Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 1
PHAÀN I. ÑIEÄN HOÏC. ÑIEÄN TÖØ HOÏC
Chöông I. ÑIEÄN TÍCH. ÑIEÄN TRÖÔØNG
Tieát 1. ÑIEÄN TÍCH. ÑÒNH LUAÄT CU-LOÂNG
I. MUÏC TIEÂU
1. Kieán thöùc
- Trình baøy ñöôïc khaùi nieäm ñieän tích ñieåm, ñaëc ñieåm töông taùc giöõa caùc ñieän tích, noäi dung ñònh luaät Cu-loâng,
yù nghóa cuûa haèng soá ñieän moâi.
- Laáy ñöôïc ví duï veà töông taùc giöõa caùc vaät ñöôïc coi laø chaát ñieåm.
- Bieát veà caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa caân xoaén.
2. Kó naêng
- Xaùc ñònh phöông chieàu cuûa löïc Cu-loâng töông taùc giöõa caùc ñieän tích giöõa caùc ñieän tích ñieåm.
- Giaûi baøi toaùn öùng töông taùc tónh ñieän.
- Laøm vaät nhieãm ñieän do coï xaùt.
II. CHUAÅN BÒ
1. Giaùo vieân
- Xem SGK Vaät lyù 7 vaø 9 ñeå bieát HS ñaõ hoïc gì ôû THCS.
- Chuaån bò caâu hoûi hoaëc phieáu caâu hoûi.
2. Hoïc sinh: OÂn taäp kieán thöùc ñaõ hoïc veà ñieän tích ôû THCS.
III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Giôùi thieäu chöông trình, saùch giaùo khoa, saùch baøi taäp, saùch tham khaûo.
Hoaït ñoäng 1 (20 phuùt) : Tìm hieåu söï nhieãm ñieän cuûa caùc vaät, ñieän tích, ñieän tích ñieåm, töông taùc giöõa caùc ñieän tích.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
I. Söï nhieãm ñieän cuûa caùc vaät. Ñieän
tích. Töông taùc ñieän
1. Söï nhieãm ñieän cuûa caùc vaät
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 2
Cho hoïc sinh laøm thí nghieäm veà
hieän töôïng nhieãm ñieân do coï xaùt.
Giôùi thieäu caùc caùch laøm vaät
nhieãm ñieän.
Giôùi thieäu caùch kieåm tra vaät
nhieãm ñieän.
Laøm thí nghieäm theo söï höôùng
daãn cuûa thaày coâ.
Moät vaät coù theå bò nhieãm ñieän do : coï
xaùt leân vaät khaùc, tieáp xuùc vôùi moät vaät
Ghi nhaän caùc caùch laøm vaät nhieãm nhieãm ñieän khaùc, ñöa laïi gaàn moät vaät
ñieän.
nhieãm ñieän khaùc.
Neâu caùch keåm tra xem vaät coù bò
nhieãm ñieän hay khoâng.
Coù theå döïa vaøo hieän töôïng huùt caùc vaät
nheï ñeå kieåm tra xem vaät coù bò nhieãm
ñieän hay khoâng.
2. Ñieän tích. Ñieän tích ñieåm
Giôùi thieäu ñieän tích.
Cho hoïc sinh tìm ví duï.
Vaät bò nhieãm ñieän coøn goïi laø vaät mang
Tìm ví duï veà ñieän tích.
Ñieän tích ñieåm laø moät vaät tích ñieän coù
Giôùi thieäu ñieän tích ñieåm.
Cho hoïc sinh tìm ví duï veà ñieän
ñieän, vaät tích ñieän hay laø moät ñieän tích.
Tìm ví duï veà ñieän tích ñieåm.
kích thöôùc raát nhoû so vôùi khoaûng caùch
tôùi ñieåm maø ta xeùt.
tích ñieåm.
3. Töông taùc ñieän
Giôùi thieäu söï töông taùc ñieän.
Ghi nhaän söï töông taùc ñieän.
Caùc ñieän tích cuøng daáu thì ñaåy nhau.
Cho hoïc sinh thöïc hieän C1.
Thöïc hieän C1.
Caùc ñieän tích khaùc daáu thì huùt nhau.
Hoaït ñoäng 3 (15 phuùt) : Nghieân cöùu ñònh luaät Coulomb vaø haèng soá ñieän moâi.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
II. Ñònh luaät Cu-loâng. Haèng soá ñieän
moâi
Giôùi thieäu veà Coulomb vaø thí
nghieäm cuûa oâng ñeå thieát laäp ñònh
luaät.
Ghi nhaän ñònh luaät.
