Tài liệu Giáo án ngữ văn 8 dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh bài nói quá

Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học sinh Ngày soạn: 16/10/2014 Tiết 37 NÓI QUÁ I/MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Hiểu được khái niệm, tác dụng của nói quá trong văn chương và trong giao tiếp hàng ngày. - Biết vận dụng hiểu biết về biện pháp nói quá trong đọc hiểu và tạo lập văn bản. II/TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Khái niệm nói quá. - Phạm vi sử dụng của biện pháp tu từ nói quá (chú ý cách sử dụng trong thành ngữ, tục ngữ, ca dao,…) - Tác dụng của biện pháp tu từ nói quá. 2. Kỹ năng: Vận dụng hiểu biết về biện pháp nói quá trong đọc – hiểu văn bản. 3. Thái độ: Phê phán những lời nói khoác, nói sai sự thật. III- CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: soạn bài, phiếu bài tập 2. Học sinh: soạn bài nói quá. III/ TIẾN TRÌNH BÀI DẠY A/Tổ chức B/ Kiểm tra và giới thiệu bài (Hoạt động khởi động) Xác định các biện pháp tu từ trong mỗi trường hợp sau! 1. Áo chàm đưa buổi phân ly Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay. (Tố Hữu) Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt Trường THCS Tam Hưng 1 Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học sinh =>Hoán dụ 2.. Tiếng suối trong như tiếng hát xa Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa. ( Hồ Chí Minh) =>So sánh, điệp ngữ 3. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. ( Viễn Phương) => Ẩn dụ. Phát triển năng lực: Giải quyết vấn đề Giao tiếp tiếng Việt Các biện pháp tu từ trên các em đã được học ở lớp 6 và lớp 7, hôm nay các em sẽ được biết thêm một biện pháp tu từ tiếng Việt nữa đó là nói quá trong tiết 37. C/Bài mới ( Hoạt động hình thành khiến thức mới) Hình Hoạt động của giáo viên Hoạt Nội dung cần đạt thành và động của phát học sinh triển năng lực - Trình chiếu ví dụ trên máy II/ Nói quá và tác dụng của - Em có nhận xét gì về các HS phát nói quá Năng lực cách nói trên? biểu ý 1/Xét ví dụ (sgk) giao tiếp (Cách nói quá sự thật) kiến - chưa nằm đã sáng tiếng - Nói đúng sự thật về các sự - chưa cười đã tối Việt việc trên thì diễn đạt như thế - Mồ hôi thánh thót như mưa Năng lực nào? ruộng cày. giải Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt Trường THCS Tam Hưng 2 Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học sinh - Đêm tháng năm rất ngắn. quyết - Ngày tháng mười rất ngắn. vấn đề - Mồ hôi rơi rất nhiều. - Em hãy so sánh xem cách nói nào hay hơn? - Cách nói của tục ngữ và ca dao hay hơn. - Cách nói như vậy có tác dụng gì? GV hướng tích hợp với môn HS phát GDCD, biết quý trọng lúa biểu ý Tác dụng: gạo, biết ơn những người kiến => Nhằm nhấn mạnh đặc điểm Năng lực nông dân làm ra lúa gạo. của đêm tháng năm và ngày cảm thụ GB bình: tháng mười ngắn, giúp người thẩm mĩ Bài ca dao đã sử dụng thành nông dân biết về thời gian mà công biện pháp tu từ nói quá điều chỉnh công việc cho hợp giúp ta cảm nhận được nỗi vất lí. Năng lực vả cực nhọc của người nông => Nhấn mạnh nỗi vất vả của giao tiếp dân trong việc làm ra lúa gạo. người nông dân trong công tiếng Mỗi chúng ta hàng ngày được việc cày ruộng . Việt ăn hạt cơm thơm dẻo là thành => Cách nói như vậy vừa nhấn quả lao động mà cha mẹ ta, mạnh ý, vừa gây ấn tượng và những người nông dân đã đổ làm tăng sức biểu cảm cho lời bao mồ hôi công sức mới làm văn. ra, ta cần biết trận trọng và nâng niu thành quả lao động HS phát ấy. biểu ý =>Nói quá là biện pháp tu từ - Từ việc tìm hiểu ví dụ trên kiến phóng đại mức độ, quy mô, Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt Năng lực Trường THCS Tam Hưng 3 Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học sinh em hiểu thế nào là nói quá? tính chất của sự vật, hiện giải tượng được miêu tả để nhấn quyết mạnh, gây ấn tượng, tăng sức vấn đề. biểu cảm. 2. Ghi nhớ(SGK) Bài tập nhanh: Năng lực Tìm biện pháp nói quá và giải HS làm thích ý nghĩa của chúng trong bài tập Bài tập nhanh: cảm thụ thẩm mị. các ví dụ sau? GV: trình chiếu ví dụ máy Năng lực chiếu giao tiếp 1. Bàn tay ta làm nên tất cả tiếng Có sức người sỏi đá cũng 1. Sỏi đá cũng thành cơm. thành cơm. =>Nhấn mạnh sự quyết tâm và GV bình: khả năng kì diệu của con Dù đất đai có khô cằn bao người. Việt nhiêu thì dưới bàn tay lao động của con người cũng trở thành mảnh đẩt màu mỡ, khiến cho cây trồng tươi tốt, làm ra của cải vật chất nuôi sống con người. 