Tài liệu Hai dua tre_tiet 4

KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI HAI ĐỨA TRẺ - THẠCH LAM (tiết 4) IV. GIỚI THIỆU MỘT SỐ ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN TÁC PHẨM Đề 1. Giả sử, cần phải viết phần thuyết minh về nhà văn Thạch Lam và truyện ngắn Hai đứa trẻ, anh/chị sẽ giới thiệu như thế nào với bạn đọc về tác giả tác phẩm này? Đề 2. Ph©n tÝch bøc tranh chiÒu tèi ®-îc m« t¶ trong t¸c phÈm? Đề 3. V× sao ®ªm ®ªm, chÞ em Liªn cè thøc ®Ó ®îi chuyÕn tÇu ®i qua? ThÓ hiÖn t©m tr¹ng ®îi tµu cña hai ®øa trÎ, t¸c phÈm muèn göi g¾m ®iÒu g× víi ®éc gi¶? Đề 4. Gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o cña truyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ. Đề 5. So s¸nh truyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ víi Táa nhÞ kiÒu, §êi thõa, T¾t ®Ìn, ChÝ phÌo ®Ó thÊy ®-îc sù t-¬ng ®ång và khác biệt trong viÖc miªu t¶ con ng-êi vµ c¶nh ®êi cña x· héi ta nh÷ng n¨m tr-íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m. Đề 6: Thạch Lam là nhà văn lãng mạn hay hiện thực? Từ cảm nhận của anh/ chị về truyện ngắn Hai đứa trẻ hãy trả lời cho câu hỏi trên. Đề 7: Chất thơ trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam HƯỚNG DẪN GIẢI MỘT SỐ ĐỀ Đề 1. - T¸c gi¶: ¤ng lµ mét trong nh÷ng c©y bót chñ chèt cña nhãm v¨n ch-¬ng Tù lùc v¨n ®oµn. Tù lùc v¨n ®oµn lµ nhãm v¨n häc tËp hîp c¸c nhµ v¨n th¬ phông thê quan ®iÓm "nghÖ thuËt vÞ nghÖ thuËt", nghÖ thuËt v× c¸i ®Ñp. Nhãm v¨n häc nµy cã bốn nhµ v¨n ®ãng vai trß chñ chèt: c©y bót chÝnh lµ 3 anh em ruét: NhÊt Linh, Hoµng §¹o, Th¹ch Lam, c©y bót thø t- lµ Kh¸i H-ng. Hä lµm v¨n th¬ theo c¶m høng l·ng m¹n lµ c¶m høng cña mét c¸i t«i tr÷ t×nh trµn ®Çy c¶m xóc, ph¸t huy cao ®é trÝ t-ëng t-îng ®Ó diÔn t¶ kh¸t väng -íc m¬, thÓ hiÖn nh÷ng quan hÖ riªng t- vµ sè phËn c¸ nh©n b»ng mét th¸i ®é bÊt hoµ vµ bÊt lùc tr-íc chÕ ®é thùc d©n n« lÖ vµ m«i tr-êng x· héi tÇm th-êng gi¶ dèi tï tóng. MÆc dï tham gia tù lùc v¨n ®oµn nh-ng Th¹ch Lam l¹i cã mét t- t-ëng thÈm mÜ theo mét h-íng ®i kh¸c víi c¸c nhµ v¨n trong tù lùc v¨n ®oµn, h-íng nµy ®-îc béc lé ë nh÷ng truyÖn ng¾n cña ng-êi n«ng d©n, ng-êi tiÓu t- s¶n, nh÷ng thÞ d©n nghÌo (mµ truyÖn ng¾n hai ®øa trÎ lµ mét thÝ dô), ngoµi ra cßn cã nh÷ng truyÖn ng¾n cña Th¹ch Lam cßn ®i vµo nh÷ng khÝa c¹nh b×nh th-êng vµ nªn th¬ trong cuéc sèng nh- (Giã l¹nh ®Çu mïa). Th¹ch Lam lµ mét c©y bót viÕt truyÖn ng¾n tµi hoa ®-îc biÓu hiÖn ë: + Kh«ng cã cèt truyÖn ®Æc biÖt. + Mçi truyÖn lµ mét bµi th¬ tr÷ t×nh ®-îm buån. + Nhµ v¨n th-êng ®i s©u vµo khai th¸c thÕ giíi néi t©m cña nh©n vËt, nh÷ng c¶m xóc tinh tÕ, nh÷ng c¶m gi¸c mong manh. + YÕu tè hiÖn thùc vµ tr÷ t×nh ®an cµi vµo nhau t¹o nªn nÐt ®Æc s¾c cña phong c¸ch nghÖ thuËt Th¹ch