Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
PhÇn 1
Giíi thiÖu chung vÒ thÕ giíi sèng
TiÕt 1. C¸c cÊp tæ chøc cña thÕ giíi sèng
NS:
I. Môc tiªu
* KiÕn thøc
- N¾m ®îc c¸c cÊp tæ chøc c¬ b¶n cña thÕ giíi sèng
- Gi¶i thÝch ®îc v× sao tÕ bµo lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n vµ ®¬n vÞ tæ chøc
thÊp nhÊt trong thÕ giíi sèng
- Nªu ®îc kh¸i niÖm vµ vÝ dô cña mçi cÊp tæ chøc
- Tr×nh bµy ®îc mèi qu¹n hÖ gi÷a c¸c cÊp tæ chøc
* KÜ n¨ng
RÌn kÜ n¨ng so s¸nh, ph©n tÝch, t duy hÖ thèng, kh¸i qu¸t kiÕn thøc
II. Ph¬ng tÞªn d¹y häc
Tranh h×nh s¸ch gi¸o khoa phãng to
III. Ho¹t ®éng d¹y häc
1. æn ®Þnh
2. bµi míi
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc
Ho¹t ®éng cña Gv.Hs
(?). Sinh vËt kh¸c víi vËt v« c¬ ë nh÷ng ®Æc ®iÓm
nµo?
(?). HÖ sèng ®îc ph©n chia thµnh nh÷ng cÊp tæ chøc
c¬ b¶n nµo?
(?). V× sao tÕ bµo lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n cÊu t¹o nªn mäi c¬
thÓ sinh vËt?
(?). ThÕ nµo lµ ph©n tö? Nªu vÝ dô c¸c ph©n tö cã
trong tÕ bµo?
(?). ThÕ nµo lµ ®¹i ph©n tö? V× sao axit nuclªic vµ
pr«tªin ®îc xem lµ c¸c ®¹i ph©n tö quan träng nhÊt?
(?). Nªu vÝ dô mét sè bµo quan cã trong tÕ bµo?
(?). C¸c ph©n tö, ®¹i ph©n tö vµ c¸c bµo quan cã thùc
hiÖn ®îc chøc n¨ng cña chóng khi t¸ch chóng khái tÕ
bµo?
(?). Dùa vµo sè lîng tÕ bµo cÊu t¹o nªn c¬ thÓ, c¬ thÓ
sinh vËt ®îc chia thµnh nh÷ng nhãm nµo?
(?). ThÕ nµo lµ c¬ thÓ ®¬n bµo? ë d¹ng ®¬n bµo ®·
biÓu hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ho¹t ®éng sèng cha? Em cã
nhËn xÐt g×?
(?). C¸c tÕ bµo cÊu t¹o nªn c¬ thÓ ®a bµo cã gièng
nhau kh«ng?
(?). ThÕ nµo lµ m«? nªu vÝ dô?
(?). C¬ quan lµ g×?
(?). ThÕ nµo lµ HCQ?
(?). Khi t¸ch c¸c tÕ bµo, m«, c¬ quan còng nh HCQ
ra khái c¬ thÓ chóng cã ho¹t ®éng sèng ®îc n÷a
kh«ng? T¹i sao?
(?). ThÕ nµo lµ quÇn thÓ?
(?). V× sao quÇn thÓ ®îc xem lµ ®¬n vÞ sinh s¶n vµ
®¬n vÞ tiÕn ho¸ cña loµi?
Néi dung khoa häc
ThÕ giíi sèng ®îc chia thµnh c¸c cÊp tæ chøc c¬ b¶n
TÕ bµo, c¬ thÓ, quÇn thÓ, quÇn x· vµ hÖ sinh th¸i.
I. CÊp tÕ bµo
TÕ bµo lµ ®în vÞ tæ chøc c¬ b¶n cña sù sèng
- Mäi c¬ thÓ sinh vËt ®Òu ®îc cÊu t¹o b»ng tÕ bµo
- Mäi ho¹t ®éng sèng ®Òu diÔn ra trong tÕ bµo ë cÊp tÕ bµ
thÓ hiÖn ®Çy ®ñ mäi chøc n¨ng cña c¬ thÓ sèng
- TÕ bµo ®îc cÊu t¹o tõ c¸c ph©n tö, c¸c ®¹i ph©n tö, c¸c b
quan,..
1. C¸c ph©n tö
§ã lµ c¸c chÊt v« c¬ vµ c¸c chÊt h÷u c¬
2. C¸c ®¹i ph©n tö
Chñ yÕu lµ pr«tªin vµ axit nuclªic lµ c¸c chÊt ®a ph©n
Cã vai trß quyÕt ®Þnh sù sèng cña tÕ bµo, nhng chóng chØ
hiÖn ®îc chøc n¨ng trong tæ chøc tÕ bµo
3. C¸c bµo quan
Lµ cÊu tróc gåm c¸c ®¹i ph©n tö vµ phøc hîp trªn ph©n tö
chøc n¨ng nhÊt ®Þnh trong tÕ bµo
II. CÊp c¬ thÓ
Lµ cÊp tæ chøc cã cÊu t¹o tõ mét ®Õn hµng tr¨m ngµn tû t
tån t¹i vµ thÝch nghi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh cña m
êng
1. C¬ thÓ ®¬n bµo
C¬ thÓ gåm 1 tÕ bµo nhng thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng cñ
c¬ thÓ sèng
2. C¬ thÓ ®a bµo
C¬ thÓ gåm nhiÒu tÕ bµo. C¸c tÕ bµo kh«ng gièng nhau m
chóng ph©n ho¸ t¹o nªn rÊt nhiÒu lo¹i m« kh¸c nhau
* M«: Nhãm tÕ bµo cïng lo¹i cïng thùc hiÖn chøc n¨ng n
nhau
* C¬ quan: TËp hîp nhiÒu m« kh¸c nhau
* HCQ: tËp hîp nhiÒu c¬ quan cã chøc n¨ng gièng nhau
C¬ thÓ lµ mét thÓ thèng nhÊt
III. CÊp quÇn thÓ loµi
QuÇn thÓ: c¸c c¸ thÓ cïng loµi, sèng chung víi nhau trong
kho¶ng kh«ng gian nhÊt ®Þnh
QuÇn thÓ lµ ®¬n vÞ sinh s¶n vµ tiÕn ho¸ cña loµi
IV. CÊp quÇn x·
QuÇn x·: gåm nhiÒu quÇn thÓ thuéc c¸c loµi kh¸c nhau cï
1
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
chung sèng trong kho¶ng kh«ng gian thêi gian nhÊt ®Þnh
V. CÊp HST Sinh quyÓn
1. HÖ sinh th¸i
Sinh vËt vµ m«i trêng t¹o thµnh mét thÓ thèng nhÊt
2. Sinh quyÓn
TËp hîp tÊt c¶ c¸c HST trong khÝ quyÓn, thuû quyÓn, ®Þa
quyÓn, t¹o nªn sinh quyÓn
(?). ThÕ nµo lµ quÇn x· sinh vËt?
(?). HST lµ g×?
(?). Tr×nh bµy mèi quan hÖ gi÷a c¸c cÊp tæ chøc?
(?). Ph©n biÖt vËt sèng víi c¸c vËt v« c¬?
4. Cñng cè:
(?). ThÕ giíi sèng ®îc tæ chøc nh thÕ nµo? Nªu c¸c cÊp tæ chøc sèng c¬ b¶n?
(?). Chøng minh tÕ bµo lµ cÊp tæ chøc c¬ b¶n?
(?). Lµm bµi tËp sè 3,4,5 SGK
……………….***………………
NS:
TiÕt 2. giíi thiÖu c¸c giíi sinh vËt
I. Môc tiªu
* KiÕn thøc
- Nªu ®îc 5 giíi sinh vËt cïng c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña mçi giíi
- NhËn biÕt tÝnh ®a d¹ng sinh häc thÓ hiÖn ë ®a d¹ng c¸ thÓ, loµi, quÇn thÓ, quÇn x·, hÖ
sinh th¸i
- KÓ c¸c bËc ph©n lo¹i tõ thÊp ®Õn cao
* KÜ n¨ng
RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, thu nhËn kiÕn thøc, kÜ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸.
II. Ph¬ng tiÖn
Tranh 2 sgk phãng to
III. TiÕn tr×nh
1. æn ®Þnh líp
2. Bµi cò
(?). ThÕ giíi sèng ®îc tæ chøc nh thÕ nµo? Nªu c¸c cÊp tæ chøc sèng c¬ b¶n?
(?). V× sao nãi tÕ bµo lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n cÊu t¹o nªn mäi c¬ thÓ sinh vËt?
3. Bµi míi
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc
Ho¹t ®éng cña Gv.Hs
(?). Giíi sinh vËt lµ g×?
(?). ThÕ giíi sèng ®îc ph©n chia thµnh
nh÷ng ®¬n vÞ ph©n lo¹i nµo?
Hs.
(?). theo dâi b¶ng 2.1 sgk
ChØ ra nh÷ng ®Æc ®iÓm sai kh¸c vµ mèi
quan hÖ 5 giíi?
§Æc ®iÓm
- Lo¹i tÕ bµo
- Møc ®é tæ
chøc c¬ thÓ
- kiÓu dinh
dìng
Khëi sinh
- Sinh vËt
nh©n s¬
- ®¬n bµo
- sèng ho¹i
sinh, mét sè
cã kh¶ n¨ng
tù tæng hîp
chÊt h÷u c¬
- Vi khÈn
Néi dung khoa häc
I. C¸c giíi sinh vËt
1. Kh¸i niÖm vÒ giíi sinh vËt
Giíi lµ ®¬n vÞ ph©n lo¹i lín nhÊt bao gåm c¸c ngµnh
sinh vËt cã chung nh÷ng ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh
2. HÖ thèng ph©n lo¹i 5 giíi
Whittaker vµ Magulis chia thÕ gi¬i sinh vËt thµnh 5 giíi.
