Trêng trung häc c¬ së Vò B×nh
TiÕt 121: V¨n b¶n
Sang Thu
-H÷u ThØnhA. Môc tiªu cÇn ®¹t
+ Gióp HS:
- Ph©n tÝch ® îc nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ th¬ H÷u ThØnh vÒ sù biÕn ®æi cña ®Êt trêi
tõ cuèi h¹ sang ®Çu thu.
- RÌn luyÖn thªm n¨ng lùc c¶m thô th¬ ca.
B. ChuÈn bÞ.
1. ThÇy: so¹n gi¸o ¸n - ®äc TLTK.
2. Trß: chuÈn bÞ theo sgk.
C. TiÕn t×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng
* æn ®Þnh tæ chøc.
* KiÓm tra.
? T×m vµ ph©n tÝch nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô trong bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c -ViÔn Ph ¬ng.
Tr¶ lêi: HS nªu
Hµng tre xanh xanh ViÖt Nam: Con ngêi vµ ®Êt níc ViÖt Nam kiªn cêng bÊt khuÊt.
B·o t¸p m a sa vÉn th¼ng hµng: vît qua gian khã.
MÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á: B¸c Hå – rùc rì, chãi s¸ng, trêng tån, bÊt diÖt.
Trµng hoa: TÊm lßng biÕt ¬n, sù thµnh kÝnh cña nh©n d©n ®èi víi B¸c Hå vÜ ®¹i.
B¶y m ¬i chÝn mïa xu©n: Cuéc ®êi B¸c nh b¶y m¬i chÝn mïa xu©n në hoa cña d©n téc
Trêi xanh: Sù vÜnh h»ng, bÊt diÖt cña tªn tuæi, sù nghiÖp Hå ChÝ Minh.
- gv nhËn xÐt.
* Giíi thiÖu Bµi míi:
GV cho HS quan s¸t: + H/¶ quÐt mét sè bµi th¬:
Mïa thu c©u c¸ cña NguyÔn KhuyÕn
TiÕng thu cña Lu Träng L
§©y mïa thu tíi cña Xu©n DiÖu
? §iÓm chung cña c¸c t¸c phÈm trªn lµ g×? ViÕt vÒ mïa thu
=> Qua trªn c¸c em ®· thÊy: Mïa thu lu«n lµ ®Ò tµi bÊt tËn cña thi ca nh¹c häa. Mçi t©m
hån nghÖ sÜ ®Òu cã sù c¶m nhËn riªng vÒ mïa thu. C¶nh s¾c mïa thu ë VN thËt ®Ñp trong th¬
NguyÔn KhuyÕn, thËt buån trong th¬ míi. Cßn rÊt nhiÒu bµi th¬ n÷a viÕt vÒ mïa thu nhng sù
c¶m nhËn khi ®Êt trêi biÕn chuyÓn tõ h¹ sang thu th× kh«ng ph¶i ai còng dÔ dµng nãi lªn ®îc
b»ng lêi. VËy mµ H÷u ThØnh ®· rÊt tinh tÕ khi ghi l¹i dßng c¶m xóc cña m×nh tríc thêi ®iÓm
giao mïa trong mét thi phÈm nhá: Sang thu => Chóng ta cïng t×m hiÓu.
Néi dung bµi míi:
Ho¹t ®éng cña thÇy
I/ §äc - t×m hiÓu chó thÝch.
1.T¸c gi¶:
? Dùa vµo chó thÝch SGK vµ sù hiÓu biÕt cña
m×nh, h·y nªu ®«i nÐt vÒ nhµ th¬ H÷u ThØnh
GV nhËn xÐt, bæ sung.
Lª ThÞ Minh Thu
Ho¹t ®éng cña trß
- H÷u ThØnh tªn ®Çy ®ñ lµ NguyÔn H÷u ThØnh.
- Sinh n¨m: 1942
- Quª: Tam D¬ng - VÜnh Phóc.