1. Ñònh luaät Cu-loâng
Löïc huùt hay ñaåy giöõa hai dieän tích
ñieåm ñaët trong chaân khoâng coù phöông
truøng vôùi ñöôøng thaúng noái hai ñieän tích
ñieåm ñoù, coù ñoä lôùn tæ leä thuaän vôùi tích
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 3
ñoä lôùn cuûa hai ñieän tích vaø tæ leä nghòch
Giôùi thieäu bieåu thöùc ñònh luaät vaø
caùc ñaïi löôïng trong ñoù.
Ghi nhaän bieåu thöùc ñònh luaät vaø vôùi bình phöông khoaûng caùch giöõa
naém vöõng caùc ñaïi löông trong ñoù.
Giôùi thieäu ñôn vò ñieän tích.
Ghi nhaän ñôn vò ñieän tích.
Cho hoïc sinh thöïc hieän C2.
Thöïc hieän C2.
chuùng.
F=k
| q1q2 |
; k = 9.109 Nm2/C2.
r2
Ñôn vò ñieän tích laø culoâng (C).
2. Löïc töông taùc giöõa caùc ñieän tích
ñieåm ñaët trong ñieän moâi ñoàng tính.
Giôùi thieäu khaùi nieäm ñieän moâi.
Ghi nhaän khaùi nieäm.
Cho hoïc sinh tìm ví duï.
Tìm ví duï.
Haèng soá ñieän moâi
+ Ñieän moâi laø moâi tröôøng caùch ñieän.
+ Khi ñaët caùc ñieän tích trong moät ñieän
Ghi nhaän khaùi nieäm.
moâi ñoàng tính thì löïc töông taùc giöõa
chuùng seõ yeáu ñi laàn so vôùi khi ñaët noù
trong chaân khoâng. goïi laø haèng soá ñieän
Cho hoïc sinh neâu bieåu thöùc tính
Neâu bieåu thöùc tính löïc töông taùc
löïc töông taùc giöõa hai ñieän tích giöõa hai ñieän tích ñieåm ñaët trong
ñieåm ñaët trong chaân khoâng.
chaân khoâng.
moâi cuûa moâi tröôøng ( 1).
+ Löïc töông taùc giöõa caùc ñieän tích ñieåm
ñaët trong ñieän moâi : F = k
| q1q2 |
.
r 2
+ Haèng soá ñieän moâi ñaëc cho tính chaát
Cho hoïc sinh thöïc hieän C3.
Thöïc hieän C3.
caùch ñieän cuûa chaát caùch ñieän.
Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Cho hoïc sinh ñoïc muïc Em coù bieát ?
Ñoïc muïc Sôn tónh ñieän.
Cho hoïc sinh thöïc hieän caùc caâu hoûi 1, 2, 3, 4 trang 9,
Thöïc hieän caùc caâu hoûi trong sgk.
10.
Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaû caùc baøi taäp 5, 6, 7, 8 sgk
Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 4
vaø 1.7, 1.9, 1.10 saùch baøi taäp.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 5
Tieát 2 . THUYEÁT ELECTRON. ÑÒNH LUAÄT BAÛO TOAØN ÑIEÄN TÍCH
I. MUÏC TIEÂU
1. Kieán thöùc
- Trình baøy ñöôïc noäi dung thuyeát eâlectron, noäi dung ñònh luaät baûo toaøn ñieän tích.
- Laáy ñöôïc ví duï veà caùc caùch nhieãm ñieän.
- Bieát caùch laøm nhieãm ñieän caùc vaät.
2. Kó naêng
- Vaän duïng thuyeát eâlectron giaûi thích ñöôïc caùc hieän töôïng nhieãm ñieän.
- Giaûi baøi toaùn öùng töông taùc tónh ñieän.
II. CHUAÅN BÒ
1. Giaùo vieân
- Xem SGK Vaät lyù 7 ñeå bieát HS ñaõ hoïc gì ôû THCS.
- Chuaån bò phieáu caâu hoûi.
2. Hoïc sinh
OÂn taäp kieán thöùc ñaõc hoïc veà ñieän tích ôû THCS.
III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ : Phaùt bieåu, bieát bieåu thöùc cuûa ñònh luaät Cu-loâng.
Hoaït ñoäng 2 (20 phuùt) : Tìm hieåu thueát electron.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
I. Thuyeát electron
1. Caáu taïo nguyeân töû veà phöông dieän
ñieän. Ñieän tích nguyeân toá
a) Caáu taïo nguyeân töû
Yeâu caàu hoïc sinh neâu caáu taïo cuûa
nguyeân töû.
Neáu caáu taïo nguyeân töû.
Goàm: haït nhaân mang ñieän tích döông
naèm ôû trung taâm vaø caùc electron mang
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 6
Nhaän xeùt thöïc hieän cuûa hoïc sinh.
ñieän tích aâm chuyeån ñoäng xung quanh.
Haït nhaân caáu taïo bôûi hai loaïi haït laø
nôtron khoâng mang ñieän vaø proâtoân
mang ñieän döông.
