Tài liệu Hai dua tre_tiet 3

KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI HAI ĐỨA TRẺ - THẠCH LAM (tiết 3) 3.1- Bức tranh đời sống - Tiếng trống cầm canh đánh tung lên, tiÕng trèng tha thít, rêi r¹c ®iÓm nhÞp cho cuéc sèng nÆng nÒ tr«i. ¢m thanh Êy lµ nhÞp thë cña cuéc ®êi kh« khèc ch×m lÊp trong ®ªm tèi, kh«ng ®ñ søc ng©n vang mÆc dï ®îc ®¸nh “tung” lªn nh muèn khuÊy ®éng c¶ kh«ng gian tï ®äng, u uÊt nµy. - “Người vắng mãi”, một chữ mãi ẩn bao nhiêu ngụ ý: người chờ người, người mong người, quán đêm vắng chờ khách, chờ sự sống, chờ ngày mai... - Trên hàng ghế chị Tí, có vài ba bác phu ngồi uống nước và hút thuốc lào. Một lát từ phố huyện đi ra, hai ba người cầm đèn lồng lung lay các bóng dài: mấy người làm công đón bà chủ ở tỉnh về… - Ðối diện với cái nhỏ nhoi tăm tối của người dân nghèo trong phố huyện là một vũ trụ bao la đầy ánh sáng huyền ảo của thiên nhiên và vạn vật, nhưng với chị em An, Liên trạm sáng đẹp nhất của mỗi đêm là chuyến tầu qua tỉnh lỵ. 3.2. Tâm trạng của chị em Liên khi đợi tàu 3.2.1. Cảnh đợi tàu được diễn tả thật chân thật và cảm động + An: mi mắt sắp sửa rơi xuống, vẫn cố dặn chị. MOON.V N + Chăm chú để ý từ đèn ghi (tiếng reo, động tác nghển cổ) ngọn lửa xanh biếc (đẹp như một giấc mơ); tiếng còi ở đâu vang lại, kéo dài ra theo ngọn gió xa xôi, chao ôi là tiếng lòng ngóng đợi... + Tiếng gọi em : cuống quýt, giục giã, nếu chậm một chút thôi, sẽ mất một cái gì lớn lắm, tiếc lắm. An nhỏm dậy, lấy tay giụi mắt cho tỉnh hẳn, thật ngây thơ, đáng yêu và đáng thương. - Sèng trong c¶nh ®êi tï tóng quÈn quanh bÕ t¾c Êy chÞ em Liªn còng nh con ngêi n¬i phè huyÖn mong mái mét ®iÒu g× ®ã tèt ®Ñp sÏ ®Õn víi cuéc sèng cña hä. Kh«ng hy väng th× lµm sao sèng næi vµ chuyÕn tµu ®ªm qua phè huyÖn ®· ®¸p øng ®îc nhu cÇu tinh thÇn Êy. Trong c¶ chuçi ngµy buån tÎ th× chê ®îi con tµu lµ niÒm vui duy nhÊt ®èi víi hai chÞ em. Hai ®øa trÎ thËt ngoan ngo·n biÕt v©ng lêi mÑ. Chóng thøc ®îi tÇu kh«ng v× môc ®Ých b¸n hµng nh lêi mÑ dÆn, bëi lÏ mÊy n¨m nay mïa mµng kÐm, ngêi bu«n b¸n, ngêi ®i l¹i Ýt. NÕu cã kh¸ch hä chØ mua bao diªm hoÆc phong thuèc lµo lµ cïng, hai chÞ em thøc chê tµu lµ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña ®êi sèng tinh thÇn. 3.2.2. Tàu đến - Khi con tµu rÇm ré ®i tíi, Liªn d¾t em ®øng dËy ®Ó nh×n ®oµn xe vôt qua. Dï chØ trong chèc l¸t