- Giíi khëi sinh
- Giíi nguyªn sinh
- Giíi nÊm
- Giíi thùc vËt
- Giíi ®éng vËt
§Æc ®iÓm c¬ ban cña mçi giíi
Nguyªn
sinh
- Sinh vËt
nh©n thËt
- c¬ thÓ ®¬n
bµo hay ®a
bµo
NÊm
Thùc vËt
§éng vËt
- sinh vËt
nh©n thËt
- c¬ thÓ ®¬n
bµo hay ®a
bµo
- sèng dÞ dìng ho¹i
sinh, mét sè
tù dìng
- dÞ dìng
ho¹i sinh, kÝ
sinh, céng
sinh
- Sinh vËt nh©n
thËt
- c¬ thÓ ®a bµo
- sèng cè ®Þnh,
cã kh¶ n¨ng
c¶m øng chËm
- cã kh¶ n¨ng
quang hîp,
sèng tù dìng
- Sinh vËt nh©n thËt
- c¬ thÓ ®a bµo
- cã kh¶ n¨ng di
chuyÓn, cã kh¶
n¨ng ph¶n øng
nhanh
- sèng dÞ dìng
- T¶o ®¬n
- NÊm men
2
- Rªu
- Ruét khoang, giun
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
§¹i diÖn
- Vi sinh vËt
cæ
bµo, ®a bµo
- NÊm nhÇy
- §éng vËt
nguyªn sinh
- §Þa y
(?). Nghiªn cøu b¶ng 2.2 sgk
chØ ra c¸c bËc ph©n lo¹i tõ thÊp ®Õn cao?
(?). Tªn loµi ®îc dÆt nh thÕ nµo?
(?). H·y viÕt tªn khoa häc cña hæ biÕt: hæ thuéc
loµi tigris, thuéc chi Felis?
(?). TÝnh ®a d¹ng sinh häc ®îc thÓ hiÖn nh thÕ
nµo?
(?). Con ngêi cã nh÷ng ¶nh hëng nh thÕ nµo
®Õn tÝnh ®a d¹ng sinh vËt?
- QuyÕt, h¹t
trÇn, h¹t kÝn
trßn, giun ®èt, th©n
mÒm, ch©n khíp,
®éng vËt cã x¬ng
sèng
II. C¸c bËc ph©n lo¹i trong mçi
giíi
1. S¾p xÕp theo bËc ph©n lo¹i tõ thÊp ®Õn cao:
Loµi, Chi, Hä, Bé, Líp, Ngµnh, Giíi
2. §Æt tªn loµi
Loµi ®îc ®Æt tªn theo nguyªn t¾c:
Tªn thø nhÊt lµ tªn chi viÕt b»ng ch÷ in hoa, tªn
thø hai lµ tªn loµi viÕt b»ng ch÷ thêng
vÝ dô: Loµi ngêi – Homo sapiens
III. §a d¹ng sinh häc
ThÓ hiÖn qua loµi: 1,8 loµi, nÊm 100 ngh×n loµi,
thùc vËt 290 loµi, 1 triÖu loµi ®éng vËt.
§a d¹ng cßn thÓ hiÖn ë cÊp quÇn thÓ, quÇn x· vµ
hÖ sinh th¸i
(?). Em ph¶i lµm g× ®Ó b¶o tån ®a d¹ng sinh vËt?
4. Cñng cè:
(?). Nªu râ 5 giíi sinh vËt vµ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau gi÷a c¸c giíi?
(?). Lµm bµi tËp 3 s¸ch gi¸o khoa
NS:
TiÕt 3. giíi khëi sinh, giíi nguyªn sinh, giíi nÊm
I. Môc tiªu
* KiÕn thøc
- Nªu ®îc ®Æc ®iÓm cña giíi khëi sinh, nguyªn sinh, nÊm
- Ph©n biÖt ®Æc ®iÓm c¸c sinh vËt thuéc nhãm Vi sinh vËt
* KÜ n¨ng
rÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp kiÕn thøc
II. ph¬ng tiÖn
Tranh phãng to c¸c h×nh 3.1; 3.2 s¸ch gi¸o khoa
PhiÕu häc tËp
§éng vËt nguyªn sinh
Thùc vËt nguyªn sinh
NÊm nhÇy
III. tiÕn tr×nh d¹y häc
1. æn ®Þnh líp
2. Bµi cò
(?).Nªu râ 5 giíi sinh vËt vµ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau gi÷a c¸c giíi?
(?). Lµm bµi tËp 3 s¸ch gi¸o khoa
3. Bµi míi
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc
Ho¹t ®éng cña Gv.Hs
Néi dung khoa häc
I. Giíi khëi sinh
(?). Nªu c¸c ®Æc ®iÓm chung cña giíi khëi sinh? - Gåm c¸c sinh vËt nh©n s¬
- §¬n bµo
- KÝch thíc nhá nªn tû lÖ S/V lín
+ T§C nhanh chãng víi m«i trêng
+ Sinh s¶n nhanh
- Sèng kh¾p n¬i trªn tr¸i ®Êt
- Dinh dìng: Tù dìng hoÆc dÞ dìng b»ng ho¹i
sinh, kÝ sinh,…
(?). Giíi nguyªn sinh gåm nh÷ng sinh vËt cã
ii. giíi nguyªn sinh
- Gåm c¸c sinh vËt nh©n thùc
®Æc ®iÓm nh thÕ nµo?
- §¬n bµo hoÆc ®a bµo
(?). Giíi khëi sinh ®îc ph©n chia thµnh nh÷ng
nhãm nµo?
(?). Hoµn thµnh phiÕu häc tËp sau? (phiÕu sè 1)
3
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
(?). Giíi nÊm cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nµo?
Nªu vÝ dô ®iÓn h×nh?
(?). Nh÷ng sinh vËt nh thÕ nµo ®îc xem lµ vi
sinh vËt?
(?). §Æc ®iÓm cña nhãm VSV?
(?). VSV cã vai trß g×?
- Tuú theo ph¬ng thøc dinh dìng cã thÓ chia
giíi nguyªn sinh thµnh
+ §éng vËt nguyªn sinh
+ Thùc vËt nguyªn sinh
§éng vËt
Thùc vËt
NÊm nhÇy
nguyªn sinh
nguyªn sinh
- Kh«ng cã
- ®¬n bµo
- ®¬n bµo
thµnh
hoÆc ®a bµo
hoÆc céng
xenlul«z¬
- cã thµnh
bµo
- kh«ng cã
xenlul«z¬
- kh«ng cã
lôc l¹p
- cã lôc l¹p
lôc l¹p
dÞ dìng
- tù dìng
- dÞ dìng
- vËn ®éng
b»ng quang
ho¹i sinh
b»ng roi
hîp
+ NÊm nhÇy
iii. Giíi nÊm
- Sinh vËt nh©n thùc
- §a bµo hoÆc ®¬n bµo
- Cã thµnh ki tin
- kh«ng cã lôc l¹p
- Sèng dÞ dìng ho¹i sinh, kÝ sinh, céng sinh
- Sinh s¶n chñ yÕu b»ng bµo tö
- §iÓn h×nh: NÊm men, nÊm sîi
iv. c¸c nhãm vi sinh vËt
- Bao gåm c¸c sinh vËt cã kÝch thíc hiÓn vi
- §Æc ®iÓm chung:
+ KÝch thíc nhá
+ T§C nhanh chãng víi m«i trêng
+ Sinh s¶n nhanh
+ Ph©n bè rÊt réng
- Virut ®îc xÕp vµo nhãm VSV
- VSV cã vai trß rÊt to lín ®«i víi thiªn nhiªn
còng nh ®êi sèng con ngêi
4. Cñng cè:
(?). Ph©n biÖt giíi khëi sinh, giíi nguyªn sinh, giíi nÊm vÒ tæ chøc c¬ thÓ vµ h×nh thøc dinh dìng?
……………….***………………
NS:
TiÕt 4. giíi thùc vËt – giíi ®éng vËt
i. môc tiªu
* KiÕn thøc
- Nªu ®îc c¸c ®Æc ®iÓm chung cña giíi thùc vËt vµ giíi ®éng vËt
- Ph©n biÖt ®îc c¸c ngµnh trong giíi thùc vËt
- Nªu ®îc c¸c ngµnh vµ líp c¬ b¶n cña giíi ®éng vËt
- ThÊy ®îc tÝnh ®a d¹ng vµ vai trß cña giíi thùc vËt vµ ®éng vËt
* KÜ n¨ng
RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch, so s¸nh, kh¸i qu¸t vµ kÜ n¨ng ho¹t ®éng
nhãm
ii. ph¬ng tiÖn
S¬ ®å h×nh 4 phãng to
H×nh 5 sgk phãng to
iii. tiÕn tr×nh
1. æn ®Þnh líp
2. Bµi cò
(?). Ph©n biÖt giíi khëi sinh, giíi nguyªn sinh, giíi nÊm vÒ tæ chøc c¬ thÓ
vµ h×nh thøc dinh dìng?
3. Bµi míi
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc
Ho¹t ®éng cña GV - HS
Néi dung
4
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
(?). Nªu c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña giíi thùc vËt
vÒ cÊu t¹o vµ dinh dìng?
(?). Thùc vËt tù dìng b»ng h×nh thøc nµo?
(?). Nªu c¸c ®Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o chøng minh sù
thÝch nghi cña thùc vËt víi ®êi sèng ë c¹n?
(?). Thùc vËt gåm nh÷ng ngµnh nµo? Nghiªn
cøu sgk hoµn thµnh phiÕu häc tËp sau?
Rªu
QuyÕt
H¹t trÇn
H¹t kÝn
(?). Nªu c¸c ®Æc ®iÓm chung cña giíi ®éng vËt
vÒ cÊu t¹o c¬ thÓ vµ ho¹t ®éng sèng?
(?). Giíi ®éng vËt b¾t nguån tõ ®©u?
(?). ThÕ nµo lµ tËp ®oµn ®¬n bµo?
(?). Giíi ®éng vËt ®îc ph©n chia thµnh nh÷ng
nhãm nµo?
(?). Nhãm ®éng vËt kh«ng x¬ng sèng gåm
nh÷ng ngµnh nµo?
(?). Nhãm §V cã x¬ng sèng ®îc ph©n chia nh
A. Giíi thùc vËt
i. ®Æc ®iÓm chung cña giíi thùc vËt
1. §Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o
- Gåm c¸c sinh vËt nh©n thùc
- §a bµo
- TÕ bµo ®îc bao bäc bëi thµnh xenlul«z¬
- NhiÒu tÕ bµo chøa lôc l¹p
2. §Æc ®iÓm vÒ dinh dìng
- Sö dông n¨ng lîng ¸nh s¸ng ®Ó tæng hîp chÊt h÷u
c¬
- Tù dìng nhê quang hîp
* §Æc ®iÓm thùc vËt thÝch nghi ®êi sèng ë c¹n
- Líp cutin phñ bªn ngoµi l¸ cã t¸c dông chèng mÊt
níc, biÓu b× l¸ chøa nhiÒu khÝ khæng ®Ó trao ®æi khÝ
vµ tho¸t níc
- Ph¸t triÓn hÖ m¹ch dÉn ®Ó dÉn níc, chÊt v« c¬ vµ
c¸c chÊt h÷u c¬
- Thô phÊn nhê c«n trïng, nhê giã, níc. Thô tinh kÐp
t¹o hîp tö vµ t¹o néi nhò ®Ó nu«i ph«i
- Sù t¹o thµnh h¹t vµ qu¶ ®Ó b¶o vÖ, nu«i ph«i, ph¸t
t¸n vµ duy tr× sù tiÕp nèi thÕ hÖ
ii. c¸c ngµnh thùc vËt
Thùc vËt cã nguån gèc tõ mét lo¹i t¶o lôc ®a bµo
nguyªn thuû
Rªu
QuyÕt
H¹t trÇn
H¹t kÝn
- Cha cã - cã hÖ
- cã hÖ
- cã hÖ m¹ch
hÖ m¹ch m¹ch dÉn m¹ch dÉn dÉn
dÉn
- tinh
- tinh
- tinh trïng
- Tinh
trïng cã
trïng
kh«ng cã roi
trïng cã
roi
kh«ng cã - thô phÊn
roi
roi
nhê c«n
- thô tinh - thô tinh - thô
trïng, níc,
nhê níc
nhê níc
phÊn nhê giã
giã
- thô tinh kÐp
- h¹t
- h¹t ®îc b¶o
kh«ng ®- vÖ trong qu¶
îc b¶o vÖ
b. giíi ®éng v©t
i. ®Æc ®iÓm chung cña giíi ®éng vËt
1. §Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o
- Gåm c¸c sinh vËt nh©n thùc
- C¬ thÓ ®a bµo
- Cã hÖ vËn ®éng vµ hÖ thÇn kinh
2. §Æc ®iÓm vÒ dinh dìng vµ lèi sèng
- Sèng dÞ dìng
- Di chuyÓn tÝch cùc ®Ó t×m kiÕm thøc ¨n
- HÖ thÇn kinh ph¸t triÓn nªn ph¶n øng nhanh, thÝch
øng cao víi m«i trêng
ii. c¸c ngµnh cña giíi ®éng vËt
- Tæ tiªn cña ngµnh ®éng vËt lµ tËp ®oµn ®¬n bµo
d¹ng trïng roi nguyªn thuû
- Giíi ®éng vËt ®¹t møc ®é tiÕn ho¸ cao nhÊt trong
giíi sinh vËt, ph©n bè kh¾p n¬i vµ rÊt ®a d¹ng
- Giíi ®éng vËt chia thµnh hai nhãm chÝnh
+ §éng vËt kh«ng x¬ng sèng: gåm c¸c ngµnh: Th©n
lç, ruét khoang, giun dÑp, giun trßn, giun ®èt, th©n
mÒm, ch©n khíp, da gai
+ §éng vËt cã d©y sèng gåm mét ngµnh chia thµnh
c¸c líp: Nöa d©y sèng, c¸ miÖng trßn, c¸ sôn, c¸ x¬ng, lìng c, bß s¸t, chim vµ thó
®éng vËt kh«ng x¬ng ®éng vËt cã x¬ng
sèng
sèng
- Kh«ng cã bé x¬ng
- bé x¬ng trong b»ng
trong, bé x¬ng ngoµi sôn hoÆc b»ng x¬ng
nÕu cã b»ng kitin
- h« hÊp b»ng da
- h« hÊp b»ng mang
5
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
thÕ nµo?
(?). Nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa ph©n biÖt nhãm
§V khong x¬ng sèng vµ nhãm §V cã x¬ng
sèng b»ng hoµn thµnh phiÕu sau?
§éng vËt kh«ng x¬ng §éng vËt cã x¬ng
sèng
sèng
(?). H·y chøng minh tÝnh ®a d¹ng cña giíi ®éng
vËt?
hoÆc b»ng èng khÝ
- hÖ thÇn kinh h¹ch
hoÆc chuçi h¹ch ë
mÆt bông
hoÆc b»ng phæi
- hÖ thÇn kinh d¹ng
èng ë mÆt lng
- Gåm 1 ngµnh ®îc
chia thµnh 8 líp
- gåm 8 ngµnh
iii. ®a d¹ng giíi ®éng vËt
- §a d¹ng vÒ loµi
Cã kho¶ng trªn 1 triÖu loµi
- §a d¹ng vÒ cÊu t¹o c¬ thÓ vµ ho¹t ®éng sèng
- Giíi ®éng vËt cã vai trß rÊt quan träng trong tù
nhiªn vµ cuéc sèng cña loµi ngêi
(?). Nªu c¸c vai trß cña giíi ®éng vËt?
4. Cñng cè: (?). Ph©n biÖt giíi ®éng vËt vµ giíi ®éng vËt vÒ cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng
sèng?
(?). Giíi thùc vËt gåm nh÷ng nghµnh nµo? Nªu ®Æc ®iÓm ph©n biÖt gi÷a
c¸c ngµnh
(?). Giíi ®éng vËt ®îc ph©n chia nh thÕ nµo? Ph©n biÖt §VKXS vµ
§VCXS
…………….***…………….
NS:
TiÕt 5. Thùc hµnh: §a d¹ng thÕ giíi sinh vËt
i. môc tiªu
* KiÕn thøc
- Nªu ®îc sù ®a d¹ng cña thÕ giíi sinh vËt thÓ hiÖn ë c¸c cÊp tæ chøc vµ ®a d¹ng
trong 5 giíi
- ThÊy ®îc gi¸ trÞ cña sù ®a d¹ng sinh vËt vµ sù cÇn thiÕt ph¶i b¶o tån ®a d¹ng sinh vËt
* KÜ n¨ng
RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh h×nh vµ theo dâi c¸c ®o¹n phim tõ ®ã lÊy ra c¸c th«ng tin cÇn thiÕt
ii. chuÈn bÞ
C¸c tranh ¶nh vµ c¸c ®o¹n phim liªn quan ®Õn c¸c cÊp tæ chøc vµ 5 giíi sinh vËt
M¸y chiÕu, m¸y tÝnh, USB Flash
iii. néi dung vµ c¸ch tiÕn hµnh
1. æn ®Þnh líp
2. bµi cò
(?). ThÕ giíi sèng ®îc ph©n chia thµnh nh÷ng cÊp tæ chøc c¬ b¶n nµo?
(?). Nªu tÝnh ®a d¹ng cña giíi thùc vËt vµ giíi ®éng vËy?
3. bµi míi
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc
Ho¹t ®éng cña GV - .HS
Néi dung
1. Quan s¸t sù ®a d¹ng vÒ c¸c cÊp tæ chøc
Gi¸o viªn chiÕu c¸c h×nh ¶nh vÒ
Quan s¸t c¸c lo¹i
- TÕ bµo
- TÕ bµo
- M«
- M«
- C¬ quan
- C¬ quan
- HÖ c¬ quan
- HÖ c¬ quan
- C¬ thÓ ®¬n bµo
- C¬ thÓ ®¬n bµo
- C¬ thÓ ®a bµo
- C¬ thÓ ®a bµo
- QuÇn thÓ
- QuÇn thÓ
- QuÇn x· vµ HST
- QuÇn x· vµ HST
(?). yªu cÇu häc sinh rót ra ®îc tÝnh ®a d¹ng cña
c¸c cÊp tæ chøc sèng?
2. Quan s¸t ®a d¹ng 5 giíi sinh vËt
Quan s¸t mét HST, trng HST ®ã cã tÊt c¶ 5 giíi
Gi¸o viªn chiÕu phim vÒ HST cña mét c¸nh
sinh vËt
rõng
- Giíi khëi sinh
(?). yªu cÇu häc sinh rót ra ®îc tÝnh ®a d¹ng cña
- Giíi nguyªn sinh
c¸c giíi sinh vËt?
- Giíi nÊm
- Giíi thùc vËt
- Giíi ®éng vËt
ViÕt thu ho¹ch
(?). V× sao ph¶i b¶o vÖ tÝnh ®a d¹ng cña sinh
6
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
- ViÕt thu ho¹ch vÒ c¸c cÊp tæ chøc sèng tÝnh
®a d¹ng quan s¸t ®îc
- ViÕt thu ho¹ch vÒ tÝnh ®a d¹ng cña c¸c giíi
sinh vËt
- T¹i sao ph¶i b¶o tån sinh vËt? em ph¶i lµm
g× ®Ó gãp phÇn vµo b¶o tån ®a d¹ng sinh vËt
vËt?
…………….***…………….
PhÇn II. Sinh häc tÕ bµo
Ch¬ng 1
Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo
TiÕt 6. c¸c nguyªn tè ho¸ häc vµ n íc
NS:
I. môc tiªu
* KiÕn thøc
- KÓ tªn c¸c nguyªn tè c¬ b¶n cña vËt chÊt sèng
- Tr×nh bµy sù t¹o thµnh c¸c hîp chÊt h÷u c¬ trong tÕ bµo
- Ph©n biÖt ®îc nguyªn tè ®a lîng vµ nguyªn tè vi lîng vÒ tû lÖ vµ vai trß cña chóng trong tÕ bµo
- Tr×nh bµy ®îc cÊu tróc vµ ®Æc tÝnh ho¸ - lÝ cña níc
- Gi¶i ®îc t¹i sao níc l¹i lµ dung m«i tèt
- Tr×nh bµy vai trß cña níc ®èi víi tÕ bµo vµ c¬ thÓ
* KÜ n¨ng:
RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, tæng hîp thµnh kiÕn thøc míi
II. Ph¬ng tiÖn
Tranh vÏ h×nh 7.1 vµ 7.2 s¸ch gi¸o khoa
B¶ng 1 trang 25 s¸ch gi¸o khoa
III. TiÕn tr×nh
1. æn ®Þnh líp
2. bµi cò
(?). Tr×nh bµy c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh cña giíi khëi sinh, nguyªn sinh, nÊm, thùc vËt vµ ®éng vËt?
