Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo án - Bài giảng Trung học phổ thông Giáo án một người hà nội...

Tài liệu Giáo án một người hà nội

.PDF
6
337
134

Mô tả:

Mét ng­êi Hµ Néi - NguyÔn Kh¶i A. Môc tiªu cÇn ®¹t Gióp HS: - C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp vµ chiÒu s©u v¨n ho¸ cña ng­êi Hµ Néi qua h×nh t­îng nh©n vËt bµ HiÒn. - N¾m ®­îc mét sè nÐt c¬ b¶n trong nghÖ thuËt v¨n xu«i cña NguyÔn Kh¶i: c¸ch kÓ chuyÖn, giäng v¨n, chÊt triÕt lÝ... B. C¸ch thøc tiÕn hµnh. 1. DÆn dß HS chuÈn bÞ kü l­ ìng ë nhµ (®äc 2-3 lÇn t¸c phÈm, tr¶ lêi theo c©u hái SGK, lµm miÖng phÇn luyÖn tËp, chuÈn bÞ t­ liÖu vÒ HN vµ ng­ êi HN, nh÷ng c¶m nhËn vÒ ng­êi HN…). 2. Tæ chøc giê d¹y theo h­ íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña HS: ®äc diÔn c¶m, ®äc hiÓu, ph¸t vÊn, th¶o luËn, tr×nh bµy…). C. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn. 1. SGK, SGK, SBT Ng÷ v¨n 12. 2. Mét sè tµi liÖu tham kh¶o: thiÕt kÕ bµi gi¶ng… 3. Mét sè tranh ¶nh minh ho¹ vÒ HN, ng ­êi HN, t¸c gi¶ NguyÔn Kh¶i. D. TiÕn tr×nh giê d¹y. I. æn ®Þnh tæ chøc líp. II. KiÓm tra bµi cò. 1. Tr¾c nghiÖm ghÐp nèi: STT 1 2 3 4 T¸c phÈm §Êt (Anh §øc) Rõng xµ nu (NguyÔn Trung Thµnh) Nh÷ng ®øa con trong gia ®×nh (NguyÔn Thi) Mét ng­êi Hµ Néi (NguyÔn Kh¶i) N¨m s¸ng t¸c 1966 1965 1964 1990 §¸p ¸n: 1 – 1964; 2 – 1965; 3 – 1966; 4 – 1990. 2. NhËn xÐt ng¾n: ba t¸c phÈm ®Çu cã ®iÓm g× chung vÒ thêi gian, néi dung s¸ng t¸c? Mét ng­êi Hµ Néi cã g× kh¸c biÖt vÒ thêi gian vµ néi dung ph¶n ¸nh so víi ba t¸c phÈm trªn? Gîi ý tr¶ lêi: * Ba t¸c phÈm: - S¸ng t¸c trong thêi ký kh¸ng chiÕn chèng MÜ - Nội dung ph¶n ¸nh: vÒ cuéc ®Êu tranh chèng ®Õ quèc MÜ. * Mét ng­êi Hµ Néi: - S¸ng t¸c trong thêi kú ®Êt n­íc ®æi míi – v¨n häc ®æi míi. - Nội dung ph¶n ¸nh: con ng­êi vµ cuéc sèng ®êi th­êng.  DÉn vµo bµi. III. Bµi míi Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß - Dùa vµo SGK, h·y giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp s¸ng t¸c v¨n ch­¬ng cña nhµ v¨n NguyÔn Kh¶i? GV nhÊn vµo sù ®æi míi sau 1978. - GV giíi thiÖu cho HS vÒ tËp truyÖn Hµ Néi trong m¾t t«i: Tiªu biÓu cho ngßi bót cña NK trong giai ®o¹n s¸ng t¸c thø 2: t×nh yªu, hiÓu biÕt vÒ Hµ Néi, ph¸t hiÖn vÒ “chÊt kinh k×”. Mét ng­êi Hµ Néi lµ sù ph¸t hiÖn bÊt ngê vÒ chÊt kinh