Tài liệu Giun sán hiếm gặp

Giun s¸n hiÕm gÆp vµ phßng chèng giun s¸n ë ViÖt Nam Môc tiªu 1. Tr×nh bµy chu kú vµ ®-êng l©y nhiÔm, chÈn ®o¸n cña giun l-¬n, giun xo¾n vµ s¸n m¸ng 2. Nªu nguyªn t¾c phßng chèng giun s¸n ë ViÖt Nam 3. Tr×nh bµy c¸c biÖn ph¸p chÝnh trong phßng chèng giun s¸n ë ViÖt Nam Giun l-¬n 1. VÞ trÝ ph©n lo¹i: Giun tãc thuéc bé Ascaroidae, hä Rhabditidae, gièng Strongyloides, loµi Strongyloides stercoralis 2. H×nh thÓ: Giun l-¬n lµ lo¹i giun nhá, mµu tr¾ng, cã chu kú sèng tù do ë ngo¹i c¶nh Giun c¸i dµi 2 mm, ®Çu vµ ®u«i nhän, miÖng cã 2 m«i, ©m m«n ë 1/3 sau th©n Giun ®ùc dµi 0,7mm Trøng giun l-¬n cã KT 50-58 x 30-34 mc Êu trïng në ngay trong ruét cã KT 200 x 14-16mc 2. §-êng l©y nhiÔm vµ chu kú sèng 3. Giun l-¬n trªn thÕ giíi - Ch©u phi: 3-16%; - Achentina: 11% Brazil: 23-35%; - Trung Quèc: 2% Ai CËp: 1,3%; - Mü: 8-20,5% Ên §é: 1,3-16,3%;- Madagasca: 5% NhËt B¶n: 12%; - Philippines: 3% Th¸i Lan: 18,3%; - Panama: 18-31% Mexico: 5%; - Uruguay: 4,3% Venezuela: 4% 4. NhiÔm giun l-¬n ë ViÖt nam - MiÒn B¾c: + Tû lÖ nhiÔm giun l-¬n thÊp: 0,2-2,5% - MiÒn Nam (TP HCM): + Tû lÖ nhiÔm 5-8% 5. T¸c h¹i cña giun l-¬n • Tæn th-¬ng n¬i ký sinh: viªm niªm m¹c ruét, viªm loÐt hµnh t¸ trµng • Giun l-¬n l¹c chç g©y viªm phæi, hen • ThiÕu m¸u nhÑ, • T¨ng b¹ch cÇu ¸i toan 6. ChÈn ®o¸n: ChÈn ®o¸n l©m sµng: RLTH kÐo dµi XÐt nghiÖm t×m ©ó trïng giun l-¬n trong ph©n lµ chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh ChÈn ®o¸n miÔn dÞch ELISA 7. §iÒu trÞ: • Albendazol: 400 mg/ngµy x 5 ngµy • Mebendazol: 500 mg/ngµy x 5 ngµy • Thiabendazol: 25mg/kg/ngµy x 5 ngµy 8. Phßng bÖnh:  X©y dùng hè xÝ hîp vÖ sinh vµ sö dông ®óng quy c¸ch  Qu¶n lý ph©n tèt, kh«ng phãng uÕ bõa b·i  B¶o vÖ da khi tiÕp xóc víi ®Êt, nguån cã thÓ « nhiÔm Êu trïng giun l-¬n  DiÖt mÇm bÖnh b»ng ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu Giun Xoắn Trichinella spiralis Nguyªn nh©n g©y bÖnh - BÖnh giun xo¾n do Trichinella g©y nªn. - Giun tr-ëng thµnh ký sinh ë ruét. - Giun xo¾n ®¬n giíi, con ®ùc dµi 1,2 - 1,5mm, con c¸i dµi 2,2 3mm. Con c¸i ®Î tíi 550 - 1500 Êu trïng trong 4 - 6 tuÇn. - Êu trïng kÝch th-íc 0,1mm ®i vµo hÖ b¹ch huyÕt vµ m¸u ®Ó tíi c¸c c¬ cña c¬ thÓ vËt chñ, chñ yÕu lµ c¸c c¬ v©n. Chu kú ph¸t triÓn cña giun xo¾n Trªn thÕ giíi • BÖnh giun xo¾n ph©n bè réng kh¾p trªn thÕ giíi tõ ch©u ¢u, ch©u ¸, ch©u Mü, ch©u Phi nh-: Anh, §øc, Liªn X«, Hµ Lan, Thuþ §iÓn, §an M¹ch, T©y Ban Nha, Bungari, Rumani, Ên §é, Trung Quèc, Th¸i Lan, Lµo, Indonesia, Hawai, NhËt b¶n, New zealand, Mü, Canada, Mexico, Brazil, uruguay, argentina, Ecuador, ChilÐ, Angieria, Ai cËp, Senegal, Kenya, Tanzania, nam Phi. T¹i ViÖt Nam • N¨m 1970 t¹i mét x· thuéc huyÖn Mï C¨ng Ch¶i, tØnh NghÜa Lé (nay thuéc tØnh Yªn B¸i) cã vô dÞch giun xo¾n víi 26 ng-êi ¨n thÞt lîn sèng d-íi d¹ng nem ®Òu bÞ m¾c bÖnh, chÕt 4 ng-êi. §ã lµ mét lîn n¸i 50kg, ®· ®Î nhiÒu løa vµ nu«i ®-îc 8 n¨m taÞ ®Þa ph-¬ng, mçi gam thÞt chøa 879 Êu trïng giun xo¾n. Mét con lîn kh¸c ®-îc nu«i 7 n¨m t¹i ®Þa ph-¬ng, cã 70 Êu trïng giun xo¾n trong 1 gam thÞt. • T¹i x· Quµi Të, TuÇn Gi¸o, §iÖn Biªn, trong mét ®¸m c-íi n¨m 2001 ®· cã 22 ng-êi bÞ nhiÔm bÖnh giun xo¾n do ¨n thÞt lîn sèng (mãn "l¹p") ®-îc lÊy tõ mét con lîn ®-îc nu«i t¹i ®Þa ph-¬ng, chÕt 2 ng-êi. • Trong mét ®¸m tang n¨m 2004 còng t¹i ®Þa ph-¬ng nµy ®· cã 20 ng-êi ¨n mãn "l¹p" còng ®-îc lÊy tõ mét con lîn ®-îc nu«i t¹i ®Þa ph-¬ng vµ ®Òu bÞ nhiÔm bÖnh giun xo¾n. • T¹i B¾c Yªn (S¬n La) n¨m 2008 cã 22 ng-êi m¾c, chÕt 2 ng-êi. • Tại Mường L¸t (Thanh Hãa) n¨m 2012 cã 24 ng-êi m¾c bÖnh. • Tất cả c¸c ổ bệnh đều chẩn đo¸n nhầm lµ xoắn khuẩn Leptospira. T¸c h¹i vµ triÖu chøng • Êu trïng giun xo¾n ký sinh trong c¬ g©y co rót vµ nhiÔm ®éc. • C¸c bÖnh nh©n ë ViÖt Nam ®-îc theo dâi cho thÊy triÖu chøng ®ång lo¹t xuÊt hiÖn sau 1-2 tuÇn (trung b×nh 10,3 ngµy). C¸c triÖu chøng • • • • • • • • Sèt: 100%, ®au c¬: 100%, ®i l¹i khã kh¨n: 100%, nuèt khã: 90,5%, phï nÒ: 92,9%, sôt c©n 90,5%, ngøa: 85,7%, nãi ngäng: 54,8%, ®au bông 45,2%, khã thë: 64,3%, Øa ch¶y: 50,0%, ®i ngoµi ra m¸u: 4,8%, trong sè ®ã cã 6 bÖnh nh©n tö vong (4,8%). Tuæi bÖnh nh©n tõ 21-65, tû lÖ m¾c cao nhÊt ë nhãm 31-50 vµ bÖnh nh©n hÇu hÕt lµ nam giíi (90,5%). ChÈn ®o¸n l©m sµng: • Sau thêi gian ñ bÖnh 10-25 ngµy, c¸c triÖu chøng xuÊt hiÖn • • • • (th-êng thµnh dÞch víi nhiÒu ng-êi triÖu chøng t-¬ng tù nhau): - Phï: th-êng phï mi m¾t, cã khi phï c¶ ®Çu, hay xuèng chi trªn hoÆc toµn th©n - §au c¬: RÊt th-êng gÆp, ®au khi vËn ®éng, thë, ho, nhai, nuèt... - Sèt: th-êng sèt t¨ng dÇn cïng víi c¸c triÖu chøng trªn, ®«i khi sèt ©m Ø. - Ngoµi ra cã thÓ cã sÈn ngøa hay ch¶y m¸u. ChÈn ®o¸n cËn l©m sµng: • - Sinh thiÕt c¬ t×m Êu trïng soi trùc tiÕp hoÆc tiªu c¬. • - T¨ng b¹ch cÇu ¸i toan lµ triÖu chøng quan träng trong chÈn ®o¸n. B¹ch cÇu ¸i toan th-êng t¨ng 15-30%, cã khi 50-60%, thËm chÝ 90%. • - XÐt nghiÖm ph©n t×m giun xo¾n tr-ëng thµnh hoÆc Êu trïng. • - XÐt nghiÖm m¸u, dÞch n·o tuû, s÷a t×m Êu trïng. • - Ph¶n øng miÔn dÞch rÊt cã gi¸ trÞ chÈn ®o¸n.