Tài liệu Giáo án ngữ văn 10 new2 014

Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 TiÕt 1-2 Ngµy so¹n: 20/8/2013 Ngµy d¹y: Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam A – Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - N¾m ®îc nh÷ng kiÕn thøc chung nhÊt, tæng qu¸t nhÊt vÒ hai bé phËn cña VHVN: v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt. - N¾m ®îc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt VN : v¨n häc trung ®¹i vµ v¨n häc hiÖn ®¹i . N¾m v÷ng hÖ thèng vÊn ®Ò vÒ : thÓ lo¹i cña v¨n häc, con ngêi trong v¨n häc. - Båi dìng niÒm tù hµo vÒ truyÒn thèng v¨n hãa cña d©n téc qua di s¶n v¨n häc ®· ®îc häc. B - ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn(G):+Tµi liÖu: SGK,SGV. + Ph¬ng ph¸p: diÔn thuyÕt , ®µm tho¹i ph¸t vÊn . - Häc sinh( H):+ §äc SGK, tr¶ lêi c©u hái phÇn 1,2 SGK(14,15) C - TiÕn tr×nh tiÕt häc: * æn ®Þnh líp . * KiÓm tra bµi cò. * Bµi míi : Gi¸o viªn giíi thiÖu : NÒn v¨n häc VN ph¸t triÓn kh¸ sím, tõ thêi viÔn cæ tr¶i qua chiÒu dµi lÞch sö trªn 4000 n¨m dùng níc vµ gi÷ níc. Nã mang søc sèng m·nh liÖt, mang tÝnh chiÕn ®Êu cao vµ t tëng nh©n ®¹o cao c¶. NÒn VHVN lµ mét b»ng chøng tiªu biÓu cho n¨ng lùc s¸ng t¹o tinh thÇn cña nh©n d©n VN. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh *Hs ®äc “tr¶i qua…tinh thµn Êy” -Néi dung? -Lµ phÇn nµo cña bµi? *V¨n b¶n gåm mÊy phÇn , néi dung cña tõng phÇn? H: tr¶ lêi G: ghi b¶ng. *VHVN ®îc hîp thµnh bëi mÊy bé phËn v¨n häc? ? KÓ tªn mét sè tp VH DG ®· häc hoÆc ®äc thªm? 1 häc sinh ®äc to phÇn VHDG , c¶ líp theo dâi råi tãm lîc nh÷ng ý chÝnh. G: l¾ng nghe, nhËn xÐt vµ kÕt luËn. ? KÓ tªn nh÷ng t¸c phÈm, t¸c gi¶ ®· ®îc häc vµ biÕt cña VHV? H/s ®äc phÇn VHV.VHV lµ g×? T×m hiÓu SGK vµ cho biÕt ? Cã g× kh¸c nhau gi÷a VHDG vµ VH viÕt? VHV VN ®îc viÕt b»ng nh÷ng thø ch÷ nµo? Néi dung cÇn ®¹t -C¸ch nh×n nhËn ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t VHVN. -PhÇn §V§Ò cho bµi “Tæng quan VHVN” I. §äc – hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n: 3 phÇn II. §äc – hiÓu néi dung v¨n b¶n. 1. C¸c bé phËn hîp thµnh cña VHVN. VHVN= VHDG+VHV a. V¨n häc d©n gian VD: TÊm C¸m, C©y tre tr¨m ®èt, Th¹ch Sanh, lîn cíi ¸o míi, §Ïo cµy gi÷a ®êng....., tôc ng÷, ca dao... - Kh¸i niÖm: VHDG lµ nh÷ng s¸ng t¸c tËp thÓ vµ truyÒn miÖng cña nh©n d©n lao ®éng. - Nh÷ng ®Æc trng: tÝnh truyÒn miÖng, tÝnh tËp thÓ vµ sù g¾n bã víi c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång. -ThÓ lo¹i: ThÇn tho¹i, sö thi, truyÒn thuyÕt… b. V¨n häc viÕt: VD: HÞch tíng sÜ( TrÇn Quèc TuÊn) B×nh Ng« ®¹i c¸o( NguyÔn Tr·i) TruyÖn KiÒu ( NguyÔn Du) L·o H¹c ( Nam Cao) §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ ( Huy CËn).... - Kh¸i niÖm: VH viÕt lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc, ®îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt. Lµ s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, t¸c phÈm vhv mang dÊu Ên cña t¸c gi¶. * Ch÷ viÕt cña v¨n häc ViÖt Nam. - Ch÷ H¸n: lµ v¨n tù cña ngêi H¸n, ®îc dïng tõ thÕ kû X. - Ch÷ N«m : lµ ch÷ viÕt cæ cña ngêi ViÖt, dùa vµo ch÷ H¸n mµ ®Æt ra, ®îc dïng ®Ó s¸ng t¸c tõ thÕ kû XIII. - Ch÷ quèc ng÷ lµ thø ch÷ sö dông ch÷ c¸i La tinh ®Ó ghi ©m tiÕng ViÖt, ®îc dïng ®Ó s¸ng t¸c 1 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 - VHT§ VN ®îc viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m : tõ thÓ kû XX. * HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH V. - Tõ thÕ kû X ®Õn hÕt thÕ kû XIX: + VH ch÷ H¸n: v¨n xu«i( truyÖn, kÝ, tiÓu thuyÕt ch¬ng håi...); th¬ ( th¬ cæ phong, th¬ §êng luËt, tõ khóc...); v¨n biÒn ngÉu( phó, c¸o, v¨n tÕ..). + VH ch÷ N«m: th¬ ( th¬ N«m §êng luËt, truyÖn th¬, ng©m khóc, h¸t nãi) vµ v¨n biÒn ngÉu. - Tõ ®Çu thÕ kû XX ®Õn nay: + Tù sù : tiÓu thuyÕt, truyÖn ng¾n, kÝ( bót kÝ, tïy bót, phãng sù ). + Tr÷ t×nh: th¬ tr÷ t×nh, trêng ca. + KÞch: kÞch nãi, kÞch th¬. 2. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña VH viÕt VN ? VHVN ph¸t triÓn qua mÊy thêi k×? ( GV gi¶i thÝch râ cho H vÒ c¸ch ph©n chia 2 thêi k× VHT§ vµ VHH§: VHT§ lµ s¶n phÈm cña v¨n hãa ph¬ng §«ng, cßn VHH§ lµ s¶n phÈm cña sù kÕt hîp gi÷a v¨n hãa ph¬ng §«ng truyÒn thèng vµ v¨n hãa ph¬ng T©y) H theo dâi SGK ®Ó rót ra nh÷ng ý chÝnh . H·y CM cho mçi thêi k× b»ng nh÷ng t¸c phÈm ®· häc? VHH§ cã diÖn m¹o ntn?nªu nh÷ng t¸c gi¶ tiªu biÓu GV lÊy c¸c vÝ dô minh häa: Mêi mÊy n¨m xa ngän bót l«ng. X¸c x¬ ch¼ng bîn chót h¬i ®ång. B©y giê anh ®æi l«ng ra s¾t. C¸ch kiÕm ¨n ®êi cã nhän kh«ng. (T¶n §µ) 2 a. V¨n häc trung ®¹i ( Vh tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX). - VHV VN h×nh thµnh tõ thÕ kØ X. -VHT§ ®îc viÕt b»ng ch÷ H vµ ch÷ N + VHV b»ng ch÷ H¸n : • Ra ®êi tõ TK X vµ tån t¹i cho ®Õn TK XIX • Thµnh tùu: th¬ v¨n yªu níc, th¬ thiÒn thêi Lý- TrÇn, v¨n xu«i , c¸c t¸c phÈm cña nh÷ng nhµ th¬ lín( NQSH, th¬ NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, NguyÔn BØnh Khiªm, Cao B¸ Qu¸t....) . V¨n xu«i: BN§C, HÞch tíng sÜ… ( VH thêi k× nµy chÞu ¶nh hëng cña Nho gi¸o, ®¹o gi¸o, phËt gi¸o ®Æc biÖt lµ v¨n ho¸ Trung Hoa.) + VH V b»ng ch÷ N«m: • Ph¸t triÓn m¹nh tõ TK XV, ®¹t tíi ®Ønh cao ë cuèi TK XVIII- ®Çu XIX. • Thµnh tùu vÒ th¬: tiÕp thu vµ s¸ng t¹o thÓ th¬ §êng luËt , h×nh thµnh c¸c thÓ lo¹i v¨n häc d©n téc nh thÓ th¬ lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t... • Sù ph¸t triÓn cña v¨n häc N«m g¾n liÒn víi nh÷ng truyÒn thèng lín cña VHT§ nh lßng yªu níc, tinh thÇn nh©n ®¹o, tÝnh hiÖn thùc . §ång thêi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh d©n téc hãa, d©n chñ hãa cña v¨n häc d©n téc. b. V¨n häc hiÖn ®¹i( VH tõ ®Çu TK XX ®Õn hÕt TK XX) - VHVNH§ chñ yÕu viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷. - VHVNH§ mét mÆt kÕ thõa tinh hoa cña VH truyÒn thèng, mÆt kh¸c tiÕp thu tinh hoa cña nÒn VH lín trªn thÕ giíi dÓ hiÖn ®¹i hãa. Vd: Th¬ míi. V¨n xu«i:NTT, VTP, NCH, NC… - Mét sè ®iÓm kh¸c biÖt cña VHH§ víi VHT§: + VÒ t¸c gi¶: NÕu t¸c gi¶ VHT§ kh«ng sèng b»ng v¨n th× c¸c nhµ v¨n hiÖn ®¹i lÊy viÖc viÕt v¨n lµm nghÒ. + VÒ ®êi sèng v¨n häc: VHH§ ®i vµo ®êi sèng nhanh h¬n , mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a ®éc gi¶ vµ t¸c gi¶ mËt thiÕt h¬n, ®êi sèng v¨n häc s«i næi, n¨ng ®éng h¬n VHT§. + VÒ thÓ lo¹i: th¬ míi, tiÓu thuyÕt, kÞch nãi... Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 dÇn thay thÕ thÓ lo¹i cò. GV: - TiÓu thuyÕt ch¬ng håi, v¨n xu«i ch÷ h¸n trong VHT§ tu©n thñ trËt tù thêi gian; nhng kÕt cÊu tiÓu thuyÕt trong VHH§ theo quy luËt t©m lÝ. Th¬ ®êng luËt cã niªm luËt vÇn ®Þnh sè c©u ch÷ rÊt chÆt chÏ; Th¬ míi vµ th¬ H§ t¬ng ®èi tù do vÒ vÇn, nhÞp , sè c©u, sè ch÷. - KÞch nãi hiÖn ®¹i kh¸c víi kÞch h¸t truyÒnthèng GV lÊy VD: T¶ ch©n dung Thóy KiÒu , NguyÔn Du dïng c«ng thøc s½n cã ®Ó t¶; cßn ChÝ PhÌo, ThÞ Në cña Nam Cao l¹i t¶ chi tiÕt, t¶ thùc. ? Em h·y tù lÊy VD ®Ó ph©n tÝch. HS ®äc SGK vµ tr¶ lêi c©u hái. ? Con ngêi ViÖt Nam cã mèi quan hÖ víi TG tù nhiªn ntn? GV cho HS lÊy VD ph©n tÝch. + VÒ thi ph¸p: HÖ thèng thi ph¸p míi dÇn thay thÕ hÖ thèng thi ph¸p cò. VHT§ lµ lèi viÕt íc l, sïng cæ, phi ng·; VHH§ lµ l«is viÕt hiÖn thùc, ®Ò cao c¸ tÝnh s¸ng t¹o, ®Ò cao c¸i t«i c¸ nh©n. - Thµnh tùu: + Tríc CMT8:  §Çu TK XX: VH kÕ thõa tinh hoa cña VH truyÒn thèng, bíc ®Çu cã sù ®æi míi, H§H.  Th¬ míi, tiÓu thuyÕt tù lùc v¨n ®oµn, v¨n xu«i hiÖn thùc phª ph¸n. + Sau CMT8: Th¬ kh¸ng chiÕn chèngPh¸p, th¬, tiÓu thuyÕt, truyÖn ng¾n, bót kÝ. */ (1945-1975)C¶ níc chung mét con ®êng, chung mét tiÕng nãi, mét hµnh ®éng. VH ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu lµm nhiÖm vô tuyªn truyÒn, chiÕn ®Êu, gd chÝnh trÞ, ca ngîi nh÷n anh hïng trªn mÆt trËn vò trang, nhan d©n víi tæ quèc. Th¬ ca k/c: TH÷u, N§T, C.H÷u…PTD, LAX.. V¨n xu«i Bïi §øc ¸i, NguyÔn Thi, T« Hoµi, NMC. KL… */ (1975-nay)VH thùc sù chuyÓn m×nh sau §H §¶ng lÇn thø 6 -1986. VH më réng ®Ò tµi : chèng tiªu cùc vµ quan niÖm toµn diÖn vÒ con ngêi. Con ngêi ®îc nh×n nhËn ®¸nh gi¸ trªn ph¬ng diÖn c«ng d©n, ®êi t, xh vµ tù nhiªn, ý thøc vµ tinh thÇn. Thµnh tùu : nhiÒu nhÊt vÒ v¨n xu«i. 3. Con ngêi ViÖt Nam qua v¨n häc V¨n häc lµ nh©n häc. §èi tîng trung t©m cña v¨n häc lµ con ngêi. a. Con ngêi VN trong quan hÖ víi thÕ giíi tù nhiªn: - Trong quan hÖ cña con ngêi víi thÕ giíi tù nhiªn, h×nh thµnh t×nh yªu thiªn nhiªn => h×nh thµnh c¸c h×nh tîng NT. + VHDG: kÓ l¹i qu¸ tr×nh «ng cha ta nhËn thøc, c¶i t¹o chinh phôc thÕ giíi TN. + VHT§: h×nh tîng TN g¾n liÒn víi lÝ tëng ®¹o ®øc, thÈm mÜ. + VHH§: h×nh tîng TN thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, yªu cuéc sèng, t×nh yªu løa ®«i... b. Con ngêi VN trong quan hÖ quèc gia, d©n téc Do lÞch sö ®Êu tranh dùng níc vµ gi÷ níc cña d©n téc ta nªn VHVN tËp trung thÓ hiÖn lßng yªu níc ®a d¹ng, phong phó, ®îc kÕt tinh thµnh chñ nghÜa yªu níc. c. Con ngêi VN trong quan hÖ x· héi X©y dîng mét x· héi tèt ®Ñp lµ íc muèn ngµn ®êi cña d©n téc VN. - VHDG: tè c¸o, ®¶ kÝch , chÕ giÔu GC thèng trÞ øc hiÕp nh©n d©n. 3 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 - VHTD: ph¬i bµy c¶nh ®êi ®au khæ cña nh©n d©n, ®ßi GC thèng trÞ quan t©m ®Õn ®êi sèng c¶u nh©n d©n, t«n träng quyÒn sèng cña con ngêi, íc m¬ vÒ mét x· héi c«ng b»ng tèt ®Ñp. - VHH§: qu¸ tr×nh nh©n d©n b¾t tay x©y dùng XHCN víi lÝ tëng nhg©n ®¹o cao ®Ñp, nhiÒu niÒm tin vµ sù høng khëi. d. Con ngêi VN vµ ý thøc vÒ b¶n th©n - X©y dùng ®¹o lÝ lµm ngêi víi nhÒu phÈm chÊt tèt ®Ñp nh: nh©n ¸i thñy chung, t×nh nghÜa vÞ tha, ®øc hy sinh... III- Ghi nhí: SGK IV- LuyÖn tËp: Lµm bµi tËp trong s¸ch bµi tËp D. Cñng cè: - Nªu lªn nh÷ng kh¸c biÖt cña VHT§ víi VHH§? - Con ngêi VN qua VH? E- DÆn dß 1. N¾m ch¾c c¸c néi dung. 2. KÓ tªn c¸c tc¸c gi¶ VHT§ vµ VHH§. 3. Lµm c¸c bµi tËp trong s¸ch bµi tËp. 4. ChuÈn bÞ c¸c ho¹t ®éng b»ng giao tiÕp ng«n ng÷. Tiết 3: TiÕng ViÖt Ngµy so¹n: 22/8/2013 Ngµy d¹y: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ A Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - N¾m ®îc kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp (H§GT) b»ng ng«n ng÷, vÒ c¸c nh©n tè giao tiÕp (NTGT) ( nh nh©n vËt giao tiÕp, hoµn c¶nh, néi dung, môc ®Ých, ph¬ng tiÖn, c¸ch thøc giao tiÕp ), vÒ hai qu¸ tr×nh trong ho¹t ®éng giao tiÕp. - BiÕt x¸c ®Þnh c¸c NTGT trong mét H§GT , n©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp khi nãi, khi viÕt vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp. - Cã th¸i ®é vµ hµnh vi phï hîp trong H§GT b»ng ng«n ng÷. B - ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn(G):+Tµi liÖu: SGK,SGV. + Ph¬ng ph¸p: ®µm tho¹i, ph¸t vÊn - Häc sinh( H):+ §äc SGK, tr¶ lêi c©u hái phÇn 1,2 SGK(14,15) C - TiÕn tr×nh tiÕt häc: * æn ®Þnh líp . * KiÓm tra bµi cò. * Bµi míi : -DÉn d¾t vµo bµi :G dïng h×nh thøc hái phÇn chuÈn bÞ bµi cña mét sè häc sinh ®Ó häc sinh tr¶ lêi tõ ®ã híng vµo néi dung bµi häc lµ ho¹t ®éng giao tiÕp . * Trong cuècèng hang ngµy con ngêi giao tiÕp víi nhau b»ng mét ph¬ng tiÖn v« cïng quan träng: ng«n ng÷ . Kh«ng cã ng«n ng÷ kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ cao trong giao tiÕp - Néi dung vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng bµi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh 4 Néi dung cÇn ®¹t Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 I.ThÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. 1.VÝ dô1: a. §äc -t×m hiÓu v¨n b¶n trÝch Héi nghÞ Diªn Hång. b. NhËn xÐt: Yªu cÇu häc sinh lÇn lît tr¶ lêi c¸c c©u hái: -Nh©n vËt giao tiÕp: Cã ë 2 kªnh ph¸t – thu ? Cã nh÷ng nh©n vËt nµo tham gia vµo Vua TrÇn Nh©n T«ng vµ c¸c b« l·o. ho¹t ®éng giao tiÕp trong v¨n b¶n võa + Quan hÖ gi÷a ngêi ®øng ®Çu mét níc víi ®äc. Hai bªn cã c¬ng vÞ vµ quan hÖ víi tÇng líp nh©n d©n( c¸c b« l·o) nhau nh thÕ nµo? + Ng«n ng÷ giao tiÕp: tõ xng h«, th¸i ®é . -quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt giao tiÕp ®îc - Vai giao tiÕp thÓ hiÖn nh nµo trong c¸ch xng h«? (H):tr¶ lêi Ngêi nãi Ngêi nghe (G)? C¸c nh©n vËt lÇn lît ®æi vai ( vai +Vua trÞnh träng hái +C¸c b« l·o ngêi nãi vµ vai ngêi nghe ) cho nhau nh + Vua nhµ TrÇn +Mäi ngêi ….nãi. thÕ nµo? +C¸c b« l·o +Nhµ vua hái l¹i (H) th¶o luËn + Vua nhµ TrÇn + C¸c b« l·o h«: §¸nh (G): gäi 1(H) ®äc v¨n b¶n trÝch Héi nghÞ Diªn Hång trang 14 SGK (G)? Ho¹t ®éng trªn diÕn ra trong hoµn c¶nh nµo?(ë ®©u ? Vµo lóc nµo? khi ®ã ë níc ta cã sù kiÖn lÞch sö g×? (H) :tr¶ lêi. (G)? Néi dung cña cuéc trao ®æi gi÷a c¸c nh©n vËt giao tiÕp lµ g×? (H): tr¶ lêi (G)? Môc ®Ých cña cuéc giao tiÕp lµ g×? Cuéc giao tiÕp cã ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã kh«ng? (H): tr¶ lêi. (G): tæ chøc cho (H) kh¸i qu¸t néi dung bµi häc = c¸c c©u hái cñng cè - Qua VD trªn ta thÊy H§GT lµ g×? - Cã nh÷ng nh©n tè nµo tham gia vµo H§GT? (H) tr¶ lêi. (G) yªu cÇu häc sinh thùc hµnh c©u 2 nh»m kiÓm tra kiÕn thøc bµi “Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam” vµ kü n¨ng ph©n tÝch v¨n b¶n trong H§GT. - Nh©n vËt giao tiÕp lµ ai? Cã ®Æc ®iÓm g×? -H§GT diÔn ra trong hoµn c¶nh nµo? - Néi dung giao tiÕp thuéc lÜnh vùc nµo? VÒ ®Ò tµi g×? Gåm nh÷ngvÊn ®Ò c¬ b¶n nµo? - Môc ®Ých cña H§GT th«ng qua v¨n b¶n ®ã lµ g×? - Hoµn c¶nh giao tiÕp: N¨m 1285 , níc ta ®ang bÞ ®e däa bëi giÆc Nguyªn -M«ng x©m lîc. Qu©n vµ d©n nhµ TrÇn ph¶i cïng nhau bµn b¹c ®Ó t×m ra s¸ch lîc ®èi phã . H§GT diÔn ra t¹i ®iÖn Diªn Hång (Kinh thµnh Th¨ng Long) - Néi dung giao tiÕp:Bµn vÒ s¸ch lîc ®¸nh giÆc + Nhµ vua th«ng b¸o t×nh h×nh ®Êt níc vµ hái ý kiÕn c¸c b« l·o vÒ c¸ch ®èi phã giÆc . + C¸c b« l·o thÓ hiÖn quyÕt t©m ®¸nh giÆc, ®ång thanh nhÊt trÝ r»ng ®¸nh lµ s¸ch lîc duy nhÊt. - Môc ®Ých giao tiÕp: Bµn b¹c ®Ó t×m ra vµ thèng nhÊt s¸ch lîc ®èi phã víi qu©n giÆc.Cuéc giao tiÕp ®· ®i ®Õn sù thèng nhÊt hµnh ®éng , nh vËy lµ ®¹t môc ®Ých . 