2. Anh cứ yên tâm, vết thương 2. Đi lên tận trời được. Năng lực chỉ sước da thôi. Từ giờ đến =>Thể hiện ý chí, nghị lực và giao tiếp sáng em có thể đi lên tận trời tinh thần lạc quan của con tiếng người. Việt được. HS phát 3. Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại biểu ý xử nhũn mời hắn vào nhà. kiến Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt 3. Thét ra lửa. Trường THCS Tam Hưng 4 Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học sinh =>Nhấn mạnh uy quyền ghê gớm của cụ bá. VD 1: Nói quá Năng lực Bài tập mở rộng: Người nói phóng đại mức độ cảm thụ So sánh hai cách nói sau và lời hứa lên, đến chết vẫn còn thẩm mĩ. cho biết cách nói nào sử dụng nhớ để thể hiện đó là phép tu từ nói quá cách nào lời hứa chắc chắn. không phải là nói quá? Cách VD 2 nói như vậy người ta gọi là gì? Tạo ra tiếng cười hoặc sự chê 1. Nhớ, nhớ. Chết xuống đất bai những kẻ khoác lác làm gì vẫn không quên. có quả bí to bằng cái nhà. b. Hai anh bạn cùng đi qua khu vườn trồng bí. Một anh thấy quả bí to, kêu lên: “Chà, quả bí này to thật!”. Anh kia cười bảo: “Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi có lần trông thấy một quả bí to bằng cả cái nhà kia”… (trích Quả bí khổng lồ) HS thảo 3. Phân biệt nói quá và nói Thảo luận nhóm đôi. luận nhóm khoác Phân biệt nói quá và nói trình bày ý * Giống nhau: cùng nói quá sự khoác. kiến thật, cùng phóng đại sự việc, hiện tượng lên. Năng lực * Khác nhau: hợp tác - Nói quá phóng đại sự việc lên nhằm nhấn mạnh, gây ấn Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt Năng lực Trường THCS Tam Hưng 5 Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học sinh tượng, tăng giá trị biểu cảm, tự quản tạo độ tin cậy cao cho người bản thân đọc (người nghe) → tác động tích cực. - Nói khoác làm cho người nghe tin vào điều không có thực, tạo ra sự khôi hài hoặc chê bai làm cho người đọc HS làm (người nghe) bật cười chế nhạo Tổ chức cho học sinh chơi trò bài tập → tác động tiêu cực chơi rung chuông vàng. dưới hình II/ Luyện tập Một HS dẫn chương trình đọc thức trò Bài tập 2 câu hỏi. Ai giơ tay nhanh khi chơi a) Chó ăn đá gà ăn sỏi bạn đọc xong câu hỏi sẽ được b) Bầm gan tím ruột Năng lực trả lời. Mỗi bạn trả lời đúng c) Ruột để ngoài da hợp tác sẽ được một điểm thưởng. d) Nở từng khúc ruột . e) Vắt chân lên cổ Năng lực tự quản Chơi trò chơi nhìn hình đoán Bài tập 4 bản thân chữ để tìm thành ngữ có sử - Khỏe như voi dụng phép nói quá. - Đen như cột nhà cháy - Nhanh như gió Năng lực - Chậm như rùa giao tiếp - Gần như que củi tiếng - Ăn như mèo Việt Viết đoạn tổng phân hợp từ 5 HS thực Bài tập 5 đến 7 câu về chủ đề môi hành viết - Viết đúng mô hình đoạn văn, trường trong đó có sử dụng đoạn văn đủ số câu. (2đ) Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt Trường THCS Tam Hưng 6 Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học sinh biện pháp nói quá.( gạch chân theo chủ - Viết đúng nội dung chủ đề, Năng lực dưới biện pháp đó) đề có yêu diễn đạt tốt. (6đ) tư duy GV hướng tích hợp với môn cầu tiếng - Có sử dụng được phép tu từ sáng tạo GDCD, nếp sống thanh lịch Việt. nói quá, chỉ ra được. (2đ) văn minh, giữ gìn và bảo vệ môi trường. D. Củng cố Nói quá là gì? Tác dụng của nói quá? Đặt câu có sử dụng phép nói quá? E. HDVN 1. Học bài và làm các bài tập còn lại. 2. Sưu tầm các câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ,… có sử dụng biện pháp tu từ nói quá. 3. Chuẩn bị bài Nói giảm, nói tránh: + Đọc bài trước và trả lời các câu hỏi SGK/107. 4. Chuẩn bị bài văn bản Ôn tập truyện kí Việt Nam: +Thống kê các tác phẩm truyện kí Việt Nam đã học từ đầu năm đến nay. +So sánh sự giống và khác nhau giữa các tác phẩm truyện kí Việt Nam đã học. Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt Trường THCS Tam Hưng 7 Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học sinh Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt Trường THCS Tam Hưng 8