3. Bµi míi
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc
Ho¹t ®éng cña GV - HS
Néi dung
(?). H·y cho biÕt c¸c nguyªn tè ho¸ häc
I. C¸c nguyªn tè hãa häc cÊu t¹o
cÊu t¹o nªn tÕ bµo?
nªn tÕ bµo
1. C¸c nguyªn tè ho¸ häc cña tÕ bµo
- Trong kho¶ng 92 nguyªn tè ho¸ häc cã trong tù
nhiªn, cã kho¶ng 25 nguyªn tè cÊu thµnh nªn c¸c c¬
(?). Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c nguyªn tè
cÊu t¹o nªn thÕ giíi sèng vµ thÕ giíi kh«ng thÓ sèng
- ThÕ giíi sèng vµ kh«ng sèng ®Òu ®îc cÊu t¹o tõ c¸c
sèng?
nguyªn tè ho¸ häc
(?). C¸c nguyªn tè ho¸ häc trong tÕ bµo ®îc
2. C¸c nguyªn tè ®a lîng – Vi lîng
chia thµnh nh÷ng nhãm nµo? C¬ së cña
a. Nguyªn tè ®a lîng
viÖc ph©n chia ®ã?
- Gåm c¸c nguyªn tè mµ lîng chøa trong khèi lîng
chÊt sèng cña c¬ thÓ lín h¬n 10-4 hay 0.01%
(?). ThÕ nµo lµ nguyªn tè ®a lîng? Nªu vÝ
vÝ dô: C, H, O, N, S, K,..
dô minh ho¹?
- Cacbon lµ nguyªn tè ho¸ häc ®Æc biÖt quan träng
(?). C¸cbon cã ®Æc ®iÓm g× mµ ®îc xem lµ cÊu tróc nªn c¸c ®¹i ph©n tö
- Vai trß: Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c ®¹i ph©n tö h÷u
nguyªn tè ho¸ häc cã vai trß quan träng
c¬ nh Pr«tªin, cacbohi®rat, lipit,…lµ c¸c chÊt ho¸ häc
nhÊt?
chÝnh cÊu t¹o nªn tÕ bµo
(?). Nguyªn tè ®a lîng cã vai trß g×?
(?). ThÕ nµo lµ nguyªn tè vi lîng? Nguyªn b. C¸c nguyªn tè vi lîng
- Lµ c¸c nguyªn tè cã chøa lîng nhá trong khèi lîng
tè vi lîng cã vai trß g×? Nªu vÝ dô?
kh« cña tÕ bµo chiÕm nhá h¬n 10-4 (<0.01%)
vÝ dô: Fe, Cu, Bo, Mo, Ièt,
- Vai trß: Tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh sèng c¬ b¶n
cña tÕ bµo
II. Níc vµ vai trß cña níc trong tÕ
bµo
1. CÊu tróc vµ ®Æc ho¸ - lÝ cña níc
(?). Níc cã cÊu tróc nh thÕ nµo?
a. CÊu tróc
- Mét nguyªn tö oxi kÕt hîp víi hai nguyªn tö hi®r«
(?). CÊu tróc nh vËy lµm cho níc cã ®Æc
b»ng liªn kÕt céng ho¸ trÞ
tÝnh g× quan träng?
7
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
- Ph©n tö níc cã hai ®Çu tÝch ®iÖn tr¸i dÊu do ®«i
®iÖn tö bÞ kÐo lÖch vÒ phÝa nguyªn tö oxi
b. §Æc tÝnh cña níc
Ph©n tö níc cã tÝnh ph©n cùc
- Ph©n tö níc nµy hót ph©n tö níc kh¸c
- Ph©n tö níc hót c¸c ph©n tö ph©n cùc kh¸c
(?). Níc cã vai trß g× ®èi víi tÕ bµo?
(?). V× sao níc l¹i ®îc xem lµ dung m«i
tèt?
2. Vai trß cña níc ®èi víi tÕ bµo
- Níc chiÕm tû lÖ rÊt cao trong tÕ bµo, nªn cã vai trß
rÊt quan träng
+ Lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn tÕ bµo
+ Lµ dung m«i hoµ tan nhiÒu chÊt cÇn thiÕt
- Níc lµ m«i trêng cña c¸c ph¶n øng sinh ho¸
- Tham gia vµo qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt ®Ó duy
tr× sù sèng
4. cñng cè
(?). Tr×nh bµy vai trß cña c¸c nguyªn tè ®a lîng vµ vi lîng?
(?). Tr×nh bµy cÊu tróc, ®Æc tÝnh vµ vai trß cña níc ®èi víi tÕ bµo?
(?). Lµm bµi tËp sè 1
………….***…………
NS:
TiÕt 7. Cacbohi®rat vµ lipit
I. Môc tiªu d¹y - häc
* KiÕn thøc
- N¾m ®îc c¸c lo¹i ®êng ®¬n, ®êng ®«i, ®êng ®a cã trong c¬ thÓ sinh vËt
- Tr×nh bµy ®îc chøc n¨ng cña tõng lo¹i ®êng trong c¬ thÓ
- Nªu ®îc c¸c lo¹i lipit vµ chøc n¨ng cña mçi lo¹i ®èi víi c¬ thÓ
* KÜ n¨ng
RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch vµ sö dông phiÕu häc tËp
II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc
PhiÕu häc tËp
PhiÕu sè 1
Lo¹i ®êng
§êng ®¬n
§êng ®«i
§êng ®a
Néi dung
VÝ dô
CÊu tróc ho¸ häc
PhiÕu sè 2:
Mì
Ph«tpholipit
Ster«it
CÊu t¹o
Chøc n¨ng
H×nh 8.1 phãng to
H×nh 8.2; 8.4; 8.5 s¸ch gi¸o khoa
III. TiÕn tr×nh d¹y häc
1. æn ®Þnh líp
8
S¸c tè vµ
vitamin
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
2. Bµi cò
(?). Tr×nh bµy cÊu tróc vµ ®Æc tÝnh lÝ ho¸ cña níc?
(?). Tr×nh bµy c¸c vai trß cña níc ®èi víi tÕ bµo?
3. Bµi mãi
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc
Ho¹t ®éng cña GV - HS
(?). Theo c¸c em ®êng cã vÞ nh thÕ nµo?
(?). §êng ®îc cÊu t¹o nªn bëi nh÷ng nguyªn tè
ho¸ häc nµo?
(?). C¸c lo¹i qu¶ mÝt, xoµi, da chøa lo¹i ®êng nµo?
H·y nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa vµ quan s¸t h×nh
8.1; 8.2; 8.3; 8.4 s¸ch gi¸o khoa, hoµn thµnh phiÕu
häc tËp sau? (phiÕu sè 1)
Néi dung
I. Cacbohi®rat (saccarit)
Cacbohi®rat lµ c¸c chÊt h÷u c¬ ®îc cÊu t¹o tõ
C, H, O theo c«ng thøc chung (CH2O)n
Tû lÖ H:O lµ 2:1
1. CÊu tróc cña cacbohi®rat
Gv. Tæng kÕt vµ ®a ra ®¸p ¸n.
VÝ dô
§êng ®¬n
- Gluc«z¬, Fróct«z¬ (®êng
trong qu¶)
- Galact«z¬ (®êng s÷a)
CÊu tróc
- Cã 3-7 nguyªn tö Cacbon
- D¹ng m¹ch th¼ng
(?). Cacbohi®rat cã vai trß g× trong tÕ bµo?
(?). Lipit cã ®Æc ®iÓm g×?
(?). Nghiªn cøu schs gi¸o khoa h·y hoµn thµnh
phiÕu häc tËp sau?
§êng ®«i
- Saccarooz¬
(®êng mÝa)
- Lact«z¬,
Mant«z¬
(m¹ch nha)
- Hai ph©n tö
®êng ®¬n
liªn kÕt víi
nhau b»ng
liªn kÕt
Glic«zit
§êng ®a
- Xenlul«z¬, tinh bét,
Glic«gen, Kitin
- RÊt nhiÒu ph©n tö ®êng ®¬n
liªn kÕt víi nhau
- Xenlul«z¬:
+ C¸c ®¬n ph©n liªn kÕt víi
nhau b»ng liªn kÕt Glic«zit
+ NhiÒu ph©n tö xenlul«z¬ liªn
kÕt víi nhau t¹o thµnh vi sîi
xenlul«z¬
+ C¸c vi sîi liªn kÕt t¹o nªn
thµnh tÕ bµo thùc vËt.
2. Chøc n¨ng cña cacbohi®rat
- Lµ nguån n¨ng lîng dù tr÷ cña tÕ bµo vµ c¬ thÓ
+ Tinh bét lµ nguén n¨ng lîng dù tr÷ trong c©y
+ Glic«zen lµ nguån n¨ng lîng dù tr÷ trong c¬ thÓ
®éng vËt vµ nÊm
- Lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn tÕ bµo vµ c¸c bé phËn
cña c¬ thÓ nh xenluloz¬
+ Kitin cÊu t¹o nªn thµnh tÕ bµo nÊm vµ bé x¬ng
ngoµi cña c«n trïng
II. Lipit
1. §Æc ®iÓm chung
- Cã tÝnh kÞ níc
- CÊu t¹o kh«ng theo nguyªn t¾c ®a ph©n
- Thµnh phÇn ho¸ häc ®a d¹ng
9
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
2. C¸c lo¹i lipit
CÊu t¹o
Chøc n¨ng
Mì
- Gåm 1 ph©n tö
Glixªrol liªn kÕt
víi3 axit bÐo (16
– 18 nguyªn tö
C)
+ Axit bÐo no:
Trong mì ®éng
vËt
+ Axit bÐo kh«ng
no: cã trong thùc
vËt vµ 1 sè loµi c¸
- Dù tr÷ n¨ng lîng
co tÕ bµo
Ph«tpholipit
- Mét ph©n tö
glixªrol liªn
kÕt víi 2 ph©n
tö axit beo vµ 1
nhãm
ph«tphat.
Ster«it
- Chøa c¸c
nguyªn tö liªn kÕt
vßng
S¾c tè vµ vitamin
- Vitamin lµ ph©n tö
h÷u c¬ nhá
- S¸c tè nh
car«ten«it
- T¹o nªn c¸c
lo¹i mµng tÕ
bµo
- CÊu t¹o mµng
sinh chÊt vµ mét
sè hoocmon.