Electron coù ñieän tích laø -1,6.10-19C vaø
Giôùi thieäu ñieän tích, khoái löôïng
cuûa electron, proâtoân vaø nôtron.
Ghi nhaän ñieän tích, khoái löôïng khoái löôïng laø 9,1.10-31kg. Proâtoân coù
cuûa electron, proâtoân vaø nôtron.
ñieän tích laø +1,6.10-19C vaø khoái löôïng
laø 1,67.10-27kg. Khoái löôïng cuûa nôtron
xaáp xó baèng khoái löôïng cuûa proâtoân.
Soá proâtoân trong haït nhaân baèng soá
electron quay quanh haït nhaân neân
Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát taïi sao
Giaûi thích söï trung hoaø veà ñieän bình thöôøng thì nguyeân töû trung hoaø
bình thöôøng thì nguyeân töû trung hoaø cuûa nguyeân töû.
veà ñieän.
veà ñieän.
b) Ñieän tích nguyeân toá
Ñieän tích cuûa electron vaø ñieän tích
cuûa proâtoân laø ñieän tích nhoû nhaát maø ta
Giôùi thieäu ñieän tích nguyeân toá.
Ghi nhaän ñieän tích nguyeân toá.
coù theå coù ñöôïc. Vì vaäy ta goïi chuùng laø
ñieän tích nguyeân toá.
2. Thuyeát electron
Giôùi thieäu thuyeát electron.
Ghi nhaän thuyeát electron.
+ Bình thöôøng toång ñaïi soá taát caû caùc
ñieän tích trong nguyeân töû baèng khoâng,
Yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän C1.
Thöïc hieän C1.
nguyeân töû trung hoaø veà ñieän.
Neáu nguyeân töû bò maát ñi moät soá
Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi naøo
Giaûi thích söï hình thaønh ion electron thì toång ñaïi soá caùc ñieän tích
thì nguyeân töû khoâng coøn trung hoaø döông, ion aâm.
trong nguyeân töû laø moät soá döông, noù laø
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 7
veà ñieän.
moät ion döông. Ngöôïc laïi neáu nguyeân
töû nhaän theâm moät soá electron thì noù laø
ion aâm.
Yeâu caàu hoïc sinh so saùnh khoái
So saùnh khoái löôïng cuûa electron
+ Khoái löôïng electron raát nhoû neân
löôïng cuûa electron vôùi khoái löôïng vaø khoái löôïng cuûa proâtoân.
chuùng coù ñoä linh ñoäng raát cao. Do ñoù
cuûa proâtoân.
electron deã daøng böùt khoûi nguyeân töû,
di chuyeån trong vaät hay di chuyeån töø
vaät naøy sang vaät khaùc laøm cho caùc vaät
bò nhieãm ñieän.
Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi naøo
Giaûi thích söï nhieãm ñieän döông,
Vaät nhieãm ñieän aâm laø vaät thieáu
thì vaät nhieãm ñieän döông, khi naøo ñieän aâm cuûa vaät.
electron; Vaät nhieãm ñieän döông laø vaät
thì vaät nhieãm ñieän aâm.
thöøa electron.
Hoaït ñoäng3 (10 phuùt) : Vaän duïng thuyeát electron.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
II. Vaän duïng
1. Vaät daãn ñieän vaø vaät caùch ñieän
Giôùi thieäu vaät daãn ñieän, vaät caùch
ñieän.
Ghi nhaän caùc khaùi nieäm vaät daãn
ñieän, vaät caùch ñieän.
Yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän C2, C3.
Thöïc hieän C2, C3.
Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát taïi sao
Giaûi thích.
Vaät daãn ñieän laø vaät coù chöùa caùc
ñieän tích töï do.
Vaät caùch ñieän laø vaät khoâng chöùa
caùc electron töï do.
Söï phaân bieät vaät daãn ñieän vaø vaät
söï phaân bieät vaät daãn ñieän vaø vaät
caùch ñieän chæ laø töông ñoái.
caùch ñieän chæ laø töông ñoái.
2. Söï nhieãm ñieän do tieáp xuùc
Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích söï
nhieãm ñieän do tieáp xuùc.
Giaûi thích.
Neáu cho moät vaät tieáp xuùc vôùi moät
vaät nhieãm ñieän thì noù seõ nhieãm ñieän
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 8
Yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän C4
Thöïc hieän C4.
cuøng daáu vôùi vaät ñoù.
Giôùi tthieäu söï nhieãm ñieän do
Veõ hình 2.3.
3. Söï nhieãm dieän do höôûng öùng
höôûng öùng (veõ hình 2.3).
Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích söï
Ñöa moät quaû caàu A nhieãm ñieän
döông laïi gaàn ñaàu M cuûa moät thanh
Giaûi thích.
kim loaïi MN trung hoaø veà ñieän thì
nhieãm ñieän do höôûng öùng.
Yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän C5.
