Đọc văn:
ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ (Ernest Hemingway)
1-Kiến thức
Thấy được vẻ đẹp của con người trong hành trình theo đuổi một ước mơ giản dị nhưng rất lớn lao của
đời mình.
Từ hai hình tượng nhân vật chính mang ý nghĩa biểu tượng và những chi tiết giản dị , chân thực của
cuộc săn bắt cá, tìm ra một (hoặc vài )lớp nghĩa hàm ẩn trong đoạn trích...
.2-Kĩ năng: Đọc hiểu và phân tích một tác phẩm văn xuôi giàu nghĩa hàm ẩn,chống lối viết hoa mĩ mà
rỗng tuyếch.
3-Thái độ: Thấu hiểu: vẻ đẹp của ước mơ và hành trình gian khổ của con người để biến ước mơ thành hiện
thực.
B-PHƯƠNG TIỆN VÀ PHƯƠNG PHÁP:
1.Phương tiện: SGK, SGV,Giáo án.
2-Phương pháp:
Phần Tiễu dẫn: thuyết trình kết hợp sách GK.
Phần Văn bản: Thuyết trình kết hợp phát vấn đàm thoại.
1-Công việc chính
Giáo viên: SGK, SGV,GA,tài liệu, công cụ.
Học sinh: Học bài cũ , chuẩn bị bài mới.
2-Nội dung tích hợp: Lí luận về thể loại truyện ngắn, bài nghi luận về một tác phẩm văn xuôi, kiến thức
về tác giả Ernest Hemingway (1899-1961), các tác phẩm: Giã từ vũ khí, Chuông nguyện hồn ai…
D- Tiến trình:
1- Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số
2- Kiểm tra bài cũ
3-Giới thiệu bài mới
Hoạt động của giáo viên
và học sinh
Tìm hiểu phần tiểu
dẫn: Em hãy cho
biết
những nét
chính về cuộc đời
và sự nghiệp văn
chương của tác giả
Hemingway ?
Em hãy cho biết
cuộc đời
đã ảnh
hưởng
đến
sự
nghiệp văn chương
của
tác
giả
Hemingway như thế
nào?
Hãy nêu hoàn cảnh
ra đời của tác phẩm.
Giáo viên gọi 3
học sinh đọc văn
bản (chỉ đọc đoạn
chính), Giáo viên
đọc và hướng dẫn
Nội dung cần đạt
I –Tìm hiểu chung:
1- Tác giả :
a.Cuộc đời: Ernest Hemingway (1899-!961) sinh tại bang Ilinoi trong
một gia đình trí thức. Sau khi tốt nghiệp trung học ,ông đi làm phóng
viên. Năm 19 tuổi, ông tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất ở chiến
trường Italia sau đó bị thương và trở về Hoa Kì. Ông thất vọng về xã hội
đương thời, tự nhận mình thuộc thế hệ mất mát, không hoà nhập vào
cuộc sống đương thời và đi tìm bình yên trong men rượu và tình yêu,
Hemingway sang Pháp, vừa làm báo vừa bắt đầu sáng tác. Năm 1926,
ông cho ra đời tiểu thuyết Mặt trời vẫn mọc và thật sự nổi tiếng trên văn
đàn.
b-Sự nghiệp sáng tác:
Hemingway là nhà văn Mĩ đã để lại dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi hiện
đại phương Tây và góp phần đổi mới lôí viết truyện, tiểu thuyết của
nhiều thế hệ nhà văn trên thế giới nói chung với lối viết kiệm lời ,kiệm
cảm xúc,… Ông đề ra nguyên lí sáng tác: coi tác phẩm nghệ thuật như
một tảng băng trôi, người đọc tự khám phá phần chìm để thấy được ý
nghĩa và giá trị của tác phẩm. Hemingway dù viết về đề tài gì, châu phi
hay châu Mĩ ,ông đều nhằm mục đích “viết một áng văn xuối đơn giản
và trung thực về con người”
Tác phẩm: Ông để lại một số lượng tác phẩm khá đồ sộ gổm truyện
ngắn,tiểu thuyết, thơ ,hồi kí,ghi chép… Nổi tiếng nhất là các tác phẩm:
Giã từ vũ khí, Chuông nguyện hồn ai, Ông già và biển cả…
Hemingway được nhận giải thưởng Pu-lit-dơ (1953) và giải No-ben
văn học năm 1954.