nhng h×nh ¶nh “c¸c toa ®Ìn s¸ng trng, chiÕu ¸nh c¶ xuèng ®êng. Liªn tho¸ng tr«ng thÊy nh÷ng toa h¹ng trªn sang träng lè nhè nh÷ng ngêi, ®ång vµ kÒn lÊp l¸nh, vµ c¸c cöa kÝnh s¸ng” th× ®äng l¹i m·i. - §øng lÆng ng¾m con tµu qua, Liªn kh«ng tr¶ lêi c©u hái cña em, trong t©m hån c«, c¬n xóc ®éng vÉn cha l¾ng xuèng “Liªn lÆng theo m¬ tëng. Hµ Néi xa x¨m, Hµ Néi s¸ng rùc vui vÎ vµ huyªn n¸o”…Những câu chữ reo vui như nốt nhạc. Cã thÓ trong phót Êy, kh¸t väng ®æi ®êi ®· ®îc ®¸nh thøc : “tÇu ®· ®em mét chót thÕ giíi kh¸c ®i qua. Mét thÕ giíi kh¸c h¼n ®èi víi Liªn, kh¸c h¼n víi vÇng http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI s¸ng ngän ®Ìn chÞ TÝ vµ ¸nh löa cña b¸c Siªu”. Ch÷ “kh¸c” ®iÖp ba lÇn ®Ó diÔn t¶ niÒm khao kh¸t ©m thÇm mµ m·nh liÖt. - Cïng víi con tµu, hai chÞ em ®îc trë vÒ víi qu¸ khø t¬i ®Ñp, con tµu ch¹y tíi tõ Hµ néi, ch¹y tíi tõ tuæi th¬ ®· mÊt, con tµu chÝnh lµ tia håi quang ®Ó hai chÞ em ®îc nh×n vÒ qu¸ khø. Ngµy Êy Liªn vµ An cßn cïng víi gia ®×nh sèng ë thñ ®«, nhµ cßn kh¸ gi¶. Hai chÞ em vÉn thêng d¹o ch¬i quanh hå trong nh÷ng buæi chiÒu ®îc uèng nh÷ng cèc níc xanh ®á. - Cïng víi con tµu, hai chÞ em cßn ®îc sèng trong mét thÕ giíi míi tèt h¬n, mét thÕ giíi s¸ng sña h¬n, s«i ®éng h¬n. Con tµu mang vÒ phè huyÖn luång ¸nh s¸ng rùc rì, tõ ¸nh s¸ng cña ngän ®Ìn pha ®Õn ¸nh s¸ng tõ c¸c toa xe chiÕu kh¾p c¶ xuèng mÆt ®êng trªn nh÷ng toa xe sang träng, ®iÖn s¸ng trng, ®ång, mµu kÒn s¸ng lo¸ng. C¸i ¸nh s¸ng rùc rì Êy kh¸c h¼n ¸nh s¸ng ngän ®Ìn dÇu tï mï n¬i hµng níc chÞ TÝ, kh¸c h¼n ¸nh löa b¸c phë Siªu. Con tµu cßn mang vÒ phè huyÖn nh÷ng ©m thanh n¸o nhiÖt, tõ tiÕng b¸nh xe l¨n trªn ®êng thÐp ®Õn tiÕng ngêi huyªn n¸o khi lªn, khi xuèng tµu vµ nh÷ng tiÕng ngêi trß chuyÖn trong toa xe, khác hẳn âm thanh rời rạc đơn điệu của người dân phố huyện trong cảnh đầu. Con tµu ®· xua ®i bãng ®ªm dµy ®Æc vµ kh«ng khÝ tÜnh lÆng cña phè huyÖn nghÌo. - Víi chÞ em Liªn con tµu nh chøa bao ®iÒu huyÒn tho¹i, nã nh mét giÊc m¬ ®Ó bï ®¾p l¹i c¸i phÇn ®êi thùc t¹i lam lò nghÌo khæ kh«ng t¬ng lai. ChÝnh v× vËy hai chÞ em chê ®îi con tµu nh chê ®îi mét ®iÒu thiªng liªng, khi con tµu ®Õn c¶ hai chÞ em ®Òu ®øng c¶ dËy híng vÒ phÝa con tµu. - Dù vẫn biết tàu hôm nay không đông và kém sáng hơn mọi khi, nhưng họ cần gì đâu, chỉ cần họ ở Hà Nội về! Liên lặng theo mơ tưởng. 