Tài liệu Giáo trình kế toán tài chính 3 nguyễn thị lời, ma thị hường

DAI HOC THAI NGUYEN NG DAI HOC KINH TÉ & QUÂN TRÌ KINH DOANH PGS.TS. NGUYEN TH | LOI, TS. M ATHj HUO'NG (Dông chû bien) ïiT ïïl T À I CHÍNH 3 NHÀ XUÁT BÂN DAI HOC THÁI NGUYÊN PGS.TS. NGUYÈN TH j LGfl, TS. MA THI HUÒNG (Dong chü bien) GIÁO TRÌNH KÉ TOÁN TÀI CHÍNH 3 NHÀ XUÁT BÂN DAI HQC THÁI NGUYÈN NÄM 2016 . , 03 - 55 M A S Ó :----------------DHTN-2016 M V C LVC Chvtmg 1. KÉ TOÁN TRONG DOANH N G H lfP KINH DOANH THU'ONG MAI NOI DJA 8 1.1. Nhùng vàn de chung ve ké toàn trong doanh nghièp kinh doanh thuomg m^i nói d ia ................................................................................... 8 1.2. Tinh già hàng hoà trong kinh doanh thuang m^i nói dia................11 1.3. Kè toán tóng hgp luán chuyén hàng hóa......................................... 14 Chmmg 2. KÉ TOÁN TRONG DOANH NGHIÈP KINH DOANH XUÁT - NHÁP KHÁU.................................................................................... 78 2.1. Nhùng vàn de chung vè kè toàn trong doanh nghièp kinh doanh xuàt - nhàp khau..................................................................................... 78 2 .2 . Ké toàn nghièp vu xuàt khau........................................................... 86 2.3. Ke toàn nghièp vy nhàp khau hàng hóa........................................ 102 2.4. Ke toàn hàng hóa kho bào thué...................................................... 117 Chutrng J. KÉ TOÁN IKONCi DOANH NGH lEP KINH DOANH XÁY LÁ P.........................................................................................................131 3.1. Khài quàt vè còng tàc kè toàn cùa càc doanh nghièpxày làp. .. 131 3.2. Kè toàn chi phi sàn xuàt và già thành sàn phàm xày làp ............ 133 3.3 Kè toàn tièu thy sàn phàm xày làp.................................................165 3.4. Kè toàn chi phi bào hành còng trình xày là p ............................... 173 3.5. Dàc diém kè toàn theo phiromg thùc khoàn trong xàylàp..........175 Chitamg 4. KÉ TOÁN TRONG DOANH NGHIÉP KINH DOANH DU LICH VÀ DICH VU NHÀ HÀNG, KHÁCH SAN 4.1. 186 Bàc diém hoat dçmg kinh doanh du ljch và dich vy nhà hàng, khách san.......................................................................................................... 186 4 2. N qí dung chi phi kinh doanh du ljch và dich vy nhà hàng, khách san..........................................................................................................189 4.3. Kê toán chi phi và tinh già thành hoat dpng kinh doanh du ljch và dich w nhà hàng, khách sa n ...............................................................191 4.4 Kê toán doanh thu, chi phi và xàc dinh kêt quâ kinh doanh du ljch, djch vu nhà hàng, khách sgn..................................................................207 TÀI LIEU TH AM K H Â O ............................................................................221 4 DANH M y C CHÜ VIÈT TÁT BCTC BHTN BHXH BHYT BMKT BT BTC BVMT CCDC CP CT DHKT & QTKD DV GTGT KKDK KKTX MTC NK NSNN NVL gLUN SXKD TGNH TK TKKT TSCD TTDB VL XDCB XK Báo cáo tài chính Báo hiém thât nghiçp Báo hiém xä hç>i Báo hiém y té Bq máy ké toán Bút toán Bp Tái chính Báo vç mói trucmg Còng cy dyng cy Chi phi Còng trình Dai hoc Kinh tè & Quàn tri Kinh