- H÷u ThØnh lµ c¸n bé v¨n ho¸, tuyªn huÊn
1
Trêng trung häc c¬ së Vò B×nh
Giíi thiÖu ch©n dung HT
trong qu©n ®éi tõ n¨m 1963.
-Lµ nhµ th¬ tr ëng thµnh trong cuéc kh¸ng
chiÕn chèng MÜ.
- Cã hån th¬ mang c¶m xóc b©ng khu©ng
s©u l¾ng vµ giµu suy tëng.
GV gt kh¸i qu¸t phong c¸ch th¬ H÷u ThØnh. - ¤ng tham gia BCH Héi nhµ v¨n ViÖt Nam
GV gt nh÷ng t¸c phÈm chÝnh vµ gi¶i thëng, c¸c kho¸ III, IV, V. Tõ n¨m 2000, H÷u ThØnh
b×a mét sè tËp th¬ cña «ng.
lµ Tæng th kÝ Héi nhµ v¨n ViÖt Nam. HiÖn
«ng lµm chñ tÞch héi nhµ v¨n ViÖt Nam khãa
VIII (8/2010).
- S¸ng t¸c n¨m 1977.
- Bµi th¬ ® îc rót tõ tËp Tõ chiÕn hµo ®Õn
2. T¸c phÈm.
thµnh phè xuÊt b¶n n¨m 1991.
? Bµi th¬ ®îc ra ®êi vµo thêi gian nµo?
- Thêi ®iÓm giao mïa tõ h¹ sang thu.
? Thêi ®iÓm ®îc nãi ®Õn trong bµi th¬?
HS ®äc bµi
II. §äc - HiÓu v¨n b¶n.
1. §äc v¨n b¶n.
GV h/d ®äc: - Giäng nhÑ nhµng, nhÞp chËm
khoan thai, trÇm l¾ng vµ tho¸ng suy t.
GV ®äc mÉu mét lÇn
HS kÓ: TiÕng gµ tra, ¤ng ®å, ¸nh tr¨ng,
2. ThÓ th¬ - Bè côc
? Bµi th¬ cã thÓ th¬ gièng víi nh÷ng t¸c => Thuéc thÓ th¬ 5 ch÷.
- BiÓu c¶m + miªu t¶.
phÈm th¬ nµo em ®· häc? §ã lµ thÓ th¬ g×?
? Ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña bµi th¬?
- Chia 3 ®o¹n, øng víi mçi khæ th¬.
? Bµi th¬ cã thÓ chia lµm mÊy ®o¹n?
- Tõ ngì ngµng-> ng©y ngÊt -> ngÉm ngîi,
? Nªu m¹ch c¶m xóc cña bµi th¬?
GV: §Æc s¾c cña bµi th¬ lµ m¹ch c¶m xóc nghÜ suy
g¾n liÒn víi sù vËn ®éng cña ®èi tîng c¶m
xóc. ë tiÕt häc nµy c« sÏ híng dÉn chóng ta
t×m hiÓu theo m¹ch c¶m xóc ®ã.
3. HiÓu v¨n b¶n:
* Khæ 1:
- Bçng: ThÓ hiÖn sù bÊt ngê ®ét ngét.
? Bµi th¬ ®îc më ®Çu b»ng tõ nµo? Nªu ý
nghÜa biÓu ®¹t cña tõ ®ã?
+ h¬ng æi: - æi ®ang vµo ®é chÝn.
? Nhµ th¬ bÊt ngê ®ét ngét nhËn ra ®iÒu g×?
+ giã se: - giã nhÑ, kh«, h¬i l¹nh.
+ s¬ng - chïng ch×nh.
=> Nh÷ng dÊu hiÖu thiªn nhiªn khi thu vÒ.
? HiÓu nh thÕ nµo vÒ nh÷ng h×nh ¶nh th¬
nµy?
- ph¶: - lan to¶ trong kh«ng gian.
- cã ý nghÜa ®ét ngét.
