Tài liệu Giáo án ngữ văn lớp 9

Tieát 49 Baøi toaùn daân soá. I. Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp HS: - Naém ñöôïc muïc ñích vaø noäi dung chính maø taùc giaû ñaët ra qua vaên baûn laø caàn phaûi haïn cheá söï gia taêng daân soá, ñoù laø con ñöôøng “ toàn taïi hay khoâng toàn taïi” cuûa chín hloaøi ngöôøi; - Thaáy ñöôïc caùch vieát nheï nhaøng, keát hôïp keå chuyeän vôùi laäp luaän trong vieäc theå hieän noäi dung baøi vieát. II. Tieán trình daïy vaø hoïc: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: ? neâu nhöõng taùc haïi do thuoác laù gaây ra? ? Em coù suy nghó gì sao khi hoïc vaên baûn “ Oân dòch, thuoác laù” 3. Baøi môùi : “ Daân soá” 1 vaán ñeà khoâng phaûi ñôn giaûn maø haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu phaûi suy nghó vaø baùo ñoäng veà nguy cô buøng noå cuûa noù. Vaø vôùi bieát vieát cuûa Thaùi An ñöôïc trích töø baùo “ Giaùo duïc vaø thôøi ñaïi” seõ giuùp cho chuùng ta hieåu theâm veà söï nguy cô naøy ñeå coù söï nhaän thöùc ñuùng ñaén goùp phaàn xaây döïng xaõ hoäi vaên minh, giaøu maïnh. Naøo, thaày troø ta cuøng tìm hieåu baøi vieát cuûa Thaùi An coù teân “ Baøi toaùn daân soá” Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Ghi baûng * Hoaït ñoäng 1: I. Ñoïc – hieåu chuù Höôùng daãn ñoïc vaø tìm hieåu thích: chuù thích: - Vaên baûn naøy ngaén, caùch dieãn HS ñoïc vaên baûn. 1. Taùc giaû: ñaït nheï nhaøng, saùng suûa. Khi Thaùi An ñoïc caàn chuù yù ñeán moác thôøi - Taùc giaû : Thaùi An - Ñaêng treân tôø baùo “ Giaùo duïc gian, caùc con soá vaø caùc teân - Ñaêng treân baùo “ Giaùo duïc vaø vaø thôøi ñaïi chuû nhaät” soá 28 naêm thôøi ñaïi” - 1995 nöôùc ñöôïc nhaéc ñeán. 1995. - Löu yù chuù thích ( 3) ? Vaên baûn treân do ai vieát, ñöôïc - Laäp luaän keát hôïp vôùi thuyeát 2. Phöông thöùc bieåu ñaït: minh vaø bieå u caû m . ñaêng treân baùo naøo? Thôøi gian - Laäp luïaân keát hôïp ôùi thuyeát + Baø n veà vaá n ñeà daâ n soá naøo? minh vaø bieåu caûm. + Duø n g soá lieä u , so saù n h keø m ? Vieát theo phöông thöùc bieåu thaùi ñoä ñaùnh giaù. ñaït naøo? Vì sao? II. Ñoïc – hieåu vaên baûn: * Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn ñoïc - 3 phaàn : môû baøi, thaân baøi, keát 1. Neâu vaán ñeà daân soá vaø keá hieåu vaên baûn: ? Haõy xaùc ñònh boá cuïc cuûa vaên baøi hoaïch hoaù gia ñình: baûn? Noäi dung töøng phaàn? - Vaán ñeà daân soá vaø keá hoaïch ? Taùc giaû ñaõ “ saùng maét ra” * Môû baøi: Töø ñaàu . . . “saùng hoaù gia ñình ñöôïc ñaët ra töø thôøi maét ra”  neâu vaán ñeà daân soá coå ñaïi. veà ñieàu gì? ? Em hieåu theá naøo veà vaán ñeà vaø keát hoaïch hoaù gia ñình. daân soá vaø keá hoaïch hoaù gia ñình? ( cho HS thaûo luaän ) ? Ñoaïn môû ñaàu coù caùch dieãn ñaït nhö theá naøo? ( nheï nhaøng, tình caûm hay chính xaùc, khaùch quan) ? Ñeå noùi veà toác ñoä gia taêng daân soá 1 caùch nhanh choùng, taùc giaû ñaõ möôïn caâu chuyeän gì ñeå theå hieän? ? Caâu chuyeän naøy ñöôïc keå vôùi noäi dung nhö theá naøo? - Qua caâu chuyeän treân, taùc giaû muoán ñeà caäp ñeán vaán ñeà gì? - Vaán ñeà coù nguy cô nhö theá naøo ñoái vôùi loaøi ngöôøi? - Toùm taét baøi toaùn daân soá coù khôûi ñieåm töø chuyeän trong kinh thaùnh? Theo doõi ñoaïn 3 phaàn thaân baøi, cho bieát duøn g pheùp thoáng keâ ñeå thuyeát minh daân soá taêng töø khaû naêng sinh saûn cuûa ngöôøi phuï nöõ taùc giaû ñaõ ñöôïc muïc ñích gì? - Theo hoäi nghò Cai – roâ , caùc nöôùc tæ leä sinh con cao thuoäc caùc chaâu luïc naøo? - Em coù nhaän xeùt gì veà söï gia taêng daân soá ôû caùc chaâu luïc naøy? Em bieát gì veà thöï c traïng kinh teá, vaên hoaù ôû caùc chaâu luïc naøy? - Töø ñoù coù theå ruùt ra keát luaän gì veà moái quan heä giöõa daân soá vaø söï phaùt trieån xaõ hoäi? ? Vaäy, nhöõng caâu chuyeän treân coù vai troø vaø yù nghóa nhö theá naøo trong vieäc laøm noåi baät vaán ñeà chính? * Thaân baøi: “ Ñoù laø caâu chuyeän 2. laøm roõ vaán ñeà daân soá vaø coå . . . oâ thöù 31 cuûa baøn côø”  keá hoaïch hoaù gia ñình : laøm roõ vaán ñeà gia taêng daân soá vaø keá hoaïch hoaù gia ñình. * Keát baøi: coøn laïi  baøy toû thaùi a. vaán ñeà daân soá ñöôïc nhìn ñoä veà vaán ñeà naøy. nhaän töø baøi toaùn coå: Caâu chuyeän keùn reã Taùc giaû “ saùng maét ra” vì vaán - Ñöa ra baøn côø goàm 64 oâ ñeà daân soá vaø keá hoaïch hoaù gia - (OÂ 1) ñaët 1 haït thoùc vaø cöù ñaët ñình ñöôïc ñaët ra töø thôøi coå ñaïi. theo caáp soá nhaân. - Thaûo luaän – traû lôøi. - Toång soá thoùc thu ñöôïc phuû khaép beà maët traùi ñaát naøy. + Daân soá : soá ngöôøi sinh soáng + Keá hoaïch hoùa gia ñình : vaán b. Baøi toaùn daân soá coù khôûi ñieåm ñeà sinh saûn töø chuyeän trong kinh thaùnh. So - Möôïn caâu keùn reã cuûa nhaø vôùi baøi toaùn coå, naêm 1995 daân thoâng thaùi . soá laø 5, 63 tæ  oâ thöù 30 cuûa - HS keå caâu chuyeän keùn reã cuûa baøn côø. nhaø thoâng thaùi. - Söï buøng noå daân soá treân theá c. Vaán ñeà daân soá ñöôïc nhìn giôùi. nhaän töø thöïc teá: - Quyeát ñònh söï toàn taïi hay dieät - Tæ leä sinh con cao: chaâu Phi, vong cuûa con ngöôøi. chaâu AÙ - Naêm 2015 hôn 7 tæ ngöôøi  oâ - HS döïa vaøo ñoaïn 2, yù 2 toùm thöù 31 cuûa baøn côø. taét. - Caét nghóa ñöôïc vaán ñeà gia  Caáp ñoä gia taêng daân soá heát taêng daân soá töø naêng löïc sinh söùc nhanh choùng  kìm haõi söï saûn töï nhieân; caûnh baùo nguy cô phaùt trieån xaõ hoäi  nguyeân nhaân tìm aån cuûa gia taêng daân soá, caùi cuûa ñoùi ngheøo, laïc haäu. goác cuûa vaán ñeà haïn cheá daân soá laø sinh ñeû coù keá hoaïch. 