doanh Dich vy Già tri già tàng Kiém kê djnh kÿ Kê khai thircrng xuyen Máy thi còng Nhàp khàu Ngán sách nhà niróc Nguyèn v^t liçu yuan ly doanh nghiçp Sàn xuât, kinh doanh Tien gui ngàn hàng Tài khoàn Tài khoân kê toán Tài sàn co dinh Tiêu thy dâc biçt Vàt lièu Xày dyng co bàn Xuàt khàu 5 LÒI N Ó I D À U Hiçn nay, Kê toán tài chính 3 là hpc phân bât bupc trong chucmg trinh dào tao chuyên ngành Kê toán tong hçrp cùa Truòng Dai hpc Kinh tê & Quán tri Kinh doanh (DHKT & QTKD) - Dai hpc Thài Nguyên (DHTN) Trong nhùng nàm gân dây, cùng vói su thay doi manh më cùa hç thông vàn bàn pháp quy vè ké toán và kiêm toán, npi dung công tâc ké toán trong các doanh nghiêp thupc mpi thành phân kinh tè càn chinh sua, bo sung dé dàp irng nhu eau cùa nèn kinh té thj truòng và su hpi nhâp cùa Viçt Nam vói nèn kinh té thé gicri. Dé phyc vu kjp theri chucmg trinh dào tao cùa Truòng DHKT & QTKD - DHTN trong giai doan mói, dáp ùng yêu càu doi moi npi dung và phuang pháp giàng day nhäm nâng cao chât lupng dào tao cùa nhà truòng, tàp thé giáo viên Bp môn Kê tpán doanh nghiçp dâ biên soan giáo trinh Ke toán tài chinh 3 cung câp kiên thùc chuyên mon nghiêp vy vê kê toán trong các doanh nghiçp kinh doanh thuerng mai npi dja, doanh nghiêp kinh doanh xuât nhâp khâu, doanh nghiçp kinh doanh xây läp và doanh nghiêp kinh doanh dich vy và du lich. Dây së là tài liêu thiêt thuc, hùu ich cho công tâc giàng day, hpc tâp và nghiên cùu môn hpc này à truòng cùng nhu trong to chúc công tâc kê toán ó các doanh nghiêp nói trên, cho càn bp quàn lÿ và nhùng nguài quan tâm dên lïnh vue kê toán tai các doanh nghiêp. Trong quà trinh biên soan, tâp thé tâc già dà câp nhât các quy djnh mài nhât vê kê toán và kiém toán, däc biçt là Thông tu sô 200/2014/TTBTC Huóng dan Chê dp kê toán Doanh nghiêp, cùa Bp Tài Chinh ban hành ngày 22 thàng 12 näm 2014, sua doi, bo sung theo Thông tu sô 53/2016/TTBTC cùa Bp Tài Chinh, ban hành ngày 21/03/2016, các chuân myc mài nhât vè ké tpàn Viçt Nam, tham khào, hpc hôi nhiêu tài liêu cùa các tâc già khác dé giáo trinh có npi dung khoa hpc, phú hpp cá vê lÿ luán và thuc tien. 6 Giâo trinh Ke toân lài chinh 3 do PGS.TS Nguyen Thi Loi và TS. Ma Thi Huàng dông chù biên. Tham gia bien soan giâo trinh gôm cô: 1. TS. Do Hong Hanh - Bp mon Hê thông thông tin, Ths Nguyen Thi Tuân - Phô Truàng Bp mon Kiém toân, Truong DHKT & QTKD - DHTN: (Biên soan Chuong 1). 2. TS. Ma Thi Hucrng - Phô Truàng Khoa Kê toân, Truàng DHKT & QTKD - DHTN: (Biên soan Chuomg 2). 3. ThS Nguyen Thi Nga - Truông Bp mon Kè toân doanh nghiêp Truong DHKT & QTKD - DHTN, TS Dâm Thanh Thuÿ - Truàng Bp mon Quân lÿ kinh tê, Truàng DHKT & QTKD - DHTN: (Biên soan Chuong 3). 4 PGS TS Nguyèn Thi Lài - Truàng Dai hpc Kinh tê Quoc dân: (Biên soan Chuong 4). Trong quâ trinh biên soan giâo trinh này, chùng tôi dâ nhân dupe nhiêu su giup dâ và dông gôp quÿ bâu cùa câc chuyên gia nghiên cùu vè ké toân và câc dong nghiêp Mac dù dâ cô su no lue rât lôn nhung giâo trinh không thé trânh khôi nhùng khiêm khuyét nhât djnh. Tâp thé tâc giâ rât mong muôn nhân dupe nhùng gôp y tù phia câc ban dpc, câc dông nghiêp và sinh viên. Chüng tôi xin chân thành câm an. TÂP THÉ TÂC OIÀ 7 C huim g 1 KE TOÄN TRONG DOANH N G H l f P KINH DOANH T H l/O N G MAI N 0 I D |A 1.1. Nhirng van de chung ve ke toän trong doanh nghiep kinh doanh thinnig mai noi dia 1.1.1. Bäc dient cüa hoat döng kinh doanh thuimg mai noi dia Thucmg mai lä khäu trung gian noi lien giüa sän xuät voi tieu düng. Hoat dong thuong mai lä viec thuc hien mpt hay nhieu hanh vi cüa thucmg nhän läm phat sinh quyen l(ri vä nghia vu giüa cac thuong nhän vori nhau, giüa thucmg nhän vcri cäc ben cö lien quan, bao gom viec mua bän häng hoä, cung cäp dich vy thucmg mai vä cäc hoat döng xüc tien thuong mai nhäm myc dich lpi nhuän hoäc nhäm thuc hi^n cäc chinh säch kinh te - xä hoi. Thucmg nhän cö the lä cäc cä nhän cö du näng luc hänh vi dän su day dü; cäc hp gia dinh, to hpp hoäc cäc doanh nghipp thupc cäc thänh phän kinh te thänh läp thep qui dinh cüa phäp luat. Thuong mai npi dja lä nhung hoat dpng thuong mai dien ra trong pham vi mpt länh tho, mpt dät nuöc chua vupt qua bien gioi cüa mpt quoc gia ho$c mpt khu vuc däc bi?t thep quy dinh cüa phäp luät mpt quoc gia. Kinh doanh thuong mai noi dia bao gom cäc hoat döng chti yeu sau: - Hoat döng mua bän häng höa: lä hoat döng thuong mai mä theo dö ben bän cö nghia vy giao häng höa - chuyen quyen so huu häng höa cho ben mua vä nhän ve quyen so huy cäc khoän tien hpäc tucmg duomg tien cön ben mua cö nghia vy thanh toän cho ben bän theo thöa thuän döng thcn nhän ve quyen so huu häng höa. 8 - Hoat dçng cung i'mg djch vu: là hoat dpng thuang mai theo dó mpt ben cung ùng có nghïa vu thyc hiçn djch vu cho mpt bên khâc và nhân vè quyên sà hùu càc khoàn tien hoac tuang duong tien côn bên nhân cung ùng djch vu có nghïa vu thanh toàn cho bên cung ùng và nhân quyên sù dung dich vu theo thôa thuàn - Hoat dông xitc tien thuang mai: là nhùng hoat dông nhàm thûc dây, tim kiêm co hpi mua bàn hàng hôa, cung ùng dich vu, bao gòm càc hoat dpng nhir: khuyên mai, quàng cào, trién làm, hpi chp thuang mai,... - Càc hoat dông trung gian thuang mai: là càc hoat dpng cùa càc thiromg nhân nhàm thyc hiçn càc giao djch thuang mai cho mpt hp|c mpt so thuang nhân khác, bao gom: nhân uy nhiêm, môi giài thuang mai, ùy thâc mua bàn hàng hóa, dai lÿ thuang mai, - Càc hoat dçng kinh doanh thuang mai khâc: gia công, dâu già, dâu thàu,... Hoçt dçng kinh doanh thuang mgi nçi dja có mçt so däc diéni chù yen sau: - i ¿ hoçt dpng. Ooi tuang kinh doanh trong hoat dpng thuang mai là hàng hôa Hàng hoà trong kinh doanh thuang mai có thé có hay không có hinh thái vât chát và chù yéu là do doanh nghiçp mua ve vói mue dich dé bàn. Hàng hôa trong doanh nghiçp thuang mai dupe hinh thành chù yéu do m ua n g o ài, ngoài ra con có th e hinh th à n h tù nhpn g ô p v o n , nh$n b ic u t^ng, viçn trp, thu hoi càc khoàn dâu tu, thu hoi công np,.. Hoat dpng kinh té ca bàn cùa càc doanh nghiçp kinh doanh thuang mai theo chu trinh luu chuyén hàng. DÓ là su tong hpp càc hoat dpng thupc càc quà trinh mua hàng, bàn hàng, và du trù hàng hpà. Do vây néu xét theo quy trinh hoat dpng thi ké toàn trong càc doanh nghiçp kinh doanh thuang mai bao gom: ké toàn quà trinh mua hàng, ké toàn quà trinh bàn hàng và ké toàn du trù hàng hôa. - Ve phuang thûc luu chuyén hàng hoà: Luu chuyén hàng hoà trong kinh doanh thuang mai có thé theo mpt trong hai phuang thûc là bàn buòn 9 và bàn lé. Bàn buôn hàng hoà là bàn cho ngirài kinh doanh trung gian chu không bàn thàng cho