Tài liệu Hạch toán chi phí sx và tính giá thành sp tại cty 189 bqp

LuËn v¨n tèt nghiÖp 1 Lêi më ®Çu 1. Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi HiÖn nay, trong xu thÕ ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®Æc biÖt víi c¬ chÕ thÞ tr-êng më n-íc ta ®· vµ ®ang t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt tham gia vµo thÞ tr-êng tiÒm n¨ng míi. §©y chÝnh lµ nh÷ng c¬ héi, nh÷ng th¸ch thøc ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù kh¼ng ®Þnh, t×m chç ®øng v÷ng ch¾c cña m×nh trªn thÞ tr-êng nh-ng ®ång thêi còng ph¶i chÊp nhËn kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, bëi khi ®ã sù canh tranh gay g¾t lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Muèn vËy, mçi doanh nghiÖp ph¶i lu«n chñ ®éng t×m cho m×nh ph-¬ng thøc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, nhanh nh¹y vµ thÝch øng kÞp thêi víi sù ph¸t triÓn s«i ®éng cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu. §Ó thùc hiÖn ®-îc chiÕn l-îc nµy, vÊn ®Ò ®Çu tiªn mµ mçi doanh nghiÖp quan t©m, ®Æc biÖt coi träng lµ n©ng cao chÊt l-îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. NhËn thøc ®-îc vÊn ®Ò trªn, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö dông hîp lý c¸c nguån lùc ®Çu vµo, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thÊt tho¸t l·ng phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. V× thÕ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®ãng vai trß quan träng trong hÖ thèng kÕ to¸n toµn doanh nghiÖp. Bëi lÏ nh÷ng th«ng tin ®-îc cung cÊp tõ bé phËn nµy kh«ng chØ nh»m môc ®Ých tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ ®Ó tõ ®ã tÝnh to¸n ®-îc gi¸ thµnh mét c¸ch chÝnh x¸c, linh ho¹t, mÆt kh¸c nã cßn lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng nh- t×nh h×nh sö dông vµ qu¶n lý c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña mçi doanh nghiÖp. C¨n cø vµo ®ã, c¸c nhµ qu¶n trÞ sÏ ®-a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch phï hîp cho doanh nghiÖp, mang l¹i lîi thÕ c¹nh tranh vµ ®¹t ®-îc lîi nhuËn kÕt qu¶ lîi nhuËn nh- mong muèn. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu Trong nh÷ng n¨m qua cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh vËn t¶i ®-êng thuû, ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu còng cã nh÷ng b-íc tiÕn kh«ng ngõng. §©y lµ ngµnh c«ng nghiÖp cã vån ®Çu t- lín víi quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i chi phÝ kh¸c nhau, thêi gian cho ra ®êi mét s¶n phÈm lµ kh¸ dµi, ®ßi hái cÇn ph¶i c¸c chi phÝ ®ã cÇn ph¶i ®-îc kiÓm so¸t mét c¸ch chÆt chÏ ®Ó phôc vô tèt cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Víi ph-¬ng ch©m ho¹t ®éng lu«n ®Æt chÊt l-îng ®i ®Çu, gi¸ c¶ hîp lý ®· mang l¹i uy tÝn lín cho C«ng ty, c¸c s¶n phÈm cña C«ng ty ®· xuÊt hiÖn trong c¶ n-íc vµ xuÊt khÈu ra n-íc ngoµi. §Ó LuËn v¨n tèt nghiÖp 2 ®¹t ®-îc kÕt qu¶ trªn th× kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß rÊt lín cña ®éi ngò c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa thùc tiÔn to lín cña chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh- tõ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña c«ng ty 189 Bé Quèc phßng mét doanh nghiÖp tiªu biÓu trong ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu, em ®· chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng”. Môc ®Ých cña ®Ò tµi nµy lµ vËn dông lý thuyÕt vÒ h¹ch to¸n chi phÝ vµo thùc tÕ vÊn ®Ò nµy t¹i c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng. 3. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu Víi ®Ò tµi nµy em sÏ nghiªn cøu vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gÝa thµnh nãi chung trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nãi riªng ë c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng. Cô thÓ lµ ®i nghiªn cøu t×m hiÓu c¸ch h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ c¸ch tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c«ng ty. 4. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®-îc ®èi t-îng nghiªn cøu vµ ph¹m vi nghiªn cøu, tiÕn hµnh lùa chän ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc thÝch hîp lµ: ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö ®Ó thèng kª ®iÒu tra, thu thËp, ph©n tÝch c¸c th«ng tin vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ë c«ng ty. §ã lµ c¸c läai chøng tõ hÖ thèng tµi kho¶n sö dông, ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n, c¸c sè liÖu liªn quan ®Ó chøng minh lµm c¬ së dÉn d¾t cho viÖc kiÓm tra tÝnh hîp lý cña ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c«ng ty. 5. Nh÷ng ®ãng gãp chÝnh cña luËn v¨n Em hi väng ®Ò tµi mµ m×nh nghiªn cøu sÏ lµm tµi liÖu tham kh¶o h÷u Ých trong qu¸ tr×nh häc tËp, ®ång thêi gãp phÇn nhá vµo viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 6. Bè côc cña luËn v¨n §Ó thùc hiÖn ®-îc môc ®Ých trªn, ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, c¸c b¶ng biÓu phô lôc vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o luËn v¨n gåm ba ch-¬ng: Ch-¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng. Ch-¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng. 3 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ch-¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1. Sù cÇn thiÕt tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1.1. Yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ nh÷ng doanh nghiÖp trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm vµ tiªu thô s¶n phÈm ®ã trªn thÞ tr-êng. Ngoµi ho¹t ®éng c¬ b¶n ®ã doanh nghiÖp s¶n xuÊt cßn tiÕn hµnh mét sè ho¹t ®éng kh¸c nh- cung cÊp mét sè dÞch vô, lao vô hay tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t- tµi chÝnh… Nh- vËy, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp sÏ ph¸t sinh rÊt nhiÒu lo¹i chi phÝ, nh÷ng lo¹i chi phÝ nµy ph¸t sinh th-êng xuyªn vµ liªn tôc do ®ã ®Ó cã thÓ n¾m râ ®-îc vÒ chi phÝ, tÝnh to¸n chÝnh x¸c chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm buéc mçi doanh nghiÖp ph¶i ®Æt ra yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.1.2. Vai trß vµ nhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.2.1. Vai trß Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã vai trß rÊt lín ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cô thÓ: - Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¬ së ®Ó so s¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp tõ ®ã x©y dùng chiÕn l-îc kinh doanh, ®ång thêi nã lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm. - §©y lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh tæng qu¸t kÕt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp v× vËy th«ng qua chØ tiªu nµy cã thÓ ®¸nh gi¸ ®-îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lµ tèt hay xÊu. LuËn v¨n tèt nghiÖp 4 - Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó t×m ra mäi biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Qua tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt gióp cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp t×m ra c¸c kh©u yÕu kÐm trong qu¶n lý ®Ó kh¾c phôc nh»m tæ chøc s¶n xuÊt ë ®¬n vÞ khoa häc h¬n 1.1.2.2. NhiÖm vô §Ó thùc hiÖn tèt kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng tèt yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - X¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. - Tæ chøc vËn dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp víi ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän. - Tæ chøc tËp hîp, kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, theo c¸c yÕu tè chi phÝ vµ kho¶n môc gi¸ thµnh. - LËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, ®Þnh kú tæ chøc ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp. - Tæ chøc kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ khèi l-îng s¶n phÈm dë dang khoa häc, hîp lý, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. 1.2. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.2.1. Chi phÝ s¶n xuÊt 1.2.1.1. Kh¸i niÖm Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i huy ®éng, sö dông c¸c nguån tµi lùc, vËt lùc ®Ó thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc lao vô, thu mua dù tr÷ hµng ho¸ lu©n chuyÓn, l-u th«ng s¶n phÈm, hµng ho¸, thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t-…kÓ c¶ chi cho c«ng t¸c qu¶n lý chung cña doanh nghiÖp. §iÒu ®ã cã nghÜa doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c kho¶n phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña LuËn v¨n tèt nghiÖp 5 doanh nghiÖp. Nh- vËy, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, ®Ó cã thÓ biÕt ®-îc sè chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, nh»m tÝnh to¸n, tæng hîp c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý, mäi chi phÝ chi ra cuèi cïng ®Òu ®-îc biÓu hiÖn b»ng th-íc ®o tiÒn tÖ vµ ®-îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Tãm l¹i, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. 1.2.1.2. B¶n chÊt vµ néi dung cña chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng bao gåm yÕu tè lao ®éng sèng cÇn thiÕt liªn quan ®Õn sö dông lao ®éng (tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng), lao ®éng vËt ho¸ ( khÊu hao TSC§, chi phÝ vÒ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu…) mµ cßn bao gåm mét sè kho¶n mµ thùc chÊt lµ mét phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra (c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng nhBHXH, BHYT, KPC§; c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®-îc hoµn tr¶ nh- thuÕ GTGT kh«ng ®-îc khÊu trõ, thuÕ tµi nguyªn… XÐt ë b×nh diÖn doanh nghiÖp vµ lo¹i trõ c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp, chi phÝ s¶n xuÊt lu«n cã tÝnh c¸ biÖt, nã ph¶i bao gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó tån t¹i vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, bÊt kÓ ®ã lµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt hay kh«ng cÇn thiÕt, kh¸ch quan hay chñ quan. V× vËy thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ hao phÝ vÒ lao ®éng vµ c¸c chi phÝ kh¸c cña doanh nghiÖp. 1.2.1.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp gåm nhiÒu lo¹i, nhiÒu yÕu tè cã néi dung kinh tÕ, tÝnh chÊt, c«ng dông, môc ®Ých...vµ vai trß kh¸c nhau ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ. XuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt còng ®-îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. * Ph©n lo¹i theo c«ng dông, môc ®Ých cña chi phÝ, chi phÝ. C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi t-îng bao gåm: - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu…sö dông trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c«ng viÖc lao vô, dÞch vô. Kh«ng tÝnh vµo LuËn v¨n tèt nghiÖp 6 kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn, vËt liÖu dïng vµo môc ®Ých phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt chung hay cho nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi s¶n xuÊt. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l-¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT vµ KPC§ trªn tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt theo quy ®Þnh, kh«ng gåm cña nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp hay nh©n viªn kh¸c. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt ngoµi 2 kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp ®· nªu trªn. Bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n: chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng, chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. * Ph©n lo¹i theo néi dung cña chi phÝ: C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ ban ®Çu c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®-îc s¾p xÕp theo tõng yÕu tè. Thùc chÊt chØ cã ba yÕu tè lµ chi phÝ vÒ lao ®éng, chi phÝ vÒ ®èi t-îng lao ®éng vµ chi phÝ vÒ t- liÖu lao ®éng. Tuy nhiªn ®Ó cung cÊp th«ng tin mét c¸ch cô thÓ theo tõng yÕu tè nh»m phôc vô vµ x©y dùng ph©n tÝch vèn l-u ®éng, viÖc lËp vµ kiÓm tra vµ ph©n tÝch dù to¸n chi phÝ, c¸c yÕu tè chi phÝ trªn cã thÓ ®-îc chi tiÕt ho¸ theo néi dung kinh tÕ cô thÓ cña nã. - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú. - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n viªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp: lµ chi phÝ vÒ khÊu hao nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, nhc¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ x-ëng, kho tµng… - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm toµn bé sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh- tiÒn ®iÖn, tiÒn n-íc, tiÒn b-u phÝ… - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Gåm toµn bé chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngoµi 4 yÕu tè chi phÝ phÝ nãi trªn mµ doanh nghiÖp chi cho ho¹t ®éng trong kú. LuËn v¨n tèt nghiÖp 7 * Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ víi khèi l-îng s¶n xuÊt - Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ l-îng tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú nh- chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ): Lµ chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè khi thay ®æi khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú nh- chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ vÒ ®iÖn th¾p s¸ng… C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa quan träng khi x©y dùng c¸c m« h×nh trong mèi quan hÖ s¶n l-îng vµ lîi nhuËn nh»m x¸c ®Þnh ®iÓm hoµ vèn, ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, n©ng cao hiªu qu¶ sö dông chi phÝ cña doanh nghiÖp. 1.2.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.2.2.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña gi¸ thµnh Kh¸i niÖm: Gi¸ thµnh s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi l-îng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh. VÒ thùc chÊt: Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh l-îng gi¸ trÞ cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· thùc sù chi ra cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t-, lao ®éng vµ tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, còng nh- tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc, kinh tÕ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ mµ doanh nghiÖp ®· sö dông nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l-îng s¶n xuÊt, h¹ thÊp chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. 1.2.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh- yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®-îc xem xÐt d-íi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. * Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh ®-îc chia lµm 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ kú tr-íc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ kú kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch th-êng do bé phËn kÕ ho¹ch hoÆc do bé phËn kÕ to¸n qu¶n trÞ lËp vµ nã ®-îc tiÕn hµnh tr-íc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh chÕ t¹o, s¶n xuÊt s¶n phÈm. Nã chÝnh lµ môc tiªu phÊn ®Êu trong kú kÕ ho¹ch, lµ c¨n cø ®Ó so LuËn v¨n tèt nghiÖp 8 s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh ®-îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®-îc thùc hiÖn tr-íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ th-íc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n vËt t-, lao ®éng trong s¶n xuÊt gióp cho ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Gi¸ thµnh thùc tÕ ®-îc x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn c¬ së chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh vµ tËp hîp trong kú s¶n xuÊt t¹o s¶n phÈm vµ s¶n l-îng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt ra trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt ®Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o s¶n phÈm. Nã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Ph©n lo¹i theo ph¹m vi c¸c chi phÝ cÊu thµnh - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc, hay lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm ®-îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n thµnh phÈm nhËp kho vµ gi¸ vèn hµng b¸n. - Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô chØ x¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n khi s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®· ®-îc x¸c nhËn lµ tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh møc l·i tr-íc thuÕ cña doanh nghiÖp. 1.2.3. Mèi quan hÖ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, gi÷a chóng cã mèi quan hÖ biÖn chøng chÆt chÏ víi nhau. Chóng ®Òu giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ nh»m phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch vµ kiÓm tra c«ng t¸c gi¸ thµnh. VÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ 2 kh¸i niÖm gièng nhau chóng ®Òu lµ nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh 9 LuËn v¨n tèt nghiÖp nghiÖp chi ra trong qóa tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Tuy nhiªn, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm hoµn thµnh, s¶n phÈm lµm dë mµ kh«ng cã chi phÝ ph¸t sinh vµ chi phÝ ch-a ph¸t sinh. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn s¶n phÈm hoµn thµnh nã chøa c¶ mét phÇn chi phÝ k× tr-íc chuyÓn sang (chi phÝ s¶n phÈm lµm dë ®Çu k×) kh«ng cã chi phÝ s¶n xuÊt ë d¹ng cuèi k×, ngoµi ra nã cßn bao gåm mét phÇn chi phÝ thùc tÕ ®· ®-îc c«ng bè vµo k× nµy (chi phÝ tõ tr-íc) hoÆc mét phÇn chi phÝ sÏ ph¸t sinh ë k× sau (chi phÝ ph¶i tr¶). Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau tõ sè liÖu tËp hîp ®-îc ng-êi ta sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh phÈm Chi phÝ SXPS trong kú CPSXDD§K A B Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm C D CPSXDDCK Qua s¬ ®å ta thÊy: AC=AB + BD – CD, hay: Z = D1 + C – D2 Trong ®ã: Z : Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh D1: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú C : Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú (®· trõ c¸c kho¶n thu håi ghi gi¶m chi phÝ). D2 : Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang (chi phÝ s¶n xuÊt dë dang) ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. 1.3. C«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.3.1. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong DNSX Ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm: LuËn v¨n tèt nghiÖp 10 - TÝnh ®óng: §óng néi dung kinh tÕ cña chi phÝ vµ ®óng ®èi t-îng chÞu phÝ. - TÝnh ®ñ: H¹ch to¸n ®ñ chi phÝ ph¸t sinh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. - KÞp thêi: Ghi chÐp vµo sæ kÞp thêi chÝnh x¸c, tÝnh gi¸ thµnh kÞp thêi phôc vô yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ. C¸c kho¶n môc yÕu tè chi phÝ tÝnh vµo gi¸ thµnh ph¶i ®Çy ®ñ 3 yÕu tè: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. 1.3.2. §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi (giíi h¹n) ®Ó tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh. ViÖc x¸c dÞnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp th× ph¶i dùa trªn c¸c c¨n cø sau: - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt chÕ t¹o s¶n phÈm. - §Æc ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ. - Yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc tæ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn viÖc tËp hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt. 1.3.3. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét hoÆc mét hÖ thèng c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, theo tõng kho¶n môc trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh vµ tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong kú cña doanh nghiÖp. Cã 2 ph-¬ng ph¸p ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt: - Ph-¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp: Lµ ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Ph-¬ng ph¸p tËp hîp gi¸n tiÕp: PhÇn lín dïng cho chi phÝ s¶n xuÊt chung v× chi phÝ s¶n xuÊt chung liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ nªn ngay tõ ®Çu kh«ng thÓ h¹ch to¸n trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng. CÇn ph¶i ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh tiªu thøc ph©n bæ hîp lý, ®¶m b¶o 11 LuËn v¨n tèt nghiÖp ®-îc mèi quan hÖ tû lÖ thuËn gi÷a tæng sè chi phÝ cÇn ph©n bæ víi tiªu thøc ph©n bæ cña c¸c ®èi t-îng. Ta cã thÓ sö dông mét sè tiªu thøc ph©n bæ sau: + Ph©n bæ theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh hoÆc trùc tiÕp. + Ph©n bæ theo tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. + Ph©n bæ theo giê c«ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. + Ph©n bæ theo khèi l-îng s¶n phÈm, träng l-îng s¶n phÈm. + Ph©n bæ theo chi phÝ trùc tiÕp (gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp). Tr×nh tù ph©n bæ ®-îc tiÕn hµnh nh- sau: B-íc 1: X¸c ®Þnh tû lÖ ph©n bæ: Tû lÖ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung Tæng chi phÝ s¶n xuÊt chung = x 100 x Tû lÖ ph©n bæ Tæng tiªu chuÈn ph©n bæ B-íc 2: X¸c ®Þnh chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng: Møc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ = Tiªu chuÈn ph©n bæ cho ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ 1.3.4. Chøng tõ vµ tµi kho¶n sö dông * Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n: Tuú theo ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n tr-ëng tæ chøc viÖc lËp chøng tõ h¹ch to¸n ban ®Çu cho tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ. - §èi víi chi phÝ NVL: PhiÕu xuÊt kho, phiÕu xuÊt vËt t- theo h¹n møc ...; ho¸ ®¬n GTGT, ho¸ ®¬n b¸n hµng; chøng tõ thanh to¸n kh¸c. - §èi víi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: B¶ng chÊm c«ng, b¶ng thanh to¸n tiÒn l-¬ng, b¶ng ph©n bæ tiÒn l-¬ng, BHXH, c¸c chøng tõ kh¸c. - §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung: B¶ng ph©n bæ tiÒn l-¬ng vµ BHXH, phiÕu xuÊt kho b¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§; ho¸ ®¬n dÞch vô vµ c¸c chøng tõ kh¸c. * Tæ chøc tµi kho¶n sö dông: - Theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn c¸c tµi kho¶n ®-îc sö dông gåm: 12 LuËn v¨n tèt nghiÖp +TK 621 “Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp”. TK 621 ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp chi phÝ NVL trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú vµ kÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. Nî TK 621 Cã TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu - Gi¸ trÞ NVL xuÊt kho dïng thùc tÕ ph¸t sinh. kh«ng hÕt nhËp l¹i kho. - KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh. x x Chó ý: - ViÖc tËp hîp chi phÝ NVL trùc tiÕp cã thÓ ®-îc thùc hiÖn theo tËp hîp trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. - Ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc chÝnh x¸c chi phÝ NVL trùc tiÕp thùc tÕ sö dông trong kú: Chi phÝ NVL trùc tiÕp trong kú TrÞ gi¸ NVL TrÞ gi¸ NVL TrÞ gi¸ NVL TrÞ gi¸ phÕ = sö dông + cßn l¹i ë ®Çu - cßn l¹i cuèi - liÖu thu håi trong kú kú kú (nÕu cã) Tµi kho¶n liªn quan: TK 152,111,112,331,133... + TK 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”. TK 622 ®-îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Nî TK 622 Cã TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng tiÕp ph¸t sinh. trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh. x x 13 LuËn v¨n tèt nghiÖp + TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”. TK 627 ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú vµ viÖc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n liªn quan. Nî TK 627 Cã TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n ph¸t sinh. xuÊt chung. - Cuèi kú ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. x x TK 627 ®-îc chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n: - 6271 “Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng” - 6272 “Chi phÝ vËt liÖu” - 6273 “Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt” - 6274 “Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh” - 6277 “Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi” - 6278 “Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c”. + TK 154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”: §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú vµ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. Nî TK 154 TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Cã - Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi. - Gi¸ trÞ s¶n phÈm háng. - Gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh (cã thÓ nhËp kho hoÆc dem b¸n). D- nî: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú. 14 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: Ngoµi c¸c tµi kho¶n 621, 622, 627 kÕ to¸n chØ sö dông tµi kho¶n 154 cho chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú vµ sö dông thªm tµi kho¶n 631- gi¸ thµnh s¶n xuÊt. + TK 631 ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. Nî TK 631 Cã - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt doanh dë dang ®Çu kú tõ TK 154 - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt dë dang sang. cuèi kú sang TK 154. - TËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú. - Gi¸ trÞ s¶n phÈm hoµn thµnh. x x * Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông TK142 “Chi phÝ tr¶ tr­íc“ vµ TK335 “ChiphÝ ph¶i tr¶“ + TK142 “Chi phÝ tr¶ tr­íc” ®­îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr-íc ph¸t sinh trong kú vµ viÖc tÝnh chóng vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh cña kú t-¬ng øng. Tµi kho¶n nµy cã 2 TK cÊp 2: - Tµi kho¶n 1421 “Chi phÝ tr¶ tr­íc” ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr-íc thùc tÕ ph¸t sinh cã liªn quan tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhiÒu kú h¹ch t¸on ph¶i ph©n bæ dÇn vµo nhiÒu kú h¹ch to¸n. - Tµi kho¶n 1422 “Chi phÝ chê kÕt chuyÓn”: Ph¶n ¸nh chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®· ph¸t sinh chê kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n 911 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh” trong kú kÕ to¸n sau. Tµi kho¶n nµy chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh dµi. Nî TK 142 Cã C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr-íc thùc - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ tr¶ tÕ ph¸t sinh. tr-íc. - Ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr-íc vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. D- nî: Chi phÝ tr¶ tr-íc chê ph©n bæ. LuËn v¨n tèt nghiÖp 15 + Tµi kho¶n 335 “Chi phÝ ph¶i tr¶” dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ®­îc ghi nhËn lµ chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh trong kú nh-ng thùc tÕ ch-a ph¸t sinh trong kú nµy hoÆc nhiÒu kú sau. Nî TK335 Cã - Chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh ph¶i tr¶. - Chi phÝ ph¶i tr¶ dù tÝnh tr-íc vµo - Sè chªnh lÖch gi÷a chi phÝ ph¶i tr¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng lín h¬n sè chi phÝ thùc tÕ ®-îc h¹ch thùc tÕ ch-a ph¸t sinh. to¸n. - Sè chªnh lÖch gi÷a chi phÝ thùc tÕ lín h¬n sè trÝch tr-íc tÝnh vµo chi phÝ. D- cã: Ph¶n ¸nh sè chi phÝ ph¶i tr¶ ®· dù tÝnh tr-íc vµo chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh nh-ng thùc tÕ ch-a ph¸t sinh. 1.3.5. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt( KKTX) 1.3.5.1. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu…®-îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. §èi víi nh÷ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt (ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt hoÆc s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm, lao vô…) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi t-îng ®ã. Tr-êng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ, kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng ®-îc th× ph¶i ¸p dông ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng cã liªn quan. Tiªu thøc ph©n bæ th-êng ®-îc sö dông lµ ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu hao, theo hÖ sè, theo träng l-îng,… §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 “Chi phÝ NVL trùc tiÕp”. Tµi kho¶n nµy ®­îc më chi tiÕt cho tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ. Tr×nh tù h¹ch to¸n h¹ch to¸n: - Khi xuÊt kho nguyªn vËt liÖu sö dông cho s¶n xuÊt trùc tiÕp: 16 LuËn v¨n tèt nghiÖp Nî TK 621 : Chi tiÕt theo ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ. Cã TK 152 : Chi tiÕt theo nguyªn vËt liÖu - Mua nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho s¶n xuÊt kh«ng nhËp kho: Nî TK 621 : Chi tiÕt theo ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ (gi¸ kh«ng thuÕ GTGT) Nî TK 133 (1331) : ThuÕ GTGT cña nguyªn vËt liÖu mua vµo Cã TK 111, 112, 331 - Cuèi kú nguyªn vËt liÖu kh«ng sö dông hÕt nhËp tr¶ l¹i kho: Nî TK 152 : Chi tiÕt theo vËt liÖu Cã TK 621 : Chi tiÕt theo ®èi t-îng h¹ch to¸n - Cuèi th¸ng, kÕt chuyÓn (hoÆc ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ) kÕ to¸n ghi: Nî TK154 : Chi tiÕt theo ®èi t-îng h¹ch to¸n Cã TK621 : Chi tiÕt theo theo vËt liÖu S¬ ®å 1.1: Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp TK152,153 TK621 XuÊt kho NVL dïng cho cho s¶n xuÊt TK154 KÕt chuyÓn chi phÝ NVLcho trùc tiÕp Gi¸ trÞ SP háng b¾t båi th-êng, phÕ liÖu thu håi TK152 TK111,141 NVL trùc tiÕp mua TK138,152,811 VËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp kho ngoµi kh«ng qua kho 1.3.5.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô bao gåm tiÒn l-¬ng chÝnh, tiÒn l-¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®-îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm c¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp” ®Ó tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ cã liªn quan. 17 LuËn v¨n tèt nghiÖp Tr×nh tù h¹ch to¸n: - Trong kú: Nî TK 622 : Chi tiÕt theo ®èi t-îng h¹ch to¸n Cã TK 334 : TiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp hoÆc thuª ngoµi, tiÒn ¨n ca cho CNV. Cã TK 338 : TiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ TK 3382 TrÝch BHYT 2% l-¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp TK 3383 TrÝch BHXH 15% l-¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp TK 3384 TrÝch KPC§ 2% l-¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp Cã TK 335 : TrÝch tr-íc tiÒn l-¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt (nÕu doanh nghiÖp kh«ng bè trÝ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt nghØ phÐp ®Òu ®Æn trong n¨m). - Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Nî TK 154 : Chi tiÕt theo ®èi t-îng h¹ch to¸n Cã TK 622 : Chi tiÕt theo ®èi t-îng h¹ch to¸n S¬ ®å 1.2 :Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK622 TK334 TiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ CNV TK154 KÕt chuyÓn chi phÝ chotrùc tiÕp nh©n c«ng TK335 TrÝch tr-íc tiÒn l-¬ng nghØ phÐp TK338 C¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ 1.3.5.3. KÕ to¸n tËp chi phÝ s¶n xuÊt chung 18 LuËn v¨n tèt nghiÖp Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. §©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông TK627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”, më chi tiÕt theo tõng ph©n x­ëng bé phËn s¶n xuÊt, dÞch vô. Tr×nh tù h¹ch to¸n: - TÝnh ra sè tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn ph©n x-ëng Nî TK 627 - Chi tiÕt ph©n x-ëng, bé phËn (TK 6271) Cã TK 334 - L-¬ng nh©n viªn ph©n x-ëng - TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh (phÇn tÝnh vµo chi phÝ ) Nî TK 627 - Chi tiÕt ph©n x-ëng, bé phËn (TK 6271) Cã TK 338 (3382, 3383, 3384) - Chi phÝ vËt liÖu xuÊt kho dïng chung cho tõng ph©n x-ëng Nî TK 627 - Chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng (TK 6272) Cã TK 152 - Chi tiÕt theo vËt liÖu - C¸c chi phÝ c«ng cô, dông cô s¶n xuÊt dïng cho tõng ph©n x-ëng, bé phËn ( lo¹i ph©n bæ mét lÇn ): Nî TK 627 - Chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng (TK 6273) Cã TK 153 : Gi¸ trÞ CCDC xuÊt dïng (lo¹i ph©n bæ 1 lÇn) - TrÝch khÊu hao TSC§ cña ph©n x-ëng Nî TK 627 - Chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng (TK 6274) Cã TK 214 - Hao mßn TSC§ (chi tiÕt tiÓu kho¶n) - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi Nî TK 627 - Chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng (TK6277) Nî TK 133 (1331) - ThuÕ VAT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331…- Gi¸ trÞ mua ngoµi - C¸c chi phÝ ph¶i tr¶ (trÝch tr-íc) kh¸c tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung trong kú (chi phÝ söa ch÷a TSC§, chi phÝ ngõng s¶n xuÊt kÕ ho¹ch...): Nî TK 627 - Chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng Cã TK 335 - Chi tiÕt chi phÝ ph¶i tr¶ 19 LuËn v¨n tèt nghiÖp Cã TK 142 - Chi tiÕt chi phÝ tr¶ tr-íc - C¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c Nî TK 627 - Chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng (TK 6278) Cã TK liªn quan (111,112) - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK liªn quan (111,112,152,138) Cã TK 627 - Chi tiÕt ph©n x-ëng - Ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung: Nî TK 154 - Chi tiÕt theo ®èi t-îng Cã TK 627 - Chi tiÕt theo tiÓu kho¶n S¬ ®å 1.3: Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung TK627 TK334 Chi phÝ nh©n viªn TK154 Ph©n bæ (kÕt chuyÓn) Chichi phÝphÝ SX cho chung ph©n x-ëng TK335 Chi phÝ theo dù to¸n TK111,112,152 TK152,153 Chi phÝ vËt liÖu dông cô C¸c kho¶n thu håi chi phÝ cho ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung TK214 TK632 Chi phÝ khÊu hao TSC§ KÕt chuyÓn CPSXC cè ®Þnh vµo gi¸ vèn TK331,111,112 Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn TK1331 ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ (nÕu cã) LuËn v¨n tèt nghiÖp 20 Do chi phÝ s¶n xuÊt chung cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô trong ph©n x-ëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ nµy cho tõng ®èi t-îng (s¶n phÈm, dÞch vô) kho¶n chi phÝ nµy theo tiªu thøc ph©n bæ hîp lý: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, Tæng chi phÝ s¶n xuÊt c¬ b¶n (bao gåm chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp), … 1.3.5.4. KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr-íc vµ chi phÝ ph¶i tr¶ * KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr-íc: Chi phÝ tr¶ tr-íc lµ c¸c kho¶n chi thùc tÕ ®· ph¸t sinh ë kú nµy nh-ng cã liªn quan ®Õn c¸c kú s¶n xuÊt kinh doanh kÕ tiÕp sau. V× vËy, ph¶i tÝnh to¸n ph©n chia ®Òu, nh»m ®iÒu hoµ chi phÝ gi÷a c¸c kú kh«ng bÞ t¨ng cao ®ét biÕn ¶nh h-ëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña tõng kú. Thuéc lo¹i chi phÝ tr¶ tr-íc bao gåm: - Gi¸ trÞ CCDC xuÊt dïng thuéc lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn. - Chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch. - Gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª xuÊt dïng. - Chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp chê kÕt chuyÓn (víi doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh dµi). - Chi phÝ nghiªn cøu, thÝ nghiÖm, ph¸t minh, s¸ng chÕ kh«ng ®ñ tiªu chuÈn cña TSC§ - TiÒn mua b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm kinh doanh, lÖ phÝ l-u th«ng bÕn b·i .v.v. VÒ nguyªn t¾c, c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr-íc ph¶i ®-îc ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ trong c¸c n¨m tµi chÝnh cã liªn quan. Bëi vËy, viÖc tÝnh vµ ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr-íc ®· ph¸t sinh vµo c¸c kú h¹ch to¸n ph¶i ®-îc kÕ ho¹ch ho¸ chÆt chÏ trªn c¬ së dù to¸n chi phÝ vµ kÕ ho¹ch ph©n bæ chi phÝ. Trong mét n¨m tµi chÝnh, kÕ to¸n cã thÓ ph©n bæ ®Òu cho c¸c th¸ng nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt. - Tµi kho¶n sö dông : TK142 - Tr×nh tù h¹ch to¸n : (theo s¬ ®å 1.4) * KÕ to¸n chi phÝ ph¶i tr¶: Chi phÝ ph¶i tr¶ lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ ch-a ph¸t sinh nh-ng ®-îc ghi nhËn lµ chi phÝ cña kú h¹ch to¸n. Chi phÝ ph¶i tr¶ trong doanh nghiÖp th-êng bao gåm: - Chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh trong kÕ ho¹ch. - ThiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt trong kÕ ho¹ch - TiÒn thuª tµi s¶n cè ®Þnh, mÆt b»ng kinh doanh, dông cô…ch-a tr¶ - C¸c dÞch vô mua ngoµi sÏ cung cÊp… Tµi kho¶n sö dông: TK335 “Chi phÝ ph¶i tr¶”