Tài liệu Giáo án ngữ văn 10 chuẩn ktkn

Ng÷ v¨n 10 Ngµy so¹n: 07/08/2012 TiÕt:1-2 Tæng quan v¨n häc viÖt nam A. Môc tiªu bµi häc: 1. KiÕn thøc: - Gióp häc sinh n¾m ®îc kiÕn thøc chung nhÊt, tæng quan nhÊt vÒ hai bé phËn cña VHVN vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña VHVN. - N¾m v÷ng hÖ thèng vÊn ®Ò: + ThÓ lo¹i v¨n häc + Con ngêi trong v¨n häc. 2. Kü n¨ng: Tæng hîp kiÕn thøc v¨n häc. 3. Th¸i ®é : Båi dìng ý thøc gi÷ g×n vµ tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ cña v¨n häc d©n téc. B.Ph¬ng ph¸p: Lµm viÖc víi SGK, ®Æt c©u hái, gîi më. C.ChuÈn bÞ cña GV, HS: a.ChuÈn bÞ cña GV: so¹n gi¸o ¸n, nghiªn cøu tµi liÖu. b.ChuÈn bÞ cña HS: §äc SGK, so¹n bµi míi. D.TiÕn tr×nh lªn líp: 1. æn ®Þnh: Líp 10 10 10 Ngµy gi¶ng TiÕt Sè häc sinh KiÓm diÖn Cã phÐp Kh«ng phÐp 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng 3. Bµi míi: LÞch sö v¨n häc cña bÊt cø d©n téc nµo ®Òu lµ lÞch sö t©m hån cña d©n téc Êy. §Ó cung cÊp cho c¸c em nh÷ng nÐt lín vÒ v¨n häc níc nhµ, chóng ta t×m hiÓu bµi “ tæng quan v¨n häc ViÖt Nam” Ho¹t ®éng cña thÇy trß ? Em hiÓu thÕ nµo lµ tæng quan v¨n häc ViÖt Nam. Néi dung cña bµi lµ g×. ? H·y cho biÕt nh÷ng bé phËn hîp thµnh cña nÒn VHVN. ? ThÕ nµo lµ VHDG. ? ThÓ lo¹i. §Æc trng c¬ b¶n cña VHDG. ? sù kh¸c nhau gi÷a VHDG vµ VH viÕt. Néi dung cÇn ®¹t I. C¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn VHVN. - VHVN cã hai bé phËn: + VHDG + VH viÕt -> cïng ph¸t triÓn song song vµ lu«n cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. 1. V¨n häc d©n gian: - VHDG lµ s¸ng t¸c tËp thÓ vµ truyÒn miÖng cña nh©n d©n lao ®éng. - ThÓ lo¹i: SGK. - §Æc trng: TÝnh truyÒn miÖng, tÝnh tËp thÓ vµ sù g¾n víi c¸c sinh ho¹t trong ®êi sèng céng ®ång. 2. V¨n häc viÕt: a. Ch÷ viÕt cña VHVN: - VH viÕt: + Ch÷ H¸n. 1 Ng÷ v¨n 10 + Ch÷ N«m. + Ch÷ Quèc ng÷. b. HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH viÕt: SGK ? Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t VH viÕt II. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña VH viÕt ViÖt ViÖt Nam ®îc chia lµm mÊy thêi kú Nam: lín. - Chia lµm 3 thêi kú: ? Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ v¨n häc 1. V¨n häc trung ®¹i: trng ®¹i ViÖt Nam. - VH cã nhiÒu chuyÓn biÕn qa c¸c giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh dùng níc vµ gi÷ níc vµ cã quan hÖ giao lu víi nhiÒu nÒn v¨n häc. - VH viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m. - TiÕp nhËn hÖ thèng thÓ lo¹i vµ thi ph¸p c¶ v¨n häc Trung Quèc. - T¸c gi¶ vµ t¸c phÈm tiªu biÓu: SGK. - Néi dung: yªu níc vµ nh©n ®¹o. 2. V¨n häc hiÖn ®¹i: - VHH§ cã: + T¸c gi¶: xuÊt hiÖn ®éi ngò nhµ v¨n, nhµ th¬ chuyªn nghiÖp. + §êi sèng v¨n häc: s«i næi, n¨ng ®éng. ? Ph©n biÖt sù gièng nhau vµ kh¸c + ThÓ lo¹i: cã nhiÒu thÓ lo¹i míi. nhau gi÷a VHT§ vµ VHH§. + Thi ph¸p: lèi viÕt hiÖn thùc. + Néi dung: tiÕp tôc néi dung cña v¨n häc d©n téc lµ tinh thÇn yªu níc vµ nh©n ? V¨n häc thêi kú nµy ®îc chia lµm ®¹o. mÊy giai ®o¹n. nÐt chÝnh cña mçi giai - 4 giai ®o¹n: SGK ®o¹n lµ g×. III. Con ngêi ViÖt Nam qua v¨n häc: 1. Con ngêi ViÖt Nam trong quan hÖ víi thÕ giíi tù nhiªn: ? Mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi thÕ giíi tù nhiªn ®îc thÓ hiÖn nh thÕ nµo - T×nh yªu thiªn nhiªn lµ mét néi dung quan träng cña VHVN. trong v¨n häc. + Trong v¨n häc d©n gian: thiªn nhiªn t¬i ®Ñp, ®¸ng yªu: c©y ®a, bÕn níc, vÇng tr¨ng.... + VHT§: h×nh tîng thiªn nhiªn g¾n víi lý tëng ®¹o ®øc, thÈm mü: tïng, cóc.... + VHH§: thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, yªu cuéc sèng, ®Æc biÖt lµ t×nh yªu ®«i løa. 2. Con ngêi ViÖt Nam trong quan hÖ víi quèc gia d©n téc. - Chñ nghÜa yªu níc lµ néi dung tiªu biÓumét gi¸ trÞ quan träng cña VHVN. + VHT§: ý thøc s©u s¾c vÒ quèc gia d©n ? Con ngêi ViÖt Nam víi quèc gia téc, vÒ truyÒn thèng v¨n hiÕn l©u ®êi cña d©n téc ®îc ph¶n ¸nh nh thÕ nµo d©n téc. trong v¨n häc. + VHH§: yªu níc g¾n liÒn víi sù ®Êu - Yª níc: yªu quª h¬ng, tù hµo vÒ tranh vµ lý tëng XHCN. 2 Ng÷ v¨n 10 truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc, vÒ lÞch sö dùng níc vµ gi÷ níc, ý chÝ c¨m thï giÆc, tinh thÇn hi sinh v× ®éc tù do cña tæ quèc.... ? Tr¶i qua c¸c thêi kú lÞch sö kh¸c nhau trong v¨n häc, con ngêi VN cã ý thøc ra sao vÒ b¶n th©n. ? VËy, nh×n chung khi x©y dùng mÉu ngêi lý tëng con ngíi VN ®îc v¨n häc x©y dùng ra sao. 3.Con ngêi ViÖt Nam trong quan hÖ víi x· héi: - X©y dùng mét x· héi tèt ®Ñp lµ íc muèn ngµn ®êi cña d©n téc ViÖt Nam. NhiÒu t¸c phÈm thÓ hiÖn íc m¬ vÒ mét x· héi c«ng b»ng tèt ®Ñp. -> Nh×n th¼ng vµo thùc t¹i víi tinh thÇn nhËn thøc phª ph¸n vµ c¶i t¹o x· héi lµ mét truyÒn thèng lín cña v¨n häc VN. - C¶m høng x· héi s©u ®Ëm lµ tiÒn ®Ò cho sù h×nh thµnh CNHT( tõ 1930- nay) vµ CNN§ trong v¨n häc d©n téc. 4.Con ngêi VN vµ ý thøc vÒ b¶n th©n. - VHVN ®· ghi l¹i qu¸ tr×nh t×m kiÕm lùa chän c¸c gi¸ trÞ ®Ó h×nh thµnh ®¹o lý lµm ngêi cña d©n téc VN. C¸c häc thuyÕt nh: NP-L vµ t tëng d©n gian cã ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn qu¸ tr×nh nµy + Trong nh÷ng hoµn c¶nh ®Æc biÖt, con ngêi VN thêng ®Ò cao ý thøc céng ®ång. + giai ®o¹n cuèi thÕ kû XVIII- ®Çu TK XIX, giai ®o¹n 1930- 1945, thêi kú ®æi míi tõ 1986- nay -> VH ®Ò cao con ngêi c¸ nh©n. - V¨n häc x©y dùng mét ®¹o lý lµm ngêi víi nhiÒu phÈm chÊt tèt ®Ñp nh: nh©n ¸i, thû chung, t×nh nghÜa, vÞ tha, ®øc hi sinh v× sù nghiÖp chÝnh nghÜa.... 4.Còng cè: c¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn v¨n häc VN. Mét sè néi dung chñ yÕu cña VHVN. TiÕn tr×nh lÞch sö cña V¨n häc VN. 5.DÆn dß: N¾m v÷ng nh÷ng néi dung c¬p b¶n ®· häc. So¹n bµi míi: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. Ngµy so¹n:07/09/2012 TiÕt thø: 3 Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ A.Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Gióp häc sinh n¾m ®îc kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, vÒ c¸c nh©n tè giao tiÕp, vÒ hai qu¸ tr×nh trong ho¹t ®éng giao tiÕp. 2. Kü n¨ng: BiÕt x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè giao tiÕp trong mét ho¹t ®éng giao tiÕp, n©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp khi nãi, khi viÕt vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp. 3 Ng÷ v¨n 10 3. Th¸i ®é : nghiªm tóc tiÕp thu bµi gi¶ng B.Ph¬ng ph¸p: Nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, ph©n tÝch, gi¶i thÝch. C.ChuÈn bÞ cña GV, HS: a. ChuÈn bÞ cña GV: so¹n gi¸o ¸n, ®äc tµi tµi liÖu. b. ChuÈn bÞ cña HS: häc bµi cò, ®äc SGK, so¹n bµi míi. D.tiÕn tr×nh lªn líp: 1. æn ®Þnh: Sè häc KiÓm diÖn Líp Ngµy gi¶ng TiÕt Cã phÐp Kh«ng phÐp sinh 10 10 10 2. KiÓm tra bµi cò: kh«ng 3.Bµi míi: a. §Æt vÊn ®Ò: Trong cuéc sèng hµng ngµy ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ cao trong qu¸ tr×nh giao tiÕp th× con ngêi cÇn sö dông ph¬ng tiÖn ng«n ng÷. Bëi giao tiÕp lu«n phô thuéc vµo hoµn c¶nh, nh©n vËt giao tiÕp. VËy, ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ diÒu ®ã chóng ta t×m hiÓu bµi: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ b. TriÓn khai bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc HS ®äc v¨n b¶n 1 - sgk vµ tr¶ lêi c©u I. ThÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng hái ng«n ng÷: ? Ho¹t ®éng giao tiÕp ®îc v¨n b¶n trªn 1. T×m hiÓu v¨n b¶n: ghi l¹i diÔn ra gi÷a c¸c nh©n vËt giao - Nh©n vËt giao tiÕp: vua TrÇn - C¸c B« l·o. tiÕp nµo? hai bªn cã c¬ng vÞ vµ quan hÖ -> vÞ thÕ kh¸c nhau -> ng«n ng÷ giao tiÕp víi nhau ra sao. kh¸c nhau: + c¸c tõ xng h«( bÖ h¹) ? Ngêi nãi nhê ng«n ng÷ biÓu ®¹t néi + Tõ thÓ hiÖn th¸i ®é( xin, tha...) dung t tëng, t×nh c¶m cña m×nh th× ngêi - Nh©n v©t tham gia giao tiÕp ph¶i ®äc hoÆc ®èi tho¹i lµm g× ®Ó lÜnh héi ®îc néi nghe xem ngêi nãi nãi g× ®Ó gi¶i m· råi lÜnh dung ®ã ? hai bªn ®æi vai giao tiÕp cho héi néi dung ®ã. nhau nh thÕ nµo. - Ngêi nãi vµ ngêi nghe cã thÓ ®æi vai cho nhau: + vua nãi -> b« L·o nghe. + b« L·o nãi -> Vua nghe. - Hoµn c¶nh giao tiÕp: + ®Êt níc ®ang bÞ giÆc ngo¹i x©m ®e do¹. -> ®Þa diÓm cô thÓ: §iÖn Diªn Hång - Néi dung giao tiÕp: + Hoµ hay ®¸nh -> vÊn ®Ò hÖ träng cßn hay mÊt cña quèc gia d©n téc, m¹ng sèng con ? Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn diÔn ra trong ngêi. hoµn c¶nh nµo ? Néi dung ho¹t ®éng ®Ò - Môc ®Ých giao tiÕp: cËp ®Õn vÊn ®Ò g× ? ho¹t ®éng cã ®¹t ®+ Bµn b¹c ®Ó t×m ra vµ thèng nhÊt s¸ch lîc îc môc ®Ých kh«ng. ®èi phã víi qu©n giÆc. 2. T×m hiÓu v¨n b¶n “ tæng quan v¨n häc ViÖt Nam” . - Nh©n vËt giao tiÕp: 4 Ng÷ v¨n 10 -HS ®äc v¨n b¶n, t×m hiÓu vµ tr¶ lêi c©u hái ë sgk. ? Qua viÖc t×m hiÓu hai v¨n b¶n trªn, em h·y cho biÕt thÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp GV híng dÉn HS lµm bµi. + T¸c gi¶ viÕt sgk-> cã tuæi, cã vèn sèng, cã tr×nh ®é hiÓu biÕt cao. + HS -> (ngc l¹i víi t/g viÕt sgk) - Hoµn c¶nh giao tiÕp: Cã tæ chøc gi¸o dôc, trong nhµ trêng. - Néi dng giao tiÕp: +lÜnh vùc v¨n häc. + §Ò tµi: tæng quan VHVN. +VÊn ®Ò c¬ b¶n: *c¸c bé phËn hîp cña VHVN. *Qu¸ tr×nh p/t cña VHVN. *Con ngêi VN qua v¨n häc. - Môc ®Ých: cung cÊp tri thøc cho ngêi ®äc . - Ph¬ng tiÖn vµ c¸ch thøc giao tiÕp. + Dïng thuËt ng÷ v¨n häc. + C©u v¨n mang ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n khoa häc: hÖ thèng ®Ò môc lín, nhá... + KÕt cÊu v¨n b¶n m¹ch l¹c râ rµng. II. kÕt luËn: - H§GT lµ ho¹t ®éng trao ®æi th«ng tin cña con ngêi trong x· héi, ®îc tioÕn hµnh chñ yÕu b»ng ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ ( d¹ng nãi hoÆc d¹ng viÕt) nh»m thùc hiÖn nh÷ng môc ®Ých vÒ nhËn thøc, t×nh c¶m.... - Mçi ho¹t ®éng giao tiÕp gåm hai qu¸ tr×nh: + T¹o lËp v¨n b¶n. + LÜnh héi v¨n b¶n. -> Hai qu¸ tr×nh nµy diÔn ra trong quan hÖ t¬ng t¸c. - Trong ho¹t ®éng giao tiÕp cã sù chi phèi cña c¸c nh©n tè: nh©n vËt, hoµn c¶nh, néi dung, môc ®Ých, ph¬ng tiÖn vµ c¸ch thøc giao tiÕp. III. LuyÖn tËp: - Lµm bµi tËp 4-5 sgk. 4. Còng cè: C¸c nh©n tè giao tiÕp. Qu¸ tr×nh cña ho¹t ®éng giao tiÕp. 5. DÆn dß: n¾m v÷ng c¸c néi dung ®· häc So¹n bµi: kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt Nam Ngµy so¹n:07/09/2012 TiÕt 4: 5 Ng÷ v¨n 10 Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian viÖt nam A. Môc tiªu: 1.KiÕn thøc:Kh¸i niÖm vÒ c¸c thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian. Gióp häc sinh n¾m ®îc nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña VHDG. Nh÷ng gi¸ trÞ to lín cña v¨n häc d©n gian. 2.Kü n¨ng:Tæng hîp kiÕn thøc vh. Ph©n biÖt c¸c thÓ lo¹i vhdg trong cïng mét hÖ thèng. 3. Th¸i ®é: Nghiªm tóc tiÕp thu bµi gi¶ng B.Ph¬ng ph¸p: Nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, ph©n tÝch, diÔn gi¶ng. C.ChuÈn bÞ cña GV, HS: 1. ChuÈn bÞ cña GV: so¹n gi¸o ¸n, ®äc tµi tµi liÖu. 2. ChuÈn bÞ cña HS: häc bµi cò, ®äc SGK, so¹n bµi míi. D.tiÕn tr×nh lªn líp: 1. æn ®Þnh: Sè häc KiÓm diÖn Líp Ngµy gi¶ng TiÕt Cã phÐp Kh«ng phÐp sinh 10 10 10 2. KiÓm tra bµi cò: Tr×nh bµy nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña vhvn. 3. Bµi míi: Trong suèt cuéc ®êi cña mçi con ngêi kh«ng ai kh«ng mét lÇn ®îc nghemét bµi vÌ, mét c©u ®è, mét chuyÖn cæ tÝch hay mét c©u h¸t ru... §ã ch×nh lµ nh÷ng t¸c phÈm cña vhdg. VËy, chóng ta cïng t×m hiÓu v¨n b¶n: kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt Nam. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc I. Kh¸i niÖm: ? Em hiÓu thÕ nµo lµ v¨n häc d©n gian. - VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ truyÒn miÖng ®îc tËp thÓ s¸ng t¸c nh»m môc ®Ých phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång. ? VËy, theo em ph¬ng thøc truyÒn - Kh«ng dïng ch÷ viÕt mµ dïng lêi ®Ó truyÒn miÖng lµ g×. tõ ngêi nµy sang ngêi kh¸c tõ ®êi nµy sang ? T¹i sao vhdg l¹i lµ nh÷ng s¸ng t¸c tËp ®êi kh¸c. thÓ. - Kh«ng cã ch÷ viÕt cha «ng ta truyÒn b»ng ? Trong ®êi sèng céng ®ång d©n gian miÖng-> söa v¨n b¶n-> s¸ng t¸c tËp thÓ. cã nh÷ng sinh ho¹t nµo. -C¸c h×nh thøc sinh ho¹t: lao ®éng tËp thÓ, vui ch¬i, ca h¸t tËp thÓ, lÔ héi... II. §Æc trng c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian: 1. V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm ? Theo em, vhdg cã nh÷ng ®Æc trng c¬ nghÖ thuËt ng«n tõ: - VHDG lµ s¸ng t¸c nghÖ thuËt ng«n tõ b¶n nµo. truyÒn miÖn=> truyÒn thèng nghÖ thuËt cña vhdg. ? t¹i sao nãi vhdg lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ. 6 Ng÷ v¨n 10 -vhdg tån t¹i díi d¹ng ng«n ng÷ nãi: lêi nãi, lêi h¸t, lêi kÓ...-> ng«n ng÷ gi¶n dÞ, dÔ hiÓu, gÇn gñi - NT vhdg: miªu t¶ hiÖn thùc gièng nh thùc tÕ miªu t¶ hiÖn thùc mét c¸ch kú ¶o. VD: vhdg cã nhiÒu cèt truyÖn, nh©n vËt, t×nh tiÕt... gièng nhau: nhiÒu tryÖn d©n gian VN cã t×nh tiÕt nh©n vËt chÝnh ®îc sinh ra do bµ mÑ thô thai mét c¸ch kh¸c thêng ( Th¸nh Giãng, Sä Dõa...). ?Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ cña vhdg diÔn ra nh thÕ nµo. ? Vhdg bao gåm c¸c thÓ lo¹i nµo, ®¨c trng c¬ b¶n cña c¸c thÓ lo¹i. H§4 ? C¸c gi¸ trÞ c¬ b¶n cña vhdg. ? Tri thøc vhdg bao gåm nh÷ng lÜnh vùc nµo ? t¹i sao l¹i lµ kho tri thøc. ? Gi¸ trÞ vÒ mÆt gi¸o dôc cña vhdg. ? tr×nh bµy nh÷ng gi¸ trÞ nghÖ thuËt to lín cña v¨n häc d©n gian. 4.Còng cè: ®Æc trng c¬ b¶n cña vhdg. -VHDG tån t¹i lu hµnh theo ph¬ng thøc truyÒn miÖngtõ ngêi nµy sang ngêi kh¸c qua nhiÒu thÕ hÖ vµ qua c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c nhau-> ®Æc ®iÓm cña vhdg lµ tÝnh dÞ b¶n. - TÝnh truyÒn miÖng cßn biÓu hiÖn trong diÔn xíng d©n gian: ca h¸t, chÌo, tuång... 2. V¨n häc d©n gian lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ: - C¸ nh©n khëi xíng, tËp thÓ hëng øng tham gia, truyÒn miÖng trong d©n gian. - Qu¸ tr×nh truyÒn miÖng l¹i ®îc tu bæ, söa ch÷a, thªm bít cho hoµn chØnh. V× vËy vhdg mang ®Ëm tÝnh tËp thÓ. => TÝnh truyÒn miÖng vµ tÝnh tËp thÓ lµ nh÷ng dÆc trng c¬ b¶n chi phèi qu¸ tr×nh s¸ng t¹o vµ lu tryÒn t¸c phÈm vhdg, thÓ hiÖn sù g¾n bã mËt thiÕt cña vhdg víi c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång. III. HÖ thèng thÓ lo¹i cña VHDG: (SGK) IV. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian: 1. VHDG lµ kho tri thøc v« cïng phong phó vÒ ®êi sèng c¸c d©n téc: - Tri thøc vhdg thuéc mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng: tù nhiªn, x· héi vµ con ngêi. ®ã lµ nh÷ng kinh nghiÖm ®îc ®óc róttõ thùc tiÔn. - VN 54 téc ngu¬×-> vèn tri thøc cña toµn d©n téc phong phó vµ ®a d¹ng. 2. VHDG cã gi¸ trÞ giao dôc s©u s¾c vÒ ®¹o lý lµm ngêi: - Gi¸o dôc tinh thÇn nh©n ®¹o vµ l¹c quan. - H×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña con ngêi 3. VHDG cã gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín, gãp phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾c riªng cho nÒn v¨n häc d©n téc: - VHDG ®îc ch¾y läc, mµi dòa qua kh«ng gian vµ thêi gian. NhiÒu t¸c phÈm ®· trë thµnh mÉu mùc vÒ nghÖ thuËt ®Ó chóng ta häc tËp. => Trong tiÕn tr×nh lÞch sö, vhdg ®· ph¸t triÓn song song cïng v¨n häc viÕt, lµm cho nÒn v¨n häc ViÖt nam trë nªn phong phó ®a d¹ng vµ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. 7 Ng÷ v¨n 10 ThÓ lo¹i vhdg. Vai trß cña vhdg ®èi víi nÒn v¨n häc d©n téc. 5. DÆn dß: n¾m v÷ng c¸c néi dung ®· häc So¹n bµi: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. Ngµy so¹n: 10/09/2012 TiÕt 5: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ (t2) A. Môc tiªu: 1.KiÕn thøc: Gióp häc sinh còng cè vµ kh¾c s©u kiÕn thøc ®· häc. 2. Kü n¨ng:.øng dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. 3. Th¸i ®é : Nghiªm tóc tiÕp thu bµi gi¶ng B.Ph¬ng ph¸p:®Æt c©u hái, gîi më, ph©n tÝch. C.ChuÈn bÞ cña GV, HS: 1. ChuÈn bÞ cña GV: so¹n gi¸o ¸n, nghiªn cøu tµi liÖu. 2. ChuÈn bÞ cña HS: häc bµi cò, lµm bµi tËp ë sgk. D.tiÕn tr×nh lªn líp: 1. æn ®Þnh Sè häc KiÓm diÖn Líp Ngµy gi¶ng TiÕt Cã phÐp Kh«ng phÐp sinh 10 10 10 2. KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. C¸c nh©n tè chi phèi ho¹t ®éng giao tiÕp. 3. Bµi míi: ë tiÕt tríc chóng ta ®· n¾m ®îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶nvÒ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. VËy, ®Ó kh¾c s©u h¬n vÒ kiÕn thøc ®ã, chóng ta tiÕn hµnh thùc hµnh lµm bµi tËp. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß ? Ph©n tÝch c¸c nh©n tè giao tiÕpthÓ hiÖn trong bµi ca dao: §ªm tr¨ng thanh anh míi hái nµng Tre non ®ñ l¸ ®an sµng nªn ch¨ng -HS ®äc ®o¹n ®èi tho¹i (A cæ- 1em nhá víi mét «ng giµ)vµ tr¶ lêi c©u hái ?Trong cuéc giao tiÕp trªn, c¸c nh©n Néi dung kiÕn thøc Bµi 1: - Nh©n vËt giao tiÕp: chµng trai- c« g¸i, løa tuæi 18-20, hä khao kh¸t t×nh yªu. - Hoµn c¶nh giao tiÕp: ®ªm tr¨ng s¸ng vµ thanh v¾ng-> phï hîp víi c© chuyÖn t×nh cña nh÷ng ®«i løa yªu nhau. - Néi dung vµ môc ®Ých giao tiÕp: “ tre non ®ñ l¸” “®an sµng”-> chµng trai tá t×nh víi c« g¸i> tÝnh ®Õn chuyÖn kÕt duyªn. -> c¸ch nãi phï hîp víi hoµn c¶nh, môc ®Ých giao tiÕp. Bµi 2: - C¸c hµnh ®éng giao tiÕp cô thÓ: + Chµo ( ch¸u chµo «ng ¹!) 8 Ng÷ v¨n 10 vËt ®· thùc hiÖn b»ng ng«n ng÷ nh÷ng + Chµo ®¸p l¹i ( A cæ h¶?) hµnh ®éng nãi cj thÓ nµo. Nh»m môc + Khen ( lín tíng råi nhØ!) ®Ých g×? ( chän trong c¸c tõ: chµo, + Hái (bè ch¸u...) hái, ®¸p lêi, khen ®Ó gäi tªn mçi hµnh + Tr¶ lêi(tha...) ®éng cho phï hîp) - C¶ 3 c©u cña «ng giµ chØ cã mét c©u hái “bè ch¸u cã ...” c¸c c©u cßn l¹i ®Ó chµo vµ khen. - Lêi nãi c¸c nh©n vËt béc lé t×nh c¶m víi nhau. Ch¸u tá th¸i ®é kÝnh mÕn qua c¸c tõ: tha, ¹. Cßn «ng lµ t×nh c¶m yªu quÝ tr×u mÕn ®èi víi ch¸u. Bµi 3: T×m hiÓu bµi th¬: “ B¸nh tr«i níc” -Qua viÖc miªu t¶, giíi thiÖu b¸nh tr«i níc. ? Khi lµm bµi th¬ nµy Hå Xu©n H¬ng Hå Xu©n H¬ng muèn nãi ®Õn th©n phËn ch×m ®· giao tiÕp víi ngêi ®äc vÒ vÊn ®Ò g×. næi cña m×nh. Mét ngêi con g¸i xinh ®Ñp tµi hoa l¹i gÆp nhiÒu bÊt h¹nh, Ðo le. Song trong ? Ngêi ®äc c¨n cø vµo ®©u ®Ó lÜnh héi bÊt cø hoµn c¶nh nµo vÉn gi÷ ®îc phÈm chÊt bµi th¬. cña m×nh. - C¨n cø vµo cuéc ®êi cña n÷ sÜ Hå Xu©n H¬ng: lµ ngêi cã tµi, cã t×nh nhng sè phËn trí trªu ®· dµnh cho bµ sù bÊt h¹nh. Hai lÇn lÊy chång th× c¶ hai lÇn “cè ®Êm ¨n x«i...” §iÒu ®¸ng kh©m phôc ë bµ lµ dï trong hoµn c¶nh nµo vÉn gi÷ g×n phÈm chÊt cña m×nh. 4. Còng cè: Nắm vững những kiến thức đã học . 5. DÆn dß: lµm bµi tËp ë nhµ. So¹n bµi míi: V¨n b¶n. TiÕt:6 _ TiÕng ViÖt: A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Ngµy so¹n: ........../.........../ 201 v¨n b¶n 1. Kiªn thøc: - Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n. - C¸ch ph©n lo¹i v¨n b¶n theo ph¬ng thøc biÓu ®¹t, theo lÜnh vùc vµ môc ®Ých giao tiÕp. 2. KÜ n¨ng: - BiÕt so s¸nh ®Ó nhËn ra mét sè nÐt c¬ b¶n cña mçi lo¹i v¨n b¶n. - Bíc ®Çu biÕt t¹o lËp mét v¨n b¶n theo mét h×nh thøc tr×nh bµy nhÊt ®Þnh, triÓn khai mét chñ ®Ò cho tríc hoÆc tôe x¸c ®Þnh chñ ®Ò. - VËn dông vµo viÖc ®äc - hiÓu c¸c v¨n b¶n ®îc giíi thiÖu trong phÇn v¨n häc. 9 Ng÷ v¨n 10 3. Th¸i ®é: B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc: - Sgk, sgv, gi¸o ¸n. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c.CKTKN C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc: Gv tæ chøc giê d¹y- häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c h×nh thøc trao ®æi- th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái, gîi më. D.TiÕn tr×nh giê häc: 1. æn ®Þnh tæ chøc líp: Líp Ngµy gi¶ng TiÕt Sè häc sinh KiÓm diÖn Cã phÐp Kh«ng phÐp 10 10 10 2. KiÓm tra bµi cò: C©u hái: Lµm bµi tËp 4 trong sgk ( Trang 21 ) 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gv vµ hs Gv: Chia líp lµm 4 nhãm, yªu cÇu hs th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái: C©u 1. Mçi v¨n b¶n trªn ®îc ngêi nãi (viÕt) t¹o ra trong lo¹i ho¹t ®éng nµo? §Ó ®¸p øng yªu cÇu g×? Dung lîng v¨n b¶n? C©u 2. Mçi v¨n b¶n trªn ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò g×? VÊn ®Ò ®ã ®îc triÓn khai nhÊt qu¸n ë trong toµn bé v¨n b¶n ntn? C©u 3. ë nh÷ng v¨n b¶n cã nhiÒu c©u (v¨n b¶n 2 vµ 3), néi dung cña v¨n b¶n ®îc triÓn khai m¹ch l¹c qua tõng c©u, tõng ®o¹n ntn? §Æc biÖt ë v¨n b¶n 3, v¨n b¶n ®îc tæ chøc theo kÕt cÊu 3 phÇn ntn? C©u 4. VÒ h×nh thøc, v¨n b¶n 3 cã dÊu hiÖu më ®Çu vµ kÕt thóc ntn? C©u 5. Mçi V¨n b¶n trªn ®îc t¹o ra nh»m môc ®Ých g×? Hs: Trao ®æi nhãm vµ tr¶ lêi, nhËn xÐt. Néi dung cÇn ®¹t I. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm: 1. T×m hiÓu ng÷ liÖu: a. C¸c v¨n b¶n ®îc t¹o ra trong ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷: - V¨n b¶n 1: Trao ®æi kinh nghiÖm sèng. Gåm 1 c©u. - V¨n b¶n 2: Trao ®æi t×nh c¶m"lµ lêi than th©n cña ngêi con g¸i trong XHPK. Gåm 4 c©u. - V¨n b¶n 3: Trao ®æi th«ng tin chÝnh trÞx· héi cña B¸c Hå (vÞ chñ tÞch níc) víi toµn d©n. Gåm 17 c©u. b. Néi dung c¸c v¨n b¶n: - V¨n b¶n 1: Hoµn c¶nh sèng cã thÓ t¸c ®éng ®Õn sù h×nh thµnh nh©n c¸ch cña con ngêi theo híng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc. - V¨n b¶n 2: Th©n phËn bÞ phô thuéc, kh«ng tù quyÕt ®Þnh ®îc h¹nh phóc cña m×nh mµ hoµn toµn phô thuéc vµo sù may rñi cña ngêi phô n÷ trong XHPK. - V¨n b¶n 3: Kªu gäi, khÝch lÖ ®ång bµo thèng nhÊt ý chÝ vµ hµnh ®éng ®Ó chiÕn ®Êu chèng thùc d©n Ph¸p, b¶o vÖ tæ quèc. " C¸c vÊn ®Ò ®îc triÓn khai nhÊt qu¸n, c¸c tõ, c©u cïng híng ®Õn lµm râ chñ ®Ò. c. Sù triÓn khai m¹ch l¹c cña néi dung v¨n b¶n: 10 Ng÷ v¨n 10 (?) Nªu kh¸i niÖm v¨n b¶n? Hs: Tr¶ lêi (?)§Æc ®iÓm cña v¨n b¶n? Hs: Tr¶ lêi - V¨n b¶n 2: C« g¸i vÝ th©n phËn m×nh nh h¹t ma " h¹t ma ko tù quyÕt ®Þnh ®îc ®Þa chØ mµ nã sÏ r¬i xuèng " ngÉu nhiªn, may rñi. " C« g¸i trong x· héi cò bÞ g¶ b¸n n¬i nao còng ph¶i cam phËn. - V¨n b¶n 3:+ LËp trêng chÝnh nghÜa cña ta, d· t©m cña thùc d©n Ph¸p (c©u 1- c©u 3). + Ch©n lÝ sèng cña d©n téc: thµ hi sinh tÊt c¶ chø nhÊt ®Þnh ko chÞu mÊt níc, ko chÞu lµm n« lÖ (c©u 4- c©u 5). + Kªu gäi mäi ngêi ®øng lªn ®¸nh thùc d©n Ph¸p b»ng mäi vò khÝ cã thÓ (c©u 6- c©u 11). + Kªu gäi binh sÜ, tù vÖ, d©n qu©n-lùc lîng chñ chèt cña cuéc kh¸ng chiÕn (c©u 12- c©u 14). + Kh¼ng ®Þnh niÒm tin vµo th¾ng lîi tÊt yÕu cña d©n téc (c©u 15- c©u 17). KÕt cÊu 3 phÇn:- Më ®Çu: c©u 1- c©u 3. - Th©n bµi: c©u 4- c©u 14. - KÕt bµi: c©u 15- c©u 17. d. DÊu hiÖu h×nh thøc: - Më ®Çu: Tiªu ®Ò. - KÕt thóc: DÊu c©u(!) e. Môc ®Ých giao tiÕp: + V¨n b¶n 1: TruyÒn ®¹t mét kinh nghiÖm sèng. + V¨n b¶n 2: Lêi than th©n" nªu lªn mét hiÖn tîng bÊt c«ng trong ®êi sèng XHPK ®Ó mäi ngêi thÊu hiÓu, c¶m th«ng. + V¨n b¶n 3: Kªu gäi, khÝch lÖ ®ång bµo toµn quèc quyÕt t©m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. 2. C¸c vÊn ®Ò lÝ thuyÕt: a. Kh¸i niÖm v¨n b¶n: Lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, gåm mét, nhiÒu c©u hay nhiÒu ®o¹n. b. C¸c ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n: - Mçi v¨n b¶n tËp trung thÓ hiÖn mét chñ ®Ò. - C¸c c©u trong v¨n b¶n cã sù liªn kÕt chÆt chÏ, kÕt cÊu m¹ch l¹c. 11 Ng÷ v¨n 10 - Mçi v¨n b¶n cã dÊu hiÖu biÓu hiÖn tÝnh hoµn chØnh vÒ néi dung. Gv: Yªu cÇu hs tr¶ lêi c¸c - Mçi v¨n b¶n nh»m thùc hiÖn mét hoÆc mét sè môc ®Ých giao tiÕp nhÊt ®Þnh. c©u hái trong sgk: 1. So s¸nh c¸c v¨n b¶n 1, 2 víi v¨n b¶n 3 (môc I) vÒ c¸c II. C¸c lo¹i v¨n b¶n: ph¬ng diÖn: 1. T×m hiÓu v¨n b¶n: (?)- VÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp ®Õn a. So s¸nh v¨n b¶n 1, 2 vµ v¨n b¶n 3 trong mçi v¨n b¶n lµ g×? (môc I): Thuéc lÜnh vùc nµo trong * VÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp ®Õn: cuéc sèng? Hs: Tr¶ lêi - V¨n b¶n 1: Mét kinh nghiÖm sèng" Thuéc lÜnh vùc quan hÖ gi÷a con ngêihoµn c¶nh x· héi. - V¨n b¶n 2: Th©n phËn bÊt h¹nh cña ngêi phô n÷ trong XHPK" Thuéc lÜnh vùc t×nh (?) Tõ ng÷ ®îc sö dông trong c¶m. mçi v¨n b¶n thuéc lo¹i nµo? - V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn d©n kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p" Thuéc lÜnh Hs: Tr¶ lêi (?) C¸ch thøc thÓ hiÖn néi vùc t tëng- chÝnh trÞ. * Tõ ng÷ : dung? - V¨n b¶n 1, 2: Tõ ng÷ th«ng thêng, giµu Hs: Tr¶ lêi h×nh ¶nh. - V¨n b¶n 3: Tõ ng÷ chÝnh trÞ. Gv: Yªu cÇu hs th¶o luËn, so * C¸ch thøc thÓ hiÖn néi dung: s¸nh v¨n b¶n 2, 3 víi c¸c v¨n - V¨n b¶n 1, 2: Th«ng qua h×nh ¶nh cô b¶n kh¸c: bµi häc trong sgk thÓ, cã tÝnh h×nh tîng. c¸c m«n häc vµ ®¬n xin nghØ - V¨n b¶n 3: Dïng lÝ lÏ, lËp luËn trùc tiÕp. häc hoÆc giÊy khai sinh. (?) Ph¹m vi sö dông cña mçi b. So s¸nh v¨n b¶n 2, 3 víi mét sè lo¹i v¨n b¶n kh¸c: lo¹i v¨n b¶n? Hs: Tr¶ lêi * Ph¹m vi sö dông: (?) Môc ®Ých giao tiÕp cña + V¨n b¶n 2: Giao tiÕp nghÖ thuËt. + V¨n b¶n 3: Giao tiÕp chÝnh trÞ. mçi lo¹i v¨n b¶n? + V¨n b¶n sgk: Giao tiÕp khoa häc. Hs: Tr¶ lêi + §¬n tõ, giÊy khai sinh: Giao tiÕp hµnh chÝnh. * Môc ®Ých giao tiÕp: - V¨n b¶n 2: Béc lé c¶m xóc than th©n. - V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn (?) Líp tõ ng÷ riªng ®îc sö - V¨n b¶n sgk: TruyÒn thô kiÕn thøc khoa dông trong mçi lo¹i v¨n b¶n? häc. - §¬n tõ, giÊy khai sinh: Tr×nh bµy ý kiÕn Hs: Tr¶ lêi nguyÖn väng; ghi nhËn sù viÖc, hiÖn tîng 12 Ng÷ v¨n 10 trong ®êi sèng. * Tõ ng÷: - V¨n b¶n 2: Tõ ng÷ th«ng thêng vµ giµu h×nh ¶nh. - V¨n b¶n 3: Dïng nhiÒu tõ chÝnh trÞ. (?) KÓ tªn c¸c lo¹i v¨n b¶n - V¨n b¶n sgk: Dïng nhiÒu tõ ng÷ khoa ph©n theo lÜnh vùc vµ môc häc. ®Ých giao tiÕp? - §¬n tõ, giÊy khai sinh: Dïng nhiÒu tõ Hs: Tr¶ lêi hµnh chÝnh. 2. C¸c vÊn ®Ò lÝ thuyÕt: C¸c lo¹i v¨n b¶n ph©n theo lÜnh vùc vµ môc ®Ých giao tiÕp: - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ b¸o chÝ. 4. LuyÖn tËp, cñng cè: Gv yªu cÇu hs nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m. 5. Híng dÉn häc bµi: Yªu cÇu hs:- Häc bµi, lµm bµi tËp tr.37-38. - ChuÈn bÞ viÕt bµi lµm v¨n sè 1(t¹i líp). TiÕt:7 _ Lµm v¨n: Ngµy so¹n: ........./........../ 201 bµi viÕt sè 1 A. Môc tiªu cÇn ®¹t : Gióp hs: 1. KiÕn thøc: Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n biÓu c¶m. 2. KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n cã ®ñ bè côc 3 phÇn, cã ®ñ liªn kÕt vÒ h×nh thøc vµ néi dung. 13 Ng÷ v¨n 10 3. Th¸i ®é: Tõ viÖc thÊy ®îc n¨ng lùc, tr×nh ®é cña hs, gv x¸c ®Þnh ®îc c¸c u- nh cña hs ®Ó ®Þnh híng ®µo t¹o, båi dìng phï hîp. îc ®iÓm B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc: - Sgk, sgv, gi¸o ¸n. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c. C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc: Gv tæ chøc giê d¹y- häc theo c¸ch gv ra ®Ò, hs lµm bµi nghiªm tóc t¹i líp. D.TiÕn tr×nh giê häc: 1. æn ®Þnh tæ chøc líp: Líp Ngµy gi¶ng TiÕt Sè häc sinh KiÓm diÖn Cã phÐp Kh«ng phÐp 10 10 10 2. KiÓm tra bµi cò: ( Kh«ng ) 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Nội dung cần đạt Gv: Ra đề bài cho hs I. Đề bài: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña anh (chÞ) vÒ nh÷ng ngµy ®Çu tiªn bíc vµo trêng trung häc phæ th«ng. Hs: Làm bài nghiêm túc. Gv: Thu bài sau 45 phút. II. Đáp án và biểu điểm:  Đáp án: 1.Më bµi:(1®) Hs cã thÓ viÕt theo nhiÒu c¸ch nhng cÇn giíi thiÖu ®îc ®Ò tµi vµ g©y ®îc høng thó cho ngêi ®äc. 2. Th©n bµi: (8®) - Giíi thiÖu s¬ lîc xóc c¶m vÒ m¸i trêng, thÇy c« vµ b¹n bÌ míi. (2®) - NiÒm vui trong ngµy tùu trêng, khai gi¶ng. (3®) - Nh÷ng giê häc ®Çu tiªn vµ mét kØ niÖm ®¸ng nhí ®em l¹i bµi häc s©u s¾c.(3®) 3. KÕt bµi: (1®) Th©u tãm ®îc tinh thÇn vµ néi dung c¬ b¶n cña bµi lµm ®ång thêi lu l¹i nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ n¬i ngêi ®äc.  Thang ®iÓm: + 9-10: Bµi viÕt triÓn khai sinh ®éng c¸c ý trªn, 14 Ng÷ v¨n 10 cã c¶m xóc, v¨n phong trong s¸ng. + 7-8: Bµi viÕt ®¶m b¶o ®ñ c¸c ý trªn, cã c¶m xóc, v¨n phong trong s¸ng. + 5-6: Bµi viÕt cßn s¬ lîc, cßn m¾c mét sè lçi vÒ v¨n phong, tr×nh bµy. + <5: Bµi viÕt cßn s¬ sµi, m¾c nhiÒu lçi vÒ v¨n phong, tr×nh bµy. 4. LuyÖn tËp, cñng cè: 5. Híng dÉn häc bµi: Yªu cÇu hs vÒ so¹n bµi: ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y (trÝch sö thi §¨m S¨n). TiÕt: 8 _ §äc v¨n: Ngµy so¹n: .........../............/ 201 chiÕn th¾ng mtao mx©y (TrÝch §¨m S¨n- Sö thi T©y Nguyªn) A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp hs: 1. KiÕn thøc: - VÎ ®Ñp cña ngêi anh hïng sö thi §am S¨n: trong danh dù, g¾n bã víi h¹nh phóc gia ®×nh vµ thiÕt tha víi cuéc sèng b×nh yªn, phån thÞnh cña céng ®ång ®îc thÓ hiÖn qua c¶nh chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng kÎ thï. - §Æc ®iÓm nghÖ thuËt tiªu biÓu cña thÓ lo¹i sö thi anh hïng (lu ý ph©n biÖt víi sö thi thÇn tho¹i ) : x©y dùng thµnh c«ng nh©n vËt anh hïng s thi; ng«n ng÷ trang träng, giµu h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu; phÐp so s¸nh, phãng ®¹i. 2. KÜ n¨ng: - §äc (KÓ) diÔn c¶m t¸c phÈm sö thi. - Ph©n tÝch v¨n b¶n sö thi theo ®Æc trng thÓ lo¹i. 3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc ý thøc céng ®ång B. KÜ n¨ng sèng: - Tù nhËn thøc vÒ môc ®Ých chiÕn ®Êu. - Giao tiÕp tr×nh bµy suy nghÜ. - T duy s¸ng t¹o. - Suy nghÜ th¶o luËn. - Th¶o luËn nhãm. C. Ph¬ng tiÖn d¹y häc: - Sgk, sgv, gi¸o ¸n. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. D. Ph¬ng ph¸p d¹y häc: 15 Ng÷ v¨n 10 Gv tæ chøc giê d¹y- häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p: ®äc diÔn c¶m, vÊn ®¸p®µm tho¹i. E. TiÕn tr×nh giê häc: 1. æn ®Þnh tæ chøc líp: Líp Ngµy gi¶ng TiÕt 10 10 10 Sè häc sinh KiÓm diÖn Cã phÐp Kh«ng phÐp 2. KiÓm tra bµi cò: ( Kh«ng) 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gv vµ hs Néi dung cÇn ®¹t I. T×m hiÓu chung: 1. ThÓ lo¹i sö thi: Hs: §äc phÇn TiÓu dÉn. (?) Tõ kh¸i niÖm vÒ sö thi (bµi kh¸i qu¸t VH d©n gian), em h·y cho biÕt sö thi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×? Hs: Tr¶ lêi a. §Æc ®iÓm cña sö thi: - Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian cã quy m« lín. - Ng«n ng÷ cã vÇn, nhÞp. - H×nh tîng nghÖ thuËt hoµnh tr¸ng, hµo hïng. - KÓ vÒ nh÷ng biÕn cè lín diÔn ra trong ®êi sèng céng ®ång thêi cæ ®¹i. (?) Cã mÊy lo¹i sö thi? b. Ph©n lo¹i: §Æc ®iÓm næi bËt cña mçi thÓ lo¹i? VD? Hs: Tr¶ lêi Hai lo¹i:- Sö thi thÇn tho¹i " KÓ vÒ sù h×nh thµnh thÕ giíi vµ mu«n loµi, con ngêi vµ bé téc thêi cæ ®¹i. VD: §Î ®Êt ®Î níc (Mêng), Èm Öt lu«ng (Th¸i), C©y nªu thÇn (Mn«ng),... - Sö thi anh hïng " KÓ vÒ cuéc ®êi, chiÕn c«ng cña nh÷ng nh©n vËt anh hïng. VD: §¨m S¨n, §¨m Di, Xing Nh·, Khinh Dó (?) H×nh thøc diÔn xíng? (£®ª), §¨m Noi (Ba-na),... c. H×nh thøc diÔn xíng: Hs: Tr¶ lêi KÓ- h¸t. Gv: Yªu cÇu hs tãm t¾t 2. Sö thi §¨m S¨n: sö thi §¨m S¨n. Hs: Tãm t¾t dùa vµo sgk. a. Tãm t¾t: - §¨m S¨n vÒ lµm chång H¬ NhÞ vµ H¬ BhÞ theo tôc nèi d©y" trë nªn mét tï trëng lõng lÉy vµ giµu cã. 16 Ng÷ v¨n 10 - C¸c tï trëng Kªn Kªn (Mtao Gr), S¾t (Mtao Mx©y), thõa lóc §¨m S¨n v¾ng nhµ, b¾t H¬ NhÞ vÒ lµm vî. §¨m S¨n ®¸nh tr¶ vµ chiÕn th¾ng, giÕt chÕt chóng, giµnh l¹i vî, ®em l¹i sù giµu cã vµ uy danh cho m×nh vµ céng ®ång. - §¨m S¨n chÆt c©y S¬-móc (c©y thÇn vËt tæ nhµ vî) khiÕn hai vî chÕt" lªn trêi xin thuèc cøu hai nµng. - §¨m S¨n ®i cÇu h«n n÷ thÇn MÆt Trêi " bÞ tõ chèi. Trªn ®êng vÒ, §¨m S¨n bÞ chÕt ngËp trong rõng s¸p §en. Hån chµng biÕn thµnh con ruåi bay vµo miÖng chÞ (?) Gi¸ trÞ néi dung cña g¸i H¬ ¢ng. H¬ ¢ng cã thai, sinh ra §¨m S¨n ch¸u. Nã lín lªn, tiÕp tôc sù nghiÖp anh hïng cña chµng. t¸c phÈm? Hs: Tr¶ lêi b. Gi¸ trÞ néi dung: + ChiÕn tranh më réng bê câi, lµm næi uy danh cña céng ®ång. + Kh¸t väng chinh phôc tù nhiªn. Hs: §äc ph©n vai ®o¹n + Cuéc ®Êu tranh gi÷a chÕ ®é x· héi mÉu quyÒn víi phô quyÒn. trÝch. (?) Theo em, em sÏ ph©n II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: chia ®o¹n trÝch thµnh c¸c 1. §äc: phÇn, c¸c ý ntn ®Ó ph©n 2. Bè côc: tÝch? 3 phÇn. Hs: Tr¶ lêi - PhÇn 1: Tõ ®Çu ®Õn “c¾t ®Çu Mtao Mx©y ®em bªu ngoµi ®êng” " C¶nh trËn ®¸nh gi÷a hai tï trëng. - PhÇn 2: TiÕp ®Õn “Hä ®Õn b·i ngoµi lµng, råi vµo lµng” " C¶nh §¨m S¨n cïng n« lÖ ra vÒ sau chiÕn (?) TrËn quyÕt chiÕn gi÷a th¾ng. §¨m S¨n- Mtao Mx©y ®îc miªu t¶, kÓ qua nh÷ng - PhÇn 3: Cßn l¹i " C¶nh §¨m S¨n ¨n mõng chiÕn th¾ng. c¶nh nµo? 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: Hs: Tr¶ lêi a. H×nh tîng §¨m S¨n trong cuéc quyÕt chiÕn víi (?) Môc ®Ých cña §¨m Mtao Mx©y: S¨n trong trËn quyÕt chiÕn víi Mtao Mx©y? Hs: Tr¶ lêi - Môc ®Ých: + §ßi l¹i vî. + B¶o vÖ danh dù cña tï trëng anh hïng, cña bé téc. + Trõng ph¹t kÎ cíp, ®em l¹i sù yªn æn cho bu«n lµng. + Lµ c¸i cí lµm n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a c¸c bé téc (?) T thÕ cña §¨m S¨n dÉn tíi chiÕn tranh më réng bê câi, lµm næi uy danh trong trËn quyÕt chiÕn céng ®ång. víi Mtao Mx©y? - T thÕ: chñ ®éng, tù tin, ®êng hoµng. Hs: Tr¶ lêi (?) TrËn quyÕt chiÕn gi÷a §¨m S¨n- Mtao Mx©y ®îc miªu t¶, kÓ qua nh÷ng chÆng nµo? Hµnh ®éng - C¸c chÆng ®Êu: 17 Ng÷ v¨n 10 cña chµng ë mçi chÆng + ChÆng 1: §¨m S¨n khiªu chiÕn- Mtao buéc ph¶i ®¸p ®Êu? l¹i. Hs: Tr¶ lêi + ChÆng 2: DiÔn biÕn cuéc chiÕn:  HiÖp 1: Mtao móa khiªn tríc, §¨m S¨n b×nh tÜnh, th¶n nhiªn xem kh¶ n¨ng cña ®èi thñ.  HiÖp 2: §¨m S¨n móa tríc- Mtao trèn ch¹y, chÐm trît, cÇu cøu H¬ NhÞ qu¨ng cho miÕng trÇu.  HiÖp 3: §¨m S¨n móa khiªn vµ ®uæi theo Mtao nh(?)