2- Tác phẩm:
a-Hoàn cảnh ra đời :
Năm 1952, sau gần 10 năm sống ở Cu-ba, Hemingway cho
ra đời tác phẩm Ông già và biển cả .Bối cảnh của tác phẩm là ngôi làng
chài yên ả bên cảng La-ha-ba-na. Một thuỷ thủ trên con tàu của ông
được xem là nguyên mẫu của Xan-ti-a-go. Trước khi được in thành
sách, truyện đã được đăng trên tạp chí Đời sống.
b-Tóm tắt tác phẩm:
Truyện kể lại ba ngày hai đêm ra khơi đánh cá của ông lão
Xantiagô.Một con cá kiếm lớn đã cắn câu và lôi thuyền ông lão ra biển
khơi xa. Chỉ một mình ông lão trong khung cảnh mênh mông trời biển,
ông chuyện trò với mây nước, chim cá, ghì chặt sợi dây câu,đuôỉ theo
con cá lớn và chiến thắng được nó. Rồi ông lại phải chiến đấu với đàn
cá mập xông vào xâu xé con cá kiếm. Rốt cục, ông vào bờ đau đớn mệt
mỏi rã rời còn con cá kiếm chỉ còn là một bộ xương to tướng và trơ trụi.
c-Giá tri tác phẩm:
Thời gian ,nhân vật dường như thu hẹp đến mức cực hạn ,nhưng câu
chuyện cực kì đơn giản ấy lại gợi nhiều tầng ý nghĩa cho người đọc:
một cuộc tìm kiếm con cá lớn nhất, đẹp nhất đời; hành trình nhọc nhằn
cho các em tóm tắt.
Dựa vào sách giáo
khoa, hãy nêu sơ
lược những nét
chính về nôi dung
và nghệ thuật của
tác phẩm..
Hãy xác định vị trí
đoạn trích
Câu hỏi 1 (Sách
giáo khoa): Hình
ảnh những vòng
lượn của con cá
kiếm được nhắc đi
nhắc lại trong đoạn
văn gợi lên những
đặc điểm gì về cuộc
đấu giữa ông lão và
con cá kiếm (đặc
điểm, phong độ, tư
thế…)?
Câu hỏi 2 (Sách
giáo khoa) Cảm
nhận về con cá kiếm
tập trung vào những
giác quan nào của
ông lão? Chứng
minh rằng những
giác quan này gợi
một sự tiếp nhận từ
và dũng cảm của người lao động trong một xã hội vô hình; thể nghiệm
thành công và thất bại của người nghệ sĩ đơn độc khi theo đuổi ước mơ
sáng tạo rồi trình bày nó ra trước mắt người đời; mối liên hệ giữa con
người với thiên nhiên…Tác phẩm được viết theo nguyên lí coi tác phẩm
nghệ thuật như một “tảng băng trôi”.
d-Vị trí đoạn trích: Ở gần cuối truyện, kể lại việc ông lão Xantiagô
đuôỉ theo và bắt được con cá kiếm.Lúc này ông lão và con cá đều gần
kiệt sức sau hai ngày đêm đuổi bắt trên biển khơi.
II – Đọc -hiểu đoạn trích:
1-Tìm hiểu nội dung (theo câu hỏi SGK):
-Câu 1: Hình ảnh những vòng lượn của con cá kiếm được nhắc đi nhắc
lại trong đoạn văn gợi lên những cố gắng cuối cùng nhưng hết sức
mãnh liệt của con cá để thoát khỏi sự níu kéo bủa vây của người ngư
phủ. Nó cũng dũng cảm kiên cường không kém đối thủ của mình.
Những vòng lượn cũng gợi lên hình ảnh một ngư phủ lành nghề vì
Xantiagô chưa thể nhìn thấy con cá mà đã có thể đoán biết nó qua
bằng nỗi đau đớn ở hai bàn tay (xúc giác) và con mắt từng trải (thị giác)
khi nhìn những vòng lượn của con cá và níu giữ nó.
Câu 2: Cảm nhận về con cá kiếm tập trung vào những cảm nhận về thị
giác và xúc giác của ông lão. Những giác quan này gợi một sự cảm
nhận từ xa đến gần , từ bộ phận đến toàn thể, ngày càng mãnh liệt và
trực tiếp hơn. Ông lão thoạt tiên chỉ nhìn thấy từng bộ phận (cái đuôi ,
thân hình, cánh vi, bộ vây …) của con cá rồi mới thấy toàn bộ con cá
với tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp và sức lực của nó.Đường lượn của con cá
cũng từ xa cho đến gần , mõm nó gần chạm vào mạn thuyền và đôi bàn
tay của ông lão ngày càng đau đớn hơn khi phải ghì sợi dây câu kéo nó.
-Câu 3: Sự cảm nhận của ông lão đối với con cá kiếm không chỉ dừng
lại ở mức độ của một người đi săn đối với con mồi của mình mà còn cao
hơn nữa là sự cảm thông bộc lộ ở những lời đối thoại của ông lão với
con cá. Những lời lẽ và ý nghĩ này đã biến con cá thành một nhân vật có
linh hồn.