3.2.2. Tàu đi - Phố huyện với từng ấy tâm hồn "trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ" và ánh sáng Hà thành do con tầu chở đến, đem lại cho huyện nhỏ vài phút mộng mơ. Nhưng con tàu chở ánh sáng ấy, chưa đến đã vội bước đi, như một niềm vui vừa bùng lên đã lụi tàn trong khoảnh khắc, "chiếc tầu đi vào đêm tối, để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt. Hai chị em còn nhìn theo cái chấm nhỏ của chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre." Con tầu như chiếc que diêm của đứa bé trong truyện cổ tích Anderson, lóe lên ánh lửa rồi tàn ngay trên những kiếp người cô đơn bỏ lại trong con phố tịch mịch và đầy bóng tối. MOON.V N - Khi con tµu ®i, hai chÞ em l¹i trë vÒ víi t©m tr¹ng buån nh cuéc sèng thêng ngµy n¬i phè huyÖn, tµu chØ dõng l¹i n¬i s©n ga trong chèc l¸t, nã ®Õn råi l¹i ®i cßn nhanh h¬n c¶ mét giÊc m¬, con tµu ®i ®Ó l¹i phÝa sau nã bãng ®ªm mÞt mïng vµ sù tÜnh lÆng. NiÒm vui cña hai chÞ em loÐ lªn trong chèc l¸t råi vôt t¾t trong chèc l¸t nh nh÷ng ®èm than hay ngîc phÝa con tµu võa bïng s¸ng lªn råi l¹i ch×m trong ®ªm ®en dµy ®Æc kÕt thóc c©u chuyÖn l¹i lµ ngän ®Ìn dÇu n¬i hµng níc chÞ TÝ, ngän ®Ìn tï mï chØ chiÕu s¸ng mét vïng ®Êt nhá l¹i chËp chên ®i vµo giÊc ngñ cña Liªn. C¶nh ®êi n¬i phè huyÖn ®îc c¶m nhËn qua t©m tr¹ng cña Liªn lµ bøc tranh hiÖn thùc giµu ý nghÜa vµ qua ®ã ta thÊy ®îc chiÒu s©u t×nh c¶m nh©n ®¹o cña ngßi bót Th¹ch Lam. 3.3. Ý nghĩa - §èi víi cuéc sèng n¬i phè huyÖn, h×nh ¶nh ®oµn tµu mang ®Õn mét thÕ giíi kh¸c. Nã nh mét con thoi với ¸nh s¸ng xuyªn thñng mµn ®ªm ®em ®Õn cho phè huyÖn c¸i ¸nh s¸ng xa l¹ cña thÕ giíi thÞ thµnh. ¢m thanh m·nh liÖt cña tiÕng cßi tµu, cña b¸nh xe rÝt trªn ®êng ray vµ tiÕng ån µo cña hµnh kh¸ch ®i l¹i ®ñ søc ¸t ®i b¶n hoµ tÊu ®Òu ®Òu, buån tÎ, ®¬n ®iÖu cña phè huyÖn. Con tµu t¸c http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI ®éng vµo lßng ngêi mét Ên tîng m¹nh mÏ ®a c¶ phè huyÖn ra khái c¶nh sèng tï ®äng u uÊt, ®îi tµu trë thµnh mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu trong cuéc sèng hµng ngµy. - Liªn chê ®îi con tµu ®Õn kh«ng ph¶i v× môc ®Ých b¸n hµng mµ v× mét môc ®Ých kh¸c lµ ®îc nh×n thÊy chuyÕn tµu qua, nghÜa lµ nh×n thÊy mét c¸i g× ®ã kh¸c víi cuéc ®êi mµ hai chÞ em Liªn ®ang sèng. Con tµu ®èi víi chÞ em Liªn lµ mét niÒm say mª v× nã ®i qua sù ph¼ng lÆng, tÎ nh¹t