3. Taùc giaû baøy toû thaùi ñoä - Chaâu Phi, chaâu AÙ ( coù Vieät veà vaán ñeà naøy: Nam ) - Daân soá taêng  con ngöôøi - Daân soá nhanh. khoâng coøn ñaát soáng. - Ngheøo naøn, laïc haäu. - Muoán coøn ñaát soáng  phaûi Taêng daân soá  sinh ñeû coù keát hoaïch. kìm haõm söï phaùt trieån xaõ hoäi  Haïn cheá gia taêng daân soá laø  nguyeân nhaân cuûa ñoùi ngheøo ñoøi hoûi soáng coøn cuûa nhaân loaïi. laïc haäu. ? Nhö vaäy, em co 1suy nghó gì khi nghe ngöôøi ñôøi hay noùi: “ Trôøi sinh voi, sinh coû”? ( caâu hoûi - Gaây söï toø moø, haáp daãn vaø III. Ghi nhôù: Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù SGK / 132. thaûo luaän)  Thaáy ñöôïc hieåm hoïa treân, taùc giaû ñaõ keâu goïi moïi ngöôøi caàn phaûi laø gì, HS ñoïc ñoaïn cuoái. - Em hieåu nhö theá naøo veà lôøi noùi “ Ñöøng ñeå cho moãi con ngöôøi treân traùi ñaát naøy chæ coøn dieän tích 1 haït thoùc. Muoán theá phaûi goùp phaàn laøm cho chaëng ñöôøng ñi ñeán oâ thöù 64 caøng daøi laâu hôn caøng toát? - TAÏi sao taùc giaû cho raèng “ Ñoù laø con ñöôøng toàn taïi hay khoâng toàn taïi” cuûa chính loaøi ngöôøi? Baøi vaên ñem laïi cho em nhöõng hieåu bieát gì veà vaán ñeà daân soá vaø keá hoaïch hoaù gia ñình? - Con ñöôøng toát nhaát ñeå haïn cheá gia taêng daân soá laø gì? Vì sao söï gia taêng daân soá coù taàm quan troïng heát söùc to lôùn ñoái vôùi töông lai nhaân loaïi nhaát laø ñoái vôùi nhöõng daân toäc coøn ngheøo naøn, laïc haäu? mang laïi keát luaän baát ngôø, chöùng cöù ñaày ñuû, vaän duïng caùc phöông phaùp thuyeát minh. IV. Luyeän taäp: Baøi taäp 1, 2,3 / 132 - So saùnh : söï gia taêng daân soá nhö soá thoùc taêng treân baøn côø  toác ñoä gia taêng daân soá heát söùc nhanh choùng. ( HS taûho luaän nhoùm trong thôøi gian 3 phuùt vaø sau ñoù trình baøy yù kieán ) - Neáu con ngöôøi sinh soâi theo caáp soá nhaân  seõ khoâng coøn ñaát soáng. Muoán coøn ñaát soáng phaûi coù keá hoïach ñeå haïn cheá gi ataêng daân soá treân toaøn caàu. - Muoán soáng con ngöôøi caàn coù ñaát, ñaát khoâng sinh theâm, con ngöôøi ngaøy 1 nhieàu hôn  muoán toàn taïi caàn haïn cheá gia taêng daân soá. HS toùm taét nhöõng yù ñaõ phaân tích ñeå traû lôøi ( HS thaûo luaän ) + Ñaåy maïnh giao 1duïc cho phuï nöõ, vieäc naøy caàn ñeán vai troø cuûa ngöôøi thaày, caùc baäc cha meï, ñaët bieät laø ngöôøi meï. + Daân soá taêng ñi lieàn vôùi caùc hieåm hoïa veà ñaïo ñöùc, kinh teá, vaên hoùa, kìm haõi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Baøi taäp 1/ 132 Con ñöôøng naøo laø con ñöôøng toát nhaát ñeå haïn cheá söï söï gia taêng daân soá? Vì sao? ( GV höôùng daãn HS kyõ muïc 1 , phaàn ñoïc theâm  traû lôøi ) Baøi taäp 2/ 132 Vì sao söï gia taêng daân soá coù phaàn quan troïng heát söùc to lôùn ñoái vôùi töông lai nhaân loaïi nhaát laø caùc daân toäc coøn ngheøo naøn, laïc haäu? ( GV höôùng daãn , gôïi yù Daân soá taêng nhanh aûnh höôûng choå ôû, löông thöïc, moâi tröôøng, vieäc laøm, giaùo duïc . . . ) 4. Cuûng coá: - Noäi dung chính cuûa vaên baûn treân? - Hoïc xong vaên baûn, em coù suy nghó gì vaø quyeát taâm gì? 5. Daën doø : Hoïc ghi nhôù SGK / 132 - Chuaån bò baøi “ Daáu ngoaëc ñôn, daáu hai chaám” Ruùt kinh nghieäm: Tieát 50 Daáu ngoaëc ñôn vaø daáu hai chaám I. Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp HS: - Hieåu roõ coâng duïng cuûa daáu ngoaëc ñôn vaø daáu hai chaám. - Bieát duøng daáu ngoaëc ñôn vaø daáu hai chaám khi vieát. II. Tieán trình daïy hoïc: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: ? Em haõy cho bieát giöõa caùc veá cuûa caâu gheùp coù nhöõng moái quan heä naøo? Cho ví duï cuï theå? 3. Baøi môùi: Khi taïo van baûn,chuùng ta khoâng neân chuù troïng veà noäi dung maø caàn phaûi löu yù veà hình thöùc.Trong ñoù,daáu caâu cuõng laø moät trong nhöõng phöông tieän ñeå mang laïi söï thaønh coâng khoâng nhoû khi taïo laäp vaên baûn.Vaäy, phaûi söû duïng daáu caâu nhö theá naøo vöøa hôïp lí, vöøa ñuùng qui caùch. Hoâm nay,chuùng ta cuøng nhau tìm hieåu_tröôùc heát laø daáu ngoaëc ñôn vaø daáu hai chaám. Hoaït ñoäng cuûa thaày * Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu chöùc naêng cuûa daáu ngoaêc ñôn. _ GV ghi baûn 3 ñoaïn _ trích /134 vaøo baûng phuï. ? Daáu ngoaëc ñôn trong nhöõng ñoaïn trích treân duøng ñeå laøm gì?Coù taùch duïng nhö theá naøo? ? Haõy chæ ra nhöõng phaàn chuù Hoaït ñoäng cuûa troø _ HS ñoïc vaø phaân tích ví duï _ Duøng ñeå ñaùnh daáu phaàn co chöùc naêng chuù thích,nhaán maïnh,thuyeát minh… _ VD(a):chuù thích laøm roõ nguï yù chæ sai ( nhöõng ngöôøi baûn xöù ) - VD ( b) : thuyeát minh veà 1 loaøi ñoäng vaät maø teân cuûa noù ( ba khía) duøng ñeå goïi teeân 1 Ghi baûng I. Daáu ngoaëc ñôn : - VD ( a) Ñuøng moät caùi, hoï ( nhöõng ngöôøi baûn xöù ) . . .  Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích. - VD ( b) : Goïi keânh Ba Khía . . . goác caây ( Ba Khía laø moät loaïi coøng bieån lai cua, caøng saéc tím ñoû tía laøm maém xeù ra troän toûi ôùt aên raát ngon.) thích trong 3 vd? con keânh. Giuùp hình dung roõ ñaëc ñieåm cuûa con keânh naøy. - VD 9 (c) : phaàn boå sung Töø 3 vd treân,em thaáy daáu naêm sinh – naêm maát cuûa Lyù ngoaëc ñôn dung ñeå lam gì? Baïch., naêm baét ñaàu vaø keát ? Neáùu taboû phan trng ngoaëc thuùc cuûa trieàu ñaïi Ñöôøng ôû ñôn ñi thì nghóa cô baûn cuûa caâu Trung Quoác. coù bò thay ñoåi khoâng? ? Ñaët vaøi vd minh hoaï cho daáu - Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích, ngoaëc ñôn? thuyeát minh, boå sung hay hoïi * löu yù:SGV trang 140 chung laø phaàn coù chöùc naêng * Hoaït ñoäng 2:Tìm hieåu chöùc chuù thích. - Khoâng. Vì khi ñaët 1 phaàn naøo nang cuûa daáu hai chaám: _ GV ghi vd a,b,c SGK trang ñoù trong daáu ngoaëc ñôn thì ngöôøi vieát ñaõr xem ñoù laø phaàn 141 vaøo baûng phuï. ? Daáu hai chaám trong nhöõng chuù thích, nhaèm cung caáp ñoaïn trích treân duøng ñeå laøm thoâng tin keøm theâm chöù noù khoâng thuoäc phaàn nghóa cô gì? ? Töø 3 vd treân daáu hai chaám baûn. - HS töï ñaët caâu. duøng ñeå laøm gì? ? Trong tröôøng hôïp duøng ñaùnh daáu lôøi ñoái thoaïi,lôøi daãn tröïc * VD: Minh ( lôùp tröôûng lôùp tieáp,thì daáu hai chaám thöôøng toâi ) laø ngöôøi hoïc raát gioûi. ñöôïc dung vôùi daáu naøo? ? Chuùng ta boû ñi phaàn sau cuûa - Duøng ñaùnh daáu ( baùo tröôùc) daáu hai chaám theo em coù ñöôïc * ( a) : lôøi ñoái thoaïi ( cuûa DM vôùi DC vaø cuûa DC vôùi DM ) khoâng? vì sao? * ( b) : lôøi daãn