- Những lời đối thoại cho ta thấy mối quan hệ giữa con cá và ông
lão là quan hệ giữa người đi câu với con cá câu được; quan hệ giữa hai
kì phùng địch thủ ngang hàng ,cân sức cân tài, cả hai đều phải nỗ lực
hết mình; và còn là quan hệ giữa con người với thiên nhiên…Trong
quan hệ với con người, thiên nhiên vừa là bạn, vừa là đối thủ…
Câu 4:
Hình ảnh con cá kiếm trước khi ông lão chiếm được nó thật là đẹp. Vẻ
đẹp của nó được miêu tả trực tiếp từ xa cho đến gần, từ cảm nhận trực
tiếp đến cảm nhận gián tiếp. Nó bình tĩnh, cao thượng, hùng dũng,
duyên dáng…trong mắt ông lão. Sự xuất hiện lần cuối cùng của nó thật
ấn tượng: Tung mình lên không trung khi đã mang cái trong mình cái
chết... Nó là biểu tượng cho vẻ đẹp của thiên nhiên, là biểu tượng cho
vẻ đẹp của ước mơ khát vọng kì vọng của con người. Nhưng khi ông
lão chiếm được nó thì da cá chuyển từ màu tía ánh bạc sang màu trắng
bạc, và nó nắm ườn mình trên biển… Phải chăng đó chính là sự chuyển
xa đến gần, từ bộ biến từ hình ảnh ước mơ sang hiện thực - nó không còn xa vời khó nắm
phận đến toàn thể?
bắt và chính vì thế mà không còn đẹp đẽ, huy hoàng như trước.
Tóm lại: Qua đoạn trích ta thấy:
Câu hỏi 3 (Sách -Hình ảnh con cá kiếm đẹp đẽ ,to lớn , mạnh mẽ ,khôn ngoan, cao
giáo khoa): Hãy thượng…biểu tượng cho vẻ đẹp của thiên nhiên và mơ ước của con
phát hiện thêm một người.
lớp ý nghĩa mới: -Hình ảnh ông lão Xan-ti-a-go quật cường ,người chiến thắng con cá
Phải chăng ông lão kiếm bằng kĩ năng nghề nghiệp điêu luyện và một quyết tâm không gì
chỉ cảm nhận đối lay chuyển nổi biêủ tượng cho hành trình gian khổ của con người để
tượng bằng giác biến ước mơ thành hiện thực.
quan của một người 2-Đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích:
đi săn , một kẻ chỉ -Cách kể chuyện: Tác giả có cách kể chuyện độc đáo kết hợp nhuần
nhằm tiêu diệt đối nhuyễn giữa lời văn kể và lời văn miêu tả cảnh vật, miêu tả đối thoại và
thủ của mình ? Hãy độc thoại nội tâm. Nhà văn đã 42 lần sử dụng cụm từ “ông lão (lão)
tìm những chi tiết nghĩ” , “ông lão (lão) nói” như dấu hiệu của độc thoại nội tâm để khẳng
chứng tỏ có một định Xan-ti-a-go là người biết phân tích tình hình, tự động viên mình.
cảm nhận khác lạ Từ đó chân dung tinh thần ông lão hiện lên rõ nét và sức hấp dẫn của
ở đây, từ đó nhận đoạn trích vì thế cũng được tăng lên.
xét về mối quan hệ -Nhân vật: Thành công trong việc khắc hoạ chân dung nhân vật qua
giữa ông lão và con cảm giác .Đó là cảm giác về sức khoẻ và cảm giác về việc khuất phục
con cá kiếm. Ông lão dùng cảm giác để đo độ sâu của nước ,đo phản
cá kiếm?
ứng của con cá, từ đó có những đối sách hợp lí. Nhà văn đã dùng ngôn
ngữ kể và ngôn ngữ nhân vật để khắc hoạ điều này.
Câu hỏi 4 (Sách -Cách viết của Hemingway thật giản dị, nhiều chỗ tưởng như lỏng mà
giáo khoa) So sánh lại rất chặt chẽ. Văn của ông có nhiều khoảng trống nhiều hình tượng
hình ảnh con cá mang tính đa nghĩa , sự dụng nhiều độc thoại nội tâm. Đó chính là biểu
kiếm trước và sau hiện của nguyên lí tảng băng trôi.
khi ông lão chiếm 3-Chủ đề: Thông qua hình ảnh ông lão Xantiagô quật cường,người
được nó.điều này chiến thắng con cá kiếm to lớn và đẹp đẽ bằng kĩ năng nghề nghiệp điêu
gợi cho anh chị suy luyện, Hemingway gửi gắm một thông điệp: trong bất kì hoàn cảnh nào
nghĩ gì? Vì sao có “con người có thể bị tiêu diệt chứ không thể bị đánh bại”
thể coi cá kiếm như III_TỔNG KẾT:
(Xem ghi nhớ SGK)
một biểu tượng?
Dựa vào đặc điểm
thể loại truyện, em
hãy chỉ ra đặc sắc
nghệ thuật của đoạn
trích.
Hãy phát biểu chủ
đề truyện đoạn
trích?
4. Củng cố
Khái quát lại kiến thức cơ bản của tác phẩm.
Đọc kĩ lại tác phẩm, nhớ chi tiết.
5. Dặn dò:
-Tiết đến học bài Diễn đạt trong văn nghị luận
*Rút kinh nghiệm
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
- Xem thêm -