k× qua mét con ng­êi cô thÓ, sèng ®éng. Néi dung cÇn ®¹t I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ - NguyÔn Kh¶i (1930 – 2008), tªn khai sinh lµ NguyÔn M¹nh Kh¶i, sinh t¹i Hµ Néi, ®· tõng tham gia, rÌn luyÖn, tr­ëng thµnh vµ b¾t ®Çu sù nghiÖp v¨n ch­¬ng trong qu©n ngò. - Sù nghiÖp s¸ng t¸c cña NguyÔn Kh¶i chia 2 giai ®o¹n: + 1955 – 1978: Quan t©m ®Õn vÊn ®Ò chÝnh trÞ, giäng v¨n chÝnh luËn. Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ con ng­êi lµ tiªu chÝ ®¹o ®øc vµ chÝnh trÞ. + 1978 – nay: Quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn sè phËn c¸ nh©n trong cuéc sèng ®êi th­êng, giäng triÕt luËn. Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ con ng­êi ®­îc më réng ë c¸c gãc ®é v¨n ho¸, lÞch sö vµ triÕt häc. + Nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu: SGK tr 72. - Cèng hiÕn cña «ng ®­îc ghi nhËn b»ng nhiÒu gi¶i th­ëng vÒ v¨n häc nghÖ thuËt, trong ®ã cã gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh n¨m 2000. 2. T¸c phÈm Mét ng­êi Hµ Néi - S¸ng t¸c 1990, g¾n víi c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc. - Rót tõ tËp Hµ Néi trong m¾t t«i, XB 1995. II. §äc hiÓu v¨n b¶n - GV yªu cÇu HS 1. Tãm t¾t tãm t¾t v¨n b¶n. 2. Ph©n tÝch - §Þnh h­íng 2. 1. Nh©n vËt bµ HiÒn qua c©u chuyÖn cña nh©n vËt T«i: ph©n tÝch: + Nh©n vËt trung t©m? Nh×n vµo kÕt cÊu v¨n b¶n, nhËn thÊy nh©n vËt ®­îc x©y dùng theo tr×nh tù nµo? (thêi gian) Mèc chÝnh? + Song song lµ nh©n vËt nµo? Quan hÖ vµ vai trß? (Cã thÓ cã h­íng khai th¸c kh¸c) - Chó ý g× vÒ lai lÞch cña bµ HiÒn? - Trong kh«ng khÝ cña cuéc k/chiÕn chèng P, bµ vÉn ë l¹i HN. V× sao? Cho thÊy ®iÒu g× vÒ n/vËt bµ HiÒn? - Th¸i ®é cña nh©n vËt T«i? - T×m nh÷ng chi tiÕt vÒ bµ HiÒn trong giai ®o¹n hoµ b×nh lËp l¹i? + Th¸i ®é cña bµ HiÒn tr­íc niÒm vui chiÕn th¾ng? + NÕp sèng nÕp sinh ho¹t cã thay ®æi? Thêi gian Nh©n vËt bµ HiÒn – Mét ng­êi Hµ Néi Nh©n vËt t«i - Ng­êi kÓ chuyÖn Tr­íc n¨m 1955 - Lai lÞch: ng­êi gèc Hµ Néi, cã nhan s¾c, th«ng minh, gia ®×nh gia gi¸o, cã nÒn nÕp, yªu v¨n ch­¬ng. - Trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p: vÉn sèng ë Hµ Néi. LÝ do ®¬n gi¶n v× kh«ng thÓ rêi xa Hµ Néi, kh«ng thÓ sinh c¬ lËp nghiÖp ë mét vïng ®Êt kh¸c  T×nh yªu Hµ Néi, sù g¾n bã víi Hµ Néi. - Ch¸u hä xa nh­ng lµ ng­êi g¾n bã vµ chøng