tröïc tieáp ( theùp ( HS thaûo luaän) môùi môùi daãn laïi lôøi cuûa ngöôøi * GV cho theâm VD: Haõy nghó kæ ñieàu nay xöa ) EN_ri_coâ_la:trong ñôøi, coøn coù * ( c) phaàn giaûi thích lyù do theå traõi qua nhöõng ngaøy buoàn thay ñoåi taâm traïng cuûa taùc giaû thaûm,nhöõng ngaøy buoàn thaûm trong ngaøy ñaàu tieân ñi hoïc. nhaát taát laø ngaøy con maát meï. - Ñaùnh daáu lôøi ñoái thoaïi, lôøi Ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh. ?: Toùm lai,daáu hai chaám duøng tröïc tieáp hay phaàn giaûi thích phaàn tröôùc ñoù. ñeå laøm gì? - Lôøi ñoái thoaïi duøng vôùi daáu Cho HS ñoïc ghi nhôù/135. * Löu yù:Daáu hai chaám ñöôïc ngaïch ngang. dung gaàn nhö baét buoäc trong - Lôøi daãn tröïc tieáp duøng vôùi tröôøng hôïp ñaët sau töø “kính daáu ngoaëc keùp. göûi” trong vaên baûn haønh chính söï vuï ñeå chæ nôi nhaän bieân HS thaûo luaän vaø trình baøy yù  Ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh veà loaïi ñoäng vaät Ba khía. - VD (c ): Lí Baïch ( 701 – 762 ) . .. ñôøi Ñöôøng ( 618 – 907 )  Ñaùnh daáu boå sugn veà naêm sinh – naêm maát, naêm baét ñaàu vaø naêm keát thuùc cuûa trieàu ñaïi Ñöôøng cuûa Trung Quoác.  Ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh, chuù thích, boå sung. II. Daáu hai chaám : VD ( 1) : Roài Deá Choaét . . . toâi phaûi baûo: - Ñöôïc, chuù . . .ra naøo.  Ñaùnh daáu ( baùo tröôùc ) lôøi ñoái thoaïi duøng vôùi daáu ngaïch ngang . VD ( 2) : Nhö tre . . . ngöôøi xöa coù caâu : “ Truùc daãu . . . cuõng thaúng . . .”  Ñaùnh daáu ( baùo tröôùc) lôøi daãn tröïc tieáp duøng vôùi daáu ngoaëc keùp VD ( 3) : Con ñöôøng naøy . . . thay ñoåi lôùn : hoâm nay toâi ñi hoïc.  Ñaùnh daáu ( baùo tröôùc ) phaàn giaûi thích  Ñaùnh daáu lôøi ñoái thoaïi, lôøi daãn tröïc tieáp, phaàn giaûi thích , thuyeát minh. III. Luyeän taäp: 1, 2, 3, 4, 5 : taïi lôùp 6 : veà nhaø baûn. * Hoaït ñoäng 3: Luyeän taäp: kieán: - Khoâng. Vì phaàn naøy ngöôøi vieát cho laø thuoäc nghóa cô baûn cuûa caâu hay ñoaïn vaên. Trong phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp neáu boû phaàn sau daáu hai chaám thì caâu ( ñoaïn ) seõ khoâng chæ maát ñi nghóa cô baûn maø coøn trôû neân khoâng hoaøn chænh veà nghóa maø bò xem laø sai. - Ñoïc to , roõ ghi nhôù SGK trang 135 Baøi taäp 1 /135 : Giaûi thích coâng duïng cuûa daáu ngoaëc ñôn . (a) : Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích yù nghóa cuûa caùc cuïm töø “tieät nhieân , ñònh phaän taïi thieân thö ” , “ haønh khan thuû baïi hö”. (b) : ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh nhaèm giuùp ngöôøi ñoïc hieåu roõ trong 2290 meùt chieàu daøi cuûa caàu coù tính caû phaàn caàu daãn. ( c) : vò trí 1: Ñaùnh daáu phaàn boå sung ( GV xem theâm SGV / 142 ) Vò trí 2: Ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh ñeå laøm roõ phöông tieän ngoân ngöõ ôû ñaây laø gì? Baøi taäp 2/ 136 : Giaûi thích coâng cuï cuûa daáu hai chaám. ( a) : Ñaùnh daáu ( baùo tröôùc ) phaàn giaûi thích cho yù : hoï thacùh naëng quaù. ( b) : Ñaùnh daáu ( baùo tröôùc ) lôøi ñoái thoaïi ( cuûa Deá Choaét noùi vôùi Deá Meøn ) vaø phaàn thueáyt minh noäi dung maø Deá Choaét khuyeân Deá Meøn. ( c) : Ñaùnh daáu ( baùo tröôùc ) phaàn thuyeát minh cho yù : ñuû maøu laø nhöõng maøu naøo. Baøi taäp 3 / 136. - Ñöôïc nhöng nghóa cuûa phaàn ñaët sau daáu hai chaám khoâng ñöôïc nhaán maïnh baèng. Baøi taäp 4 /136. Quan saùt caâu vaø traû lôøi caâu hoûi: - Ñöôïc. Khi thay nghóa cuûa caâu khoân g thay ñoåi nhöng ngöôøi vieát xem phaàn trong daáu ngoaëc ñôn chæ coù taùc duïng keøm theâm chöù khoâng thuoäc phaàn nghóa cô baûn cuûa caâu nhö khi phaàn naøy ñaët sau daáu hai chaám. - Neáu vieát laïi “ Phong Nha goàm : ñoäng khoâ vaø ñoäng nöôùc.”. thì khoâng thay daáu hai chaám baèng daáu ngoaëc ñôn, vì trong caâu naøy veá “ ñoäng khoâ vaø ñoäng nöôùc” khoâng theå xem thuoäc phaàn chuù thích. ( Gv xem theâm löu yù SGV / 142 ) Baøi taäp 5 / 136 - Sai. Vì daáu ngoaëc ñôn ( cuõng nhö daáu ngoaëc keùp) bao giôø cuõng ñöôïc duøng thaønh caëp. - Phaàn ñöôïc ñaùnh daáu baèng ngoaëc ñôn khoâng phaûi laø boä phaän cuûa caâu. Baøi taäp 6 /136 Baøi taäp saùng taïo  HS veà nhaø laøm 4. Cuûng coá: 5. Daën doø: - Chöùc naêng cuûa daáu ngoaëc ñôn ? Chöùc naêng cuûa daáu hai chaám ? Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù SGK / 134 – 135. Laøm baøi taäp 6 /136 Chuaån bò baøi: “ Ñeà vaên thuyeát minh vaø caùch laøm baøi vaên thuyeát minh” Tieát 51 Ñeà vaên thuyeát minh vaø caùch laøm baøi vaên thuyeát minh. I. Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp HS: - Hieåu ñeà vaên vaø caùch laøm baøi vaên thuyeát minh. Ñaëc bieät ôû ñaây phaûi laøm cho HS thaáy laøm baøi vaên thuyeát minh khoâng khoù, chæ caàn HS quan saùt, tích luyõ tri thöùc vaø trình baøy coù phöông phaùp laø ñöôïc. II. Tieán trình daïy vaø hoïc: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: ? Ñeå laøm baøi vaên thuyeát minh, chuùng ta coù nhöõng phöông phaùp naøo? ? Cho ví duï 1 trong nhöõng phöông phaùp treân? 3. Baøi môùi: Vôùi theå loaïi vaên thuyeát minh, chuùng ta naém ñaõ naém phöông phaùp laøm baøi ôû tieát tröôùc – ñoù chæ môùi laø lyù thuyeát. Thöïc teá vaän duïng ra sao, hoâm nay chuùng ta baét ñaàu tìm hieåu. Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Ghi baûng * Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu ñeà I. Ñeà vaên thuyeát - HS ñoïc baøi vaên thuyeát minh: minh : - GV ghi caùc ñeà baøi trong SGK / - Ñoái töôïng thuyeát minh Ñeà baøi: - Con ngöôøi, ñoà vaät, con vaät, di 1. Giôùi thieäu veà göông maët treû 137 vaø 138 vaøo baõng phuï. tích, thöïc vaät, moùn aên, ñoà chôi, cuûa theå thao Vieät Nam: ? Ñoïc to,roõ caùc ñeà vaên treân? leã teát . . . ? Ñeà baøi neâu leân ñieàu gì? ? Ñoái töôïng thuyeát minh goàm - Caên cöù : 2. Thuyeát minh veà chieác xe ñaïp @ Coù 2 chöõ thuyeát minh nhöõng loaïi naøo? ( SGK / 137 – 138 ) ? Caên cöù vaøo ñaâu maø bieát ñaây laø @ Khoâng yeâu caàu keå, taû, bieåu caûm, töùc laø giôùi thieäu, thuyeát  * Ñoái töôïng : ngöôøi, vaät ñeà vaên thuyeát minh? ? Döïa vaøo nhöõng yeâu caàu treân, minh giaûi thích. * yeâu caàu: thuyeát minh em haõy töï ra moät ñeà vaên thuyeát minh cuï theå?(GV giôï yù cho HS) - Choïn ñoái töôïng vaø töï ñeà ra. * Hoaït ñoäng 2: - Höôùng daãn caùch laøm baøi vaên - Ñoïc vaên baûn “ xe ñaïp” II. Caùch laøm baøi vaên thuyeát minh: thuyeát minh: Thuyeá t minh - GV höôùng daãn HS ñoïc baøi 1. Tìm hieåu ñeà baøi: vaên”xe ñaïp”SGK/138 va 139. ? Theå loaïi vaên baûn treân? ? Ñoái töôïng thuyeát minh? ? Haõy chæ ra boá cuïc cuûa vaên baûn treân? Noäi dung töôøng phaàn? * Môû baøi : ? Phaàn môû baøi : chhieác xe ñaïp ñöôïc giôùi thieäu nhö theá naøo? ? neáu ta boû caâu ( 1) trong phaàn môû baøi coù ñöôïc khoâng? ? ta coù theå dieãn ñaït caùch khaùc khoâng? Vaäy, môû baøi quan troïng giôùi thieäu caùi gì? * Thaân baøi: ? ôû phaàn thaân baøi, ngöôøi vieát ñi vaøo trình baøy caùi gì? ? Ñeå trình baøy caáu taïo chieác xe ñaïp, ngöôøi vieát ñaõ chia xe ra laøm maáy boä phaän? Caùc boä phaän aáy laø gì? ? Ngöôøi vieát ñaõ duøng phöông phaùp gì ñeå thuyeát minh? ? Ta coù theå duøng phöông phaùp khaùc ñöôïc khoâng? Ví duï phöông phaùp lieät keâ hay so saùnh . . .  Nhö vaäy khi thuyeát minh ngöôøi vieát caàn phaûi choïn löïa phöông thuyeát minh phuø hôïp. ? ÔÛ heä thoáng truyeàn ñoäng, ñöôïc ngöôøi vieát giôùi thieäu nhö theá naøo? Em coù nhaän xeùt gì veà caùch giôùi thieäu naøy? ? Coøn heä thoáng ñieàu khieån? ? Heä thoáng chuyeân chôû? ? Caùc boä phaän chuû yeáu ñöôïc giôùi thieäu theo thöù töï naøo? Coù hôïp lyù khoâng? Vì sao? ? Töø ñoù, em thaáy vieäc giôùi thieäu veà caùc yeáu toá cuûa ñoái töôïng caàn thuyeát minh coù phaûi laø vieäc laøm tuøy tieän. * Keát baøi: - Chieác xe ñaïp - Boá cuïc: 3 phaàn @ Môû baøi: giôùi thieäu khaùi quaùt veà phöông tieän xe ñaïp. @ Thaân baøi: giôùi thieäu caáu taïo vaø nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa noù. @ Keát baøi: neâu vò trí cuûa chieác xe ñaïp trong ñôøi soáng cuûa con ngöôøi Vieät Nam vaø trong töông lai. - Laø phöông tieän gioa thoâng caù nhaân cuûa ngöôøi Vieät Nam, nhôø söùc ngöôøi. - Ñoái töôïng : thuyeát minh - Yeâu caàu : xaùc ñònh roõ phaïm vi tri thöùc veà ñoái töôïng. 2. Boá cuïc: 3 phaàn a. Môû baøi: Giôùi thieäu khaùi quaùt veà ñoái töôïng thuyeát minh. b. Thaân baøi: - Trình baøy caáu taïo. - Caùc ñaëc ñieåm - Nhöõng lôïi ích . . . cuûa ñoái töôïng - Ñöôïc. Vì ñoù chæ laø caâu cho ta bieát xe ñaïp 1 thôøi ñaõ quaù gaén boù  Choïn phöông phaùp phuø hôïp, vôùi ngöôøi Vieät Nam. trình töï hôïp lyù, chính xaùc. c. Keát baøi: - Xe ñaïp laø phöông tieän gioa thoâng phoå bieán khoâng ai maø - Baøy toû thaùi ñoä ñoái vôùi ñoái khoâng bieát. töôïng ( vai tro2, taùc duïng ) Khaùi quaùt nhaát ñoái töôïng thuyeát minh. III. Ghi nhôù: - Caáu taïo chieác xe ñaïp: Hoïc thuoäc loøng SGK /140 Chia laøm 3 boä phaän: IV. Luyeän taäp:  Heä thoáng truyeàn ñoäng  Heä thoáng ñieàu khieån  Heä thoáng chuyeân chôû - Phöông phaùp phaân tích - Khoâng. Vì nhöõng phöông phaùp khaùc khoâng noùi ñöôïc cô cheá hoaït ñoäng cuûa xe. - Ñaàu tieân ngöôøi vieát giôùi thieäu, lieät keâ caùc boä phaän, sau ñoù giôùi thieäu cuï theå cô cheá chuyeån ñoäng cuûa heä thoáng truyeàn ñoäng. - Khaùc vôùi caùc giôùi thieäu cuûa heä thoáng truyeàn ñoäng, ngöôøi vieát ? Phaàn keát baøi, ngöôøi vieát neâu leân vaán ñeà gì? ? Em coù nhöõng xeùt gì ngoân ngöõ, caùch dieãn ñaït trong baøi vaên thuyeát minh treân? ? Toùm laïi, ñeå laøm baøi vaên thuyeát minh ta caàn laøm gì? ( HS thaûo luaän )  Ghi nhôù giôùi thieäu töøng boä phaän vôùi vò trí, nguyeân taéc, taùc duïng cuûa noù. - Lieät keâ caùc boä phaän, sau ñoù noùi roõ vò trí taùc duïng. - Töø boä phaän mang tính ñaëc tröng nhaát ( heä thoáng truyeàn ñoäng ) bôûi coù vaäy ngöôøi ta môùi goïi ñoù laø xe ñaïp. - Khoâng. Caàn trình baøy theo thöù töï thích hôïp sao cho ngöôøi ñoïc deã hieåu. - Taùc duïng cuûa xe ñaïp vaø töông lai cuûa noù. - Ngoân ngöõ: Chính xaùc - Dieãn ñaït : roõ raøng, maïch laïc. HS thaûo luaän nhoùm trong 3 phuùt  Quan saùt, tìm hieåu kyõ löôõng, chính saùt ñoái töôïng.  Choïn phöông phaùp thuyeát minh phuø hôïp.  Trình baøy theo thöù töï thích hôïp.  Söû duïng ngoân ngöõ chính - Ñoïc ghi nhôù SGK /140 * Hoaït ñoäng 3: Luyeän taäp: Laäp yù vaø daøn yù cho ñeà baøi: “ Giôùi thieäu veà chieác noùn laù Vieät Nam”. a. Môû baøi: - Noùn laù laø ñoà duøng ñeå ñoäi daàu, che möa naéng, mang ñeán laøn gioù maùt khi trôøi naéng vaø taïo neùt duyeân daùng cho coâ gaùi Vieät Nam. b. Thaân baøi: - Noùn coù hình 1 voøng troøn, nhoû daàn leân ñænh gioáng nhö 1 quaû nuùi, chaân nuùi laø vaønh noùn, ñænh nuùi laø choùp noùn. - Noùn ñöôïc laøm baèng tre vaø laù coï non. Nhöõng thanh tre daøi ñöôïc cheû nhoû, truoát troøn gioáng nhö nhöõng que ñan coù ñöôøng kính nhoû nhaát khoaûng 1 mm, lôùn nhaát 30 mm. Laù coï non phôi heùo, hô qua löûa roài duøng nuøi gieû vuoát cho thaúng. - Ñaàu tieân, ngöôøi ta taïo daùng baèng 1 khung theo 1 kích côû nhaát ñònh. Tieáp ñoù, ngöôøi ta uoán nhöõng thanh tre töø nhoû ñeán lôùn treân kia thaønh nhöõng voøng troøn ñeàu vaø daõi ñeàu töøng ñænh xuoáng chaân. Sau ñoù, ngöôøi ta lôïp kín laù coï thaønh nhöõng lôùp ( töø 2 ñeán 3 lôùp )vaø baét ñaàu chaèm töø treân xuoáng döôùi. Noù ñöôïc chaèm baèng nhöõng sôïi cöôùc nhoû nhö nhöõng sôïi chhæ cho laù dính chaéc vaøo nhöõng voøng troøn. Xong xuoâi, 1 lôùp daàu boùng ñöôïc queùt leân. Noùn ñöôïc saûn xuaát ñöôïc nhieàu nôi nhöng noåi tieáng nhaát laø ôû Hueá, vôùi chieác noùn baøi thoâ vöøa traéng, vöøa moûng, soi leân ta thaáy roõ hình trang trí beân trong, nhìn raát ñeïp. - Noùn duøng che naéng, che möa, quaït maùt moãi khi trôøi noùng böùc, coâ gaùi che nghieâng laøm duyeân. - Duøng noùn laøm quaø taëng cho nhau. - Nhöõng ñieäu muùa ca ngôïi queâ höông ñaát nöôùc thì khoâng theå thieáu chieác noùn laù. Noù xeáp thaønh 1 ñoäi hình ñaát nöôùc raát coù yù nghóa ( hình chöõ “ S” ). - Cuøng vôùi chieác aùo daøi, chieác noùn laù ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng cuûa ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam, trôû thaønh neùt vaên hoaù ñoäc ñaùo mang baûn saéc vaên hoaù daân toäc Vieät Nam. c. Keát baøi: - Em raát yeâu quyù chieác noùn laù Vieät Nam. - Trong cuoäc soáng hieän ñaïi, khi coù nhieàu ñoà duøng ñoäi daàu khaùc, chieác noùn laù khoâng coøn thoâng duïng nhö xöa. Tuy nhieân ngöôøi ta vaãn coøn duøng noù khi ra ñoàng, duøng trong vaên baùo ngheä thuaät ( tieâu bieåu cho neàn vaên hoaù Vieät Nam) 4. 