ñaàu M nhieãm ñieän aâm coøn ñaàu N
Thöïc hieän C5.
nhieãm ñieän döông.
Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Nghieân cöùu ñònh luaät baûo toaøn ñieän tích.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
III. Ñònh luaät baûo toaøn ñieän tích
Giôùi thieäu ñònh luaät.
Ghi nhaän ñònh luaät.
Trong moät heä vaät coâ laäp veà ñieän,
Cho hoïc sinh tìm ví duï.
Tìm ví duï minh hoaï.
toång ñaïi soá caùc ñieän tích laø khoâng
ñoåi.
Hoaït ñoäng 5 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Cho hoïc sinh toùm taét nhöõng kieát thöùc ñaõ hoïc trong baøi.
Toùm taét laïi nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc trong baøi.
Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi caùc baøi taäp 5, 6 sgk vaø
Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.
2.1, 2.2, 2.5, 2.6 saùch baøi taäp.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 9
Tieát 3. BAØI TAÄP
I. MUÏC TIEÂU
1. Kieán thöùc :
- Löïc töông taùc giöõa caùc ñieän tích ñieåm.
- Thuyeát electron. Ñònh luaät baûo toaøn ñieän tích.
2. Kyõ naêng :
- Giaûi ñöôïc caùc baøi toaùn lieân quan ñeán löïc töông taùc giöõa caùc ñieän tích ñieåm.
- Giaûi thích ñöôùc caùc hieän töôïng lieân quan ñeán thuyeát electron vaø ñònh luaät baûo toaøn ñieän tích.
II. CHUAÅN BÒ
Giaùo vieân
- Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp.
- Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc.
Hoïc sinh
- Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp thaày coâ ñaõ ra veà nhaø.
- Chuaån bò saün caùc vaán ñeà maø mình coøn vöôùng maéc caàn phaûi hoûi thaày coâ.
III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng 1 (10 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét nhöõng kieán thöùc lieân quan ñeán caùc baøi taäp caàn giaûi.
- Caùc caùch laøm cho vaät nhieãm ñieän.
- Hai loaïi ñieän tích vaø söï töông taùc giöõa chuùng.
- Ñaëc ñieåm löïc töông taùc giöõa caùc ñieän tích ñieåm,
- Löïc töông taùc giöõa nhieàu ñieän tích ñieåm leân moät ñieän tích ñieåm.
- Thuyeát electron.
- Ñònh luaät baûo toaøn ñieän tích.
Hoaït ñoäng 2 (20 phuùt) : Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm.
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 10
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5 trang 10 : D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 6 trang 10 : C
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5 trang 14 : D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 6 trang 14 : A
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 1.1 : B
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 1.2 : D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 1.3 : D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 2.1 : D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 2.5 : D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 2.6 : A
Hoaït ñoäng 3 (15 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp töï luaän.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Baøi 8 trang 10
Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu
Vieát bieåu theùc ñònh luaät.
thöùc ñònh luaät Cu-loâng.
Yeâu caàu hoïc sinh suy ra ñeå
| q1q2 |
q2
F=k
=k 2
r 2
r
Suy ra vaø thay soá ñeå tính |q|
tính |q|.
Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát
ñieän tích cuûa moãi quaû caàu.
Veõ hình
Theo ñònh luaät Cu-loâng ta coù
=> |q| =
Fr 2 9.10 3.1.(10 1 ) 2
= 10-7(C)
9
k
9.10
Baøi 1.7
Giaûi thích taïi sao quaû caàu coù
ñieän tích ñoù.
Xaùc ñònh caùc löïc taùc duïng leân
Moãi quaû caàu seõ mang moät ñieän tích
q2
Löïc ñaåy giöõa chuùng laø F = k 2
4r
moãi quaû caàu.
Neâu ñieàu kieän caân baèng.
Ñieàu kieän caân baèng : F P T = 0
q
.
2
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 11
Ta coù : tan
Tìm bieåu thöùc ñeå tính q.
Suy ra, thay soá tính q.
2
=> q = 2l
=
F
kq 2
2
P 4l mg
mg
tan = 3,58.10-7C
k
2
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
..................................................................................................................................................................................
Tieát 4-5. ÑIEÄN TRÖÔØNG VAØ CÖÔØNG ÑOÄ ÑIEÄN TRÖÔØNG. ÑÖÔØNG SÖÙC ÑIEÄN
I. MUÏC TIEÂU
1. Kieán thöùc
- Trình baøy ñöôïc khaùi nieäm ñieän tröôøng.
- Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa cuûa cöôøng ñoä ñieän tröôøng vaø neâu ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng.
- Bieát caùch toång hôïp caùc vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng thaønh phaàn taïi moãi ñieåm.
- Neâu ñöôïc khaùi nieäm ñöôøng söùc ñieän vaø caùc ñaëc ñieåm cuûa ñöôøng söùc ñieän.