kiÕn cuéc ®êi nh©n vËt bµ HiÒn. - Bµ HiÒn tØnh t¸o nhËn ra niÒm vui h¬i qu¸ møc vµ cã phÇn tho¶ m·n cña con ng­êi sau chiÕn th¾ng “vui h¬i nhiÒu vµ nãi còng h¬i nhiÒu”. Bµ kh«ng b»ng lßng víi c¸ch b¾t ch­íc ng«n ng÷ c¸ch m¹ng kh«ng ph¶i lèi. B»ng sù tõng tr¶i vµ trÇm tÜnh, bµ HiÒn nãi ®Õn sù lµm ¨n chø kh«ng m·i say s­a trong chiÕn th¾ng. - MÆc dï thêi thÕ ®· ®æi thay nh­ng bµ HiÒn vÉn gi÷ v÷ng nÕp nhµ. VÉn gi÷ ®­îc nÕp sinh ho¹t truyÒn thèng cña mét gia ®×nh cã v¨n ho¸, cã c¸ch sèng ®Ñp, ®­êng hoµng, sang träng. Khi c¸c con cßn nhá, ngåi vµo bµn ¨n, c« th­êng chó ý söa ch÷a c¸ch ngåi, c¸ch cÇm b¸t, cÇm ®òa, c¸ch móc canh vµ c¶ c¸ch nãi chuyÖn trong b÷a ¨n. “Chóng mµy lµ ng­êi Hµ Néi th× c¸ch ®i ®øng, nãi n¨ng ph¶i cã chuÈn, kh«ng ®­îc sèng tuú tiÖn, bu«ng tuång”. - C¸ch qu¶n lÝ gia ®×nh, tÝnh to¸n lµm ¨n: + ChuyÖn h«n nh©n, sinh con, tÝnh to¸n cho t­¬ng lai cña con c¸i. - Ph¸t hiÖn ra sù tõng tr¶i, lÞch l·m,b¶n lÜnh cña bµ HiÒn nh­ng vÉn cßn nh÷ng b¨n kho¨n, nghi ng¹i, kh«ng tin cËy. Hoµ b×nh lËp l¹i  KhiÕn cho nh©n vËt t«i “nghi ng¹i”. + B¸n mét ng«i nhµ ë hµng Bón + Kh«ng ®ång ý cho chång mua m¸y in, thuª ng­êi lµm. + B¶n th©n më mét cöa hµng l­u niÖm, tù tay lµm ra s¶n phÈm “hoa lµm rÊt ®Ñp, b¸n rÊt ®¾t”. + Phª ph¸n thãi gia tr­ëng cña ng­êi ch¸u.  B¶n lÜnh, thøc thêi, kh«n ngoan vµ s¾c s¶o. + C¸ch qu¶n lÝ gia ®×nh, tÝnh to¸n lµm ¨n? - Tõ ®ã nhËn thÊy bµ HiÒn lµ ng­êi nh­ thÕ nµo? - Nh©n vËt T«i ®· vì lÏ ra nÐt tÝnh c¸ch nµo cña nh©n vËt bµ HiÒn? - Trong hoµn c¶nh c¶ n­íc ra trËn, hai con lÇn l­ît ra chiÕn tr­êng, th¸i ®é cña bµ HiÒn nh­ thÕ nµo? - NhËn ra thªm nÐt tÝnh c¸ch nµo n÷a ë bµ HiÒn? - Th¸i ®é cña ng­êi kÓ chuyÖn? - Sau ngµy thèng nhÊt, Hµ Néi cã thay ®æi g×? Th¸i ®é cña nh©n vËt t«i tr­íc sù thay ®æi Êy? - NÕp sinh ho¹t, nÐt tÝnh c¸ch cña bµ HiÒn cã thay ®æi? BiÓu hiÖn? - H×nh ¶nh c©y si ®æ, sèng l¹i trong lêi kÓ cña bµ HiÒn cho thÊy ®iÒu g× trong suy nghÜ, - Ph¸t hiÖn ra bµ HiÒn cã “®Çu ãc thùc tÕ”, “tÝnh to¸n tr­íc c¶” vµ “lu«n lu«n tÝnh ®óng”, “®· tÝnh lµ lµm, ®· lµm lµ kh«ng ®Ó ý tíi nh÷ng lêi ®µm tiÕu cña thiªn h¹” Kh©m phôc Trong - B»ng lßng cho hai ®øa con ®i chiÕn thêi k× ®Êu. kc +V× kh«ng muèn con sèng b¸m vµo chèng sù hy sinh cña b¹n bÌ. MÜ + B¶o nã t×m ®­êng sèng ®Ó c¸c b¹n nã ph¶i chÕt còng lµ mét c¸ch giÕt chÕt nã. + Muèn b×nh ®¼ng víi c¸c bµ mÑ kh¸c “hoÆc sèng c¶ hoÆc chÕt c¶, vui lÎ th× cã hay hím g×” -> lµ mét con ng­êi giµu lßng tù träng, cã ý thøc tr¸ch nhiÖm víi céng ®ång -> gi¶i quyÕt viÖc nhµ viÖc n­íc rÊt hîp lÝ.  T×nh yªu n­íc biÓu lé ch©n thùc, tù nhiªn, kh«ng gi¶ t¹o. - “C« t«i tÝnh to¸n viÖc nhµ, viÖc n­íc ®¹i kh¸i lµ nh­ thÕ”. -> Vì lÏ ra vÎ ®Ñp cña bµ HiÒn (thèng nhÊt gi÷a t×nh yªu gia ®×nh vµ t×nh yªu Tæ quèc). §Êt n­íc b­íc vµo thêi k× kinh tÕ thÞ tr­êng.  Hoµi nghi, lo ©u, kh«ng tin hä cßn gi÷ ®­îc nÐt hµo hoa, thanh lÞch cña ®Êt kinh k×. - Hµ Néi giµu h¬n, vui h¬n, h¨m hë bu«n b¸n, lèi sèng x« bå. - Bµ HiÒn vÉn lµ “mét ng­êi Hµ Néi cña h«m nay, thuÇn tuý kh«ng pha trén”. - N¬i tiÕp kh¸ch cña bµ sau tÊm b×nh phong cao h¬n ®Çu ng­êi b»ng gç ch¹m suèt mÊy chôc n¨m kh«ng hÒ thay ®æi. - VÉn duy tr× nh÷ng cuéc gÆp mÆt b¹n bÌ hµng th¸ng -> cuéc sèng x« bå nh­ng vÉn gi÷ mét lèi sèng sang träng vµ thanh lÞch. - VÉn gi÷ thãi quen ch¬i hoa thuû tiªn ngµy TÕt. - KÓ vÒ chuyÖn c©y si bÞ ®æ “l¹i sèng” -> niÒm tin vÒ quy luËt bÊt diÖt cña sù sèng vµ sù tr­êng tån cña nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng. - Ph¸t hiÖn ra bµ HiÒn: “giái qu¸”, “khiªm tèn vµ réng l­îng qu¸”.  Ngì ngµng, th¸n phôc. nhËn thøc cña bµ? - Bµ HiÒn lµ “mét h¹t bôi vµng cña Hµ Néi”. -> Mét so s¸nh ®éc ®¸o nh»m ca ngîi b¶n lÜnh, cèt c¸ch cña bµ HiÒn. - Nãi ®Õn h¹t bôi, ng­êi ta nghÜ ®Õn mét vËt nhá bÐ, b×nh th­êng. Nh­ng “h¹t bôi vµng” th× dï nhá bÐ nh­ng l¹i cã gi¸ trÞ quý b¸u. - Bµ HiÒn lµ mét ng­êi Hµ Néi b×nh th­êng nh­ng trong bµ chøa ®ùng nh÷ng c¸i tinh hoa cña ng­êi Hµ Néi. -> B¶n s¾c Hµ Néi, v¨n ho¸ Hµ Néi, lµ chÊt vµng m­êi cña Hµ Néi. Má vµng trÇm tÝch ®ã ®­îc båi ®¾p tÝch tô tõ nh÷ng h¹t bôi vµng nh­ bµ HiÒn. Bao nhiªu ng­êi nh­ bµ HiÒn sÏ hîp l¹i thµnh nh÷ng ¸nh vµng chãi s¸ng. ¸nh vµng Êy lµ phÈm gi¸ cña ng­êi Hµ Néi, lµ c¸i truyÒn thèng, cèt c¸ch cña ng­êi Hµ Néi. - Ph¸t hiÖn cña nh©n vËt t«i vÒ bµ HiÒn so víi c¸c giai ®o¹n tr­íc? Th¸i ®é? - NÐt ®Ñp nhÊt trong nh©n c¸ch bµ HiÒn lµ g×? - Th¶o luËn nhãm: + C¶m nhËn vÒ h×nh ¶nh “h¹t bôi vµng”? + NhËn xÐt, suy nghÜ vÒ tÝnh c¶m, th¸i ®é cña ng­êi kÓ chuyÖn: “Mét ng­êi nh­ c«... ¸nh vµng.” KÕt luËn - “Mét ng­êi nh­ c« ph¶i chÕt ®i thËt tiÕc, l¹i mét h¹t bôi vµng cña Hµ Néi r¬i xuèng, ch×m s©u vµo líp ®Êt cæ. Nh÷ng h¹t bôi vµng lÊp l¸nh ®©u ®ã ë mét gãc phè Hµ Néi, h·y m­în giã mµ bay lªn cho ®Êt kinh k× chãi s¸ng nh÷ng ¸nh vµng”.  TiÕc nuèi, lo ©u, tin t­ëng, tù hµo.  Tha thiÕt n©ng niu vµ mong muèn nh©n lªn nh÷ng nh©n c¸ch v¨n ho¸  Qua thêi gian, sù biÕn thiªn cña  Qua thêi gian, thêi thÕ nh­ng bµ HiÒn vÉn gi÷ nh©n vËt t«i cµng ngµy ®­îc cèt c¸ch cña ng­êi Hµ Néi, cµng hiÓu dÇn ra ngµy b¶n lÜnh, tù tin, trung thùc vµ giµu mét râ h¬n ®Çy ®ñ h¬n lßng tù träng. vÎ ®Ñp cña lèi sãng Hµ Néi, v¨n ho¸ Hµ Néi. (Tõ hoµi nghi, e ng¹i ®Õn nÓ phôc; tõ tß mß ®Õn c¶m ®éng, tr©n träng). - Qua ph©n tÝch, 2. Nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt h·y kh¸i qu¸t vÎ - NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt: §Æt nh©n vËt trong nhiÒu quan hÖ (gia ®Ñp c¬ b¶n cña nh©n vËt bµ HiÒn? ®×nh, x· héi), nh©n vËt ®­îc soi chiÕu trªn nhiÒu b×nh diÖn (h«n nh©n, nu«i d¹y con c¸i, qu¶n lÝ gia ®×nh, c¸ch nh×n nhËn ®èi víi con ng­êi vµ hiÖn t­îng xung quanh, quan niÖm vµ c¸ch xö thÕ...). - Ng­êi kÓ chuyÖn x­ng t«i t¨ng c¶m gi¸c tin cËy cho c©u chuyÖn vµ t¨ng tÝnh ®èi tho¹i d©n chñ víi ng­êi ®äc. - Ng«n ng÷ s¾c s¶o, giµu tÝnh trÝ tuÖ, uyªn b¸c, giäng v¨n linh ho¹t, ®a thanh (lóc lo l¾ng, chiªm nghiÖm, lóc hãm hØnh, lóc s«i næi, nhiÖt t×nh...). - Sö dông nh÷ng h×nh ¶nh cã tÝnh biÓu t­îng: h×nh ¶nh c©y si, h×nh ¶nh h¹t bôi vµng. III. Tæng kÕt: 1. NghÖ thuËt: NghÖ thuËt trÇn thuËt vµ nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt tiªu biÓu cho v¨n phong cña NguyÔn Kh¶i. 2. Néi dung: - Tr©n träng vµ khao kh¸t l­u gi÷ vÎ ®Ñp vµ chiÒu s©u v¨n ho¸ cña ng­êi HN, còng lµ cña con ng­êi thêi nay tr­íc nh÷ng biÕn ®éng d÷ déi cña thêi kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp v¨n ho¸ thÕ giíi. - Cho thÊy sù ®æi míi trong quan niÖm vµ gãc nh×n, chuÈn ®¸nh gi¸ con ng­êi.  Sù vËn ®éng cña nhµ v¨n Ng Kh¶i vµ cña nÒn v¨n häc míi. IV. Cñng cè. 1. H­íng dÉn HS gi¶i quyÕt BTNC: Qua ch©n dung “mét ng­êi Hµ Néi”, Nguyễn Kh¶i ®· tr×nh bµy quan niÖm nghÖ thuËt cña c¸ nh©n «ng vÒ con ng­êi. H·y lµm râ quan niÖm ®ã? 2. HiÓu nh­ thÕ nµo vÒ nhan ®Ò “Mét ng­êi Hµ Néi”? V. H­íng dÉn häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi. E. Rót kinh nghiÖm giê d¹y.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan