Tài liệu Giáo án ngữ văn 11 tuần 1: vào phủ chúa trịnh

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH (Trích Thượng kinh kí sự) -Lê Hữu TrácA. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: - Bức tranh chân thực, sống động về cuộc sống xa hoa, đầy quyền uy nơi phủ chúa Trịnh và thái độ tâm trạng của nhân vật “tôi” khi bước vào phủ chúa chữa bệnh cho Trịnh Cán. - Vẻ đẹp tâm hồn của Hải Thượng Lãn Ông, lương y, nhà nho thanh cao, coi thường danh lợi. - Những nét đặc sắc của bút pháp kí sự: tài quan sát miêu tả sinh động những sự việc có thật, lối kể chuyện lôi cuốn, hấp dẫn, lựa chọn chi tiết đặc sắc, đan xen văn xuôi và thơ. 2. Kĩ năng: Đọc hiểu thể kí sự trung đại theo đặc trưng thể loại. 3. Thái độ: - Thái độ phê phán nghiêm túc lối sống xa hoa nơi phủ chúa. - Trân trọng lương y, có tâm có đức. B. Chuẩn bị bài học: 1. Giáo viên: 1.1. Dự kiến tổ chức học sinh hoạt động để hiểu bài học: - Phương pháp đọc hiểu, phân tích, thuyết trình kết hợp trao đổi thảo luận. 1.2. Phương tiện: VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí Sgk, giáo án, đọc tài liệu tham khảo. 2. Học sinh: Chủ động tìm hiểu soạn bài học qua các câu hỏi sgk và những định hướng của giáo viên ở tiết trước. C. Hoạt động dạy và học: 1. Ổn định tổ chức. 2.Giới thiệu bài mới. Lê Hữu Trác không chỉ nổi danh là một “lương y như từ mẫu” mà còn là một nhà thơ, nhà văn nổi tiếng. Với tập kí sự đặc sắc “ Thượng kinh kí sự” – đây là tác phẩm có giá trị hiện thực sâu sắc đồng thời thể hiện nhân cách thanh cao của tác giả. Để hiểu điều này ta tìm hiểu đoạn trích “ Vào phủ chúa Trịnh”. Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt Hoạt động 1: GV hướng dẫn hs I. Tim hiểu chung: tìm hiểu khái quát. 1. Tác giả: Thao tác 1: Tiềm hiểu về tác giả Lê Hữu Trác (1724-1791) hiệu Hải Thượng GV yêu cầu hs đọc phần tiểu dẫn Lãn Ông sgk - Là y học, nhà văn, nhà thơ lớn nữa cuối Câu hỏi: thế kỉ XVIII. Ông là tác giả của bộ sách y học nổi tiếng “ Hải Thượng y tông tâm 1) Phần tiểu dẫn sgk trình bày lĩnh” những nội dung nào?tóm tắt những nội dung đó? * Định hướng câu trả lời: - Vài nét về tác giả VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí - Tác phẩm “TKKS” - Thể kí sự 2) Dựa vào sgk trình bày vài nét về tác giả Lê Hữu Trác? 2. Tác phẩm “TKKS” và đoạn trích (hs trả lời cá nhân gv nhận xét chốt “VPCT”: ý) a. Tác phẩm “TKKS”: Thao tác 2: Tiềm hiểu tác phẩm - TKKS là tập nhật kí bằng chữ Hán, in ở “TKKS” cuối bộ “Y tông tâm tĩnh” Câu hỏi: - Tác phẩm tả quang cảnh ở kinh đô, cuộc 1) Em hiểu như thế nào về tác phẩm sống xa hoa phủ chúa Trịnh và quyền uy “TKKS” ? thế lực của nhà chúa. GV hướng dẫn: b. Về đoạn trích “VPCT”: - Xuất xứ tác phẩm * Nội dung: Sgk - Nội dung đoạn trích. * Bố cục: 3. Thể loại: 2) Đọc - hiểu văn bản:ựa vào tác Thể kí sự là những thể văn xuôi ghi chép phẩm, em hãy cho biết nội dung những câu chuyện, sự việc, nhân vật có thật đoạn trích ? và tương đối hoàn chỉnh. (hs trả lời cá nhân) II. Đọc - hiểu văn bản: 3) Chia bố cục đoạn trích và nêu nội 1.Tác giả kể chuyện được vua cho đem dung chính của từng phần? cáng đến đón vào cung chữ bệnh: (hs suy nghĩ trả lời gv nhận xét chốt - Cảnh bên ngoài: ý) + Mấy lần cửa, theo đường bên trái dành Thao tác 3. Tiềm hiểu thể loại tác cho người ngoài cung. VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí phẩm: Em hiểu như thế nào về thể kí sự? (hs trả lời cá nhân) + Tác giả thấy đâu đâu cũng cây cối “um tùm”, tiếng chim ríu rít, hoa đua thắm, mùi hương thoang thoảng, hành lang nối nhau liên tiếp, lời truyền báo rộn ràng, người qua lại như mắc cửi… Hoạt động 2. gv hướng dẫn hs đọc → Quang cảnh phủ chúa Trịnh cực kì xa hiểu đoạn trích hoa tráng lệ nhằm khẳng định quyền uy tột GV yêu cầu hs đọc đoạn trích. cùng của nhà chúa trong khi đó dân tình Thao tác 1: Hướng dẫn tiềm hiểu trong nước đang chịu nhiều khổ cực vì đói rét, vì chiến tranh. mục 1: Câu hỏi: 1) Tác giả đã thấy gì về quang cảnh 2. Tác giả kể và tả những điều mắt thấy bên ngoài cung? Chi tiết nào miêu tả tai nghe khi được dẫn vào cung: điều đó? - Tác giả đi qua mấy lần cửa đến một cái 2) Tác giả có những suy nghĩ ntn điếm, ở đó “ có những cây lạ lùng và khi lần đàu tiên thấy được những những hòn đá kì lạ”, “ cột và bao lơn lượn vòng” quang cảnh ấy? (hs suy nghĩ trả lời, gv nhận xét chốt - Vượt qua một cái cửa lớn, bị chặn lại vì tác giả ăn mặc có vẻ lạ lùng” ý) - Qua một đại đường rồi đến một gác tía, qua một cửa nửa tác giả quan sát kĩ “ nhà Quang cảnh ở đó khác hẳn cuộc lớn thật cao và rộng, hai bên hai cái kiệu… sống đời thường và tác giả đã đánh trên sập mắc một cái võng điều” giá: “Cả trời Nam sang nhất là đây!”. Qua bài thơ ta thấy danh y → Tác giả đã bị ngợp , bị động trước cảnh cũng chỉ ví mình như một người uy nghi cẩn mật quá mức tưởng tượng. * GV giảng: đánh cá ( ngư phủ ) lạc vào động tiên (đào nguyên ) dù tác giả vốn là con quan sinh trưởng ở chốn phồn VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí hoa nay mới biết phủ chúa. Quang cảnh đó càng được rỏ nét hơn khi đươc dẫn vào cung. GV cho hs đọc nhẫm lại đoạn trích và đưa ra câu hỏi hs thảo luận nhóm trả lời gv nhận xét chốt ý. 1) Tác giả kể và tả gì khi được dẫn vào cung? Những chi tiết nào được - Thái độ của tác giả: tự coi mình là “quê quan sát kĩ nhất? mùa” → khiêm tốn thân mật với các lương ( nhóm 1) y. Đó là nét nhân cách của ông. GV giảng: Đại đường uy nghi sang trọng đến nổi một danh y nổi tiếng cũng chỉ dám ngước mắt nhìn rồi lại cuối đầu đi “ và cảm nhận rằng ở đó toàn những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy”. 3. Tác giả kể và tả việc đi sâu vào nội cung và khám bệnh cho thế tử: - Cảnh thâm cung: trướng gấm, màn là, sập vàng, ghế rồng, đèn sáng lấp lánh, hương hoa ngào ngạt, cung nhân xúm xít, màu mặt phấn, màu áo đỏ. - Thủ tục rườm rà, nhiêu khê: bữa ăn sáng của tác giả ở điếm hậu mã, cảnh mọi người chầu chực hầu thế tử, cảnh chuẩn bệnh kê 2) Thái độ của tác giả ntn khi bước đơn, phải lạy chào bốn lạy, lại được khen vào cung? một câu : “ Ông này lạy khéo” (nhóm 2 ) → Nội cung là một cảnh vàng son, nhưng Qua con mắt và cảm nghĩ của tác tù hãm, thiếu không khí, ngột ngạt, cuộc giả ta thấy chúa Trịnh là một nơi đệ sống thế tử như “ con chim non nhốt trong hưởng lạc để củng cố quyền uy , xa lồng son”. rời cuộc sống nhân dân, một nơi để hưởng lạc củng cố quyền uy bằng lầu cao cửa rộng che giấu sự bất ực VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí cả mình trước tình cảnh của đất nước. 4. Tác giả nhận định bệnh và đề ra 3) Thái độ của tác giả khi tiếp xúc phương án chữa bệnh: với các lương y khác? - Bồi dưỡng thể lực, thể lực tốt sẽ đuổi ( nhóm 3 ) được bệnh ( Quan điểm này xuất phát từ cuộc sống của thế tửi và các biểu hiện bên Hs đọc lại đoạn 3 và gv đưa ra câu ngoài của bệnh) hỏi hs trả lời gv nhận xét chốt ý: - Phương sách hòa hoãn, kéo dài thời gian 1. tác giả kể và tả về thâm cung với chữa bệnh để ông có thể về lại quê nhà. những chi tiết nào?Qua đó ta thấy chúa Trịnh đã thể hiện cuộc sống vương giả ntn? Câu hỏi THMT: Qua cuộc sống của thế tử, em suy nghĩ ntn về mối quan hệ giữa môi trường sống và con người? VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí 2) Qua lời kể và tả, ta thấy tác giả đã rơi vào thế bị động ntn? GV giảng: Chi tiết thế tử khen ông này lạy khéo là chi tiết rất đắt, vì nó vừa chân thực vừa hài hước kín đáo. Nó không chỉ tả cảnh sinh hoạt giàu sang của phủ chú mà còn nói lên quyền uy tối thượng của đấng con trời, cháu trời và thân phận nhỏ nhoi, thấp bé của người thầy thuốc và thái độ kín đáo khách quan của người kể. Mối quan hệ vua – tôi làm cho mối quan hệ giữa người ban ơn ( người chữa bệnh) và người hàm ơn ( con bệnh ) trở nên vô nghĩa bất bình đẳng. → Đó là người thày thuốc giỏi ,giàu kinh nghiệm ,có lương tâm ,có y đức, → Một nhân cách cao đẹp, khinh thường lợi danh, quyền quí, quan điểm sống thanh đạm, trong sạch. 5. Bút pháp kí sự đặc sắc của tác phẩm - Khả năng quan sát tỉ mỉ ,ghi chép trung thực ,tả cảnh sinh động - Lối kể khéo léo ,lôi cuốn bằng những sự việc chi HS đọc đoạn cuối, gv giải thích các tiết đặc sắc . từ khó và đưa ra câu hỏi: - Có sự đan xen với tác phẩm thi ca làm 1) Cách chuẩn bệnh của Lê Hữu tăng chất trữ tình của tác phẩm . Trác cùng những biến tâm tư của ông khi kê đơn cho ta hiểu gì về IV. Tổng kết: người thầy thuốc này ? Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” phản ánh quyền lực to lớn của Trịnh Sâm, cuộc sống xa hoa hưởng lạc trong phủ chúa đồng thời GV giảng: bày tỏ thái độ coi thường danh lợi quyền Ông cũng muốn kết hợp việc nâng quý của tác giả. ( hs thảo luận trả lời gv nhận xét) VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí cao thể lực đồng thời với trị bệnh nhưng ông nghĩ nếu chữa lành quá sớm thì chúa sẽ khen và giữ lại làm quan, điều này ông không muốn. Trong ông có một mâu thuẫn phải trung với chúa nhưng phải tránh việc chúa bắt làm quan nên ông chọn phương sách bồi dưỡng sức khỏe. 2) Qua những phân tích trên , hãy đánh giá chung về tác giả ? - Hs suy nghĩ ,trả lời . - Gv nhận xét ,tổng hợp: Qua đoạn trích ,Anh (chị) có nhận xét gì về nghệ thuật viết kí sự của tác giả ?Hãy phân tích những nét đặc sắc đó? - HS trao đổi ,thảo luận ,đại diện trình bày . - GV tổng hợp: Hoạt động 4: GV hướng dẫn hs tổng kết: Qua bài học, em hãy rút ra ý nghĩa của đoạn trích? 3. Củng cố: - Hệ thống hóa kiến thức VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí - Hs trả lời câu hỏi sau: Bài học đã cho em những nhận thức gì về chế độ phong kiến ngày xưa? Em thấy chế độ ta ngày nay có những điểm ưu việt gì trong mối quan hệ giữa các cấp lãnh đạo với nhân dân? 4. Dặn dò: Học bài cũ Soạn bài mới.