? C¸ch nhËn ra h¬ng æi ®îc nhµ th¬ biÓu
®¹t b»ng tõ nµo? Ph©n tÝch c¸i hay cña tõ
®ã?
? C¸ch miªu t¶ s ¬ng cã g× ®Æc biÖt?
GV: Mïa thu ®Õn kh«ng ph¶i chØ ë c¸c h×nh
¶nh mµ nã ®Õn ë c¸ch to¶ h¬ng: ph¶ vµo
trong giã se vµ ë c¸ch vËn ®éng cña s¬ng
Lª ThÞ Minh Thu
- s¬ng: chïng ch×nh -> Nh©n ho¸: gîi t¶
nh÷ng bíc chuyÓn nhÑ nhµng cña thiªn nhiªn
trong kho¶nh kh¾c giao mïa.
2
Trêng trung häc c¬ së Vò B×nh
-> cè ý mét c¸ch chËm h¬n t¹o nªn sù
duyªn d¸ng, yÓu ®iÖu, nh bãng h×nh mét
thiÕu n÷.
? Tríc khung c¶nh ®ã, t/g cã c¶m nhËn nh
thÕ nµo?
GV: Bçng kh«ng chØ lµ sù ngì ngµng mµ ta
cßn c¶m thÊy mét c¸i khÏ giËt m×nh. H×nh
nh kh«ng ph¶i ®Ó hái mµ ®Ó x¸c nhËn c¶m
xóc dÉu vÉn ch a tin h¼n. Phót gi©y giao
mïa cña tù nhiªn Êy, nh×n thÊy råi, c¶m
thÊy råi mµ vÉn s÷ng sê ®Õn khã tin.
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶m nhËn mïa thu
cña nhµ th¬ trong khæ th¬ ®Çu?
GV: Thu ®· ®Õn nhng cha h¼n ®Õn. §iÒu
®ã ®îc nhµ th¬ c¶m nhËn b»ng c¸c gi¸c
quan.
- H×nh nh thu ®· vÒ:
Thµnh phÇn biÖt lËp -> Ch a kh¼ng ®Þnh mét
c¸ch ch¾c ch¾n, cßn mét chót m¬ hå, nghi
hoÆc.
-> lµ sù c¶m nhËn tinh tÕ vµ nh¹y bÐn.
=> C¶m xóc ngì ngµng b©ng khu©ng.
- C¶m nhËn mïa thu: Kh«ng cã l¸ rông nh
trong th¬ cæ, kh«ng cã mµu vµng nh trong
th¬ míi.
=> Lµ sù c¶m nhËn rÊt riªng, rÊt míi b»ng tÊt
c¶ c¸c gi¸c quan.
Khøu gi¸c: h¬ng æi -> xóc gi¸c: giã se ->
ThÞ gi¸c: s¬ng chïng ch×nh -> sù c¶m nhËn
cña lÝ trÝ: H×nh nh thu ®· vÒ
=> Nh¹y c¶m vµ tinh tÕ.
+ Dßng s«ng: dÒnh dµng CÆp ®èi
+ chim: Véi v·
Nh©n ho¸
* Khæ 2:
? C¶nh thiªn nhiªn sang thu ®îc tiÕp tôc + m©y: v¾t nöa m×nh
=>TÊt c¶ ®Òu ®æi thay khi thu vÒ: Cã hån,
b»ng nh÷ng h×nh ¶nh vµ chi tiÕt nµo?
? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ®îc sö dông ë sèng ®éng, sù vËt trë nªn duyªn d¸ng, gÇn
ngêi h¬n.
®©y? T¸c dông cña biÖn ph¸p ®ã?
GV: C¸i dÒnh dµng cña s«ng lµ sau lóc vît
ghÒnh leo th¸c nhäc nh»n, ®· ®Õn lóc ® îc
th¶nh th¬i sau mïa lò. Cßn bÇy chim khi
mïa thu chît ®Õn, nã ph¶i gÊp g¸p lµm tæ
tha måi. => Hai tèc ®é tr¸i chiÒu gi÷a chËm
vµ nhanh lµ quy luËt kh«ng ®ång ®Òu ë vµo
thêi ®iÓm giao thoa cña mu«n vËt mu«n loµi - H/¶: Cã ®¸m m©y mïa h¹
V¾t nöa m×nh sang thu
GV cho HS H§N víi c©u hái sau
? H×nh ¶nh nµo ®Ó l¹i Ên t îng râ nÐt + Nh©n ho¸: M©y v¾t nöa m×nh => Mïa h¹,
mïa thu lµ hai ®Çu bÕn vµ ®¸m m©y lµ nhÞp
nhÊt vÒ thêi ®iÓm giao mïa. V× sao?
cÇu v¾t qua => dïng kh«ng gian ®Ó vÏ thêi
GV: Sù chuyÓn m×nh sang thu kh«ng chØ
gian: Lµm hiÖn râ ranh giíi tõ h¹ sang thu vèn
®îc biÓu hiÖn qua sù ®èi lËp trong ho¹t
mong manh m¬ hå trë nªn cô thÓ h÷u h×nh.
®éng cña s«ng, cña chim mµ cßn thÓ hiÖn râ => C©u th¬ sèng ®éng giµu h/¶ gîi c¶m xóc.
nÐt h¬n qua h/¶ cã ®¸m m©y mïa h¹, v¾t
nöa m×nh sang thu. C¸i tµi cña HT lµ dïng
kh«ng gian ®Ó miªu t¶ thêi gian. §¸m m©y
lµ nhÞp cÇu duyªn d¸ng nèi hai bê thêi gian
b»ng vÎ ®Ñp mÒm m¹i tr÷ t×nh. VÎ ®Ñp ®ã
®îc quan s¸t vµ c¶m nhËn b»ng c¶ t©m
hån.
GV gióp HS liªn hÖ víi th¬ NguyÔn
Lª ThÞ Minh Thu
3
Trêng trung häc c¬ së Vò B×nh
KhuyÕn: TÇng m©y l¬ löng trêi xanh ng¾t;
Th¬ Xu©n DiÖu: M©y vÈn tõng kh«ng chim
bay ®i -> ®Ñp, nhng chØ cã kh«ng gian.
GV Tuy nhiªn nÕu hiÓu nh thÕ h×nh nh
vÉn cha ®ñ. §Ó s©u s¾c h¬n, c« mêi c¸c em
tham kh¶o mét ®o¹n t liÖu sau.
GV ®a t liÖu HT tù b¹ch víi sang thu
§©y lµ lêi tù b¹ch cña nhµ th¬ HT trªn b¸o
V¨n hãa thÓ thao ®iÖn tö, chuyªn môc GÆp
l¹i c¸c nhµ v¨n trong SGK.
GV cho 1 HS ®äc to.
* Khæ 3:
? Thiªn nhiªn sang thu cßn ® îc gîi ra
b»ng nh÷ng h/¶ nµo?
1 HS ®äc to, C¶ líp theo dâi.
+ N¾ng => nh÷ng htîng thiªn nhiªn.
+ Ma ®Æc trng cña mïa h¹.
+ SÊm
- vÉn cßn, v¬i dÇn, còng bít: S¾c ®é gi¶m dÇn
? Nh÷ng hiÖn tîng ®ã diÔn ra nh thÕ nµo? => Nh÷ng biÕn chuyÓn ©m thÇm trong lßng
GV: VÉn lµ n¾ng, ma, sÊm nh÷ng thi liÖu c¶nh vËt.
®Æc trng cña mïa h¹ nhng víi víi ®é gi¶m
dÇn. Sù ph©n hãa gi÷a hai mïa lµ ®êng
ranh giíi hÕt søc mong manh. Víi nh÷ng
phã tõ: vÉn cßn, ®·, v¬i dÇn, còng bít,
dêng nh thi sÜ ®ang ®o ®Õm ®îc ®é ®Ëm
- T¶ thùc: Khi sang thu, trêi ®· v¬i ®i nh÷ng
nh¹t cña n¾ng, khèi lîng cña m a ®Çu
c¬n m a rµo å ¹t, Ýt gi«ng b·o h¬n, bít ®i
mïa thu
nh÷ng tiÕng sÊm bÊt ngê -> Hµng c©y kh«ng
? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ hai dßng th¬ cuèi cßn bÞ lay ®éng bëi sÊm.
bµi?
- Èn dô: + SÊm: Nh÷ng vang ®éng bÊt
th êng cña ngo¹i c¶nh, cña cuéc ®êi.
+ Hµng c©y ®øng tuæi; Con ngêi
®· tõng tr¶i.
=> Khi con ng êi ®· tõng tr¶i trong cuéc
sèng th× sÏ v÷ng vµng vµ b×nh tÜnh h¬n tr íc
nh÷ng t¸c ®éng bÊt thêng cña ngo¹i c¶nh,
cña cuéc ®êi.
=> Hai c©u th¬ kh«ng chØ t¶ c¶nh sang thu mµ
? Tõ ®ã em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch c¶m nhËn cßn chøa chÊt suy nghiÖm vÒ con ngêi vµ
cuéc sèng. Khi nhiÒu tuæi hä sÏ v÷ng vµng, tù
mïa thu cña t/g ë hai c©u th¬ nµy?
tin xö lý c¸c t×nh huèng bÊt ngê cña cuéc sèng
GV cho HS quan s¸t l¹i bµi th¬. Chó ý vµo mét c¸ch hiÖu qu¶…
- N¨m 1977, ®Êt níc míi ®îc thèng nhÊt,
thêi gian ®îc ghi ë cuèi bµi th¬
thêi k× ®Çu cña hßa b×nh. Gîi cho em nghÜ ®Õn
? Thêi gian ®ã gîi cho em suy nghÜ g×?
®©y lµ mïa thu thanh b×nh yªn ¶ cña lµng quª
GV: Em ®· nãi ®óng nhng cha ®ñ
§Æt bµi th¬ vµo hoµn c¶nh s¸ng t¸c 1977 sau nh÷ng n¨m chiÕn tranh kÐo dµi.
khi ®Êt n íc võa rêi khái cuéc chiÕn tranh,
t/g, mét ng êi lÝnh tõng x«ng pha trËn m¹c
c¶m thÊy v÷ng vµng h¬n tríc nh÷ng biÕn
Lª ThÞ Minh Thu
4
Trêng trung häc c¬ së Vò B×nh
®éng bÊt thêng cña cuéc ®êi. Còng cã thÓ
hiÓu hµng c©y ®øng tuæi gièng nh mét
chøng nh©n ®ang quan s¸t l¾ng nghe vµ
thÊu hiÓu nh÷ng lÆng lÏ ©m thÇm kh¸ch
quan, nh÷ng g× chuyÓn ®éng bªn ngoµi cuéc
sèng xung quanh. Ph¶i ch¨ng hµng c©y Êy lµ
nhµ th¬ ®· ho¸ th©n vµo ®ã nªn lêi th¬ nhÑ
nhµng mµ t×nh th¬ ®Çy ¾p yªu th¬ng tr×u
mÕn.
Sau nµy lín lªn víi vèn sèng cña m×nh c¸c
em sÏ hiÓu s©u s¾c h¬n vÒ tÇng nghÜa s©u xa
cña bµi th¬.
? Nªu suy nghÜ cña em vÒ t©m hån con
ngêi khi “sang thu” trong bµi th¬ võa häc?
? Tõ ®ã em hiÓu thªm g× vÒ nhµ th¬ HT?
III. Tæng kÕt:
? Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña
bµi th¬?
? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã gãp phÇn thÓ hiÖn
néi dung g×?
- Con ngêi khi ®· ®i ®îc nöa cuéc ®êi:
mét mÆt s©u s¾c, chÝn ch¾n, th©m trÇm vµ
®iÒm ®¹m thªm, mÆt kh¸c l¹i ph¶i khÈn
tr¬ng thªm, gÊp g¸p thªm ->Sù véi v·
cña bÇy chim hay còng chÝnh lµ sù véi v·
cña con ngêi?
-Thiªn nhiªn vµ con ngêi ®Òu mét nhÞp
sang thu. Hån ngêi võa lu luyÕn båi
håi l¹i võa nghiªm trang ch÷ng ch¹c,võa
s©u l¾ng l¹i võa më réng b©ng khu©ng võa
khiªm nhêng nhng còng tù hµo, kiªu
h·nh.
=>- Cã t©m hån tha thiÕt tr©n träng vÎ ®Ñp cña
quª h¬ng xø së.
- Cã nh÷ng suy ngÉm s©u s¾c vÒ con
ngêi vµ cuéc ®êi.
NT:- Tõ ng÷ giµu h/¶, gîi c¶m, gîi suy tëng.
ND: C¶m nhËn vÒ sù chuyÓn biÕn nhÑ nhµng
mµ râ rÖt cña ®Êt trêi tõ cuèi h¹ sang thu ë
®ång b»ng B¾c bé.
- HS ®äc phÇn ghi nhí (sgk).
IV/ LuyÖn tËp.
Bt: T×m ý tr¶ lêi ®óng cho mçi c©u hái sau:
1.ý nµo nãi ®óng c¶m xóc cña t¸c gi¶ trong
bµi th¬ sang thu?
1B
A. Hån nhiªn, t¬i trÎ.
B. Míi mÎ, tinh tÕ.
C. L·ng m¹n, siªu tho¸t
D. Méc m¹c, ch©n thµnh.
2. Trong bµi th¬, h×nh ¶nh thiªn nhiªn vµo
2D
thêi ®iÓm giao mïa h¹ - thu cã ®Æc ®iÓm g×?
A. S«i ®éng, n¸o nhiÖt.
B. B×nh lÆng, ng ng ®äng.
C. Vui t¬i, rén r·
D. NhÑ nhµng, giao c¶m.
Lª ThÞ Minh Thu
5
Trêng trung häc c¬ së Vò B×nh
- HS lµm bµi tËp sgk- gv nhËn xÐt.
? H·y tr×nh bµy kh¸i qu¸t l¹i m¹ch c¶m xóc TÝn hiÖu mïa thu
cña bµi th¬ qua mçi khæ th¬?
- H¬ng æi, giã se, s¬ng =>
GV nhËn xÐt, chiÕu s¬ ®å m¹ch c¶m xóc cña
bµi th¬.
- S«ng, chim, ®¸m m©y =>
GV cho HS nghe ®o¹n b¨ng ®äc l¹i bµi Sang - N¾ng, ma, sÊm, hµng c©y =>
thu => kÕt thóc bµi häc.
D. Cñng cè - DÆn dß.
1. Bµi tËp
KÕt thóc bµi th¬ ChiÒu S«ng Th¬ng nhµ th¬ H÷u ThØnh
viÕt:
“N¾ng thu ®ang tr¶i ®Çy
§· tr¨ng non mói bëi
Bªn cÇu con nghÐ ®îi
C¶ chiÒu thu sang s«ng”.
H×nh ¶nh, c¶m xóc ë khæ th¬ nµy cã ®iÓm g× gÇn gòi
t¬ng ®ång víi h×nh ¶nh, c¶m xóc cña bµi th¬ Sang Thu.
2. Häc thuéc bµi th¬ vµ néi dung bµi häc.
- So¹n: Nãi víi con.
Lª ThÞ Minh Thu
6
C¶m xóc
Ngì ngµng
B©ng khu©ng
Ng©y ngÊt
suy ngÉm
- Xem thêm -