Tài liệu Giáo án hình học 11 nâng cao

Phần HH nâng cao thiếu 2 bài sau : 1) Bài §5 Phép chiếu song song. (Lưu Thị Thuỷ - THPH Võ Minh Đức) 2) Bài §5 Khoảng cách . (Võ Thị Kiều Oanh - THPH Võ Minh Đức) Giáo án này còn thô chưa biên tập. Đề nghị thầy cô biên tập, bổ sung, chỉnh lý trước khi dùng. Trang 1 GIÁO ÁN HÌNH HỌC LỚP 11 CHƯƠNG I – PHÉP DỜI HÌNH & PHÉP ĐỒNG DẠNG TRONG MẶT PHẲNG BÀI 1 – MỞ ĐẦU VỀ PHÉP BIẾN HÌNH TIẾT 01 Trường: THPT Thường Tân ( GV : Đoàn Thị Ngọc Điệp ) A. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức: Biết định nghĩa phép biến hình 2. Về kỹ năng: Dựng được ảnh của một điểm qua phép biến hình đã cho 3. Về tư duy thái độ: có tinh thần hợp tác, tích cực tham gia bài học, rèn luyện tư duy logic B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY & TRÒ 1. Chuẩn bị của Giáo viên: Các phiếu học tập, bảng phụ, computer, projector 2. Chuẩn bị của học sinh: kiến thức liên quan đến bài chẳng hạn: tìm hình chiếu của một điểm lên đường thẳng C. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Về cơ bản sử dụng phương pháp dạy học gợi mở vấn đáp đan xen hoạt động nhóm. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC HĐ của HS - Nghe và hiểu nhiệm vụ. HĐ của GV HĐ1 : Ôn tập lại kiến thức cũ - Cho biết khái niệm hàm số Ghi bảng – Trình chiếu 1. Phép biến hình - Nhớ lại kiến thức cũ và trả lời câu hỏi . - Nhận xét câu trả lời của bạn. Nhận xét & chính xác hoá lại câu trả lời của học sinh Định nghĩa: SGK trang 4 Nghe & hiểu nhiệm vụ Chia nhóm thảo luận, trả lời câu hỏi Học SGK NC trang 4&5 HĐ2: Ví dụ: Trong mặt phẳng, xét phép chiếu vuông góc lên đường thẳng d - Dựng ảnh của điểm M qua phép chiếu đó. - Phép chiếu đó có là phép biến hình không? - Yêu cầu học sinh chia làm 4 nhóm để thảo luận lấy ý kiến trả lời chung cho từng nhóm - Gọi đại diện nhóm trình bày - Cho học sinh nhó khác nhận xét - Nhận xét các câu trả lời của học sinh chính xác hoá nội dung HĐ3: Nghe & hiểu Trang 2 2. Các ví dụ Ví dụ 1 (SGK NC trang 4&5) Ví dụ 2 (SGK NC trang 4&5) Ví dụ 3 (SGK NC trang 4&5) - GV giới thiệu các kí hiệu & các thuật ngữ, đọc các kí hiệu đó Thảo luận nhóm để trả lời HĐ 1, 2 HĐ 4: Hướng dẫn trả lời HĐ 1 & 2 trang 5 SGK - Cho học sinh thảo luận nhóm để trả lời - Gọi đại diện nhóm trình bày - Cho học sinh nhóm khác nhận xét - Nhận xét các trả lời của học sinh, chính xác hóa nội dung HĐ 5: Củng cố toàn bài Câu hỏi: 1. Em hãy cho biết bài học vừa rồi có những nội dung chính là gì? 2. Theo em qua baì học này ta cần đạt được điều gì? Dặn dò: Học bài & xem trước bài: "Phép tịnh tiến & phép dời hình". Trang 3 3. Kí hiệu & thuật ngữ: SGK/5 CHÖÔNG I : PHEÙP DÔØI HÌNH VAØ PHEÙP ÑOÀNG DAÏNG TRONG MAËT PHAÚNG BAØI 2: PHEÙP TÒNH TIEÁN VAØ PHEÙP DÔØI HÌNH GV Nguyeãn Thò Haûo – Traàn Vaên Ôn A; MUÏC TIEÂU 1;Kieán Thöùc : - Giuùp hs naém ñöôïc ñònh nghóa vaø caùc tính chaát, bieåu thöùc toïa ñoä cuûa pheùp tònh tieán.Bieát caùch xaùc ñònh vaø döïng ñöôïc aûnh cuûa moät hình ñôn giaûn qua pheùp tònh tieán. - Hoïc sinh naém ñöôïc ñònh nghóa toång quaùt cuûa pheùp dôøi hình vaø caùc tính chaát cô baûn cuûa pheùp dôøi hình. 2;Kyõ Naêng : - Döïng ñöôïc aûnh cuûa moät ñieåm,moät ñoaïn thaúng,moät tam giaùc,moät ñöôøng troøn qua moät pheùp tònh tieán. - Xaùc ñònh ñöôïc veùc tô tònh tieán khi cho tröôùc taïo aûnh vaø aûnh qua pheùp tònh tieán ñoù. - Xaùc ñinh ñöôïc toïa ñoä cuûa yeáu toá coøn laïi khi cho tröôùc 2 trong 3 yeáu toá:Veùc tô,toïa ñoä ñieåm,vaø aûnh cuûa toïa ñoä ñieåm qua pheùp tònh tieán veùc tô treân. - Bieát vaän duïng pheùp tònh tieán ñeå tìm lôøi giaûi cho moät soá baøi toaùn. 