þnh tríc. * §iÒu chØnh viÖc ®¸nh gi¸ theo møc gi¸ thÞ trêng (Marking to market): Trong c¸c hîp ®ång kú h¹n, cã kho¶n lç, l·i chØ ®îc tr¶ khi hîp dång ®Õn h¹n. Víi mét hîp ®ång t¬ng lai, bÊt kú mãn lîi nµo còng ®îc giao nhËn hµng ngµy. Cô thÓ lµ nÕu gi¸ c¶ cña hµng ho¸ c¬ së biÕn ®éng kh¸c víi gi¸ ®· tho¶ thuËn (gi¸ thùc hiÖn hîp ®ång) th× bªn bÞ thiÖt h¹i do sù thay ®æi gi¸ nµy ph¶i tr¶ tiÒn cho bªn ®îc lêi tõ sù thay ®æi gi¸ ®ã. ViÖc thanh to¸n nh thÕ nh vËy hµng ngµy “ngêi th¾ng” ®îc “ngêi thua” tr¶ tiÒn. Trªn thùc tÕ v× kh«ng bªn nµo biÕt ®îc vÒ ®èi t¸c cña m×nh trong giao dÞch nªn nh÷ng ngêi thua ®Òu tr¶ tiÒn cho c«ng ty thanh to¸n bï trõ vµ c«ng ty nµy sÏ tr¶ tiÒn cho ngêi th¾ng. KÕt luËn: Hµng ho¸ trªn thÞ trêng chøng kho¸n rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Tuú sù ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n mçi níc mµ chñng lo¹i hµng ho¸ cã sù kh¸c nhau. Tuy nhiªn, c¸c lo¹i hµng ho¸ nh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu c«ng ty, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ lµ nh÷ng hµng ho¸ kh«ng thÓ thiÕu cña bÊt kú thÞ trêng chøng kho¸n nµo ®ang ho¹t ®éng vµ s¾p tíi ®i vµo ho¹t ®éng. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng Hµng ho¸ cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam . I. Kh¸i qu¸t chung vÒ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thËp kû 90 vµ sù ra ®êi cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. Sau khi nÒn kinh tÕ chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ thÞ trêng quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng bíc tiÕn lín trong thËp kû 90, víi tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n trong giai ®o¹n 92-97 lµ 8,6%. §Æc biÖt lµ n¨m 1995 víi tèc ®é t¨ng trëng 9,5%. Tõ n¨m 1997 ®Õn 1999 tuy nÒn kinh tÕ bÞ ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng nhng nÒn kinh tÕ vÉn gi÷ møc t¨ng trëng t¬ng ®èi: N¨m : 1998 1999 Møc t¨ng trëng : 5,5% 4,8% Tû lÖ l¹m ph¸t lu«n ®îc gi÷ ë møc mét con sè. TiÕn tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. C«ng cuéc c¶i c¸ch khu vùc doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc ®Èy m¹nh, ®Æc biÖt lµ tiÕn tr×nh cæ phÊn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. Khu vùc kinh tÕ t nh©n ngµy cµng cã vai trß to lín trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Bªn c¹nh ®ã, thÞ trêng tµi chÝnh ®ang tõng bíc ®îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn: thÞ trêng néi tÖ vµ ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ®· ®i vµo ho¹t ®éng. ThÞ trêng cho c¸c c«ng cô nî nh: th¬ng phiÕu, tr¸i phiÕu, cæ phiÕu c«ng ty ®· ®îc h×nh thµnh mÆc dï cßn s¬ khai. C¸c tæ chøc TGTC nh c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i, c«ng ty b¶o hiÓm, quü ®Çu t, c«ng ty cho thuª tµi chÝnh... ngµy cµng lín m¹nh vµ cã quyÒn tù chñ cao h¬n... §©y chÝnh lµ nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng ®Ó thÞ trêng chøng kho¸n cã thÓ ®i vµo ho¹t ®éng. MÆt kh¸c, b¶n th©n qu¸ tr×nh ph¸t triÓn còng ®Æt ra nh cÇu bøc xóc ph¶i cho ra ®êi thÞ trêng víi t c¸ch lµ mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n. Nhu cÇu vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ, C«ng nghiÖp ho¸ -HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc lµ v« cïng lín nhng vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp vµ tõ ng©n s¸ch Nhµ níc lµ rÊt eo hÑp. Trong khi ®ã, vèn trong d©n cßn nhiÒu vµ cha ®îc khai th¸c. Theo tÝnh to¸n cña Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t vèn nhµn rçi trong d©n cã tõ 6 ®Õn 8 tû VN§. Mét nguyªn nh©n quan träng cña t×nh tr¹ng trªn lµ ngêi d©n cha cã thãi quen ®Çu t vµ c¬ héi ®Çu t më ra cho hä còng rÊt Ýt, chñ yÕu lµ göi ng©n hµng. Trong khi ®ã, hÖ thèng ng©n hµng ®ang gÆp ph¶i khã kh¨n lµ nguån vèn bÞ ø ®äng nhiÒu. H¬n n÷a, vèn trong d©n hiÖn nay cßn nhá, lÎ vµ ph©n t¸n, muèn ®a ®îc vµo ®Çu t s¶n xuÊt ph¶i cã c¬ chÕ tËp trung l¹i. Do ®ã, thÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c nguån lùc trªn vµ t¹o ra mét ®éng lùc míi cho sù ph¸t triÓn. Ngoµi ra, thÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi víi nguyªn t¾c “ c«ng khai tµi chÝnh” sÏ t¹o ra ®éng lùc buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i lµm ¨n nghiªm chØnh vµ minh b¹ch h¬n. Nã còng t¹o ra c¬ chÕ lo¹i bá c¸c doanh nghiÖp yÕu, kÐm phi hiÖu qu¶ vµ híng dßng vèn vËn ®éng ®óng híng tíi n¬i cã tû suÊt lîi nhuËn cao nhÊt (n¬i lµm ¨n hiÖu qu¶ nhÊt). §iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng khi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n tõ n¨m 1997 víi sù ch÷ng l¹i cña nÒn kinh tÕ, nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp (FDI) gi¶m sót nhiÒu. NhËn thøc ®îc sù cÇn thiÕt vµ ý nghÜa cña thÞ trêng chøng kho¸n, Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc ®· chÝnh thøc ®îc thµnh lËp vµ ®· chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho thÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi: - X©y dùng m«i trêng ph¸p lý - hµnh chÝnh - tæ chøc vµ c¬ chÕ bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n. - X©y dùng c¸c yÕu tè cÊu thµnh néi t¹i cña thÞ trêng : §èi tîng giao dÞch, hµng ho¸, chñ thÓ giao dÞch - con ngêi … - X©y dùng vµ chuÈn bÞ c¸c quan hÖ quèc tÕ trong ho¹t ®éng chøng kho¸n. - ChuÈn bÞ c¬ së: con ngêi, c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô cho ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n. Víi nh÷ng c¬ së trªn th× thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ra ®êi vµo ngµy 20-7-2000 lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Tuy nhiªn so víi lÞch sö ph¸t triÓn hµng tr¨m n¨m cña thÞ trêng chøng kho¸n thÕ giíi (Anh,Mü...) th× ba n¨m chuÈn bÞ cho sù ra ®êi cña thÞ trêng chøng kho¸n ë mét nÒn kinh tÕ míi thùc hiÖn ®æi míi h¬n 10 n¨m vµ trong giai ®o¹n ®Çu x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸, lµ mét kho¶ng thêi gian qu¸ ng¾n. Vµ thùc chÊt trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ mét biÖn ph¸p cÊp b¸ch tríc m¾t nh»m chuÈn bÞ vÒ mÆt t©m lý x· héi cho sù ra ®êi cña Së giao dÞch chøng kho¸n ViÖt Nam sau nµy. Nãi c¸ch kh¸c, sù ra ®êi cña trung t©m giao dÞch lµ ®iÓm khëi ®Çu cña c¶ mét qu·ng ®êng dµi chø cha ph¶i lµ ®Ých ®Õn. Do ®ã, chóng ta ph¶i nhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã ®Ó thÊy r»ng tríc m¾t cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc ®Ó x©y dùng thµnh c«ng thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. Tríc hÕt lµ mét trong nh÷ng n¨m ®Çu trung t©m giao dÞch cha thÓ ho¹t ®éng mét c¸ch s«i ®éng nh tÝnh chÊt cña thÞ trêng chøng kho¸n lµ mét ®iÒu dÔ hiÓu. Bëi do nhiÒu nguyªn nh©n: tèc ®é t¨ng trëng nÒn kinh tÕ, sù æn ®Þnh tiÒn tÖ, l¹m ph¸t, ph¸p luËt, t×nh h×nh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ( c«ng ty cæ phÇn)... V× vËy t×nh tr¹ng khan hiÕm hµng ho¸ trªn thÞ trêng hiÖn nay kh«ng n»m ngoµi dù ®o¸n cña c¸c nhµ chuyªn m«n. Tuy vËy, tõ phiªn giao dÞch ®Çu tiªn vµo ngµy 28-7-2000 ®Õn nay sù khan hiÕm hµng ho¸ còng kh«ng ®îc c¶i thiÖn. Do ®ã lµm cho ho¹t ®éng thÞ trêng trë nªn tÎ nh¹t,cßn nhµ ®Çu t th× ch¸n n¶n. Chóng ta ®· biÕt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy kh«ng ph¶i lµ mét sím, mét chiÒu vµ cµng kh«ng thÓ nãng véi. Nhng ®Ó gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nhÊt th× tríc hÕt chóng ta nghiªn cøu “thùc tr¹ng khan hiÕm hµng ho¸ trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam”. II. Thùc tr¹ng hµng ho¸ cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam: 1. VÒ chñng lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ trêng: ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ra ®êi ngµy 20-7-2000 vµ thùc hiÖn phiªn giao dÞch tõ ngµy 28-7-2000 cho ®Õn nay ®· ®îc h¬n 8 th¸ng vµ còng ®· thùc hiÖn trªn 80 phiªn giao dÞch. Qua 80 phiªn giao dÞch chóng ta cã thÓ thÊy rÊt râ khã kh¨n mµ thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam (TTCK-TP Hå ChÝ Minh) vÊp ph¶i ®ã lµ sù thiÕu hôt hµng ho¸ mét c¸ch trÇm träng. §iÒu ®ã ®îc minh chøng bëi sè c«ng ty niªm yÕt cæ phiÕu (5 c«ng ty) vµ 3 lo¹i tr¸i phiÕu cña ChÝnh phñ vµ mét lo¹i tr¸i phiÕu cña Ng©n hµng §Çu t vµ ph¸t triÓn (BIDV). C¸c lo¹i h×nh hµng ho¸ kh¸c nh tr¸i phiÕu c«ng, chøng chØ quü ®Çu t, c¸c c«ng cô ph¸i sinh... hoµn toµn cha cã mÆt trªn thÞ trêng. B¶ng 1: Danh môc Chøng kho¸n niªm yÕt t¹i trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n TP Hå ChÝ Minh. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 S T T Tªn c«ng ty niªm yÕt C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh C«ng ty cæ phÇn c¸p vµ vËt liÖu viÔn th«ng C«ng ty cæ phÇn giÊy H¶i Phßng C«ng ty cæ phÇn Kho vËn vµ giao nhËn ngo¹i th¬ng C«ng ty cæ phÇn ChÕ biÕn hµng xuÊt khÈu Long An M· chøng kho¸n Vèn ®iÒu lÖ (tû VN§) REE SAM 150 120 HAP TMS 10,8 22 LAF CP1-0100 CP1-0200 > 1.100 CP1A-100 Ng©n hµng §Çu t vµ ph¸t triÓn BIDV-100 (Nguån: T¹p chÝ “§Çu t Chøng kho¸n”) Trong ®ã, c«ng ty cæ phÇn chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu Long An ®îc trung t©m giao dÞch cÊp giÊy phÐp niªm yÕt vµo th¸ng 11-2000. Chñng lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ trêng ®· Ýt céng thªm sù mÊt hót cña hµng ho¸ (hµng ho¸ mÊt hót 19 phiªn giao dÞch liªn tiÕp nh lo¹i chøng kho¸n TMS ) l¹i cµng lµm cho thÞ trêng trë nªn khan hiÕm. Nh×n chung 4 lo¹i cæ phiÕu cã mÆt thêng xuyªn ®· lµm gi¶m ®i phÇn nµo sù ¶m ®¹m cña thÞ trêng. Cßn tr¸i phiÕu ChÝnh phñ bao gåm 3 lo¹i CP1-0200, CP1-0100 vµ CP1A-0100 ®· ph¸t hµnh víi khãi lîng lín trªn 1100 tû ®ång nh»m lµm chÊt b«i tr¬n cho cç m¸y chøng kho¸n ho¹t ®éng trong thêi kú ®Çu. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ viÖc thùc hiÖn giao dÞch lµ kh«ng ®¸ng kÓ cã nhiÒu khi trªn thÞ trêng x¶y ra hiÖn tîng kh«ng cã ngêi mua còng nh kh«ng cã ng¬× b¸n tr¸i phiÕu,chØ cã lo¹i tr¸i phiÕu cña Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn (BID1-100) lµ ®îc giao dÞch thêng xuyªn h¬n. Nh vËy, trªn thùc tÕ th× chóng ta cã 9 hµng ho¸, nhng giao dÞch trªn thÞ trêng chØ cã 5 hoÆc 6 hµng ho¸ ®îc giao dÞch mét c¸ch thêng xuyªn. ChÝnh sù Ýt chñng lo¹i hµng ho¸ nªn dÉn ®Õn ho¹t ®éng trªn thÞ trêng kh«ng ph¶n ¸nh ®îc t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ. Møc cÇu chøng kho¸n thêng cao h¬n møc cung chøng kho¸n dÉn ®Õn gi¸ trÞ cña chøng kho¸n thêng c¸ch xa rÊt nhiÒu so víi gi¸ trÞ thùc, nã lµm ¶nh hëng ®Õn t©m lý ®Çu t.... 2. VÒ khèi lîng giao dÞch trªn thÞ trêng chøng kho¸n: TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 2-2001, tøc sau h¬n 7 th¸ng thùc hiÖn giao dÞch thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc tæng gi¸ trÞ giao dÞch vµo kho¶ng 100 tû VN§. Mét con sè rÊt khiªm tèn, chØ b»ng 1/4 ngµy giao dÞch t¹i Së giao dÞch chøng kho¸n Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ Jakarta (Indonexia) vµ lµ mét khèi lîng kh«ng ®¸ng kÓ so víi mét phiªn giao dÞch t¹i së giao dÞch chøng kho¸n London (Anh) hay së giao dÞch chøng kho¸n NewYork (Mü). §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i ®îc lµ do hµng ho¸ giao dÞch trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· Ýt vÒ chñng lo¹ mµ cßn Ýt vÒ sè lîng mçi lo¹i hµng ho¸. ChÝnh nguyªn nh©n trªn ®· g©y ra hiÖn tîng cÇu trªn thÞ trêng lu«n lu«n c¨ng th¼ng, gÊp nhiÒu lÇn cung. T×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi cung- cÇu mét c¸ch nghiªm träng kÐo dµi trong nhiÒu phiªn giao dÞch (tõ th¸ng 9-2000 ®Õn th¸ng 2-2001) ®· g©y ra kh«ng Ýt hoµi nghi vÒ sù thµnh c«ng cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. Sù mÊt c©n ®èi cung- cÇu (cung << cÇu) mét c¸ch liªn tôc qua nhiÒu phiªn giao dÞch ®îc minh chøng qua gi¸ cña c¸c hµng ho¸: REE, SAM, HAP, TMS... t¨ng lªn liªn tôc tõ phiªm giao dÞch (ngµy 6-92000) ®Õn phiªn giao dÞch (ngµy 9-2-2001) cã cæ phiÕu lªn ®Õn gÇn 100.000 ®ång/cæ phiÕu. B¶ng 2: Gi¸ c¸c cæ phiÕu ®îc thùc hiÖn giao dÞch t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n TP Hå ChÝ Minh qua c¸c phiªn. (®¬n vi: 1000 ®) Phiªn giao dÞch (ngµy) 6-9-2000 11-9-2000 18-9-2000 25-9-2000 2-10-2000 9-10-2000 16-10-2000 23-10-2000 30-10-2000 6-11-2000 . . 31-1-2001 2-2-2001 5-2-2001 7-2-2001 9-2-2001 Gi¸ c¸c cæ phiÕu ®îc niªm yÕt REE SAM HAP TMS LAF BIV-100 17,8 17,8 18,1 18,1 18,2 18,5 19,4 20,4 21,2 22,4 19,4 20,0 21,2 20,8 21,2 22,0 23,2 24,0 24,4 25,7 19,3 19,6 20,6 21,8 23,0 24,2 29,5 27,0 28,5 30,0 17,4 18,3 18,9 19,8 20,9 21,7 23,3 - - 39,4 40,1 40,9 41,7 40,9 39,2 39,9 40,6 41,6 42,2 52,0 53,0 54,0 55,0 56,0 40,9 41,7 42,5 43,3 44,1 20,8 21,2 21,6 22,0 22,4 93,0 93,0 93,7 93,7 (Nguån: T¹p chÝ "§Çu t Chøng kho¸n") Sù t¨ng gi¸ liªn tôc cña c¸c lo¹i chøng kho¸n kÐo dµi qua nhiÒu phiªn chØ cã thÓ ®îc lý gi¶i qua quan hÖ cung - cÇu cña thÞ trêng. Tøc lµ møc cung nhá h¬n nhiÒu lÇn møc cÇu. ChÝnh xu híng t¨ng gi¸, møc cÇu lu«n lu«n lín trong khi hµng ho¸ nghÌo nµn th× ngêi ®Çu c¬ l¹i muèn gi÷ l¹i “g×m gi¸”. Do ®ã khèi lîng cæ phiÕu ®a ra giao dÞch l¹i cµng Ýt h¬n dÉn ®Õn nh÷ng phiªn giao dÞch tha thít. B¶ng 3: Quy m« chµo b¸n víi gi¸ thÊp nhÊt vµ ®Æt mua víi gÝa trÞ thÊp nhÊt trong 14 tuÇn: (®¬n vÞ : 1000 ®) REE SAM HAP TMS CP Cung CÇu TH Cung CÇu TH Cung CÇu TH Cung CÇu TH 1 10 1.479 10 32 1.876 32 2 6 4.150 6 121 8.480 121 15 1.313 15 1 1.379 3 143 1.837 143 506 5.299 506 74 4.084 74 0 1.716 0 4 180 2.316 180 165 2.572 165 90 2.611 90 0 400 0 5 941 1.155 715 375 1.648 1660 51 2.064 51 0 771 0 6 1777 195 717 2.357 640 2488 41 1.705 41 0 1.307 0 7 956 23 387 569 1.654 687 30 712 30 0 0 0 8 386 2.187 631 137 3.301 6164 155 1.623 155 0 0 0 9 408 258 285 883 1.664 1240 188 1.737 188 1 1.336 1 10 159 184 445 256 670 1001 210 2.205 210 4 851 4 11 31 198 302 340 544 777 160 2.296 160 4 638 4 12 48 927 374 59 868 614 120 1.611 120 3 375 3 13 46 1.110 273 33 968 600 50 1.165 50 2 78 2 14 47 1.753 752 1192 668 879 86 1.158 86 0 285 6 (Nguån: t¹p chÝ “ Chøng kho¸n ViÖt Nam” sè 11 th¸ng 11 n¨m 2000 ) DiÔn biÕn cña thÞ trêng cho thÊy khèi lîng chøng kho¸n ®îc giao dÞch cã t¨ng nhng mét sè lo¹i chøng kho¸n th× giao dÞch nhá giät,thËm chÝ chØ ®îc giao dÞch sau mét phiªn råi mÊt bãng suèt 19 phiªn liªn tiÕp sau ®ã míi xuÊt hiÖn trë l¹i, nhng víi khèi lîng giao dÞch rÊt nhá (nh trêng hîp cña cæ phiÕu TMS). T×nh h×nh giao dÞch tr¸i phiÕu cßn cã phÇn ¶m ®¹m h¬n. ChÝnh phñ trong thêi gian qua ®· rÊt cè g¾ng t¹o nguån hµng cho thÞ trêng chøng kho¸n víi ph¬ng ch©m trong giai ®o¹n ®Çu chñ yÕu lµ giao dÞch tr¸i phiÕu chÝnh phñ nh»m t¹o ®µ b«i tr¬n cho sù vËn hµnh cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam cßn rÊt míi mÎ. Nhng thùc tÕ, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®îc giao dÞch víi khèi lîng rÊt Ýt. Sau h¬n 3 th¸ng thÞ trêng giao dÞch chøng kho¸n ho¹t ®éng, ®· cã mÆt 3 lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ ®îc niªm yÕt nhng cã 2 lo¹i CP1-0200 vµ CP1A-0100 cha thùc hiÖn ®îc giao dÞch nµo. Cßn lo¹i tr¸i phiÕu CP1-0100 th× ®îc giao dÞch víi khèi lîng rÊt thÊp víi tæng sè h¬n 396 tr¸i phiÕu ®¹t gi¸ trÞ giao dÞch kho¶ng trªn 39.206.000 ®ång. §Æc biÖt, trong nhiÒu phiªn giao dÞch kh«ng mét tr¸i phiÕu nµo ®îc thùc hiÖn giao dÞch. Vµo nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 2000, thÞ trêng chøng kho¸n ®îc t¹o thªm hµng ho¸, ®ã lµ cæ phiÕu (LAF) vµ tr¸i phiÕu Ng©n hµng §Çu t vµ ph¸t triÓn (BIDI.100). Hµng ho¸ thÞ trêng t¨ng lªn tëng ®¸p øng ®îc phÇn nµo cÇu chøng kho¸n nhng thùc chÊt khèi lîng cung vÉn cßn c¸nh xa cÇu.§Æc biÖt trong nh÷ng phiªn giao dÞch n¨m 2001.§iÒu ®ã ®îc gi¶i thÝch b»ng lý do t©m lý cña nhµ ®Çu t. B¶ng 4 :Quy m« chµo b¸n víi gi¸ thÊp nhÊt vµ ®Æt mua víi cao nhÊt Tríc th¸ng 1-2000, sù khan hiÕm hµng ho¸ t¸c ®éng tíi c¸c giao diÖn trªn thÞ trêng tù do. V× mua ®îc cæ phiÕu ë thÞ trêng chøng kho¸n lµ rÊt khã, giíi ®Çu t quay sang s¨n lïng c¸c lo¹i cæ phiÕu cña nh÷ng c«ng ty ®· ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nhng cha niªm yÕt. Mét sè c«ng ty ®îc chó ý nhÊt lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn : B«ng B¹ch TuyÕt, NÖm Kim §an, Sancom Bank, B¸nh kÑo Biªn Hoµ… nay c¸c nhµ ®Çu t còng chuyÓn sang t×m nhãm ®Çu t kh¸c còng b¾t nguån tõ nguyªn nh©n khan hiÕm hµng ho¸. V× thùc chÊt hµng ho¸ trªn thÞ trêng hiÖn t¹i nh cæ phiÕu cña REE, SAM kh«ng cßn hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t. Do kh¸n hiÕm hµng ho¸ dÉn ®Õn ®Èy gi¸ cæ phiÕu lªn cao vµ hiÖn gi¸ giao dÞch ®· vît xa nhiÒu lÇn xo víi gi¸ trÞ thùc tÕ nªn nhµ ®Çu t nh×n nhËn ra sù bÊt lîi ®ã. Do ®ã hiÖn t¹i cung trªn thÞ trêng d nhng kh«ng ph¶i lµ d thõa hµng ho¸ mµ ngîc l¹i ®ã chÝnh lµ t¸c ®éng tiªu côc cña sù thiÕu hµng ho¸ trÇm träng trong mét thêi gian dµi. Kh«ng chØ cã vËy sù khan hiÕm cña hµng ho¸ cßn ®îc biÓu hiÖn qua chØ sè VNIndex. Sù t¨ng liªn tôc cña chØ sè VN-Index trong c¸c th¸ng 8-9-10-11 vµ kho¶ng ®Çu th¸ng 1 ®· ®¹t ®iÓm tèi ®a lµ 268 ®iÓm. B¶ng 5 Tãm l¹i, qua h¬n 80 phiªn giao dÞch sù thiÕu hôt hµng ho¸ ®· g©y ra nh÷ng t¸c ®éng kh«ng nhá nÕu kh«ng nãi lµ nghiªm träng ®èi víi thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam cßn non trÎ. VËy nh÷ng nguyªn nh©n nµo g©y nªn sù thiÕu hôt ®ã ? VËy chóng ta sÏ ®îc tr¶ lêi khi nghiªn cøu phÇn III. III. Mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y nªn sù thiÕu hôt hµng ho¸ trªn thÞ tr êng chøng kho¸n ViÖt Nam: 1. NÒn kinh tÕ cha s«i ®éng. ThÞ trêng chøng kho¸n muèn ph¸t triÓn th× kh«ng thÓ thiÕu mét nÒn kinh tÕ t¨ng trëng v÷ng ch¾c. Bëi nÒn kinh tÕ cã t¸c ®éng to lín tíi thÞ trêng chøng kho¸n nh: ngêi tham gia ®Çu t, chñ thÓ niªm yÕt, cung cÊp nguån hµng ho¸ cho thÞ trêng chøng kho¸n … Mét nÒn kinh tÕ khã kh¨n sÏ t¹o ra sù khã kh¨n cho ho¹t ®éng thÞ trêng chøng kho¸n nãi chung vµ sù khan hiÕm hµng ho¸ nãi riªng vµ thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam còng ®ang vÊp ph¶i khã kh¨n ®ã. Trong nh÷ng n¨m 1998, 1999, 2000 nÒn kinh tÕ vÉn cßn chÞu hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng. Nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp FDI gi¶m kÐo theo sù s«i ®éng cña nÒn kinh tÕ còng gi¶m theo. ChÝnh sù gi¶m sót nguån FDI dÉn ®Õn nh÷ng hîp ®ång ®· ®îc ký kÕt kh«ng ®îc thùc thi. TiÕn tr×nh C«ng nghiÖp ho¸-HiÖn ®¹i ho¸ bÞ chËm l¹i. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn qua tèc ®é t¨ng trëng qua c¸c n¨m: N¨m : 1998 1999 2000 Tèc ®é t¨ng trëng : 5,8% 4,8% 6,7% Nh vËy, ta cã thÓ thÊy ®îc sù khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ vµ ®iÒu ®ã cµng cã thÓ ®îc thÊy râ h¬n qua thÞ trêng hµng ho¸. Møc cung hµng ho¸ lu«n lín h¬n cÇu dÉn tíi ®äng hµng ho¸ . Hay nãi c¸ch kh¸c ®Çu ra cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh : Xi m¨ng, than, s¾t ,…gÆp khã kh¨n . M«i trêng ®Çu t kh«ng cßn s«i ®éng vµ hÊp dÉn nhµ ®Çu t nh nh÷ng n¨m 1995. Sù ø ®äng hµng ho¸ ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng gi¶m ph¸t khÐo dµi. N¨m 1999 gi¸ c¶ gi¶m trong 8 th¸ng liªn tiÕp, chØ sè gi¸ c¶ n¨m chØ cã 0,1% . S¸u th¸ng ®Çu n¨m 2000 tèc ®é t¨ng GDP cã dÊu hiÖu phôc håi ®¹t 6,2% nhng chØ sè gi¶m ph¸t vÉn lµ -1% . Sù t¨ng trëng nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2001 lµ kh¸ kh¶ quan .Tuy nhiªn trong m«i trêng vÜ m« nh vËy kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n lµ kh¸ khã kh¨n vµ ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò t¹o ra nh÷ng hµng ho¸ cã chÊt lîng cho thÞ trêng lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i. 2. Nguyªn nh©n tõ c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn (DNCP): 2.1. C¸c doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt cha s½n sµng tham gia thÞ trêng: Mét trong nh÷ng nguån c¬ b¶n t¹o ra hµng ho¸ cho thÞ trêng chøng kho¸n chÝnh lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn ®· ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt. HiÖn nay theo quy ®Þnh cña nhµ níc th× c«ng ty ®îc niªm yÕt ph¶i tho¶ m·n Ýt nhÊt hai ®iÒu kiÖn sau : - Vèn ph¸p ®Þnh trªn 10 tû VN§. - Hai n¨m liªn tôc lµm ¨n cã l·i . Víi ®iÒu kiÖn ®ã th× chóng ta ®· cã trªn 50 doanh nghiÖp (C«ng ty) ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt vµ t¹o ra mét thÞ trêng hµng ho¸ phong phó vµ s«i ®éng tuy nhiªn nh÷ng doanh nghiÖp ®ã vÉn ®øng ngoµi s©n ch¬i (lµm kh¸n gi¶ cña thÞ trêng chøng kho¸n). VËy nguyªn nh©n t¹i ®©u? §ã chÝnh lµ sù ngÇn ng¹i cha muèn tham gia vµo thÞ trêng. Sù ngÇn ng¹i ®ã bao gåm c¶ yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan cña doanh nghiÖp. Nhng tríc hÕt doanh nghiÖp cha muèn tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n bëi trong ®iÒu khiÖn m«i trêng kinh tÕ vÜ m« cßn nhiªï khã kh¨n, m«i trêng ®Çu t kÐm hÊp dÉn. Trong m«i trêng kinh tÕ vÜ m« khã kh¨n dÉn tíi kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu bÞ h¹n chÕ :Doanh nghiÖp x©y dùng mét dù ¸n ®Çu t cã hiÖu qu¶ lµ kh«ng ®¬n gi¶n. §èi víi phÇn lín c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay lµ lµm sao t¹o ra ®Çu ra hiÖu qu¶ cña ®ång vèn cña m×nh h¬n lµ huy ®éng t¨ng nguån vèn vµ më réng s¶n xuÊt.Cßn víi nh÷ng c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n tèt th× nÕu cÇn vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt th× viÖc huy ®éng nguån vèn kh«ng hÒ khã kh¨n (nh vay vèn cña hÖ thèng Ng©n hµng) bëi nguån vèn ®ã cã l·i xuÊt thÊp (æn ®Þnh) trong khi thu hót vèn qua thÞ trêng chøng kho¸n l¹i cã l·i xuÊt cao h¬n .V× l·i suÊt Ng©n hµng hiÖn nay kh¸ thÊp.§Æc biÖt lµ thêi gian gÇn ®©y l·i suÊt thÞ trêng l¹i cµng thÊp khi nÒn kinh tÕ Mü ®· cã dÊu hiÖu suy tho¸i dÉn ®Õn Fed c¾t gi¶m l·i suÊt t¸c ®éng nªn l·i xuÊt cña ®ång USD .L·i suÊt USD gi¶m trªn thÞ trêng ¶nh hëng tíi l·i suÊt cña ®ång néi tÖ. KÐo theo l·i suÊt cña ®ång néi tÖ gi¶m. Mét vÊn ®Ò kh¸c kh«ng Ýt c¸c c«ng ty nhµ doanh nghiÖp lo ng¹i lµ nÕu doanh nghiÖp tham gia thÞ trêng chøng kho¸n th× doanh nghiÖp cã bÞ thao tóng hay kh«ng? Khi doanh nghiÖp thùc hiÖn niªm yÕt th× cæ phiÕu cña c«ng ty sÏ ®îc mua b¸n réng r·i trªn thÞ trêng, c¸c cæ ®«ng cña c«ng ty liªn tôc thay ®æi vµ khi ®ã rÊt khã qu¶n lý.Mét nhµ ®µu t cã ý ®å cã thÓ mua gom sè cæ phiÕu cña c«ng ty ®Õn khi ®ñ sè lîng cÇn thiÕt th× nhÈy vµo ®iÒu hµnh doanh nghiÖp.MÆc dï ph¸p luËt ®· quy ®Þnh khi mét nhµ ®Çu t thay ®æi 5% sè cæ phiÕu biÓu quyÕt cña mét tæ chøc ph¸t hµnh th× ph¶i b¸o víi trung t©m giao dÞch . Nhng viÖc theo dâi khèi lîng giao dÞch cña nhµ ®Çu t lµ rÊt khã kh¨n vµ ngay c¶ khi trung t©m giao dÞch lµm ®îc viÖc nµyth× còng cha cã ®iÒu luËt nµo cÊm viÖc mua b¸n cña nhµ ®Çu t ®ã. Trªn thùc tÕ vÊn ®Ò thao tóng doanh nghiÖp (C«ng ty) kh«ng ph¶i lµ thiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n thÕ giíi nh trªn thÞ trêng chøng kho¸n Mü,Ph¸p,Anh,Nga,Hång k«ng(Trung Quèc),Singapo,In®onexia… VÊn ®Ò l¹i trë nªn khã kh¨n h¬n khi chóng ta biÕt r»ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chØ quen lµm viÖc víi nh÷ng cæ ®«ng thuÇn tuý tøc thêng lµ c«ng nh©n c¸n bé c«ng nh©n viªn cña c«ng ty, sè cæ ®«ng vµ c¬ cÊu së h÷u lµ kh¸ æn ®Þnh nªn rÈt dÌ dÆt víi t×nh huèng trªn .§¨c biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp mµ ngêi qu¶n lý cã tû lÖ cæ phÇn kh¸ lín ,nçi lo vÒ viÖc ph¶i chia sÎ quyÒn lùc lµ mét trong nh÷ng lý do ng¨n c¶n hä khi ra quyÕt ®Þnh ®a c«ng ty ra niªm yÕt trªn thÞ trêng. Khã kh¨n kh¸c lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ,c¸c nhµ kinh tÕ ViÖt Nam thêng lµm viÖc víi c¸ch lµm ¨n mµ sæ s¸ch th«ng tin mËp mê,c¸ch thøc lµm ¨n cßn theo lÒ nÕp cò . Do vËy khi tham gia thÞ trêng chøng kho¸n th× hä ph¶i chÊp nhËn thay ®æi vµ chÊp nhËn nguyªn t¾c (c«ng khai th«ng tin) cã nghÜa c¸c c«ng ty niªm yÕt ph¶i cã nghÜa vô c«ng bè th«ng tin ®Þnh kú, tøc thêi hay theo yªu cÇu mét c¸ch chÝnh x¸c ,trung thùc vµ ®Çy ®ñ cho c¸c nhµ ®Çu t .C¸c tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i cã nghÜa vô nép b¸o c¸o tµi chÝnh x¸c nhËn cña c¬ quan KiÓm to¸n ®éc lËp ®îc chÊp thuËn, b¸o c¸o ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c lo¹i b¸o c¸o kh¸c khi tham gia thÞ trêng th× doanh nghiÖp ph¶i chÊp nhËn (c«ng khai th«ng tin) .Doanh nghiÖp cã s½n sµng chÊp nhËn vÊn ®Ò ®ã kh«ng khi mµ hä quen víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh §ã lµ chØ ph¶i b¸o c¸o c¸c th«ng tin víi bé chñ qu¶n khi ®ã doanh nghiÖp sÏ Ýt gÆp khã kh¨n .NÕu c«ng khai th«ng tin th× doanh nghiÖp sÏ v« h×nh gÆp ph¶i sù c¹nh tranh tõ c¸c doanh nghiÖp kh¸c . Tãm l¹i :Nh÷ng doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt tuy r»ng lîi Ých tham gia lµ cha râ rµng ,nhu cÇu cha cÊp b¸ch b¶n th©n thÞ trêng míi ®i vµo ho¹t ®éng trong khi ®ã tham gia thÞ trêng th× gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. Do vËy hä cã t©m lý dÌ dÆt vµ t¹m lµm “ kh¸n gi¶ trªn kh¸n ®µi” C«ng viÖc cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®· khÐo dµi ®Õn gÇn chôc n¨m tuy víi tèc ®ä chËm nhng c«ng cuéc cæ phÇn còng ®· t¹o ra mét khèi lîng c«ng ty cæ phÇn kh«ng nhá. HiÖn nay chóng ta cã trªn 600 doanh nghiÖp ®· ®îc cæ phÇn ho¸ ,c¸c doanh nghiÖp nµy cã c¸c ®Æc ®iÓm vèn ®iÒu lÖ qóa thÊp thêng lµ vµi tr¨m triÖu hoÆc vµi tû VN§. Mét sè c«ng ty míi thµnh lËp,®îc cæ phÇn th× bíc vµo lµm ¨n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n.Trong khi ®ã ®Ó tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n trong n¨m nay lµ mét ®iÒu kh«ng tëng.V× quy ®Þnh cña nhµ níc c¸c c«ng ty muèn tham gia thÞ trêng chøng kho¸n ph¶i quy tô ®ñ hai ®iÒu kiÖn: Thø nhÊt : C«ng ty cã vèn ®iÒu lÖ trªn 10 tû VN§. Thø hai : C«ng ty ph¶i lµm ¨n cã l·i trong hai n¨m liªn tiÕp ®Õn khi tham gia niªm yÕt. Tãm l¹i : Qua viÖc ph©n tÝch nh÷ng nguyªn nh©n trªn ta cã thÓ lý gi¶i t¹i sao hµng ho¸ trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam cßn nghÌo nµn ®Õn vËy : Cæ phiÕu, tr¸i phiÕu c«ng ty Ýt… ThÞ trêng ho¹t ®éng kÐm s«i ®éng. 3. TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc diÔn ra qu¸ chËm : Sau khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc th× mét vÊn ®Ò ®Æt ra vµ ®îc thùc hiÖn ngay khi ®ã l¸ cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc (®ãa lµ tÊt yÕu v× Ng©n s¸ch Nhµ níc kh«ng thÓ “bao” cho mét khèi lîng doanh nghiÖp lín nh vËy. §a sè c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc lµm ¨n thua lç, kÐm hiÖu qu¶, ®Æc biÖt tõ n¨m 1996 chuÈn bÞ cho thÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi th× tèc ®é cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc ®Èy m¹nh vµ thùc tÕ còng ®· cung cÊp cho thÞ trêng chøng kho¸n 5 lo¹i hµng ho¸ : REE, SAM, LAF, TMS . TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ mÆc dï ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ nhng con rÊt nhiÒu h¹n chÕ. Cho ®Õn nay, c¶ níc míi cã trªn 600 doanh nghiÖp ®îc cæ phÇn ho¸ trong khi môc tiªu ®Ò ra ®Õn hÕt n¨m 2000 lµ 1200 doanh nghiÖp . Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ diÔn ra chËm lµ do bíi c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n sau: - T©m lý cña Gi¸m ®èc… kh«ng muèn cæ phÇn ho¸ v× sau khi cæ phÇn ho¸ hä cßn ®îc gi÷u “chiÕc ghÕ” ®ã hay kh«ng! - C¸c doanh nghiÖp chËm chÔ cæ phÇn ho¸ nh»m hëng u ®·i cña Nhµ níc cho viÖc cæ phÇn ho¸. - Trong khi cæ phÇn ho¸ th× gÆp nhiÒu khã kh¨n nh thanh to¸n c¸c kho¶n nî cña c«ng ty, ®Þnh gi¸ tµi s¶n … - C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã khi cha s¸t thùc tÕ dÉn ®Õn khã cho viÖc vËn dông. - Trong mçi ngµnh c¸c doanh nghiÖp cã sù kh¸c nhau do vËy cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nã mang tÝnh khã kh¨n ®Æc thï cña tõng nghµnh… Trong c¸c doanh nghiÖp ®îc cæ phÇn ho¸ th× vèn ®iÒu lÖ lµ thÊp kho¶ng vµi tr¨m triÖu ®Õn vµi tû VN§ (thêng 5-6 tû). Trong kho¶ng trªn 600 c«ng ty cæ phÇn th× cã trªn 50 c«ng ty cã vèn ®iÒu lÖ trªn 10 tû. Trong khi cæ phÇn ho¸ th× nhµ níc vÉn n¾m gi÷ hoÆc b¸n cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, phÇn b¸n cæ ph©n ra ngoµi rÊt Ýt vµ khã b¸n. Míi cã trªn 35 doanh nghiÖp cã tû lÖ cæ phÇn b¸n ra ngoµi trªn 20%. V× thÕ ®· lµm h¹n chÕ lîng cung hµng ho¸ cho thÞ trêng chng kho¸n . 4. M«i trêng ph¸p lý: Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc mµ Nhµ níc ®· lµm ®Ó ®Ó cho ra ®êi thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam s«i ®éng vµ lµm ®ßn bÈy cho nÒn kinh tÕ . §Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã th× còng nh Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc lµm thÕ nµo t¹o ®îc hµng ho¸ nhiÒu h¬n cung cÊp cho thÞ trêng chøng kho¸n. - Trong thêi gian võa qua víi sù ra ®êi cña LuËt Doanh nghiÖp, LuËt chøng kho¸n ®· t¹o ra m«i trêng ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng. Mét sè doanh nghiÖp ra ®êi ®ñ lµm s«i ®éng phÇn nµo nÒn kinh tÕ. Nhng ®Ó t¹o hµng ho¸ cho thÞ trêng th× Nhµ níc cßn m¾c ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò: + PhÇn cæ phÇn cña Nhµ níc t¹i c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn th× chiÕm qu¸ lín (møc cæ phÇn ®Ó nhµ níc chi phèi doanh nghiÖp hiÖn nay nhµ níc n¾m gi÷ vît møc cÇn thiÕt). + Nhµ níc h¹n chÕ sù ®Çu t cña nhµ ®Çu t níc ngoµi nh hiÖn nay lµ cha phï hîp. + C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi th× cha cã mét c¬ së ph¸p lý cô thÓ nµo cho hä tham gia thÞ trêng Mµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi th× cã vèn lín … nÕu hä tham gia th× thÞ trêng hµng ho¸ ch¾c ch¾n sÏ s«i ®éng vµ nÒn kinh tÕ ch¾c ch¾n sÏ cã mét dßng vèn lín ®Ó phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn ®Êt níc. + C¸c chÝnh s¸ch, v¨n b¶n nhiÒu khi cßn chång chÐo vµ khã thùc hiÖn. + Nhµ níc cha cã chÝnh s¸ch cô thÓ nµo khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn tham gia do ®ã doanh nghiÖp sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. + chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc cßn nhiÒu bÊt cËp … VËy trong thêi gian tíi nhµ níc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ, ®øng ®¾n h¬n ®Ó kh¬i th«ng khã kh¨n cho viÖc t¹o hµng ho¸ cho thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. 5. C¸c nguyªn nh©n kh¸c: + ThÞ trêng tr¸i phiÕu chÝnh phñ kÐm s«i ®éng tríc hÕt lµ ¶nh hëng bëi sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ cßn chËm. HÖ thèng Ng©n hµng gÆp khã kh¨n trong ho¹t ®éng (t¹o ®Çu ra cho nguån vèn). Do ®ã vÒ mÆt cung: th× kh«ng cã bëi nhiÒu ngêi cÇm tr¸i phiÕu thêng lµ c¸c Ng©n hµng gÆp khã kh¨n trong viÖc cho vay. Do vËy hä g¨m, gi÷ tr¸i phiÕu (nh mét kho¶n ®Çu t) lµ mét gi¶i ph¸p t×nh thÕ. Cßn ®èi víi cÇu vÒ tr¸i phiÕu còng hÇu nh kh«ng cã. V× theo nhµ ®Çu t th× hä kh«ng muèn ®Çu t vµo tr¸i phiÕu: v×
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan