Tài liệu Giáo án ngữ văn 8 trọn bộ

Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Bµi 1- TiÕt 1 V¨n b¶n: T«i ®i häc (Thanh TÞnh) I/ Môc tiªu bµi häc: Th«ng qua bµi häc, gióp häc sinh: - HiÓu vµ c¶m nhËn ®îc t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cña nh©n vËt “t«i” ë buæi tùu trêng ®Çu tiªn trong ®êi qua ¸ng v¨n håi tëng giµu chÊt th¬ cña Thanh TÞnh. - ThÊy ®îc nÐt ®Æc s¾c cña ngßi bót v¨n xu«i Thanh TÞnh. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ®äc diÔn c¶m, kÜ n¨ng ph¸t hiÖn, ph©n tÝch t©m tr¹ng nh©n vËt “t«i”- ngêi kÓ chuyÖn vµ liªn tëng ®Õn nh÷ng kØ niÖm cña b¶n th©n. II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: §äc kÜ néi dung v¨n b¶n Tham kh¶o c¸c tµi liÖu liªn quan. 2. Häc sinh: §äc v¨n b¶n, ®äc chó thÝch, t×m bè côc Tr¶ lêi c©u hái vµo vë so¹n. III/ C¸c ho¹t ®éng d¹y- häc: 1.¤n ®Þnh líp 2. KiÓm tra: Vë so¹n bµi cña häc sinh. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu bµi. Trong cuéc ®êi mçi con ngêi, nh÷ng kØ niÖm tuæi häc trß thêng ®îc lu gi÷ bÒn l©u trong trÝ nhí. §Æc biÖt lµ nh÷ng kØ niÖm vÒ buæi ®Õn trêng ®Çu tiªn. “ Ngµy ®Çu tiªn ®i häc MÑ d¾t tay ®Õn trêng Em võa ®i võa khãc MÑ dç dµnh yªu th¬ng”. ThËt khã diÔn t¶ b»ng lêi nh÷ng c¶m xóc cña c¸c em häc sinh lóc ®ã. Bëi mçi ngêi l¹i cã nh÷ng c¶m xóc riªng. H«m nay, c« vµ c¸c em sÏ ®îc t×m hiÓu t©m tr¹ng cña mét b¹n häc trß xng “t«i” trong v¨n b¶n “T«i ®i häc” víi nh÷ng kØ niÖm m¬n man, b©ng khu©ng cña mét thêi th¬ Êy. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung Ho¹t ®éng2: I/ §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch * GV híng dÉn c¸ch ®äc: §äc víi giäng chËm, dÞu dµng, l¾ng s©u; chó ý ng÷ ®iÖu. * GV ®äc mÉu: Tõ ®Çu -> T«i ®i häc. - Gäi 2 HS ®äc nèi tiÕp ®Õn hÕt. - NhËn xÐt c¸ch ®äc cña häc sinh. H: Qua chuÈn bÞ bµi ë nhµ, em h·y giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ nhµ v¨n Thanh TÞnh? -> Thanh TÞnh (1911- 1988) Tªn khai sinh lµ TrÇn V¨n Ninh quª ë xãm Gia L¹c, ven s«ng H¬ng, 1 ngo¹i « tp HuÕ. N¨m lªn 6 tuæi ®îc ®æi tªn lµ TrÇn Thanh TÞnh, häc tiÓu häc vµ trung häc t¹i HuÕ. Tõ n¨m 1933, b¾t ®Çu ®i lµm vµ vµo nghÒ d¹y häc. §©y còng lµ thêi gian «ng b¾t ®Çu s¸ng t¸c v¨n ch¬ng. Trong sù nghiÖp s¸ng t¸c cña m×nh,Thanh TÞnh ®· cã mÆt trong kh¸ nhiÒu lÜnh vùc: truyÖn ng¾n, truyÖn dµi, th¬, bót kÝ v¨n häc...song cã lÏ «ng thµnh c«ng h¬n c¶ ë thÓ lo¹i truyÖn ng¾n vµ th¬. Nh÷ng truyÖn ng¾n hay nhÊt cña Thanh TÞnh nh×n chung ®Òu to¸t lªn mét t×nh c¶m ªm dÞu, trong trÎo. V¨n «ng nhÑ nhµng mµ thÊm s©u, mang d vÞ võa man m¸c buån th¬ng, võa ngät ngµo quyÕn luyÕn. “T«i ®i häc” lµ mét trêng hîp tiªu biÓu nh vËy. T¸c phÈm ®îc in trong tËp “Quª mÑ” xuÊt b¶n n¨m 1941. H: Ngay më ®Çu truyÖn, t¸c gØa ®· viÕt: “H»ng n¨m, cø vµo cuèi thu...tùu trêng”. Em hiÓu “tùu trêng” ë ®©y cã nghÜa nh thÕ nµo? ->§Õn trêng khai gi¶ng n¨m häc míi. H: “¤ng ®èc trêng MÜ LÝ cho gäi mÊy cËu häc trß míi ®Õn” VËy “«ng ®èc” ë ®©y lµ ai? -> ¤ng hiÖu trëng. H: Tõ “l¹m nhËn” trong c©u “ Tù nhiªn l¹m nhËn lµ vËt riªng cña m×nh” cã nghÜa lµ g×? -> NhËn qu¸ ®i, nhËn vµo m×nh nh÷ng ®iÒu, nh÷ng phÇn kh«ng ph¶i cña m×nh. GV: Cßn mét sè tõ khã kh¸c, trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu v¨n b¶n chóng ta sÏ gi¶i thÝch tiÕp. Ho¹t ®éng 3: H: Trong v¨n b¶n, t¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? -> Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m. GV: Gi¶ng gi¶i cho HS c¸c biÓu hiÖn vµ kÕt luËn: Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù cô thÓ nh thÕ nµo, c¸c em sÏ ®îc t×m hiÓu kÜ trong tiÕt TËp lµm v¨n. H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ m¹ch kÓ cña truyÖn? -> KÓ theo dßng håi tëng cña nh©n vËt “t«i”, theo tr×nh tù thêi gian vµ kh«ng gian cña buæi tùu trêng ®Çu tiªn. H: Cã nh÷ng nh©n vËt nµo ®îc kÓ l¹i trong truyÖn? Nh©n vËt chÝnh lµ ai? V× sao em biÕt? -> T«i, mÑ, «ng ®èc, nh÷ng cËu häc trß. T«i lµ nh©n vËt chÝnh. V× nh©n vËt nµy ®îc kÓ nhiÒu nhÊt, mäi sù viÖc trong truyÖn ®Òu th«ng qua sù c¶m nhËn cña nh©n vËt nµy. H: Qua m¹ch kÓ cña nh©n vËt “T«i”, em h·y cho biÕt bè côc cña v¨n b¶n gåm mÊy phÇn? Néi dung tõng phÇn lµ g×? -> 5 phÇn: + P1: Tõ ®Çu-> Tng bõng rén r·. (Kh¬i nguån kØ niÖm) 2 II/ T×m hiÓu v¨n b¶n + P2: Buæi mai-> Ngang trªn ngän nói. (T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña nh©n vËt “t«i”trªn ®êng cïng mÑ ®Õn trêng) + P3:Tríc s©n trêng-> Trong c¸c líp. (T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña nh©n vËt “t«i” khi ë gi÷a s©n trêng, quan s¸t mäi ngêi vµ c¸c b¹n). + P4: ¤ng ®èc-> Chót nµo hÕt. (T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña nh©n vËt “t«i” khi nghe gäi tªn vµ rêi mÑ vµo líp). + P5: Cßn l¹i. (T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña nh©n vËt “t«i” khi vµo líp, ®ãn nhËn tiÕt häc ®Çu tiªn). GV: TruyÖn ng¾n ®Ëm chÊt tr÷ t×nh “T«i ®i häc” cña nhµ v¨n Thanh TÞnh ®· gióp chóng ta sèng l¹i nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬ m¬n man, trong s¸ng ë buæi tùu trêng ®Çu tiªn. Nh÷ng kØ niÖm Êy ®îc kh¬i nguån tõ thêi ®iÓm nµo? Chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu. *HS ®äc thÇm 4 c©u v¨n ®Çu. H: Nçi nhí buæi tùu trêng ®Çu tiªn cña t¸c gi¶ ®îc kh¬i nguån tõ thêi ®iÓm nµo? 1. Kh¬i nguån kØ niÖm. - Thêi ®iÓm: Cuèi thu: + L¸ rông nhiÒu + M©y bµng b¹c + MÊy em nhá rôt rÌ tíi trêng. H: V× sao cø ®Õn thêi ®iÓm nµy, nh÷ng kØ niÖm cña t¸c gi¶ l¹i ïa vÒ? -> Do cã sù liªn tëng t¬ng ®ång, tù nhiªn gi÷a hiÖn t¹i vµ qu¸ khø. GV: Cø vµo thêi ®iÓm Êy, c¶nh vËt Êy, kh«ng gian Êy...lµm cho nh©n vËt nghÜ ngay vÒ ngµy xa theo 1 quy luËt tù nhiªn cø lÆp ®i lÆp l¹i. V× vËy t¸c gi¶ ®· viÕt “ H»ng n¨m, cø vµo cuèi thu...” H: Khi nhí l¹i nh÷ng kØ niÖm cò, nh©n vËt “t«i” - T©m tr¹ng: cã t©m tr¹ng nh thÕ nµo? + Nao nøc, m¬n man + Tng bõng rén r·. H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt tu tõ vµ c¸ch sö dông tõ ng÷ cña t¸c gi¶ khi nhí l¹i buæi tùu tr- NghÖ thuËt: So s¸nh, dïng tõ l¸y. êng ®Çu tiªn? GV: T¸c gi¶ ®· sö dông nghÖ thuËt so s¸nh vµ tõ l¸y ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng, c¶m xóc cña nh©n vËt “t«i” khi nhí l¹i nh÷ng kØ niÖm cña buæi tùu trêng ®Çu tiªn. Nh÷ng t×nh c¶m trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng “t«i” nh nh÷ng cµnh hoa t¬i mØm cêi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng, mµ “t«i” kh«ng thÓ nµo quªn. C©u v¨n nh c¸nh cöa dÞu dµng më ra, dÉn ngêi ®äc vµo mét thÕ giíi ®Çy ¾p nh÷ng sù viÖc, nh÷ng con ngêi, nh÷ng cung bËc t©m t t×nh c¶m ®Ñp ®Ï, trong s¸ng, rÊt ®¸ng nhí, ®¸ng chia sÎ vµ tr©n träng. H: Nh÷ng c¶m xóc khi th× nao nøc, m¬n man (nhÑ nhµng), lóc l¹i tng bõng, rén r·(m¹nh mÏ) 3 cã m©u thuÉn víi nhau kh«ng? V× sao? -> Kh«ng m©u thuÉn. Ngîc l¹i chóng cßn gÇn gòi, bæ sung cho nhau nh»m diÔn t¶ mét c¸ch cô thÓ t©m tr¹ng thùc cña nh©n vËt “t«i” khi Êy. C¸c tõ l¸y ®· gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i. ChuyÖn ®· x¶y ra tõ bao n¨m qua mµ cø nh võa míi x¶y ra h«m qua, h«m kia. GV: VËy t©m tr¹ng cña “t«i” trong buæi tùu trêng ®Çu tiªn diÔn ra nh thÕ nµo? Chóng ta sÏ tiÕp tôc t×m hiÓu. * HS ®äc thÇm: Buæi mai...-> Trªn ngän nói. H: KØ niÖm ngµy ®Çu tiªn ®Õn trêng cña nh©n vËt “t«i” g¾n víi thêi gian, kh«ng gian cô thÓ nµo? 2. T©m tr¹ng cña “t«i” trong buæi tùu trêng ®Çu tiªn a) Khi trªn ®êng tíi trêng: - Thêi gian: Buæi sím mai ®Çy s¬ng thu vµ giã l¹nh. H: V× sao kh«ng gian vµ thêi gian Êy trë thµnh kØ - Kh«ng gian: Con ®êng dµi vµ hÑp. niÖm trong t©m trÝ “t«i”? -> V× ®ã lµ thêi ®iÓm, lµ n¬i chèn quen thuéc, gÇn gòi, g¾n liÒn víi tuæi th¬ t¸c gi¶.Vµ ®ã còng lµ lÇn ®Çu tiªn ®îc c¾p s¸ch ®Õn trêng. H: Trªn con ®êng cïng mÑ tíi trêng, “t«i” ®· quan s¸t c¶nh vËt xung quanh vµ c¶m thÊy t©m tr¹ng m×nh nh thÕ nµo? - T©m tr¹ng: Thay ®æi + Con ®êng quen: thÊy l¹. + C¶nh vËt: ®Òu thay ®æi. + Lßng: thay ®æi lín.(C¶m thÊy H: V× sao t©m tr¹ng “t«i” l¹i cã sù thay ®æi nh m×nh trang träng, ®øng ®¾n). vËy? -> V× c¶m gi¸c n«n nao, bån chån cña ngµy ®Çu tiªn ®i häc ®· ¶nh hëng ®Õn sù c¶m nhËn cña nv. GV: DÊu hiÖu ®æi kh¸c trong t×nh c¶m vµ nhËn thøc cña 1 cËu bÐ trong ngµy ®Çu tiªn ®Õn trêng: Tù thÊy m×nh nh ®· lín lªn, con ®êng h»ng ngµy ®i l¹i ®· bao nhiªu lÇn h«m nay bçng trë nªn lµ l¹, m¹i vËt ®Òu nh thay ®æi...§èi víi 1 em bÐ míi chØ biÕt ch¬i ®ïa, qua s«ng th¶ diÒu, ra ®ång ch¹y nh¶y víi b¹n...th× ®i häc qu¶ lµ 1 sù kiÖn lín - 1 thay ®æi quan träng ®¸nh dÊu 1 bíc ngoÆt tu«Ø th¬. H: T¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo khi miªu t¶ ý nghÜ, hµnh ®éng cña chó bÐ? T¸c dông cña nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy? -NghÖ thuËt: + So s¸nh + Sö dông nhiÒu ®éng tõ. H: TÊt c¶ nh÷ng cö chØ ngé nghÜnh, ng©y th¬, -> Cö chØ ngé nghÜnh, ng©y th¬, ®¸ng yªu Êy b¾t nguån tõ nguyªn nh©n nµo? ®¸ng yªu. 4 GV: LÇn ®Çu tiªn ®Õn trêng häc, ®îc bíc vµo => Sù thay ®æi trong nhËn thøc b¶n mét thÕ giíi míi l¹, ®îc tËp lµm ngêi lín chø th©n. kh«ng chØ n« ®ïa, rong ch¬i, th¶ diÒu n÷a. ChÝnh ý nghÜ Êy lµm cho nh©n vËt c¶m thÊy m×nh “ngêi lín” h¬n. Nhng ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn cha quen, vµ thËt ra, “t«i” vÉn cßn nhá l¾m, cho nªn “t«i” vÉn thÌm ®îc tù nhiªn, nhÝ nh¶nh nh c¸c häc trß ®i tríc... §ã lµ t©m tr¹ng, lµ c¶m gi¸c ®îc diÔn t¶ mét c¸ch rÊt tù nhiªn. 4. Cñng cè: GV hái HS vÒ: - Thêi ®iÓm kh¬i nguån kØ niÖm - T©m tr¹ng cña “t«i” trªn ®êng cïng mÑ tíi trêng. 5. Híng dÉn häc bµi: - §äc l¹i v¨n b¶n. - N¾m v÷ng néi dung ®É häc. - T×m hiÓu tiÕp c¸c phÇn cßn l¹i ®Ó chuÈn bÞ cho tiÕt sau. IV/ rót kinh nghiÖm: ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................. ************************************************ Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Bµi 1 – TiÕt 2 V¨n b¶n: T«i ®i häc (Thanh TÞnh) (tiÕp) I/ Môc tiªu bµi häc: Qua bµi häc, GV tiÕp tôc gióp HS: - C¶m nhËn ®îc t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cña nh©n vËt “t«i” trong buæi tùu trêng ®Çu tiªn. - ThÊy ®îc ngßi bót v¨n xu«i giµu chÊt th¬, gîi d vÞ tr÷ t×nh võa man m¸c buån th¬ng, võa ngät ngµo quyÕn luyÕn cña Thanh TÞnh. II/ ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: §äc kÜ vµ c¶m nhËn néi dung v¨n b¶n Tham kh¶o tµi liÖu. 2. Häc sinh: Tr¶ lêi c©u hái vµo vë so¹n. III/ C¸c ho¹t ®éng d¹y – häc: 1. ¤n ®Þnh líp 2. KiÓm tra bµi cò: 5 Nh÷ng kØ niÖm cña nh©n vËt “t«i” vµo ngµy ®Çu ®Õn trêng ®îc kh¬i nguån tõ thêi ®iÓm nµo? T©m tr¹ng cña nh©n vËt “t«i” khi ®ã? 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu bµi Mïa thu – mïa khai trêng ®· tíi nh gîi nhí, gîi th¬ng, nh kh¬i nguån kØ niÖm khiÕn cho ai trong chóng ta còng thÊy xóc ®éng båi håi. Vµ nh©n vËt “t«i” trong v¨n b¶n “T«i ®i häc” còng kh«ng ngo¹i lÖ. Thiªn nhiªn thay ®æi, c¶m nhËn cña “t«i” còng thay ®æi khi trªn ®êng ®Õn trêng buæi ®Çu tiªn.VËy t©m tr¹ng cña “t«i” khi tíi trêng, khi nghe «ng ®èc gäi tªn, khi rêi xa vßng tay mÑ ®Ó ®ãn nhËn tiÕt häc ®Çu tiªn cã g× ®Æc biÖt? Chóng ta sÏ tiÕp tôc t×m hiÓu. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung Ho¹t ®éng 2: GV kh¸i qu¸t l¹i néi dung tiÕt 1. * Gäi HS ®äc: “Tríc s©n trêng...-> c¸c líp”. H: C¶nh tríc s©n trêng lµng MÜ LÝ lu l¹i trong t©m trÝ t¸c gi¶ cã g× næi bËt? II/ T×m hiÓu v¨n b¶n(tiÕp) 1. Kh¬i nguån kØ niÖm 2. T©m tr¹ng cña “t«i” trong buæi tùu trêng ®Çu tiªn a) Khi trªn ®êng tíi trêng b) Khi tíi trêng - S©n trêng: + Dµy ®Æc c¶ ngêi + Ai còng ¨n mÆc t¬m tÊt H: C¶nh tîng Êy gîi kh«ng khÝ g× trong lßng ng-> Kh«ng khÝ tng bõng cña ngµy êi ®äc? héi khai trêng. GV: §i hÕt con ®êng lµng, cËu häc trß nhá tíi s©n trêng. Nh×n c¶nh s©n trêng dµy ®Æc c¶ ngêi, ngêi nµo quÇn ¸o còng s¹ch sÏ, g¬ng mÆt còng vui t¬i s¸ng sña -> Ph¶n ¸nh kh«ng khÝ ®Æc biÖt cña ngµy héi khai trêng thêng gÆp ë níc ta. Kh«ng khÝ ®ã võa thÓ hiÖn tinh thÇn hiÕu häc cña nh©n d©n ta, võa béc lé t×nh c¶m s©u nÆng cña t¸c gi¶ ®èi víi m¸i trêng tuæi th¬. H: Trªn ®êng tíi trêng, “t«i” rÊt h¸o høc, h¨m hë. Nhng khi tíi trêng, nghe trèng thóc th× t©m tr¹ng cña “t«i” l¹i thay ®æi nh thÕ nµo? - T©m tr¹ng: + Lo sî vÈn v¬ + NgËp ngõng, e sî GV: C¶nh s©n trêng th× vÉn thÕ, song cã lÏ ng«i + ThÌm vông, íc ao thÇm trêng ®· kh¸c ®i trong sù nh×n nhËn cña “t«i’ lóc + Ch¬ v¬, vông vÒ, lóng tóng. nµy. Nhµ v¨n ®· dïng nh÷ng h×nh ¶nh, nh÷ng chi tiÕt cô thÓ ®Ó biÓu hiÖn nh÷ng cung bËc t©m tr¹ng cËu bÐ.®Çu tiªn lµ thÊy m×nh nhá bÐ lµm sao -> ®©m ra lo sî vÈn v¬ -> hoµ víi tiÕng trèng trêng cßn cã c¶ nhÞp tim cña c¸c cËu còng vang vang... H: Trong ®o¹n v¨n nµy, t¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt tu tõ nµo? -> NT: So s¸nh 6 + trêng: ®×nh lµng. + hä: nh÷ng chó chim non. GV: T¸c gi¶ so s¸nh líp häc víi ®×nh lµng – n¬i thê cóng, tÕ lÔ, n¬i thiªng liªng cÊt gi÷ nh÷ng ®iÒu bÝ Èn -> PhÐp so s¸nh nµy diÔn t¶ xóc c¶m trang nghiªm cña t¸c gi¶ vÒ m¸i trêng, ®Ò cao tri thøc con ngêi trong trêng häc. Ngoµi ra, t¸c gi¶ cßn so s¸nh c¸c em häc sinh míi nh nh÷ng con chim non ®øng bªn bê tæ, nh×n qu·ng trêi réng muèn bay nhng cßn ngËp ngõng, e sî -> phÐp so s¸nh nµy lµm h×nh ¶nh & t©m tr¹ng c¸c em thªm sinh ®éng, nã ®Ò cao søc hÊp dÉn cña nhµ trêng & thÓ hiÖn kh¸t väng cña t¸c gi¶ ®èi víi trêng häc. c) Khi nghe gäi tªn vµo líp. * HS ®äc thÇm: “¤ng ®èc...-> Chót nµo hÕt”. H: H×nh ¶nh «ng ®èc ®îc t¸c gi¶ nhí l¹i qua nh÷ng chi tiÕt nµo? + Nãi: c¸c em ph¶i g¾ng häc... + Nh×n chóng t«i víi cÆp m¾t hiÒn tõ, c ®éng. + T¬i cêi nhÉn n¹i chê. H: T©m tr¹ng cña “t«i” khi nghe «ng ®èc ®äc b¶n danh s¸ch häc sinh míi? - Tim: ngõng ®Ëp - GiËt m×nh lóng tóng H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ t©m tr¹ng cña “t«i” lóc - Oµ khãc. nµy? -> Võa lo sî, võa sung síng. GV: Khi nghe «ng ®èc ®äc danh s¸ch häc sinh míi, “t«i” cµng lóng tóng h¬n. Nghe gäi ®Õn tªn th× giËt m×nh vµ c¶m thÊy sî khi ph¶i xa bµn tay dÞu dµng cña mÑ. Nh÷ng tiÕng khãc nøc në nh ph¶n øng d©y chuyÒn -> Chó bÐ c¶m thÊy m×nh nh bíc vµo mét thÕ giíi kh¸c vµ c¸ch xa mÑ h¬n bao giê hÕt. Võa ngì ngµng mµ võa tù tin, ‘t«i” bíc vµo líp. Vµ cã lÏ “t«i’ còng rÊt sung síng v× m×nh b¾t ®Çu trëng thµnh, b¾t ®Çu tån t¹i ®éc lËp vµ hoµ nhËp vµo x· héi. d) Khi ngåi trong líp ®ãn nhËn tiÕt GV: Khi ®· rêi xa mÑ, cïng c¸c b¹n bíc vµo häc ®Çu tiªn. trong líp theo lêi giôc cña «ng ®èc vµ sù ®ãn chµo cña thÇy gi¸o trÎ, “t«i” bíc vµo líp víi mét t©m tr¹ng míi. H: Nh÷ng c¶m gi¸c mµ “t«i” nhËn ®îc khi bíc vµo líp häc lµ g×? - Trong líp: + Cã mïi h¬ng l¹ + C¸i g× còng l¹ vµ hay + NhËn bµn ghÕ lµ vËt riªng H: Tríc nh÷ng c¶m gi¸c míi ®ã, “t«i” ®· quan + ThÊy quyÕn luyÕn víi b¹n míi. s¸t vµ suy nghÜ nh thÕ nµo khi nh×n ra ngoµi cöa sæ? - Ngoµi cöa sæ: Chim liÖng, hãt, H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng c¶m gi¸c vµ suy bay...kØ niÖm l¹i ïa vÒ. 7 nghÜ cña em bÐ? -> C¶m gi¸c trong s¸ng, ch©n thùc, H: Qua ®©y em thÊy cËu häc trß nhá lµ ngêi nh ®an xen gi÷a l¹ vµ quen. thÕ nµo? => Yªu thiªn nhiªn, yªu nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬ nhng yªu c¶ sù häc GV: C©u chuyÖn kÕt thóc mét c¸ch rÊt tù nhiªn, hµnh ®Ó trëng thµnh. bÊt ngê. Dßng ch÷ “T«i ®i häc”- tªn cña bµi häc ®Çu tiªn còng chÝnh lµ nhan ®Ò cña t¸c phÈm. H: Theo em t¸c gi¶ ®Æt tªn t¸c phÈm trïng víi tªn cña bµi häc ®Çu tiªn cã ý nghÜa g×? -> §îc mÑ d¾t tay dÕn trêng, ®îc trë thµnh cËu häc trß nhá chÝnh lµ bµi häc ®Çu tiªn trong ®êi cña nh©n vËt “t«i”. “T«i ®i häc” võa lµ tªn v¨n b¶n, võa lµ tªn cña bµi häc ®Çu tiªn v×: §i häc chÝnh lµ më ra mét thÕ giíi míi, mét bÇu trêi míi, mét kho¶ng kh«ng gian vµ thêi gian míi, mét t©m tr¹ng, mét t×nh c¶m míi trong cuéc ®êi ®øa trÎ. DÉn d¾t, ®ãn chµo c¸c em vµo c¸i thÕ giíi Êy chÝnh lµ nh÷ng ngêi mÑ, nh÷ng thÇy c« gi¸o. VËy ®Êy, t¸c phÈm “T«i ®i häc” ®· gióp chóng ta thÊm thÝa r»ng: trong cuéc ®êi mçi con ngêi, kØ niÖm trong s¸ng tuæi häc trß, nhÊt lµ buæi tùu trêng ®Çu tiªn, thêng sÏ ®îc ghi nhí m·i. H: C¶m nhËn cña em vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n? -> HS tr¶ lêi. GV chèt l¹i. -> Gäi 1 HS ®äc ghi nhí. DÆn häc thuéc. * Ghi nhí:(SGK – 9) Ho¹t ®éng 3: H: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ dßng c¶m xóc * LuyÖn tËp: cña nh©n vËt “t«i” trong v¨n b¶n? - HS chuÈn bÞ trong 5 phót. - Gäi HS ®øng t¹i chç tr×nh bµy. - GV nhËn xÐt. 4. Cñng cè: GV hÖ thèng l¹i néi dung 2 tiÕt häc: - Thêi ®iÓm kh¬i nguån kØ niÖm - T©m tr¹ng cña “t«i” trong buæi tùu trêng ®Çu tiªn. 5. Híng dÉn häc bµi: - N¾m v÷ng néi dung t¸c phÈm. - Lµm BT1, BT2 vµo vë bµi tËp. - So¹n bµi: “ CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷”. IV/ rót kinh nghiÖm: ............................................................................. ............................................................................. 8 ............................................................................. ............................................................................. Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Bµi 1 – TiÕt 3 CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ I/ Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - HiÓu râ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ vµ mèi quan hÖ vÒ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷. - Qua bµi häc, rÌn luyÖn t duy trong viÖc nhËn thøc mèi quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng. II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: T×m mét sè vÝ dô minh ho¹ B¶ng phô, b¶ng ho¹t ®éng nhãm. 2. Häc sinh: §äc tríc vÝ dô, tr¶ lêi c©u hái vµo vë so¹n. III/ C¸c ho¹t ®éng d¹y – häc: 1. ¤n ®Þnh líp 2. KiÓm tra bµi cò: Sù chuÈn bÞ cña HS. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu bµi: H: ë líp 7 c¸c em ®· ®îc häc vÒ tõ ®ång nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa. Em nµo cã thÓ lÊy mét sè vÝ dô vÒ tõ ®ång nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa? -> VD: +Tõ ®ång nghÜa: Nhµ th¬ng – BÖnh viÖn M¸y bay – Phi c¬. +Tõ tr¸i nghÜa: Sèng – ChÕt Nãng – L¹nh. H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ ng÷ nghÜa gi÷a c¸c tõ ng÷ trong 2 nhãm trªn? -> + C¸c tõ ®ång nghÜa trong nhãm cã thÓ thay thÕ cho nhau trong 1 c©u v¨n cô thÓ. -> + C¸c tõ tr¸i nghÜa trong nhãm cã thÓ lo¹i trõ nhau khi lùa chän ®Ó ®Æt c©u. GV: NhËn xÐt cña c¸c em lµ ®óng. NÕu xÐt vÒ nghÜa cña tõ ng÷, th× kh«ng nh÷ng cã nh÷ng trêng hîp thay thÕ hay lo¹i trõ nhau, mµ cßn cã c¶ nh÷ng trêng hîp bao hµm nhau n÷a. H«m nay c« vµ c¸c em sÏ t×m hiÓu nh÷ng trêng hîp ®ã. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung Ho¹t ®éng 2: I/ Tõ ng÷ nghÜa réng vµ tõ ng÷ nghÜa hÑp. 1. VÝ dô: - GV treo b¶ng phô cã ghi vÝ dô. - Gäi HS ®äc §éng vËt Thó Voi, H¬u... 9 Chim Tu hó, S¸o... C¸ C¸ r«, C¸ thu... 2.NhËn xÐt: H: NghÜa cña tõ “®éng vËt” réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña c¸c tõ: thó, chim, c¸? - NghÜa cña tõ “®éng vËt” réng h¬n nghÜa V× sao? cña thó, chim, c¸. -> V×: Ph¹m vi nghÜa cña tõ “®éng vËt” ®· H: NghÜa cña tõ “thó” réng h¬n hay hÑp bao hµm nghÜa cña 3 tõ: thó, chim, c¸. h¬n nghÜa cña c¸c tõ: voi, h¬u? - NghÜa cña tõ “thó” réng h¬n nghÜa cña H: NghÜa cña tõ “chim” réng h¬n hay hÑp tõ: voi, h¬u. h¬n nghÜa cña c¸c tõ: tu hó, s¸o? - NghÜa cña tõ “chim” réng h¬n nghÜa cña H: NghÜa cña tõ “c¸” réng h¬n hay hÑp tõ: tu hó, s¸o. h¬n nghÜa cña c¸c tõ: c¸ r«, c¸ thu? - NghÜa cña tõ “c¸” réng h¬n nghÜa cña tõ: H: V× sao em biÕt ®îc nghÜa cña c¸c tõ: c¸ r«, c¸ thu. “thó”, “chim”, “c¸” réng h¬n nghÜa cña c¸c tõ: voi, h¬u, tu hó, s¸o, c¸ r«, c¸ thu? -> LÝ do: nh tõ “®éng vËt” H: NghÜa cña c¸c tõ: “thó”, “chim”, “c¸” réng h¬n nghÜa cña c¸c tõ: voi, h¬u, tu hó, s¸o, c¸ r«, c¸ thu nhng ®ång thêi l¹i hÑp h¬n nghÜa cña tõ nµo? - NghÜa cña c¸c tõ: thó, chim, c¸: +Réng h¬n c¸c tõ: voi, h¬u, tu hó, s¸o, GV ®a ra vÝ dô 2: c¸ r«,c¸ thu... +HÑp h¬n tõ: ®éng vËt. §å vËt Tñ Qu¹t Êm Tñ ®øng, Qu¹t trÇn, Êm nh«m, Tñ b¹t... Qu¹t bµn... Êm sø... - Gäi HS ph©n tÝch cÊp ®é kh¸i qu¸t nghÜa. H: Qua ph©n tÝch c¸c vÝ dô, em thÊy mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa réng khi nµo? -> Mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa réng khi: ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c. H: Khi nµo mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa hÑp? -> Mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa hÑp khi: ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã ®îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c. H: Mét tõ ng÷ cã thÓ ®îc coi lµ võa cã nghÜa réng, võa cã nghÜa hÑp ®îc kh«ng? -> Cã. V× mét tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n so víi nghÜa cña tõ nµy, nhng l¹i hÑp h¬n so víi nghÜa cña tõ kh¸c. - Gäi HS ®äc ghi nhí. - GV kh¸i qu¸t l¹i néi dung ghi nhí. 10 Ho¹t ®éng 3: - Gäi HS ®äc yªu cÇu BT1 - GV híng dÉn HS c¸ch lµm. - Gäi 2 HS lªn b¶ng tr×nh bµy kÕt qu¶. * Ghi nhí:(SGK – 10). II/ LuyÖn tËp 1. Bµi tËp 1: a) Y phôc ¸o QuÇn ¸o s¬ mi, ¸o ph«ng... QuÇn céc QuÇn dµi... b) Vò khÝ Sóng Sóng trêng, Sóng ng¾n... - Gäi HS ®äc yªu cÇu BT2 - GV chia HS th¸nh 5 nhãm, giao nhiÖm vô. - HÕt thêi gian 5 phót, c¸c nhãm nép kÕt qu¶. - Gäi HS nhËn xÐt. - GV kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶ ®óng. - Gäi HS ®äc yªu cÇu BT3 - GV híng dÉn c¸ch lµm - HS lµm viÖc c¸ nh©n, nªu kÕt qu¶. - GV nhËn xÐt, ch÷a bµi. Bom Bom ba cµng, Bom bi... 2. Bµi tËp 2: a) ChÊt ®èt b) NghÖ thuËt c) Thøc ¨n d) Nh×n e) §¸nh 3. Bµi tËp 3: a)Tõ “xe cé” bao hµm nghÜa cña c¸c tõ: xe ®¹p, xe m¸y, xe h¬i... b) Tõ “kim lo¹i” bao hµm nghÜa cña c¸c tõ: s¾t, ®ång, nh«m... c) Tõ “hoa qu¶” bao hµm nghÜa cña c¸c tõ: chanh, cam, æi, nh·n... d) Tõ “hä hµng” bao hµm nghÜa cña c¸c tõ: hä néi, hä ngo¹i,... e) Tõ “mang” bao hµm nghÜa cña c¸c tõ: x¸ch, khiªng, g¸nh... - Gäi HS ®äc yªu cÇu vµ néi dung BT4 - GV híng dÉn c¸ch x¸c ®Þnh. 4. Bµi tËp 4: a) b) c) d) (Giao cho HS lµm BT5 ë nhµ nÕu hÕt thêi gian). 4. Cñng cè: GV hái HS vÒ: 11 Thuèc lµo Thñ quü Bót ®iÖn Hoa tai - Tõ ng÷ nghÜa réng - Tõ ng÷ nghÜa hÑp. 5. Híng dÉn häc bµi: - Ph©n tÝch l¹i c¸c vÝ dô - Häc thuéc ghi nhí - T×m mét sè vÝ dô kh¸c ®Ó ph©n tÝch cÊp ®é kh¸i qu¸t vÒ nghÜa. - So¹n bµi: “TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n”. IV/ rót kinh nghiÖm: .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Bµi 1 – TiÕt 4 TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n I/ Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - N¾m ®îc thÕ nµo lµ chñ ®Ò cña v¨n b¶n; tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n. - BiÕt viÕt mét v¨n b¶n ®Èm b¶o tÝnh thèng nh©t vÒ chñ ®Ò: BiÕt x¸c ®Þnh vµ duy tr× ®èi tîng tr×nh bµy, chän lùa, s¾p xÕp c¸c phÇn sao cho v¨n b¶n tËp trung nªu bËt ý kiÕn vµ c¶m xóc cña m×nh. II/ ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: Nghiªn cøu néi dung bµi Tham kh¶o tµi liÖu 2. Häc sinh: §äc c¸c vÝ dô Tr¶ lêi c©u hái vµo vë so¹n. III/ C¸c ho¹t ®éng D¹y – Häc: 1. æn ®Þnh líp 2. KiÓm tra bµi cò: H: Em h·y cho biÕt nh÷ng cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷? Cho vÝ dô? 3. bµi míi: Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu bµi: ë líp 6 c¸c em ®· ®îc häc thÕ nµo lµ c©u chñ ®Ò vµ do¹n v¨n chøa c©u chñ ®Ò. Chñ ®Ò lµ néi dung chÝnh thÓ hiÖn t tëng c¬ b¶n cña mét v¨n b¶n. VËy chñ ®Ò cña mét v¨n b¶n cÇn ph¶i ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu g×? Chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu qua bµi häc h«m nay. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung Ho¹t ®éng 2: I/ Chñ ®Ò cña v¨n b¶n 1. VÝ dô: §äc l¹i v¨n b¶n “T«i ®i häc” cña Thanh 12 - Gäi tõ 3 ®Õn 5 HS ®äc nèi tiÕp TÞnh. 2. NhËn xÐt: H: T¸c gi¶ nhí l¹i nh÷ng kØ niÖm s©u s¾c - KØ niÖm s©u s¾c: nµo trong thêi th¬ Êu cña m×nh? + Cuèi thu + Cïng mÑ tíi trêng + C¶m gi¸c bì ngì, l¹ lïng n¬i trêng H: V¨n b¶n miªu t¶ nh÷ng sù viÖc ®ang míi... x¶y ra hay ®· x¶y ra? -> Nh÷ng sù viÖc ®· x¶y ra( Håi tëng l¹i) H: Sù håi tëng Êy gîi lªn nh÷ng Ên tîng g× - Ên tîng: VÒ thêi gian, kh«ng gian, con trong lßng t¸c gi¶? ®êng, ng«i trêng, líp häc, b¹n bÌ, bµi häc ®Çu tiªn... -> §ã chÝnh lµ nh÷ng kØ niÖm, nh÷ng Ên tîng s©u s¾c tuæi th¬. GV: Nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng sù viÖc ®îc t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn ®Òu xoay quanh nh©n vËt “t«i” -> Lµm næi bËt t©m tr¹ng cña nh©n vËt “t«i” vÒ nh÷ng kØ niÖm cña buæi tùu trêng. H: Qua tiÕt ®äc – hiÓu v¨n b¶n “T«i ®i häc” vµ qu¸ tr×nh tr¶ lêi c¸c c©u hái ë bµi nµy, em h·y cho biÕt chñ ®Ò cña v¨n b¶n -> Chñ ®Ò cña “T«i ®i häc”: c¶m xóc cña nµy? “t«i” vÒ mét kØ niÖm s©u s¾c. §ã lµ lÇn ®Õn trêng ®Çu tiªn . H: VËy em hiÓu thÕ nµo lµ chñ ®Ò cña mét v¨n b¶n? => Chñ ®Ò: Lµ ®èi tîng vµ vÊn ®Ò chÝnh mµ v¨n b¶n biÓu ®¹t. GV gi¶ng gi¶i, cñng cè cho HS. Ho¹t ®éng 3: II/ TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n H: C¨n cø vµo ®©u mµ em biÕt v¨n b¶n b¶n. “T«i ®i häc” nãi lªn nh÷ng kØ niÖm cña t¸c gi¶ vÒ buæi tùu trêng ®Çu tiªn? -> C¨n cø vµo: - Nhan ®Ò: “T«i ®i häc”: Cã ý nghÜa têng minh, cho ta hiÓu ngay néi dung cña v¨n b¶n lµ nãi vÒ chuyÖn ®i häc. - C¸c tõ ng÷: Cuèi thu, buæi tùu trêng, s©n trêng, líp häc, thÇy gi¸o... - C¸c c©u: + “c¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi....h«m nay t«i ®i häc”. + “Mét thÇy trÎ tuæi....®ãn chóng t«i tríc cöa líp”. + “T«i vßng tay lªn bµn...bµi viÕt tËp: t«i ®i häc”. H: Theo em, nhan ®Ò vµ c¸c tõ ng÷, c¸c c©u v¨n tiªu biÓu trªn cã cïng thÓ hiÖn chñ ®Ò “T«i ®i häc” kh«ng? Cã tõ, c©u nµo l¹c ®Ò - Nhan ®Ò kh«ng? 13 - C¸c tõ ng÷ - C¸c c©u -> §Òu biÓu ®¹t chñ ®Ò ®· x¸c ®Þnh, GV: Khi tÊt c¶ c¸c tõ ng÷ then chèt, c¸c kh«ng xa rêi, kh«ng l¹c ®Ò. c©u v¨n tiªu biÓu vµ c¶ nhan ®Ò ®Òu tËp trung lµm râ chñ ®Ò th× ta nãi r»ng v¨n b¶n ®É ®¹t ®îc tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò. H: V¨n b¶n “T«i ®i häc” tËp trung håi tëng l¹i t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cña nh©n vËt “t«i” trong buæi tùu trêng ®Çu tiªn. H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ chøng tá t©m tr¹ng ®ã in s©u trong lßng nh©n vËt “t«i” suèt ®êi? - N¸o nøc - M¬n man - Tng bõng rén r·... H: T×m nh÷ng tõ ng÷, nh÷ng chi tiÕt nªu bËt c¶m gi¸c míi l¹ xen lÉn bì ngì cña nh©n vËt “t«i” khi cïng mÑ ®Õn trêng, cïng b¹n ®i vµo líp? - Trªn ®êng ®i: + Con ®êng quen: ®æi kh¸c + C¶nh vËt: ®Òu thay ®æi. - Trªn s©n trêng: + Trêng cao r¸o, s¹ch sÏ + Xinh x¾n, oai nghiªm... - Khi xÕp hµng vµo líp: + Tim ngõng ®Ëp, oµ khãc. + RÝu c¶ ch©n l¹i. - Trong líp häc: + ThÊy xa mÑ, nhí nhµ. + Xa rêi tuæi th¬ rong ch¬i, bíc vµo mét thÕ giíi míi. H: C¸c tõ ng÷ trªn ®Òu thÓ hiÖn vµ lµm râ néi dung g×? -> T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña nh©n vËt “t«i”. H: C¸c tõ ng÷ ®ã cã mèi quan hÖ víi néi dung cña v¨n b¶n nh thÕ nµo? -> Cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, lµm râ néi dung cña v¨n b¶n. H: Néi dung ®ã cã ®îc thÓ hiÖn râ ë nhan ®Ò cña v¨n b¶n kh«ng? -> Cã. H: §Ó hiÓu mét v¨n b¶n hoÆc ®Ó t¹o lËp mét v¨n b¶n ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh vÊn ®Ò g×? -> CÇn x¸c ®Þnh ®îc chñ ®Ò cña v¨n b¶n. H: Chñ ®Ò cña v¨n b¶n ®îc thÓ hiÖn ë ®©u? - X¸c ®Þnh chñ ®Ò cña v¨n b¶n qua: + Nhan ®Ò + C¸c ®Ò môc + Quan hÖ gi÷a c¸c phÇn H: Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch 2 vÊn ®Ò trªn, em + C¸c tõ ng÷ then chèt. h·y cho biÕt: ThÕ nµo lµ chñ ®Ò cña v¨n b¶n? TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n 14 b¶n ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ph¬ng diÖn nµo? - HS tr¶ lêi. - GV cñng cè l¹i, ®a ra ghi nhí. - Gäi HS ®äc ghi nhí, dÆn häc thuéc. * Ghi nhí: (SGK – 12) Ho¹t ®éng 3: - Gäi HS ®äc v¨n b¶n “Rõng cä quª t«i” - GV nªu yªu cÇu, cho HS chuÈn bÞ 5 phót. H: H·y cho biÕt v¨n b¶n trªn viÕt vÒ ®èi tîng nµo? Vµ vÒ vÊn ®Ò g×? III/ LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1: a) - §èi tîng: Rõng cä H: C¸c ®o¹n v¨n ®· tr×nh bµy ®èi tîng vµ - VÊn ®Ò: C©y cä, rõng cä ®èi víi cuéc sèng con ngêi. vÊn ®Ò theo mét thø tù nµo? - Thø tù c¸c ®o¹n: + Giíi thiÖu rõng cä + T¸c dông cña c©y cä H: Theo em, cã thÓ thay ®æi trËt tù s¾p xÕp + T×nh c¶m g¾n bã víi c©y cä. nµy ®îc kh«ng? V× sao? -> Thø tù kh«ng thay ®æi ®îc. V× c¸c ý lín cña phÇn th©n bµi ®îc s¾p xÕp hîp lÝ, ®i tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ vµ lµm næi bËt ®îc chñ ®Ò cña v¨n b¶n. H: Nªu chñ ®Ò cña v¨n b¶n trªn? H: Chñ ®Ò cña v¨n b¶n ®îc thÓ hiÖn trong toµn v¨n b¶n, tõ viÖc miªu t¶ rõng cä ®Õn cuéc sèng cña ngêi d©n. H·y chøng minh ®iÒu ®ã? H: T×m c¸c tõ ng÷, c¸c c©u tiªu biÓu thÓ hiÖn chñ ®Ò cña v¨n b¶n? 15 b) Chñ ®Ò: Sù g¾n bã vµ t×nh c¶m yªu th¬ng cña ngêi d©n S«ng Thao víi rõng cä quª m×nh. c) - Miªu t¶ rõng cä: + Rõng cä trËp trïng + Th©n c©y th¼ng + Bóp nh thanh kiÕm + L¸ tr«ng xa nh mét rõng tay. - Cuéc sèng cña ngêi d©n: + Nhµ ë díi rõng cä + Trêng häc, ®êng ®i häc díi rõng cä. + §å vËt ®îc lµm tõ cä + Thøc ¨n tõ tr¸i cä. d) - Tõ ng÷: Rõng cä, th©n cä, bóp, c©y non, l¸ cä, tµu l¸, c©y cä... - C©u: + “ Dï ai ®i ngîc vÒ xu«i C¬m n¾m l¸ cä lµ ngêi S«ng Thao.” + “ Ngêi S«ng Thao ®i ®©u còng vÉn GV: V¨n b¶n “Rõng cä quª t«i” ®· ®¶m nhí vÒ rõng cä quª m×nh” b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n. TÝnh thèng nhÊt ®ã thÓ hiÖn ë: nhan ®Ò, ®Ò môc c¸c phÇn chÝnh, quan hÖ gi÷a c¸c phÇn . vµ c¸c tõ, c¸c c©u tiªu biÓu. 2.Bµi tËp 2: - Gäi HS ®äc yªu cÇu vµ néi dung BT2 H: ý nµo lµm cho bµi viÕt bÞ l¹c ®Ò? ý lµm cho bµi viÕt bÞ l¹c ®Ò: b vµ d 4. Cñng cè: GV nh¾c l¹i: - Chñ ®Ò cña v¨n b¶n - TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n. 5.Híng dÉn häc bµi: - §äc l¹i néi dung bµi - Häc thuéc ghi nhí - Lµm thªm BT3 vµo vë bµi tËp - So¹n néi dung tiÕt sau: V¨n b¶n “Trong lßng mÑ”. Iv/ rót kinh nghiÖm: .............................................................................. .............................................................................. .............................................................................. ****************************************** Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Bµi 2 – TiÕt 5 V¨n b¶n: Trong lßng mÑ (TrÝch: “ Nh÷ng ngµy th¬ Êu” – Nguyªn Hång) I/ Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - HiÓu ®îc t×nh c¶nh ®¸ng th¬ng vµ nçi ®au tinh thÇn cña nh©n vËt bÐ Hång. §ång thêi c¶m nhËn ®îc t×nh yªu th¬ng m·nh liÖt cña chó bÐ ®èi víi mÑ. - Bíc ®Çu hiÓu ®îc v¨n håi kÝ vµ ®Æc s¾c cña thÓ v¨n nµy qua ngßi bót Nguyªn Hång: ThÊm ®îm chÊt tr÷ t×nh, lêi v¨n tù truyÖn ch©n thµnh, giµu søc truyÒn c¶m. II/ ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: §äc kÜ v¨n b¶n Tham kh¶o tµi liÖu liªn quan. 2. Häc sinh: §äc v¨n b¶n, ®äc chó thÝch, x¸c ®Þnh bè côc. Tr¶ lêi c©u hái. 16 III/ C¸c ho¹t ®éng d¹y – häc: 1. æn ®Þnh líp 2. KiÓm tra bµi cò: H: Ph©n tÝch dßng c¶m xóc thiÕt tha, trong trÎo cña nv “t«i” khi ®Õn trêng, khi nghe gäi tªn vµ khi vµo trong líp häc ë buæi khai trêng ®Çu tiªn? 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu bµi: Mçi chóng ta khi sinh ra ®Òu ®îc nhËn tÊt c¶ nh÷ng t×nh th¬ng yªu cña cha mÑ dµnh cho, ®îc lín lªn trong vßng tay Êm ¸p, ®îc d¹y dç hµng ngµy.... nh÷ng kØ niÖm Êy sÏ kh«ng bao giê quªn ®èi víi mçi chóng ta. Víi nhµ v¨n Nguyªn Hång, tuæi th¬ cña «ng cã nh÷ng kØ niÖm ngät ngµo, nhng còng cã rÊt nhiÒu buån tñi ®¾ng cay. VËy nh÷ng ngät ngµo vµ c¶ nh÷ng ®¾ng cay mµ chó bÐ Hång ®· ph¶i tr¶i qua nh thÕ nµo? C« cïng c¸c em sÏ t×m hiÓu qua trÝch ®o¹n “Trong lßng mÑ” trÝch trong håi kÝ “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” cña «ng. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Ho¹t ®éng 2: Néi dung I/ Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm H: Qua chuÈn bÞ bµi ë nhµ, em h·y giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ nhµ v¨n Nguyªn Hång? -> Nguyªn Hång (1918- 1982) tªn khai sinh lµ NguyÔn Nguyªn Hång, quª ë TP Nam §Þnh. Tríc c¸ch m¹ng, «ng sèng chñ yÕu ë TP c¶ng H¶i Phßng, trong mét xãm lao ®éng nghÌo. ¤ng ®îc coi lµ nhµ v¨n cña nh÷ng ngêi lao ®éng cïng khæ - líp ngêi díi ®¸y cña x· héi. ViÕt vÒ nh÷ng nh©n vËt Êy, «ng béc lé niÒm yªu th¬ng s©u s¾c, m·nh liÖt, tr©n träng nh÷ng vÎ ®Ñp ®¸ng quý cña hä. V¨n xu«i Nguyªn Hång giµu chÊt tr÷ t×nh, nhiÒu khi d¹t dµo nh÷ng c¶m xóc thiÕt tha, rÊt mùc ch©n thµnh. §ã lµ v¨n cña mét tr¸i tim nh¹y c¶m, dÔ bÞ tæn th¬ng, dÔ rung ®éng ®Õn cùc ®iÓm tríc nçi ®au vµ niÒm h¹nh phóc cña con ngêi. H: V¨n b¶n ®îc trÝch trong t¸c phÈm nµo? VÞ trÝ cña ®o¹n trÝch nµy? -> V¨n b¶n trÝch trong håi kÝ “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” st n¨m 1938. T¸c phÈm gåm 9 ch¬ng, ®o¹n trÝch “Trong lßng mÑ” lµ ch¬ng IV cña t¸c phÈm. Ho¹t ®éng 3: * GV híng dÉn c¸ch ®äc: §©y lµ nh÷ng dßng håi kÝ ®Çy ®au th¬ng cña nh©n vËt bÐ Hång. CÇn ®äc víi giäng trÇm l¾ng, thiÕt tha; chó ý ng÷ ®iÖu. * GV ®äc mÉu: ®o¹n ®Çu - Gäi HS ®äc nèi tiÕp - NhËn xÐt c¸ch ®äc cña HS * Gi¶i nghÜa c¸c chó thÝch: 17 II/ §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch 1, 5, 7, 8, 10, 12, 13, 14, 15, 17. Ho¹t ®éng 4: H: Trong v¨n b¶n, t¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? ->Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m. H: Em cã NX g× vÒ m¹ch kÓ cña truyÖn? -> KÓ theo dßng håi tëng cña nh©n vËt xng “t«i”- chó bÐ Hång. H: “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” lµ tËp håi kÝ viÕt vÒ chÝnh tuæi th¬ cay ®¾ng cña t¸c gi¶. Dùa vµo ND võa ®äc, em h·y cho biÕt vb cã thÓ ®îc chia thµnh mÊy phÇn? ND tõng phÇn lµ g×? -> Bè côc: 2 phÇn: + P1: Tõ ®Çu-> Ngêi ta hái ®Õn chø ( Cuéc ®èi tho¹i gi÷a ngêi c« cay ®éc vµ chó bÐ Hång) + P2: Cßn l¹i. (Cuéc gÆp gì bÊt ngê víi mÑ vµ c¶m gi¸c vui síng cùc ®iÓm cña chó bÐ Hång) GV: Hai ND trªn thÓ hiÖn 2v.®Ò lín cña TP: 1.T©m ®Þa ®éc ¸c cña bµ c« 2.T×nh yªu m·nh liÖt cña bÐ Hång víi mÑ. III/ T×m hiÓu v¨n b¶n 1. Ngêi c« trong cuéc ®èi tho¹i víi bÐ Hång. - HS ®äc thÇm ®o¹n 1 GV: Më ®Çu ®o¹n trÝch, qua giäng v¨n gi¶n dÞ vµ tù nhiªn cña Nguyªn Hång, ngêi ®äc cã thÓ nhËn ra ngay c¶nh ngé th¬ng t©m cña nv chÝnh: “T«i ®· bá ...®en”. Nh÷ng c©u v¨n tiÕp theo còng cho ta biÕt thêi gian x¶y ra c©u chuyÖn vµ hoµn c¶nh sèng cña ngêi mÑ bÐ Hång lóc nµy. Dßng tù sù ®· kh¬i nguån vµ tõ ®ã ngêi c« xuÊt hiÖn. H: Më ®Çu c©u chuyÖn, ngêi c« ®· gîi ý víi Hång ®iÒu g×? - Gîi ý cho Hång vµo th¨m mÑ - Cêi rÊt kÞch H: C©u hái ®ã ®· ch¹m ®óng vµo nçi nhí mÑ cña bÐ Hång. Em ®· toan tr¶ lêi lµ cã, nhng l¹i kh«ng tr¶ lêi n÷a v× em nhËn ra -> ý nghÜa cay ®éc: Muèn gieo r¾c ®iÒu g×? nh÷ng hoµi nghi ®Ó bÐ Hång khinh miÖt, GV: ë ®©y ta thÊy bµ c« “cêi hái” chø ruång rÉy mÑ. kh«ng ph¶i lµ lo l¾ng, nghiªm nghÞ hái. Mµ th©n mËt, ©u yÕm hái l¹i cµng kh«ng.Víi t©m hån nh¹y c¶m, nÆng t×nh th¬ng yªu & lßng kÝnh mÕn mÑ, bÐ Hång ®· nhËn ra ngay H: VËy bÐ Hång ®· gäi nh÷ng ý ®å ®ã lµ g×? -> Nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn. GV: Kh«ng thÓ ®Ó lßng th¬ng yªu vµ sù kÝnh mÕn mÑ bÞ “Nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn x©m ph¹m ®Õn” bÐ Hång ®· øng ®èi rÊt th«ng minh vµ ®Çy tù tin: “Kh«ng, ch¸u 18 kh«ng muèn vµo. Cuèi n¨m nhÊt ®Þnh mî ch¸u sÏ vÒ”. Cuéc ®èi tho¹i tëng chõng chÊm døt sau c©u tr¶ lêi døt kho¸t Êy.Nhng kh«ng, ngêi c« nµo ®· chÞu bu«ng tha. H: VÉn nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn Êy, ngêi c« ®· nãi g× víi bÐ Hång? - Giäng ngät ngµo - Cêi, ng©n dµi hai tiÕng “em bД H: Qua nh÷ng lêi nãi vµ th¸i ®é cña bµ c«, - KÓ c¶nh c¬ cùc cña mÑ. em thÊy bµ ta ®· béc lé nÐt tÝnh c¸ch ntn? GV: Cïng víi giäng nãi “ngät”b×nh th¶n, -> §éc ¸c, tµn nhÉn mØa mai Êy lµ hai con m¾t long lanh ch»m chÆp ®a nh×n chó bÐ. §iÒu nµy chøng tá ngêi c« cø muèn kÐo dµi trß ch¬i ®éc ¸c mµ cã lÏ c« ®· toan tÝnh s½n. Khi chó bÐ ®· im lÆng cói ®Çu, khoÐ m¾t ®· cay cay, bµ vÉn tiÕp tôc “tÊn c«ng”. C¸i cö chØ “vç vai cêi mµ nãi” lóc Êy míi gi¶ dèi, ®éc ¸c lµm sao. Nhng ®Õn c©u: “Mµy d¹i qu¸, ... chø” th× ngêi c« kh«ng chØ lé râ ¸c ý mµ cßn chuyÓn sang chiÒu híng ch©m chäc, nhôc m¹. Qña kh«ng cã g× cay ®¾ng b»ng khi vÕt th¬ng lßng bÞ ngêi kh¸c - l¹i chÝnh lµ ngêi c« m×nh ®em ra hµnh h¹. H: Nhng råi bµ c« còng thay ®æi th¸i ®é nh thÕ nµo víi Hång? H: MÆc dï ®· thay ®æi nhng c¸i giäng ®iÖu - §æi giäng nghiªm nghÞ, ngËm ngïi. ®ã kh«ng nh÷ng kh«ng lµm cho bÐ Hång yªn t©m, mµ tr¸i l¹i nã cßn béc lé thªm b¶n chÊt g× cña bµ c«? GV: §èi lËp l¹i víi t©m tr¹ng xãt xa nh bÞ -> Th©m hiÓm, tr¬ trÏn. gai cµo muèi x¸t cña ®øa ch¸u lµ sù v« c¶m s¾c l¹nh ®Õn ghª rîn cña bµ c«. Cö chØ vç vai, nh×n vµo mÆt ®øa ch¸u råi ®æi giäng lµm ra nghiªm nghÞ cña bµ c« thùc ra chØ lµ sù thay ®æi ®Êu ph¸p tÊn c«ng. Dêng nh ®· ®¸nh ®Õn miÕng cuèi cïng, khi thÊy ®øa ch¸u ®· tøc tëi, phÉn uÊt ®Õn ®Ønh ®iÓm, bµ ta míi h¹ giäng ngËm ngïi tá sù th¬ng xãt ngêi ®· mÊt. §Õn ®©y, sù gi¶ dèi, th©m hiÓm, tr¬ trÏn cña ngêi c« ®· bÞ ph¬i bµy toµn bé. H: Qua t×m hiÓu, em cã kÕt luËn g× vÒ b¶n chÊt cña ngêi c« bÐ Hång? GV: H×nh ¶nh bµ c« lµ mét h×nh ¶nh mang => L¹nh lïng, ®éc ¸c, mÊt hÕt t×nh ngêi. ý nghÜa tè c¸o h¹ng ngêi sèng tµn nhÉn, kh« hÐo c¶ t×nh m¸u mñ ruét thÞt trong c¸i x· héi thùc d©n nöa phong kiÕn lóc bÊy giê. TÝnh c¸ch ®ã còng lµ s¶n phÈm cña nh÷ng ®Þnh kiÕn ®èi víi ngêi phô n÷ trong x· héi 19 cò. 4. Cñng cè: GV hÖ thèng l¹i néi dung tiÕt häc. 5. Híng dÉn häc bµi: - N¾m ch¾c néi dung ®· häc. - ChuÈn bÞ tiÕp nh÷ng néi dung cßn l¹i cña VB. Iv/ rót kinh nghiÖm: .................................................................................. .................................................................................. .................................................................................. .................................................................................. Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Bµi 2 – TiÕt 6 V¨n b¶n: Trong lßng mÑ ( TrÝch “Nh÷ng ngµy th¬ Êu”- Nguyªn Hång) I/ Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - HiÓu ®îc t×nh c¶nh ®¸ng th¬ng vµ nçi ®au tinh thÇn cña nh©n vËt bÐ Hång; C¶m nhËn ®îc t×nh yªu th¬ng m·nh liÖt cña chó bÐ Hång ®èi víi mÑ. - Bíc ®Çu hiÓu ®îc v¨n håi kÝ vµ nh÷ng ®Æc s¾c cña thÓ v¨n nµy qua ngßi bót Nguyªn Hång: ThÊm ®îm chÊt tr÷ t×nh, lêi v¨n ch©n thµnh, giµu søc truyÒn c¶m. - Gi¸o dôc häc sinh lßng kÝnh yªu cha mÑ. II/ ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: Tham kh¶o tµi liÖu Phãng to tranh minh ho¹ trong SGK. 2. Häc sinh: T×m hiÓu néi dung vµ tr¶ lêi c©u hái. III/ C¸c ho¹t ®éng d¹y- häc: 1. æn ®Þnh líp 2. KiÓm tra bµi cò: H: Qua t×m hiÓu vµ ph©n tÝch ë tiÕt 1 cña v¨n b¶n, em cã nh÷ng nhËn ®Þnh nh thÕ nµo vÒ nh©n vËt bµ c« bÐ Hång? 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu bµi: GVcñng cè l¹i néi dung tiÕt 1, chuyÓn ý sang tiÕt 2. . Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung Ho¹t ®éng 2: III/ T×m hiÓu v¨n b¶n (tiÕp). 1. 20