nguài tièu dùng và thiràng vái sô lupng 1cm. Bàn lè hàng hoà là viçc bàn thäng cho nguài tièu dùng thuang vái sô luçmg nhô. - Vê tô chúc kinh doanh. To chúc kinh doanh thuang mai có thé theo nhièu mô hinh khàc nhau nhu to chúc công ty bàn buôn, bàn lè, công ty kinh doanh tong hop, công ty môi giài, công ty xùc tiên thuang mai. - Vê s u vân dông cùa hàng hoà: Su vân dpng cùa hàng hoà trong kinh doanh thuang m^i cùng không giông nhau, mà tuÿ thuôc vào nguôn hàng và ngành hàng (hàng công - nghê phâm, hàng nông, lâm, thùy hài sàn, hàng thuc phâm, hàng tièu dùng, hàng tu liêu lao dông...). Do dô, chi phi thu mua và thcri gian luu chuyén hàng hoà cùng khàc nhau. Nhu vây, hoat dông kinh doanh thuang mai nói chung có pham vi và dôi tuang kinh doanh tuang dôi rông và phong phïi. Tuy nhiên, chuang này chi dê câp den công tac kê toàn hoat dông kinh doanh hàng hôa trong doanh nghiçp thuang mai không bao gôm hàng hôa bât dông san dâu tu. 1.1.2. Tông quan ve ké toàn trong càc doanh nghiçp kinh doanh thuang mai nçi dia Doanh nghièp kinh doanh thuang m^i nôi dia có thé tùy theo quy mô, dieu kiên eu thé dé lua chon àp dung mot trong hai ché dô kê toàn: 1/ Chê dp kê toàn àp dung cho moi loßi hinh doanh nghièp duac ban hành theo Thông tu sô 200/2014/TT-BTC ban hành ngày 22 thàng 12 riâm 2014 àp dung cho càc doanh nghièp nhà nuàc và càc doanh nghièp có quy mô Ion (gçi tât là Thông tu so 200), chinh sùa và bo sung theo thông tu so 53/2016/TT - BTC ban hành ngày 21/03/2016 àp dung dôi vái càc doanh nghièp thupc mpi thành phân kinh tê và càc doanh nghiçp có quy mô nhô và vùa dupe vân dung thep thông tu này dé kê tpàn phù hçrp vái d£c diém kinh doanh và yêu câu quàn lÿ (gpi tât là Thông tu so 53); 2/ Ché dp ké toàn àp dung cho doanh nghiçp có quy mô nhô và vùa duac ban hành theo Quyét djnh 48/2006/QD-BTC ban hành ngày 14 thàng 9 nám 2006 cua Bp truóng Bó Tai chinh (gpi tát la Quyét dinh so 48). Tuy nhién, ph^m vi món hpc Ké toán tái chinh 3 chi nghién cúu các doanh nghiép áp dyng che dp ké toán theo Thóng tu só 200. Tren thuc té lTnh vuc kinh doanh cúa các doanh nghiép rát da dang, moi doanh nghiép khóng chi kinh doanh mpt lính vuc má cón thuc hién kinh doanh nhiéu loai ngánh nghé, ITnh vuc. Theo cách tiép can phó bién hién nay, nguoi hoc sau khi dupc trang bi kién thúc vé nguyén ly ké toán sé nghién cúu vé tó chúc cóng tác ké toán trong cac doanh nghiép sán xuát lá loai hinh doanh nghiép hpi tu khá dáy dú các phán hánh ké toán tú kháu Du trú - Sán xuát - Tiéu thu vá xác dinh két quá kinh doanh trong doanh nghiép. Doanh nghiép kinh doanh thucmg mai cung lá mpt loai hinh doanh nghiép thupc dói tupng áp dyng ché dp ké toán ban hánh Thóng tu so 200, viéc hach toán ké toán cúa mpt só các phán hánh chinh nhu: ké toán nguyén liéu, vát üéu vá cóng cu dgng cu, ké toán tái sán co dinh, ké toán tién luomg vá các khoán trích theo lucmg, trong các doanh nghiép náy tucmg tu nhu ké toán trong các doanh nghiép sán xuát dá gicn thiqu trong món hpc Ké toán tái chinh hpc phán 1 vá hpc phán 2 Do dác thú cúa các doanh nghiép kinh doanh thucmg mgi nhu dá néu trén, trong chuang náy chúng tói chi táp trung giói thiéu nhúng npi dung mang tính chát dác trung cua ké toán trong các kinh doanh thucrng mai npi dia, cu thé: Tính giá háng hóa trong kinh doanh thucrng mai npi dia, Ké toán chi tiét háng hóa, Ké toán tóng hpp quá trinh luán chuyén háng hóa (bao góm ké toán quá trinh mua háng vá ké toán bán háng) theo phucmg pháp ké khai thucrng xuyén vá theo phuang pháp kiém ké djnh ky. 1.2. Tính giá háng hoá trong kinh doanh thu'ong mai n§i dja Háng hoá nháp, xuát kho trong kinh doanh thucmg mai npi dja theo quy djnh dupc tính theo giá góc quy djnh trong Chuán muc ké toán só 02 Háng ton kho. Giá thuc té cúa háng hoá mua váo tuy thupc váo túng nguón háng khác nhau. Cu thé: 1.2.1. Tính giá háng hóa nhap kho Tr¡ giá nháp kho cúa háng hoá dupc xác dinh theo nguyén tác giá góc túc lá góm toán bp chi phí truc tiép lién quan dén háng hóa tai thcyi diém 11 tính giá. Cách xác dinh tri giá thyc té háng hóa tuy thupc váo túng nguón hinh thánh nén háng hóa. Cy thé: - Háng hoá mua ngoái: Giá thuc té cúa háng hóa mua ngoái góm hai bp phán chi phí dupc theo doi hach toán riéng lá tri giá thuc té mua vá chi phí thu mua háng hóa, trong dó: + Trj giá thuc té mua cúa háng hóa góm giá mua trén hóa don da trú (-) các khoán giám trú háng mua dupc huang (giám giá, chiét kháu thirong mai) cpng (+) các khoán thué khóng dupc hoán 1ai vá các chi phí khác néu có (chi phí hoán thién háng hóa). Truong hop, khi mua háng ton kho kém theo thiét bj phy túng thay thé phái ghi nhán theo giá tri hop ly cúa tirng lo^i, giá tri háng mua báng tong giá tri háng mua trir di giá tri thiét bi, phu túng thay thé (Thiét bj phy túng thay thé du trir hoác chi phí SXKD dó dang luán chuyén han 12 tháng hoác vupt quá mpt chu ky kinh doanh thi trinh báy lá tái sán dái han trén BCTC). thu da, thu thu + Chi phí thu mua háng hóa lá nhüng chi phí phát sinh trong quá trinh mua có lién quan truc tiép dén háng hóa nhu: chi phí ván chuyén, bóc bóc xép; chi phí báo quán háng hóa; chi phí thué kho bai trong quá trinh mua ván chuyén tú nai mua vé dén doanh nghiép, chi phí cúa bp phán mua dpc láp, - Háng hoá thué ngoái hoác tu gia cóng, che bien: Tri giá thuc té cúa háng hóa lá tri giá thuc té mua cúa háng hóa xuát gia cóng cpng (+) chi phí lién quan dén quá trinh gia cóng ché bién (nhu chi phí phát sinh trong quá trinh tu gia cóng hojc chi phí thué gia cóng; chi phí ván chuyén, boc da, hao hyt trong dinh m úc,...) - Háng hóa nhán góp ván: Trj giá thuc té cúa háng hóa lá giá tri vón góp dupc Hpi dóng dinh giá xác dinh ghi trong Bién bán góp vón vá các chi phí khác truc tiép lién quan (néu có) nhu: chi phí ván chuyén, bóc da,... 1.2.2. Tính giá háng hóa xuát kho Khi xuát kho, dé tính giá thuc té cúa háng hoá, ké toán phái tách riéng hai bp phán cúa giá thuc té háng hoá lá tri giá thuc té mua vá chi phí thu mua: 12 - Tri già thyc tè mua cúa hàng hóa xuát kho có thé dupc xác dinh theo mpt trong ba phucrng pháp tính già xuàt kho hàng tòn kho nhu: phucmg phàp bình quàn gia quyèn; phucrng pháp già thuc tè dich danh; nhàp truóc, xuàt truóc Các còng ty bàn lé có thé àp dung phucmg pháp già lè dé djnh già hàng tòn kho khi Iàp báo cáo tài chinh giùa nièn dp Phucmg pháp già bàn lé thuóng ducyc dùng trong ngành bàn lè dè tinh già tri cùa hàng tòn kho vói sò luong lóm các mät hàng thay doi nhanh chóng và có Ipi nhuàn bién tuomg tu mà khòng thé sù dyng các phucmg phàp tinh già góc khác. Già gòc hàng tòn kho du - Xem thêm -