Lam. - TruyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ A- XuÊt xø: TruyÖn ng¾n nµy n»m trong tËp truyÖn N¾ng trong v-ên xuÊt b¶n n¨m 1938 cña Th¹ch Lam. MOON.V N http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI TruyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ lµ truyÖn ng¾n hay nhÊt cña tËp truyÖn, cña ®êi viÕt truyÖn ng¾n Th¹ch Lam. B- Cèt truyÖn: Tãm t¾t theo lèi tãm t¾t cña NguyÔn Tu©n: " TruyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ cèt truyÖn kh«ng cã g× ®Æc biÖt nh-ng ®äc xong truyÖn, ng-êi ®äc vÉn c¶m nhËn ®-îc mét d- vÞ ®Ëm ®µ khã quªn ®-îc Èn hiÖn thËt kÝn ®¸o, thËt lÆng lÏ sau nh÷ng h×nh ¶nh, gi÷a nh÷ng dßng ch÷. C©u chuyÖn lµ mÈu sinh ho¹t cña hai chÞ em Liªn vµ An, v× ng-êi cha mÊt viÖc lµm ë Hµ néi c¶ gia ®×nh ph¶i vÒ quª ®Ó sinh sèng, hai chÞ em ®· thay mÑ tr«ng nom mét gian hµng b¸n c¸c thø vÆt v·nh mét gian hµng qu¸ bÐ nhá ë mét ga xÐp (lo¹i ga phô nhá trªn mét trôc ®-êng s¾t). Cø ®ªm cã nh÷ng bãng ng-êi b×nh th-êng lï ®ï ®i qua. Nh÷ng bãng ng-êi Êy gièng nh- ¸nh s¸ng lï mï cña nh÷ng chÊm löa, cña nh÷ng hét s¸ng, quÇng s¸ng vèn lµ ¸nh s¸ng cña phè huyÖn nghÌo. Trong c¸i buån bèn bÒ ch×m ch×m nh¹t nh¹t vµ mê mê Êy, bçng cã mét tiÕng ®éng m¹nh, mét luång ¸nh s¸ng rùc rì cña mét chuyÕn xe löa ®i qua - ho¹t ®éng cuèi cïng cña mét ngµy vµ bao giê còng vµo thêi kh¾c ®· ®Þnh, c¸i ©m thanh luång s¸ng Êy ®i qua nh- mét tia chíp. Sau ®ã, sau nh÷ng phót gi©y ngµy nµo còng chê chuyÕn tµu ®i qua, chÞ em Liªn l¹i b-íc vµo giÊc ngñ "giÊc ngñ yªn tÜnh còng yªn tÜnh nh- ®ªm ë phè, tÞch mÞch vµ ®Çy bãng tèi". C- Chñ ®Ò: Qua truyÖn ng¾n, Th¹ch Lam muèn kh¼ng ®Þnh: "Nh÷ng kiÕp ng-êi sèng mê mê nh©n ¶nh, hä hoµn toµn xa l¹ víi ¸nh s¸ng vµ niÒm vui. Hä mang c¸i -íc m¬ thËt nhá bÐ, thËt v« nghÜa nh-ng nÕu kh«ng cã nh÷ng -íc m¬ Êy khuÊy ®éng th× cuéc sèng cña hä cµng trë lªn nhµm ch¸n vµ ®¬n ®iÖu. Nhµ v¨n muèn béc lé sù thøc tØnh ý thøc vÒ sù sèng c¸ nh©n ®èi víi nh÷ng kiÕp ng-êi t-¬ng lai mï mÞt nµy vµ ®Ó tõ ®ã béc lé mét niÒm xãt th-¬ng s©u s¾c mét c¸i nh×n nh©n ®¹o ®èi víi con ng-êi". D- Nhan ®Ò: Hai ®øa trÎ Tøc lµ muèn nãi t©m hån trong s¸ng tinh khiÕt th¬ ng©y. Nhµ v¨n muèn ca ngîi vÎ ®Ñp cña sù trong s¸ng th¬ ng©y tinh khiÕt cña t©m hån con ng-êi ®Ó ®em ®èi lËp víi x· héi ®Çy bãng tèi tÇm th-êng nhá nhen, nhµ v¨n göi vµo ®ã niÒm kh¸t khao sÏ gi÷ ®-îc sù trong s¸ng tinh khiÕt cña t©m hån cho dï cã ph¶i sèng trong mét hiÖn thùc ®au ®ín. E- Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn chó ý: 1- Kh«ng gian vµ thêi gian truyÖn ng¾n miªu t¶: Thêi gian ®-îc miªu t¶ lµ thêi gian rÊt ng¾n b¾t ®Çu tõ hoµng h«n cho ®Õn tèi vµ ®ªm khuya. Thêi gian ®ã ®éng cã sù chuyÓn biÕn. Kh«ng gian ®-îc miªu t¶ lµ kh«ng gian nhá bÐ, hÑp. §ã lµ phè huyÖn tÜnh lÆng, nhá bÐ víi d¨m ba khu«n mÆt ng-êi qua l¹i. Toµn bé bøc tranh kh«ng gian vµ thêi gian Êy ®-îc thÓ hiÖn qua c¸i nh×n cña nh©n vËt chÝnh trong t¸c phÈm: c« bÐ Liªn. 2- Nh©n vËt trong truyÖn ng¾n: Nh©n vËt trong truyÖn kh«ng nhiÒu, hä hÇu nh- rÊt Ýt nãi, hä nh- c¸i bãng chËp chên lay ®éng. NÕu cã ®èi tho¹i chØ lµ nh÷ng lêi ®èi tho¹i céc lèc vµ nh¸t gõng. Hä bao gåm: ChÞ TÝ, b¸c SÈm, bµ cô Thi ®iªn, b¸c Siªu b¸n phë, hai chÞ em Liªn An, mÊy ®øa trÎ nhÆt r¸c... a. ChÞ TÝ: HiÖn lªn qua mÈu ®èi tho¹i: "èi chao «i, sím víi muén mµ cã ¨n thua g×". Cuéc sèng cña chÞ chØ lµ cuéc sèng cÇm cù víi c¸i ®ãi nghÌo cho qua ngµy ®o¹n th¸ng kh«ng biÕt bao giê míi kÕt thóc. MOON.V N http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI b- Bµ cô Thi ®iªn: Qua c¸ch uèng r-îu; uèng mét h¬i c¹n s¹ch vµ c¸i c-êi khanh kh¸ch nhá dÇn vÒ phÝa bãng tèi. => Cuéc sèng mßn mái lÆp ®i lÆp l¹i v« nghÜa, hiu h¾t kh«ng chÞu næi ®Õn ph¸t ®iªn. c- B¸c XÈm: "Gãp chuyÖn b»ng mÊy tiÕng ®µn bÇu bÇn bËt trong yªn lÆng". => Hµm chøa sù ®au ®ín run rÈy tñi h¬n cña c¸i nghÌo khæ hiu h¾t. ®. B¸c phë Siªu: " Mét chÊm löa nhá vµng l¬ löng ®i trong ®ªm tãi, mÊt ®i råi l¹i hiÖn ra... Bãng b¸c mªnh m«ng ng¶ xuèng ®Êt vµ kÐo dµi ®Õn tËn hµng rµo". => Cuéc ®êi con ng-êi gièng nhc¸i bãng, c¸i bãng Êy cø kÐo dµi m·i l¹i Èn hiÖn ®Ó thÊy ®-îc mét kiÕp ng-êi lam lò mê nh¹t vµ buån tÎ cña con ng-êi. e- MÊy ®øa trÎ nhÆt r¸c: "nhÆt nh¹nh bÊt cø thø g× cßn dïng ®-îc mµ nh÷ng ng-êi b¸n hµng ®Ó l¹i" => Næi bËt sù hÐo óa vµ tµn t¹. g- ChÞ em Liªn: T©m tr¹ng cña c« bÐ Liªn trong kho¶nh kh¾c thêi gian chiÒu tèi ®ªm khuya: "chiÒu chiÒu råi... Liªn ngåi yªn lÆng bªn mÊy qu¶ thuèc s¬n ®en, ®«i m¾t chÞ bãng tèi ngËp ®Çy dÇn" -> C¶m gi¸c cuéc sèng ng-ng ®äng vµ ®Çy tiÕng thë dµi. §ªm: "ChÞ em Liªn lÆng ng¾m nh×n sao, mái m¾t l¹i chói nh×n vÒ mÆt ®Êt, vÒ quÇng s¸ng th©n mËt cña chÞ TÝ" -> cuéc sèng cña Liªn cø lÆp ®i lÆp l¹i mét c¸ch ®¬n ®iÖu, nã nãi lªn c¸i buån, mßn mái. Liªn ®· cè g¾ng ®i t×m ¸nh s¸ng nh-ng kh«ng tho¸t khái ®-îc cuéc sèng t¨m tèi Êy. §ªm khuya th× Liªn l¹i ngËp vµo giÊc ngñ yªn tÜnh tÞch mÞch vµ ®Çy bãng tèi. * KÕt luËn: Cuéc sèng cña nh÷ng con ng-êi nµy thËt ph¼ng lÆng, thËt ®¬n ®iÖu nÕp sinh ho¹t cña hä cø lÆp ®i lÆp l¹i mét c¸ch quen thuéc. Hä ®©u cã bÞ gi»ng xÐ vÒ chuyÖn ¸o c¬m, hä chØ cã sù gi»ng xÐ vÒ néi t©m bëi hä sèng mét cuéc sèng hiu h¾t kh«ng hi väng. Th¹ch Lam muèn göi vµo ®©y mét niÒm c¶m th«ng chia sÎ víi nh÷ng kiÕp ng-êi ®au khæ Êy. 3- Bót ph¸p t-¬ng ph¶n: T¸c phÈm ®· sö dông bót ph¸p t-¬ng ph¶n kh¸ s©u s¾c: + T-¬ng ph¶n gi÷a bãng tèi vµ ¸nh s¸ng + T-¬ng ph¶n gi÷a c¸i tÜnh vµ c¸i ®éng + T-¬ng ph¶n gi÷a nÕp sèng ®¬n ®iÖu nhµm ch¸n lÆp l¹i ét c¸ch ph¼ng lÆng víi nh÷ng khuy©ý ®éng m¹nh mÏ rùc rì dï chØ trong mét kho¶nh kh¾n rÊt nhá. Trong nh÷ng sù t-¬ng ph¶n Êy nái bËt lµ sù t-¬ng ph¶n gi÷a ¸nh s¸ng vµ bãng tèi. ¸nh s¸ng th× nhá bÐ hiÕm hoi ®¬n ®éc vµ s©u lÆng. Bót ph¸p t-¬ng ph¶n nµy cµng lµm næi bËt h¬n c¸i nh×n th-¬ng c¶m cña t¸c gi¶. ¸nh s¸ng: "quÇng s¸ng", "hét s¸ng, khe s¸ng, ®om ®ãm bay ¸nh s¸ng cña ngµn ng«i sao". - Bãng tèi: "Tèi hÕt tÊt c¶, con ®-êng th¨m th¼m.."