2. Kó naêng
- Xaùc ñònh phöông chieàu cuûa vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng taïi moãi ñieåm do ñieän tích ñieåm gaây ra.
- Vaän duïng quy taéc hình bình haønh xaùc ñònh höôùng cuûa vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng toång hôïp.
- Giaûi caùc Baøi taäp veà ñieän tröôøng.
II. CHUAÅN BÒ
1. Giaùo vieân
- Chuaån bò hình veõ 3.6 ñeán 3.9 trang 19 SGK.
- Thöôùc keû, phaán maøu.
- Chuaån bò phieáu caâu hoûi.
2. Hoïc sinh
- Chuaån bò Baøi tröôùc ôû nhaø.
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 12
III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Tieát 1.
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ : Neâu vaø giaûi thích hieän töôïng nhieãm ñieän do tieáp xuùc, do höôûng öùng.
Hoaït ñoäng 2 (10 phuùt) : Tìm hieåu khaùi nieäm ñieän tröôøng.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
I. Ñieän tröôøng
1. Moâi tröôøng truyeàn töông taùc ñieän
Giôùi thieäu söï taùc duïng löïc giöõa
caùc vaät thoâng qua moâi tröôøng.
Tìm theâm ví duï veà moâi tröôøng
truyeàn töông taùc giöõa hai vaät.
Moâi tröôøng tuyeàn töông taùc giöõa caùc
ñieän tích goïi laø ñieän tröôøng.
2. Ñieän tröôøng
Giôùi thieäu khaùi nieäm ñieän
Ghi nhaän khaùi nieäm.
tröôøng.
Ñieän tröôøng laø moät daïng vaät chaát bao
quanh caùc ñieän tích vaø gaén lieàn vôùi ñieän
tích. Ñieän tröôøng taùc duïng löïc ñieän leân
ñieän tích khaùc ñaët trong noù.
Hoaït ñoäng 3 (30 phuùt) : Tìm hieåu cöôøng ñoä ñieän tröôøng.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
II. Cöôøng doä ñieän tröôøng
1. Khaùi nieäm cöôøng doä ñieän tröôøng
Giôùi thieäu khaùi nieäm ñieän
Ghi nhaän khaùi nieäm.
tröôøng.
Cöôøng ñoä ñieän tröôøng taïi moät ñieåm laø
ñaïi löôïng ñaëc tröng cho ñoä maïnh yeáu cuûa
ñieän tröôøng taïi ñieåm ñoù.
2. Ñònh nghóa
Neâu ñònh nghóa vaø bieåu thöùc
ñònh nghóa cöôøng ñoä ñieän tröôøng.
Ghi nhaän ñònh nghóa, bieåu thöùc.
Cöôøng ñoä ñieän tröôøng taïi moät ñieåm laø
ñaïi löôïng ñaëc tröng cho taùc duïng löïc cuûa
ñieän tröôøng cuûa ñieän tröôøng taïi ñieåm ñoù.
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 13
Noù ñöôïc xaùc ñònh baèng thöông soá cuûa ñoä
lôùn löïc ñieän F taùc duïng leân ñieän tích thöû q
(döông) ñaët taïi ñieåm ñoù vaø ñoä lôùn cuûa q.
Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñôn vò
Neâu ñôn vò cöôøng ñoä ñieän
E=
cöôøng ñoä ñieän tröôøng theo ñònh tröôøng theo ñònh nghóa.
Ñôn vò cöôøng ñoä ñieän tröôøng laø N/C hoaëc
nghóa.
Giôùi thieäu ñôn vò V/m.
F
q
Ghi nhaän ñôn vò tthöôøng duøng.
ngöôøi ta thöôøng duøng laø V/m.
3. Veùc tô cöôøng ñoä ñieän tröôøng
F
E
q
Giôùi thieäu veùc tô cöôøng ñoä ñieän
Ghi nhaän khaùi nieäm.;
Veùc tô cöôøng ñoä ñieän tröôøng E gaây bôûi
tröôøng.
Veõ hình bieåu dieãn veùc tô cöôøng
Veõ hình.
moät ñieän tích ñieåm coù :
- Ñieåm ñaët taïi ñieåm ta xeùt.
ñoä ñieän tröôøng gaây bôûi moät ñieän
- Phöông truøng vôùi ñöôøng thaúng noái ñieän
tích ñieåm.
tích ñieåm vôùi ñieåm ta xeùt.
Döïa vaøo hình veõ neâu caùc yeáu
toá xaùc ñònh veùc tô cöôøng ñoä ñieän
Yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän C1.
tröôøng gaây bôûi moät ñieän tích
ñieåm.
Veõ hình 3.4.
Neâu nguyeân lí choàng chaát.
- Chieàu höôùng ra xa ñieän tích neáu laø ñieän
tích döông, höôùng veà phía ñieän tích neáu laø
ñieän tích aâm.