5. Cuûng coá: Nhaéc laïi caùch laøm baøi vaên thuyeát minh. Daën doø: - Hoïc baøi. Vieát baøi vaên hoaøn chænh töø daøn yù treân ( veà nhaø laøm ) - Chuaån bò chöông trình ñòa phöông ( phaàn vaên ) Ruùt kinh nghieäm: Tieát 52 Baøi 14 Chöông trình ñòa phöông ( phaàn vaên ) I. Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp HS: - Böôùc ñaàu coù yù thöùc quan taâm ñeán truyeàn thoáng vaên hoïc cuûa ñòa phöông. - Qua vieäc choïn cheùp 1 baøi thô hoaëc moät baøi vaên vieát veà ñòa phöông vöøa cuûng coá tình caûm queâ höông, vöøa böôùc ñaàu reøn luyeän naêng löïc thaåm bình vaø tuyeån choïn vaên thô. II. Tieán trình toå chöùc caùc hoaït ñoäng daïy vaø hoïc: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: ? Em hieåu gì veà vaán ñeà daân soá vaø gia ñình? ? Em coù suy nghó gì veà vaán ñeà daân soá hieän nay? 3. Baøi môùi: * Hoaït ñoäng 1: Vieäc chuaån bò cho GV vaø HS: - Do tính chaát cuûa baøi hoïc vaên nhaät duïng, ñeå vieäc hoïc coù keát quaû HS caàn coù thôøi gian chuaån bò daøi hôn caùc loaïi baøi khaùc. GV caàn giao nhieäm vuï cho HS ngay töø ñaàu naêm, ít nhaát töø giöõa HK I, GV thöôøng xuyeân nhaéc nhôû, ñoân ñoác, kieåm tra. Tröôùc tieát hoïc naøy 1 – 2 tuaàn, GV caàn thu daàn caùc hoà sô baøi hoïc cuûa HS ñeå sô boä ñaùnh giaù phaân loaïi, chuaån bò cho vieäc toång keát baøi hoïc. * Hoaït ñoäng 2: - Chæ ñònh 1 vaøi HS trình baøy baûng danh saùch caùc taùc giaû ôû ñòa phöông ( ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh hay tröôùc kia em ôû ) - Cho HS khaùc boå sung, bieåu döông nhöõng HS boå sung ñöôïc nhöõng taùc giaû tieâu bieåu, ñaëc bieät nhöõng taùc giaû thôøi trung ñaïi ( ví duï: Nguyeãn Ñình Chieåu, Nguyeãn Khuyeán, Phan Boäi Chaâu . . .) - Cho HS phaùt hieän nhöõng chi tieát thieáu chính xaùc trong phaàn trình baøy cuûa caùc baïn. - GV boå usng theâm ( chæ caàn boå sung caùc taùc giaû coù vò trí nhaát ñònh trong söï phaùt trieån vaên hoïc cuûa caû nöôùc hoaëc ôû ñòa phöông) * Hoaït ñoäng 3: - Chæ ñònh vaøi HS ñoïc baøi thô, baøi vaên vieát veà ñòa phöông maø caùc em thích ( löu yù taùc giaû khoâng nhaát thieát laø ngöôøi ñòa phöông ) - Cho HS trao ñoåi yù kieán veà nhöõng taùc phaåm aáy. - GV co 1theå neâu yù kieán rieâng cuûa mình, qua ñ1o giaùn tieáp gôïi leân nhöõng ñònh höôùgn caàn thieát, nhöõng tieâu chuaån cô baûn khi tuyeån choïn vaên thô theo 1 yeâu caàu naøo ñoù ( gia 1trò noäi dung, giaù trò ngheä thuaät, baûn saéc ñòa phöông, sôû thích caù nhaân . . . ) * Hoaït ñoäng 4: GV toång keát ruùt ra nhöõng kinh nghhieäm toát töø tieát hoïc veà vieäc söu taàm, tích luõy vaø tuyeån choïn tö lieäu vaên hoïc. III. Daën doø: - Chuaån bò: Daáu ngoaëc keùp Ruùt kinh nghieäm: Tieát 53 Daáu ngoaëc keùp I. Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp HS: - Hieåu roõ coâng duïng cuûa daáu ngoaëc keùp. - Bieát duøng daáu ngoaëc keùp trong khi vieát. II. Tieán trình toå chöùc caùc hoaït ñoäng daïy – hoïc: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: ? Haõy neâu chöùc naêng cuûa daáu ngoaëc ñôn? Cho ví duï. ? Daáu hai chaám ñöôïc duøng nhö theá naøo? Cho ví duï. 3. Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Tieát hoïc tröôùc chuùng ta ñaõ tìm hieåu coâng duïng cuûa Hoâm nay chuùng ta laïi tieáp tuïc hoïc 1 daáu caâu môùi – daáu ngoaëc keùp. * Tieán trình hoaït ñoäng : Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø * Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu coâng duïng cuûa daáu ngoaëc keùp : - GV ghi 4 VD trong SGK leân baûn hoaëc ÑDDH.  Cho HS ñoïc vaø nhaän xeùt. ? Trong ví duïc a – caâu vaên “ Chinh phuï . . . caøng khoù hôn” - Thaùnh Gaêng – ñi. laø ghi laïi lôøi noùi cuûa ai? - Lôøi noùi naøy coù ñöôïc ghi laïi - Lôøi noùi cuûa thaùnh Gaêng – ñi ñaày ñuû ñuùng nhö lôøi cuûa thaùnh ñöôïc ghi laïi ñaày ñuû vì ñöôïc ñaët Gaêng – ñi khoâng? Vì sao em trong 1 daáu ngoaëc keùp . bieát ? - Vaäy ôû ñaây daáu ngoaëc keùp coù - Ñaùnh daáu caâu daãn tröïc tieáp. coâng duïng gì? - Daõi luïa laø 1 vaät meàm maïi. Ôû  HS ñoïc VD b. ? Em hieåu töø “ daõi luïa” coù yù ñaây “ daõi luïa” coù nghóa ñaëc bieät nghóa nhö theá naøo? “ Daõi luïc” chæ caàu Long Bieân coù hình daùng trong caâu naøy dieãn ñaït yù nghóa ñeïp. nhö theá naøo? - Vì sao töø “ daõi luïa” ñöôïc ñaët - Ñaùnh daáu töø ñöôïc hieåu theo trong daáu ngoaëc keùp ? cho bieát nghóa ñaëc bieät. coâng duïng daáu ngoaëc keùp trong - Haøm yù mæa mai, chaâm bieám tröôøng hôïp naøy? boïn thöïc daân löøa bòp, mò daân.  HS ñoïc VD c. ? Trong ví duï c töø “ vaên minh” vaø “ khai hoa” coù yù nghóa gì? - Ñaùnh daáu töø ngöõ coù yù mæa Daáu ngoaëc keùp ñaùnh daáu nhöõn g mai. - Ñaùnh daáu teân taùc giaû. töø ngöõ nhö theá naøo? - HS ñoïc vd d. cho bieát daáu ngoaëc keùp duøng laøm gì? ? Qua nhöõng ví duï treân, em haõy cho bieát coâng duïng daáu ngoaëc keùp ? daáu ngoaëc ñôn vaø daáu hai chaám. I. Ghi baûng Coâng duïng cuûa daáu ngoaëc keùp : a. Thaùnh Gaêng – ñi coù moät phöông chaâm “ Chinh phuïc . . . khoù hôn”  ñaùnh daáu lôøi daãn tröïc tieáp. b. Nhìn töø xa, caàu Long bieân . . . nhöng thöïc ra “ daõi luïa” aáy naëng tôùi 17 nghìn taán  ñaùnh daáu töø ngöõ hieåu theo nghóa ñaëc bieät. c. Tre vôùi ngöôøi “ vaên minh”, “ khai hoaù” . . .  ñaùnh daáu töø ngöõ coù haøm yù mæa mai. d. haøng loaït vôû kòch nhö “ Tay ngöôøi ñaøn baø”, “ Giaùc ngoä” . . .  ñaùnh daáu teân taùc phaåm.  Coâng duïng daáu ngoaëc keùp . II. Ghi nhôù: SGK / 142.  GV choát laïi ghi nhôù. Goïi 2 HS ñoïc laïi. - GV coù theå cho HS tìm theâm 1 soá VD minh hoaï. * Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn luyeän taäp. Baøi 1: Giaûi thích coâng duïng cuûa daáu ngoaëc keùp. HS laøm baøi mieäng. Duøng ñeå ñaùnh daáu: a. Caâu noùi ñöôïc daãn tröïc tieáp. Ñaây laø nhöõn g caâu noùi maø laõo Haïc töôûng nhö con choù vaøng muoán noùi vôùi laõo. b. Töø ngöõ ñöôïc duøng vôùi haøm yù mæa mai: 1 anh chaøn g ñöôïc coi laø “ haàu caän oâng lyù” maø bò 1 ngöôøi ñaøn baø ñang nuoâi con moïn tuùm toùc laúng ñaåy ngaõ nhaøo ra theàm. c. Töø ngöõ ñöôïc daãn tröïc tieáp, daãn laïi lôøi ngöôøi khaùc. d. Töø ngöõ ñöôïc daãn tröïc tieáp vaø cuõng coù haøm yù mæa mai. e. Töø ngöõ ñöôïc daãn tröïc tieáp töø caâu thô cuûa Nguyeãn Du. Baøi 2 : Ñaët daáu hai chaám vaø daáu ngoaëc keùp vaøo choã thích hôïp, giaûi thích ( coù theå vieát caùc ñoaïn trích ra ÑDDH, goïi HS leân ñaët daáu ngaïch ngang, giaûi thích) a. – Daáu hai chaám sau “ cöôøi baûo” ( ñaùnh daáu baùo tröùôc lôøi ñoái thoaïi ) - Daáu ngoaëc keùp ôû “ caù töôi” vaø “ töôi” ( ñaùnh daáu töø ngöõ ñöôïc daãn laïi ) b. - Daáu hai chaám sau “ chuù Tieán Leâ” ( ñaùnh daáu baùo tröôùc lôøi daãn tröïc tieáp) - Daáu ngoaëc keùp ôû “ chaùu haõy veõ caùi gì thaân thuoäc nhaát vôùi chaùu” ( ñaùnh daáu lôøi ddaãn tröïc tieáp ) c. - Daáu hai chaám sau “ baûo haén” ( ñaùnh daáu baùo tröôùc lôøi daãn tröïc tieáp ) - Daáu ngoaëc keùp phaàn coøn laïi ( ñaùnh daáu lôøi daãn tröïc tieáp ) Baøi 3: Hai caâu coù yù nghóa gioáng nhau nhöng duøng daáu caâu khaùc nhau. - Goïi HS ñoïc, phaùt hieän söï khaùc nhau giöõa 2 caâu. a. Duøng daáu hai chaám vaø daáu ngoaëc keùp ñeå ñaùnh daáu lôøi daãn tröïc tieáp, daãn nguyeân vaên lôøi cuûa chuû tòch Hoà Chí Minh. b. Khoâng duøng daáu hai chaám vaø daáu ngoaëc keùp nhö ôû treân vì caâu noùi khoân g ñöôïc daãn nguyeân vaên ( lôøi daãn giaùn tieáp) baøi 4: Vieát ñoaïn vaên thuyeát minh coù daáu ngoaëc ñôn, daáu hai chaám vaø daáu ngoaëc keùp. Giaûi thích coâng duïng cuûa caùc loaïi daáu  höôùng daãn cho HS veà nhaø laøm. Baøi 5: Tìm nhöõng tröôøng hôïp coù söû duïng daáu ngoaëc ñôn, daáu hai chaám, daáu ngoaëc keùp trong 1 baøi hoïc SGK  HS töï phaùt hieän. C. Cuûng coá – daën doø: - Ñoïc ghi nhôù. - Hoïc baøi, laøm baøi taäp 4, 5 SGK /166. - Chuaån bò: Luyeän noùi: Thuyeát minh veà 1 thöù ñoà duøng. Ruùt kinh nghieäm: Tieát 54 Luyeän noùi veà moät thöù ñoà duøng A. Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp HS: - Duøng hình thöùc luyeän noùi ñeå cuûng coá tri thöùc, kó naêng veà caùch laøm baøi vaên thuyeát minh ñaõ hoïc. - Taïo ñieàu kieän cho HS maïnh daïn suy nghó, phaùt bieåu. B. Tieán trình toå chöùc caùc hoaït ñoäng daïy vaø hoïc : 1. Oån ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ :  Haõy cho bieát nhöõng yeâu caàu khi laøm baøi vaên thuyeát minh ? neâu daøn yù laøm baøi vaên thuyeát minh . 3. Baøi môùi :  Giôùi thieäu baøi : Tuaàn qua , chöùng ta ñaõ tìm hieåu veà caùch laøm baøi vaên thuyeát minh . Hoâm nay , caùc em seõ vaän duïng ñeå luyeän noùi thuyeát minh veà moät thöù ñoà duøng  noäi dung baøi hoïc hoâm nay  Tieán trình hoaït ñoäng : * Hoaït ñoäng 1: chuaån bò: - Ñaây laø khaâu raát quan troïng ñeå daïy toát baøi naøy. - GV cho HS ñoïc kyõ phaàn gôïi yù SGK / 144. - Höôùng daãn HS laäp daøn yù. - Gôïi yù HS söû duïng phöông phaùp: phaân tích vaø giaûi thích. * Hoaït ñoäng 2: luyeän noùi treân lôùp: - GV ghi ñeà - Chia toå cho HS luyeän noùi. - Choïn moät soá HS trình baøy tröôùc lôùp, 1 HS 1 phaàn. - Löu yù HS noùi nghieâm tuùc, noùi thaønh caâu troïn veïn, duøng töø ñuùng, maïch laïc, phaùt aâm roõ raøng, aâm löôïng ñuû lôùn. - Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt. - GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù, toång keát tieát hoïc. c. Cuûng coá – daën doø: - Nhaéc laïi yeâu caàu cuûa baøi vaên thuyeát minh. - Chuaån bò: baøi vieát soá 3: Thuyeát minh. Ruùt kinh nghieäm: Tieát 58 Baøi 15 Vaøo nhaø nguïc Quaûng Ñoâng caûm taùc - Phan Boäi Chaâu – I. Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp HS: - Caûm nhaän ñöôïc veõ ñeïp cuûa nhöõng chieán só yeâu nöôùc ñaàu theá kæ 20, duø ôû hoaøn caûnh naøo vaãn giöõ ñöôïc phong thaùi ung dung, khí phaùch ngheâng ngang vaø nieàm tin vaøo söï taát thaéng cuûa söï nghieäp giaûi phoùng daân toäc. - Hieåu ñöôïc söùc truyeàn caûm ngheä thuaät qua gòong thô cuûa taùc giaû. II. Tieán trình toå chöùc caùc hoaït ñoäng daïy vaø hoïc: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: Kieåm tra phaàn chuaån bò baøi cuûa HS. 3. Baøi môùi: GV ñoïc SGV trang 154 / 155 ñeå ghi baøi  gôïi yù gôøi laïi khoâng khí lòch söû cuûa ñaát nöôùc ta ñaàu TK 20  Phan Boäi Chaâu, moät nhaø nho yeâu nöôùc. Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Ghi baûng I. Ñoïc – hieåu chuù thích: * Hoaït ñoäng 1: 1. Taùc giaû – taùc phaåm: Tìm hieåu veà taùc giaû, taùc phaåm, Chuù thích * SGK / 146 theå loaïi: - Cho bieát vaøi neùt veà taùc giaû - HS ñoïc ñoaïn 1 chuù thích * SGK / 146 Phan Boäi Chaâu ? - Baøi thô ñöôïc ra ñôøi trong hoaøn - HS ñoïc ñoaïn 2 phaàn chuù thích SGK / 146. caûnh naøo?  GV boå sung ( SGV / 155 ) 2. Theå thô : thaát ngoân baùt cuù Ñoïc : Gv ñoïc maãu. Chuù yù - 2 HS ñoïc laïi baøi thô. Ñöôøng luaät ( chöõ noâm) ñoïc dieãn caûm phuø hôïp vôùi khaåu khí ngang taøng, gioïng ñieäu haøo ( HS thaûo luaän ) huøng cuûa baøi thô. - baøi thô ñöôïc laøm theo theå thô - theå thaát ngoân baùt cuù ñöôøng luaät. II. Ñoïc – hieåu vaên baûn: gì? - Em haõy thuyeát minh ngaén + 8 caâu , 7 tieáng / caâu. goïn ñaëc ñieåm cuûa theå thô naøy + vaàn : cuoái caùc caâu 1, 2, 4, 6, 1. Hai caâu ñeà: - Vaãn haøo kieät. veà caùc phöông dieän : soá caâu, 8 - Vaãn phong löu soác chöõ, vaàn, pheùp ñoái, boá cuïc? + boá cuïc:  Ñeà ( caâu 1 +2 )  Ñieäp töø : phong thaùi ung dung ( cho HS thaûo luaän). cuûa baäc anh huøng. - Baøi thô ñöôïc vieát theo phöông  Thöïc  ñoái ( caâu 3 + 4 )  Luaän  ñoái ( caâu 5 + 6 ) - Chaïy moûi chaân. thöùc bieåu ñaït naøo?  Keát ( caâu 7 +8 ) - Thì haõy ôû tuø. - Ñoái töôïng bieåu caûm laø ai? Tính chaát bieåu caûm ôû ñaây boäc loä tröïc tieáp hay giaùn tieáp? Vì sao? - Em hieåu nhö theá naøo veà nhan ñeà baøi thô ? “ Caûm taùc” nghóa laø gì? * Hoaït ñoäng 2: Ñoïc – hieåu vaên baûn: - Ñoïc 2 caâu ñeà. Em hieåu “ haøo kieät” vaø “ phong löu” laø nhö theá naøo ? - Taùc giaû ñaõ söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät gì ôû caâu thô ñaàu? Vieäc laëp laïi töø “vaãn” ñem l;aïi yù nghóa gì cho caâu thô ? - Caâu 2 neâu leân quan nieäm soáng vaø ñaáu tranh cuûa taùc giaû nhö theá naøo ? - Em coù nhaän xeùt gì veà gioïng ñieäu cuûa 2 caâu thô? Töø ñoù cho ta hình dung veà Phan Boäi Chaâu laø con ngöôøi nhö theá naøo ?  GV bình ngaén choát laïi. - Ñoïc 2 caâu thöïc. Caùc cuïm töø “ khaùch khoâng nhaø”, “ boán bieån” coù nghóa nhö theá naøo?  Taùc giaû töï nhaänmình laø ngöôøi töï do, ñi ñaây ñi ñoù giöõa theá gian. - Em hieåu caâu thô thöù 4 nhö theá naøo ? Em thaáy gioïng ñieäu coù gì thay ñoåi so vôùi 2 caâu ñeà? Vì sao? Lôøi taâm söï ôû ñaây coù yù nghó nhö theá naøo ? Ñieàu ñoù ch o ta hieåu theâm tính caùch naøo cuûa nhaø yeâu nöôùc?  Caâu treân ñoái xöùng vôùi caâu döôùi caû yù laãn thanh  laøm noåi baät khi 1phaùch nghieâng ngang cuûa ngöôøi caùch maïng trong caûnh tuø nguïc, taïo nhaïc ñieäu nhòp nhaøng cho baøi thô. - Bieåu caûm  Con ñöôøng cöùu nöôùc daøi, nhieàu choâng gai, nhaø tuø chæ laø - Phan Boäi Chaâu nôi taïm döøng chaân. - Tröïc tieáp  vì: khoâng caàn döïa  Gioïng thô cöôøi côït, ñuøa vui. vaøo söï vieäc hoaëc hình aûnh. - Caûm taùc  caûm xuùc ñöôïc vieát 2. Hai caâu thöïc: ra. Ñaõ khaùch khoâng nhaø > < laïi ngöôøi coù toäi. - HS ñoïc.  Hieân ngang, chaáp nhaän nguy - HS ñoïc chuù thích nan.  Gioïng ñieäu traàm thoáng thieát, - Ñieäp töø dieãn taû noãi ñau coá neùn. - Caùch soáng cuûa baäc anh huøng khoâng bao giôø thay ñoåi. - Con ñöôøng cöùu nöôùc: daøi, nhieàu choâng gai, ñoøi hoûi nhieàu quyeát taâm, nhaø tuø chæ laø nôi taïm nghæ. - Gioïng thô vöøa cöùng coûi, vöøa meàm maïi  phong thaùi ung dung, bình tónh, töï chuû ngay caû trong nguy nan. 3. Hai caâu luaän: - Tay oâm chaët > < mieäng cöôøi tan. - Boà kinh teá > < cuoäc oaùn thuø.  Noùi quaù: khaåu khí cuûa ngöôøi yeâu nöôùc, khaùt voïng cöùu nöôùc, cöùu ñôøi.  Gioïng thô huøng hoàn - “Khaùch khoâng nhaø”  ngöôøi töï do, ñi ñaây ñi ñoù. - “ boán bieån”  theá gian, vuõ truï. - HS ñoïc chuù thích 4. Gioïng traàm thoáng, dieãn taû noãi ñau coá neùn khaùc vôùi gioïng cöôøi côït ñuøa vui ôû 2 caâu ñeà. “ Ngöôøi coù toäi” laø caùch goïi mæa mai cuûa taùc giaû veà haønh ñoäng khuûng boá ngöôøi yeâu nöôùc cuûa thöïc daân Phaùp  khoâng chòu khuaát phuïc, tin mình laø yeâu nöôùc chaân chính. - HS ñoïc chuù thích 6. - HS löïc choïn. Ñaùp aùn ñuùng laø 4. Hai caâu keát: - Thaân coøn - Coøn söï nghhieäp  Ñieäp töø : coøn soáng ñaáu tranh, tin töôûng söï nghieäp yeâu nöôùc mình.  Gioïng thô doõng daïc, khoaùt. coøn vaøo cuûa döùt - Ñoïc 2 caâu luaän. “ kinh teá” ôû ñaây nghóa laø gì? - Theo em caâu 6 co 1theå hieåu theo nghóa naøo? GV vieát ñaùp aùn saún. a.Tieáng cöôøi laøm tan moïi haän thuø. b. Tieáng cöôøi cuûa ngöôøi yeâu nöôùc coù söùc maïnh chieán thaéng moïi aâm möu cuûa keû thuø. c.Tieáng cöôøi cuûa ngöôøi yeâu nöôùc trong caûnh tuø nguïc mang söùc maïnh ñaáu tranh. Taùc giaû ñaõ söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät trong caëp caâu naøy? Haõy thuyeát minh pheùp ñoái trong caëp caâu naøy? Caùch noùi quaù vaø pheùp ñoái mang laïi hieäu quaû gì cho 2 caâu thô ? - Ñoïc 2 caâu keát. Töø naøo ñöôïc laäp laïi ôû ñaây? Laëp laïi nhö vaäy coù yù nghóa gì? - Nhöõng phaåm chaát toátb ñeïp naøo cuûa ngöôøi yeâu nöôùc nöôùc ñöôïc boäc loä trong caëp caâu naøy? * Hoaït ñoäng 3: Toång keát - Em hieåu gì veà giaù trò noäi dung vaø hình thöùc cuûa baøi thô naøy? Töø ñoù em hieåu gì veà chaân dung, tinh thaàn cuûa Phan Boäi Chaâu cuõng nhö nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc Vieät Nam nhöõng naêm ñaàu TK 20? - Phaåm chaát toát ñeïp cuûa ngöôøi tuø yeâu nöôùc coøn ñöôïc phaûn aùnh qua nhöõng baøi thô khaùc maø em bieát? IV. caâu b. III. - Noùi quaù. - Ñoái yù vaø thanh + tay oâm chaët >< mieäng cöôøi tan. + boà kinh teá >< cuoäc oaùn thuø - Taïo gioïng ñieäu huøng hoàn, gôïi khí phaùch hieân ngang khoâng khuaát phuïc cuûa ngöôøi yeâu nöôùc. - Laëp töø “ coøn”  coøn soáng laø coøn ñaáu tranh. - Chaáp nhaän moïi nguy nan, nhöng khoâng coù hoaøn caûnh khaéc nghieät naøo laøm nhuïc yù chí ñaáu tranh, tin töôûng maõnh lieät vaøo söï nghieäp yeâu nöôùc cuûa mình. - Noäi dung : phaûn aùnh phong thaùi ung dung, laïc quan tin töôûng vaøo söï nghieäp cöùu nöôùc cuûa ngöôøi yeâu nöôùc trong choán lao tuø. - Hình thöùc: bieåu caûm tröïc tieáp, gioïng ñieäu haøo huøng, khôi gôïi caûm xuùc cao caû ôû ngöôøi ñoïc. - Khoâng sôï hieåm nguy giöõ vöõng khí phaùch kieân cöôøng, laïc quan, tin töôûng vaøo söï nghieäp cöùu nöôùc. - HS töï neâu. Luyeän taäp: GV ñoïc theâm SGV / 158 Ghi nhôù : SGK / 148 Ruùt kinh nghieäm: Tieát 59 Ñaäp ñaù ôû Coân Loân _ Phan Chaâu Trinh _ I. Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp HS: - Caûm nhaän ñöôïc hình aûnh cao ñeïp cuûa ngöôøi yeâu nöôùc trong gian nguy vaãn hieân ngang, beàn chí  nhaân caùch cuûa Phan Chaâu Trinh. - Yù nghóa bieåu caûm cuûa caùc yeáu toá töï söï trong thô tröõ tình. II. Tieán trình caùc hoaït ñoäng daïy vaø hoïc: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: Cho bieát phong thaùi cuûa nhaø thô yeâu nöôùc Phan Boäi Chaâu qua baøi thô “ Vaøo nhaø nguïc Quaûng Ñoâng caûm taùc”. 