- Tham gia vµo mäi
ho¹t ®éng cña tÕ
bµo
4. Cñng cè
(?). KÓ tªn c¸c lo¹i ®êng vµ lo¹i lipit cho biÕt vai trß cña nã?
(?). M« t¶ cÊu tróc cña ph©n tö photpholipit? MÆc dï rÊt kh¸c nhau nhng c¸c lo¹i lipit vÉn cã
®iÓm chung gièng nhau. §ã lµ ®iÓm nµo?
………………….***………………..
TiÕt 8. pr«tªin
NS:
I. Môc tiªu d¹y - häc
* KiÕn thøc
- ViÕt ®îc c«ng t høc tæng qu¸t cña axit amin
- Ph©n biÖt ®îc cÊu tróc bËc 1, 2, 3, 4 cña pr«tªin
- Gi¶i thÝch ®îc tÝnh ®a d¹ng - ®Æc thï cña pr«tªin
- Tr×nh bµy c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn cÊu tróc vµ chøc ¨ng cña pr«tªin
- Nªu ®îc c¸c chøc n¨ng cña pr«tªin
* Kü n¨ng
RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, thu nhËn kiÕn thøc míi: ph©n tÝch, so s¸nh, kh¸i qu¸t.
II. Ph¬ng tiÖn d¹y – häc
H×nh 9.1 s¸ch gi¸o khoa
M« h×nh cÊu tr óc bËc 1, bËc 2, bËc 3 vµ bËc 4 cña pr«tªin
S¬ ®å h×nh thµnh liªn kÕt peptit
PhiÕu häc tËp
Lo¹i cÊu tróc
§Æc ®iÓm
BËc 1
BËc 2
BËc3
BËc 4
III. TiÕn tr×nh d¹y – häc
1. æn ®Þnh líp
2. Bµi cò
(?). Nªu cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña c¸c lo¹i cacbohi®rat?
(?). Nªu vµ cho biÕt chøc n¨ng cña c¸c lo¹i lipit?
3. Bµi míi
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc:
Pr«tªin lµ ®¹i ph©n tö h÷u c¬ cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi sù sèng,. Pr«tein chiÕm tíi 50% khèi
lîng kh« cña hÇu hÕt c¸c lo¹i tÕ bµo. C¬ thÓ ngêi cã tíi hµng chôc ngh×n lo¹i ph©n t ö pr«tªin.
Ho¹t ®éng cña GV - HS
Gi¸o viªn treo s¬ ®å 1 axit amin
(?). H·y cho biÕt mét axit amin gåm nh÷ng
nhãm nµo?
Néi dung
I. CÊu tróc cña pr«tein
1. Axit amin - ®¬n ph©n cña pr«tªin
- Pr«tªin lµ ®¹i ph©n tö cã cÊu tróc ®a d¹ng nhÊt
theo nguyªn t¸c ®a ph©n
- §¬n ph©n lµ c¸c axit amin (cã kho¶n h¬n 20 lo¹i
axit amin)
10
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
(?). §¬n ph©n cÊu t¹o nªn pr«tªin gåm
kho¶ng bao nhiªu lo¹i? C¸c axit amin nµy
®îc ph©n biÖt nhau bëi thµnh phÇn nµo?
(?). V× sao chóng ta ph¶i ¨n nhiÒu lo¹i thøc
¨n kh¸c nhau?
- Mçi axit amin gåm 3 thÇnh phÇn
+ Nhãm amin (- NH2)
+ Nhãm cacboxyl (- COOH)
+ Gèc hy®r«cacbon (- R)
- C¸c axit amin kh¸c nhau bëi thµnh phÇn R
- C¬ thÓ ngêi vµ ®éng vËt kh«ng tù tæng hîp ®îc
mét sè axit amin mµ ph¶i lÊy tõ thøc ¨n
(?). C¸c axit amin liªn kÕt víi nhau b»ng
lo¹i liªn kÕt nµo? §îc h×nh thµnh nh thÕ
nµo?
2. CÊu tróc c¸c bËc cña pr«tein
§¸p ¸n phiÕu häc tËp
Lo¹i cÊu tróc
CÊu tróc bËc 1
CÊu tróc bËc 2
CÊu tróc bËc 3
CÊu tróc bËc 4
§Æc ®iÓm cÊu tróc
- C¸c axit amin liªn kÕt víi nhau nhê liªn kÕt peptit t¹o thµnh chuçi
polypeptit (CONH)
- Cã d¹ng m¹ch th¼ng
- CÊu tróc bËc 1 cña ph©n tö pr«tªin chÝnh lµ tr×nh tù s¾p xÕp ®Æc thï cña c¸c
axit amin trong chuçi p«lypeptit
- Mét ph©n tö pr«tªin hoµn chØnh cã thÓ chØ chøa vµi chôc axit amin nhng
còng cã ph©n tö chøa hµng ngµn axit amin
- Chuçi p«lypeptit xo¾n lß xo hoÆc gÊp nÕp nhê liªn kÕt hi®r« gi÷a c¸c nhãm
peptit gÇn nhau
- CÊu tróc bËc 2 ®îc t¹o nªn bëi c¸c liªn kÕt hi®r«
- CÊu tróc bË 2 tiÕp tôc co xo¾n t¹o nªn cÊu tróc kh«ng gian 3 chiÒu
- CÊu tróc bËc 3 phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña nhãm R trong m¹ch p«lypeptit:
T¹o thµnh c¸c liªn kÕt ®isunphua (-S-S-) hay liªn kÕt yÕu nh liªn kÕt hi®r«
- Pr«tªin cã 2 hay nhiÒu chuçi p«lipeptit kh¸c nhau phèi hîp víi nhau t¹o
phøc hîp lín h¬n
Gv. Cã nh÷ng yÕu tè nµo ¶nh hëng ®Õn cÊu
tróc cña pr«tªin? lÊy vÝ dô?
Hs.
Gv. ThÕ nµo lµ hiÖn tîng biÕn tÝnh?
3. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn cÊu tróc cña pr«tªin
- YÕu tè m«i trêng: NhÞªt ®é cao, ®é pH ph¸ huû cÊc
tróc kh«ng gian 3 chiÒu cña pr«tªin
- T¸c h¹i: Pr«tªin mÊt chøc n¨ng
11
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
Hs.
Gv. Pr«tªin cã nh÷ng chøc n¨ng g×? lÊy vÝ
dô minh ho¹?
HiÖn tîng pr«tªin bÞ biÕn ®æi cÊu tróc kh«ng gian gäi
lµ hiÖn tîng biÕn tÝnh.
II. Chøc n¨ng cña pr«tªin
- Pr«tªin cÊu tróc: cÊu tróc nªn tÕ bµo vµ c¬ thÓ
vÝ dô:
C«lagen cÊu t¹o nªn m« liªn kÕt
Karatin cÊu t¹o nªn l«ng
- Pr«tªin dù tr÷: dù tr÷ c¸c axit amin
vÝ dô:
Pr«tªin trong s÷a, trong h¹t c©y
- Pr«tªin vËn chuyÓn: vËn chuyÓn c¸c chÊt
vÝ dô:
Hªm«gl«bin, pr«tªin xuyªn mµng
- Pr«tªin b¶o vÖ: b¶o vÖ c¬ thÓ chèng bÖnh tËt
vÝ dô:
kh¸ng thÓ, interferon chèng l¹i vi khuÈn, virut x©m
nhËp vµo c¬ thÓ
- Pr«tªin thô thÓ: thu nhËn vµ tr¶ lêi th«ng tin
vÝ dô: pr«tªin trªn mµng
- pr«tªin xóc t¸c: xóc t¸c cho c¸c ph¶n øng sinh ho¸
vÝ dô: c¸c lo¹i enzim
4. cñng cè:
(?). TÝnh ®Æc thï cña pr«tªin do yÕu tè nµo qui ®Þnh?
(?). Tr×nh bµy chøc n¨ng cña pr«tªin? LÊy vÝ dô minh ho¹?
(?). C¨n cø vµo ®©u ta cã thÓ ph©n biÖt ®îc c¸c bËc cÊu tróc cña pr«tªin?
………………***………………
TiÕt 9 - 10. axit nuclªic
NS:
I. Môc tiªu day - häc
- ViÕt ®îc s¬ ®å kh¸i qu¸t cña 1 nuclª«tit
- Nªu ®îc ®iÓm kh¸c nhau gi÷a c¸c nuclª«tit
- M« t¶ ®îc cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ph©n tö AND
- Gi¶i thÝch ®îc v× sao AND võa ®a d¹ng võa ®Æc trng
II. Ph¬ng tiÖn d¹y – häc
M« h×nh AND, tranh vÏ AND
III. TiÕn tr×nh d¹y – häc
1. æn ®Þnh líp
2. Bµi cò:
(?). TÝnh ®Æc thï cña pr«tªin do yÕu tè nµo qui ®Þnh?
(?). Tr×nh bµy chøc n¨ng cña pr«tªin? LÊy vÝ dô minh ho¹?
3. Bµi míi:
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc
Ho¹t ®éng cña GV - HS
(?). Qua quan s¸t, em thÊy mçi nuclª«tit gåm
nh÷ng thµnh phÇn nµo?
(?). C¸c nuclª«tit kh¸c nhau kh¸c nhau bëi
thµnh phÇn nµo?
(?). Cã nh÷ng lo¹i baz¬ nitric nµo?
(?). Cã nh÷ng lo¹i nuclª«tit nµo cÊu t¹o nªn
AND?
Néi dung
I. cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña And
1. Nuclª«tit - §¬n ph©n cÊu t¹o cña AND
- Mçi Nuclªic gåm 3 thµnh phÇn
+ §êng pent«z¬ C5H10O4
+ Nhãm ph«tphat
+ Baz¬ nitric
- Cã 4 lo¹i baz¬ nitric: A®ªnin (A), Guanin (G),
Timin (T), Xitt«zin (X)
Tªn gäi cña nuclª«tit ®Æt theo tªn gäi cña baz¬
t¬ng øng nªn cã 4 lo¹i nuclª«tit
(?). Qua quan s¸t h·y m« t¶ cÊu tróc cña AND?
- Gåm bao nhiªu m¹ch
- Hai m¹ch cã quan hÖ nh thÕ
nµo
- ®êng kÝnh vßng xo¾n, chiÒu
12
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
cao vßng xo¾n,…
(?). Nguyªn t¾c bæ sung lµ g×? Nã ®îc thÓ hiÖn
nh thÕ nµo trong cÊu tróc cña AND?
(?). V× sao chuâi p«lynuclª«tit lu«n cã chiÒu
3’OH - 5’P?
2. CÊu tróc cña ADN
- AND tån t¹i chñ yÕu trong nh©n tÕ bµo
- AND lµ mét axit h÷u c¬ cã chøa c¸c nguyªn tè
A,H,O,N vµ P
- Ph©n tö AND gåm hai m¹ch p«lynuclª«tit
xo¾n l¹i quanh trôc, t¹o nªn xo¾n kÐp ®Òu vµ
gièng 1 thang d©y xo¾n
- Mçi m¹ch lµ mét m¹ch p«lynuclª«tit, c¸c
nuclª«tit trªn mçi m¹ch liªn kÕt víi nhau b»ng
liªn kÕt cäng ho¸ trÞ
- C¸c nuclª«tit gi÷a hai m¹ch liªn kÕt víi nhau
b»ng liªn kÕt hi®r« theo NTBS
+ NTBS: Mét baz¬ lín liªn kÕta víi mét baz¬ cã
kÝch thíc bÐ vµ ngîc l¹i
+ Theo NTBS A lu«n liªn kÕt víi T vµ ngîc l¹i;
G lu«n liªn kÕt víi X vµ ngîc l¹i
V× vËy trong ph©n tö AND A = T
G=X
- Mçi bËc thang lµ 1 cÆp baz¬ nitric, tay thang lµ
c¸c ph©n tö ®êng vµ axit ph«tphoric xÕp xen kÏ
nhau
- Kho¶ng c¸ch 2 cÆp baz¬ lµ 3.4A0
- Mét chu k× xo¾n gåm 10 cÆp nu cã chiÒu cao
34A0
Chó ý:
TÕ bµo nh©n s¬ AND cã d¹ng m¹ch vßng
TÕ bµo nh©n thùc cã d¹ng m¹ch th¼ng
3. Chøc n¨ng cña ADN
TÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña AND lµ c¬ së h×nh
thµnh tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña c¸c loµi sinh
(?). AND cã chøc n¨ng g×? ThÕ nµo lµ th«ng tin vËt
ADN mang b¶o qu¶n vµ truyÒn ®¹t th«ng tin di
di truyÒn?
truyÒn
- Th«ng tin di truyÒn lu gi÷ trong ph©n tö AND
(?). §Æc ®iÓm cÊu tróc nµo cña AND gióp
díi d¹ng tr×nh tù, sè lîng, thµnh phÇn cña c¸c
chóng thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng ®ã?
nuclª«tit
(?). Trªn cïng 1 c¬ thÓ sinh vËt pr«tªin ë c¸c bé - Tr×nh tù c¸c nu trong AND quy ®Þnh tr×nh tù
c¸c axit amin trong ph©n t ö pr«tªin
phËn cã gièng nhau kh«ng? T¹i sao?
- Th«ng tin di truyÒn trªn AND ®îc truyÒn tõ
thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c nhê sù tù nh©n ®«i
cña AND trong qu¸ tr×nh ph©n bµo
13
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
4. Cñng cè
(?). ViÕt c«ng thøc chung cña mät nuclª«tit?
(?). Nªu cÊu tróc cña AND? Gi¶i thÝch v× sao AND võa mang tÝnh ®a
d¹ng võa mang tÝnh ®Æc trng?
(?). V× sao m¹ch p«lynuclª«tit lu«n cã chiÒu 3’ – 5’?
§¸p ¸n phiÕu häc tËp mÉu 1
mARN
tARN
rARN
CÊu tróc
- mét chuçi
- mét m¹ch
Cã 1 m¹ch nhiÒu vïng
p«linuclªic, d¹ng
p«linuclªic xo¾n l¹i 1
c¸c nu liªn kÕt víi
m¹ch th¼ng
®Çu t¹o thµnh c¸c thuú nhau theo NTBS t¹o ra
- cã tr×nh tù ®Æc biÖt
- cã 3 thuú, 1 thuú
c¸c vïng xo¾n côc bé
®Ó rib«xoom nhËn biÕt mang bé ba ®èi m·
chiÒu cña th«ng tin di - §Çu ®èi diÖn lµ vÞ trÝ
truyÒn trªn mARN
g¾n kÕt axit amin
Chøc n¨ng
TruyÒn th«n tin di
VËn chuyÓn c¸c axit
Tham gia cÊu t¹o nªn
truyÒn
amin tíi rib«x«m thùc rib«x«m
hiÖn gi¶I m·
4. Cñng cè
LËp b¶ng so s¸nh AND vµ ARN vÒ cÊu tr óc vµ chøc n¨ng
NS:
TiÕt11: thùc hµnh: thÝ nghiÖm nhËn biÕt mét sè thµnh
phÇn ho¸ häc cña tª bµo.
Ch¬ng II
CÊu tróc cña tÕ bµo
TiÕt 12. TÕ bµo nh©n s¬
I. Môc tiªu
* KiÕn thøc
- Nªu ®îc c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña tÕ bµo nh©n s¬
- Gi¶i thÝch ®îc tÕ bµo nh©n s¬ cã kÝch thíc nhá sÏ cã nh÷ng lîi Ých
g×?
14
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
- Tr×nh bµy ®îc cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña c¸c bé phËn cÊu t¹o nªn tÕ bµo nh©n s¬
* KÜ n¨ng
RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh h×nh nhËn biÕt kiÕn thøc
Ph©n tÝch, so s¸nh, kh¸i qu¸t
II. Ph¬ng tiÖn d¹y – häc
H×nh 7.1 phãng to
H×nh 7.2 p¬hãng to
(tèt nhÊt lµ sö dông m¸y chiÕu)
III. TiÕn tr×nh d¹y – häc
1. æn ®Þnh líp
2. bµi cò
Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau gi÷a AND víi ARN vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng?
3. Bµi míi
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc
Träng t©m phÇn 1:
- CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña c¸c bé phËn cÊu t¹o nªn tÕ bµo nh©n s¬
- Lîi thÕ vÒ kÝch thíc cña tÕ bµo nh©n s¬
Ho¹t ®éng cña GV - HS
Néi dung
I. §Æc ®iÓm chung cña tÕ bµo nh©n s¬
- Cha cã nh©n hoµn chØnh
- TÕ bµo chÊt kh«ng cã hÖ thèng néi mµng,
kh«ng cã c¸c bµo quan cã mµng läc
- KÝch thíc tÕ bµo rÊt nhá (1/10 kÝch thíc tÕ bµo
nh©n thùc)
Do kÝch thíc tÕ bµo nhá nªn:
- Tû lÖ S/V lín tèc ®é trao dæi
chÊt víi m«i trêng nhanh
- TÕ bµo sinh trëng nhanh
- Kh¶ n¨ng ph©n chia nhanh,
sè lîng tÕ bµo t¨ng nhanh
Gi¸o viªn cho quan s¸t tranh tÕ bµo nh©n s¬ vµ
tÕ bµo nh©n thùc
(?) TÕ bµo nh©n s¬ cã ®Æc ®iÓm g× vÒ cÊu t¹o?
Gîi ý:
LÊy 1cñ khoai gät vá c¾t thµnh ¸c khèi lËp ph¬ng sau ng©m vµo dung dich ièt råi vít ra
TiÕp tôc c¾t khèi khoai lang thµnh 4 ph©n b»ng
nhau cho häc sinh quan s¸t diÖn tÝch khoai bÞ
nhuém mµu
(?) Cïng diÖn tÝch khoai lang diÖn tÝch nhuém
mµu sÏ nh thÕ nµo?
(khèi nhá diÖn tÝch tiÕp xóc víi dung dÞch
nhuém mµu nhiÒu h¬n)
II. CÊu t¹o tÕ bµo nh©n s¬
(?) Mét kil«gam khoai t©y to vµ mét kil«gam
khoai t©y nhá th× lo¹i cñ nµo gät ra cho nhiÒu vá
h¬n?
(?) TÕ bµo nh©n s¬ cã kÝch thíc nhá ®em l¹i u
thÕ g×?
TÕ bµo nh©n s¬ gåm
- Mµng sinh chÊt
- TÕ bµo chÊt
- Vïng nh©n
- Ngoµi ra cßn cã: thµnh tÕ
bµo, vá nhÇy, l«ng vµ roi
CÊu t¹o tÕ bµo ®éng vËt
1. Thµnh tÕ bµo, mµng sinh chÊt, l«ng vµ roi
(?) Quan s¸t cÊu t¹o tÕ bµo nh©n chuÈn vµ tÕ bµo a. Thµnh tÕ bµo
nh©n s¬, cho biÕt tÕ bµo nh©n s¬ cÊu t¹o gåm
- Thµnh phÇn ho¸ häc cÊu t¹o nªn thµnh tÕ bµo
nh÷ng thµnh phÇn nµo?
15
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
(?) Thµnh tÕ bµo cã cÊu t¹o nh thÕ nµo?
Gi¸o viªn gi¶i thÝch thªm vÒ vi khuÈn G+ vµ Gb»ng b¶ng díi
(?) ViÖc ph©n lo¹i vi khuÈn Gram ©m vµ Gram
d¬ng cã ý nghÜa g×?
(?) Mµng sinh chÊt cã cÊu t¹o nh thÕ nµo, cã
chøc n¨ng g×?
(?) L«ng vµ roi cã chøc n¨ng g×?
(?) TÕ bµo chÊt cña tÕ bµo nh©n s¬ cã g× ®Æc
biÖt?
(?) T¹i sao l¹i gäi lµ vïng nh©n?
(?) Vïng nh©n cã ®Æc ®iÓm g×?