- Ñoä lôùn : E = k
|Q|
r 2
4. Nguyeân lí choàng chaát ñieän tröôøng
Thöïc hieän C1.
Veõ hình.
Ghi nhaän nguyeân lí.
E E1 E 2 ... E n
Tieát 2.
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 14
Hoaït ñoäng 4 (35 phuùt) : Tìm hieåu ñöôøng söùc ñieän.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
III. Ñöôøng söùc ñieän
1. Hình aûnh caùc ñöôøng söùc ñieän
Giôùi thieäu hình aûnh caùc ñöôøng
söùc ñieän.
Quan saùt hình 3.5. Ghi nhaän
hình aûnh caùc ñöôøng söùc ñieän.
Caùc haït nhoû caùch ñieän ñaët trong ñieän
tröôøng seõ bò nhieãm ñieän vaø naèm doïc theo
nhöõng ñöôøng maø tieáp tuyeán taïi moãi ñieåm
truøng vôùi phöông cuûa veùc tô cöôøng ñoä ñieän
tröôøng taïi ñieåm ñoù.
2. Ñònh nghóa
Giôùi thieäu ñöôøng söùc ñieän
Ghi nhaän khaùi nieäm.
tröôøng.
Ñöôøng söùc ñieän tröôøng laø ñöôøng maø tieáp
tuyeán taïi moãi ñieåm cuûa noù laø giaù cuûa veùc
tô cöôøng ñoä ñieän tröôøng taïi ñieåm ñoù. Noùi
Veõ hình daïng ñöôøng söùc cuûa
Veõ caùc hình 3.6 ñeán 3.8.
moät soá ñieän tröôøng.
caùch khaùc ñöôøng söùc ñieän tröôøng laø ñöôøng
maø löïc ñieän taùc duïng doïc theo noù.
3. Hình daïng ñöôøng söùc cuûa moät doá ñieän
Giôùi thieäu caùc hình 3.6 ñeán 3.9.
Xem caùc hình veõ ñeå nhaän xeùt.
tröôøng
Xem caùc hình veõ sgk.
Neâu vaø giaûi thích caùc ñaëc ñieåm
Ghi nhaän ñaëc ñieåm ñöôøng söùc 4. Caùc ñaëc ñieåm cuûa ñöôøng söùc ñieän
cuae ñöôøng söùc cuûa ñieän tröôøng cuûa ñieän tröôøng tónh.
+ Qua moãi ñieåm trong ñieän tröôøng coù moät
tónh.
ñöôøng söùc ñieän vaø chæ moät maø thoâi
+ Ñöôøng söùc ñieän laø nhöõng ñöôøng coù
höôùng. Höôùng cuûa ñöôøng söùc ñieän taïi moät
ñieåm laø höôùng cuûa veùc tô cöôøng ñoä ñieän
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 15
tröôøng taïi ñieåm ñoù.
+ Ñöôøng söùc ñieän cuûa ñieän tröôøng tónh laø
Yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän C2.
Thöïc hieän C2.
nhöõng ñöôøng khoâng kheùp kín.
+ Qui öôùc veõ soá ñöôøng söùc ñi qua moät
dieän tích nhaát ñònh ñaët vuoâng goùc vôùi vôùi
ñöôøng söùc ñieän taïi ñieåm maø ta xeùt tæ leä vôùi
cöôøng ñoä ñieän tröôøng taïi ñieåm ñoù.
Giôùi thieäu ñieän tröôøng ñeàu.
Ghi nhaän khaùi nieäm.
Veõ hình 3.10.
Veõ hình.
4. Ñieän tröôøng ñeàu
Ñieän tröôøng ñeàu laø ñieän tröôøng maø veùc tô
cöôøng ñoä ñieän tröôøng taïi moïi ñieåm ñeàu coù
cuøng phöông chieàu vaø ñoä lôùn.
Ñöôøng söùc ñieän tröôøng ñeàu laø nhöõng
ñöôøng thaúng song song caùch ñeàu.
Hoaït ñoäng 5 (10 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Cho hoïc sinh ñoïc phaàn Em coù bieát ?
Ñoïc phaàn Em coù bieát ?
Yeâu caàu hoïc sinh toùm taét nhöõng kieán thöùc cô baûn ñaõ
Toùm taét kieán thöùc.
hoïc trong baøi.
Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaû caùc baøi taäp 9, 10, 11, 12,
13 sgk 3.1, 2.2, 3.3, 3.4, 3.6, 3.7, 3.10 saùch baøi taäp.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø.
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 16
Tieát 6 : BAØI TAÄP
I. MUÏC TIEÂU
1. Kieán thöùc :
- Veùc tô cöôøng ñoä ñieän tröôøng gaây bôû moät ñieän tích ñieåm vaø nhieàu ñieän tích ñieåm.
- Caùc tính chaát cuûa ñöôøng söùc ñieän.
2. Kyõ naêng :
- Xaùc ñònh ñöôïc cöôøng ñoä ñieän tröôøng gaây bôûi caùc dieän tích ñieåm.
- Giaûi thích ñöôïc moät soá hieän töôïng lieân quan ñeán ñieän tröôøng, ñöôøng söùc ñieän tröôøng.
II. CHUAÅN BÒ
Giaùo vieân
- Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp.
- Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc.
Hoïc sinh
- Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp thaày coâ ñaõ ra veà nhaø.
- Chuaån bò saün caùc vaán ñeà maø mình coøn vöôùng maéc caàn phaûi hoûi thaày coâ.
III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng 1 (10 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét nhöõng kieán thöùc lieân quan ñeán caùc baøi taäp caàn giaûi.
Hoaït ñoäng 2 (15 phuùt) : Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 9 trang 20 : B
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 10 trang 21: D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 3.1 : D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 3.2 : D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 3.3 : D
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 3.4 : C
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 17
Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 3.6 : D
Hoaït ñoäng 3 (20 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp töï luaän.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Baøi 12 trang21
Höôùng daãn hoïc sinh caùc böôùc giaûi.
Veõ hình
Goïi teân caùc veùc tô cöôøng ñoä
ñieän tröôøng thaønh phaàn.
Xaùc ñònh veùc tô cöôøng ñoä
Goïi C laø ñieåm maø taïi ñoù cöôøng ñoä
ñieän tröôøng baèng 0. Goïi E 1 vaø E 2 laø
cöôøng ñoä ñieän tröôøng do q1 vaø q2 gaây ra
ñieän tröôøng toång hôïp taïi C.
taïi C, ta coù E = E 1 + E 2 = 0
Höôùng daãn hoïc sinh tìm vò trí cuûa C.
=> E 1 = - E 2 .
Laäp luaän ñeå tìm vò trí cuûa C.
Hai veùc tô naøy phaûi cuøng phöông, töùc
laø ñieåm C phaûi naèm treân ñöôøng thaúng
AB. Hai veùc tô naøy phaûi ngöôïc chieàu,
töùc laø C phaûi naèm ngoaøi ñoaïn AB. Hai
veùc tô naøy phaûi coù moâñun baèng nhau,
töùc laø ñieåm C phaûi gaàn A hôn B vaøi |q1|
< |q2|. Do ñoù ta coù:
Yeâu caàu hoïc sinh tìm bieåu thöùc ñeå
xaùc ñònh AC.
k
| q1 |
| q2 |
=k
2
. AC
( AB AC ) 2
Tìm bieåu thöùc tính AC.
2
q
4
AB AC
2
q1 3
AC
=>
Yeâu caàu hoïc sinh suy ra vaø thay soá
tính toaùn.
Höôùng daãn hoïc sinh tìm caùc ñieåm
khaùc.
=> AC = 64,6cm.
Suy ra vaø thay soá ñeå tính AC.
Ngoaøi ra coøn phaûi keå taát caû caùc ñieåm
naèm raát xa q1 vaø q2. Taïi ñieåm C vaø caùc
Tìm caùc ñieåm khaùc coù cöôøng
ñoä ñieän tröôøng baèng 0.
ñieåm naøy thì cöôøng ñoä ñieän tröôøng
baèng khoâng, töùc laø khoâng coù ñieän
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 18
tröôøng.
Baøi 13 trang 21
Goïi Goïi E 1 vaø E 2 laø cöôøng ñoä ñieän
Goïi teân caùc veùc tô cöôøng ñoä
Höôùng daãn hoïc sinh caùc böôùc giaûi.
Veõ hình
ñieän tröôøng thaønh phaàn.
tröôøng do q1 vaø q2 gaây ra taïi C.
Ta coù :
Tính ñoä lôùn caùc veùc tô cöôøng
ñoä ñieän tröôøng thaønh phaàn
E1 = k
| q1 |
= 9.105V/m (höôùng theo
2
. AC
phöông AC).
E2 = k
| q1 |
= 9.105V/m (höôùng theo
.BC 2
phöông CB).
Cöôøng ñoä ñieän tröôøng toång hôïp taïi C
Xaùc ñònh veùc tô cöôøng ñoä
E = E1 + E 2
ñieän tröôøng toång hôïp taïi C.
E coù phöông chieàu nhö hình veõ.
Höôùng daãn hoïc sinh laäp luaän ñeå tính
Vì tam giaùc ABC laø tam giaùc vuoâng
ñoä lôùn cuûa E .
Tính ñoä lôùn cuûa E
neân hai veùc tô E 1 vaø E 2 vuoâng goùc
vôùi nhau neân ñoä lôùn cuûa E laø:
E=
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
E12 E 22 = 12,7.105V/m.
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 19
Tieát 7. COÂNG CUÛA LÖÏC ÑIEÄN
I. MUÏC TIEÂU
1. Kieán thöùc
- Neâu ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa löïc taùc duïng leân ñieän tích trong ñieän tröôøng ñeàu.