2. VÝ dô 2 C©u 2( 15) - Nh©n vËt giao tiÕp lµ t¸c gi¶ SGK( ngêi viÕt) Vµ HS líp 10 (ngêi ®äc). - Hoµn c¶nh giao tiÕp: trong nhµ trêng. - Néi dung giao tiÕp thuéc lÜnh vùc v¨n häc, vÒ ®Ò tµi Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam, bao gåm: + C¸c bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc VN. + Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt VN. + Con ngêi ViÖt Nam qua v¨n häc. - Môc ®Ých giao tiÕp th«ng qua v¨n b¶n : +XÐt tõ phÝa ngêi viÕt: nªu kh¸i qu¸t mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ v¨n häc cho Hs líp 10 . -§Æc ®iÓm vÒ ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ ? + XÐt vÒ phÝa ngêi ®äc : N¾m nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ v¨n häc trong tiÕn tr×nh lÞch sö , rÌn luyÖn vµ n©ng cao c¸c kü n¨ng nhËn thøc, ®¸nh gi¸ c¸c hiÖn tîng v¨n häc (H) lÇn lît tr¶ lêi . (G) tæng kÕt c¸c c©u tr¶ lêi cña (H), kh¼ng ®Þnh: - H§GT b»ng ng«n ng÷ lµ ho¹t ®éng trao ®æi th«ng tin cña con ngêi trong x· - Ph¬ng tiÖn vµ c¸ch thøc giao tiÕp : + Dïng c¸c thuËt ng÷ v¨n häc. + KÕt cÊu v¨n b¶n râ rµng . 3. KÕt luËn: PhÇn ghi nhí SGK 5 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 héi , cã thÓ ë d¹ng nãi hoÆc d¹ng viÕt nh nãi chuyÖn hµng ngµy, gäi ®iÖn tho¹i, héi häp, th¶o luËn,viÕt th, …. - C¸c nh©n tè giao tiÕp (G) gäi 2 (H) ®äc phÇn ghi nhí SGK(15). - Kh¸i niÖm H§GT. Hai qu¸ tr×nh cña H§GT. C¸c nh©n tè giao tiÕp. D* Cñng cè: - Yªu cÇu 1 (H) nh¾c l¹i néi dung phÇn ghi nhí ( cã thÓ kh«ng nh×n s¸ch) - Bµi tËp: ph©n tÝch c¸c NTGT trong H§GT mua b¸n gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n ë chî . E* DÆn dß: - Häc thuéc lßng phÇn ghi nhí. - Tr¶ lêi phÇn luyÖn tËp SGK (trang 20-21) Tiết: 4: Ngµy so¹n: 28/8/2013 Ngµy d¹y: Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt Nam A - Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh: -HiÓu vµ nhí ®îc ®Æc trng c¬ b¶n cña VHDG. - HiÓu ®îc nh÷ng gi¸ trÞ to lín cña v¨n häc d©n gian, ®©y lµ c¬ së ®Ó häc sinh cã th¸i ®é tr©n träng ®èi víi di s¶n v¨n hãa tinh thÇn cña d©n téc, tõ ®ã häc tËp tèt h¬n phÇn v¨n häc d©n gian trong ch¬ng tr×nh. - N¾m ®îc kh¸i niÖm vÒ c¸c thÓ lo¹i cña VHDG VN ( nhí vµ kÓ tªn c¸c thÓ lo¹i, biÕt s¬ bé ph©n biÖt thÓ lo¹i nµy víi thÓ lo¹i kh¸c trong hÖ thèng) B- ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn: + Tµi liÖu: SGK, SGV su tÇm mét sè tranh ¶nh vÒ lÔ héi truyÒn thèng, vÒ ca h¸t d©n gian hoÆc mét vµi bµi ca. - Häc sinh: säan bµi theo c©u hái híng dÉn häc bµi, t×m hiÓu, su tÇm tranh ¶nh, b¨ng ®Üa ®Ó phôc vô cho bµi häc. C -TiÕn tr×nh tiÕt häc: * æn ®Þnh líp: * KiÓm tra bµi cò( trong khi luyÖn tËp) VHDG lµ kho tµng VH v« cïng quý b¸u cña «ng cha ta.Tõ nh÷ng c©u ca dao “ G¸i th¬ng chång ®¬ng ®«ng buæi chî. Trai th¬ng vî n¾ng qu¸i chiÒu h«m” ®Õn c©u “chíp ®«ng nhay nh¸y gµ g¸y th× ma”®· ®i vµo lßng ngêi mét c¸ch tù nhiªn.§Ó râ h¬n , ta ®i vµo t×m hiÓu bµi KQVHDG * Néi dung vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng bµi. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh HS ®· ®äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ. 6 Néi dung cÇn ®¹t I. §äc – hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n. Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 ? V¨n b¶n cã mÊy phÇn? Néi dung chÝnh cña tõng phÇn ? ? Nªu nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña VHDG? G cã thÓ lÊy mét sè VD tõ mét vµi thÓ lo¹i kh¸c nhau ®Ó häc sinh n¾m ®îc ®Æc trng c¬ b¶n cña VHDG. ? VHDG lu truyÒn ®îc lµ do( ®©u? Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh truyÒn miÖng? H×nh thøc truyÒn miÖng cña VHDG lµ ntn? ? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ ®Æc trng tÝnh tËp thÓ cña VHDG ? Ph¸t biÓu kh¸i niÖm VHDG dùa trªn nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n? ? VHDG gåm nh÷ng thÓ lo¹i nµo? lÊy VD minh häa Nªu kh¸i niÖm vÒ c¸c thÓ lo¹i? V¨n b¶n gåm 3 phÇn: SGK II. §äc- hiÓu néi dung v¨n b¶n. 1. §Æc trng c¬ b¶n cña VHDG: a. VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm NT ng«n tõ truyÒn miÖng ( tÝnh truyÒn miÖng) -> ph¬ng thøc tån t¹i chñ yÕu cña vhdg. Ph¬ng thøc truyÒn miÖng lµ do h¹n chÕ cña lÞch sö (kh«ng cã ch÷ viÕt) - VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm NT ng«n tõ: ng«n ng÷ nãi mét c¸ch nghÖ thuËt. - VHDG ®îc lu truyÒn b»ng miÖng( ®ã lµ sù ghi nhí theo kiÓu nhËp t©m vµ phæ biÕn b»ng lêi nãi hoÆc b»ng tr×nh diÔn cho ngêi kh¸c nghe. Lu truyÒn theo kg, tg, qu¸ tr×nh truyÒn miÖng ®îc thùc hiÖn th«ng qua diÔn xíng d©n gian...) --> T¹o nªn tÝnh dÞ b¶n. b. VHDG lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ ( tÝnh tËp thÓ )( 1 ngêi s¸ng t¸c ->kÓ cho nhau nghe, chØnh söa theo ý m×nh. Qu¸ tr×nh nµy lµm cho t¸c phÈm hoµn thiÖn vÒ mÆt Nd vµ Nt - Nh©n d©n lao ®éng lµ lùc lîng chÝnh t¹o ra kho tµng vhdg ®å sé. - VHDG g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång. --> TÝnh v« danh cña VHDG. * Kh¸i niÖm: VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ truyÒn miÖng, s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ nh»m môc ®Ých phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång . 2. HÖ thèng thÓ lo¹i cña VHDG . Gåm 12 thÓ lo¹i: thÇn tho¹i, sö thi, truyÒn thuyÕt, truyÖn cæ tÝch, truyÖn ngô ng«n, truyÖn cêi, tôc ng÷, c©u ®è, ca dao, vÌ, truyÖn th¬, chÌo. 3. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VHDGVN a. VHDG lµ kho tri thøc v« cïng phong phó vÒ ®êi sèng c¸c d©n téc. - Tri thøc thuéc ®ñ mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng: tù nhiªn, x· héi vµ con ngêi. - Tri thøc phÇn lín lµ nh÷ng kinh nghiÖm l©u ®êi ®îc nh©n d©n ®óc rót tõ thùc tiÔn. - Tri thøc d©n gian thÓ hiÖn tr×nh ®é vµ quan ®iÓm nhËn thøc cña nh©n d©n. b. VHDG cã gi¸ trÞ gi¸o dôc s©u s¾c vÒ ®¹o lÝ lµm ngêi. - Gi¸o dôc con ngêi tinh thÇn nh©n ®¹ovµ niÒm l¹c quan. - Gãp phÇn h×nh thµnh phÈm chÊt tèt ®Ñp: lßng yªu quª h¬ng, ®Êt níc, tinh thÇn bÊt khuÊt, 7 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 ®øc kiªn trung, lßng vÞ tha, tÝnh cÇn kiÖm ãc s¸ng t¹o.... c. VHDG cã gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín gãp phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾ riªng cho nÒn VH d©n téc. III. Ghi nhí: SGk IV. LuyÖn tËp Bµi tËp 3,4 trong s¸ch bµi tËp. D* Cñng cè : VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ truyÒn miÖng, s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ nh»m môc ®Ých phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong céng ®ång( SGK-19) Em h·y lµm s¸ng tá nhËn ®Þnh trªn? E * DÆn dß: -Häc bµi, lµm bµi tËp 4( s¸ch bµi tËp) - ChuÈn bÞ bµi V¨n b¶n. TiÕt 5: TiÕng ViÖt Ngµy so¹n: 30/8/2013 Ngµy d¹y: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ ( TiÕp theo) A - Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh: - Cñng cè vµ n¾m v÷ng kh¸i niÖm ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, c¸c nh©n tè cña H§GT, qu¸ tr×nh cña H§GT. - LuyÖn tËp ph©n tÝch c¸c nh©n tè giao tiÕp, thùc hµnh t¹o lËp v¨n b¶n ghi l¹i H§GT b»ng ng«n ng÷. B- ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn: + Tµi liÖu: SGK + Ph¬ng ph¸p: kiÓm tra, ®¸nh gi¸. - Häc sinh: §äc SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong phÇn luyÖn tËp. C -TiÕn tr×nh tiÕt häc: * æn ®Þnh líp * KiÓm tra bµi cò( trong khi luyÖn tËp) * Néi dung vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng bµi. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh (G) gäi 1(H) tr¶ lêi c©u hái ? ThÕ nµo lµ H§GT b»ng ng«n ng÷, trong H§GT cã nh÷ng nh©n tè giao tiÕp nµo? (H): tr¶ lêi Yªu cÇu 1(H) nhËn xÐt, bæ sung. (G) kh¼ng ®Þnh l¹i vÊn ®Ò. (G)? nh©n vËt giao tiÕp ë ®©y ®îc thÓ hiÖn qua tõ nµo, cã ®Æc ®iÓm g× vÒ løa tuæi, giíi tÝnh. (H): tr¶ lêi (G)? H§GT diÔn ra vµo thêi ®iÓm nµo ? Thêi ®iÓm ®ã thêng thÝch hîp víi nh÷ng cuéc trß chuyÖn nh thÕ nµo? 8 Néi dung cÇn ®¹t II. LuyÖn tËp. Bµi 1(20) * Nh©n tè giao tiÕp gåm: nh©n vËt giao tiÕp, hoµn c¶nh giao tiÕp, néi dung giao tiÕp, môc ®Ých giao tiÕp, ph¬ng tiªn vµ c¸ch thøc giao tiÕp . * Ph©n tÝch nh©n tè giao tiÕp thÓ hiÖn trong c©u ca dao: §ªm tr¨ng thanh anh míi hái nµng : - Tre non ®ñ l¸ ®an sµng nªn ch¨ng? + Nh©n vËt giao tiÕp: nh÷ng ngêi nam, n÷ thanh niªn ( anh, nµng.) + Hoµn c¶nh giao tiÕp: vµo mét ®ªm tr¨ng thanh( ®ªm tr¨ng s¸ng vµ thanh v¾ng)- thêi gian thÝch hîp cho nh÷ng c©u chuyÖn t©m t×nh cña nam n÷ thanh niªn ; béc b¹ch t×nh yªu. Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 (H): tr¶ lêi (G)? Nh©n vËt “ anh” nãi vÒ ®iÒu g× (Néi dung) ? nh»m môc ®Ých g×? (H):tr¶ lêi (G)? C¸ch nãi cña “ anh” cã phï hîp víi néi dung vµ môc ®Ých giao tiÕp kh«ng, qua ®ã cho ta hiÓu thªm nh÷ng g× vÒ ®êi sèng t©m hån cña ngêi xa? (H): tr¶ lêi Yªu cÇu (H) t×m hiÓu vµ tr¶ lêi c©u hái SGK (G) nhÊn m¹nh : Trong H§GT c¸c nh©n tè giao tiÕp cã nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ, ®a d¹ng: Môc ®Ých giao tiÕp cã thÓ lµ : trao ®æi th«ng tin, biÓu lé t×nh c¶m, tranh luËn, thiÕt lËp quan hÖ, xin lçi, c¶m ¬n… + Néi dung vµ môc ®Ých giao tiÕp: . Néi dung: nh©n vËt “anh” nãi vÒ viÖc “tre non ®ñ l¸” vµ ®Æt vÊn ®Ò “ ®an sµng nªn ch¨ng?” . Môc ®Ých gi¸n tiÕp bµy tá t×nh yªu vµ íc muèn ®îc nªn duyªn vî chång. + Ph¬ng tiÖn vµ c¸ch thøc giao tiÕp: ng«n ng÷ nãi, mîn h×nh ¶nh “tre non ®ñ l¸” vµ mîn chuyÖn “ ®an sµng” phï hîp víi néi dung vµ môc ®Ých giao tiÕp. C¸ch nãi tÕ nhÞ , kÝn ®¸o, mang mµu s¾c v¨n ch¬ng, dÔ ®i vµo lßng ngêi. Bµi 2( 20) - Nh©n vËt giao tiÕp: ¤ng giµ A Cæ + A Cæ h¶? (chµo ®¸p) +Ch¸u chµo «ng ¹ ! ( H® chµo) +Lín tíng råi nhØ? ( khen) + Bè ch¸u cã göi pin + Tha «ng cã ¹! ®µi lªn cho «ng kh«ng? ( §¸p lêi) ( Hái) - Quan hÖ - t×nh c¶m gi÷a hai nh©n vËt Th¸i ®é yªu quý, tr×u mÕn cña «ng ®èi víi ch¸u (h¶, nhØ, vui vÎ.) Th¸i ®é kÝnh mÕn cña A Cæ ®èi víi «ng(¹, tha) Bµi 4 (21) (G) tæ chøc cho (H) th¶o luËn ®Ó thùc hµnh bµi 4(21) Yªu cÇu : - D¹ng v¨n b¶n: mét th«ng b¸o ng¾n, do ®ã cÇn chó ý h×nh thøc tr×nh bµy. - §èi tîng giao tiÕp: c¸c b¹n HS trong trêng . - Néi dung giao tiÕp lµ ho¹t ®éng lµm s¹ch m«i trêng . - Hoµn c¶nh giao tiÕp nh©n ngµy M«i trêng thÕ giíi( ), trong trêng. (G) yªu cÇu HS tù hoµn thµnh v¨n b¶n. Gäi mçi nhãm 1 em lªn tr×nh bµy v¨n b¶n th«ng b¸o . (G) nhËn xÐt nh÷ng mÆt u, nhîc ®iÓm trong bµi viÕt cña HS . (G) cung cÊp 1 VD ®Ó H tham kh¶o. Th«ng b¸o Hëng øng( nh©n ) ngµy M«i trêng thÕ giíi, nhµ trêng tæ chøc buæi tæng vÖ sinh toµn trêng ®Ó lµm cho trêng ta xanh, s¹ch, ®Ñp h¬n. - Thêi gian lµmviÖc : - Néi dung c«ng viÖc: quÐt s©n trêng, thu dän r¸c, ph¸t quang cá d¹i, trång thªm c©y xanh… - Lùc lîng tham gia: toµn thÓ HS. - Dông cô: - KÕ ho¹ch cô thÓ : nhËn t¹i v¨n phßng. Nhµ trêng kªu gäi toµn thÓ HS trong trêng h·y hëng øng tÝch cùc tham gia buæi tæng vÖ sinh nµy. Ngµy…th¸ng…n¨m… 9 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 Bµi 5(21) (G) yªu cÇu HS tiÕp tôc thùc hµnh ph©n tÝch c¸c NTGT thÓ hiÖn trong bøc th B¸c Hå göi HS c¶ níc nh©n ngµy khai gi¶ng n¨m häc ®Çu tiªn cña níc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa th¸ng 9 n¨m 1945 ,= c¸ch tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK(21) (H) lÇn lît tr¶ lêi.( ghi lªn b¶ng) (G) nhËn xÐt (G) gîi ý cho (H) bµi sè 3 nÕu kh«ng cßn ®ñ thêi gian, yªu cÇu vÒ nhµ lµm. - Nh©n vËt giao tiÕp : B¸c Hå ( chñ tÞch níc) viÕt th cho HS toµn quèc – thÕ hÖ chñ nh©n t¬ng lai cña ®Êt níc . - Hoµn c¶nh giao tiÕp : §Êt níc võa giµnh ®éc lËp . - Néi dung : Th nãi tíi niÒm vui síng v× HS ®îc hëng nÒn ®éc lËp cña ®Êt níc , nãi tíi nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm cña HS ®èi víi ®Êt níc .Cuèi th lµ lêi chóc cña b¸c ®èi víi HS. - Môc ®Ých: Chóc mõng HS nh©n ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, ®Ó x¸c ®Þnh nhiÖm vô nÆng nÒ nhng còng ®Çy vÎ vang cña HS. - Ph¬ng tiÖn : h×nh thøc viÕt th, lêi lÏ ch©n t×nh, gÇn gòi, nghiªm trang. D*Cñng cè: - Qua viÖc ph©n tÝch c¸c nh©n tè giao tiÕp, em h·y kh¸i qu¸t vai trß cña c¸c NTGT trong H§GT, sù chi phèi cña c¸c NTGT trong H§GT. E *DÆn dß: - Häc l¹i ®Ó n¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ H§GT. - ChuÈn bÞ bµi V¨n b¶n. TiÕt 6: TiÕng ViÖt Ngµy so¹n: 5/ 9/2013 Ngµy d¹y: V¨n B¶n A - Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh: - Cã ®îc nh÷ng kiÕn thøc thiÕt yÕu vÒ v¨n b¶n, ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n vµ kiÕn thøc kh¸i qu¸t vÒ c¸c lo¹i v¨n b¶n xÐt theo phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷ . - N©ng cao kÜ n¨ng thùc hµnh ph©n tÝch vµ t¹o lËp v¨n b¶n trong giao tiÕp. B- ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn: + Tµi liÖu: SGK, SGV. + Ph¬ng ph¸p: ®µm tho¹i, ph¸t vÊn, kiÓm tra, ®¸nh gi¸. - Häc sinh: §äc SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong SGK(23,24,25) C -TiÕn tr×nh tiÕt häc: * æn ®Þnh líp * KiÓm tra bµi cò * Néi dung vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng bµi. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh (G) ? H§GT lµ g×? trong H§GT cã mÊy qu¸ tr×nh?nªu c¸c nh©n tè cña H§GT. (H) tr¶ lêi (G) gäi 1(H) ®äc v¨n b¶n 1,2 1(H) ®äc v¨n b¶n 3. (G)? Trong 3 v¨n b¶n trªn, ngêi t¹o lËp VB lµ nh÷ng ai? (H):tr¶ lêi (G)? Mçi v¨n b¶n trªn ®îc ngêi nãi(viÕt) t¹o ra trong lo¹i ho¹t ®éng 10 Néi dung bµi häc I - Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm. 1. VÝ dô: a. §äc- hiÓu c¸c v¨n b¶n (1),(2),(3). b. NhËn xÐt. * V¨n b¶n 1,2,3 ®Òu ®îc t¹o ra trong H§GTLµ s¶n phÈm cña H§GT b»ng ng«n ng÷. * §Æc ®iÓm: - V¨n b¶n (1): cã 1 c©u, thÓ lo¹i th¬.(Tôc ng÷) Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 nµo? (H) tr¶ lêi. (G) nªu nhËn xÐt, ghi b¶ng. (G)? Em cã nhËn xÐt g× vÒ dung lîng cña c¸c v¨n b¶n trªn? vµ vÒ thÓ lo¹i? (G)? Néi dung ®îc thÓ hiÖn trong mçi v¨n b¶n lµ g×?( t×m chñ ®Ò cña tõng v¨n b¶n? (H) tr¶ lêi (G) ? C¸c c©u trong cïng v¨n b¶n 2, 3 cã quan hÖ, liªn kÕt víi nhau nh thÕ nµo? (H) tr¶ lêi (G) ? Mçi v¨n b¶n trªn ®îc t¹o ra nh»m môc ®Ých g×? (H) tr¶ lêi (G)?VÒ h×nh thøc VB 3 cã dÊu hiÖu më ®Çu vµ kÕt thóc nh thÕ nµo? (G) kh¸i qu¸t l¹i vÊn ®Ò kh¸i niÖm v¨n b¶n, ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n. Gäi 1(H) ®äc phÇn ghi nhí SGK(24) G :gi¶i thÝch râ h¬n néi dung ghi nhí (G) kh¼ng ®Þnh : ë cÊp THCS c¸c em ®· ®îc biÕt tíi c¸c lo¹i v¨n b¶n theo ph¬ng thøc biÓu ®¹t : v¨n b¶n tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, hµnh chÝnh c«ng vô, thuyÕt minh, nghÞ luËn . (G) yªu cÇu H lÇn lît tr¶ lêi nh÷ng c©u hái ë môc II (G)? VÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp trong v¨n b¶n 1,2,3 lµ vÊn ®Ò g×? (G) ? NhËn xÐt vÒ c¸c tõ ng÷ ®îc dïng trong 3 v¨n b¶n trªn? (H) tr¶ lêi. (G)? C¸c v¨n b¶n trªn tr×nh bµy néi dung b»ng nh÷ng c¸ch thøc nµo? (2): cã 2 c©u, thÓ lo¹i th¬.(Ca dao) (3): cã nhiÒu c©u, thÓ lo¹i v¨n xu«i.( Lêi kªu gäi)  V¨n b¶n cã thÓ gåm mét hoÆc nhiÒu c©u, cã thÓ b»ng th¬ hoÆc v¨n xu«i. - Néi dung: + VB 1: ®Ò cËp ®Õn mét kinh nghiÖm sèng . +VB2: bµi ca dao nãi ®Õn sè phËn bÊp bªnh cña ngêi phô n÷ trong chÕ ®é cò. + VB 3: lêi kªu gäi toµn d©n ViÖt Nam ®øng lªn kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. V¨n b¶n bao giê còng mang mét chñ ®Ò nhÊt ®Þnh . -Quan hÖ gi÷a nh÷ng c©u trong v¨n b¶n 2,3 râ rµng , chÆt chÏ: + V¨n b¶n 2: kh¸i qu¸t sè phËn ngêi phô n÷ = h×nh ¶nh “h¹t ma rµo”, “ h¹t ma sa” VÕ sau cô thÓ hãa = h×nh ¶nh h¹t r¬i xuèng giÕng, h¹t vµo vên hoa…. + V¨n b¶n 3: triÓn khai ý cña chñ ®Ò b»ng nh÷ng c©u v¨n cã sù nhÊt qu¸n vÒ néi dung, t¸c gi¶ ®Æt vÊn ®Ò chóng ta muèn hßa b×nh nhng thùc d©n Ph¸p muèn cíp níc ta chóng ta ph¶i ®Êu tranhkªu gäi mäi ngêi ®øng lªn, quyÕt t©m ®¸nh giÆc , cuèi cïng nªu cao khÈu hiÖu ®éc lËp. - Môc ®Ých cña viÖc t¹o lËp c¸c v¨n b¶n (1),(2),(3): VB1 mang ®Õn cho ngêi ®äc mét kinh nghiÖm sèng( ¶nh hëng cña m«i trêng ®èi víi c¸ nh©n) VB 2 nãi lªn sè phËn cña ngêi phô n÷ trong x· héi cò hä kh«ng tù quyÕt ®Þnh ®îc sè ph©n cña chÝnh m×nh. VB 3 kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn. - H×nh thøc: VB 3: më ®Çu = nhan ®Ò “ Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn”, kÕt thóc = 2. Ghi nhí :SGK - Kh¸i niÖm. - §Æc ®iÓm.V¨n b¶n cã tÝnh thãng nhÊt vÒ ®Ò tµi, t tëng, t×nh c¶m vµ môc ®Ých. + §Ò tµi:lµ sù vËt hiÖn tîng, phong c¶nh trong cuéc sèng. Khi ®äc ta ph¶i b¸m s¸t ®Ò tµi ®Ó thÓ hiÖn nd,t tëng, t×nh c¶m vµ môc ®Ých thÓ hiÖn v¨n b¶n + T tëng t×nh c¶m trong vb ®· quy ®Þnh c¸ch lùa chän tõ ng÷, c©u lµm cho vb cã tÝnh thèng nhÊt. + Vb nµo còng cã tÝnh môc ®Ých. V× vËy vb ph¶i thÊu t×nh ®¹t lÝ, ®ång c¶m chia sÎ víi ngêi nãi, ngêi viÕt. V× vËy ph¶i lùa chän tõ vµ ®Æt c©u. + V¨n b¶n cã tÝnh hoµn chØnh vÌ nd- ht: mb, tb, kb. C¸c c©u s¾p xÕp hîp lÝ II- C¸c lo¹i v¨n b¶n 1. VÝ dô :V¨n b¶n 1,2,3 11 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 a. So s¸nh v¨n b¶n 1,2 víi 3: (G) yªu cÇu 1 (H) tr×nh bµy b»ng miÖng mét l¸ ®¬n xin nghØ häc . (G)? Mçi lo¹i v¨n b¶n nªu trªn ®îc sö dông trong nh÷ng lÜnn vùc giao tiÕp nµo? (G) cã thÓ giíi thiÖu mét sè lo¹i v¨n b¶n thuéc phong c¸ch kh¸c nh PC b¸o ,PC khoa häc … * NhËn xÐt: - Néi dung v¨n b¶n : (nh trªn ). - Tõ ng÷: V¨n b¶n 1,2 dïng nh÷ng tõ ng÷ th«ng thêng . V¨n b¶n 3: dïng nhiÒu tõ ng÷ chÝnh trÞ -x· héi nh kh¸ng chiÕn, hßa b×nh, hi sinh, nh©n nhîng, Tæ quèc, ®éc lËp .... - C¸ch thøc tr×nh bµy néi dung: +V¨n b¶n 1,2 dïng h×nh ¶nh vµ lèi vÝ von mang tÝnh h×nh tîng. + V¨n b¶n 3 dïng lÝ lÏvµ lËp luËn ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng cÇn ph¶i kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p( nh ®· pt ë phÇn trªn ). KÕt luËn : V¨n b¶n 1,2 thuéc phong c¸ch ng«n (G)? Môc ®Ých giao tiÕp cña c¸c lo¹i v¨n ng÷ nghÖ thuËt cã thÓ dïng trong sinh ho¹t hµng ngµy b¶n trªn lµ g×? , v¨n b¶n 3 thuéc phong c¸ch chÝnh luËn . (G)? Líp tõ ng÷ ®îc dïng trong mçi lo¹i v¨n b¶n cã ®Æc ®iÓm g×? (G) ? NhËn xÐt vÒ c¸ch kÕt cÊu vµ tr×nh bµy ë mçi lo¹i v¨n b¶n? ? Qua phÇn nhËn xÐt trªn ta cã thÓ rót ra kÕt luËn g× vÒ c¸c lo¹i v¨n b¶n? (G)? Theo lÜnh vùc vµ môc ®Ých giao tiÕp ngêi ta ph©n biÖt c¸c lo¹i v¨n b¶n nh thÕ nµo? Gt lµ chøc n¨ng cña qu¸ tr×nh ng«n ng÷. ThÝch øng víi mçi lÜnh vùc vµ môc ®Ých gt, ng«n ng÷ tån t¹i theo 1 kiÓu diÔn ®¹t nhÊt ®Þnh. Mçi kiÓu diÔn ®¹t ®ã gäi lµ phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷ b. So s¸nh v¨n b¶n (2),(3) víi 1 ®¬n xin nghØ häc . * NhËn xÐt : - Ph¹m vi sö dông : + V¨n b¶n (2) dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp cã tÝnh nghÖ thuËt . + V¨n b¶n (3) dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp vÒ chÝnh trÞ. + §¬n xin nghØ häc dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp hµnh chÝnh. - Môc ®Ých giao tiÕp : VB(2) nh»m béc lé c¶m xóc ; VB(3) nh»m kªu gäi toµn d©n kh¸ng chiÕn; §¬n xin nghØ häc dïng ®Ó tr×nh bµy nguyÖn väng cña c¸ nh©n víi mét tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cã quan hÖ. - Tõ ng÷: + VB(2) dïng nhiÒu tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh, v¨n ch¬ng . + VB(3) dïng nhiÒu tõ ng÷ chÝnh trÞ . + §¬n xin nghØ häc dïng nh÷ng tõ ng÷ chÝnh trÞ nh “céng hßa x· héi …, kÝnh göi , … - KÕt cÊu : VB(2) cã kÕt cÊu cña ca dao, thÓ th¬ lôc b¸t . VB(3) cã kÕt cÊu ba phÇn râ rµng. §¬n xin cã thÓ theo mÉu cã s½n hoÆc tr×nh bµy theo quy ®Þnh nhÊt ®Þnh : Tiªu ng÷, néi dung ®¬n, kÕt .  KÕt luËn : Mçi lo¹i v¨n b¶n ®Òu thuéc vÒ mét lo¹i phong c¸ch nhÊt ®Þnh, cã c¸ch tr×nh bµy riªng theo tõng lo¹i phong c¸ch . 2. C¸c lo¹i v¨n b¶n:(Ghi nhí ) Ph©n lo¹i theo lÜnh vùc vµ môc ®Ých giao tiÕp gåm: - V¨n b¶n thuéc PCNNSH. - V¨n b¶n thuéc PCNNNT(th¬, truyÖn, 12 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 - kÞch…) V¨n b¶n thuéc PCNNKH(SGK,tµi liÖu häc tËp, bµi b¸o khoa häc…) V¨n b¶n thuéc PCNNHC(®¬n, biªn b¶n, nghÞ quyÕt …) V¨n b¶n thuéc PCNNCL ( bµi b×nh luËn, lêi kªu gäi, hÞch,…) V¨n b¶n thuéc PCNNBC ( b¶n tin, bµi phãng sù, tiÓu phÈm….) D*Cñng cè: (G) ? tr×nh bµy kh¸i niÖm v¨n b¶n, nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n. E* DÆn dß: - Häc bµi v¨n b¶n. - Lµm bµi tËp vÒ v¨n b¶n trang 37,38. Chuẩn bị bài sử thi TiÕt 8-9 Ngµy so¹n: 5/ 9/2013 Ngµy d¹y: chiÕn th¾ng Mtao Mx©y (TrÝch sö thi §¨m S¨n) A – Môc tiªu cÇn ®¹t Gióp HS: - HiÓu ®îc ý nghÜa cña ®Ò tµi chiÕn tranh vµ chiÕn c«ng cña ngêi anh hïng trong ®o¹n trÝch. - BiÕt ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ ®èi tho¹i cña nh©n vËt, ng«n ng÷ trÇn thuËt cña ng êi kÓ sö thi, c¸c biÖn ph¸p so s¸nh, phãng ®¹i nh»m môc ®Ých lµm s¸ng tá tÝnh lÝ t ëng vµ ©m ®iÖu hïng tr¸ng cña thi ph¸p thÓ lo¹i sö thi anh hïng. B – ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß 1. ChuÈn bÞ cña thÇy: Su tÇm nh÷ng tµi liÖu liªn quan ®Õn sö thi §¨m S¨n, nh÷ng phong tôc, lÔ héi cña ngêi T©y Nguyªn. 2. ChuÈn bÞ cña trß: t×m hiÓu vÒ thÓ lo¹i sö thi T©y Nguyªn, su tÇm tµi liÖu, tranh ¶nh, b¨ng ®Üa… cã liªn quan ®Õn tp vµ T©y Nguyªn. C – Néi dung vµ tiÕn tr×nh tiÕt d¹y 1.æn ®Þnh tæ chøc líp 2. KiÓm tra bµi cò Nªu vµ ph©n tÝch nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña VHDG VN? 3.TiÕn tr×nh tiÕt d¹y GV vµo bµi: nÕu ngêi th¸i ë t©y B¾c tù hµo vÒ truyÖn th¬ TiÔn dÆn ngêi yªu cña hä bao nhiªu th× ®ång bµo £-®ª T©y nguyªn còng tù hµo vÒ sö thi §¨m S¨n cña hä bÊy nhiªu. Ngêi Th¸i cho Mçi lÇn h¸t tiÔn d¨n lªn gµ Êp ph¶i bá æ, c« g¸i quªn h¸i rau, anh ®i cµy quªn cµy, ngêi £-®ª cho r»ng ngêi ta thÝch nghe truyÖn §¨m S¨n, nghe m·i kh«ng th«i nghe kÓ liÒn ba bèn lÇn còng kh«ng ch¸n. §Ó thÊy râ ®iÒu ®ã, chóng ta t×m hiÓu sö thi §¨m S¨n víi ®o¹n trÝch ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t ? PhÇn tiÓu dÉn tr×nh bµy nh÷ng néi dung g×? I - Giíi thiÖu chung 1.ThÓ lo¹i Sö thi DG: gåm 2 lo¹i - Sö thi thÇn tho¹i: sù h×nh thµnh vò trô, sù ra ®êi cña mu«n loµi, nguån gèc cña dt, sù s¸ng t¹o v¨n ho¸… - Sö thi anh hïng: miªu t¶ sù nghiÖp vµ chiÕn c«ng cña ngêi anh hïng trong khung c¶nh nh÷ng sù kiÖn lín cã ý nghÜa quan träng ®èi víi toµn thÓ céng ®ång. 2. Sö thi §¨m S¨n: - XuÊt xø: lµ sö thi anh hïng cña dt £-®ª. 13 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 ? §¨m S¨n thuéc lo¹i sö thi nµo? - Tãm t¾t: SGK Giíi thiÖu phÇn tãm t¾t SGK 3. §o¹n trÝch :ChiÕn th¾ng Mtao-Mx©y * VÞ trÝ ®o¹n trÝch: N»m ë gi÷a t¸c phÈm. Ch¬ng 4 phÇn III * §äc vµ tãm t¾t ®o¹n trÝch. - §äc . GV cho HS ®äc ph©n vai, giäng ®äc hµo hïng, r¾n rái ®óng víi ®Æc ®iÓm cña nv sö * §¹i ý:Miªu t¶ cuéc ®ä søc gi÷a §am San vµ Mtao thi. Mx©y.Cuèi cïng §S ®· th¾ng ®ång thêi thÓ hiÖn niÒm tù Ph¸t biÓu ®¹i ý cña ®o¹n? hµo cña lò lµng vÒ ngêi anh hïng bé téc Trong ®o¹n trÝch cã nhiÒu t×nh tiÕt : H·y tãm t¾t mçi t×nh tiÕt b»ng mét c©u vµ s¾p xÕp theo trËt tù tríc sau cña truyÖn kÓ? - Tãm t¾t. + §S bÝ mËt ®ét nhËp vµo nhµ MM + §S gäi MM xuèng ®¸nh. +MM móa tríc, dïng khiªn vông vÒ, ®©m ko tróng §S. + §S móa nhng ko ®©m thñng thÞt MM + Trêi bµy cho §S dïng chµy gi· g¹o nÐm vµo vµnh tai MM + §S lµm theo MM ng· + §S c¾t ®Çu MM c¾m lªn trªn cäc + D©n lµng vµ t«i tí kÐo ®i theo §S, mang theo cña c¶i, voi, ngùa cña MM + LÔ cóng ngêi chÕt vµ thÇn linh, ¨n mõng chiÕn th¾ng. => C¸c t×nh tiÕt cña truyÖn kÓ cÊu t¹o nªn cèt truyÖn. - C¸c nh©n vËt tham gia lµm næi râ sù kiÖn: + §¨m S¨n + D©n lµng, t«i tí cña §S vµ ? Cã nh÷ng nh©n vËt nµo ®îc + Mtao Mx©y cña MM nãi tíi trong ®o¹n trÝch? + H¬ NhÞ, vî cña §S + Ngêi kÓ chuyÖn + ¤ng Trêi - Vai trß cña nh©n vËt +Nh©n vËt MM: lµ nh©n vËt ®èi thñ, cíp vî cña §S lµ nguyªn nh©n cña sù kiÖn chiÕn tranh. + Nh©n vËt §S: chiÕn ®Êu giµnh l¹i vî, giµnh l¹i h¹nh phóc. Chµng tîng trng cho søc m¹nh cña c¶ céng ®ång. ChiÕn th¾ng cña §S võa b¶o vÖ HP riªng võa mang l¹i tiÕng t¨m cho c¶ céng ®ång. §S trë thµnh nh©n vËt trung t©m cña cuèn sö thi vµ ®o¹n trÝch nµy. Chµng cã søc l«i cuèn lò lµng, t«i tí. + Nh©n vËt «ng Trêi vµ nh©n vËt H¬ NhÞ: cã vai trß trî lùc cho §S. ¤ng Trêi lµ trî thñ thÇn k×, H¬ NhÞ lµ nh©n vËt trî thñ trao vËt thÇn k× (miÕng trÇu) cho §S. + Nh©n vËt quÇn chóng: ®ãng vai trß hËu thuÉn cho nv chÝnh, võa bÞ l«i cuèn bëi søc m¹nh vµ môc ®Ých chiÕn ®Êu cña nv chÝnh -> søc m¹nh vµ lÝ tëng cña ngêi anh hïng biÓu Chó ý trang 31 trng cho søc m¹nh vµ lÝ tëng cho c¶ céng ®ång, - Chñ ®Ò ®o¹n trÝch : ? Th¸i ®é cña §S vµ MM ®îc II. §äc – hiÓu v¨n b¶n. 1. Søc m¹nh chiÕn ®Êu cña §S ®· chiÕn th¾ng kÎ miªu t¶ ntn ë ®Çu ®o¹n trÝch? thï ? TrËn ®Êu diÔn ra ntn? ? TrËn chiÕn ®Êu diÔn ra trong mÊy hiÖp? H·y miªu t¶ tõng hiÖp ®Êu? LÊy dÉn chøng cô thÓ. 14 §¨m S¨n - Th¸ch thøc: ¥ diªng… - Kiªn quyÕt Mtao -Mx©y - Ng¹o nghÔ: ta ko xuèng ®©u… c¬ mµ - Ph¶i xuèng ®Êu Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 ? H·y cho biÕt kÕt qu¶ cña hiÖp ®Êu 1? ? Trong hiÖp ®Êu thø 2, §¨m S¨n ®· thÓ hiÖn søc m¹nh cña m×nh nh thÕ nµo? HiÖp 1 - Móa mét lÇn xèc tíi, chµng vît mét ®åi tranh, mét lÇn xèc tíi n÷a, chµng vît mét ®åi lå «. Chµng ch¹y vun vót qua phÝa ®«ng, vun vót qua phÝa t©y. HiÖp 2 - §îc H¬ NhÞ vøt cho miÕng trÇu, søc khoÎ §S t¨ng lªn: chµng móa trªn cao… ba ®åi tranh bËt rÔ bay tung. Chµng nh»m ®ïi, ngêi MM nhng ko thñng. - Móa tá ra kÐm cái: khiªn h¾n kªu l¹ch x¹ch nh qu¶ míp kh« MM bíc thÊp bíc cao ch¹y hÕt b·i t©y sang b·i ®«ng, vung dao chÐm phËp mét c¸i nhng chØ tróng mét c¸i ch·o cét tr©u. - MM bÞ §S lµm cho ng· vµ bÞ §S chÆt ®Çu bªu ngoµi ®- Nhê cã Trêi m¸ch b¶o êng. §S chép ngay mét c¸i chµy mßn nÐm tróng vµo vµnh tai MM, h¾n ng· l¨n quay ra ®Êt. §S c¾t ®Çu MM bªu ngoµi ®êng =>KÕt qu¶: b»ng tµi n¨ng, sù dòng m·nh vµ lßng qu¶ c¶m ? Sau chiÕn th¾ng, §S ®· lµm cïng víi sù gióp ®ì cña «ng trêi §S ®· giµnh chiÕn th¾ng g× ? lÉy lõng. - Sau chiÕn th¾ng MM: + §S kªu gäi t«i tí d©n lµng cña MM ®i theo m×nh. + §S lÖnh cho d©n lµng t«i tí cña m×nh lµm lÔ ¨n mõng chiÕn th¾ng (d/ chøng trang 38) + Hµnh ®éng tù nguyÖn ®i theo §S cña t«i tí d©n lµng MM: hä mang cña c¶i, voi, ngùa… + T×nh tiÕt: c¸c chµng trai ®i ngùc ®ông ngùc, c¸c c« g¸i ®i l¹i vó ®ông vó….Danh vang kh¾p nói. => Nh÷ng lêi nãi vµ chi tiÕt trªn chøng tá cuéc chiÕn ®Êu ? PhÇn cuèi ®o¹n trÝch chó ý cña §S kh«ng chØ cã môc ®Ých riªng giµnh l¹i vî mµ cßn nhiÒu ®Õn c¶nh chÕt chãc hay thÓ hiÖn søc m¹nh cña c¶ céng ®ång. c¶nh ¨n mõng ? Ph©n tÝch ý nghÜa cña viÖc lùa chän Êy ?.... *) ý nghÜa : +§ßi l¹i vî chØ lµ c¸i cí nÈy sinh m©u thuÉn gi÷a c¸c bé téc dÉn ®Ðn chiÕn tranh më réng bê câi lµm (C©u 3 SGK-36) næi uy cña céng ®ång. V× vËy, th¾ng b¹i cña tï trëng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tÊt c¶. Cho nªn d©n lµng cña Mtao Mx©y t×nh nguyÖn ®i theo §S. +Nt miªu t¶: Mt¶ hµnh ®éng cña §S b»ng c¸ch so s¸nh vµ phèng ®¹i “ Chµng móa trªn cao nh giã b·o…/32. Víi ý nghÜa nãi trªn sö thi kh«ng nãi nhiÒu vÒ chÕt chãc mµ lùa chän nh÷ng chi tiÕt ¨n mõng chiÕn Hs ®äc ®o¹n” §oµn ngêi ®«ng th¾ng nh ®µn c¸…” ? Ph©n tÝch nh÷ng c©u nãi vµ hµnh ®éng cña ®«ng ®¶o n« lÖ ®èi víi viÖc th¾ng thua cña hai tï trëng ®Ó chØ ra th¸I ®é vµ t×nh c¶m cña céng ®ßng £-®ª ®èi víi môc ®Ých cña cuéc chiÕn nãi chung , ®èi víi anh hïng sö thi nãi riªng ? ? §S ®îc miªu t¶ nh thÕ nµo trong lÔ ¨n mõng chiÕn th¾ng? 2. LÔ ¨n mõng chiÕn th¾ng - §S rÊt vui, chµng võa nh ra lÖnh, võa nh mêi mäc.” Hìi Qua ®ã cho ta thÊy ®iÒu g× anh em trong nhµ! Xin mêi tÊt c¶ mäi ngêi ®Õn víi … 15 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 ? Trong ®o¹n trÝch cã 2 lo¹i ng«n ng÷: ngêi kÓ chuyÖn, nh©n vËt. Ng«n ng÷ nh©n vËt cã sö dông c©u mÖnh lÖnh, kªu gäi. Ng«n ng÷ ngêi kÓ chuyÖn cã ®ãi tho¹i víi ngêi nghe. LÊy VD. Nh÷ng lo¹i c©u nh vËy cã t¸c ®éng tíi ngêi nghe ntn? Kh«ng ngít” - Quang c¶nh trong nhµ §S: nhµ §S ®«ng nghÞt kh¸ch, t«i tí chËt nÝch c¶ nhµ. - H×nh ¶nh §S: + Miªu t¶ h×nh d¸ng:SGK(35) Tãc, ngùc, tai, b¾p ®ïi. + VÎ ®Ñp cña søc m¹nh: nh voi ®ùc, h¬i thë Çm Çm nh sÊm…./35 + Miªu t¶ ¨n uèng:Më tiÖc linh ®×nh ¨n kh«ng biÕt no, uèng kh«ng biÕt say, chuyÖn trß kh«ng biÕt ch¸n + Uy danh: tiÕng t¨m lõng lÉy../35 -> VÎ ®Ñp cña §S ®îc kÕt tinh tõ søc m¹nh, vÎ ®Ñp vµ phÈm chÊt cña céng ®ång £ §ª.Ngêi ®äc c¶m nhËn ®îc niÒm tù hµo cña hä qua nh©n vËt vµ qua ng«n ng÷ kÓ chuyÖn 3. Nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt - Ng«n ng÷ ngêi kÓ chuyÖn lµ nh÷ng ®o¹n miªu t¶, cßn kÕt ? T×m nh÷ng BPNT ®îc dïng hîp c¶ ®èi tho¹i (Bµ con xem, ThÕ lµ bµ con xem): l«i cuèn phæ biÕn trong sö thi vµ ph©n sù chó ý cña ngêi nghe sö thi, ®ång thêi thÓ hiÖn sù th¸n phôc vµ sù hå hëi phÊn khëi cña ngêi kÓ chuyÖn nh muèn tÝch ý nghÜa, t¸c dông cña nã? ? H·y ph©n tÝch gi¸ trÞ miªu t¶ truyÒn sang ngêi nghe. vµ biÓu c¶m cña c¸c c©u v¨n cã - Ng«n ng÷ nh©n vËt qua lêi ®èi tho¹i, qua c©u mÖnh lÖnh dïng lèi so s¸nh phãng ®¹i khi vµ kªu gäi -> lµm ng«n ng÷ sö thi mang s¾c th¸i cña ng«n ng÷ kÞch. miªu t¶ nh©n vËt, khung c¶nh - BPTT so s¸nh: miªu t¶ MM, §S vµ d©n lµng. diÔn ra sù viÖc? - BPTT phãng ®¹i, tîng trng: Mét lÇn xèc tíi chµng vît mét ®åi tranh… => Lµm râ søc m¹nh phi thêng vµ phÈm chÊt anh hïng cña §S. §Æc biÖt lµm cho ko gian, sù vËt, sù viÖc trong tp trë nªn hoµnh tr¸ng phï hîp víi ko khÝ sö thi anh hïng III. Tæng kÕt 4. Cñng cè: 1. NghÖ thuËt: NT cña sö thi lµ c¸ch nãi phãng ®¹i, giµu ? NhËn xÐt nh÷ng ®Æc s¾c vÒ liªn tëng so s¸nh, ©m ®iÖu hµo hïng. néi dung vµ NT cña ®o¹n trÝch? 2. Néi dung: Sù kiÖn trung t©m trong tp §¨m S¨n lµ chiÕn ®Êu giµnh l¹i vî, b¶o vÖ HP gia ®×nh cña ngêi anh hïng tõ trong tay mét tï trëng thï ®Þch. Song ®ßi l¹i vî chØ lµ mét c¸i cí lµm n¶y sinh m©u thuÉn dÉn ®Õn cuéc chiÕn tranh më réng bê câi lµm næi uy danh cña céng ®ång. Th¾ng hay b¹i cña ngêi anh hïng sÏ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tÊt c¶. IV LuyÖn tËp 1.ë líp: lµm BT n©ng cao Gîi ý: - §S lu«n gi÷ thÕ chñ ®éng vµ kiªn quyÕt tiÕn c«ng kÎ thï. Chµng béc lé søc m¹nh cña tinh thÇn quyÕt chiÕn. Hµnh ®éng cña chµng m¹nh mÏ, ¸p ®¶o, lÊn ¸t. - MM hoµn toµn ë thÕ bÞ ®éng. Lóc ®Çu tá ra ng¹o nghÔ, ®¾c th¾ng. Song t×nh thÕ cø ®uèi dÇn vµ thÊt b¹i. => Th¸i ®é cña tg DG tËp trung lêi lÏ ®Ò cao ngêi anh hïng, lÝ tëng ho¸ ngêi tï trëng, mét dòng tíng hiÖn th©n cña thÕ lùc thï ®Þch th× cã lóc tg DG ch©m biÕm, mØa mai. 2. VÒ nhµ: Bµi tËp SGK D. Củng cố - Dăn dò 1-Häc thuéc mét sè chi tiÕt miªu t¶ §S vµ MM. 2- N¾m ch¾c c¸c gi¸ trÞ. 3-ChuÈn bÞ bµi V¨n b¶n 16 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 TiÕt 10: TiÕng ViÖt Ngµy so¹n: 7/ 9/2013 Ngµy d¹y: V¨n B¶n ( TiÕp theo) A- Môc tiªu cÇn ®¹t : Gióp häc sinh: - Cñng cè vµ n¾m v÷ng kh¸i niÖm v¨n b¶n, c¸c ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n vµ c¸c lo¹i v¨n b¶n ph©n chia theo môc ®Ých, chøc n¨ng giao tiÕp. - LuyÖn tËp ph©n tÝch v¨n b¶n (ph©n tÝch chñ ®Ò, tÝnh liªn kÕt ...) vµ t¹o lËp v¨n b¶n trong giao tiÕp. B- ChuÈn bÞ cña thÇy-trß: 1. ChuÈn bÞ cña thÇy: - Tµi liÖu: SGK, SGV. - Ph¬ng ph¸p: kiÓm tra, ®¸nh gi¸, ®µm tho¹i ph¸t vÊn... 2. ChuÈn bÞ cña trß: §äc, t×m hiÓu néi dung bµi häc trong SGK, tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn luyÖn tËp. C – Néi dung vµ tiÕn tr×nh tiÕt d¹y *.æn ®Þnh tæ chøc líp * KiÓm tra bµi cò :trong khi luyÖn tËp * Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß G :gäi 1 häc sinh tr¶ lêi c©u hái ? V¨n b¶n lµ g×? V¨n b¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nµo? H: tr¶ lêi . G: gäi 1 H nhËn xÐt c©u tr¶ lêi , bæ sung (nÕu cÇn) G: kh¼ng ®Þnh l¹i vÊn ®Ò . G: gäi 1 H ®äc ®o¹n v¨n. Néi dung cÇn ®¹t III. LuyÖn tËp. Bµi 1(37) * V¨n b¶n vµ ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n: Ghi nhí SGK(24) * Ph©n tÝch chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n: + Chñ ®Ò ®o¹n v¨n: ¶nh hëng qua l¹i gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng . ? Chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n lµ g×? ®îc thÓ hiÖn trong c©u v¨n nµo? H : tr¶ lêi. + Sù ph¸t triÓn chñ ®Ò : c¸c c©u tiÕp theo khai triÓn ý cña c©u chñ ®Ò b»ng nh÷ng dÉn chøng cô thÓ vÒ quan hÖ cña l¸ c©y víi m«i trêng kh¸c nhau. ? Chñ ®Ò ®îc khai triÓn nh thÕ nµo ë c¸c c©u tiÕp? H : tr¶ lêi. + Nhan ®Ò cña ®o¹n v¨n: ¶nh hëng cña m«i trêng sèng ®Õn c¬ thÓ( Mèi quan hÖ gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng ). ? C¸c em h·y lùa chän vµ ®Æt cho ®o¹n v¨n mét nhan ®Ò phï hîp ? gäi 2-3 H tr¶ lêi Cho H nhËn xÐt, bæ sung , rót ra nhan ®Ò. Bµi 2:(38) - TrËt tù s¾p xÕp: 1-3-5-2-4 hoÆc 1-3-4-5-2. G: gäi 1 H ®äc c¸c c©u v¨n tõ 1-->5(38) Suy nghÜ vÒ néi dung cña c¸c c©u v¨n ®Ó thÊy tÝnh thèng nhÊt cña chóng . ? H·y s¾p xÕp c¸c c©u v¨n trªn theo trËt tù ®Ó thµnh 1 v¨n b¶n hoµn chØnh, m¹ch l¹c? Lý gi¶i v× sao? H :tr¶ lêi. G: nhËn xÐt, bæ sung. G: H·y ®Æt cho v¨n b¶n mét nhan ®Ò phï hîp? G: tæ chøc cho H thùc hµnh viÕt mét v¨n b¶n (ng¾n gän) cho tríc c©u chñ ®Ò. - Nhan ®Ò : Vµi nÐt vÒ bµi th¬ ViÖt B¾c. Bµi 3:(38) §Ó H suy nghÜ, ®éc lËp lµm bµi. - G: gäi 2->3 H tr×nh bµy ®o¹n v¨n cña m×nh. Gäi H kh¸c nhËn xÐt. G: nhËn xÐt u, nhîc ®iÓm trong bµi viÕt cña H. - Nhan ®Ò v¨n b¶n: M«i trêng sèng cña loµi ngêi ®ang bÞ ®e däa. 17 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 Yªu cÇu: - ViÕt kho¶ng 5-6 c©u tiÕp theo c©u : M«i trêng sèng cña loµi ngêi hiÖn nay ®ang bÞ hñy ho¹i ngµy cµng nghiªm träng. - C¸c c©u khai triÓn ph¶i tËp trung lµm râ chñ ®Ò, cã tÝnh kiªn kÕt chÆt chÏ, m¹ch l¹c. - Thêi gian lµm bµi: 7 phót. G: tæ chøc cho H tr¶ lêi theo gîi ý trong SGK. - NhÊn m¹nh môc ®Ých cña ®¬n: xin phÐp nghØ häc. - Sau khi H tr¶ lêi xong, G yªu cÇu H ®äc ®¬n ®· ®îc chuÈn bÞ ë nhµ. Bµi 4(38). Gäi 2-->3 H ®äc ®¬n cña m×nh. G: nhËn xÐt, bæ sung. D* Cñng cè: §Ó t¹o lËp tèt mét v¨n b¶n, theo em ngêi viÕt ph¶i chó ý nh÷ng ®iÓm nµo? E* DÆn dß: - Häc bµi ®Ó n¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n vµ c¸ch t¹o lËp v¨n b¶n. - ChuÈn bÞ bµi: TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u-Träng Thñy. TiÕt 11-12: V¨n Ngµy so¹n: 10/ 9/2013 Ngµy d¹y: TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u-Träng Thñy A – Môc tiªu cÇn ®¹t Gióp HS: - Qua viÖc ph©n tÝch mét truyÒn thuyÕt cô thÓ, n¾m ®îc ®Æc trng chñ yÕu cña thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt: KÕt hîp nhuÇn nhuyÔn yÕu tè lÞch sö víi yÕu tè tëng tîng; ph¶n ¸nh quan ®iÓm ®¸nh gi¸, th¸i ®é vµ t×nh c¶m cña nh©n d©n vÒ c¸c sù kiÖn lÞch sö vµ c¸c nh©n vËt lÞch sö. - N¾m ®îc gi¸ trÞ, ý nghÜa cña “TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u –Träng Thñy”. Tõ bi kÞch mÊt níc cña cha con An D¬ng V¬ng vµ bi kÞch t×nh yªu cña MÞ Ch©u- Träng Thñy nh©n d©n muèn rót ra vµ trao truyÒn l¹i cho c¸c thÕ hÖ sau bµi häc lÞch sö vÒ ý thøc ®Ò cao c¶nh gi¸c víi ©m mu cña kÎ thï x©m lîc trong c«ng cuéc gi÷ níc. B – ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß 1. ChuÈn bÞ cña thÇy: So¹n bµi, su tÇm nh÷ng tµi liÖu cã liªn quan ®Õn truyÒn thuyÕt “TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u –Träng Thñy”. 2. ChuÈn bÞ cña trß: ®äc bµi, so¹n bµi theo c©u hái , t×m hiÓu vÒ thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt, su tÇm nh÷ng t liÖu cã liªn quan ®Õn bµi häcvµ lÔ héi ®Òn Cæ Loa. C – Néi dung vµ tiÕn tr×nh tiÕt d¹y *.Ổn ®Þnh tæ chøc líp *. KiÓm tra bµi cò : ? Ph©n tÝch søc m¹nh chiÕn ®Êu cña ngêi anh hïng §¨m S¨n qua ®o¹n trÝch “Mtao-Mxay” ®Ó thÊy râ nghÖ thuËt phãng ®¹i cña Sö thi. *. Bµi míi : G: hái häc sinh vÒ di tÝch lÞch sö ®Òn Cæ Loa, dÉn d¾t vµo bµi. Xa nay, th¾ng lîi mµ dùa vµo vò khÝ ®¬n thuÇn khiÕn con ngêi sinh ra l¬ lµ, chñ quan mÊt c¶nh gi¸c.ThÊt b¹i cay ®¾ng lµm kÎ thï n¶y sinh nh÷ng mu s©u, kÕ ®éc.§ã lµ nguyªn nh©n tr¶ lêi c©u hái v× sao An D¬ng V¬ng mÊt níc. §Ó thÊy râ, chóng ta cïng t×m hiÓu truyÒn thuyÕt . Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß ? ThÕ nµo lµ thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt? Dùa vµo phÇn tiÓu dÉn SGK, nªu nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña thÓ lo¹i? CÇn xem xÐt truyÒn thuyÕt trong m«i trêng sinh thµnh, biÕn ®æi, diÔn xíng...míi thÊy 18 Néi dung bµi häc I- T×m hiÓu chung: 1. TruyÒn thuyÕt: - Kh¸i niÖm: SGK(t17) - §Æc trng: lµ nh÷ng c©u chuyÖn trong lÞch sö dùng níc, gi÷ níc cña «ng cha ta ®îc khóc Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 hÕt ®îc gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña nã. x¹ qua lêi kÓ cña nhiÒu thÕ hÖ h×nh thµnh nh÷ng h×nh tîng nghÖ thuËt ®Æc s¾c, mang G: giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ vïng ®Êt Cæ Loa xa mµu s¾c kú ¶o mµ vÉn thÊm ®Ém c¶m xóc vµ nay gióp H n¾m b¾t vµo bµi. ®êi thêng - Gi¸ trÞ : Ph¶n ¸nh lÞch sö mét c¸ch ®éc ®¸o. ? Nªu xuÊt xø truyÒn thuyÕt “TruyÖn An D2. T¸c phÈm: ¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u –Träng Thñy”. - XuÊt xø: +“TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u §äc –Träng Thñy”cã liªn quan ®Õn quÇn thÓ di tÝch lÞch sö ë Cæ Loa- §«ng Anh – Hµ Néi . ? X¸c ®Þnh bè côc v¨n b¶n? nªu néi dung + TruyÒn thuyÕt “ An D¬ng V¬ng vµ tõng phÇn ? MÞ Ch©u –Träng Thñy” cã tíi 3 b¶n kÓ: (1)TruyÖn Rïa vµng” trong LÜnh Nam chÝch qu¸i.(2)” Thôc kØ ADV” trong “thiªn nam Gäi Hs ®äc t¸c phÈm . ng÷ lôc”, (3)MC-TT truyÒn thuyÕt ë vïng Cæ Yªu cÇu : Tãm t¾t v¨n b¶n trong kho¶ng 10 Loa dßng. - Bè côc: 2 phÇn + PhÇn 1: tõ ®Çu....xin hßa: miªu t¶ qu¸ tr×nh ADV x©y thµnh, chÕ ná thÇn ®Ó b¶o vÖ ®Êt níc. + PhÇn 2: cßn l¹i : bi kÞch níc mÊt , nhµ tan vµ th¸i ®é cña d©n gian víi tõng nh©n vËt trong truyÒn thuyÕt. - §äc- tãm t¾t v¨n b¶n. + §äc. + Tãm t¾t: . Vua An D¬ng V¬ng x©y thµnh nhiÒu lÇn nhng hÔ x©y xong l¹i ®æ. Sau nhê Rïa vµng gióp míi x©y xong. . Rïa vµng cßn tÆng cho vua mét c¸i mãng lµm lÉy ná. . TriÖu §µ x©m lîc ¢u L¹c, An D¬ng V¬ng nhê ná thÇn gi÷ ®îc níc. . TriÖu §µ cÇu h«n Mþ Ch©u cho Träng Thñy, An D¬ng V¬ng v« t×nh g¶ con g¸i cho ? X¸c ®Þnh chñ ®Ò cña t¸c phÈm? TriÖu §µ. . Vua An D¬ng V¬ng thua trËn cïng con g¸i ch¹y khái Loa thµnh. . Rïa vµng kÕt téi Mþ Ch©u lµ giÆc, nhµ vua chÐm chÕt con vµ ®i xuèng biÓn. . Träng Thñy th¬ng tiÕc Mþ Ch©u, nh¶y xuèng giÕng tù tö. T¬ng truyÒn m¸u Mþ Ch©u thµnh ngäc trai, ®em röa níc giÕng ®ã th× s¸ng h¬n . ? Qu¸ tr×nh x©y thµnh cña Vua An D¬ng V¬ng ®îc kÓ l¹i nh thÕ nµo? Thµnh cã h×nh d¸ng ntn? - Chñ ®Ò : qua c¸c sù kiÖn, nh©n vËt, chi tiÕt cã thÓ xem TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u- Träng Thñy lµ mét c¸ch gi¶ thÝch nguyªn nh©n mÊt níc ¢u L¹c; qua ®ã, nh©n d©n ta muèn nªu cao bµi häc lÞch sö vÒ tinh thÇn c¶nh gi¸c víi kÎ thï vµ c¸ch xö lÝ ®óng ®¾n trong mèi quan hÖ riªng -chung, c¸ nh©n vµ céng ®ång. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n. 1. Vua An D¬ng V¬ng x©y thµnh, chÕ ná b¶o vÖ ®Êt níc. a. Qu¸ tr×nh x©y thµnh cña Vua An D¬ng V¬ng : - Thµnh ®¾p tíi ®©u l¹i lë ®Õn ®ã. - LËp ®µn cÇu ®¶o b¸ch thÇn, gi÷ m×nh 19 Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học 2013 -2014 trong s¹ch. - Nhê cô giµ m¸ch b¶o, sø Thanh Giang (Rïa vµng) gióp vua x©y thµnh trong nöa th¸ng th× xong. Thµnh réng h¬n ngµn trîng, xo¸y nh h×nh tr«n èc nªn gäi lµ loa thµnh( Quû long ? X©y thµnh xong An D¬ng V¬ng ®· nãi víi thµnh). Ngêi ®êi §êng gäi lµ C«n L«n Rïa vµng? Em cã suy nghÜ g× vÒ chi tiÕt nµy? thµnh. Nhµ vua c¶m ¬n Rïa vµng song vÉn cßn b¨n → Dùng níc lµ mét viÖc gian nan, t¸c gi¶ kho¨n : “nÕu cã giÆc th× lÊy g× mµ chèng”. d©n gian mét lßng ngìng mé vµ ca ngîi c«ng §©y chÝnh lµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao cña An D¬ng V¬ng. Nhµ vua ph¶i nhê cÇm ®Çu ®¸t níc. Bëi lÏ dùng níc ®· khã, gi÷ thÇn linh míi x©y xong. Sù gióp ®ì cña Rïa níc cµng khã kh¨n h¬n, dùng níc ®i liÒn víi vµng lµ mét yÕu tè phï trî nh»m lý tëng hãa gi÷ níc .Ná thÇn lµ hiÖn th©n cña lßng yªu n- viÖc x©y thµnh. íc vµ tinh thÇn ®oµn kÕt chèng giÆc ngo¹i x©m b. ChÕ ná thÇn gi÷ níc ? NhËn xÐt th¸i ®é cña t¸c gi¶ d©n gian ®èi víi vai trß cña An D¬ng V¬ng.( Miªu t¶ nh vËy nh»m ngô ý g×?) ? Qu¸ tr×nh chÕ ná thÇn cña vua ®îc kÓ l¹i nh thÕ nµo? Theo em yÕu tè thÇn k× nµy nh»m thÓ hiÖn ®iÒu g×? ? Qua P1 cña truyÒn thuyÕt, t¸c gi¶ d©n gian muèn nªu cao bµi häc g×? ? Nªu nh÷ng chi tiÕt, ph©n tÝch ®Ó thÊy râ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn bi kÞch mÊt níc? G: gi¶ng më réng: Chi tiÕt g¶ con g¸i cho con trai TriÖu §µ, nhµ th¬ Tè H÷u cho ®ã lµ “Tr¸i tim lÇm chç ®Ó trªn ®Çu....” §óng vËy, nhµ vua kh«ng ph©n biÖt ®îc ®©u lµ thï ®©u lµ b¹n ®Ó cho Träng Thñy ë rÓ ch¼ng kh¸c nµo “nu«i ong tay ¸o”. MÆt kh¸c qu¸ tin vµo vò khÝ ®Ó qu©n giÆc tiÕn tíi s¸t thµnh mµ vÉn th¶n nhiªn ngåi ®¸nh cê, ®ã lµ t tëng chñ quan khinh ®Þch. TÊt c¶ nh÷ng biÓu hiÖn Êy kh«ng thÓ cã ë ngêi cÇm ®Çu ®Êt níc. ? Bi kÞch t×nh yªu ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng chi tiÕt nµo? 20 - Rïa vµng th¸o vuèt ®a cho nhµ vua lµm lÉy ná. - Vua sai Cao Lç lµm ná, lÊy vuèt rïa lµm lÉy, gäi lµ ná “ Linh quang kim quy thÇn c¬” - Cã ná thÇn ADV ®· ®¸nh lui ®îc ®éi qu©n x©m lîc cña TriÖu §µ.-> B¶o toµn ®Êt níc -Sù gióp ®ì cña sø thanh gianglµ mét yÕu tè thÇn k×.YÕu tè thÇn k× nµy nh»m: +LÝ tëng ho¸ c«ng viÖc x©y thµnh. +Sù gióp ®ì cña tæ tiªn linh thiªng ®èi víi con ch¸u trong viÖc x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt níc Nªu cao bµi häc c¶nh gi¸c gi÷ níc, kh¼ng ®Þnh vai trß cña An D¬ng V¬ng vµ th¸i ®é ca ngîi cña nh©n d©n ®èi víi hµnh ®éng cã ý nghÜa lÞch sö ®ã. 2. Bi kÞch mÊt níc, bi kÞch t×nh yªu vµ th¸i ®é cña t¸c gi¶ dg víi tõng nh©n vËt. a. Bi kÞch “ níc mÊt nhµ tan” -TriÖu §µ cÇu h«n, vua v« t×nh g¶ con g¸i lµ Mþ Ch©u cho con trai TriÖu §µ lµ Träng Thñy. - An D¬ng V¬ng ®Ó Träng Thñy ë rÓ lµ t¹o c¬ héi cho kÎ thï ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp. - Mþ Ch©u cho Träng Thñy xem ná thÇn lµ tiÕt né bÝ mËt quèc gia v« t×nh tiÕp tay cho ©m mu cña cha con TriÖu §µ cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn sím. ( T§µ xlîc: ADV ®iÒm nhiªn ®¸nh cê cêi vµ nãi r»ng” §µ kh«ng sî ná thÇn sao”. TiÕng ph¸n quyÕt cña rïa vµng “ KÎ ngåi sau lng…” ADV tØnh ngé, tuèt kiÕm chÐm MC-> hµnh ®éng trõng ph¹t nghiªm kh¾c, ®Ých ®¸ng ,v« cïng ®au ®ín cña nhµ vua trong hoµn c¶nh ngÆt nghÌo, bi ®¸t.  Hai cha con ADV v× chñ quan mÊt c¶nh gi¸c ®É trùc tiÕp lµm tiªu vong sù nghiÖp ®a ¢u L¹c ®Õn diÖt vong. Khi tØnh ngé th× ®· qu¸ muén. Bµi häc ®au xãt, ®¾t gi¸ cho lÞch sö d©n téc