(?) T¹i sao l¹i gäi lµ tÕ bµo nh©n s¬? Vïng nh©n
cã chøc n¨ng g×?
lµ pepti®«glycan
- Vai trß quy ®Þnh h×nh d¹ng cña tÕ bµo
- Dùa vµo thµnh tÕ bµo vi khuÈn ®îc chia lµm
hai lo¹i
* vi khuÈn Gram d¬ng cã mµu tÝm khi nhuém
mµu
* vi khuÈn Gram ©m cã mµu ®á khi nhuém mµu
b. Mµng sinh chÊt
- CÊu t¹o tõ ph«tpholipit 2 líp vµ pr«tªin
- Chøc n¨ng trao ®æi chÊt vµ b¶o vÖ
c. L«ng vµ roi
- Roi (tiªn mao): cÊu t¹o lµ pr«tªin cã tÝnh
kh¸ng nguyªn, gióp vikhuÈn di chuyÓn
- L«ng: gióp vi khuÈn b¸m chÆt trªn bÒ mÆt tÕ
bµo
2. TÕ bµo chÊt
- N»m gi÷a mµng sinh chÊt vµ vïng nh©n
- Gåm hai thµnh phÇn
* Bµo t¬ng:
+ kh«ng cã hÖ thèng néi mµng
+ C¸c bµo quan kh«ng cã mµng bäc
+ cã c¸c h¹t chÊt dù tr÷
* Rib«x«m:
+ kh«ng cã mµng
+ kÝch thíc nhá
+ chøc n¨ng tæng hîp pr«tªin
3. Vïng nh©n
- Kh«ng cã mµng nh©n bao bäc
- ChØ chøa 1 ph©n tö AND d¹ng vßng
- Mét sè vi khuÈn cã thªm AND d¹ng vßng nhá
kh¸c lµ plasmit
Ph©n tö AND vµ plasmit hÝnh lµ vËt chÊt di
truyÒn cña vi khuÈn
4. Cñng cè
TÕ bµo nh©n s¬ cã cÊu t¹o nh thÕ nµo?
TÕ bµo nh©n s¬ cã kÝch thíc nhá ®iÒu nµy cã lîi g× cho b¶n th©n nã? Vµ ®îc con ngêi øng dông
vµo thùc tiÔn nh thÕ nµo?
KiÕn thøc bæ sung:
Ph¬ng ph¸p nhuém Gram do Hans Christian Gram (1853-1938) ph¸t minh n¨m 1884
- Cè ®Þnh tiªu b¶n vi khuÈn b»ng ngän löa ®Ìn cån
- Nhuém thuèc ®Çu b»ng dung dÞch tÝm tinh thÓ kho¶ng 1 phót
- Röa b»ng níc
- Nhuém tiÕp b»ng dung dÞch ièt kho¶ng 1 phót
- Röa b»ng níc
- Phñ lªn vÕt b«i dung dÞch etanol 95%: axeton (1:1) trong 1 phót
- Röa b»ng níc
- Nhuém tiÕp b»ng thuèc nhuém mµu ®á trong 30 – 60 gi©y
- Röa qua níc s©y kh« råi soi kÝnh
Nhãm Gram d¬ng cã ®Æc tÝnh kh«ng bÞ dung m«i h÷u c¬ etanol, axeton tÈy phøc chÊt mµu gi÷a tÝm kÕt
tinh vµ ièt. KÕt qu¶ lµ mµu tÝm
Nhãm Gram ©m bÞ dung m«i h÷u c¬ tÈy mµu thuèc nhuém ®Çu do ®ã sÏ b¾t mµu víi thuèc nhuém bæ
sung. Do ®ã cã mµu cña thuèc nhuém bæ sung
§iÓm kh¸c biÖt gi÷a hai nhãm vi khuÈn nµy
Thµnh phÇn
Tû lÖ % ®èi víi khèi lîng kh« cña thµnh tÕ bµo vi khuÈn
Gram d¬ng
Gram ©m
Pepti®«gycan
30 – 90
50 – 20
Axit teicoic
Cao
0
Lip«it
HÇu nh kh«ng cã
20
Pr«tªin
Kh«ng cã hoÆc Ýt
cao
Trong qu¸ tr×nh nhuém mµu: tÕ bµo tríc hÕt ®îc xö lÝ víi tÝm tinh thÓ råi ièt. KÕt qu¶ t¹o thµnh
phøc chÊt tÝm tinh thÓ – ièt bªn trong tÕ bµo. Khi G- bÞ tÈy cån lipit cña líp mµng ngoµi bÞ hoµ tan
lµm t¨ng tÝnh thÊm cña mµng dÉn ®Õn sù röa tr«i phøc chÊt tÝm tinh thÓ – ièt vµ lµm cho vi khuÈn mÊt
mµu. Khi nhuén bæ sung chóng sÏ b¾t mµu víi thuèc nhuém nµy. ë vi khuÈn Gramd¬ng cån lµm c¸c lç
trong PG co l¹i do ®ã phøc chÊt tÝm tinh thÓ – ièt bÞ gi÷ l¹i trong ®ã.
16
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
NS:
……………***……………
Tieát 12: Thöïc haønh: THÍ NGHIEÄM NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ
THAØNH PHAÀN HOÙA HOÏC CUÛA TEÁ BAØO.
I. Muïc tieâu:
1. Kieán thöùc: - HS töï xaùc ñònh ñöôïc moät soá thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa teá baøo nhö: protein,
lipit, K,
S, P.. vaø moät soá loaïi ñöôøng coù trong teá baøo.
- Bieát caùch laøm moät soá thí nghieäm ñôn giaûn.
2. Kyõ naêng: Reøn luyeän kyõ naêng thöïc haønh – thao taùc thí nghieäm.
3. Thaùi ñoä: Reøn tính caån thaän trong thöïc haønh, ñaûm baûo coâng taùc an toaøn trong phoøng TN.
II. Phöông tieän daïy hoïc caàn thieát:
Nguyeân lieäu vaø duïng cuï chuaån bò nhö trong sgk.
III. Tieán trình baøi giaûng:
A. Höôùng daãn baøi môùi: chia lôùp laøm nhieàu nhoùm, moãi nhoùm laøm moät thí nghieäm, baùo caùo
keát
quaû thoâng qua baûng töôøng trình.
B. Noäi dung tieán haønh:
1. Xaùc ñònh caùc hôïp chaát höõu cô trong moâ thöïc vaät vaø ñoäng vaät :
a. Phaân bieät ñöôøng ñôn (glucozô) vaø ñöôøng ñoâi (saccaroâzô):
* Thí nghieäm 1: Khi ñun dung dòch ñöôøng glucozô (hoaëc 5ml söõa) vôùi vaøi gioït pheâlinh -> coù
keát tuûa maøu ñoû gaïch: laø do ñöôøng glucozô coù phaûn öùng vôùi thuoác thöû taïo keo keát tuûa maøu ñoû gaïch.
* Thí nghieäm 2: Cho thuoác thöû pheâlinh vaøo dung dòch ñöôøng mía (saccarozô) roài ñun soâi ->
khoâng taïo keát tuûa vì saccarozô khoâng coù tính khöû neân khoâng coù phaûn öùng .
b. Nhaän bieát lipit:
Nhoû vaøi gioït daàu aên leân tôø giaáy traéng soá1; nhoû vaøi gioït nöôùc ñöôøng leân tôø giaáy traéng soá 2. Sau
ñoù so saùnh veát loang ôû 2 tôø giaáy -> giaûi thích.
c. Nhaän bieát protein:
Laáy loøng traéng moät quaû tröùng + 0,5 lít nöôùc + 3 ml NaOH: quaáy ñeàu. Laáy 10ml dung dòch naøy
cho vaøo oáng nghieäm, nhoû vaøi gioït dung dòch CuSO4, roài laéc oáng nghieä-> coù maøu xanh tím ñaëc
tröng.
C. Xaùc ñinh söï coù maët moät soá nguyeân toá khoaùng trong teá baøo : Chuaån bò vaø tieán haønh nhö sgk.
Keát quaû cuûa 5 oáng nghieäm vôùi 5 loaïi thuoác thöû:
Thuoác thöû
1. Baïc nitrat
1. Bari clorua
Hieän töôïng xaûy ra
Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa maøu traéng,
chuyeån maøu ñen luùc ñeå ngoaøi saùng moät thôøi
gian ngaén.
Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa maøu traéng.
3. Amoân –
magieâ
Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa maøu traéng.
4. Axit picric
Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa hình kim maøu
vaøng.
Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa maøu traéng.
5. Oâxalat amoân
17
Nhaän xeùt – keát luaän.
Trong moâ coù anion Cl- neân ñaõ
keát hôïp vôùi Ag+ taïo AgCl.
2
Trong moâ coù anion SO4 neân
ñaõ keát hôïp vôùi Ba2+ taïo BaSO4.
3
Trong moâ coù PO4 neân ñaõ taïo
keát tuûa maøu traéng photpho keùp
amoân – magieâ NH4MgPO4
Trong moâ coù ion K+ .
Trong moâ coù Ca2+ .
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
C. Höôùng daãn veà nhaø: Moâ taû ñöôïc caáu taïo cuûa teá baøo nhaân sô.
……………………..***………………….
Ngaøy soaïn :
Tieát 14+15+16+17:
TEÁ BAØO NHAÂN THÖÏC.
Ngaøy daïy :
I. Muïc tieâu:
1. Kieán thöùc: - So saùnh TB ñoäng vaät vôùi TB thöïc vaät.
- Moâ taû ñöôïc caáu truùc vaø chöùc naêng cuûa nhaân TB, riboxom.
- Sô löôïc veà caáu truùc, chöùc naêng cuûa khung xöông TB vaø trung theå.
- Moâ taû caáu truùc vaø chöùc naêng cuûa ti theå, luïc laïp.
- Giaûi thích ñöôïc caáu truùc heä thoáng maøng trong TB phuø hôïp vôùi chöùc naêng cuûa
noù
vaø giöõa caùc heä thoáng maøng luoân coù mqh vôùi nhau.
- Moâ taû ñöôïc caáu truùc vaø chöùc naêng löôùi noäi chaát, boä maùy goângi, lizoâxom,
khoâng
baøo, maøng TB vaø thaønh TB.
2. Kyõ naêng: Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích hình veõ, tö duy so saùnh – phaân tích – toång hôïp,
hoaït
ñoäng ñoäc laäp cuûa HS.
3. Thaùi ñoä: Thaáy roõ tính thoáng nhaát giöõa caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa töøng baøo quan.
II. Tieán trình
A. Baøi cuõ: (?) Trình baøy caáu truùc vaø chöùc naêng caùc baøo quan TB nhaân sô.
B. Baøi môùi: TB nhaân thöïc goàm nhöõng baøo quan naøo? Chuùng coù caáu truùc vaø chöùc naêng ra sao?
Giöõa TBÑV vaø TBTV coù gì gioáng vaø khaùc nhau? Taïi sao?
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV & HS
NOÄI DUNG
GV giôùi thieäu H14.1, ñaët caâu hoûi; HS quan saùt, A. Ñaëc ñieåm chung cuûa teá baøo nhaân thöïc:
thaûo luaän vaø traû lôøi caâu hoûi.
* TB ñoäng vaät:
+ Khoâng coù thaønh TB.
(?) Cho bieát ñieåm gioáng vaø khaùc nhau giöõa
+ Khoâng coù luïc laïp.
TBÑV & TBTV? Giaûi thích roõ söï khaùc nhau cuûa
+ Khoâng coù khoâng baøo (hay coù raát nhoû).
noù?
+ Coù trung theå.
(* GV keõ khung vaø so saùnh ñaëc ñieåm khaùc * TB thöïc vaät:
nhau)
+ Coù thaønh xenluloâzô.
+ Coù luïc laïp.
+ Coù khoâng baøo lôùn.
+ Khoâng coù trung theå.
B. Caáu truùc teá baøo nhaân thöïc:
I. Nhaân teá baøo:
* Moãi baøo quan coù caáu truùc vaø chöùc naêng nhö 1. Caáu truùc:
theá naøo?
Nhaân TB coù hình baàu duïc hay hình caàu,
GV giôùi thieäu H14.2, cho HS ñoïc thoâng tin sgk, ñöôøng kính 5μm.
roài ñaët caâu hoûi; HS laøm vieäc ñoäc laäp, quan saùt
a. Maøng nhaân:
hình aûnh vaø traû lôøi caâu hoûi.
- Maøng nhaân goàm 2 lôùp maøng ngoaøi vaø maøng
18
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
(* TB hoàng caàu ôû ngöôøi khoâng coù nhaân)
(?) Maøng nhaân coù caáu taïo nhö theá naøo?
(?) Taïi sao maøng nhaân phaûi laø maøng keùp khoâng
laø maøng ñôn? Loã maøng coù chöùc naêng gì? Loã
maøng kin hay hôû?
(* bòt kín bôûi caùc phaân töû proâtein, caùc proâtein ñi
vaøo nhaân, caùc ARN ñi töø nhaân ra TBC)
(?) Chaát nhieãm saéc ñöôïc caáu taïo nhö theá naøo?
(* GV giaûi thích sô löôïc ñaëc ñieåm ñaëc tröng cuûa
NST ôû moãi loaøi)
(?) NST ôû teá baøo nhaân sô khaùc teá baøo nhaân thöïc
ôû ñieåm naøo?
(* TB nhaân sô coù 1NST, ADN traàn daïng voøng,
khoâng lieân keát histon; TB nhaân thöïc coù nhieàu
NST, ADN caáu truùc xoaén, phaân nhieàu ñoaïn lieân
keát histon)
(?) Nhaân con ñöôïc hình thaønh theá naøo?
(* Proâtein nhaân con toång hôïp trong TBC -> vaøo
trong nhaân + rARN taïo thaønh caùc tieåu ñôn vò)
trong, moãi maøng daøy 6 – 9 nm.
- Treân beà maët maøng nhaân coù raát nhieàu loã
maøng (loã nhaân) ñöôïc gaén vôùi caùc phaân töû
proâtein.
b. Chaát nhieãm saéc:
- Chaát nhieãm saéc chöùc ADN.
- Caùc sôïi chaát nhieãm saéc xoaén -> nhieãm saéc
theå.
- Moãi loaøi coù thaønh phaàn, soá löôïng, caáu truùc
NST ñaëc tröng.
c. Nhaân con: coøn goïi laø haïch nhaân, goàm
proâtein vaø rARN.
* GV giôùi thieäu thí nghieäm eách con sinh ra töø 2. Chöùc naêng:
TB ñöôïc caáy nhaân.
Nhaân TB laø nôi löu tröõ thoâng tin di truyeàn
(?) Keát quaû thí nghieäm chöùng minh nhaân coù vai ñònh höôùng söï phaùt trieån cuûa TB vaø cô theå.
troø gì?
GV cho HS ñoïc thoâng tin trong sgk, roài ñaët caâu II. Riboâxom:
hoûi; HS quan saùt hình aûnh vaø traû lôøi caâu hoûi.
1. Caáu truùc:
(?) H14.3 moãi riboâxom coù caáu taïo töø nhöõng ñôn
Moãi riboâxom ñöôïc caáu truùc töø hai haït: haït lôùn
vò naøo vaø lieân keát nhö theá naøo?
vaø haït beù, chuùng lieân keát vôùi nhau nhôø caùc phaân
töû proâtein cuûa hai haït (ñöôïc caáu taïo töø proâtein
vaø rARN)
Riboâxom khoâng coù maøng bao boïc.
(?) Riboâxom coù chöùc naêng gì?
2. Chöùc naêng:
Riboâxom laø nôi toång hôïp proâtein cho teá baøo.
GV giôùi thieäu H14.4, ñaët caâu hoûi; HS quan saùt, III. Khung xöông teá baøo:
ñoïc thoâng tin sgk vaø traû lôøi caâu hoûi.
1. Caáu truùc:
(?) Khung xöông naâng ñôõ TB goàm nhöõng thaønh
Goàm coù vi oáng, vi sôïi vaø sôïi trung gian.
phaàn naøo?
- Vi oáng: laø oáng roãng, hình truï daøi coù ñöôøng
kính khoaûng 25nm.
- Vi sôïi: laø sôïi proâtein daøi, raát maûnh coù ñöôøng
kính khoaûng 7 nm goïi laø sôïi actin.
- Sôïi trung gian: goàm moät heä thoáng caùc sôïi
proâtein beàn, coù ñöôøng kính khoaûng 10nm, naèm
trung gian giöõa sôïi actin vaø vi oáng.
(?) Coù chöùc naêng gì?
2. Chöùc naêng:
(* Trong cô theå ngöôøi TB baïch caàu coù khaû naêng
Laøm giaù ñôõ vaø taïo hình daïng cho teá baøo.
thay ñoåi hình daïng maø vaãn hoaït ñoäng bình
19
Gi¸o ¸n: sinh häc 10 n©ng cao - Trêng Vâ ThÞ S¸u
IV. Trung theå:
1. Caáu taïo:
Trung theå goàm 2 trung töû xeáp vuoâng goác vôùi
nhau, daïng hình truï, roãng, daøi.
2. Chöùc naêng: hình thaønh thoi voâ saéc trong quaù
trình phaân chia TB.
V. Ti theå:
1. Caáu truùc:
- Ti theå coù daïng hình caàu, coù caáu truùc maøng
keùp, giöõa maøng ngoaøi vaø maøng trong goïi laø
xoang ngoaøi, laø kho chöùa caùc ion H+.
+ Maøng ngoaøi nhaün, taïo töø löôùi noäi chaát trôn.
+ Maøng trong gaáp neáp, taïo nhieàu maøo (crista),
coù chaát neàn (matrix) chöùa caùc enzim truyeàn ñieän
töû .
- Ti theå chöùa ADN daïng voøng, ARN, riboâxom.
(?) Ti theå coù chöùc naêng gì?
2. Chöùc naêng:
- Enzim truyeàn ñieän töû coù vai troø bieán ñoåi NL
(* Ti theå taïo ra baèng caùch nhaân ñoâi nhöõng ti theå döï tröõ -> naêng löôïng ATP cung caáp cho teá baøo.
ñaõ toàn taïi tröôùc ñoù)
- Toång hôïp prrotein caàn thieát.
thöôøng)
GV ñaët caâu hoûi, cung caáp thoâng tin; HS traû lôøi
caâu hoûi.
(?) Trung theå coù caáu taïo vaø chöùc naêng nhö theá
naøo?
(* Trung theå chæ coù ôû TBÑV goàm 2 trung töû,
sinh ra nhöõng vi oáng taïo khung)
GV cho HS ñoïc thoâng tin trong sgk, ñaët caâu hoûi;
HS quan saùt hình, thaûo luaän vaø traû lôøi caâu hoûi.
(?) Quan saùt H15.1 haõy moâ taû caáu truùc ti theå?
(?) So saùnh dieän tích beà maët giöõa maøng ngoaøi vaø
maøng trong? YÙ nghóa caáu truùc raêng löôïc trong
vieäc chuyeån hoùa vaät chaát?
GV cho HS ñoïc thoâng tin trong sgk, ñaët caâu hoûi; VI. Luïc laïp:
HS quan saùt hình vaø traû lôøi caâu hoûi.
1. Caáu truùc:
(?) H15.2 moâ taû caáu truùc sieâu hieån vi cuûa luïc
Luïc laïp coù hình baàu duïc, bao boïc bôûi lôùp
laïp?
maøng keùp.
Beân trong:
+ coù khoái cô chaát stroma.
+ caùc haït grana ñöôïc taïo thaønh töø caùc tuùi maøng
tilacoâit, giöõa caùc haït grana noái vôùi nhau laø phieán
maøng lamella.
+ treân maøng tilacoâit coù saéc toá chaát dieäp luïc vaø
enzim.
(?) Dieäp luïc coù chöùc naêng gì?
2. Chöùc naêng:
+ Saéc toá dieäp luïc haáp thu naêng löôïng ASMT
thöïc hieän quaù trình quang hôïp -> taïo ATP.
+ Caùc enzim toång hôïp cacbohiñrat trong pha toái
(* Luïc laïp coù khaû naêng töï nhaân ñoâi taïo ra nhieàu cuûa quang hôïp.
luïc laïp môùi)
GV yeâu caàu HS xem H16.1 xaùc ñònh vò trí vaø VII. Löôùi noäi chaát:
caùc loaïi löôùi noäi chaát.
Laø heä thoáng caùc xoang deïp vaø oáng thoâng vôùi
(?) Löôùi noäi chaát coù caáu truùc vaø chöùc naêng nhö nhau. Goàm löôùi noäi chaát haït vaø löôùi noäi chaát
theá naøo?
trôn.
- Löôùi noäi chaát haït: coù nhieàu riboâxom gaén vaøo,
(?) Ngöôøi, TB naøo LNC haït phaùt trieån, TB naøo toång hôïp proâtein ñeå ñöa ra ngoaøi TB vaø caáu taïo
LNC trôn phaùt trieån?
neân maøng TB.
(* Toång hôïp lipit: TB tinh hoaøn.
- Löôùi noäi chaát trôn: coù nhieàu enzim, toång hôïp
20
- Xem thêm -
.DOC 
52 
204 
134 
