PhÇn I: Lêi më ®Çu
Trong c«ng cuéc ®æi míi x©y dùng ®Êt níc §¶ng ta lu«n lu«n coi träng
yÕu tè v¨n ho¸ lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi lµ sù kÕt tinh nh÷ng gi¸ trÞ tèt
®Ñp nhÊt trong quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi, víi x· héi vµ víi thiªn nhiªn. V¨n
ho¸ võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ lµ môc tiªu cña
chóng ta. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung sang nÒn
kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®Þnh híng cña nhµ níc. V¨n ho¸ ngµy cµng ®ãng gãp
vai trß ®iÒu tiÕt tinh thÇn, gãp phÇn ®¾c lùc vµo viÖc khai th¸c nh÷ng nh©n tè
tÝch cùc h¹n chÕ nh©n tè tiªu cùc cña mèi quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ trong x·
héi, v¨n ho¸ gi÷ vai trß gãp phÇn h×nh thµnh mét con ®êng ph¸t triÓn phï hîp
víi ®Æc ®iÓm cña d©n téc vµ xu híng ph¸t triÓn cña thÕ giíi. GÇn ®©y c¸c häc
gi¶ quèc tÕ nãi nhiÒu, nghiªn cøu nhiÒu vÒ c¸c yÕu tè thµnh c«ng cña c¸c níc
cã nÒn c«ng nghiÖp míi (Wics) trong ph¸t triÓn trong khu vùc §«ng ¸ - §«ng
Nam ¸ (lµ nh÷ng con rång – con hæ trong ph¸t triÓn kinh tÕ). Sù thµnh c«ng
vµ n¨ng ®éng ®ã ®îc x¸c nhËn lµ sù b¾t nguån tõ c¸c yÕu tè v¨n ho¸ truyÒn
thèng, trong ®ã tÝnh céng ®ång, tÝnh ý thøc d©n téc thÓ hiÖn rÊt cao trong quan
hÖ kinh doanh: sù ham häc hái, s¸ng t¹o, tÝnh nghiªm tóc, kû luËt cao trong
c«ng viÖc ®· ®îc nhÊn m¹nh vµ ®îc coi lµ nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy qu¸ tr×nh
t¨ng kinh tÕ bÒn v÷ng, c©n ®èi cña c¸c níc nµy. Vµ ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam víi rÊt nhiÒu c¸c quan hÖ kinh tÕ ®an
xen nhau bªn c¹nh mÆt tÝch cùc, ®· xuÊt hiÖn nhiÒu mÆt tiªu cùc lµm n¶y sinh
c¸c hµnh vi kinh doanh thiÕu ®¹o ®øc – phi v¨n ho¸, chayjt heo lîi nhuËn ¶nh
hëng ®Õn v¨n ho¸ kinh doanh, ®Õn c¸c gi¸ trÞ kinh doanh nÒn t¶ng cña nÒn
kinh tÕ thÞ trêng – lµm cho c¸c gi¸ trÞ ®ã bÞ ®¶o lén, ®e do¹ sù bÊt æn cho
ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh v× tÝnh cÊp thiÕt cña sù xuèng cÊp thang gi¸ trÞ ®ã.
Ngoµi môc ®Ých ®a ra nh÷ng nhËn thøc chung vÒ v¨n ho¸ kinh doanh. Cßn lý
do thø hai lµ em muèn nhÊn m¹nh h¬n x©y dùng v¨n ho¸ kinh doanh trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam ®ã lµ lý do v× sao em lùa chän ®Ò tµi:
Tuy nhiªn, v¨n ho¸ kinh doanh lµ nh÷ng ph¹m trï réng lín cã nhiÒu mèi
quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i hÕt søc ®a d¹ng vµ phøc t¹p ®ßi hái ph¶i ®îc tiÕp tôc
®i s©u nghiªn cøu, th¶o luËn trong thêi gian tíi. Cho nªn ®Ò ¸n cã thÓ cã nhiÒu
h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Em mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp x©y dùng quý
b¸u cña c¸c b¹n, cïng c¸c thÇy c« cã quan t©m.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Sinh viªn: NguyÔn V¨n DiÔn
1
2
PhÇn II: Néi dung cña ®Ò tµi
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn cña v¨n ho¸ trong kinh doanh
I. Kh¸i niÖm v¨n ho¸ trong kinh doanh
Mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ vµ kinh doanh, lµm thÕ nµo ®Ó sö dông mèi
quan hÖ ®ã, ®a v¨n ho¸ vµo kinh doanh, sö dông nh÷ng ®Æc trng cña nÒn v¨n
ho¸ vµo kinh doanh ®Ó ®¹t tèc ®é t¨ng trëng cao vµ hiÖu qu¶ lµ nh÷ng vÊn ®Ò
®ang ®Æt ra nãng hæi. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®· tho¸t ra khái lÜnh vùc x· héi ®¬n
thuÇn mµ cßn trë thµnh mèi quan t©m cña chÝnh kh¸ch, c¸c nhµ qu¶n lý vµ c¸c
nhµ kinh doanh.
1. Kh¸i niÖm v¨n ho¸.
Cho tíi nay, ®· cã kho¶ng 400 – 500 ®Þnh nghÜa vÒ v¨n ho¸. Mét con sè
rÊt lín vµ kh«ng x¸c ®Þnh nh vËy nãi lªn sù phong phó cña kh¸i niÖm v¨n ho¸.
Tõ thÕ kû XIX (n¨m 1871) Edward Burrwett Tylor ®· ®a ra mét ®Þnh
nghÜa cæ ®iÓn, theo ®ã v¨n ho¸ bao gåm mäi n¨ng lùc vµ thãi quen, tËp qu¸n
cña con ngêi víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña x· héi. Víi ®Þnh nghÜa ®ã, v¨n ho¸
bao gåm ng«n ng÷, t tëng, tÝn ngìng, phong tôc, tËp qu¸n, nghi thøc, qui t¾c,
thÓ chÕ, chuÈn mùc, c«ng cô, kü thuËt, c«ng tr×nh nghÖ thuËt (héi ho¹, ®iªu
kh¾c, kiÕn tróc) vµ nh÷ng yÕu tè kh¸c cã liªn quan ®Õn con ngêi.
Theo triÕt häc M¸c – Lªnin: v¨n ho¸ lµ tæng hoµ nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt
vµ tinh thÇn còng nh c¸c ph¬ng thøc t¹o ra chóng, kü n¨ng sö dông c¸c gi¸ trÞ
®ã v× sù tiÕn bé cña loµi ngêi vµ sù truyÒn thô c¸c gi¸ trÞ ®ã tõ thÕ hÖ nµy sang
thÕ hÖ kh¸c. H×nh thøc khëi ®Çu vµ nguån gèc ®Çu tiªn lµm h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn v¨n ho¸ lµ lao ®éng cña con ngêi, ph¬ng thøc hiÖn lao ®éng vµ kÕt qu¶
cña lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng.
Cßn theo gi¸o tr×nh qu¶n lý x· héi kh¸i niÖm v¨n ho¸: lµ mét thiÕt chÕ x·
héi c¬ b¶n, lµ mét phøc thÓ, tæng thÓ c¸c ®Æc trng – diÖn m¹o vÒ tinh thÇn, vËt
chÊt, tri thøc, t×nh c¶m...kh¾c ho¹ nªn b¶n s¾c cña mét céng ®ång gia ®×nh, xãm
lµng, vïng miÒn quèc gia, x· héi....v¨n ho¸ cã thÓ lµ h÷u thÓ, cã thÓ lµ v« h×nh.
Nh vËy, dï theo ®Þnh nghÜa, mäi ®Þnh nghÜa v¨n ho¸ ®Òu chøa mét nÐt
chung lµ “con ngêi” ®Òu thõa nhËn vµ kh¼ng ®Þnh mèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a
v¨n ho¸ víi con ngêi. V¨n ho¸ vµ con ngêi lµ hai kh¸i niÖm kh«ng t¸ch rêi
nhau. Con ngêi lµ chñ thÓ s¸ng t¹o ra v¨n ho¸. Trong suèt lÞch sö h×nh thµnh
vµ ph¸t triÓn cña m×nh, con ngêi lu«n s¸ng t¹o kh«ng ngõng ®Ó lµm nªn gi¸ trÞ
v¨n ho¸. Mét trong sè nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ ®îc con ngêi s¸ng t¹o ra Êy chÝnh
lµ b¶n th©n con ngêi – con ngêi cã v¨n ho¸. Con ngêi s¸ng t¹o ra v¨n ho¸,
®ång thêi chÝnh con ngêi còng lµ s¶n phÈm cña v¨n ho¸.
3
Trong s¬ ®å 1 chØ râ: v¨n ho¸ lµ toµn bé cña c¶i vËt chÊt, tinh thÇn do con
ngêi s¸ng t¹o ra trong lÞch sö ®Ó v¬n tíi c¸i ®óng, c¸i ®Ñp, c¸i tèt, c¸i hîp lý
vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng an toµn cho céng ®ång, x· héi vµ nh©n lo¹i.
V¨n ho¸ (céng ®ång, gia
®×nh, xãm, lµng, vïng,
miÒn, quèc gia, nh©n lo¹i
V¨n ho¸ h÷u thÓ
(vËt chÊt)
Di
tÝch
lÞch
sö
C¸c
c«ng
tr×nh
kiÕn
tróc
HÖ
thèng
giao
th«ng
HÖ
thèng
c«ng
së
V¨n ho¸ v«
h×nh(tinh thÇn)
HÖ
thèng
trang
thiÕt
bÞ
cho
s¶n
xuÊt
§¹o
®øc
Lèi
sèng
Lèi
sèng
T«n gi¸o
tÝn ngìng
Gi¸o
dôc
...
®å triÓn
1: CÊu
SùS¬ph¸t
bÒn tróc
v÷ng,v¨n
an ho¸
toµn. gi¸ trÞ s¸ng t¹o cña con ngêi ®îc thÓ
- V¨n ho¸ vËt chÊt: lµ toµn bé nh÷ng
+ C¸i ®óng + c¸i ®Ñp
hiÖn trong c¸c cña c¶i vËt+ chÊt
do+ x·
C¸i tèt
c¸ihéi
hîpt¹o
lý ra kÓ tõ c¸c t liÖu s¶n xuÊt cho
®Õn c¸c t liÖu tiªu dïng cña x· héi. Trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña x· héi
th× c¸c s¶n phÈm do x· héi t¹o ra còng kh¸c nhau, ph¶n ¸nh c¸c giai ®o¹n ph¸t
triÓn kh¸c nhau cña v¨n ho¸.
- V¨n ho¸ tinh thÇn: lµ toµn bé nh÷ng gi¸ trÞ cña ®êi sèng tinh thÇn, bao
gåm khoa häc ë møc ®é ¸p dông cña thµnh tùu khoa häc vµo s¶n xuÊt vµ sinh
ho¹t, tr×nh ®é häc vÊn, t×nh tr¹ng, gi¸o dôc y tÕ, nghÖ thuËt, chuÈn mùc ®¹o
®øc trong hµnh vi cña c¸c thµnh viªn trong x· héi, tr×nh ®é ph¸t triÓn nhu cÇu
con ngêi...v¨n ho¸ cßn bao gåm nh÷ng phong tôc tËp qu¸n, nh÷ng ph¬ng thøc
giao tiÕp ng«n ng÷.
Ranh giíi gi÷a v¨n ho¸ vËt chÊt vµ v¨n ho¸ tinh thÇn chØ cã tÝnh chÊt t¬ng
®èi.
- V¨n ho¸ mang tÝnh giai cÊp, nã phôc vô cho giai cÊp nhÊt ®Þnh. TÝnh
giai cÊp ®ã biÓu hiÖn ë chç v¨n ho¸ do ai s¸ng t¹o ra, ph¶n ¸nh vµ phôc vô cho
4
lîi Ých cña giai cÊp nµo, nh÷ng c¬ së vËt chÊt cña v¨n ho¸ (c¸c ph¬ng tiÖn
th«ng tin, tuyªn truyÒn, c¸c r¹p hat....) do ai lµm chñ. TÝnh giai cÊp cña v¨n
ho¸ cßn thÓ hiÖn ë chøc n¨ng cña v¨n ho¸.
Nã gi¸o dôc, x©y dùng con ngêi theo mét lý tëng – chÝnh trÞ – x· héi,
®¹o ®øc, thÈm mü cña mét giai cÊp nhÊt ®Þnh.
- V¨n ho¸ mang tÝnh d©n téc, mang tÝnh céng ®ång, tæ chøc vµ ®îc kÕ
thõa qua nhiÒu thÕ hÖ. Mçi d©n téc cã lÞch sö ph¸t triÓn riªng, cã ®iÒu kiÖn tù
nhiªn, c¸c sinh ho¹t riªng, cã phong tôc tËp qu¸n, nh÷ng thãi quen t©m lý
riªng. §iÒu ®ã qui ®Þnh ®Æc ®iÓm riªng cña v¨n ho¸ d©n téc.
2. Kh¸i niÖm kinh doanh.
Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ “kinh doanh” trong mét sè tõ ®iÓm do c¸c nhµ
nghiªn cøu ng«n ng÷ ViÖt Nam biªn so¹n c¬ chÕ lµ gièng nhau.
Theo ®¹i tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, th× kinh doanh cã nghÜa lµ “tæ chøc bu«n
b¸n ®Ó thu lç l·i”.
Cã tõ ®iÓn tõ vµ ng÷ ViÖt Nam th× kinh doanh lµ “tæ chøc ho¹t ®éng vÒ
mÆt kinh tÕ ®Ó sinh lêi”.
L·i hay lç ë ®©y ®îc hiÓu lµ: khi ngêi ta bá vèn ®Ó bu«n b¸n ho¹t ®éng
kinh tÕ th× gi¸ trÞ thu vÒ ph¶i cao h¬n sè vèn ban ®Çu cïng víi viÖc b¶o ®¶m
thùc hiÖn c¸c tr¸ch nhiÖm kh¸c theo ph¸p luËt.
Kinh doanh lµ mét nghÒ chÝnh ®¸ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ph¸t triÓn cña
x· héi, do sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi t¹o ra. VÊn ®Ò lµ ë chç kinh doanh
nh thÕ nµo, nã ®em l¹i lîi Ých vµ gi¸ trÞ cho ai? ®ã chÝnh lµ vÊn ®Ò cña v¨n ho¸
trong kinh doanh.
Nh vËy, kinh doanh cã thÓ hiÓu nh luËt doanh nghiÖp, xem ®ã lµ viÖc thùc
hiÖn mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu
thô s¶n phÈm hoÆc cung øng dÞch vô trªn thÞ trêng nh»m môc ®Ých sinh lêi.
3. Kh¸i niÖm v¨n ho¸ trong kinh doanh.
Tõ hai kh¸i niÖm v¨n ho¸ vµ kinh doanh ta ®i ®Õn kh¸i niÖm v¨n ho¸ kinh
doanh lµ g×?
V¨n ho¸ trong kinh doanh lµ viÖc sö dông c¸c nh©n tè v¨n ho¸ vµo ho¹t
®éng kinh doanh cña chñ thÓ, lµ c¸i v¨n ho¸ mµ c¸c chñ thÓ kinh doanh t¹o ra
trong qu¸ tr×nh kinh doanh, h×nh thµnh nªn nh÷ng kiÓu kinh doanh æn ®Þnh vµ
®Æc thï cña hä.
ViÖc sö dông c¸c nh©n tè v¨n ho¸ vµo ho¹t ®éng kinh doanh sÏ ®em l¹ij
cho kinh doanh vµ chñ thÓ kinh doanh mét sö m¹ng cao c¶. §ã lµ sø mÖnh
ph¸t triÓn con ngêi, ®em l¹i sù giµu cã, h¹nh phóc cho mäi ngêi, sù phån vinh
5
vµ v÷ng m¹nh cña ®Êt níc, sù vÎ vang cña d©n téc. NhËn thøc ®îc sø mÖnh Êy
con ngêi sÏ hay say lao ®éng, kh«ng ng¹i khã kh¨n gian khæ, thËm chÝ hy sinh
c¶ lîi Ých riªng cña m×nh ®ãng gãp vµo lîi Ých chung v× x· héi. Do ®ã, v¨n ho¸
trong kinh doanh lµ bé phËn cÊu thµnh cña nÒn v¨n ho¸ d©n téc, ph¶n ¸nh
tr×nh ®é cña con ngêi trong lÜnh vùc kinh doanh. B¶n chÊt cña v¨n ho¸ trong
kinh doanh ®ã lµ lµm cho c¸i lîi g¾n chÆt chÏ víi c¸i ®óng c¸i tèt, c¸i ®Ñp. C¸i
lîi ®ã tu©n theo c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp. Ngîc l¹i c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp lµ
c¬ së bÒn v÷ng cho ho¹t ®éng sinh ra c¸i lîi. V¨n ho¸ kinh doanh cu¶ c¸c nhµ
kinh doanh, cña doanh nghiÖp ®îc nhËn biÕt qua hai ph¬ng diÖn chÝnh.
Mét lµ: c¸c nh©n tè v¨n ho¸ (hÖ gi¸ trÞ, triÕt lý sèng, t©m lý) ®îc vËn
dông vµo qu¸ tr×nh kinh doanh ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vÒ dÞch vô
phï hîp víi nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng cã v¨n ho¸. §ã chÝnh lµ kiÓu
kinh doanh cã v¨n ho¸, kiÓu kinh doanh phï hîp víi nÐt ®Ñp cña v¨n ho¸ d©n
téc.
Hai lµ: c¸i gi¸ trÞ, s¶n phÈm v¨n ho¸ nh hÖ gi¸ trÞ, triÕt lý, tËp tôc riªng,
nghÖ thuËt kinhdoanh...mµ chñ thÓ kinh doanh t¹o ra trong qu¸ tr×nh ho¹t
®éng vµ lµm nghÒ kinh doanh cña hä, cã t¸c dông cæ vò biÓu d¬ng ®èi víi
kiÓu kinh doanh cã v¨n ho¸ mµ hä ®ang theo ®uæi. §ã chÝnh lµ lèi sèng cã v¨n
ho¸ cña c¸c chñ thÓ kinh doanh.
§Ò cao c¸i lîi cña ho¹t ®éng kinh doanh g¾n liÒn víi c¸i ®óng, c¸i tèt,
c¸i ®Ñp, nh»m tho¶ m·n cã chÊt lîng nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ®êi sèng x· héi,
mçi x· héi cÇn ®Þnh h×nh ra thµnh c¸c truyÒn thèng v¨n ho¸ kinh doanh trong
nÒn v¨n ho¸ chung cña d©n téc.
II. Mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ vµ kinh tÕ.
V¨n ho¸ vµ kinh tÕ lµ hai lÜnh vùc cã t¸c ®éng qua l¹i víi nhau. Kh«ng
thÓ cã v¨n ho¸ suy ®åi mµ kinh tÕ ph¸t triÓn. V¨n ho¸ bao giê còng lµ ®éng
lùc quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, mÆt kh¸c, kinh tÕ ph¸t triÓn lµ m¶nh
®Êt thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ cña céng ®ång. LÞch sö thÕ giíi còng
nh níc ViÖt Nam ®· chøng minh nguyªn lý ®ã. Tuy nhiªn, mét c©u hái ®Æt ra,
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i, mét sè níc l·nh thæ ®· tõng cã nÒn
v¨n ho¸ cao, ®îc xem lµ c¸i n«i cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i, th× ngµy nay c¸c
níc ®ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thËm chÝ chØ lµ
nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn. VÝ dô, thêi thîng cæ, lu vùc s«ng VÖ vµ s«ng
Hoµng Hµ cña Trung Quèc ®· h×nh thµnh ®êi sèng ®« thÞ kho¶ng 3000 n¨m tríc c«ng nguyªn, khu vùc Lìng Hµ cã mét nÒn v¨n ho¸ liªn tôc h¬n 3000 n¨m
tríc c«ng nguyªn, lu vùc s«ng Nil, víi ®Êt ®ai ph× nhiªu, lµ n¬i ®Þnh c cña ngêi
6
Ai CËp lµ 3000 n¨m tríc c«ng nguyªn khi h¹ Ai CËp thèng nhÊt víi thîng Ai
CËp, thuéc triÒu ®¹i c¸c vua Pharaon víi viÖc x©y dùng c¸c Kim Tù Th¸p.
Nh vËy, tõ viÖc khu xÐt sù ph¸t triÓn cña nhiÒu quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c
quèc gia khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng, ngêi ta t×m thÊy nh÷ng dÊu Ên vµ
®Æc trng v¨n ho¸ cña c¸c quèc gia ®ã trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc tÕ ®ã ®·
b¾t buéc ngêi ta kh«ng chØ thõa nhËn sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn triÓn kinh tÕ, mµ cßn ®i s©u xem xÐt vai trß cña v¨n ho¸
còng nh tÇm quan träng cña viÖc ®a c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh.
V× vËy, mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ vµ kinh tÕ cã thÓ hiÓu.
- V¨n ho¸ vµ kinh tÕ cã sù g¾n bã t¸c ®éng biÖn chøng víi nhau. Kinh tÕ
ph¶i ®¶m b¶o cho nhu cÇu sèng tèi thiÓu cña con ngêi, sau ®ã míi ®¶m b¶o
®iÒu kiÖn cho v¨n ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng thÓ ph¸t triÓn nÕu kh«ng cã
mét nÒn t¶ng v¨n ho¸, ®ång thêi v¨n ho¸ kh«ng chØ ph¶n ¸nh kinh tÕ mµ cßn
lµ nh©n tè t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi mèi quan hÖ ®ã, sù ph¸t triÓn
cña mçi quèc gia, d©n téc chØ cã thÓ n¨ng ®éng hiÖu qu¶, cã tèc ®é cao chõng
nµo quèc gia ®ã ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn kÕt hîp hµi hoµ gi÷a kinh tÕ víi v¨n ho¸.
- V¨n ho¸ mang tÝnh ®Æc thï cña tõng quèc gia, tõng khu vùc ®îc coi lµ
nh÷ng di s¶n quý b¸u b¸n tÝch lòy ®îc qua nhiÒu thÕ hÖ, mang ®Ëm b¶n s¾c
d©n téc. Nhng ®ång thêi, víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, kÕ thõa vµ gi÷a g×n b¶n s¾c
riªng, nã cßn tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ cña quèc gia, d©n téc kh¸c, lµm
cho v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc võa cã tÝnh hiÖn ®¹i phï hîp víi sù ph¸t
triÓn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn c¸ch khoa häc – kü thuËt, lµm cho vai trß cña
v¨n ho¸ trong ho¹t ®éng kinh tÕ cµng ®îc n©ng cao vµ thiÕt thùc kh¬i dËy mäi
tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña con ngêi, ®em l¹i sù ph¸t triÓn cao víi tèc ®é cao vµ
hµi hoµ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh.
7
III. Vai trß cña v¨n ho¸ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh
doanh.
Theo luËt doanh nghiÖp, HiÕn ph¸p níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt
Nam n¨m 1992, kinh doanh lµ viÖc thùc hiÖn mét, mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng
®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t, tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm hoÆc cung øng
dÞch vô trªn thÞ trêng nhµm môc ®Ých sinh lîi (§iÒu 3, Ch¬ng I, LuËt doanh
nghiÖp).
V¨n ho¸, víi t c¸ch lµ nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn do con ngêi
s¸ng t¹o ra, ®¬ng nhiªn nã trë thµnh di s¶n, thµnh tiÒn ®Ò cho bÊt kú qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn vµ tiÕp theo. Nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt ®· s¸ng t¹o ra ®¬ng nhiªn lµ c¬
së kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña sù ph¸t triÓn ë c¸c giai ®o¹n kÕ tiÕp. Nh÷ng gi¸ trÞ
v¨n ho¸ tinh thÇn phôc vô cho mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu cña con ngêi, nã
®¶m b¶o chÊt lîng cña yÕu tè con ngêi – yÕu tè c¬ b¶n trong ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh tõ ®ã n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña con ngêi
trong s¶n xuÊt kinh doanh.
1. V¨n ho¸ víi t c¸ch lµ tri thøc, kiÕn thøc t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy
s¶n xuÊt – kinh doanh ph¸t triÓn.
S¶n xuÊt kinh doanh chÝnh lµ qu¸ tr×nh con ngêi sö dông c¸c tri thøc,
kiÕn thøc tÝch luü ®îc ®Ó t¹o ra c¸c gi¸ trÞ vËt chÊt míi. C¸c tri thøc nµy cã thÓ
biÓu hiÖn díi h×nh th¸i ý thøc, g¾n liÒn víi t liÖu s¶n xuÊt vµ ngêi lao ®éng.
Khèi lîng c¸c tri thøc, kiÕn thøc ®ã b¶n th©n nã ®· lµ c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸, ®ång
thêi nã còng ®îc huy ®éng vµ sö dông vµo s¶n xuÊt – kinh doanh trong m«i
trêng v¨n ho¸. NÕu kh«ng cã m«i trêng v¨n ho¸ trong s¶n xuÊt – kinh doanh
th× kh«ng thÓ sö dông ®îc c¸c tri thøc, kiÕn thøc ®ã, vµ ®¬ng nhiªn kh«ng thÓ
t¹o ra hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kh«ng thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt – kinh doanh.
Víi quan hÖ gi÷a tri thøc vµ kinh doanh nh vËy, b¾t buéc c¸c gi¸ trÞ v¨n
ho¸ díi d¹ng tri thøc, kiÕn thøc ph¶i ®îc ®¶m b¶o vµo s¶n xuÊt kinh doanh th×
míi ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc ph¸t triÓn.
2. C¸c yÕu tè v¨n ho¸ víi t c¸ch lµ nh÷ng biÓu hiÖn cña tr×nh ®é cao
trong sinh ho¹t x· héi.
S¶n xuÊt kinh doanh kh«ng chØ lµ qu¸ tr×nh con ngêi sö dông c¸c t liÖu
s¶n xuÊt vµ chiÕm h÷u vËt chÊt mµ con lµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi
con ngêi. S¶n xuÊt kinh doanh lµ sù hiÖp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng, ®©y lµ
quan hÖ c¬ b¶n ë c¶ ph¹m vi hÑp vµ ph¹m vi réng. Gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ
®ã lµ ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nhng
b¶n th©n con ngêi trogn c¸c mèi quan hÖ ®ã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý kh¸c
nhau, nguyÖn väng lîi Ých kh¸c nhau, kh¸c nhau c¶ vÒ tuæi t¸c, vÒ nh÷ng ®Æc
8
thï mang tÝnh d©n téc, t«n gi¸o....sù kh¸c nhau ®ã dÉn ®Õn sù kh¸c nhau trong
sinh ho¹t x· héi. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nh÷ng sù kh¸c biÖt vÒ
sinh ho¹t trong x· héi tuy kh«ng ph¶i lµ yÕu tè cña qu¸ tr×nh ®ã, nhng lu«n thêng trùc ë mçi con ngêi, míi chØ lé ra qua qu¸ tr×nh giao tiÕp. NÕu qu¸ tr×nh
giao tiÕp kh«ng n¾m b¾t ®îc sù kh¸c biÖt ®ã sÏ dÉn ®Õn nh÷ng ®iÒu biÓu hiÖn,
hoÆc xung ®ét vÒ suy nghÜ vµ hµnh ®éng. Mçi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh, nÕu cã tr×nh ®é am hiÓu s©u s¾c vÒ sinh ho¹t x· héi sÏ t¹o ra ®îc
c¸c Ên tîng, c¸c mèi quan hÖ tèt ®Ñp víi ngêi kh¸c, t¹o ®îc bÇu kh«ng khÝ
tho¶ m¸i tin tëng lÉn nhau trong tËp thÓ lao ®éng, ®¶m b¶o quan hÖ kinh
doanh dÔ dµng.
3. C¸c di s¶n v¨n ho¸ cña mét nÒn v¨n minh cæ xa cã vai trß t¹o ra
®éng lùc tinh thÇn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Ph©n tÝch so s¸nh c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña mét nÒn v¨n
minh gióp cho con ngêi hiÖn ®¹i nh×n l¹i tõ qu¸ khø, biÕt ®îc kh¶ n¨ng cña
chÝnh d©n téc m×nh, tõ ®ã xem xÐt hiÖn tîng vµ híng tíi t¬ng lai.
4. C¸c yÕu tè v¨n ho¸ trong kinh doanh t¹o sù ph¸t triÓn hµi hoµ,
lµnh m¹nh cña mçi quèc gia, t¹o ra søc sèng cña s¶n phÈm hµng ho¸ vµ
dÞch vô trªn thÞ trêng, t¹o ra søc m¹nh céng ®ång cho ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu
kiÖn cho t¸i s¶n xuÊt lao ®éng, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ
hiÖu qu¶ kinh doanh...
Mäi nÒn s¶n xuÊt, suy cho cïng ®Òu nh»m tho¶ m·n ngµy cµng cao c¸c
lîi Ých vËt chÊt vµ tinh thÇn cña con ngêi. §ã võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng c¬
thóc ®Èy hµnh ®éng cña con ngêi. NÕu qu¸ tr×nh kinh doanh chØ v× lîi nhuËn
®¬n thuÇn nh vËy th× vÒ mÆt kinh tÕ, quèc gia ®ã sÏ ph¸t triÓn lÖch l¹ch nh÷ng
ngµnh vµ lÜnh vùc Ýt lîi nhuËn sÏ kh«ng ph¸t triÓn ®îc vµ do vËy kh«ng thÓ
®¸p øng ®îc mäi nhu cÇu cña con ngêi. VÒ mÆt x· héi, con ngêi sÏ mÊt nh©n
c¸ch ®¹o ®øc x· héi xuèng cÊp, téi ¸c gia t¨ng.
Nãi ®Õn kinh doanh, lµ nãi ®Õn viÖc sö dông tri thøc vµ kiÕn thøc. Sö
dông tri thøc ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸ nh©n, c¸c céng
®ång ngêi ®Ó khai th¸c hÕt kho tµng tri thøc ®ã phôc vô cho s¶n xuÊt kinh
doanh, trÝ tuÖ cña mçi ngêi sÏ bæ sung cho nhau t¹o ra trÝ tuÖ tËp thÓ ë mét
tr×nh ®é cao vµ hoµn thiÖn h¬n. Sù kÕt hîp ®ã lµ nÐt ®Ñp v¨n ho¸ trong kinh
doanh vµ chÝnh nã t¹o ra søc m¹nh cña tËp thÓ, cña céng ®ång.
Phôc vô ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cô thÓ cña con ngêi vÒ s¶n phÈm hµng
ho¸ vµ dÞch vô. Nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô ®ã ngoµi yªu cÇu vÒ sè
lîng vµ chÊt lîng nhÊt ®Þnh cßn ®ßi hái nh÷ng yªu cÇu vÒ thÈm mü, tÝnh tiÖn
lîi khi sö dông. Cã thÓ coi ®ã lµ nh÷ng ®ßi hái cña v¨n ho¸ tiªu dïng, c¸c s¶n
phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô nµo ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái ®ã lµ ®¸p øng v¨n
minh tiªu dïng vµ sÏ cã søc sèng trªn thÞ trêng. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã, s¶n xuÊt
9
kinh doanh ph¶i g¾n liÒn víi c¸c yÕu tè v¨n ho¸, th«ng qua viÖc tiÕp cËn c¸c
yÕu tè v¨n ho¸ mµ chän läc vµ vËt chÊt ho¸ chóng trong s¶n phÈm cña m×nh
cho phï hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng.
C¸c yÕu tè v¨n hoµ lµ mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu cña ®êi sèng con
ngêi, nh nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt kh¸c. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng lao ®éng, sù
c¨ng th¼ng vÒ c¬ b¾p vµ thÇn kinh diÔn ra thêng xuyªn, g©y ra mÖt mái vµ
c¨ng th¼ng vÒ t©m lý. §a c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo s¶n xuÊt kinh doanh tõ viÖc
thiÕt kÕ n¬i lµm viÖc, c¸c thiÕt bÞ vµ dông cô lµm viÖc sÏ gi¶m bít ®îc trÇm uÊt
cña nh÷ng c¨ng th¼ng ®ã. §Æc biÖt ®a c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng v¨n ho¸ vµo tríc giê lµm viÖc cã thÓ t¹o ra høng phÊn lao ®éng, vµo thêi gian nghØ ng¬i vµ
cuèi giê lµm viÖc cã thÓ nhanh chãng xo¸ ®i sù c¨ng th¼ng vµ mÖt mái vÒ t©m
lý gióp con ngêi nhanh chãng phôc håi søc lùc h¬n.
10
Ch¬ng II: T×nh h×nh vµ thùc tr¹ng vÒ v¨n ho¸ trong
kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay
I. V¨n ho¸ trong kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp ë
ViÖt Nam hiÖn nay.
KÓ tõ khi ban hµnh LuËt doanh nghiÖp ®Çu n¨m 2000, khu vùc kinh tÕ t
nh©n ph¸t triÓn m¹nh víi trªn 100.000 doanh nghiÖp, thu hót h¬n 100.000 tû
®ång (t¬ng ®¬ng víi kho¶ng 6,7 tû USD) vèn ®Çu t, t¹o ra h¬n 1,3 triÖu chç
viÖc lµm, cßn doanh nghiÖp d·n doanh ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ n¨m
2000 cã 14413 doanh nghiÖp víi ®¨ng ký víi sè vèn 13700 tû ®ång, n¨m 2001
íc tÝnh cã trªn 1800 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký víi sè vèn kho¶ng 22.000 tû
®ång, cha kÓ vèn ®¨ng ký bæ sung. Tæng céng c¶ hai n¨m, cã 32413 doanh
nghiÖp míi ®¨ng ký, gÇn b»ng tæng sè doanh nghiÖp míi ®¨ng ký trong chÝn
n¨m, tõ 1991 ®Õn 1999 (45005 doanh nghiÖp). Theo b¸o nh©n d©n sè ra ngµy
25 – 11 – 2002 th× ®Õn cuèi n¨m 2002 ngoµi kho¶ng 5.000 doanh nghiÖp
Nhµ níc ®· cã gÇn 80.000 doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo LuËt doanh nghiÖp,
cïng h¬n 2,1 triÖu c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh c¸ thÓ trong toµn quèc. C¸c
doanh nghiÖp nµy cã vai trß quan träng trong viÖc thu hót nguån lao ®éng t¹i
chç, ®Çu t vèn Ýt, thu håi vèn nhanh, linh ho¹t, nhanh nhËy, ®æi míi c«ng nghÖ
dÔ dµng chuyÓn ®æi thÝch øng víi yªn cÇu cña thÞ trêng.
Bªn c¹nh sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh
tÕ, cïng sù ®ãng gãp to lín trong ph¸t triÓn. Th× mÆt tr¸i cña nã t¸c ®éng nªn
nÒn kinh tÕ lµ rÊt lín. MÆt tr¸i ë ®©y cã thÓ hiÓu lµ nh÷ng tiªu cùc hay c¸ch
kh¸c ®ã lµ nh÷ng biÓu hiÖn kÐm v¨n ho¸ trong kinh doanh.
Tõ thùc tÕ thÊy r»ng, c¸c doanh nghiÖp ë níc ta vÉn cha chó ý tíi sù cÇn
thiÕt tÊt yÕu cña v¨n ho¸ kinh doanh trong ho¹t ®éng cña m×nh. Nh÷ng ¸p lùc
kinh tÕ, nhÊt lµ ¸p lùc ch¹y theo lîi nhuËn, hiÖn kh«ng lµm cho c¸c doanh
nghiÖp chó ý tíi vÊn ®Ò v¨n ho¸ kinh doanh hoÆc coi ®ã lµ yÕu tè phô trî.
N¹n s¶n xuÊt hµng gi¶, hµng nh¸i nh·n m¸c, hµng kÐm chÊt lîng, kÐm
phÈm chÊt, nÊp bãng lîi dông nh÷ng nh·n hiÖu cã uy tÝn trªn thÞ trêng vµ t×m
c¸ch trµ trén víi hµng thËt, hµng cã chÊt lîng tèt ®Ó tiªu thô, lõa bÞp ngêi tiªu
dïng. Do kinh doanh qu¶n lý kÐm, tæ chøc s¶n phÈm kh«ng c¹nh tranh ®îc
trªn thÞ trêng ®a ®Õn thua lç ph¸ s¶n, nhËp hµng lËu vµo trong níc ®Ó trèn
thuÕ, g©y thiÖt h¹i cho nguån thu ng©n s¸ch nhµ níc.
Theo sè liÖu thèng kª trong 4 n¨m (1999 – 2003) c¶ níc x¶y ra trªn
1000 vô ngé ®éc thùc phÈm víi sè ngêi m¾c lªn hµng ngh×n, trong ®ã cã nhiÒu
11
ngêi tö vong 1999 cã 327 vô, sè ngêi m¾c lµ 7576 ngêi, ®Õn n¨m 2003 lµ 204
vô víi 5924 ngêi m¾c. Ngoµi ra sè vô ngé ®éc thùc phÈm do ¨n ph¶i thùc
phÈm « nhiÔm ho¸ chÊt ®éc h¹i cã chiÒu híng t¨ng lªn: N¨m 1999 lµ 11%,
n¨m 2000 lµ 17%, n¨m 2002 lµ 25,2%, n¨m 2003 lµ 23%, cßn 3 th¸ng ®Çu
n¨m 2004 côc qu¶n lý thÞ trêng (Bé th¬ng m¹i) b¾t vµ xö lý 1865 vô hµng gi¶,
hµng kÐm chÊt lîng. C¸c mÆt hµng chñ yÕu lµm gi¶ lµ r¬u, bia, níc gi¶i kh¸t,
b¸nh kÑo. Nh÷ng con sè trªn lµ nh÷ng minh chøng cho sù lµm ¨n chép giËt,
lõa ®¶o v× theo ®uæi lîi nhuËn s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm kÐm chÊt lîng lµm
¶nh hëng tíi søc khoÎ, còng nh lîi Ých cña ngêi tiªu dïng.
Sù kinh doanh kh«ng cã v¨n ho¸ kh«ng chØ x¶y ra ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp t nh©n, mµ cßn x¶y ra ngay víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. Cßn nhiÒu
doanh nghiÖp trèn lËu thuÕ, nî ®äng vèn, khai gian thu nhËp ®Ó chiÕm ®o¹t
thuÕ VAT. ThiÕu quan t©m ®Õn ®êi sèng cña c«ng nh©n viªn nh nî l¬ng, kh«ng
®ãng b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ...v× lîi nhuËn kh«ng chó ý tíi tÝnh an
toµn trong lao ®éng, søc khoÎ cña ®êi sèng nh©n d©n lao ®éng, ®Ó ngµy cµng
nhiÒu ngêi m¾c c¸c c¨n bÖnh ®éc h¹i.
§Ó thÊy râ sù t¸c ®éng cña nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh cã v¨n ho¸
®èi víi nÒn kinh tÕ. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu thùc tÕ ë nhiÒu níc vÒ doanh
nghiÖp míi thµnh lËp ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng doanh nghiÖp cµng trÎ cµng dÔ
thÊt b¹i, doanh nghiÖp cµng nhá cµng dÔ thÊt b¹i vµ 90% nguyªn nh©n thÊt b¹i
cña c¸c doanh nghiÖp trÎ lµ do qu¶n lý tåi.
Tuy nhiªn, thùc tÕ nµy kh«ng ph¶i dÔ dµng ®îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh
nghiÖp nhËn ra hay chÊp nhËn. Nh÷ng kÕt qu¶ ®iÒu tra ë 570 doanh nghiÖp
tr×nh bµy trong b¶ng sau lµ mét minh chøng.
Theo chñ doanh nghiÖp
Theo chñ nî
Suy tho¸i kinh tÕ
68
29
Ngêi qu¶n lý kÐm n¨ng lùc
28
59
ThiÕu vèn
48
33
Nî khã ®ßi
30
18
C¹nh tranh
40
9
ThiÕt bÞ l¹c hËu
32
6
§Þa ®iÓm bÊt lîi
15
3
L·i suÊt cao
11
2
Thay ®æi bÊt thêng
11
2
B¶ng 1: Nguyªn nh©n thÊt b¹i cña doanh nghiÖp míi, theo ®èi tîng
quan s¸t.
VËy qu¶n lý tåi lµ nh thÕ nµo? §©y lµ mét ph¹m trï kh¸ réng ®· ®îc bµn
nhiÒu ®Õn trong c¸c nghiªn cøu vÒ qu¶n trÞ kinh doanh. C¸ch tiÕp cËn míi
12
nh»m gióp nh÷ng ngêi qu¶n lý hiÓu thªm mét khÝa c¹nh cßn cha ®îc quan t©m
®óng møc cña qu¶n lý hiÖn ®¹i, vÊn ®Ò hiÖn nay cña c¸c c«ng ty thµnh ®¹t sö
dông nh mét vò khÝ c¹nh tranh cã søc m¹nh tuyÖt ®èi. §ã lµ “b¶n s¾c” hay
v¨n ho¸ doanh nghiÖp.
§Ó ®îc x· héi chÊp nhËn, doanh nghiÖp cÇn chó träng tíi viÖc x©y dùng
h×nh ¶nh cña m×nh thµnh nh÷ng biÓu tîng b»ng chÝnh nh÷ng viªn g¹ch ®¹o
®øc trong kinh doanh chÝnh v× tÝnh quan träng cña v¨n ho¸ trong kinh doanh,
mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay cha x©y dùng ®îc h×nh ¶nh cho
m×nh, ®æi l¹i t¹o ra t¸c ®éng xÊu ®èi víi nÒn kinh tÕ. BiÓu hiÖn t¸c ®éng xÊu
nµy, lµm cho nhiÒu doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay kh«ng ®îc ngêi tiªu
dïng thõa nhËn. T¹o ra sù ph¸t triÓn bÊp bªnh cña nhiÒu doanh nghiÖp. Céng
hëng tíi nÒn kinh tÕ, lµm cho nÒn kinh tÕ ta bÞ ¶nh hëng. Lµm sù t¸c ®éng ngîc trë l¹i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh
nghiÖp. §Ó ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ®i ®óng víi quy luËt
cña nÒn KTTT. CÇn coi träng “®¹o ®øc kinh doanh”, biÕn nã lµ vò khÝ cho sù
tån t¹i c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn.
II. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong viÖc ®a v¨n ho¸ vµo
trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Sau 15 n¨m ®æi míi, nÒn kinh tÕ níc ta cã nhiÒu khëi s¾c, c¸c lÜnh vùc s¶n
xuÊt kinh doanh dÇn dÇn xo¸ ®i c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ ®· v¬n
lªn ph¸t huy m¹nh mÏ c¸c tiÒm lùc cña m×nh. VÒ mÆt n«ng nghiÖp, níc ta ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu næi bÊt víi c¸c thêi kú tríc. S¶n lîng l¬ng thùc ph¸t triÓn tèt
b¶o ®¶m gi÷ v÷ng an ninh l¬ng thùc quèc gia, t¹o nguån xuÊt khÈu g¹o lín thø
hai thÕ giíi...VÒ c«ng nghiÖp, nh×n chung c¸c s¶n phÈm quan träng cã t¸c ®éng
®Õn c¸c ngµnh kinh tÕ ®Òu t¨ng kh¸ nh ®iÖn, s¾t thÐp, ph©n bãn...chÊt lîng s¶n
phÈm ngµy cµng cao, giµnh ®îc sù tÝn nhiÖm cña ngêi tiªu dïng, gÇn 100 mÆt
hµng ®îc b×nh chän lµ hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao, cã chç ®øng trªn thÞ trêng.
Cã thÓ nãi hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao ®· ®¸p øng ®îc phÇn nµo nhu cÇu,
thÞhiÕu vµ së thÝch cña ngêi tiªu dïng ë hai khÝa c¹nh: s¶n phÈm tiªu dïng vµ vËt
phÈm v¨n ho¸. ë ®©y, c¸c nhµ doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®a c¸c nh©n tè v¨n
ho¸, b¶n s¾c d©n téc vµo ho¹t ®éng kinh doanh, hä ®· biÕt g¾n chÆt chÏ vµ hµi
hoµ gi÷a c¸i lîi víi c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp. §ã chÝnh lµ biÓu hiÖn nÒn kinh
doanh cã v¨n ho¸ vµ lèi sèng cã v¨n ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam dÇn
dÇn ®îc h×nh thµnh. §ã còng chÝnh lµ lîi thÕ c¹nh tranh cña giíi doanh nh©n
ViÖt Nam trªn th¬ng trêng. §Ó thÊy ®îc sè doanh nghiÖp biÕt x©y dùng cho m×nh
“®¹o ®øc kinh doanh” th«ng qua hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao, ta cã thÓ quan s¸t
biÓu ®å sau:
13
447
422
120
1997
270
187
1998
1999
360
372
2000
2001
2002
2003
Sè lîng doanh nghiÖp ®¹t danh hiÖu hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao (phô
tr¬ng Sµi Gßn tiÕp thÞ, thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn sè 4, th¸ng 1- 2003).
Trong lÜnh vùc dÞch vô, ngµnh th¬ng m¹i ®· ®¹t cã sù t¨ng trëng vît bËc.
XuÊt khÈu n¨m 2000 t¨ng gÊp 6 lÇn so víi n¨m 1990, tæng møc b¸n lÎ hµng
ho¸ vµ doanh thu dÞch vô ë thÞ trêng trong níc t¨ng 6 lÇn so víi cïng kú...
Qua ®ã, thÊy ®îc nÐt v¨n ho¸ trong kinh doanh ®îc thÓ hiÖn râ ë c¸c
®iÓm: kinh doanh ®¹t n¨ng suÊt cao, gi¸ thµnh h¹, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm (gi¸
trÞ) vµ gi¸ trÞ thÆng d cho x· héi, s¶n phÈm ®¹t chÊt lîng cao, ®îc x· héi vµ
ngêi tiªu dïng trong vµ ngoµi níc chÊp nhËn, ho¹t ®éng kinh doanh ®¶m b¶o
chÝnh s¸ch, tu©n thñ ph¸p luËt, lµm trßn nghÜa vô víi nhµ níc (thuÕ) t¹o ra
lßng tin (ch÷ tÝn) v÷ng ch¾c, æn ®Þnh ®èi víi kh¸ch hµng trong vµ ngoµi níc.
C¸c ®¬n vÞ nh n«ng trêng S«ng HËu ë CÇn Th¬...C«ng ty mÝa ®êng Lam S¬n
(Thanh Ho¸). C«ng ty s÷a ViÖt Nam Vinamilk lµ nh÷ng ®iÓn h×nh vÒ v¨n ho¸
kinh doanh.
III. §a nh©n tè v¨n ho¸ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
trong giai ®o¹n hiÖn nay.
Xu thÕ tiÕn bé cña thÕ giíi chØ trë thµnh nguån lùc néi sinh khi nhËn biÕt
vµ d¸m hµnh ®éng theo quy luËt ph¸t triÓn. ChØ dõng l¹i ë nhËn thøc t tëng
còng ch¼ng cã Ých g× cho nh©n d©n, nÕu kh«ng chuyÓn tõ nhËn thøc sang ho¹t
®éng tæ chøc thùc tiÔn.
C¸c gi¶i ph¸p díi ®©y thuéc lÜnh vùc tæ chøc thùc tiÔn.
1. §a nh©n tè v¨n ho¸ vµo qu¸ tr×nh kh«i phôc vµ ph¸t triÓn lùc lîng
s¶n xuÊt x· héi.
Muèn ®a nh©n tè v¨n ho¸ vµo båi dìng vµ khai th¸c c¸c lùc lîng s¶n xuÊt
cña ®Êt níc cÇn cã mét sè gi¶i ph¸p thiÕt thùc nh:
- Lùa chän vµ ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn níc ta
chuÈn bÞ tiÕn vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸.
- §æi míi tæ chøc ph¬ng thøc vµ ph¬ng ph¸p, qu¶n lý nhµ níc vµ qu¶n lý
kinh doanh theo híng vËn dông “®éng lùc kÐp” bao gåm lîi Ých kinh tÕ vµ lîi
14
Ých v¨n ho¸ ®èi víi ngêi lao ®éng. §éng lùc ®ã bao gåm lîi Ých kinh tÕ vµ lîi
Ých v¨n ho¸ ®èi víi ngêi lao ®éng. §éng lùc ®ã bao gåm lîi Ých c¸ nh©n, lîi
Ých bé phËn lîi Ých quèc gia.
- TiÕn hµnh c¶i c¸ch hÖ thèng gi¸o dôc, ®µo t¹o trªn c¬ së m¹nh d¹n lµm
thÝ ®iÓm ®æi míi ®ång bé vÒ gi¸o tr×nh, gi¸o viªn vµ ph¬ng thøc ®µo t¹o. §ång
thêi sím kh¾c phôc t×nh tr¹ng “th¬ng m¹i ho¸’ lan trµn trong lÜnh vùc gi¸o
dôc, ®µo t¹o.
- X©y dùng kÕ ho¹ch hîp t¸c quèc tÕ vÒ ®µo t¹o, tríc hÕt ®èi víi ®éi ngò
gi¸o viªn, ®éi ngò qu¶n lý, dÇn dÇn h×nh thµnh ®éi ngò cã tr×nh ®é cao víi tÊm
lßng v× d©n, v× níc.
2. §Ò cao thang gi¸ trÞ trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ
biÕn ®æi c¬ cÊu x· héi – d©n c .
HiÖn nay níc ta ®ang ë thêi kú h×nh thµnh c¸c quan hÖ kinh tÕ míi vµ
quan hÖ x· héi míi trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá sang kinh tÕ thÞ trêng. C¸c quan hÖ míi ®ang h×nh thµnh ph¶i ®îc ®Æt trong xu thÕ kÕt hîp t¨ng
trëng kinh tÕ víi v¨n ho¸ th× níc ta míi cã thÓ ®i ®Õn môc tiªu “d©n giµu níc
m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh”.
Muèn vËy, trong c¸c chiÕn lîc vµ chÝnh s¸ch còng nh tæ chøc thùc hiÖn
ph¶i ph¶n ¸nh ®îc yªu cÇu cña thang gÝatrÞ míi.
Tõ yªu cÇu nµy, cÇn ®æi míi quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, c¸c tiªu
chuÈn ®¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ, vÒ con ngêi lao ®éng, ngêi
l·nh ®¹o, qu¶n lý kinh tÕ – x· héi. Muèn x©y dùng quan ®iÓm, ph¬ng ph¸p
vµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ theo thang gi¸ trÞ míi, cÇn ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc ph©n
tÝch thùc tiÔn níc ta vµ thÕ giíi.
Sù ¸p dông c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ nµy tríc hÕt ph¶i b¾t ®Çu tõ trªn
xuèng b¾t ®Çu tõ cÊp trëng trong c¸c ®¬n vÞ, cã nh vËy míi tr¸nh khái ®îc t×nh
tr¹ng biÕn c¸c t tëng tèt ®Ñp thµnh khÈu hiÖu h« hµo su«ng.
3. Tõng bíc ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ,
n©ng cao tÇm vãc vµ hiÖu qu¶ cña nã.
§èi víi mçi níc, hÖ thèng chÝnh trÞ lµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trùc
tiÕp sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Ngµy nay vÊn ®Ò “v¨n ho¸ víi chÝnh trÞ” trë
thµnh vÊn ®Ò cèt lâi trong xu thÕ vËn ®éng kÕt hîp t¨ng trëng kinh tÕ víi v¨n
ho¸.
4. ¸p dông hÖ thèng ISO trong s¶n xuÊt kinh doanh ë tÊt c¶ c¸c
doanh nghiÖp.
15
ViÖc ¸p dông nµy, t¹o ra sù kiÓm tra c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt, tõ ®ã t¹o ra
s¶n phÈm ®Çu ra chÊt lîng tèt, t¹o ra sù quan t©m tíi ngêi lao ®éng trong
chÝnh c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt ®ã. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã chÊt lîng cao, gi¸
thµnh h¹ rÔ ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn h¬n. Gióp cho s¶n phÈm cã thÓ c¹nh
tranh ®îc víi c¸c s¶n phÈm kh¸c trªn thÞ trêng, t¹o ra sù thuËn lîi kinh doanh
cho doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp kh«ng ph¶i chép giËt, t×m c¸ch tån t¹i mµ
dµnh nhiÒu thêi gian, chi phÝ ®Çu t cho c«ng nghÖ, cho ph¸t triÓn. T¹o ra c¸c
s¶n phÈm cã chÊt lîng ®¶m b¶o ë c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt trong t¬ng lai.
16
Ch¬ng III: Nguyªn nh©n, ph¬ng híng vµ mét sè gi¶i
ph¸p chñ yÕu ®Ó ®a v¨n ho¸ vµo trong ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh ë níc ta hiÖn nay.
I. Nguyªn nh©n
1. Cha nhËn thøc ®îc vai trß cña v¨n ho¸ trong kinh doanh.
Do c¸c doanh nghiÖp cha nhËn thøc ®îc mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ vÒ
kinh doanh. Cho nªn cha cã c¸i nh×n ®óng ®¾n vÒ kinh doanh cã ®¹o ®øc. Hä
chØ nghÜ ®¬n thuÇn kinh doanh lµ v× lîi nhuËn, theo ®uæi lîi nhuËn la c¸ch
thøc sèng cßn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Cha nhËn thøc ®îc ®Çy
®ñ vai trß cña v¨n ho¸ ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh. VÉn mêng tîng v¨n ho¸ vµ
kinh doanh lµ hai ph¹m trï kh¸c h¼n nhau. Cha thÊy hÕt ®îc kinh doanh cã
v¨n ho¸ sÏ t¹o ra sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c cho doanh nghiÖp. Gióp
doanh nghiÖp sím ®i ®Çu trong lÜnh vùc míi cña thÞ trêng. VÉn cßn sù duy cè
h÷u b¶o thñ hay cha nh×n nhËn hÕt ®îc søc m¹nh to lín cña v¨n ho¸, kh«ng
chØ ®èi víi kinh doanh mµ c¶ víi c¸c lÜnh vùc kh¸c.
2. D luËn x· héi cßn cã qu¸ nhiÒu ¸p lùc vÒ v¨n ho¸ vµ kinh doanh.
Tõ khi bíc sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, níc ta tho¸t khái nÒn kinh tÕ tËp
trung bao cÊp l¹c hËu, tù tóc tù cÊp. Nh÷ng nhµ kinh doanh xuÊt th©n tõ n«ng
d©n, ngêi lÝnh, ngêi thî. ChÝnh v× vËy kiÕn thøc kinh doanh trong hä cha cã
nhiÒu l¾m. Hä vµo th¬ng trêng kinh doanh víi sù mß mÉm, ®îc ch¨ng hay
chç. Cã ngêi thµnh c«ng, cã ngêi th× thÊt b¹i. Cho nªn mçi ngêi mét vÎ, cha
t¹o nªn nÐt truyÒn thèng trong kinh doanh. ViÖc kinh doanh mang nÆng tÝnh
kinh nghiÖm, coi kinh doanh lµ ph¶i cã l·i theo ®uæi lîi nhuËn b»ng bÊt cø gi¸
nµo. Xem thõa ®¹o ®øc kinh doanh, v× lîi nhuËn hä t×m mäi c¸ch kinh doanh
theo kiÓu chép giËt, c¬ héi....miÔn sao m×nh cã lîi, kh«ng hÒ coi träng nÐt ®Ñp
truyÒn thèng kinh doanh cã v¨n ho¸, lµ g¾n c¸i lîi víi c¸i ®Ñp, c¸i hîp lý, c¸i
ch©n thiÖn mü. VÉn cßn coi träng tÝnh kinh tÕ cao h¬n tÝnh v¨n ho¸, ®¹t ®îc
kinh tÕ råi th× kinh tÕ sÏ bï lÊp v¨n ho¸. ý nghÜ nµy kh«ng chØ n»m ë ®¹i ®a sè
nh÷ng ngêi kinh doanh mµ cßn tån t¹i trong phÇn lín tÇng líp cña x· héi. VÉn
cho nh©n tè v¨n ho¸ lµ thø yÕu xÕp sau kinh tÕ, viÖc ®¹t ®îc kinh tÕ råi míi
nghÜ ®Õn v¨n ho¸, thËm chÝ cßn nghÜ r»ng kinh doanh chi phèi vµ bao trïm c¶
v¨n ho¸.
ChÝnh v× sù coi nhÑ v¨n ho¸, nghÜ r»ng kinh doanh chi phèi vµ bao trïm
c¶ v¨n ho¸. Cho nªn c¸c doanh nh©n nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nãi riªng,
vÉn cø theo ®uæi hµnh vi kinh doanh bÊt chÊp ®¹o ®øc, bÊt chÊp sù tån t¹i ®Õn
17
ngêi tiªu dïng. Theo ®uæi c¸i lîi v× lîi nhuËn, quªn ®i c«ng t¸c x©y dùng cho
m×nh mét h×nh ¶nh, mét b¶n s¾c v¨n ho¸ doanh nghiÖp. Mµ t¬ng lai kh«ng xa
xu thÕ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt, kinh doanh lµ kinh doanh cã v¨n ho¸. C¸c
nhµ nghiªn cøu ®· tæng kÕt r»ng trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña
kinh tÕ thÞ trêng, ph¬ng thøc c¹nh tranh lµ v¨n ho¸ kinh doanh, tøc lµ s¾c th¸i
kinh doanh ®Æc s¾c dùa trªn nÒn t¶ng ph¬ng thøc t¸c ®éng tæng hîp víi hµnh
vi øng xö, t«i quyÕt ®Þnh lùa chän ngêi tiªu dïng.
