Tài liệu Giáo trình mô đun xây dựng trại sản xuất giống phần 1 - bộ nn&ptnt

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN XÂY DỰNG TRẠI SẢN XUẤT GIỐNG MÃ SỐ: MĐ01 NGHỀ SẢN XUẤT GIỐNG TÔM SÚ Trình độ: Sơ cấp nghề TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. MÃ TÀI LIỆU: MĐ01 1 LỜI GIỚI THIỆU Nghề sản xuất giống tôm sú trong những năm qua đã cung cấp con giống, góp phần phát triển nghề nuôi tôm xuất khẩu của Việt Nam. Thành quả đạt được của nghề sản xuất giống tôm sú là rất lớn nhưng nâng cao chất lượng đàn giống là vấn đề cần thiết và cấp bách, đòi hỏi người sản xuất giống tôm cần có những hiểu biết và tuân thủ qui trình sản xuất giống tôm sú. Xây dựng chương trình, biên soạn giáo trình dạy nghề “Sản xuất giống tôm sú” trình độ sơ cấp là một trong những hoạt động triển khai Đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020” để đào tạo trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng cho người làm nghề sản xuất giống tôm sú và bà con lao động vùng có khả năng sản xuất giống tôm sú, giảm bớt rủi ro, hướng tới hoạt động sản xuất giống tôm sú phát triển bền vững. Được tạo điều kiện về nguồn lực và phương pháp làm việc từ Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và lãnh đạo Trường Trung học thủy sản; chúng tôi đã tiến hành biên soạn giáo trình mô đun “Xây dựng trại sản xuất giống” dùng cho học viên. Giáo trình đã được phản biện, nghiệm thu của hội đồng nghiệm thu do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành lập. Trong quá trình biên soạn, chúng tôi đã tham khảo tài liệu, đi thực tế tìm hiểu và được sự góp ý của các chuyên gia, đồng nghiệp tại một số đơn vị thông qua các buổi hội thảo. Chương trình dạy nghề “Sản xuất giống tôm sú” trình độ sơ cấp gồm các mô đun: MĐ01. Xây dựng trại sản xuất giống Thời gian đào tạo 64 giờ MĐ02. Chuẩn bị sản xuất giống Thời gian đào tạo 60 giờ MĐ03. Nuôi vỗ tôm bố mẹ thành thục Thời gian đào tạo 64 giờ MĐ04. Cho tôm đẻ Thời gian đào tạo 48 giờ MĐ05. Ương nuôi ấu trùng Thời gian đào tạo 68 giờ MĐ06. Phòng trị bệnh ấu trùng tôm Thời gian đào tạo 80 giờ MĐ07. Thu hoạch và tiêu thụ tôm sú giống Thời gian đào tạo 80 giờ Giáo trình “Xây dựng trại sản xuất giống” cung cấp cho học viên những kiến thức cơ bản về lựa chọn địa điểm xây dựng trại, xây dựng công trình trại giống, giám sát lắp đặt hệ thống cấp thoát nước, hệ thống sục khí và hệ thống điện của trại sản xuất giống tôm sú; có giá trị hướng dẫn học viên học tập và có thể tham khảo để vận dụng trong thực tế sản xuất hoặc điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện và bối cảnh thực tế của địa phương. 2 Giáo trình “Xây dựng trại sản xuất giống” được biên soạn dựa trên chương trình chi tiết mô đun xây dựng trại sản xuất giống, giới thiệu về kiến thức và kỹ năng cho việc xây dựng trại ương nuôi ấu trùng tôm sú. Nội dung giáo trình gồm 6 bài: Bài 1: Tìm hiểu một số đặc điểm dinh dưỡng và môi trường sống của tôm sú Bài 2: Chọn địa điểm xây dựng trại sản xuất giống Bài 3: Chuẩn bị công trình trại giống Bài 4: Lắp đặt hệ thống cấp thoát nước Bài 5: Lắp đặt hệ thống sục khí Bài 6: Lắp đặt hệ thống điện Nhóm xây dựng chương trình và biên soạn giáo trình trân trọng cảm ơn Vụ Tổ chức cán bộ - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục Dạy nghề, các Viện, Trường, cơ sở sản xuất, các nhà khoa học, cán bộ kỹ thuật, thầy cô giáo đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu để giáo trình này được hoàn thành. Tuy nhiên, giáo trình cũng không tránh khỏi những thiếu sót, chúng tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp bổ sung để giáo trình được hoàn thiện hơn. Tham gia biên soạn: 1. Chủ biên: Lê Hải Sơn 2. Lê Tiến Dũng 3 MỤC LỤC ĐỀ MỤC TRANG LỜI GIỚI THIỆU 1 MỤC LỤC 3 CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN, TỪ VIẾT TẮT 6 MÔ ĐUN: XÂY DỰNG TRẠI SẢN XUẤT GIỐNG 7 BÀI 1: TÌM HIỂU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DINH DƯỠNG TRƯỜNG SỐNG CỦA TÔM SÚ VÀ MÔI 8 1. Đặc điểm cấu tạo của cơ thể tôm sú 8 2. Đặc điểm môi trường sống của tôm sú 9 3. 2.1. Phân bố của tôm sú 2.2. Khả năng thích ứng với môi trường sống Đặc điểm dinh dưỡng của tôm sú trưởng thành Bài 2: CHỌN ĐỊA ĐIỂM XÂY DỰNG TRẠI SẢN XUẤT GIỐNG 1. 2. Chọn nguồn cung cấp nước 9 10 11 13 13 1.1. Chọn nguồn cung cấp nước mặn 13 1.2. Chọn nguồn nước ngọt 14 Lựa chọn vị trí xây dựng trại sản xuất giống 15 2.1. Tiêu chí lựa chọn địa điểm 15 2.2. Lựa chọn địa hình xây dựng trại 15 2.3. Tìm hiểu chế độ triều 17 2.4. Tiến hành khảo sát chọn địa điểm xây dựng trại 18 Khảo sát kinh tế xã hội khu vực ương nuôi 18 Bài 3: CHUẨN BỊ CÔNG TRÌNH TRẠI GIỐNG 21 3. 1. 2. Các hạng mục công trình của trại sản xuất giống tôm sú 21 1.1. Bể chứa và xử lý nước 21 1.2. Bể lắng 22 1.3. Bể lọc 22 1.4. Bể nuôi vỗ tôm bố mẹ 23 1.5. Bể cho tôm đẻ và ấp trứng 23 Bể nuôi ấu trùng 24 4 2.1. Bể nuôi tảo 24 2.2. Bể ấp/bồn ấp Artemia 24 2.3. Bể xử lý nước thải 25 3. Lên sơ đồ bố trí trại 25 4. Chuẩn bị nguyên vật liệu 26 5. Xây dựng bể xi măng 27 6. 5.1. Quy trình thực hiện 27 5.2. Yêu cầu kỹ thuật 27 5.3. Thi công xây dựng bể 28 5.4. Ngâm xả, vệ sinh bể sau khi xây dựng 30 Lắp đặt bể Composite BÀI 4: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CẤP THOÁT NƯỚC 1. 2. 3. Lắp đặt máy bơm nước 31 36 36 1.1. Phân loại máy bơm nước 36 1.2. Cấu tạo máy bơm nước 37 1.3. Kiểm tra hoạt động của máy trước khi vận hành 38 1.4. Các chú ý khi lắp đặt máy bơm 38 1.5. Bố trí máy bơm tại trại 38 Lắp đặt hệ thống lọc nước 40 2.1. Chuẩn bị bể chứa nước 40 2.2. Lắp ống lọc nước 40 2.3. Chuẩn bị bể lắng 41 2.4. Chuẩn bị bể lọc nước 42 Xây dựng hệ thống xử lý nước thải 46 3.1. Tiêu chuẩn hệ thống xử lý nước thải 46 3.2. Xây dựng hệ thống thoát nước 46 3.3. Hệ thống thu gom và xử lý nước thải 47 Bài 5: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG SỤC KHÍ 53 1. Chuẩn bị nguyên vật liệu 53 2. Lắp đặt hệ thống sục khí chính 53 3. Lắp đặt hệ thống sục khí dự phòng 55 3.1. Máy nén khí 56 5 3.2. 4. Bình Oxy Kiểm tra hoàn chỉnh Bài 6: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG ĐIỆN 1. 2. Chuẩn bị vật tư, thiết bị 57 57 61 61 1.1. Đồng hồ vạn năng 61 1.2. Tuốc nơ vít 62 1.3. Máy phát điện 62 1.4. Bộ ATS 63 1.5. Dây dẫn điện 65 Lắp đặt hệ thống điện 65 2.1. Các yêu cầu kỹ thuật 65 2.2. Đấu nối ATS với máy phát điện 65 3. Kiểm tra hệ thống điện sau khi lắp đặt 66 4. Các yêu cầu về an toàn máy phát điện 67 HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN 70 DANH SÁCH BAN CHỦ NHIỆM XÂY DỰNG 78 HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU 78 6 CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN, TỪ VIẾT TẮT AC Điện xoay chiều ATS Hệ thống chuyển đổi nguồn tự động Bể Composite Là loại bể được tổng hợp từ hai hay nhiều vật liệu khác nhau tạo nên DC Điện một chiều TCVN Tiêu Chuẩn Việt Nam: do Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam (thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng) và các Bộ, Ngành tổ chức xây dựng, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố. 7 MÔ ĐUN: XÂY DỰNG TRẠI SẢN XUẤT GIỐNG Mã mô đun: MĐ01 GIỚI THIỆU MÔ ĐUN: Mô đun 01 “Xây dựng trại sản xuất giống” có thời gian học tập 64 giờ, trong đó có 16 giờ lý thuyết, 40 giờ thực hành, 06 giờ kiểm tra định kỳ và 02 giờ kiểm tra kết thúc mô đun. Mô đun này trang bị cho người học kiến thức và kỹ năng nghề trong việc xây dựng trại sản xuất giống tôm sú; nội dung mô đun trình bày cách thực hiện chọn địa điểm xây trại ương nuôi ấu trùng, lên sơ đồ bố trí và xây dựng và lắp đặt các hạng mục công trình chính của trại sản xuất giống tôm sú. Đồng thời mô đun cũng trình bày hệ thống các bài tập, bài thực hành cho từng bài dạy và bài thực hành khi kết thúc mô đun. Học xong mô đun này, học viên có được những kiến thức cơ bản và kỹ năng thực hành các bước công việc trong việc lựa chọn địa điểm xây dựng trại sản xuất giống, cũng như giám sát được các công đoạn lắp đặt và xây dựng hạng mục công trình chính của trại sản xuất giống tôm sú đúng yêu cầu kỹ thuật nếu người học không thể trực tiếp thi công. Tùy theo năng lực, tập quán và phân công sản xuất trong khu vực, trại sản xuất giống tôm sú có thể là trại nuôi vỗ thành thục và cho tôm đẻ, trại ương ấu trùng tôm hay trại đẻ và ương ấu trùng tôm. Xây dựng trại sản xuất giống tôm sú đạt yêu cầu kỹ thuật công trình xây dựng và yêu cầu kỹ thuật công trình sản xuất giống thủy sản sẽ giúp cho việc điều hành sản xuất thuận lợi, áp dụng các biện pháp kỹ thuật được dễ dàng và kéo dài tuổi thọ công trình. 8 BÀI 1: TÌM HIỂU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DINH DƢỠNG VÀ MÔI TRƢỜNG SỐNG CỦA TÔM SÚ Mã bài: MĐ01-01 Mục tiêu: Hiểu được đặc điểm dinh dưỡng và môi trường sống của tôm sú A NỘI DUNG 1. Đặc điểm cấu tạo của cơ thể tôm sú Hình 1.1.1. Cấu tạo bên ngoài của tôm sú Toàn thân tôm được chia làm 2 phần là đầu ngực và thân, nối với nhau qua lớp màng mỏng ở mặt lưng. Phần đầu ngực được bảo vệ bởi lớp vỏ chitin cứng. Các bộ phận bên ngoài gồm: - Chủy - Đôi râu A1 với mỗi râu có 2 nhánh ngắn. - Đôi râu A2 phát triển, có chức năng khứu giác, phát hiện mùi thức ăn. - Đôi mắt có cuống. Trong cuống mắt tôm có cơ quan tiết ra các chất điều khiển sự sinh sản và sinh trưởng ở tôm. - 5 đôi chân ngực dùng để bò. Chân ngực 1,2,3 có càng để gắp thức ăn. - Chân hàm giúp giữ thức ăn và bơi lội. - Phụ bộ miệng để nghiền thức ăn.