ë chÆng 1, §¨m S¨n ng ko ®©m thñng ®îc y. vµ Mtao ®îc x©y dùng  HiÖp 4: §¨m S¨n cÇu cøu «ng trêi" giÕt ®îc Mtao trong thÕ ®èi lËp ntn? - Hµnh ®éng: T×m c¸c chi tiÕt, c¸c ý cô ChÆng 1: thÓ ®Ó lËp b¶ng so s¸nh? §¨m S¨n Mtao Mx©y - §Õn tËn cÇu thang - Mtao Mx©y bÞ ®éng, khiªu chiÕn (lÇn 1)" chñ sî h·i nhng vÉn trªu tøc §¨m S¨n. Gv nªu c©u hái gîi më, ®éng, tù tin. - Do dù, sî h·i "" vÎ - Khiªu khÝch, ®e däa kh¾c s©u: quyÕt liÖt (lÇn 2), coi ngoµi hung tîn. (?) Ai lµ ngêi móa khiªn tríc? T¹i sao t¸c gi¶ sö khinh Mtao Mx©y, tù tin, ®êng hoµng. thi l¹i miªu t¶ nh vËy? ChÆng 2: Hs: Trao ®æi, th¶o luËn tr¶ lêi  HiÖp 1: Gv: Chèt ý §¨m S¨n Mtao Mx©y - KhÝch Mtao móa - BÞ khÝch" gi¶ ®ß khiªn tríc. khiªm tèn "" thùc chÊt (?)T×m c¸c chi tiÕt miªu t¶ tµi móa g¬m cña §¨m kiªu c¨ng, ng¹o m¹n. S¨n? - Móa khiªn nh trß ch¬i - §iÒm tÜnh xem kh¶ Hs: T×m c¸c dÉn chøng (kªu l¹ch x¹ch nh qu¶ n¨ng cña kÎ thï. (?) T×m c¸c chi tiÕt miªu míp kh«) "kÐm cái, hÌn t¶ sù bÞ ®éng, thÕ thua män. cña Mtao? Hs: T×m c¸c dÉn chøng:  HiÖp 2: (?) ý nghÜa cña miÕng trÇu H¬ NhÞ qu¨ng cho §¨m S¨n. Hs: Tr¶ lêi §¨m S¨n - Móa khiªn tríc " ®éng t¸c nhanh, m¹nh, hµo hïng, võa kháe võa ®Ñp " thÕ th¾ng ¸p ®¶o, oai hïng. - NhËn ®îc miÕng trÇu cña H¬ NhÞ" søc kháe t¨ng gÊp béi. Mtao Mx©y - Ho¶ng hèt, trèn ch¹y, chÐm trît"thÕ thua, hÌn kÐm. - CÇu cøu H¬ NhÞ qu¨ng cho miÕng trÇu" ko ®îc. (?) Tµi nghÖ móa g¬m cña §¨m S¨n béc lé qua lÇn móa g¬m thø 2? Ai lµ ngêi tÊn c«ng tríc? T¹i sao §¨m S¨n ®©m tróng Mtao Mx©y nhng ko giÕt ®îc y?Hs: Tr¶ lêi - MiÕng trÇu lµ biÓu tîng cho sù ñng hé, tiÕp thªm søc m¹nh cho ngêi anh hïng cña céng ®ång. Hs t×m c¸c chi tiÕt: §¨m S¨n cµng móa cµng  HiÖp 3: nhanh, m¹nh, hµo hïng: 18 Ng÷ v¨n 10 Móa trªn cao- nh giã b·o; Móa díi thÊp - nh giã lèc, chßi lÉm ®æ l¨n lãc, ba qu¶ nói r¹n nøt, ba ®åi tranh bËt bay tung. "Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh, phãng ®¹i t¹o Ên tîng m¹nh, trµn ®Çy c¶m høng ngîi ca. §¨m S¨n - Móa khiªn cµng nhanh, cµng m¹nh vµ ®Ñp, hµo hïng. - TÊn c«ng ®èi thñ: ®©m Mtao nhng ko thñng ¸o gi¸p s¾t cña y. Mtao Mx©y - Hoµn toµn ë thÕ thua, bÞ ®éng. - BÞ ®©m. (?) C¸c sù viÖc diÔn ra ë hiÖp ®Êu thø 4? Hs: Tr¶ lêi (?) Chi tiÕt «ng Trêi m¸ch kÕ cho §¨m S¨n nãi lªn ®iÒu g×? ThÇn linh cã ph¶i lµ lùc lîng quyÕt ®Þnh chiÕn th¾ng cña ngêi anh hïng ko? V× sao? Hs: Th¶o luËn, tr¶ lêi. Gv: NhËn xÐt, bæ sung, chèt ý (?) Nªu nhËn xÐt vÒ cuéc chiÕn vµ chiÕn th¾ng cña §¨m S¨n? Hs: Tr¶ lêi  HiÖp 4: §¨m S¨n - ThÊm mÖt " cÇu cøu thÇn linh. - §îc kÕ cña «ng Trêi " lÊy c¸i chµy mßn nÐm vµo vµnh tai kÎ thï. - §uæi theo kÎ thï. - Hái téi Mtao. - GiÕt chÕt Mtao. Mtao Mx©y - Th¸o ch¹y v× ¸o gi¸p s¾t v« dông. - Trèn ch¹y quanh quÈn. - Gi¶ dèi cÇu xin tha m¹ng. - BÞ giÕt. - Chi tiÕt «ng Trêi m¸ch kÕ cho §¨m S¨n thÓ hiÖn: + Sù gÇn gòi gi÷a con ngêi vµ thÇn linh" dÊu vÕt t duy cña thÇn tho¹i cæ s¬ vµ thêi k× x· héi cha cã sù ph©n hãa giai cÊp r¹ch rßi. + ThÇn linh ®ãng vai trß cè vÊn, gîi ý. Ngêi anh hïng míi quyÕt ®Þnh kÕt qu¶ cña cuéc chiÕn" Sö thi ®Ò cao vai trß cña ngêi anh hïng. "NhËn xÐt: - Cuéc quyÕt ®Êu ko g©y c¶m gi¸c ghª rîn mµ ngêi ®äc, ngêi nghe vui say víi chiÕn th¾ng oai hïng, yªu mÕn, c¶m phôc §¨m S¨n. - Môc ®Ých cña cuéc quyÕt ®Êu: §ßi l¹i vî. 19 Ng÷ v¨n 10 " B¶o vÖ danh dù cña tï trëng anh hïng, cña bé téc. " Trõng ph¹t kÎ cíp, ®em l¹i sù yªn æn cho bu«n lµng. " Lµ c¸i cí lµm n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a c¸c bé téc dÉn tíi chiÕn tranh më réng bê câi, lµm næi uy danh cña céng ®ång. - Kh«ng nãi ®Õn chÕt chãc, ko cã c¶nh tµn s¸t, ®èt ph¸,... mµ phÇn tiÕp l¹i lµ c¶nh n« lÖ cña Mtao Mx©y n« nøc theo §¨m S¨n vÒ vµ hä cïng më tiÖc mõng chiÕn th¾ng. 4. LuyÖn tËp, cñng cè: Hái: H·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt §¨m S¨n? 5. Híng dÉn häc bµi: Yªu cÇu hs: - Häc bµi ë nhµ, n¾m v÷ng néi dung träng t©m cña bµi häc. - TiÕp tôc t×m hiÓu vÒ nh©n vËt §¨m S¨n. Ngµy so¹n: ............/............../ 201 TiÕt:9 _ §äc v¨n: chiÕn th¾ng mtao mx©y(tiÕp) (TrÝch §¨m S¨n- Sö thi T©y Nguyªn) A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp hs n¾m ®îc: 1. KiÕn thøc: - VÎ ®Ñp cña ngêi anh hïng sö thi §am S¨n: Träng danh dù, g¾n bã víi h¹nh phóc gia ®×nh vµ thiÕt tha víi cuéc sèng b×nh yªn, phån thÞnh cña céng ®ång ®îc thÓ hiÖn qua c¶nh chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng kÎ thï. - §Æc ®iÓm nghÖ thuËt tiªu biÓu cña thÓ lo¹i sö thi anh hïng (lu ý ph©n biÖt víi sö thi anh hïng) : x©y dùng thµnh c«ng nh©n vËt anh hïng s thi; ng«n ng÷ trang träng, giµu h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu; phÐp so s¸nh, phãng ®¹i. 2. KÜ n¨ng: - §äc (KÓ) diÔn c¶m t¸c phÈm sö thi. - Ph©n tÝch v¨n b¶n sö thi theo ®Æc trng thÓ lo¹i. 3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc ý thøc céng ®ång B. KÜ n¨ng sèng: - Tù nhËn thøc vÒ môc ®Ých chiÕn ®Êu. - Giao tiÕp tr×nh bµy suy nghÜ. - T duy s¸ng t¹o. - Suy nghÜ th¶o luËn. - Th¶o luËn nhãm. C.Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: - Sgk, sgv, gi¸o ¸n - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c. D. Ph¬ng ph¸p d¹y häc: 20