- Laäp ñöôïc bieåu thöùc tính coâng thöùc cuûa löïc ñieän trong ñieän tröôøng ñeàu.
- Phaùt bieåu ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa coâng dòch chuyeån ñieän tích trong ñieän tröôøng baát kì.
- Trình baøy ñöôïc khaùi nieäm, bieåu thöùc, ñaëc ñieåm cuûa theá naêng cuûa ñieän tích trong ñieän tröôøng, quan heä giöõa coâng
cuûa löïc ñieän tröôøng vaø ñoä giaûm theá naêng cuûa ñieän tích trong ñieän tröôøng.
2. Kó naêng
- Giaûi Baøi toaùn tính coâng cuûa löïc ñieän tröôøng vaø theá naêng ñieän tröôøng.
II. CHUAÅN BÒ
1. Giaùo vieân: Veõ treân giaáy khoå lôùn hình 4.2 sgk vaø hình aûnh hoã trôï tröôøng hôïp di chuyeån ñieän tích theo moät ñöôøng
cong töø M ñeán N.
2. Hoïc sinh: OÂn laïi caùch tính coâng cuûa troïng löïc vaø ñaëc ñieåm coâng troïng löïc.
III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ : Neâu ñònh nghóa vaø caùc tính chaát cuûa ñöôøng söùc cuûa ñieän tröôøng tónh.
Hoaït ñoäng 2 (20 phuùt) : Tìm hieåu coâng cuûa löïc ñieän.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Veõ hình 4.1 leân baûng.
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Veõ hình 4.1.
Noäi dung cô baûn
I. Coâng cuûa löïc ñieän
Xaùc ñònh löïc ñieän tröôøng taùc 1. Ñaëc ñieåm cuûa löïc ñieän taùc duïng leân
duïng leân ñieän tích q > 0 ñaët trong moät ñieän tích ñaët trong ñieän tröôøng ñeàu
ñieän tröôøng ñeàu coù cöôøng ñoä ñieän
tröôøng E .
Veõ hình 4.2 leân baûng.
F =qE
Löïc F laø löïc khoâng ñoåi..
2. Coâng cuûa löïc ñieän trong ñieän tröôøng
Veõ hình 4.2.
Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản Biên soạn : Dương Văn Đổng - Trường THPT Bùi Thị Xuân – Bình Thuận Trang 20
Tính coâng khi ñieän tích q di ñeàu
AMN = qEd
chuyeån theo ñöôøng thaúng töø M
ñeán N.
Cho hoïc sinh nhaän xeùt.
Ñöa ra keát luaän.
Tính coâng khi ñieän tích di ñöôøng söùc ñieän.
chuyeån theo ñöôøng gaáp khuùc
MPN.
Giôùi thieäu ñaëc ñieåm coâng cuûa
löïc dieän khi ñieän tích di chuyeån
Vôùi d laø hình chieáu ñöôøng ñi treân moät
Coâng cuûa löïc ñieän tröôøng trong söï di
chuyeån cuûa ñieän tích trong ñieän tröôøng
Nhaän xeùt.
ñeàu töø M ñeán N laø AMN = qEd, khoâng
Ghi nhaän ñaëc ñieåm coâng.
phuï thuoäc vaøo hình daïng cuûa ñöôøng ñi
maø chæ phuï thuoäc vaøo vò trí cuûa ñieåm ñaàu
trong ñieän tröôøng baát kì.
Ghi nhaän ñaëc ñieåm coâng cuûa löïc M vaø ñieåm cuoái N cuûa ñöôøng ñi.
Yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän C1.
dieän khi ñieän tích di chuyeån trong 3. Coâng cuûa löïc ñieän trong söï di chuyeån
ñieän tröôøng baát kì.
cuûa ñieän tích trong ñieän tröôøng baát kì
Coâng cuûa löïc ñieän trong söï di chuyeån
Yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän C2.
Thöïc hieän C1.
cuûa ñieän tích trong ñieän tröôøng baát kì
khoâng phuï thuoäc vaøo hình daïng ñöôøng ñi
Thöïc hieän C2.
maø chæ phuï thuoäc vaøo vò trí ñieåm ñaàu vaø
ñieåm cuoái cuûa ñöôøng ñi.
Löïc tónh ñieän laø löïc theá, tröôøng tónh
ñieän laø tröôøng theá.
Hoaït ñoäng 3 (15 phuùt) : Tìm hieåu theá naêng cuûa moät ñieän tích trong ñieän tröôøng.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
II. Theá naêng cuûa moät ñieän tích trong
ñieän tröôøng
1. Khaùi nieäm veà theá naêng cuûa moät ñieän
tích trong ñieän tröôøng
- Xem thêm -
.PDF 
186 
284 
50 