-> Bãng tèi lµm chñ, ¸nh s¸ng ®¬n ®éc lÎ loi ®¬n ®éc vµ qu¸ hiÕm hoi. + T-¬ng ph¶n ©m thanh: TiÕng ®éng th-a thít, ¸nh s¸ng kªuv¨ng v¼ng, tiÕng c-êi khanh kh¸ch, tiÕng ®µn run bÇn bËt trong bãng tèi => C¸i ®éng Êy cµng lµm t¨ng c¸i tÜnh. + T-¬ng ph¶n cuéc sèng nhµm ch¸n ®¬n ®iÖu vµ c¸i khuÊy ®éng m¹nh mÏ: H×nh ¶nh cuéc sèng ®¬n ®iÖu ®èi lËp víi c¸i m¹nh mÏ rùc rì khi chuyÕn tµu ®ªm ®i qua bíi nã mang ®Õn ©m thanh m¹nh mÏ, tiÕng rÝt Çm Çm, ¸nh s¸ng rùc rì nh-ng kho¶ng kh¾c Êy l¹i qua ngay tiÕp tôc nh-êng chç cho ®ªm tèi mªnh mang vµ yªn lÆng. * Cuéc sèng tï tóng nghÌo nµn cña nh÷ng con ng-êi kh«ng cã ngµy mai. Th¹ch Lam chñ yÕu ®i vµo miªu t¶ sù gi»ng xÐ néi t©m chø kh«ng ®i vµo gi»ng xÐ c¬m ¸o g¹o tiÒn. 4- Trong toµn bé truyÖn ng¾n nhµ v¨n ®· cè g¾ng cho ng-êi ®äc thÊy ®-îc: cuéc sèng t¨m tèi kh«ng cã t-¬ng lai kh«ng cã hi väng, kh«ng cã niÒm vui th× ng-êi khæ nhÊt sÏ lµ nh÷ng ng-êi hiÓu ®-îc nçi buån cña hiu h¾t tµn lôi vµ hi väng vµ -íc m¬ cho dï bÐ nhá nhÊt mét ®iÒu g× kh¸c víi cuéc sèng mµ hä ®ang sèng. Cho nªn ng-êi khæ nhÊt trong thiªn truyÖn ng¾n l¹i lµ c« bÐ Liªn bëi v× Liªn còng nh- con ng-êi kh¸c, còng sèng mét cuéc sèng t¨m tèi nghÌo khæ ®¬n ®iÖu (cã thÓ cuéc sèng nghÌo tóng cña Liªn ch-a ch¾c ®· qu¸ tóng quÉn nh- hä) Liªn khæ chÝnh v× Liªn biÕt buån cho cuéc MOON.V N http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI sèng mµ m×nh ®ang sèng, mçi khi nhí l¹i qu¸ khø cña nh÷ng ngµy sèng ë Hµ Néi khi cßn nhá cho nªn Liªn ®· cã mét t©ng tr¹ng ®îi tÇu rÊt c¶m ®éng, chê ®îi mét kho¶ng kh¾c ®em ®Õn cho c« niÒm vui vµ hi väng ®em ®Ðn cho c« nh÷ng -íc m¬ nhá bÐ vµ ®Ó råi sau khi ®oµn tµu ®· ®i qua Liªn l¹i trë vÒ thùc t¹i buån th-¬ng ®Çy bãng tèi, hiu h¾t xa l¹ cíi ¸nh s¸ng. Liªn biÕt m×nh khæ nªn chØ biÕt tho¸t ra khái nçi buån Êy b»ng c¸ch chê tµu, sau mçi lÇn tµu qua l¹i gîi cho Liªn nhí vÒ sèng l¹i niÒm vui m¬ -íc vÒ Hµ néi t-¬i ®Ñp. Nh©n vËt Liªn tuy lµ c« bÐ míi lín song ®· ý thøc ®-îc cuéc sèng khæ cùc cña m×nh. => Nhµ v¨n béc lé c¶m xóc cña m×nh khi ®-îc tr©n träng niÒm vui nho nhá cña nh÷ng con ng-êi ®au khæ vµ còng qua ®ã ta thÊy ®-îc ngßi bót cña Th¹ch Lam thùc sù nh¹y c¶m víi nh÷ng biÕn th¸i cña t©m tr¹ng con ng-êi -> TruyÖn ng¾n Th¹ch Lam lµ bµi th¬ tr÷ t×nh ®Çy xãt th-¬ng (bëi nã lµ c¶m xóc cña Th¹ch Lam) §Ò 2: "Bøc tranh phè huyÖn vµ t©m tr¹ng nh©n vËt Liªn qua ngßi bót Th¹ch Lam trong truyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ tõ ®ã rót ra ý nghÜa cña t¸c phÈm. * Yªu cÇu: + T- liÖu: TruyÖn ng¾n: Hai ®øa trÎ. Lµ truyÖn ng¾n l·ng m¹n viÕt n¨m 1938 rót ra tõ tËp N¾ng trong v-ên cña nhµ v¨n Th¹ch Lam. + Cèt truyÖn, nhan ®Ò, chñ ®Ò + Bót ph¸p t-¬ng ph¶n, nh©n vËt, kh«ng gian, thêi gian. * KiÓu bµi: (ý nghÜa t- t-ëng lµ suy nghÜ tõ bøc tranh phè huyÖn tõ nh©n vËt Liªn vµ rót ra vÊn ®Ò chÝnh lµ ý nghÜa t- t-ëng cña t¸c phÈm. * Ph©n tÝch t¸c phÈm " truyÖn ng¾n l·ng m¹n" (truyÖn ng¾n l·ng m¹n bao giê còng sö dông bót ph¸p t-¬ng ph¶n nhËn thøc tØnh b»ng c¸ch ®i s©u vµo néi t©m nh©n vËt ®i s©u vµo sè phËn cña c¸ nh©n nh©n vËt ®Ó lµm næi bËt sù bÊt hoµ vµ còng ®ång thêi lµ sù bÊt lùc víi x· héi ®ª tiÖn tï tóng dèi tr¸ ®-¬ng thêi. §ã chÝnh lµ x· héi thùc d©n nöa phong kiÕn. 3- Néi dung: Bøc tranh phè huyÖn vµ t©m tr¹ng Liªn qua ngßi bót Th¹ch Lam trong "Hai ®øa trÎ" ®· ®-îc biÓu hiÖn qua t¸c phÈm tõ ®ã lµm næi bËt ý nghÜa chñ ®Ò t- t-ëng cña t¸c phÈm. * Dµn ý chi tiÕt: I- Më bµi: Th¹ch Lam lµ c©y bót truyÖn ng¾n xuÊt s¾c cña v¨n häc l·ng m¹n ViÖt Nam 1930 1945. C¸c t¸c phÈm cña Th¹ch Lam cho dï cèt truyÖn kh«ng ®Æc biÖt nh-ng víi c¸ch ®i s©u khai th¸c néi t©m nh©n vËt mét c¸ch tinh tÕ, t¸c gi¶ ®· gióp ng-êi ®äc thÊy ®-îc mét Th¹ch Lam ®«n hËu nh¹y c¶m, mét cuéc sèng cña phè huyÖn nghÌo, mét cuéc sèng vïng ngo¹i « Hµ néi tèi t¨m x¬ x¸c bÕ t¾c mï mÞt. TruyÖn ng¾n "Hai ®øa trÎ" ®-îc rót ra tõ tËp truyÖn ng¾n "N¾ng trong v-ên" (1938) lµ mét truyÖn ng¾n hay tµi hoa cho nhµ v¨n bëi ®· béc lé ®-îc nh÷ng ®iÒu nãi vÒ t¸c phÈm cña nhµ v¨n ®· nªu ë trªn. Trong truyÖn ng¾n "Hai ®øa trÎ" nhµ v¨n ®· t¹o dùng mét h×nh ¶nh mét bøc tranh phè huyÖn ®· thÓ hiÖn t©m tr¹ng nh©n vËt chÝnh c« bÐ Liªn vµ qua sù thÓ hiÖn bøc tranh vµ t©m tr¹ng Êy, nhµ v¨n ®· göi vµo ®©y trong chÝnh truyÖn ng¾n nµy mét ý nghÜa t- t-ëng thËt s©u s¾c. II- Th©n bµi: A- Tãm t¾t gän gµng cèt truyÖn "Hai ®øa trÎ" B- Gi¶i quyÕt néi dung: "Bøc tranh phè huyÖn vµ t©m tr¹ng Liªn qua ngßi bót Th¹ch Lam vµ ý nghÜa t- t-ëng cña t¸c phÈm. 1- Bøc tranh phè huyÖn vµ t©m tr¹ng Liªn qua ngßi bót cña Th¹ch Lam: a- Bøc tranh phè huyÖn: Thêi gian cña bøc tranh Êy lµ mét thêi gian rÊt ng¾n ngñi, ®ã lµ thêi gian tõ chiÒu, tõ hoµng h«n ®Õn ®ªm khuya. Hay nãi mét c¸ch kh¸c ®ã lµ mét thêi gian ng¾n ngñi ®· MOON.V N http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI ®-îc lÆp ®i lÆp l¹i hµng ngµy vµo nh÷ng gi©y phót tµn lôi cuèi cïng cña mét ngµy. Thêi gian Êy ®· ®-îc t¸c gi¶ thÓ hiÖn kh¸ cô thÓ: + ¢m thanh cña tiÕng trèng thu kh«ng (trèng ®¸nh ®Ó chuÈn bÞ ®ãng cæng thµnh khi chiÒu xuèng) lµ thø ©m thanh "tõng tiÕng mét vang xa ®Ó gäi buæi chiÒu" ®Õn ®ªm th× l¹i lµ tiÕng trèng cÇm canh (trèng ®¸nh ®Ó tÝnh thêi gian cña ®ªm), tiÕng trèng Êy ®· tung lªn mét tiÕng ng¾n kh« khan, khong vang ®éng ra xa råi ch×m ngay vµo bãng tèi. C¸ch miªu t¶ thêi gian b»ng tiÕng trèng nh- thÕ cµng thÊy râ thêi gian tuy rÊt ng¾n ngñi nh-ng l¹i tr«i ch¶y mét c¸ch qu¸ chËm ch¹p vµ d-êng nhng-ng ®äng. - Kh«ng gian trong t¸c phÈm hÑp tËp trung trong mét phè huyÖn nghÌo ë mét ga xÐp nhá mµ ®ªm ®ªm xuÊt hiÖn mét chuyÕn xe löa ®i qua mang ®Õn thø ¸nh s¸ng rùc rì vµ tiÕng ®éng m¹nh ®Ó råi l¹i lïi xa vµ ch×m vµo bãng tèi dµy ®Æc. + Kh«ng gian Êy cßn ®-îc t¸c gi¶ ghi nhËn rÊt cô thÓ qua c¶nh vËt mµ nhµ v¨n ®· quan s¸t ®-îc b»ng c¸ch nhËp vµo sù quan s¸t cña nh©n vËt chÝnh: Liªn ®Ó thÊy ®-îc kh«ng gian Êy hiÖn lªn thËt sinh ®éng vµ gîi c¶m. + §ã lµ mét buæi chiÒu "v¨ng v¼ng tiÕng Õch nh¸i kªu ran ngoµi ®ång theo giã nhÑ ®-a vµo". C¸ch miªu t¶ Êy gîi trong lßng ng-êi ®äc sù th¶ng thèt cïng mét nçi buån m¬ hå ngÊm ngÇm trong c¶nh vËt. + Kh«ng gian Êy chÝnh lµ h×nh ¶nh cña mét c¸i chî nghÌo nh-ng ®· v·n tõ l©u. Sinh ho¹t chî vèn lµ mét sinh ho¹t b×nh th-êng cña ®êi sèng ng-êi ViÖt. Nh-ng sinh ho¹t chî nµy l¹i ®-îc t¸c gi¶ thÓ hiÖn vµo lóc chî ®· tµn. Ng-êi hÕt vµ tiÕng ån µo còng mÊt chØ cßn tr¬ l¹i trªn nÒn chî r¸c r-ëi vá b-ëi, vá thÞ, l¸ nh·n vµ b· mÝa..." Cßn l¹i ë ®ã lµ h×nh ¶nh mÊy ®øa trÎ con nhµ nghÌo ®ang lom khom nhÆt nh¹nh nh÷ng thanh nøa thanh tre hay nh÷ng g× cßn dïng ®-îc do nh÷ng ng-êi b¸n hµng ®Ó l¹i. T¸t c¶ nh÷ng h×nh ¶nh Êy gîi lªn sù tiªu ®iÒu x¬ x¸c sù tµn t¹ vµ hÐo óa cña mét cuéc sèng nghÌo nµn t¨m tèi. Bøc tranh phè huyÖn cßn ®-îc thÓ hiÖn ë sù t-¬ng ph¶n thËt s©u s¾c vµ ®Ëm ®µ gi÷a ¸nh s¸ng vµ bãng tèi. Hay nãi theo c¸ch kh¸c ®ã lµ sù xung ®ét gi÷a ¸nh s¸ng vµ bãng tèi. Sö dông bót ph¸p t-¬ng ph¶n t¹o nªn nh÷ng xung ®ét s©u s¾c vµ m¹nh mÏ vèn lµ c¸ch thøc biªu hiÖn cña c¸c truyÖn ng¾n l·ng m¹n. Th¹ch Lam còng ®· sö dông triÖt ®Ó thñ ph¸p nµy ë trong t¸c phÈm cña m×nh ®Ó thÓ hiÖn bøc tranh phè huyÖn qua bót ph¸p t-¬ng ph¶n gi÷a ¸nh s¸ng vµ bãng tèi. + ¸nh s¸ng ®-îc Th¹ch Lam miªu t¶: - Khi thêi gian lµ buæi chiÒu tµ ¸nh s¸ng ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua nh÷ng h×nh ¶nh "ph-¬ng T©y ®á rùc nh- löa ch¸y vµ nh÷ng ®¸m m©y ¸nh hång nh- hßn than s¾p tµn. D·y tre lµng tr-íc mÆt ®en l¹i kh¾c nh÷ng h×nh râ rÖt lªn bÇu trêi". ¸nh s¸ng bõng lªn thËt m¹nh mÏ nh-ng ®Ó sau ®ã t¾t ngÊm kh«ng cßn ®Ó l¹i mét chót h¬i Êm cña nã, trong khi ®ã th× bãng tèi ®· b¾t ®Çu x©m lÊn trªn nÒn trêi. - Phè huyÖn ®ñ c¸c lo¹i ®Ìn ®Ó chiÕu s¸ng tranh chÊp víi bãng tèi. Th«i th× kh«ng cßn thiÕu thø ®Ìn g×: ®Ìn treo trong nhµ b¸c phë MÜ, ®Ìn Hoa k× leo lÐt trong nhµ «ng Cöu, ®Ìn d©y s¸ng xanh trong hiÖu kh¸ch... nhµ nµo còng lªn ®Ìn. Vµ tÊt c¶ nh÷ng nguån s¸ng Êy ®Òu tËp trung chiÕu ra ngoµi phè nh»m gióp cho phè huyÖn s¸ng tá. ThÕ nh-ng chÝnh thø ¸nh s¸ng cña ®ñ lo¹i ®Ìn ®ã l¹i khiÕn "cho ®-êng mÊp m« thªm v× nh÷ng hßn ®¸ nhá mét bªn s¸ng mét bªn tèi"... Ho¸ ra nÕu kh«ng cã ¸nh s¸ng cña ®ñ lo¹i ®Ìn Êy th× cã lÏ con ®-êng trë nªn dÔ ®i h¬n vµ ®ì xÊu h¬n. b. T©m tr¹ng Liªn c. Ý nghÜa t- t-ëng cña t¸c phÈm (Xem phần giá trị hiện thực và nhân đạo của đề 4) (Hai phần này trong bài cô đã nói rõ lắm rồi, các em suy nghĩ thêm và tự làm nhé!) Đề 3. Ph©n tÝch c¶nh chÞ em Liªn chê chuyÕn tµu ®ªm qua phè huyÖn. a- Kh¸i qu¸t t©m tr¹ng Liªn ë hai c¶nh tr-íc. MOON.V N http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI Chó ý h×nh ¶nh chung cña x· héi còng nh- h×nh ¶nh riªng cña chÞ em Liªn ®Òu cã c¸i buån tÎ, bÕ t¾c cÇn ph¶i cã sù gi¶i tho¸t. b- Lý gi¶i nguyªn nh©n chê ®îi vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng. - Kh«ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña ®êi sèng vËt chÊt (kh«ng thøc ®Ó b¸n hµng). - XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña ®êi sèng tinh thÇn: Muèn tho¸t khái cuéc sèng buån tÎ bÕ t¾c ®Ó sèng trong mét thÕ giíi tèt ®Ñp h¬n. - Chê ®îi con tµu nh- chê ®îi mét ®iÒu g× thiªng liªng (buån ngñ rÝu c¶ m¾t vÉn ®øng ®îi. Khi con tµu ®Õn hai chÞ em ®øng dËy h-íng vÒ phÝa con tµu, ®¾m ch×m trong ¸nh s¸ng rùc rì vµ trong nh÷ng ©m thanh n¸o nhiÖt cña con tµu mang ®Õn. Khi con tµu ®i cßn lÆng nh×n theo m¬ t-ëng). c- ý nghÜa cña hai chÞ em trong c¶nh ®îi tµu (ba néi dung trong gi¸ trÞ, nh©n ®¹o cña t¸c phÈm ). * Ngoµi ra cÇn l-u ý : + §Æc ®iÓm nghÖ thuËt truyÖn ng¾n Th¹ch Lam : - TruyÖn d-êng nh- kh«ng cã cèt truyÖn, giµu c¶m xóc, nhÑ nhµng mµ thÊm thÝa, lo¹i truyÖn ng¾n tr÷ t×nh - t©m t×nh. - Khi miªu t¶ nh©n vËt t¸c gi¶ kh«ng chó ý miªu t¶ diÖn m¹o bªn ngoµi mµ chó ý miªu t¶ t©m tr¹ng ®êi sèng t©m lý, chø kh«ng ®i s©u vµo khÝa c¹nh suy nghÜ t- t-ëng mµ ®i s©u vµo t×nh c¶m, t©m lý, t©m hån. - Lêi v¨n cña t¸c gi¶ rÊt tù nhiªn, ng«n ng÷ gi¶n dÞ, nh÷ng c¶nh vËt ®êi th-êng quen thuéc ®Òu nhÑ nhµng mµ thÊm thÝa. Néi dung cña truyÖn ®-îc thÓ hiÖn qua diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt chÝnh (so s¸nh víi kiÓu TruyÖn ý t-ëng Xu©n DiÖu ®Ó thÊy ®-îc sù gièng vµ kh¸c nhau ). Gièng nhau : D-êng nh- kh«ng cã cèt truyÖn, giµu c¶m xóc suy t-. Kh¸c nhau : Trong truyÖn cña Xu©n DiÖu th× néi dung t×nh c¶m ®-îc thÓ hiÖn qua c¶m xóc suy t- cña chÝnh t¸c gi¶ - nh©n vËt “t«i”. Cßn trong truyÖn cña Th¹ch Lam th× néi dung t×nh c¶m ®­îc thÓ hiÖn qua c¶m xóc suy t- cña nh©n vËt chÝnh trong t¸c phÈm. §iÒu cÇn nhí : V¨n cña Th¹ch Lam n»m ë ®iÓm giao thoa gi÷a hiÖn thùc vµ l·ng m¹n gi÷a v¨n xu«i vµ th¬, ¸nh s¸ng lµ -íc m¬, bãng tèi lµ nghÌo nµn vµ c« ®¬n. Đề 4. Gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o cña truyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ (Xem bài giảng tiết 3) Đề 6: Thạch Lam là nhà văn lãng mạn hay hiện thực? Từ cảm nhận của anh/ chị về truyện ngắn Hai đứa trẻ hãy trả lời cho câu hỏi trên. (Các em xem phần dàn ý chi tiết cô làm trong Tư liệu tham khảo. Đề này dành cho các bạn HSG em ạ). MOON.V N Đề 7: Chất thơ trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam 1, Mở bài – Dẫn dắt vấn đề: giới thiệu về nhà văn Thạch Lam và phong cách văn chương của ông. – Nêu vấn đề: chất thơ trong “Hai đứa trẻ” 2, Thân bài a. Giải thích: Chất thơ là gì? Chất thơ là một thuật ngữ lý luận chỉ phẩm chất đặc biệt của văn xuôi. Tác phẩm văn xuôi được xem là có chất thơ khi nội dung của nó đi sâu vào trạng thái cảm xúc diễn tả diễn biến trong trạng thái chủ quan với những rung động tinh tế. b. Phân tích: Chất thơ được thể hiện trong “Hai đứa trẻ” như thế nào? http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI – Kết cấu truyện ngắn: “Hai đứa trẻ” dường như không có cốt truyện. Tuy chỉ tập trung vào những diễn biến nội tâm của nhân vật, những mảnh ghép của bức tranh phố huyện nhạt nhòa, mòn mỏi, song Thạch Lam đã để lại ấn tượng đầy ám ảnh cho tác phẩm. – Khung cảnh thiên nhiên: Đó là một mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát với vòm trời huyền bí lấp lánh những vì sao, những con đom đóm lập lòe… Những chi tiết thơ mộng đã làm giảm bớt màu sắc ảm đạm u tối của bức tranh đời - Chất thơ tỏa ra từ bức tranh đời sống: cảnh chợ tàn vẫn ánh lên vẻ thân thương trìu mến. Cách ứng xử của những người dân phố Huyện… - Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật Nếu Nam cao thường đi vào phân tích những quá trình tâm lý phức tạp thì Thạch Lam lại chủ yếu đi sâu vào những trạng thái của tâm hồn mà tâm hồn mới là đối tượng của chất thơ. Nếu Nguyễn Tuân thường đi sâu vào miêu tả những cảm xúc mạnh mẽ dữ dội thì Thạch Lam lại cố vẽ nên hình những cảm giác mong manh, mơ hồ, tinh tế “như những rung động của một cánh bướm non”. – Nghệ thuật ngôn từ: Giọng điệu nhẹ nhàng, truyền cảm. Ngôn ngữ vừa giàu nhạc điệu vừa giàu tính tạo hình c. Bình luận: Ý nghĩa của chất thơ? Chất thơ trong “Hai đứa trẻ” đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt của truyện ngắn này, Thạch Lam đã phát hiện ra được “cái đẹp chứa ở chỗ không ai ngờ tới”. Đó là cái đẹp kín đáo bị khuất lấp bởi đời sống nhọc nhằn, cái đẹp mà chỉ tâm hồn tinh tế hồn hậu mới có thể cảm nhận hết được. Chất thơ trong truyện ngắn của Thạch Lam thể hiện một trong những tôn chỉ của ông trong việc sáng tạo nghệ thuật. Đó là làm cho tâm hồn con người “thêm trong sạch và phong phú hơn”. 3, Kết luận MOON.V N – Khẳng định lại vấn đề – Bài học rút ra. http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98