3. Baøi môùi: - Döïa vaøo vieäc kieåm tra baøi cuõ HS, laáy yù ñeå chuyeån vaøo baøi môùi. - Hoaëc söu taàm tranh, thô vaên veà Coân Ñaûo ( ñòa nguïc traàn gian )  coâng vieäc ñaäp ñaù ôû ñaây raát gian khoå. Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Ghi baûng * hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu veà taùc giaû, taùc phaåm, theå thô : I. Ñoïc hieåu chuù thích: - Cho bieát vaøi neùt veà nhaø thô HS ñoïc chuù thích * SGK / 1. Taùc giaû, taùc phaåm: Phan Chaâu Trinh? Baøi thô ra ñôøi 149 khi naøo? - GV ñoïc toaøn baøi. - 2 HS ñoïc laïi. Chuù thích * SGK / 149. - Baøi thô ñöôïc laøm theo theå thô - Theå thô thaát ngoân baùt cuù  gì? Vì sao em bieát? 8 caâu, caâu 7 tieáng , coù vaàn, luaät 2. Theå thô : chaët cheõ. Thaát ngoân baùt cuù - Baøi thô keå veà vieäc gì? - Keå veà vieäc ñaäp ñaù ôû Coân Loân vaø caûm nghó cuûa chuû theå qua - Töø 2 söï vieäc trong baøi thô, vieäc ñaäp ñaù. em haõy chia ñoaïn cho phuø hôïp? 4 caâu ñaàu  vieäc ñaäp ñaù. 4 caâu sau  caûm nghó töø vieäc - Coân Loân laø ñòa danh naèm ôû vò ñaäp ñaù. trí naøo treân laõnh thoå nöôùc ta? - HS ñoïc chuù thích ( 1) Ngöôøi ñaäp ñaù trong baøi thô laø - Laø Phan Chaâu Trinh ai? - Baøi thô ñöôïc vieát theo phöông - Bieåu caûm coù yeáu toá töï söï. thöùc bieåu ñaït naøo? Coù yeáu toá gì? - Ñaäp ñaù coù theå laø vieäc bình - Khoâng, vì ñaây laø coâng vieäc thöôøng nhöng vieäc ñaäp ñaù ôû Coân khoå sai, buoäc tuø nhaân phaûi laøm. Loân coù bình thöôøng khoâng? Vì sao? - HS ñoïc 4 caâu ñaàu. * Hoaït ñoäng 2: Ñoïc hieåu vaên baûn: - HS suy nghó traû lôøi. - Ñoïc boán caâu thô ñaàu: GV ñoïc Ñaùp aùn ñuùng caâu c. laïi 2 caâu ñaàu, hai caâu ñaàu coù theå + ca dao: “ Laøm trai cho ñaùng gôïi ra nhöõng caùch hieåu sau. neân trai . . .” ( GV vieát vaøo baûng phuï ) + Chí laøm trai daëm nghìn da a. “ Laøm trai” laø laøm ngöôøi con ngöïa. trai giöõa ñaûo khôi nguy hieåm. Gieo Thaùi sôn nheï töïa hoàng mao b. “ Laøm trai” laø tö theá soáng ( Chinh phuï ngaâm ) cuûa con ngöôøi co 1theå laøm neân + Laøm trai ñöùng ôû trong ñaát trôøi nhöõng ñieàu phi thöôøng ôû nhöõng phaûi coù danh gì vôùi nuùi soâng. choán hieåm nguy. ( Nguyeãn Coâng Tröù ) c. “ Laøm trai” laø quan nieäm - Coù khí phaùch hieân ngang, soáng anh huøng cuûa caùc ñaáng khoâng sôï hieåm nguy. nam nhi, daùm choáng choïi vôùi gian nguy ñeå chieán thaéng. - Laøm lôû nuùi, duøng tay caàm buùa Em hieåu caùch hieåu naøo? ñaäp ñaù thaønh hoøn, thaønh ñoáng. - Tö caùch “ laøm trai” ñoù ñaõ laøm - Coâng vieäc naëng nhoïc, laøm saùng leân phaåm chaát naøo cuûa baèng thuû coâng, chæ daønh cho tuø ngöôøi yeâu nöôùc trong baøi thô? khoå sai. Tìm theâm nhöõng caâu thô coù töø “ - Daùm ñöông ñaàu vôùi nhöõng laøm trai”? khoù khaên gian khoå, vöôït leân - Ñoïc hai caâu 3, 4. Coâng vieäc chieán thaéng thöû thaùch. ñaäp ñaù ñöôïc gôïi taû nhö theá naøo? Haõy keå laïi? - Em coù nhaän xeùt gì veà coâng - Ngheä thuaät : gioïng ñieäu huøng vieäc naøy? traùng, duøng ñoäng töø maïnh, pheùp ñoái. - Nhöng vôùi haønh ñoäng duõng - Khaåu khí : hieân ngang, kieân maõnh “ xaùch buùa ñaùnh tan” vaø “ cöôøng tröôùc gian nan. 3. Phöông thöùc bieåu ñaït: Bieåu caûm coù yeáu toá töï söï. II. Ñoïc – hieåu vaên baûn: 1. Coâng vieäc ñaäp ñaù. - Laøm trai ñöùng giöõa ñaát Coân Loân.  Quan nieäm soáng cuûa ñaáng nam nhi coù khí phaùch hieân ngang, khoâng sôï hieåm nguy. xaùch buùa Ñoäng töø ra tay maïnh ñaäp beå ñaùnh tan  Coâng vieäc naëng nhoïc, vaát vaû.  khaåu khí ngang taøng, ngaïo ngheã, coi thöôøng gian nan. 2. Caûm nghó töø vieäc ñaäp ñaù: thaân da saønh > < saét soûi son  Gaëp nhieàu thöû thaùch gian truaân vaãn khoâng sôøn loøng. ra tay ñaäp beå” thì vieäc ñaäp ñaù ôû Coân Loân mang 1 lôùp nghóa khaùc. Theo em, ñoù laø yù nghóa naøo? ( HS thaûo luaän) - Haõy phaân tích giaù trò ngheä thuaät cuûa 4 caâu ñaàu vaø nhaän xeùt veà khaåu khí cuûa taùc giaû qua nhöõng caâu thô aáy?  Vieäc lao ñoäng khoå sai ôû Coân Loân ñaõ gôïi leân ôû ngöôøi tuø yeâu nöôùc nhöõng caûm nghóa saâu saéc veà baûn thaân. Ñoïc 4 caâu cuoái. - “ Thaân saønh soûi” ôû ñaây chæ ai? Laø ngöôøi nhö theá naøo? - HS ñoïc 4 caâu cuoái. Taùc giaû  töï thaáy mình coù taám thaân daøy daïn, phong traàn qua nhieàu thöû thaùch. - Tinh thaàn cöùng coûi, trung kieân khoâng sôøn loøng. - Laøm roõ söùc chòu ñöïng caû veà theå chaát laãn tinh thaàn cuûa con ngöôøi. - Caùch noùi nguï yù : chæ taùc giaû möu ñoà nhöõng coâng vieäc heát söùc lôùn lao. - Caâu 6 noùi leân traïng thaùi tinh - Hoaøn caûnh tuø ñaày. taàhn cuûa Phan Chaâu Trinh nhö theá naøo? - Töï haøo veà coâng vieäc maø mình - Pheùp ñoái trong caëp caâu 5, 6 theo ñuoåi vaø xem thöôøng tuø ñaày. coù taùc duïng gì? - Vaù trôøi ( vieäc lôùn ) > < vieäc - Ñoïc 2 caâu keát. “ Nhöõng keû vaù ñaäp ñaù ( coûn con) trôøi” ôû ñaây chæ ai? Laøm nhöõng - Coi khinh tuø ñaøy vaø tin töôûng coâng vòeâc gì? maõnh lieät ôû söï nghieäp yeâu nöôùc - “ Khi lôõ böôùc” laø khi ôû vaøo cuûa mình. hoaøn caûnh naøo? - Hai caâu keát cho ta thaáy con - Hieân ngang, trung thaønh vôùi lí ngöôøi ôû ñaây nghó gì veà baûn thaân töôûng. mình ? - Chæ ra pheùp ñoái trong 2 caâu Ñoïc ghi nhôù naøy? Söï ñoái laäp naøy coù yù nghóa ( HS thaûo luaän ) gì? - Ngöôøi anh huøng chaáp nhaän - Töø ñoù, phaåm chaát tinh thaàn moïi nguy nan, vöõng chí vôùi lí cao quyù naøo cuûa ngöôøi töø ñöôïc töôûng cöùu nöôùc cuûa mình. boäc loä? * hoaït ñoäng 3: Toång keát - 133 baøi thô “ Nhaät kyù trong - Baøi thô “ Ñaäp ñaù ôû Coân Loân” tuø” cuûa Hoà Chí Minh. ñaõ khaéc hoïa hình töôïng ngöôøi tuø - “ Laáy cuõi” Soùng Hoàng  bò yeâu nöôùc vôùi nhöõng veû ñeïp naøo? ñaøy ôû Sôn La. - Töø ñoù, giuùp em hieåu theâm “ Ñoát cho tieâu kieáp tuø ñaøy nhöõng ñieàu cao quyù naøo veà caùc Cho böøng löûa haän bieát tay anh nhaø yeâu nöôùc Vieät Nam nhöõng huøng”. naêm ñaàu theá kæ 20? Em haõy tìm Vaù trôøi > < ñaäp ñaù ( vieäc lôùn ) ( vieäc nhoû)  xem thöôøng vieäc tuø ñaøy.  Tin töôûng ôû söï nghieäp yeâu nöôùc cuûa mình. III. Ghi nhôù: SGK / 150 IV. Luyeän taäp