MÆt kh¸c, do m«i trêng kinh doanh cã v¨n ho¸ cßn kh¸ míi mÎ trong
nhËn thøc. KÌm theo sù cha chó ý cña nhµ níc còng nh c¸c c¬ quan qu¶n lý
tíi vÊn ®Ò v¨n ho¸ trong kinh doanh nªn cha cã sù chØ ®¹o kÞp thêi, còng nh
®iÒu chØnh ®Ó t¹o ra mét m«i trêng v¨n ho¸ kinh doanh thuËn lîi. BiÓu hiÖn ë
®©y lµ nhµ níc vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý
kinh doanh hiÖn hµnh còng míi chØ chó ý tíi c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ, x· héi vµ
m«i trêng cña kinh doanh. Sù thiÕu v¾ng hoÆc mê nh¹t cña khÝa c¹nh v¨n ho¸
trong c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh doanh hiÖn hµnh cã nguyªn nh©n
c¬ b¶n b¾t nguån tõ sù thiÕu hôt râ rµng trong nhËn thøc cña c¸c nhµ ho¹ch
®Þnh chÝnh s¸ch.
Cßn thiÕu ®Þnh híng x· héi nh»m vµo t¹o dùng v¨n ho¸ kinh doanh, v¨n
ho¸ tiªu dïng, t¹o nªn bÇu kh«ng khÝ vµ ¸p lùc d luËn x· héi vÒ vÊn ®Ò nµy. Sù
chó ý cña c¸c tæ chøc x· héi, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ë níc ta cho ®Õn nay
hÇu nh cßn v¾ng trªn lÜnh vùc nµy.
Sù h¹n chÕ trong viÖc t×m ra c¸c sè liÖu hay tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh sù
¶nh hëng cña v¨n ho¸ ®Õn kinh doanh hay kÕt qu¶ thu ®îc tõ sù ¸p dông v¨n
ho¸ trong kinh doanh, kh«ng ¸p dông v¨n ho¸ trong kinh doanh cô thÓ ra sao?
Cho nªn kh«ng cã ®ñ c¸c th«ng sè ®Ó ®¸nh gi¸ sù trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn
kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. ChÝnh sù mËp mê nµy cµng lµm cho doanh
nghiÖp coi nhÑ, vµ cha ®¸nh gi¸ hÕt ®îc møc ®é ¶nh hëng cña nh©n tè v¨n ho¸
tíi kinh doanh. Cµng t¹o ra tÝnh thiÕu ¸p dông trong thùc tiÓu kinh doanh ë
c¸c doanh nghiÖp. Lµm cho m«i trêng kinh doanh ngµy cµng mÊt ®i tÝnh c©n
b»ng, æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn.
II. Mét sè ®Þnh híng trong x©y dùng v¨n ho¸ kinh doanh ë
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
1. X©y dùng m«i trêng kinh doanh thuËn lîi.
Thùc tÕ m«i trêng kinh doanh cña ViÖt Nam cha thuËn lîi cho viÖc
x©ydùng v¨n ho¸ kinh doanh. Bé m¸y nhµ níc cßn nhiÒu biÓu hiÖn quan liªu,
giÊy tê, nhiÒu lo¹i thuÕ cao vµ ph¸p luËt kh«ng râ rµng, cha cã mét s©n ch¬i
b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp nhµ níc th18
êng ®îc u ®·i h¬n vÒ vèn, tÝn dông, ®Êt ®ai...Hay nh LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng
sau khi ®îc ban hµnh, cã thªm 200 v¨n ho¸ díi luËt ®Ó híng dÉn, ®iÒu chØnh.
Trong hÖ thèng luËt vµ v¨n b¶n díi luËt kh«ng Ýt c¸c trêng hîp m©u thuÉn
nhau, g©y khã kh¨n cho ngêi thùc hiÖn chøc tr¸ch cña m×nh vµ nhiÒu khi g©y
thiÖt h¹i cho ngêi kinh doanh.
2. X©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp.
X©y dùng mèi quan hÖ øng xö tèt ®Ñp gi÷a c¸c thµnh viªn trong céng
®ång lµ yÕu tè nÒn t¶ng ®Ó ®¹t tíi sù thèng nhÊt søc m¹nh trong c«ng viÖc
kinh doanh. Ch¼ng h¹n nh tæ chøc hiÕu, hØ, th¨m hái vµ gióp ®ì nhau trong lóc
khã kh¨n, cïng nhau quan t©m tíi lîi Ých chung cña toµn doanh nghiÖp. §ång
thêi ph¶i x©y dùng mèi giao lu cëi më, réng r·i vµ tin cËy víi c¸c ®èi t¸c bªn
ngoµi doanh nghiÖp. VÝ dô quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi nhµ níc, ý thø tu©n
thñ ph¸p luËt, b¶o tån vèn cña nhµ níc vµ lµm nghÜa vô nép ng©n s¸ch, gi÷a
doanh nghiÖp víi c¸c nhµ cung cÊp ( cung cÊp thiÕt bÞ ®iÖn, níc, tµi chÝnh,
nguyªn liÖu, vËt liÖu...) gi÷a doanh nghiÖp víi kh¸ch hµng, gi÷a doanh nghiÖp
víi c¸c ®èi t¸c c¹nh tranh hay b¹n hµng...Ngay tõ kh©u tuyÓn dông, cÇn ®Æt ra
yªu cÇu cao ®èi víi nh©n sù, buéc c¸c thµnh viªn míi tham gia doanh nghiÖp
ph¶i ph¸t huy trÝ lùc, tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong viÖc t¹o ra hiÖu qu¶ cña
c«ng viÖc. T¹o dùng kh«ng khÝ thi ®ua, phÊn ®Êu cña toµn ®¬n vÞ. Trong kinh
doanh hiÖn ®¹i, x©y dùng nÒn v¨n ho¸ doanh nghiÖp cßn tæ chøc ký ®i tham
quan, nghØ m¸t, tæ chøc c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i, gi¶i trÝ, v¨n ho¸ thÓ thao...®Ó
t¹o ra bÇu kh«ng khÝ lµnh m¹nh tho¶ m¸i sau nh÷ng ngµy lµm viÖc c¨ng
th¼ng. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã gãp phÇn t¹o mét “bÇu kh«ng khÝ” riªng, mét
b¶n s¾c tinh thÇn ®Æc trng riªng cña tõng doanh nghiÖp so víi c¸c doanh
nghiÖp kh¸c.
3. X©y dùng mét ®éi ngò doanh nh©n v¨n ho¸.
V¨n hoµ lµ mét thíc ®o, bªn c¹nh thíc ®o vÒ kü n¨ng chuyªn m«n ®Ó
®¸nh gi¸ c¸n bé xÝ nghiÖp, nhÊt lµ c¸n bé chØ huy, qu¶n lý. NÕu c¸c nhµ kinh
doanh cã tr×nh ®é v¨n ho¸ (kh«ng ph¶i chØ lµ b»ng cÊp chuyªn m«n), hä sÏ cã
nhiÒu c¬ héi ®ãng gãp vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn cã v¨n ho¸, h¹n chÕ rÊt nhiÒu
sù ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng v¨n ho¸, tøc lµ h¹n chÕ nh÷ng kiÓu kinh doanh bÊt
chÝnh, phi nh©n b¶n. Ph¶i b»ng c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc, gi¸o dôc kiÕn thøc v¨n
ho¸ cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Ó gióp hä n©ng cao nhËn thøc vµ hµnh ®éng.
Ph¶i th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh v¨n häc nghÖ thuËt, th«ng tin nghe nh×n, gi¶i
trÝ, du lÞch, c©u l¹c bé...®Ó gi¸o dôc nh÷ng ngêi lµm kinh tÕ, kinh doanh nhÊt
lµ nh÷ng ngêi chñ chèt, còng nh nh÷ng ngêi tiªu dïng.
19
Doanh nh©n v¨n ho¸ ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng phÈm chÊt nh chñ nghÜa yªu
níc vµ ý thøc c«ng d©n, c¹nh tranh lµnh m¹nh, t«n träng kh¸ch hµng vµ thùc
hiÖn tèt tr¸ch nhiÖm x· héi, tham mu cho nhµ níc vÒ ®êng lèi, chiÕn lîc vµ
chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vµ lµ cÇu nèi cho nhµ níc trong c¸c
quan hÖ ®èi ngo¹i, cã c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng kinh doanh vµ tinh thÇn s¸ng t¹o,
cã kh¶ n¨ng hîp t¸c vµ cã tÝnh n¨ng ®éng.
20
- Xem thêm -