cña ®êi sèng phè huyÖn. - Con tµu mang ®Õn thÕ giíi cña kØ niÖm, ®¸nh thøc dËy trong chÞ em Liªn nh÷ng kØ niÖm vÒ Hµ Néi n¬i mµ ë ®ã chóng ®· sèng nh÷ng ngµy ®Ñp ®Ï. Hµ Néi ®èi víi Liªn vÉn lµ m¬ íc thiÕt tha. V× vËy, dÉu chuyÕn tµu tèi nay kh«ng cã g× ®Æc biÖt, thËm chÝ kÐm s¸ng h¬n, Ýt ngêi h¬n nhng víi Liªn, ®iÒu ®ã kh«ng cã g× hÖ träng, nguån s¸ng Êy vÉn tinh kh«i, míi mÎ v× nã ë Hµ néi vÒ, v× nã kh¸c víi nh÷ng nguån s¸ng h¾t hiu cña phè huyÖn. - §îi tµu lµ nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu. Ho¹t ®éng ®ã lÊp ®Çy nh÷ng kho¶ng trèng mªnh m«ng trong t©m hån chÞ em Liªn b»ng nh÷ng hoµi niÖm, nh÷ng íc m¬... Tõ chuyÕn tµu chît ®Õn, chît ®i Êy Liªn nh×n thÊy râ h¬n, s©u h¬n sù ngng ®äng, tï tóng cña cuéc sèng phñ ®Çy bãng tèi, hÌn män, nghÌo nµn cña cuéc ®êi m×nh vµ cña nh÷ng ngêi xung quanh m×nh. => Tõ ®©y, Th¹ch Lam bµy tá nçi xãt xa vÒ nh÷ng kiÕp ngêi c¬ cùc, sèng lay l¾t mái mßn. Hä nghÌo vÒ vËt chÊt, nghÌo c¶ vÒ tinh thÇn. §Õn ngay c¶ íc m¬ còng kh«ng d¸m m¬ íc g× h¬n lµ ®îc nh×n mét chuyÕn tÇu ®ªm ®i qua phè huyÖn, qua cuéc ®êi m×nh. 3.4. Cảm nhận về nhân vật Liên - Mét ®øa trÎ nghÌo: C¸i nghÌo ®· cíp ®i niÒm vui vµ quyÒn lîi cña mét ®øa trÎ nh Liªn. Cuéc sèng c¬m ¸o ®· trãi buéc Liªn vµo víi châng hµng tre tõ s¸ng sím tíi ®ªm khuya. Liªn sèng mßn mái trong ®îi chê, ®Õn mét b¸t phë trong phè huyÖn nghÌo còng ch¼ng d¸m m¬ íc. Liªn lµ mét ®øa trÎ giµu t×nh yªu th¬ng: th¬ng nh÷ng ®øa trÎ con nhµ nghÌo, quan t©m ®Õn nh÷ng ngêi xung quanh. Liªn lµ mét ®øa trÎ cã ®êi sèng t©m hån vµ biÕt íc m¬. §êi sèng bªn trong, néi t©m cña Liªn ®· lµm nªn chÊt th¬ cña truyÖn. Nhµ v¨n kh«ng ®Æc t¶ nhiÒu, kÜ cµng vÒ ®«i m¾t cña Liªn nhng l¹i cho thÊy mét t©m tr¹ng l¾ng ®äng, s©u xa. ChÝnh ®«i m¾t Êy ®· nh×n ra, ®· thÊu hiÓu vµ c¶m nhËn mïi riªng cña ®Êt, cña quª h¬ng. ChÊt tù sù ®· ®îc tr÷ t×nh hãa qua t©m tr¹ng vµ ®«i m¾t Liªn. Liªn lµ nh©n vËt duy nhÊt ®· ý thøc ®îc ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c cuéc sèng buån tÎ, tï ®äng cña m×nh: “§äc truyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ cña Th¹ch Lam … yªu th¬ng trÎ con’’ (NguyÔn Tu©n). Qua nh©n vËt nµy, Th¹ch Lam ®· thøc tØnh ngêi ®äc vÒ cuéc sèng tï ®äng buån tÎ. III- Tæng kÕt: Hai ®øa trÎ lµ bøc tranh cña ®êi sèng thùc ë mét thêi ®· qua. §ã lµ cuéc ®êi cña ngêi d©n phè huyÖn chØ s¸ng lªn mét phót trong ngµy. Nh÷ng cuéc ®êi nh Liªn cã n¾ng nhng chØ lµ thø n¾ng trong vên. Qua nh÷ng cuéc ®êi ®ã, nhµ v¨n lµm sèng l¹i sè phËn cña mét thêi, hä kh«ng h¼n lµ nh÷ng ngêi bÞ ¸p bøc nhng tõ cuéc ®êi hä, Th¹ch Lam ®Æt ra c©u hái: Lµm thÕ nµo ®Ó thay ®æi cuéc ®êi ? C©u chuyÖn ®· gîi cho ngêi ®äc sù th¬ng c¶m v× vËy mµ nã võa cã gi¸ trÞ hiÖn thùc, võa cã gi¸ trÞ nh©n ®¹o. NghÖ thuËt: - §©y lµ t¸c phÈm mang nÐt riªng trong truyÖn ng¾n cña Th¹ch Lam: truyÖn kh«ng cèt truyÖn. Nã chØ lµ nh÷ng m¶nh ®êi nhá hÑp n¬i phè huyÖn nghÌo song kh«ng v× thÕ mµ kÐm ®i phÇn hÊp dÉn. T¸c gi¶ ®· khÐo lùa chän nh÷ng chi tiÕt trong c¶nh vµ t×nh ®Ó lµm næi bËt chñ ®Ò t tëng cña t¸c phÈm. - DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña Liªn qua c¶nh ®îi tµu cµng cho thÊy biÖt tµi ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt cña t¸c gi¶. - Ng«n ng÷ x¸c thùc, sóc tÝch vµ giµu tÝnh biÓu c¶m. IV. Gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o cña truyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ: 1- Gi¸ trÞ hiÖn thùc MOON.V N http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI - Ph¶n ¸nh mét c¸ch ch©n thùc c¶nh phè huyÖn nghÌo - mét miÒn ®Êt mét miÒn ®êi bÞ quªn l·ng. - Ngßi bót hiÖn thùc giµu chÊt tr÷ t×nh (c¶m høng l·ng m¹n chi phèi ngßi bót hiÖn thùc c¶nh phè huyÖn chÝnh lµ ký øc tuæi th¬ cña Th¹ch Lam) 2- Gi¸ trÞ nh©n ®¹o - NiÒm th¬ng c¶m cña nhµ v¨n híng vÒ nh÷ng con ngêi nhá bÐ, v« danh chÞu nhiÒu thiÖt thßi trong x· héi, ®ång thêi rung tiÕng chu«ng c¶nh tØnh: nh÷ng con ngêi nhá bÐ v« danh nhng ®õng ®Ó trë thµnh v« nghÜa. Nhµ v¨n ®ßi quyÒn sèng cho nh÷ng con ngêi nhá bÐ v« danh cã ý nghÜa. - Kh¼ng ®Þnh ®Ò cao kh¸t väng cuéc sèng, h¹nh phóc cã ý nghÜa, kh¸t väng thay ®æi cuéc ®êi (ý nghÜa chi tiÕt nghÖ thuËt h×nh ¶nh con tµu ®em mét thÕ giíi míi s¸ng sña h¬n vµ s«i ®éng ®Õn phè huyÖn t¨m tèi buån tÎ). - Bíc ph¸t triÓn cña t tëng nh©n ®¹o trong v¨n häc (1930- 1945): Sù thøc tØnh ý thøc c¸ nh©n con ngêi ®· ý thøc ®îc ý nghÜa cuéc sèng c¸ nh©n, sù tån t¹i cña mçi c¸ nh©n trong cuéc sèng (chÝnh v× ý thøc ®îc ®iÒu nµy Th¹ch Lam míi híng ngßi bót ®Õn nh÷ng con ngêi nhá bÐ v« danh kh¼ng ®Þnh cuéc sèng cña hä. Cã thÓ so s¸nh më réng néi dung nh©n ®¹o nµy víi truyÖn ng¾n: To¶ nhÞ kiÒu, §êi thõa). MOON.V N http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98