3;Tö Duy – Thaùi Ñoä : Coù yù thöùc hoïc taäp,tích cöïc khaùm phaù,tìm toøi vaø coù ví duï öùng duïng trong thöïc teá. B : CHUAÅN BÒ CUÛA THAÀY VAØ TROØ Giaùo Vieân : Chaån bò baûng phuï,ví duï tröïc quan vaø phieáu hoïc taäp. Hoïc Sinh : OÂn laïi baøi cuõ pheùp bieán hình.Chuaån bò ví duï veà pheùp bieán hình theo veùc tô cho tröôùc. C : PHÖÔNG PHAÙP DAÏY VAØ HOÏC Söû duïng phöông phaùp vaán ñaùp – gôïi môû keát hôïp hoaït ñoäng nhoùm. D ; TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN GHI BAÛNG,TRÌNH CHIEÁU -Nghe caâu hoûi vaø suy nghó ,chuaån bò traû lôøi. -Nhaän xeùt caâu traû lôøi cuûa baïn vaø cho bieát yù cuûa em. HÑ 1;OÂn laïi kieán thöùc cuõ - Em haõy cho bieát ñònh nghóa pheáp bieán hình.Cho moät ví duï veà pheùp bieán hình? - Pheùp bieán hình bieán ñieåm M thaønh chính noù coøn ñöôïc goïi laø pheùp gì? Daãn daét vaøo baøi môùi Neâu ñònh nghóa pheùp bieán hình trong maët phaúng. HS nghe vaø traû lôøi caâu hoûi HÑ2 : -Neâu ñònh nghóa vaø nhaán maïnh kyù hieäu cho hoïc sinh. - pheùp ñoàng nhaát coù phaûi laø pheùp tònh tieán ?Vì sao? 1; Ñònh nghóa:Pheùp tònh tieán  theo vec tô u laø moät pheùp bieán hình bieán ñieåm M thaønh Trang 4  M , sao cho MM , = u  Kyù hieäu T hoaëc T u  - Döïng aûnh 3 ñieåm A,B,C baát kyø qua pheùp tònh tieán - Hs ñöùng leân phaùt bieåu -Yeâu caàu hs choïn tröôùc  moätveùc tô u vaø laáy 3 ñieåm A,B,C baát kyø.Döïng aûnh cuûa moãi ñieåm ñoù qua pheùp tònh  tieán theo veùc tô u ñaõ choïn -Yeâu caàu hoïc sinh phaùt bieåu caùch döïng aûnh cuûa moät ñieåm qua moät pheùp tònh tieán theo  veùc tô u cho tröôùc. -minh hoïa baèng hình veõ(Trình chieáu qua computer vaø Projector). -Döïng aûnh cuûa 3 ñieåm A,B,C baát kyø qua pheùp tònh tieán veùc  tô u cho tröôùc. A, B, A B C, C  u Cuõng coá laïi pheùp tònh tieán cho HS. HÑ 3:Daãn daét giuùp hoïc sinh 2:Caùc tính chaát chieám lónh tri thöùc veà tính chaát pheùp tònh tieán Hoïc sinh quan saùt suy nghó vaø traû lôøi. HÑTP 1;Giuùp hoïc sinh naém ñònh lyù 1. - Döïa vaøo vieäc döïng aûnh cuûa moät ñieåm qua moät pheùp tòhh tieán  theo veùc tô u cho tröôùc.Em coù nhaän xeùt   gì veà veùc tô AA , , BB ,  , CC , . -Döïng aûnh cuûa ñoaïn thaúng AB,tam giaùc ABC qua pheùp tònh tieán. -Quan saùt vaø nhaän bieát caùch döïng aûnh cuûa ñoaïn thaúng,tam giaùc qua pheùp tònh tieán. -Quan saùt vaø phaùt bieåu nhaän xeùt. Ñoïc ñònh lyù 2 SGK trang 6. Trình baøy veà ñieàu nhaän bieát ñuôïc trong ñònh lyù 2. - Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc tính chaát 1( SGK trang 6). Cho hoïc sinh döïng aûnh cuûa ñoaïn thaúng .AB,tam giaùc ABC qua pheùp tònh tieán. - Minh hoïa baèng hình veõ(Trình chieáu qua Computer vaø Projector) HÑTP 2:Phaùt hieän vaø chieám lónh ñònh lyù 2. -Cho 3 ñieåm A,B,C thaúng haøng qua pheùp tònh tieán veùc  tô u ta ñöôïc aûnh 3 ñieåm A,B.C nhö theá naøo? -Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc ñònh lyù2( SGK trang 6) vaø phaùt Trang 5 a,Ñònh lyù 1;Neáu pheùp tònh tieán bieán hai ñieåm M vaø N laàn löôït thaønh hai ñieåm M , vaø N , thì M , N , =MN. Ghi nhôù:Pheùp tònh tieán baûo toaøn khoaûng caùch giöõa hai ñieåm baát kyø. A, A B, B C , C  u bieåu tröôùc lôùp nhöõng ñieàu nhaän bieát ñöôïc töø ñònh lyù 2. b,Ñònh lyù 2;Pheùp tònh tieán bieán 3 ñieåm thaúng haøng thaønh 3 ñieåm thaúng haøng vaø khoâng laøm thay ñoåi thöù töï 3 ñieåm ñoù. - Giaùo vieân nhaän xeùt daãn daét khaùi quaùt heä quaû 3. c,Heä quaû 3 (SGK trang 6) Quan saùt,suy nghó traû lôøi caâu hoûi HÑ 4:Giuùp hoïc sinh hieåu ñöôïc 3 ;Bieåu thöùc toïa ñoä cuaû pheùp bieåu thöùc toïa ñoä cuûa pheùp tònh tieán. tònh tieán. M(x,y); M , (x , ,y , )   , , HÑTP 1:Nhaéc laïi bieåu thöùc MM , (x -x;y -y) . toïa ñoä cuûa caùc pheùp toaùn veùc tô trong maët phaúng. -Cho M(x,y,);M , (x , ,y , ) thì  veùc tô MM , coù toïa ñoä nhö theá naøo?  -Cho veùc tô MM , (x , -x:y ,  y); u (a,b) khi naøo thì MM =  ,  -Ñoïc SGK trang 6(Bieåu thöùc toïa ñoä cuaû pheùp tònh tieán). -Giaûi thích vì sao coù coâng thöùc toïa ñoä treân. Suy nghó ñeà baøi vaø tính xem toïa ñoä M , laø bao nhieâu. Hoïc sinh ñöùng leân traû trình baøy. u HÑTP 2:Chieám lónh tri thöùc môùi veà bieåu thöùc toïa ñoä cuûa pheùp tònh tieán. - Cho hoïc sinh laøm ví duï sau: VD : Trong maët phaúng oxy  cho veùc tô u (1;2).Tìm toïa ñoä ñieåm M , laø aûnh cuûa ñieåm M(3;-1) qua pheùp tònh tieán T  u.  , , MM , (x -x;y -y) u (a,b)   =  MM ,  u khi vaø chæ khi  a  x' x   b  y' y Cho u(a,b) ; M(x,y) vaø M , (x , ,y , )laø aûnh cuûa M(x,y) qua  veùc tô u .Khi ñoù  x'  x  a   y'  y  b y 2 0 -1 1 3 4 Goïi M , (x , ,y , ) khi ñoù Trang 6  x'  x  a   y'  y  b  x' 3 1 4   y'  1  2 1 HÑ 5 :ÖÙng duïng cuûa pheùp tònh tieán . -Giaùo vieân trình baøy baøi toaùn 1,baøi toaùn 2 SGK trang 7 -Giaûi thích roõ HÑ 3,HÑ 4(SGK trang 8) cho hoïc sinh Hoïc sinh ñoïc ñònh nghóa pheùp dôøi hình SGK Trnag 6. Hoïc sinh ñoïc ñònh lyù SGK trang 8. 4; ÖÙng duïng cuûa pheùp tònh tieán. HÑ 6 :Töø ñònh nghóa vaø tính 5;Pheùp dôøi hình chaát cuûa pheùp tònh tieán .Giaùo vieân khaùi quaùt leân pheùp dôøi hình. Ñònh nghóa (SGK trang 8) -Ñònh nghóa pheùp dôøi hình cho hoïc sinh. Giuùp hoïc sinh hieåu ñöôïc caùc Ñònh lyù(SGK trang 8) tính chaát cuûa pheùp dôøi hình. HÑ 6: Cuõng coá toaøn baøi. -Caâu hoûi 1;Em haõy neâu caùch döïng aûnh cuûa moät ñieåm,ñoaïn thaúêng,tam giaùc qua moät pheùp tònh tieán. -Caâu hoûi 2;Nhaéc laïi noäi dung caàn naém trong baøi hoïc naøy. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ: 1;Naém vöõng lyù thuyeát. 2;Vaän duïng caùc kieán thöùc veà pheùp tònh tieán laøm baøi taäp 1,2,3,4,5,6.SGK trang 9. HD Baøi 3/9.    , MM ,, = MM , + M M ,,  Maø MM , = u   M , M ,, = v      Vaäy MM ,, = u + v  Pheùp tònh tieán bieán M  M ,, laø T u + v Baøi 5: , , a; M , (x 1 ,y 1 ) vôùi x , = x 1 cos  -y 1 sin  +a , y 1 = x 1 sin  + y 1 cos  +b     Trang 7 x 2 = x 2 cos  -y 2 sin  + a , y 2 =x 2 sin  +y 2 cos  +b N , (x 2 ,y 2 ) vôùi , , ,  b, Tính d = MN = ( x  x )  ( y  y )  d = M N = (x  x )  ( y  y ) 2 1 , , , 2 2 , 1 1 , 2 2 2 , 1 , 2 2 Sau ñoù thay vaøo tính. Trang 8 PHÉP ĐỐI XỨNG TRỤC Tiết :……… Giáo viên soạn: Võ Văn Thân Trường : THPT Trần Văn Ơn A. MỤC TIÊU: 1. Về kiến thức: Học sinh nắm được - định nghĩa phép đối xứng trục và biết phép đối xứng trục là phép dời hình, do đó nó có các tính chất của phép dời hình - Nhận biết những hình đơn giản có trục đối xứng và xác định được trục đối xứng của hình đó. 2. Về kỹ năng: Biết cách dựng ảnh của hình đơn giản qua phép đối xứng trục. - Biết áp dụng phép đối xứng để tìm lời giải của một số bài toán. 3. Về tư duy thái độ: Có tinh thần hợp tác , tích cực tham gia bài học, rèn luyện tư duy logic. B. CHUẨN BỊ 1. Của thầy: Thước, phấn màu, com pa. - Bảng phụ : hình vẽ số 7 SGK trang 11, Bảng các chữ cái, giấy trắng và mực Bài toán :Hai làng A và B ở về cùng phía của một con sông ( mà bớ của nó được coi là thẳng) Hỏi phải đạt trạm bơm nước ở vị trí nào trên bờ sông để con đường cấp nước tới hai làng đó là ngắn nhất) - Phiếu học tập : Các chữ cái có trục đối xứng và có bao nhiêu trục vẽ các trục đó A, O, P, Q - Các hình - 2. Của học sinh: Dụng cụ học tập - Ôn lại bài cũ Bài tập số 6 SGK trang 9 3. Phiếu trắt nghiệm sau bài học: Câu 1: Trong các hình sau đây hình nào có bốn trục đối xứng? A/ Hình bình hành B/ Hình chữ nhật C/ Hình thoi D/ Hình vuông Câu 2: Cho 2 hình tròn không bằng nhau cắt nhau tại 2 điểm thì có mấy trục đối xứng A/ 1 B/ 2 C/ 4 D/ Vô số / Câu 3: Cho hai đường thẳng cắt nhau d và d . Có bao nhiêu phép đối xứng trục biến d thành d/ A/ Không có phép đối xứng trục nào ? B/ Có duy nhất một phép đối xứng trục. C/ Chỉ có hai phép đối xứng trục. D/ Có rất nhiều phép đối xứng trục. C .PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Giáo viên sử dụng PPDH gợi mở vấn đáp đan xen hoạt động nhóm. D. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC HĐ của HS - Nghe và hiểu nhiệm vụ. HĐ của GV HĐ 1: Ôn tập lại kiến thức cũ - Cho biết đn của phép tịnh tiến, phép dời hình. Trang 9 Ghi bảng – Trình chiếu - Nhớ lại kiến thức cũ và trả lời - Phát biểu định lý về phép đời hình - Nhận xét câu trả lời của bạn. - Vận dụng bài tập 6 SGK - Lên bảng làm bài - HS hoạt động nhóm - Phát bài tóan cho học sinh Giúp HS ôn lại về đường trung trục của đoạn thẳng. - Lấy hai điểm bất kì M=(x1;y1) và N=(x2;y2) khi đó MN= ( x1  x 2 ) 2  ( y1  y 2 ) 2 -Ảnh của M, N qua F1lần lược là M/=(y1; -x1) và N=(y2; -x2). Như vậy M/N/= ( y1  y 2 ) 2  ( x1  x 2 ) 2 Suy ra MN = M/N/ , vậy F1 là phép dời hình A . . B Trạm bơm ? ___--------____________---__________________-------HĐ2:Giảng định nghĩa - Nghe và hiểu - Trả lời câu hỏi - Phát biểu điều vừa nhận xét được - Nhận xét câu trả lời của HS - Đọc ?1 SGK - Suy nghĩ độc lập - Trả lời - Nhận xét câu trả lời của bạn. - Đọc ?2 SGK - Hoạt động nhóm - Đại diện nhóm trả lời - Nhận xét câu trả lời của nhóm bạn. - Cho thí dụ minh họa - Đường thẳng a là gì của đọan thẳng MM/ ? Ký hiệu thuật ngữ - Phép đối xứng trục qua đường thẳng a được ký hiệu là Đa. - Đường thẳng a gọi là trục đối xứng. 1 Định nghĩa phép đối xứng trục SGK trang 10 Vẽ hình 6 SGK - Nhận xét câu trả lời của HS - Nhận xét câu trả lời của HS - HĐ 3: Giảng định lý - Nhận xét gì về tọa độ của điểm qua phép đối xứng trục Ox,Oy 2 Định lý :SGK trang 10 M’ -x Trang 10 y M x - Đọc ?3 SGK - Suy nghĩ độc lập - Trả lời - Nhận xét câu trả lời của bạn. - Lên bảng vẽ - Suy nghĩ độc lập - Trả lời - Suy nghĩ độc lập-Đưa các chữ cái A, Q - Trả lời - Tìm ra tính chất chung - Cho thí dụ minh họa - Cho thí dụ minh họa - Đọc ?4 SGK - Suy nghĩ độc lập - Trả lời - Nhận xét câu trả lời của bạn. - Học sinh đọc bài liên hệ với bài tóan vừa học - Chú ý : SGK trang 11 Biểu thức tọa độ của phép đối xứng qua trục Ox - Nhận xét câu trả lời của HS  x / x  /  y  y - Cho đường thẳng d, dựng ảnh Vẽ hình của phép đối xứng trục d N’ M - Môt điểm M d - Hai diểm M, N P P - Ba điểm M, N, P Có thể cho 3 nằm về 2 bờ của M’ N đường thẳng d N -Nhận xét gì về: - Độ dài đoạn MN và độ dài đọan M/N/ - Tam giác MNP và tam giác M/N/P/ - Sự bằng nhau của góc MNP và góc M/N/P/ … - Hình tròn. - Đưa các chữ cái A, T 3 Trục đối xứng của hình - Tìm ra tính chất chung - Nhận xét câu trả lời của HS Định nghĩa: 2 SGK trang 11 - Nhận xét câu trả lời của HS - Nhận xét câu trả lời của HS - Làm thử trên giấy trắng để được các hình có trục đối xứng HĐ4 : Áp dụng A B d M A’ - Dựa vào bài toán học sinh tự suy nghĩ tìm bài giải Trang 11 - Nhận phiếu trắt nghiệm theo nhóm. Đại diện nhóm trả lời HĐ 5: Cũng cố -Bài học này cung cấp cho ta các kiến thức gì? - Theo em bài này cần đạt được kỹ năng vẽ hình như thế nào là đúng? - Phát phiếu trắt nghiệm - BTVN : Làm bài 7 -> 11 SGK trang 13, 14 Hướng dẩn bài tập 8: Ảnh của điểm M (x; y) qua phép đối xứng có trục Oy là điểm M/( -x; y) ta có M  (C1 )  x 2  y 2  4 x  5 y  1 0  ( x ) 2  y 2  4( x)  5 y  1 0 Nghĩa là điểm M/( -x; y) thuộc đường tròn (C/1) : x2 + y2 + 4x + 5y +1 = 0 Vậy ảnh của (C1) qua phép đối xứng trục Oy là (C/1). Chú ý Có thể viết phương trình ảnh (C/1) của (C1) bằng cách tìm tâm và bán kính. Trang 12 Baøi 4 : PHEÙP QUAY VAØ PHEÙP ÑOÁI XÖÙNG TAÂM Vũ Quốc Hưng – Trần Văn Ơn I . MUÏC TIEÂU : 1. Veà kieán thöùc : - Hieåu ñöôïc ñònh nghóa vaø tính chaát cuûa pheùp quay . - Hieåu ñöôïc pheùp ñoái xöùng taâm laø tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa pheùp quay vaønhaän bieát ñöôïc nhöõng hình coù taâm ñoái xöùng, bieàu thöùc toaï ñoä . 2. Veà kó naêng : - Döïng ñöôïc aûnh cuûa moät ñieåm , moät ñöôøng thaúng, moät tam giaùc, moät ñöôøng troøn - Bieát vaän duïng kieán thöùc veà pheùp quay vaø pheùp ñoái xöùng taâm vaøo giaûi caùc baøi toaùn ñôn giaûn . 3. Veà tö duy vaø thaùi ñoä : - Tích cöïc tham gia vaøo baøi hoïc , coù tinh thaàn hôïp taùc . - Tích cöïc phaùt hieän vaø chieám lónh tri thöùc . - Bieát ñöôïc toaùn hoïc coù öùng duïng trong thöïc tieãn . II. CHUAÅN BÒ CUÛA THAÀY VAØ TROØ : - Giaùo vieân : Duïng cuï daïy hoïc , thöôùt thaúng , compa . - Hoïc sinh : Duïng cuï hoïc taäp , baøi cuõ . III. VEÀ PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC : - Gôïi môõ vaán ñaùp . IV . TIEÁN TRÌNH BAØI HOÏC : Hoaït ñoäng 1 Chieám lónh kieán thöùc veà ñònh nghóa pheùp quay. Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh - Ñoïc SGK, trang 14, phaàn I Ñònh nghóa - Ghi kyù hieäu Hoaït ñoäng cuûa thaày HÑTP 1: Hình thaønh ñònh nghóa - Cho hoïc sinh ñoïc SGK trang14, phaàn I Ñònh nghóa - Ghi kyù hieäu - Neâu ñöôïc qui taéc töông öùng vaø caùch xaùc ñònh aûnh cuûa moät ñieåm qua pheùp quay Ghi baûng 1. Ñònh nghóa pheùp quay: a) Ñònh nghóa: (SGK trang14) - Pheùp quay taâm O, goùc quay  ñöôïc kyù hieäu laø Q(O,  ) -Gôïi yù cho hoïc sinh neâu ñöôïc quy taéc töông öùng vaø caùch xaùc ñònh aûnh cuûa moät ñieåm qua pheùp quay HÑTP 2: Kó naêng döïng aûnh cuûa moät ñieåm qua pheùp quay - Döïng aûnh cuûa ñieåm A qua - Ñöa ra ví duï. Yeâu caàu hoïc b) Ví duï: Cho hình vuoâng ABCD. pheùp quay töông öùng cho sinh döïng aûnh cuûa ñieåm A Goïi O laø giao ñieåm cuûa 2 ñöôøng tröôùc qua caùc pheùp quay cheùo. Tìm aûnh cuûa ñieåm A qua pheùp quay taâm O, goùc quay /2 ; /2 ,  ; -2 - Phaùt bieåu caùch döïng aûnh qua caùc pheùp quay ñaõ cho - Theo doõi vaø höôùng daãn hoïc sinh caùch döïng aûnh - HÑTP 3: Cuûng coá veà pheùp quay Trang 13 - Vaän duïng ñinh nghóa ñeå laøm ?1 trong SGK/14 - Quan saùt hình 10 SGK/14 - Cho hoïc sinh laøm ?1 trong SGK/14 - Hình 10 cho ta thaáy pheùp quay taâm O goùc quay /2 bieán M thaønh M’ vaø laù côø  thaønh laù cô / ?1: (SGK trang 14) Hoaït ñoäng 2 Chieám lónh kieán thöùc veà tính chaát cuûa pheùp quay Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng cuûa thaày Ghi baûng HÑTP 1: Hình thaønh ñònh lí 2. Ñònh lí : ( SGK trang15) - Ñoïc SGK trang15, phaàn II - Cho hoïc sinh ñoïc SGK .Ñònh lyù trang15, phaàn II . Ñònh lyù - Phaùt bieåu ñònh nghóa pheùp - Goïi HS phaùt bieåu ñònh dôøi hình . nghóa pheùp dôøi hình ? - Xem chöùng minh trong - höôùng daãn HS chöùng SKG trang 15. minh trong SGK trang 15 . HÑTP 2: Kó naêng döïng aûnh cuûa moät ñöôøng thaúng, moät tam giaùc qua pheùp quay - Döïng aûnh cuûa caïnh BC vaø - Töø ví duï treân . Yeâu caàu  ABC qua pheùp quay taâm hoïc sinh döïng aûnh cuûa caïnh BC vaø  ABC qua caùc pheùp O vaø goùc quay /2. quay taâm O goùc quay /2 - Xin hoã trôï cuûa baïn hoaëc - Theo doõi vaø höôùng daãn GV neáu caàn . hoïc sinh caùch döïng aûnh HÑTP3 : cuûng coá - Thöïc hieän hoaït ñoäng 1 - Cho HS laøm hoaït ñoäng 1 Hoaït ñoäng 1 : ( SGK trang 15) theo hoã trôï cuûa baïn hoaëc trong SGK trang 15 cuûa thaày neáu caàn . - keát quaû : 0 ; 2/5 ; 4/5 ; 6/5 ; - GV nhaän xeùt vaø ñöa ra keát quaû 8/5 (sai khaùc nhau laø k2 vôùi k  Z) Hoaït ñoäng 3: Chieám lónh kieán thöùc veà pheùp ñoái xöùng taâm. Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng cuûa thaày Ghi baûng HÑTP 1: Hình thaønh ñònh 3. Pheùp ñoái xöùng taâm : nghóa - Thöïc hieän yeâu caàu vaø traû - Töø ví duï treân cho bieát aûnh lôøi cuûa ñieåm A qua pheùp quay taâm O vaø goùc quay  . - Quan saùt vaø nghe GV - GV nhaän xeùt ñieåm O laø nhaän xeùt trung ñieåm cuûa ñoaïn thaúng AC - Ñoïc SGK trang 15 phaàn - Ñònh nghóa : ( SGK trang 15) - Y/c HS ñoïc ñònh nghóa ñònh nghóa. trong SGK trang 15 - Xem trong SGK trang 16 - Kyù hieäu vaø thuaät ngöõ ( trong - Neâu kí hieäu vaø thuaät ngöõ SGK trang 16) trong SGK trang 16 - Bieåu thöùc toaï ñoä : ( trong SGK - Neâu bieåu thöùc toaï ñoä Trang 14 - Thöïc hieän Y/c hoaït ñoäng 2 theo hoã trôï cuûa baïn hoaëc cuûa thaày neáu caàn . trong SGK trang 16 - Y/c hoïc sinh thöïc hieän hoaït ñoäng 2 trong SGK trang 16 trang 16) - Hoaït ñoäng 2 : ( trong SGK trang 16) HÑTP 2 : Hình thaønh taâm ñoái xöùng cuûa moät hình . GV nhaän xeùt caùc hình ñoù . - quan xaùc caùc hình ñoù vaø - Caùc hình ñoù chuùng coù moät laéng nghe nhaän xeùt cuûa GV tính “caân xöùng” . - Ta coù theå tìm thaáy moät ñieåm sao cho pheùp ñoái xöùng taâm qua ñieåm ñoù bieán thaønh chính noù . - Thöïc hieän Y/c ?2 trong - Y/c hoïc sinh thöïc hieän ?2 - ?2 : ( trong SGK trang 16) SGK trang 16. trong SGK trang 16 . - Ñoïc ñònh nghóa trong SGK - Daãn ñeán ñònh nghóa taâm - Ñònh nghóa : ( trong SGK trang trang 16 ñoái xöùng cuûa moät hình . 16) HÑTP 3 : Cuûng coá pheùp ñoái xöùng taâm cuûa moät hình . - Ñoïc yeâu caàu caùc ?3 ; ?4 - Y/c hoïc sinh ñoïc vaø thöïc ?3 ; ?4 : Trong SGK trang 16 trong SGK trang 16 vaø thöïc hieän ?3 , ?4 trong SGK hieän theo hoã trôï cuûa baïn trang 16 . hoaëc cuûa thaày neáu caàn - Theo doõi vaø höôùng daãn hoïc sinh thöïc hieän . Hoaït ñoäng 4 : Giôùi thieäu moät soá öùng duïng cuûa pheùp quay Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng cuûa thaày - Höôùng daãn caùch chöùng - HS quan saùt vaø laéng nghe minh vaø yeâu caàu HS quan GV trình baøy caùc baøi toaùn saùt caùc öùng uïng trong 3 baøi trong SGK trang 17 . toaùn trong SGK trang 17 . Hoaït ñoäng 5 : Cuûng coá toaøn baøi - Ghi baûng Caâu hoûi 1 : Em haõy cho bieát noäi dung chính ñaõ hoïc trong baøi naøy . Caâu hoûi 2 : Neâu caùch döïng aûnh cuûa moät ñieåm , moät ñöôøng thaúng , moät tam giaùc , moät ñöôøng troøn . Baøi taäp veà nhaø : Laøm caùc baøi taäp 12,13, 17 ,18 Trang 15 GIÁO ÁN HÌNH HỌC LỚP 11 CHƯƠNG I : PHÉP DỜI HÌNH VÀ PHÉP ĐỒNG DẠNG TRONG MẶT PHẲNG §5. HAI HÌNH BẰNG NHAU TIẾT : n ..... n+i Gv soạn : Bùi Phạm Vũ Trường : THPT Tân Bình. A. MỤC TIÊU. 1. Về kiến thức :Hiểu được ý nghĩa của định lí: Nếu hai tam giác bằng nhau thì có phép dời hình biến tam giác này thành tam giác kia.Từ đó hiểu được một cách định nghĩa khác về hai tam giác bằng nhau.Nắm được định nghĩa hai hình bằng nhau trong trường hợp tổng quát và thấy được sự hợp lí của định nghĩa đó. 2. Về kỹ năng : Biết cách xác định phép dời hình trong trường hợp hai hình bằng nhau đơn giản. 3. Về tư duy thái độ : Có tinh thần hợp tác, tích cực tham gia bài học, rèn luyện tư duy logic. B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ 1. Chuẩn bị của GV : Các phiếu học tập, bảng phụ, một số hình bằng nhau (hình tam giác và một số hình đơn giản khác)cắt từ giấy rôky,nam châm đủ dùng (cho bảng dính hút nam châm) 2. Chuẩn bị của HS : Ôn bài cũ và xem bài mới,chuẩn bị đủ đồ dùng để vẽ hình. C. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Về cơ bản sử dụng PPDH gợi mở vấn đáp đan xen hoạt động nhóm. D. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC . HĐ của HS HĐ của GV HĐ1 : Ôn tập lại kiến thức cũ - Nghe và hiểu nhiệm vụ. - Cho biết các phép biến hình là phép dời hình đã học? - Nhớ lại kiến thức cũ,quan sát - Cho biết tính chất chung(cụ hình và trả lời câu hỏi . thể)của các phép biến hình đó ? - Nhận xét câu trả lời,của bạn.. - Quan sát các hình tam - Thực hiện dời hình(lên bảng). giác được đính trên bảng,các - Nhận xét kết quả. hình này có bằng nhau không? Nếu bằng nhau thì tại sao? - Hãy thực hiện một hoặc một số phép dời hình để kiểm tra các hình bằng nhau đó? - Làm bt và lên bảng trả lời - Nhận xét và chính xác hóa lại các câu trả lời của hs Vận dụng vào bài tập: Ghi bảng – Trình chiếu Hình: Các hình bằng nhau đã được cắt và dính tại các vị trí trên bảng sao cho:học sinh có thể nhận ra được cách hình qua một hay nhiều phép dơi hình,mức độ từ dễ đến khó. Một hình chữ nhật được chia thành 8 hình tam giác như hình vẽ.Hãy tìm phép dời hình biến hình 1 thành các hình còn lại. 2 1 8 7 HĐ2 : Giảng định lý - Nghe và hiểu nhiệm vụ. - Trả lời câu hỏi . - Phát biểu điều nhận xét được. - Dựa vào việc quan sát và dời hình ở trên,có nhận xét gì về mối liên hệ giữa các hình tam giác bằng nhau và phép dời hình. - Nhận xét câu trả lời của hs Trang 16 3 6 5 4 1.Đlý1:(SGK nâng cao,trang 19) - Đọc sách gk trang 19, đl - Nghe và hiểu nhiệm vụ. - Trả lời câu hỏi. - Phát biểu định nghĩa hai tam giác bằng nhau.. - Nghe và hiểu nhiệm vụ. - Trả lời câu hỏi. - Phát biểu định nghĩa hai hình bằng nhau.. - Đọc sách gk trang 20, đn. - Yêu cầu hs đọc sgk trang 19, phần đl. HĐ3:Thế nào là hai hình bằng nhau? - Từ định nghĩa phép dời hình và định lí trên, có thể định nghĩa hai tam giác bằng nhau bằng những cách nào? - Tổng quát định nghĩa trên để được định nghĩa hai hình bằng nhau? - Nhận xét câu trả lời của hs Yêu cầu hs đọc sgk trang 20, phần đn. HĐ5 : Củng cố toàn bài - Câu hỏi 1 : Em hãy cho biết bài học vừa rồi có những nội dung chính là gì ? - Theo em qua bài học này ta cần đạt được điều gì ? -BTVN:Làm bài 20-24trang 23. Trang 17 Định nghĩa SGK,trang 20 (Có thể cho hs tiến hành phần quan sát và dời hình như trong HĐ1 đối với các hình đa giác hoặc hình bất kì bằng nhau mà gv đã cbị) Giáo Án : HÌNH HỌC 11 Bài 6 : PHÉP VỊ TỰ Nguyễn Hoài Thu – Tân Bình A. MỤC TIÊU : 1. Về kiến thức : Biết được : - Định nghĩa phép vị tự và tính chất - Ảnh của một đường tròn qua một phép vị tự 2. Về kĩ năng : - Dựng được ảnh của một điểm , một đoạn thẳng , một đường tròn, … qua một phép vị tự - Bước đầu vận dụng được tính chất của phép vị tự để giải bài tập 3. Về tư duy và thái độ : - Biết quy lạ về quen - Biết được toán học có ứng dụng trong thực tiễn B . CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ : - GV : Dụng cụ dạy học, bảng phụ , phiếu học tập - HS : Dụng cụ học tập , bài cũ C. GỢI Ý VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC : gợi mở và vấn đáp D . TIẾN TRÌNH BÀI HỌC : Hoạt động 1 : Ôn tập lại kiến thức cũ HĐ của học sinh HĐ của giáo viên HĐTP 1: kiểm tra bài cũ - Hiểu yêu cầu đặt ra - Nêu câu hỏI và yêu cầu học sinh trả lời và trả lờI câu hỏI - Nhận xét câu trả lời của bạn và bổ sung nếu cần Ghi bảng -Nêu định nghĩa phép biến hình trong mặt phẳng -Cho một điểm O và số k 0. Qui tắc đặt tương ứng mỗi điểm M trong mặt phẳngvớI một điểm M’ sao cho : OM ' k OM có là phép biến hình không ? vì sao ? - Yêu cầu học sinh khác nhận xét câu trả lờI của bạn và bổ sung nếu có - Nhận xét và chính xác hoá kiến thức cũ - Đánh giá học sinh và cho điểm HĐTP 2 : Nêu vấn đề để vào bài học mớI - Phát hiện vấn đề - Qui tắc cho tương ứng trong bài kiểm tra nhận thức là một phép biến hình , phép đó có tên gọi là gì và nó có tính chất như thế nào ta sẽ tiếp tục bài hôm nay Hoạt động 2 : Định nghĩa phép vị tự HĐ của học sinh HĐ của giáo viên HĐTP 1: Hình thành định nghĩa - Đọc SGK - Cho HS đọc SGK phần ĐN - Phát biểu định nghĩa - Yêu cầu học sinh phát biểu lạI định phép vị tự nghĩa phép vị tự - Nêu được qui tắc - Gợi ý để học sinh nêu lạI được qui tắc tương ứng và cách tương ứng và cách xác định ảnh của một xác định ảnh của một điểm qua một phép vị tự điểm qua một phép vị tự Trang 18 Ghi bảng I. Định nghĩa a) Định nghĩa : (SGK) - Dựng ảnh của 3 điểm A, B, C bất kì qua phép vị tự tâm O và tỉ số k cho trước - Phát biểu cách dựng ảnh của một điểm qua phép vị tự tâm O , tỉ số k cho trước - HS chứng minh nhận xét 4 H ĐTP 2: kĩ năng dựng ảnh của một điểm qua một phép vị tự - Yêu cầu học sinh chọn trước một điểm O b) Dưng ảnh của 3 điểm và 1 số thực k cho trước và lấy 3 điểm A, B C bất kì qua phép vị A,B,C bất kì - Dựng ảnh của 3 điểm A, tự tâm O, tỉ số k B, C qua phép vị tự tâm O , tỉ số k đó. - Theo dõi và hướng dẫn học sinh cách dựng ảnh nếu cần - Yêu cầu học sinh phát biểu cách dựng ảnh của một điểm qua phép vị tự tâm O , tỉ số k cho trước - Yêu cầu học sinh CM nhận xét 4 HĐTP 3 : củng cố về phép vị tự - Vận dụng định nghĩa - Cho học làm bài tập 1 , SGK , trang 29 để làm bài tập 1 , SGK, trang 29 Hoạt động 3 : Tính chất phép vị tự HĐ của học sinh HĐ của giáo viên HĐTP 1: Phát hiện và nắm được tính chất 1 -Quan sát và nhận xét - Dựa vào cách dựng ảnh của một điểm qua 1 phép vị tự ở phần trên , các em hãy cho nhận xét về 3 cặp vectơ: AB, A' B ' ; BC , B ' C ' ; AC ; A' C ' Và AB,A’B’; BC,B’C’; AC,A’C’ - Từ đó ta đi đến Tc1 -Đọc và trình bày điều - Yêu cầu HS đọc tính chất 1 và phát biểu nhận biết được điều nhận biết được HĐTP 2: Phát hiện và nắm được tính chất 2 - Nhận xét - Dựa vào việc dựng ảnh qua 1 phép vị tự ở phần trên, cho nhận xét về ảnh của 1 đoạn thẳng, …., qua 1 phép vị tự -Đọc và trình bày điều - Yêu cầu HS đọc tính chất 2 và phát biểu nhận biết được điều nhận biết được - cho học sinh làm ví dụ 3 trong SGK Hoạt động 4 : Tâm vị tự của hai đường tròn HĐ của học sinh HĐ của giáo viên HĐTP 1 : hình thành và phát biểu định lý - Nghe câu hỏI và trả - Ta đã biết phép vị tự biến đường tròn lời câu hỏi thành đường tròn. Ngược lại , với hai đường tròn bất kì thì ta có 1 phép vị tự biến đường tròn này thành đường tròn kia hay không . -Đọc và trình bày điều - Yêu cầu HS đọc định lí và phát biểu điều nhận biết được nhận biết được HĐTP 2 : Hình thành định nghĩa - Từ định lí đó ta đi đến định nghĩa tâm vị tự của hai đường tròn HĐTP 3 : cách tìm tâm vị tự của hai đường tròn Trang 19 c)Nhận xét: SGK d) bài tập 1 , SGk, trang 29 Ghi bảng II. Tính chất a) Tính chất 1 : SGK b) Tính chất 2 : SGK Ghi bảng a) Định lí : SGK b) Định Nghĩatâm vị tự : SGK - Nghe và trả lời câu hỏi - Cho 2 đường tròn (I;R) và (I’;R’) , các em hãy cho biết có mấy trường hợp xảy ra? Và đó là những trường hợp nào? - Quan sát và trả lời câu hỏi. - khi hai đường tròn có tâm trùng nhau , hãy xác định phép vị tự biến đường tròn này thành đường tròn kia - Hướng dẫn HS xác định tâm vị tự nếu cần - khi hai đường tròn có tâm trùng nhau , hãy xác định phép vị tự biến đường tròn này thành đường tròn kia - Hướng dẫn HS xác định tâm vị tự nếu cần - khi hai đường tròn có tâm trùng nhau , hãy xác định phép vị tự biến đường tròn này thành đường tròn kia - Hướng dẫn HS xác định tâm vị tự nếu cần HĐTP 4 : củng cố tri thức vừa học Yêu cầu học sinh làm bài tập 2 – SGK – trang 29 - Quan sát và trả lời câu hỏi. - Quan sát và trả lời câu hỏi. - Vận dụng cách xác định tâm vị tự của hai đường tròn để giải bài tập này c)Cách tìm tâm vị tự của hai đường tròn: Cho 2 đường tròn (I;R) và (I’;R’) * TH1: I trùng với I’(SGK) * TH2: I khác I’ và R khác R’(SGK) * TH3: I khác I’và R = R’(SGK) - Bài tập 2 ( SGK – trang 29) Hoạt động 5 : Củng cố toàn bài - Câu hỏI 1 : em hãy cho biết nội dung chính nào đã học trong bài này - Câu hỏI 2 : nêu cách xác định tâm vị tự của hai đường tròn Trang 20