ChỦ ®Ò 1 :
Tõ tiÕng ViÖt .
Ngµy so¹n : 01-07-2010
TiÕt 1 + 2 :
Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng ViÖt .
A / Môc tiªu cÇn ®¹t : Gióp HS :
- HiÓu ®îc thÕ nµo lµ tõ vµ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña tõ tiÕng ViÖt :
+ Kh¸i niÖm vÒ tõ.
+ §¬n vÞ cÊu t¹o tõ (tiÕng).
+ C¸c kiÓu cÊu t¹o tõ (tõ ®¬n /tõ phøc; tõ ghÐp/tõ l¸y )
- VËn dông vµo sö dông trong cuéc sèng h»ng ngµy vµ trong c¸c v¨n c¶nh cô thÓ.
B / ChuÈn bÞ :
- C¸c tµi liÖu liªn quan.
- B¶ng phô .
C / TiÕn tr×nh giê d¹y :
Ho¹t ®éng 1 : Khëi ®éng :
- GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS.
- Giíi thiÖu bµi.
Ho¹t ®éng 2 : H×nh thµnh kh¸i niÖm :
1- Tõ lµ g× ?
- TiÕng, chØ lµ ®¬n vÞ dïng ®Ó cÊu t¹o nªn tõ.
- §ã lµ nh÷ng côm tõ ( kÕt hîp tõ ), lµm thµnh
phÇn c©u
- Gåm 12 tiÕng
9 tõ.
- Cã c¸c tõ gåm 1 tiÕng, cã c¸c tõ gåm 2 tiÕng
trë lªn.
- TiÕng lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o nªn tõ.
- Tõ ®¬n lµ tõ do 1 tiÕng t¹o thµnh.
- Tõ phøc lµ tõ do 2 hoÆc nhiÒu tiÕng t¹o thµnh.
? Trong TV , ®¬n vÞ nµo kh«ng ph¶i lµ ®¬n vÞ
dïng ®Ó ®Æt c©u ?
? §¬n vÞ nµo dïng ®Ó t¹o c©u lín h¬n tõ ?
GV ®a VD :
N¨m häc nµy, t«i ®· trë thµnh cËu häc sinh líp
S¸u.
? X¸c ®Þnh c¸c tiÕng vµ c¸c tõ cã mÆt trong
®o¹n trÝch trªn ?
? T¹i sao c¸c tiÕng vµ c¸c tõ l¹i kh«ng b»ng
nhau trong vd trªn ?
? VËy ®¬n vÞ cÊu t¹o cña tõ lµ g× ?
? Tõ do 1 tiÕng t¹o thµnh ®îc gäi lµ g× ?
? Tõ do 2 hoÆc nhiÒu tiÕng t¹o thµnh gäi lµ g× ?
Bµi tËp : X¸c ®Þnh c¸c tõ cã mÆt trong ®o¹n th¬
HS lµm viÖc theo nhãm, cö ®¹i diÖn tr×nh bµy.
sau :
“ Trêi sinh ra tríc nhÊt
ChØ toµn lµ trÎ con
Trªn tr¸i ®Êt trôi trÇn
Kh«ng d¸ng c©y, ngän cá.
MÆt trêi còng cha cã
ChØ toµn lµ bãng ®ªm
Kh«ng khÝ chØ mµu ®en
Cha cã mµu s¾c kh¸c
M¾t trÎ con s¸ng l¾m
Nhng cha thÊy g× ®©u
MÆt trêi míi nh« cao
Cho trÎ con nh×n râ.
Mµu xanh b¾t ®Çu cá
Mµu xanh b¾t ®Çu c©y
.
1
.
C©y cao b»ng gang tay
L¸ cá b»ng sîi tãc
C¸i hoa b»ng c¸i cóc
Mµu ®á lµm ra hoa
him bÊy giê sinh ra
Cho trÎ nghe tiÕng hãt…”
? Cã bao nhiªu tõ phøc ?
? Nh÷ng tõ phøc nµo cã quan hÖ víi nhau vÒ
nghÜa ?
? Tõ phøc do c¸c tiÕng cã quan hÖ vÒ mÆt nghÜa
t¹o thµnh ®îc gäi lµ g× ?
- HS lµm viÖc ®éc lËp, suy nghÜ tr¶ lêi.
- Trôi trÇn, tr¸i ®Êt, trÎ con, mÆt trêi, bãng ®ªm,
mµu s¾c, mµu xanh, mµu ®á, gang tay, sîi tãc,
c¸i hoa, c¸i cóc.
- Tõ ghÐp (ghÐp nghÜa)
- Kh«ng khÝ.
- Tõ l¸y (l¸y ©m)
- X¸c ®Þnh quan hÖ gi÷a c¸c tiÕng trong tõ phøc
®ã.
S¬ ®å cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt :
? Nh÷ng tõ phøc nµo cã quan hÖ víi nhau vÒ
©m ?
? Tõ phøc do c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ
mÆt ©m t¹o thµnh ®îc gäi lµ g×?
? §Ó ph©n biÖt tõ l¸y hay tõ ghÐp, ta ph¶i lµm
g× ?
Tõ tiÕng ViÖt
Tõ ®¬n
( tõ 1 tiÕng)
Tõ
ghÐp
(ghÐp
nghÜa)
Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp :
Bµi tËp 1 : T×m c¸c tõ ghÐp ®ång nghÜa víi:
gièng nßi, ch¨n nu«i.
- Do 1 tiÕng chÝnh cã nghÜa vµ 1 tiÕng phô ®îc
ghÐp víi tiÕng chÝnh; nghÜa cña tõ lµ nghÜa cña
tiÕng chÝnh ®îc ph©n lo¹i theo nghÜa tiÕng phô
(nghÜa ph©n lo¹i)
Bµi tËp 3 : Trong c¸c tõ díi ®©y, tõ nµo lµ tõ
ghÐp, tõ nµo lµ tõ l¸y ?
Bao bäc, c¨n cíc, hái han, ma mãc, mai mét,
m¶i miÕt,s¾m söa, cña c¶i,tÝnh t×nh, thót thÝt
.
Tõ
l¸y
(l¸y
©m)
- HS t×m nh÷ng tõ ghÐp 2 tiÕng, trong ®ã cã 1
trong 2 tiÕng ®· cho ®îc gi÷ l¹i.
VD : dßng gièng..
Bµi tËp 2 : T×m c¸c tõ ghÐp theo kiÓu cÊu t¹o :
th¬m lõng (th¬m + x), tr¾ng tinh (tr¾ng + x ).
? NhËn xÐt cÊu t¹o cña c¸c tõ trªn ?
.
Tõ phøc
(tõ nhiÒu tiÕng)
Ho¹t ®éng 4 : Híng dÉn häc ë nhµ :
N¾m néi dung bµi häc.
T×m 1 sè tõ ghÐp cã tiÕng ®i vµ 1 sè tõ ghÐp cã tiÕng häc.
ChuÈn bÞ bµi míi.
.
2
.
Ngµy so¹n : 03-7-2010
TiÕt 3 + 4 :
Tõ ghÐp.
A / Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp häc sinh:
-N¾m ®îc ®Æc ®iÓm cña tõ ghÐp, c¸c lo¹i tõ ghÐp.
- VËn dông vµo v¨n c¶nh cô thÓ, vµo cuéc sèng h»ng ngµy.
B / ChuÈn bÞ :
- Tµi liÖu cã liªn quan.
- B¶ng phô .
C / TiÕn tr×nh giê d¹y :
Ho¹t ®éng 1 : Khëi ®éng:
- KiÓm tra bµi cò:
? VÏ s¬ ®å cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt. LÊy VD minh ho¹ ?
? Lµm bµi tËp ®· cho vÒ nhµ ?
- Giíi thiÖu bµi míi.
Ho¹t ®éng 2 : H×nh thµnh kh¸i niÖm :
GV treo b¶ng phô : cho VD sau :
1- §Æc ®iÓm cña tõ ghÐp:
Bè ®Ó ý lµ s¸ng nay, lóc c« gi¸o ®Õn th¨m, khi
- Tõ ®¬n : bè,lµ, s¸ng ,nay, lóc, ®Õn, th¨m, khi,
nãi víi mÑ, t«i cã nhì thèt ra mét lêi thiÕu lÔ
®é. §Ó c¶nh c¸o t«i, bè ®· viÕt th nµy. §äc th nãi, víi, mÑ, t«i, cã, nhì, thèt, ra,mét ,
lêi ,thiÕu ,®·, ®Ó, viÕt , th, nµy, ®äc, th.
t«i xóc ®éng v« cïng.
- Tõ phøc : ®Ó ý, c« gi¸o, lÔ ®é, c¶nh c¸o, xóc
( Ðt-m«n-®« ®¬ A-mi-xi)
®éng, v« cïng.
? T×m nh÷ng tõ ®¬n vµ nh÷ng tõ phøc cã trong
- Tõ ghÐp, tõ l¸y.
VD ?
? Tõ phøc ®îc chia thµnh nh÷ng lo¹i nµo?
- Tõ ghÐp lµ tõ do 2 hay nhiÒu tiÕng t¹o thµnh.
? ThÕ nµo lµ tõ ghÐp ?
- C¸c tiÕng trong tõ ghÐp thêng cã nghÜa vµ cã
? NhËn xÐt vÒ c¸c tiÕng trong tõ ghÐp ?
quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa.
? LÊy vÝ dô ?
2- C¸c lo¹i tõ ghÐp :
? T×m trong v¨n b¶n “ Con Rång, ch¸u Tiªn
- 2 lo¹i : Tõ ghÐp chÝnh phô vµ tõ ghÐp ®¼ng
“ c¸c tõ ghÐp ?
lËp .
? Dùa vµo mèi liªn hÖ vÒ nghÜa gi÷a c¸c tiÕng,
tõ ghÐp ®îc chia lµm mÊy lo¹i ? Lµ nh÷ng lo¹i
nµo ?
Lo¹i tõ ghÐp
Tõ ghÐp chÝnh
phô
§Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o
§Æc ®iÓm vÒ nghÜa
-Cã tiÕng chÝnh vµ tiÕng phô.
- Cã tÝnh chÊt ph©n nghÜa.
- TiÕng phô bæ sung nghÜa cho tiÕng - NghÜa cña tõ ghÐp chÝnh phô hÑp h¬n
chÝnh.
nghÜa cña tiÕng chÝnh trong tõ ®ã.
- TiÕng chÝnh ®Æt tríc tiÕng phô.
Tõ ghÐp ®¼ng lËp - Kh«ng ph©n biÖt tiÕng chÝnh, tiÕng - Cã tÝnh chÊt hîp nghÜa.
phô.
- NghÜa cña tõ ghÐp ®¼ng lËp kh¸i qu¸t
- C¸c tiÕng cã quan hÖ b×nh ®¼ng vÒ h¬n nghÜa cña c¸c tiÕng trong tõ.
mÆt ng÷ nghÜa.
Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp :
1- H·y lËp 1 danh môc c¸c tõ ghÐp trong v¨n b¶n B¸nh chng b¸nh giÇy råi ph©n lo¹i thµnh tõ
ghÐp ®¼ng lËp vµ tõ ghÐp chÝnh phô.
2- Miªu t¶ vÒ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ vÒ nghÜa cña 5 tõ ghÐp ®¼ng lËp theo danh môc ë BT 1.
3- Miªu t¶ vÒ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ vÒ nghÜa cña 5 tõ ghÐp chÝnh phô theo danh môc ë BT 1.
4- Nªu nhËn xÐt vÒ nghÜa cu¶ tõ ghÐp chÝnh phô ®Ó ph©n biÖt víi c¸c trêng hîp kh«ng ph¶i lµ
tõ ghÐp.
.
3
.
Ngµy so¹n : 11 -7-2010
TiÕt 5 :
Tõ l¸y .
A – Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp HS:
- N¾m ®îc thÕ nµo lµ tõ l¸y , ®Æc ®iÓm cña tõ l¸y, c¸c lo¹i tõ l¸y.
- Ph©n biÖt ®îc tõ l¸y víi tõ ghÐp.
- VËn dông vµo sö dông trong giao tiÕp h»ng ngµy, trong lµm v¨n.
B – ChuÈn bÞ :
- GV : §äc tµi liÖu cã liªn quan , so¹n bµi.
B¶ng phô.
- HS: Tr¶ lêi c©u hái.
C – TiÕn tr×nh giê d¹y :
Ho¹t ®éng 1 : Khëi ®éng :
- KiÓm tra bµi cò :
? ThÕ nµo lµ tõ ghÐp? Cã mÊy lo¹i tõ ghÐp ? LÊy VD minh ho¹ ?
? ®Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i tõ ghÐp?
- Giíi thiÖu bµi .
Ho¹t ®éng 2 : H×nh thµnh kh¸i niÖm :
1- §Æc ®iÓm cña tõ l¸y :
- Tõ l¸y lµ tõ do 2 trë lªn t¹o thµnh.
C¸c tiÕng trong tõ l¸y cã quan hÖ vÒ ©m thanh
( cã ®Æc ®iÓm gièng nhau vÒ ©m thanh vµ cã sù
hoµ phèi c¸c ®Æc ®iÓm ©m thanh gi÷a c¸c tiÕng ).
- Mªnh m«ng, b¸t ng¸t , ®ßng ®ßng, phÊt ph¬ .
? Tõ l¸y lµ g× ?
GV treo b¶ng phô cã VD sau :
§øng bªn ni ®ång ngã bªn tª ®ång, thÊy mªnh
m«ng b¸t ng¸t
§øng bªn tª ®ång ngã bªn ni ®ång, còng b¸t
ng¸t mªnh m«ng
Th©n em nh chÏn lóa ®ßng ®ßng
PhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång buæi mai.
? T×m c¸c tõ l¸y cã trong bµi ca dao trªn ?
? Quan hÖ vÒ ©m thanh thÓ hiÖn gi÷a chóng
ntn ?
? Cã mÊy lo¹i tõ l¸y ? Lµ nh÷ng lo¹i nµo?
Chóng cã ®Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o vµ vÒ nghÜa ntn ?
2 – C¸c lo¹i tõ l¸y :
HS tr¶ lêi ®îc nh sau :
( GV cho HS kÎ b¶ng )
Lo¹i tõ l¸y
Tõ l¸y toµn bé
§Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o
- C¸c tiÕng lÆp nhau hoµn toµn.
- C¸c tiÕng cã sù biÕn ®æi (thanh ®iÖu hoÆc
phô ©m cuèi ) ®Ó t¹o nªn sù hµi hoµ ©m
thanh.
Tõ l¸y bé phËn
- C¸c tiÕng cã sù gièng nhau ë phô ©m ®Çu
hay vÇn.
3 – Ph©n biÖt tõ l¸y vµ tõ ghÐp :
- Gièng nhau : §Òu lµ tõ phøc ( do 2 tiÕng trë
lªn t¹o thµnh )
? Tõ l¸y vµ tõ ghÐp gièng vµ kh¸c nhau nh thÕ
nµo ?
.
§Æc ®iÓm vÒ nghÜa
- Cã s¾c th¸i biÓu c¶m.
- Cã s¾c th¸i t¨ng hay gi¶m nghÜa
so víi tiÕng gèc (nÕu cã) do sù
hoµ phèi ©m thanh gi÷a c¸c tiÕng
trong tõ.
- Cã nghÜa miªu t¶, cã s¾c th¸i
biÓu c¶m do sù hoµ phèi ©m thanh
gi÷a c¸c tiÕng.
4
.
- Kh¸c nhau : Tõ l¸y do quan hÖ vÒ ©m thanh t¹o
thµnh.
Tõ ghÐp do c¸c tiÕng cã quan hÖ vÒ nghÜa t¹o
thµnh.
? LÊy VD minh ho¹ ®Ó lµm râ ?
Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp :
LËp danh môc c¸c lo¹i tõ l¸y vµ ph©n lo¹i tõ l¸y trong v¨n b¶n “ Th¸nh Giãng “ vµ “ Th¹ch Sanh
“ Theo mÉu sau :
Tõ l¸y toµn bé :
+ c¸c tiÕng lÆp nhau hoµn toµn :
+ C¸c tiÕng cã biÕn ®æi thanh ®iÖu hoÆc phô ©m cuèi :
Tõ l¸y bé phËn :
+ c¸c tiÕng lÆp l¹i phô ©m ®Çu :
+ C¸c tiÕng lÆp l¹i phÇn vÇn :
Ho¹t ®éng 4 : Híng dÉn häc ë nhµ :
- N¾m néi dung bµi häc.
- ChuÈn bÞ lµm bµi kiÓm tra 1 tiÕt.
.
.
Ngµy so¹n : 12-7-2010
TiÕt 6 :
KiÓm tra chñ ®Ò 1 .
A – Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp HS :
- HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc toµn chuyªn ®Ò ®Ó lµm bµi viÕt.
- RÌn kÜ n¨ng lµm viÖc ®äc lËp, cã hÖ thèng.
B- ChuÈn bÞ :
§äc tµi liÖu, nghiªn cøu néi dung, ra ®Ò.
C – TiÕn tr×nh giê d¹y :
Ho¹t ®éng 1 : GVæn ®Þnh tæ chøc líp.
- Ghi ®Ò lªn b¶ng.
Ho¹t ®éng 2 : Cho HS lµm bµi :
§Ò Bµi :
1- S¾p xÕp c¸c tõ ghÐp sau ®©y vµo b¶ng ph©n lo¹i: häc hµnh, nhµ cöa, xoµi tîng, nh·n lång, chim
s©u, lµm ¨n, ®Êt c¸t, xe ®¹p, v«i ve, nhµ kh¸ch, nhµ nghØ.
Tõ ghÐp chÝnh phô
Tõ ghÐp ®¼ng lËp
2- Nèi cét A víi cét B ®Ó t¹o thµnh c¸c tõ ghÐp chÝnh phô hîp nghÜa :
A
B
Bót
T«i
Xanh
M¾t
Ma
Bi
V«i
GÆt
thÝch
ng¾t
mïa
ng©u
.
5
.
3- §iÒn thªm c¸c tiÕng ®Ó t¹o thµnh tõ l¸y :
….rµo ; …..bÈm ; ….. tïm ; …..nhÎ ; ……lïng ; …..chÝt.
Trong……; ngoan ……; lång …….; mÞn ……; bùc …..; ®Ñp …..
4- §Æt c©u víi mçi tõ sau :
a) l¹nh lïng :
b) l¹nh lÏo :
c) nhanh nh¶u :
d) nhanh nhÑn :
5- Chän c¸c tõ thÝch hîp sau ®©y ®Ó ®iÒn vµo chç trèng : ©m x©m, sÇm sËp, ngai ng¸i, å å, ®ép ®ép,
man m¸c :
Ma xuèng……,giät ng· ,giät bay, bôi níc tr¾ng xo¸. Trong nhµ …. h¼n ®i. Mïi níc míi
Êm , ngßn ngät, …… . Mïi ….. . , xa l¹ cña nh÷ng trËn ma ®Çu mïa ®em vÒ. Ma rÌo rÌo trªn
s©n , gâ …….trªn phªn nøa , m¸i gi¹i , ®Ëp ….., liªn miªn vµo tµu l¸ chuèi . TiÕng giät gianh
®æ ….., xãi lªn nh÷ng r·nh níc s©u.
§¸p ¸n :
C©u 1 : 2 ®iÓm
Tõ ghÐp chÝnh phô
Xoµi tîng, nh·n lång, chim s©u, xe ®¹p, nhµ kh¸ch, nhµ nghØ
Tõ ghÐp ®¼ng lËp
Häc hµnh, nhµ cöa, lµm ¨n, ®Êt c¸t, v«i ve,
C©u 2 : 2 ®iÓm
Nèi :
Bót + bi
Xanh + ng¾t
Ma + ng©u
V«i + t«i
ThÝch + m¾t
Mïa + gÆt
C©u 3 : 2 ®iÓm
Hs thªm ®Ó t¹o thµnh tõ l¸y:
- rµo rµo, lÈm bÈm, um tïm, nhá nhÎ, l¹nh lïng , chi chÝt.
- Trong trÎo, ngoan ngo·n, lång lén , mÞn mµng, bùc béi , ®Ñp ®Ï.
C©u 4 : 2 ®iÓm
HS ®Æt c©u ®îc víi nh÷ng tõ l¸y
C©u 5 : 2 ®iÓm
LÇn lît ®iÒn: sÇm sËp , ©m x©m , man m¸c , ngai ng¸i , ®ép ®ép , lïng tïng, å å .
.
.
.
6
.
Ngµy so¹n : 17-7-2010.
Chuyªn ®Ò 2 :
hÖ thèng tõ tiÕng viÖt.
TiÕt 1+2 :
Tõ ®ång nghÜa.
A/ Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp häc sinh :
- N¾m ®îc kh¸i niÖm tõ ®ång nghÜa , c¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa.
- N¾m ®îc c¸ch sö dông tõ ®ång nghÜa cho hîp lý.
- VËn dông vµo sö dông trong cuéc sèng , trong hµnh v¨n.
B/ ChuÈn bÞ :
- Tµi liÖu cã liªn quan.
- B¶ng phô.
C/ TiÕn tr×nh giê d¹y:
Ho¹t ®éng 1 : Khëi ®éng :
- KiÓm tra bµi cò :
GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ ë nhµ cña HS.
- Giíi thiÖu bµi míi:
Ho¹t ®éng 2: H×nh thµnh kh¸i niÖm:
GV treo b¶ng phô cã VD :
§em qua , gµ g¸y, canh ba
Vî t«i, con g¸i, ®µn bµ, n÷ nhi.
? NhËn xÐt vÒ ý nghÜa cña nhãm tõ trªn ?
? Em hiÓu thÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa ?
1- Tõ ®ång nghÜa lµ g× ?
- Cã nghÜa gÇn gièng nhau.
-> Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng nhau hoÆc gÇn
gièng nhau.
BT : T×m c¸c tõ ®ång nghÜa víi nhãm tõ sau:
Phô mÉu
Thuû chung
N«ng nghiÖp
S¬n thuû
Giang s¬n
Mai mét
BÇn tiÖn
Phó quý
Kh«ng phËn
GV cho VD : So s¸nh hai nhãm tõ ®ång nghÜa
sau ®©y :
a) - Rñ nhau xuèng bÓ mß cua
§em vÒ nÊu qu¶ m¬ chua trªn rõng
- Chim xanh ¨n tr¸i xoµi xanh
¡n no t¾m m¸t ®Ëu cµnh c©y ®a
b) – Tríc søc tÊn c«ng nh vò b·o vµ tinh thÇn
chiÕn ®Êu tuyÖt vêi cña nghÜa qu©n T©y S¬n,
hµng v¹n qu©n Thanh ®· bá m¹ng.
- C«ng chóa Ha-ba-na ®· hi sinh anh dòng ,
thanh kiÕm vÉn cÇm tay.
? Cã mÊy lo¹i tõ ®ång nghÜa ?
2- C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa :
- Qu¶ , tr¸i : gièng nhau, kh«ng ph©n biÖt s¾c
th¸i ý nghÜa.
- Bá m¹ng : chÕt ( s¾c th¸i coi thêng )
Hi sinh : chÕt ( S½c th¸i trang träng )
- Cã hai lo¹i tõ ®ång nghÜa : ®ång nghÜa hoµn
toµn ( kh«ng ph©n biÖt s¾c th¸i ý nghÜa ) vµ
®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn (cã s¾c th¸i ý
nghÜa kh¸c nhau ).
3- C¸ch sö dông tõ ®ång nghi·
? LÊy VD vÒ tõ ®ång nghÜa hoµn toµn vµ tõ ®ång
.
7
.
nghÜa kh«ng hoµn toµn ?
BT : T×m c¸c tõ ®ång nghÜa víi c¸c tõ ®Þa
ph¬ng sau :
Võng
L¹c
Lîn
MÑ
§©u
-> Kh«ng ph¶i bao giê c¸c tõ ®ång nghÜa còng
cã thÓ thay thÕ ®îc cho nhau.
-> Khi nãi còng nh khi viÕt, cÇn c©n nh¾c ®Ó
chän trong sè c¸c tõ ®ång nghÜa nh÷ng tõ thÓ
hiÖn ®óng thùc tÕ kh¸ch quan vµ s¾c th¸i biÓu
c¶m.
? Thö thay thÕ c¸c tõ ®ång nghÜa qu¶- tr¸i ; bá
m¹ng- hi sinh trong c¸c VD ë môc 2 vµ rót ra
nhËn xÐt ?
? Cã ph¶i c¸c tõ ®ång nghÜa bao giê còng thay
thÕ ®îc cho nhau kh«ng ?
? VËy khi nãi vµ viÕt ta cÇn sö dông tõ ®ång
nghÜa ntn ?
Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp :
T×m c¸c tõ ®ång nghÜa thay thÕ c¸c tõ in ®Ëm trong c¸c c©u sau :
a) Trªn nh÷ng chiÕc m¸y bay chªnh chÕch däc ®êng b¨ng , c¸c phi c«ng ®· ngåi yªn trong
khoang l¸i , s½n sµng ®îi lÖnh.
b) Ngêi giµ, trÎ con, ®«ng nhÊt lµ g¸i trai trong b¶n xóm l¹i mçi ®ªm ®Ëp lóa ë tõng chßi
canh cña tõng nhµ.
c) Lµng míi ®Þnh c lªn trong n¾ng sím. Nh÷ng sinh ho¹t ®Çu tiªn cña mét ngµy b¾t ®Çu.
Thanh niªn ra rõng gì bÉy gµ, bÉy chim. Phô n÷ qu©y quÇn giÆt giò bªn nh÷ng giÕng níc
míi ®µo. Em nhá ®ïa vui tríc nhµ sµn.
Ho¹t ®éng 4 : Híng dÉn häc ë nhµ.
- N¾m néi dung bµi häc.
- §Æt c©u víi mçi tõ trong nhãm sau :
a) xÊu, xÊu xa, xÊu hæ, xÊu xÝ.
b) Thµnh ®¹t, thµnh c«ng, thµnh qu¶, thµnh tÝch.
c) Träng ®¹i, lín lao, to lín, vÜ ®¹i
d) Bao la, mªnh m«ng, b¸t ng¸t
- ChuÈn bÞ bµi míi.
Ngµy so¹n : 24-7-2010
TiÕt 3+4 :
Tõ tr¸i nghÜa.
A/ Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp häc sinh :
- HiÓu thÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa.
- C¸c trêng hîp tr¸i nghÜa.
- T¸c dông cña viÖc dïng tõ tr¸i nghÜa.
- VËn dông vµo sö dông trong v¨n c¶nh cô thÓ, trong giao tiÕp h»ng ngµy ®Ó g©y Ên tîng
m¹nh, biÓu c¶m…
B/ ChuÈn bÞ :
- B¶ng phô.
- Tµi liÖu cã liªn quan.
.
8
.
C/ TiÕn tr×nh giê d¹y :
Ho¹t ®éng 1 : Khëi ®éng :
- KiÓm tra bµi cò :
? ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa ? LÊy VD minh ho¹?
? Cã mÊy lo¹i tõ ®ång nghÜa ? Mçi lo¹i lÊy 1 VD minh ho¹ ?
? Sö dông tõ ®ång nghÜa nh thÕ nµo cho phï hîp?
- Giíi thiÖu bµi míi.
Ho¹t ®éng 2 : H×nh thµnh kh¸i niÖm :
GV treo b¶ng phô cã ghi VD :
Tõ h«m vµo mïa míi, ®Êt trêi u ¸m ma phïn.
C¶nh buån mµ lßng vui.
( T« Hoµi )
? trong VD trªn , tõ nµo vµ tõ nµo cã nghÜa tr¸i
ngîc nhau ?
? Em hiÓu thÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa ?
? T×m tõ tr¸i nghÜa víi c¸c tõ sau :
Tuæi giµ
Tre giµ
C©n giµ
vÞt giµ
? Tõ ®ã em rót ra kÕt luËn g× ?
1- ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa ?
- buån & vui
- Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau
- trÎ
- non
- non ( ®uèi )
- t¬
-Mét tõ cã thÓ thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i
nghÜa kh¸c nhau.
- sau
- thøc dËy
- vui chung
? LÊy VD vÒ tõ thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i nghÜa
kh¸c nhau ?
Bµi tËp 1 : §iÒn tõ tr¸i nghÜa thÝch hîp vµo chç
trèng trong ®o¹n th¬ sau :
Nhµ ai võa chÝn qu¶ ®Çu
§· nghe xãm trícvên ….th¬m lõng
L¸ chiÒu côp ngñ ung dung
§Ó c©y…… tng bõng sím mai
Ngät th¬m sau líp vá gai
Qu¶ ngon lín m·i cho ai ®Ñp lßng
2- Sö dông tõ tr¸i nghÜa:
Mêi c«, mêi b¸c ¨n cïng
Sçu riªng mµ ho¸ ……tr¨m nhµ
( Ph¹m Hæ )
- T¹o tÝnh t¬ng ph¶n, g©y Ên tîng m¹nh,
Bµi tËp 2 : T×m tõ tr¸i nghÜa víi nh÷ng tõ in ®Ëm lµm cho lêi nãi thªm sinh ®éng .
trong ®o¹n trÝch sau :
Th«ng thêng, ngêi ®i xa trë l¹i quª nhµ hay
kÓ víi bµ con l¸ng giÒng chuyÖn l¹ ph¬ng xa.
Riªng t«i vÒ lµng, vÒ xø, lóc nµo còng thÝch nãi
®Õn c¸i ®Ñp, c¸i lín quª m×nh.
( Mai V¨n T¹o )
? T×m 1 sè thµnh ng÷, tôc ng÷ cã sö dông tõ tr¸i
nghÜa ? Nªu t¸c dông cña viÖc sö dông tõ tr¸i
nghÜa Êy ?
? Trong BT 1 em võa lµm , sö dông tõ tr¸i nghÜa
cã t¸c dông g× ?
.
9
.
Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp :
Bµi tËp 1 : ChØ ra c¬ së chung, tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh hiÖn tîng tr¸i nghÜa ë c¸c cÆp tõ sau ®©y :
- Sao ®ang vui vÎ ra buån b·
Võa míi quen nhau ®· l¹ lïng
( TrÇn TÕ X¬ng )
- ChÕt vinh cßn h¬n sèng nhôc
( Thµnh ng÷ )
- Hoa hÐo vµ hoa t¬i
M¾t quen vµ m¾t l¹
Thµnh phè lµ mét con tµu ®ãng dë
§ªm ®ªm håi hép ®îi ra kh¬i
( Lu Quang Vò )
Híng dÉn HS lµm theo b¶ng mÉu sau :
CÆp tõ tr¸i nghÜa
Vui vÎ- buån b·
C¬ së, tiªu chÝ x¸c ®Þnh
Tr¹ng th¸i, t©m tr¹ng cña con ngêi
Bµi tËp 2 : T×m c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa trong c¸c c©u sau :
a)
Níc non lËn ®Ën mét m×nh
Th©n cß lªn th¸c , xuèng ghÒnh bÊy nay
Ai lµm cho bÓ kia ®Çy
Cho ao kia c¹n, cho gÇy cß con ?
( Ca dao )
b)
Th©n em nh h¹t ma sa
H¹t vµo ®µi c¸c, h¹t ra ruéng cµy
( Ca dao )
c)
Th©n em nh tr¸i bÇn tr«i
Giã dËp, sãng dåi, biÕt tÊp vµo ®©u ?
( Ca dao )
Ho¹t ®éng 4 :Híng dÉn häc ë nhµ :
- N¾m néi dung bµi
- Lµm bµi tËp.
- ChuÈn bÞ bµi míi.
.
.
Ngµy so¹n : 01-8-2010
TiÕt 5 :
Tõ ®ång ©m.
A/ Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp HS :
- HiÓu ®îc thÕ nµo lµ tõ ®ång ©m.
- NghÜa cña c¸c tõ ®ång ©m.
- Ph©n biÖt tõ ®ång ©m, tõ nhiÒu nghi· , tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa .
- VËn dông vµo sö dông trong nh÷ng trêng hîp kh¸c nhau.
B/ ChuÈn bÞ :
- b¶ng phô .
- Tµi liÖu cã liªn quan
C/ TiÕn tr×nh giê d¹y :
.
10
.
Ho¹t ®éng 1 : Khëi ®éng:
- KiÓm tra bµi cò :
? ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa ? LÊy VD minh ho¹ ?
? Sö dông tõ tr¸i nghÜa nh thÕ nµo ?
- Giíi thiÖu bµi míi .
Ho¹t ®éng 2 : H×nh thµnh kh¸i niÖm :
GV treo b¶ng phô cã ghi VD :
1- ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ?
Bµ giµ ®i chî CÇu §«ng
Bãi xem mét quÎ lÊy chång lîi ch¨ng ?
- Lîi
- Lîi léc.
ThÇy bãi gieo quÎ nãi r»ng
- Lîi r¨ng.
Lîi th× cã lîi nhng r¨ng kh«ng cßn.
( ca dao )
- Tõ ®ång ©m lµ nh÷ng tõ cã ©m thanh
? T×m c¸c tõ cã ©m ®äc gièng nhau trong VD
gièng nhau.
trªn ?
- Trong tiÕng ViÖt, phÇn lín c¸c tõ ®ång
? ý bµ giµ muèn hái ®iÒu g× ?
©m ®îc viÕt gièng nhau (®ång tù)
? Cßn thÇy bãi l¹i muèn nãi ®iÒu g× ?
- NghÜa cña c¸c tõ ®ång ©m kh¸c h¼n nhau.
Hai tõ lîi trong bµi ca dao lµ tõ ®ång ©m. VËy
- Kh«ng, nghÜa cña c¸c tõ ®ång ©m kh«ng
em hiÓu tõ ®ång ©m lµ g× ?
cã quan hÖ g× víi nhau.
? NhËn xÐt c¸ch viÕt c¸c tõ ®ång ©m ®ã ?
- VD : Con ruåi ®Ëu m©m x«i ®Ëu.
? c¸c tõ ®ång ©m ®ã nghÜa cã gièng nhau
Con kiÕn bß ®Üa thÞt bß.
kh«ng ?
? Tõ ®ång ©m cã ph¶i lµ tõ nhiÒu nghÜa kh«ng ? Con ngùa ®¸ con ngùa ®¸.
2- Ph©n biÖt tõ ®ång ©m, tõ nhiÒu
? Lêy VD vÒ tõ ®ång ©m ?
nghÜa .
? tõ ®ång ©m , tõ nhiÒu nghÜa cã ®iÓm g× gièng
- Gièng nhau vÒ ©m thanh.
nhau ?Kh¸c nhau ?
- Kh¸c nhau : mét tõ cã nhiÒu nghÜa liªn hÖ
víi nhau -> tõ nhiÒu nghÜa.
NhiÒu tõ kh¸c nghÜa kh«ng cã liªn hÖ víi
nhau -> tõ ®ång ©m.
Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp :
T×m nh÷ng tõ ®ång ©m víi c¸c tõ in ®Ëm trong bµi th¬ sau :
Khãc Tæng Cãc.
Chµng Cãc ¬i ! Chµng Cãc ¬i !
ThiÕp bÐn duyªn chµng cã thÕ th«i
Nßng näc ®øt ®u«i tõ ®©y nhÐ
Ngh×n vµng kh«n chuéc dÊu b«i v«i
( Hå Xu©n H¬ng )
Ho¹t ®éng 4 : híng dÉn häc ë nhµ :
- T×m c¸c tõ ®ång ©m víi mçi tõ : mùc, phong , gian.
- N¾m bµi cò.
- ChuÈn bÞ kiÓm tra chuyªn ®Ò 2.
.
.
.
11
.
Ngµy so¹n : 02-8-2010
TiÕt 6 :
KiÓm tra chuyªn ®Ò 2 .
A/ Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp HS :
- HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc toµn chuyªn ®Ò ®Ó lµm bµi viÕt.
- RÌn kÜ n¨ng lµm viÖc ®äc lËp, cã hÖ thèng.
B- ChuÈn bÞ :
§äc tµi liÖu, nghiªn cøu néi dung, ra ®Ò.
C – TiÕn tr×nh giê d¹y :
Ho¹t ®éng 1 : GV æn ®Þnh tæ chøc líp.
- Ghi ®Ò lªn b¶ng.
Ho¹t ®éng 2 : Cho HS lµm bµi :
§Ò Bµi :
C©u 1 : Nèi tõ ë cét A víi nÐt nghÜa phï hîp ë cét B :
A
B
a) l¹nh
1) rÐt buèt
b) lµnh l¹nh
2) rÊt l¹nh
c) rÐt
3) h¬i l¹nh
d) gi¸
4) tr¸i nghÜa víi nãng
C©u 2 :§iÒn tõ thÝch hîp vµo chç trèng:
Nhanh nh¶u, nhanh nhÑn, nhanh chãng
a) C«ng viÖc ®· hoµn thµnh …….
b) Con bÐ nãi n¨ng…………..
c) §«i ch©n Nam ®i bãng rÊt……..
C©u 3 : G¹ch ch©n nh÷ng côm tõ tr¸i nghÜa trong c¸c c©u sau :
a) Non cao non thÊp m©y thuéc
C©y cøng c©y mÒm giã hay
( NguyÔn Tr·i )
b) Trong lao tï cò ®ãn tï míi
Trªn trêi m©y t¹nh ®uæi m©y ma.
( Hå ChÝ Minh)
c) N¬i im lÆng s¾p bïng lªn b·o löa
Chç ån µo ®ang ho¸ than r¬i.
( Ph¹m TiÕn DuËt )
C©u 4: T×m nh÷ng tõ cã chøa c¸c tõ sau :
a) Lîi : …………………………………………………………………………
b) B×nh:………………………………………………………………………..
c) Ba :………………………………………………………………………….
d) Lµ :…………………………………………………………………………
C©u 5 : Tõ ®ång trong nh÷ng trêng hîp sau muèn nãi ®iÒu g× ?
a) trèng ®ång : ………………………………………………………………
b) lµm viÖc ngoµi ®ång :…………………………………………………….
c) ®ång lßng :……………………………………………………………….
d) ®ång tiÒn :………………………………………………………………..
§¸p ¸n :
C©u 1 : 2 ®iÓm : Nèi ®óng : a + 4
b +3
c+2
d+1
C©u 2 :1 ®iÓm. ®iÒn ®óng : nhanh chãng, nhanh nh¶u, nhanh nhÑn
.
12
.
C©u 3 :2 ®iÓm. G¹ch ch©n ®óng :
cao- thÊp ; cøng –mÒm
Cò- míi; t¹nh -ma.
Im lÆng – ån µo ; s¾p bïng- ®ang ho¸ ; b·o löa-than r¬i
C©u 4 : 2 ®iÓm
C©u 5 : 3 ®iÓm :
- kim lo¹i
- n¬i chèn
- cïng chung søc
- ®¬n vÞ tiÒn tÖ
Ngµy so¹n : 07-10-2007
Chuyªn ®Ò 3 : HiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ.
TiÕt 1+2 :
NghÜa cña tõ
A. Môc tiªu cÇn ®¹t
1. Häc sinh n¾m v÷ng :
- ThÕ nµo lµ nghÜa cña tõ?
- Mét sè c¸ch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ.
2. LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i thÝch nghÜa cña tõ ®Ò dïng tõ mét c¸ch cã ý thøc trong nãi vµ viÕt.
B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: B¶ng phô
C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc.
GV treo b¶ng phô cã ghi VD ë Sgk
I. NghÜa cña tõ lµ g× ?
HS ®äc vµ tr¶ lêi c©u hái:
1. VÝ dô 1
? NÕu lÊy dÊu (:) lµm chuÈn th× c¸c vÝ dô
trªn gåm mÊy phÇn ? Lµ nh÷ng phÇn nµo?
- Gåm 2 phÇn :
Mét häc sinh ®äc to phÇn gi¶i thÝch nghÜa
+ PhÇn bªn tr¸i lµ c¸c tõ in ®Ëm cÇn gi¶i nghÜa.
+ PhÇn bªn ph¶i lµ néi dung gi¶i thÝch nghÜa cña
tõ : TËp qu¸n.
tõ.
?Trong hai c©u sau tõ tËp qu¸n vµ thãi quen
C©u a cã thÓ dïng c¶ 2 tõ
cã thÓ thay thÕ cho nhau ® îc hay kh«ng ?
C©u b chØ dïng ® îc tõ thãi quen.
T¹i sao ?
- Cã thÓ nãi : B¹n Nam cã thãi quen ¨n quµ.
a. Ngêi ViÖt cã tËp qu¸n ¨n trÇu.
- Kh«ng thÓ nãi : B¹n Nam cã tËp qu¸n ¨n quµ.
b. B¹n Nam cã thãi quen ¨n quµ vÆt.
? VËy tõ tËp qu¸n ®· ® îc gi¶i thÝch ý
VËy lÝ do lµ :
- Tõ tËp qu¸n cã ý nghÜa réng, th êng g¾n víi
nghÜa nh thÕ nµo?
chñ ®Ò lµ sè ®«ng.
? Mçi chó thÝch cho 3 tõ: tËp qu¸n, lÉm liÖt,
- Tõ thãi quen cã ý nghÜa hÑp, th êng g¾n víi
chñ ®Ò lµ mét c¸ nh©n. Tõ tËp qu¸n ® îc gi¶i
nao nóng gåm mÊy bé phËn ?
thÝch b»ng c¸ch diÔn t¶ kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ.
? Bé phËn nµo trong chó thÝch nªu lªn nghÜa
2. KÕt luËn.
cña tõ.
* VÝ dô :
? NghÜa cña tõ øng víi phÇn nµo trong m«
h×nh díi ®©y.
- 2 bé phËn : tõ vµ nghÜa cña tõ.
H×nh thøc
- Bé phËn nªu lªn nghÜa cña tõ lµ bé phËn ®»ng
Néi dung
sau dÊu ‘:’ §ã chÝnh lµ nghÜa cña tõ ; Néi dung
? Tõ m« h×nh trªn em h·y cho biÕt em hiÓu
lµ c¸i chøa ®ùng trong h×nh thøc cña tõ, lµ c¸i cã
thÕ nµo lµ nghÜa cña tõ ?
tõ l©u ®êi ta ph¶i t×m hiÓu ®Ó dïng cho ®óng.
b. Bµi häc 1:
? Em h·y t×m hiÓu tõ : C©y, b©ng khu©ng,
NghÜa cña tõ lµ néi dung (sù vËt, tÝnh chÊt, ho¹t
thuyÒn, ®¸nh theo m« h×nh trªn.
®éng, quan hÖ...) mµ tõ biÓu thÞ.
Gi¸o viªn giao theo 4 nhãm.
.
13
.
VD: C©y:
- H×nh thøc : Lµ tõ ®¬n, chØ cã mét tiÕng
- Néi dung : chØ mét loµi thùc vËt
VD: B©ng khu©ng
- H×nh thøc : lµ tõ l¸y, gåm 2 tiÕng
? Trong 3 c©u sau, 3 tõ lÉm liÖt, hïng dòng,
- Néi dung : chØ 1 tr¹ng th¸i t×nh c¶m kh«ng râ
oai nghiªm cã thÓ thay thÕ cho nhau ® îc
rÖt cña con ng êi.
kh«ng ? T¹i sao ?
* VD:ThuyÒn
? 3 tõ cã thÓ thay thÕ cho nhau ® îc, gäi lµ - H×nh thøc : lµ tõ ®¬n, gåm 1 tiÕng
3 tõ g× ?
- Néi dung : chØ ph ¬ng tiÖn giao th«ng ® êng
? VËy tõ lÉm liÖt ®· ® îc gi¶i thÝch ý nghÜa thuû
nh thÕ nµo ?
*VD: §¸nh
- H×nh thøc: tõ ®¬n, gåm 1 tiÕng
? C¸ch gi¶i nghÜa tõ nao nóng ?
- Néi dung: Ho¹t ®éng cña chñ thÓ t¸c ®éng lªn
mét ®èi tîng nµo ®ã.
Gi¸o viªn : Nh vËy ta ®· cã 2 c¸ch gi¶i
Gi¶i thÝch b»ng c¸ch ®Æc t¶ kh¸i niÖm mµ tõ
nghÜa tõ :Gi¶i thÝch = kh¸i niÖmvµ gi¶i thÝch biÓu thÞ.
= c¸ch dïng tõ ®ång nghÜa. VËy cßn c¸ch
VÝ dô :
nµo ?
a. T thÕ lÉm liÖt cña ng êi anh hïng
? C¸c em h·y t×m nh÷ng tõ tr¸i nghÜa víi tõ : b. T thÕ hïng dòng cña ngêi anh hïng.
c. T thÕ oai nghiªm cña ngêi anh hïng.
Cao th îng, s¸ng sña, nh½n nhôi.
cã thÓ thay thÕ cho nhau ®îc v× chóng kh«ng
lµm cho néi dung th«ng b¸o vµ s¾c th¸i ý nghÜa
? C¸c tõ trªn ®· ®îc gi¶i thÝch ý nghÜa nh
cña c©u thay ®æi.
thÕ nµo ?
3 tõ ®ång nghÜa.
? Cã mÊy c¸ch gi¶i nghÜa cña tõ ? Lµ nh÷ng
Gi¶i thÝch b»ng c¸ch dïng tõ ®ång nghÜa.
c¸ch nµo ?
Gièng tõ lÉm liÖt.
Häc sinh ®äc ghi nhí II.
- §¹i diÖn 4 tæ lªn b¶ng t×m
Lu ý : §Ó hiÓu s©u s¾c ý nghÜa cña tõ, cã
thÓ ® a ra cïng lóc c¸c tõ ®ång nghÜa vµ tr¸i - Cao th îng : nhá nhen, ti tiÖn, hÌn h¹, lÌm
nhÌm,...
nghÜa.
- S¸ng sña : tèi t¨m, h¾c ¸m, ©m u, u ¸m...
- Nh½n nhôi : sï s×, nham nhë, mÊp m«, ...
Gi¶i thÝch b»ng tõ tr¸i nghÜa.
II. C¸c c¸ch gi¶i nghÜa tõ:
- Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ
- § a ra nh÷ng tõ ®ång nghÜa hoÆc tr¸i nghÜa víi
tõ cÇn gi¶i thÝch
VÝ dô :
Tõ : Trung thùc :
- §ång nghÜa : ThËt thµ, th¼ng th¾n,...
- Tr¸i nghÜa : Dèi tr¸, l ¬n lÑo, ...
? C¸c tõ trªn ®· ® îc gi¶i thÝch ý nghÜa nh
thÕ nµo ?
Häc sinh chó gi¶i tõ lÉm liÖt
Ho¹t ®éng 4 : Híng dÉn häc ë nhµ :
- N¾m néi dung bµi häc.
- ChuÈn bÞ bµi míi
.
TiÕt 3 :
A. Môc tiªu cÇn ®¹t
.
.
Ngµy so¹n : 09-10-2007
luyÖn tËp
14
.
1. Häc sinh n¾m v÷ng :
- ThÕ nµo lµ nghÜa cña tõ ?
- Mét sè c¸ch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ.
2. LuyÖn kÜ n¨ng gi¶i thÝch nghÜa cña tõ ®Ò dïng tõ mét c¸ch cã ý thøc trong nãi vµ viÕt.
B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: B¶ng phô
C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc.
Häc sinh lµm bµi tËp theo nhãm
Bµi tËp 1
a. Chó thÝch 1 : Gi¶i thÝch b»ng dÞch tõ H¸n ViÖt sang tõ thuÇn viÖt.
b. Chó thÝch 2 : Gi¶i thÝch b»ng c¸ch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ.
c. Chó thÝch 3 : C¸ch gi¶i thÝch b»ng viÖc m« t¶ ®Æc ®iÓm cña sù viÖc.
d. Chó thÝch 4 : C¸ch gi¶i thÝch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ.
e. Chó thÝch 5 : Gi¶i thÝch b»ng tõ ®ång nghÜa.
g. Chó thÝch 6 : Gi¶i thÝch b»ng c¸ch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ.
h. Chó thÝch 7 : Gi¶i thÝch b»ng c¸ch dïng tõ ®ång nghÜa.
i. Chó thÝch 8 : Gi¶i thÝch b»ng kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ.
g. Chó thÝch 9 : Gi¶i thÝch b»ng tõ ®ång nghÜa.
Bµi tËp 2 :
a. Häc tËp
b. Häc lám
c. Häc hái
d. Häc hµnh.
Bµi tËp 3 : §iÒn tõ
a. Trung b×nh
b. Trung gian.
c. Trung niªn.
Bµi tËp 4 : Gi¶i thÝch tõ
* GiÕng : Hè ®µo s©u vµo lßng ®Êt ®Ó lÊy n íc ¨n uèng.
Gi¶i thÝch b»ng kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ
* Rung rinh : ChuyÓn ®éng nhÑ nhµng, liªn tôc.
Gi¶i thÝch b»ng kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ
* HÌn nh¸t : Tr¸i víi dòng c¶m Dïng tõ tr¸i nghÜa ®Ó gi¶i thÝch.
Ho¹t ®éng IV H íng dÉn häc ë nhµ
Bµi tËp 5 : Gi¶i nghÜa tõ mÊt ;
? H·y gi¶i nghÜa tõ ‘mÊt’ theo nghÜa ®en ?
MÊt : tr¸i nghÜa víi cßn.
? Häc sinh th¶o luËn cuéc héi tho¹i, ®Ó ®i ®Õn kÕt luËn. Nh©n vËt Nô ®· gi¶i thÝch côm tõ kh«ng
mÊt lµ biÕt nã ë ®©u §iÒu thó vÞ lµ c¸ch gi¶i thÝch nµy ®· ® îc c« chiªu hån nhiªn chÊp nhËn.
Nh vËy, mÊt cã nghÜa lµ kh«ng mÊt nghÜa lµ vÉn cßn.
KÕt luËn :
- So víi c¸ch gi¶i nghÜa ë b íc 1 lµ sai
- So víi c¸ch gi¶i nghÜa ë trong v¨n c¶nh, trong truyÖn th× ®óng vµ rÊt th«ng minh
.
.
.
15
.
Ngµy so¹n : 10-10-2007
TiÕt 4+ 5 :Tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ
A/ Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp häc sinh :
- HiÓu ®îc thÕ nµo lµ tõ nhiÒu nghÜa.
- VËn dông sö dông trong nãi vµ viÕt.
B/ ChuÈn bÞ :
- B¶ng phô .
- Tµi liÖu cã liªn quan.
C/ TiÕn tr×nh giê d¹y :
Ho¹t ®éng 1 : Khëi ®éng :
- KiÓm tra bµi cò :
GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh.
-Giíi thiÖu bµi míi
Ho¹t ®éng 2 : h×nh thµnh kh¸i niÖm :
1- ThÕ nµo lµ tõ nhiÒu nghÜa ?
? Trong thùc tÕ , nh÷ng tõ nµo chØ cã duy nhÊt
- Nh÷ng kh¸i niÖm . VD : To¸n häc, « xy
mét nghÜa?
- GËy, compa, kiÒng, bµn.
HS ®äc l¹i bµi th¬ Nh÷ng c¸i ch©n- SGK Ng÷
- §Òu lµ n¬i tiÕp xóc víi ®Êt cña sù vËt.
v¨n 6- T1
- Kh«ng, nã cã nhiÒu nghÜa.
? Trong bµi cã nh÷ng sù vËt nµo cã ch©n?
-> Tõ cã thÓ cã 1 hoÆc nhiÒu nghÜa.
? T¸c gi¶ nãi vÒ ch©n cña nh÷ng vËt Êy nh thÕ
- Tõ nhiÒu nghÜa lµ hiÖn tîng thªm nghÜa míi
nµo?
cho tõ cã s½n mµ kh«ng cÇn ph¶i t¹o ra tõ míi ,
? Nh÷ng c¸i ch©n Êy cã ®iÓm g× chung?
nh»m ®¸p øng nhu cÇu biÓu thÞ nh÷ng kh¸i niÖm
? Cã ph¶i tõ ch©n chØ cã duy nhÊt 1 nghÜa
míi, gäi tªn nh÷ng sù vËt míi mµ con ngêi nhËn
kh«ng ?
thøc ®îc vµo tiÕng nãi
? VËy nãi chung tõ cã thÓ cã mÊy nghÜa?
? Em hiÓu thÕ nµo lµ tõ nhiÒu nghÜa?
2- HiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ :
? Tõ nhiÒu nghÜa ®îc t¹o ra nh»m môc ®Ých g× ? - Cha
? Gi¶i nghÜa cña nh÷ng tõ ch©n cã trong bµi ?
- Ch©n ngêi
? Theo em, trong nh÷ng tõ trªn, cã tõ gi÷ vai trß - Lµ hiÖn tîng thªm nghÜa míi cho tõ , thay ®æi
nghÜa gèc cha ?
nghÜa cho tõ, mµ kh«ng cÇn ph¶i t¹o thªm tõ míi
? VËy tõ nµo lµ nghÜa gèc ?
®îc gäi lµ hiÑn tîng chuyÓn nghÜa cu¶ tõ.
? Nh÷ng tõ ch©n trong bµi lµ hiÖn tîng chuyÓn
- NghÜa ban ®Çu cña tõ lµm c¬ së h×nh thµnh c¸c
nghÜa cña tõ. Em hiÓu thÕ nµo lµ hiÖn tîng
nghÜa kh¸c gäi lµ nghÜa gèc. C¸c nghÜa h×nh
chuyÓn nghÜa cña tõ ?
thµnh trªn c¬ së nghÜa gèc gäi lµ nghÜa chuyÓn.
? LÊy VD ?
? ThÕ nµo lµ nghÜa gèc, nghÜa chuyÓn ?
Ho¹t ®éng 3 : luyÖn tËp :
Bµi tËp 1 : X¸c ®Þnh nghÜa gèc cña c¸c tõ : mÆt , mòi, ®Çu.
Bµi tËp 2 : Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ ®¸nh trong c¸c VD sau :
a) Håi Êy, ë Thanh Ho¸ cã mét ngêi ®¸nh c¸ tªn lµ Lª ThËn
( sù tÝch Hå G¬m )
b) Ngêi ¢u L¹c ®¸nh tan qu©n TÇn x©m lîc
( LÞch sö 6 )
c) Cha ®¸nh tr©u cµy, con ®Ëp ®Êt.
( Em bÐ th«ng minh )
Ho¹t ®éng 4 : Híng dÉn häc ë nhµ :
- N¾m néi dung bµi häc.
- ChuÈn bÞ kiÓm tra chuyªn ®Ò 3.
.
16
.
.
.
Ngµy so¹n : 21-10-2007
TiÕt 6 :
KiÓm tra chuyªn ®Ò 3
A/ Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp HS :
- HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc toµn chuyªn ®Ò ®Ó lµm bµi viÕt.
- RÌn kÜ n¨ng lµm viÖc ®äc lËp, cã hÖ thèng.
B- ChuÈn bÞ :
§äc tµi liÖu, nghiªn cøu néi dung, ra ®Ò.
C – TiÕn tr×nh giê d¹y :
Ho¹t ®éng 1 : GV æn ®Þnh tæ chøc líp.
- Ghi ®Ò lªn b¶ng.
Ho¹t ®éng 2 : Cho HS lµm bµi :
§Ò Bµi :
C©u 1 : Ghi ch÷ ®óng ( § ) hoÆc sai ( S ) vµo cuèi mçi c©u sau :
A / TÊt c¶ tõ tiÕng ViÖt chØ cã mét nghÜa (….)
B / TÊt c¶ tõ tiÕng ViÖt ®Òu cã nhiÒu nghÜa (….)
C / Cã tõ chØ cã mét nghÜa nhng l¹i cã tõ chØ cã nhiÒu nghÜa (…)
D / Tõ nhiÒu nghÜa cã nghÜa ®en, nghÜa xuÊt hiÖn tõ ®Çu, nghÜa bãng, nghÜa ®îc h×nh thµnh tõ
nghi· gèc (….)
C©u 2 : Nªu 10 tõ chØ cã mét nghÜa ?
C©u 3 : Nªu 10 tõ cã nhiÒu nghÜa ?
C©u 4 : Nªu mét sè nghÜa cña c¸c tõ sau :
- nhµ : ……………………………………………………………………………..
- ¨n :……………………………………………………………………………….
- ch¬i : …………………………………………………………………………
- ®i :………………………………………………………………………………..
- m¾t :……………………………………………………………………………..
§¸p ¸n :
C©u 1 : ( 1 ®iÓm )
A/ S
B/ S
C/ §
D/ §
C©u 2 : HS nªu ®óng 10 tõ : 2 ®iÓm.
C©u 3 : HS nªu ®óng 10 tõ : 2 ®iÓm.
C©u 4 : ( 5 ®iÓm- mçi ý 1 ®iÓm )
D / Tæng kÕt- dÆn dß :
DÆn HS chuÈn bÞ bµi míi.
.
.
.
17
.
Ngµy so¹n : 24-10-2007
Chuyªn ®Ò 4 :
V¨n tù sù
TiÕt 1+2 :
T×m hiÓu chung vÒ v¨n tù sù
A) Môc tiªu cÇn ®¹t
1. Gi¸o viªn gióp häc sinh n¾m v÷ng thÕ nµo lµ v¨n b¶n tù sù ? Vai trß cña ph ¬ng thøc biÓu ®¹t
nµy trong cuéc sèng, trong giao tiÕp.
2. NhËn diÖn v¨n b¶n tù sù trong c¸c v¨n b¶n ®·, ®ang, s¾p häc, b íc ®Çu tËp viÕt, tËp nãi kiÓu
v¨n b¶n tù sù.
B) ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß:
§äc c¸c tµi liÖu cã liªn quan.
C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
Giíi thiÖu bµi :
- Ai cã thÓ gi¶i nghÜa ®îc kh¸i niÖm v¨n tù sù lµ g×?
- V¨n tù sù kh¸c g× víi v¨n miªu t¶ ? Trong nh÷ng t×nh huèng nµo ng êi ta ph¶i dïng ®Õn v¨n
tù sù?
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung bµi häc
I. ý nghÜa vµ ®Æc ®iÓm chung cña ph¬ng
? Hµng ngµy em cã kÓ chuyÖn, nghe kÓ
thøc tù sù
chuyÖn kh«ng ? kÓ nh÷ng chuyÖn g× ?
- KÓ chuyÖn v¨n häc, kÓ truyÖn ®êi thêng,
? Theo em kÓ chuyÖn ®Ó lµm g× ?
chuyÖn sinh ho¹t...
§Ó biÕt, nhËn thøc vÒ ng êi, sù vËt, sù
viÖc, ®Ó gi¶i thÝch, ®Ó khen, chª
Gi¸o viªn : §Ó ®¸p øng yªu cÇu t×m hiÓu sù Ng êi kÓ : th«ng b¸o, gi¶i thÝch
viÖc, con ngêi, c©u chuyÖn cña ng êi
Ng êi nghe : t×m hiÓu, ®Ó biÕt
nghe, ng êi ®äc ®ã lµ ph¬ng thøc tù
* V¨n b¶n : Th¸nh Giãng
sù
a) TruyÖn lµ 1 v¨n b¶n tù sù, kÓ vÒ Th¸nh
? §äc vµ nghe truyÖn truyÒn thuyÕt Th¸nh Giãng, thêi vua Hïng thø 6 ®· ®øng lªn ®¸nh
Giãng em hiÓu ® îc nh÷ng ®iÒu g× ?
®uæi giÆc ¢n.... TruyÖn ca ngîi c«ng ®øc cña
vÞ anh hïng lµng Giãng v× cã c«ng ®¸nh ®uæi
? LiÖt kª c¸c sù viÖc trong truyÖn Th¸nh
giÆc x©m l îc mµ kh«ng mµng ®Õn danh lîi.
Giãng ?
b) C¸c sù viÖc trong truyÖn ® îc diÔn ra theo
HS liÖt kª chuçi chi tiÕt trong truyÖn
tr×nh tù :
Th¸nh Giãng,tõ chi tiÕt më ®Çu ®Õn chi tiÕt - Sù ra ®êi cña Giãng
kÕt thóc.Qua ®ã cho biÕt truyÖn thÓ hiÖn
- Th¸nh Giãng biÕt nãi vµ nhËn tr¸ch nhiÖm
néi dung chñ yÕu g×?
®¸nh giÆc
- Th¸nh Giãng lín nhanh nh thæi
- Th¸nh Giãng v ¬n vai thµnh tr¸ng sü cìi
ngùa s¾t, mÆc ¸o gi¸p s¾t, cÇm roi s¾t ®i ®¸nh
giÆc.
- Th¸nh Giãng ®¸nh tan giÆc
- Th¸nh Giãng lªn nói, cëi bá ¸o gi¸p s¾t bay
vÒ trêi.
- Vua lËp ®Òn thê phong danh hiÖu
- Nh÷ng dÊu tÝch cßn l¹i cña Th¸nh Giãng
-> TruyÖn thÓ hiÖn chñ ®Ò ®¸nh giÆc gi÷
n íc cña ng êi ViÖt cæ ...
.
18
.
? Em hiÓu thÕ nµo lµ chuçi sù viÖc trong
v¨n tù sù ? Em h·y kÓ l¹i sù viÖc Giãng ra
®êi ntn ? Theo em cã thÓ bá bít chi tiÕt
nµo cã ® îc kh«ng?
? VËy em hiÓu thÕ nµo lµ tù sù ?
? §Æc ®iÓm cña ph ¬ng thøc tù sù lµ g× ?
? ý nghÜa cña tù sù ?
* Lµ kÓ l¹i sù viÖc mét c¸ch cã ®Çu cã ®u«i.
ViÖc g× x¶y ra tr íc, th êng lµ nguyªn nh©n
dÉn ®Õn viÖc x¶y ra sau nªn cã vai trß gi¶i
thÝch cho viÖc sau.
* Khi kÓ l¹i 1 sù viÖc ph¶i kÓ c¸c chi tiÕt nhá
h¬n t¹o ra sù viÖc ®ã
* Kh«ng thÓ bá ® îc v× nÕu bá c©u chuyÖn
sÏ rêi r¹c, khã hiÓu
- Tù sù lµ c¸ch kÓ chuyÖn, kÓ viÖc, kÓ vÒ con
ng êi (nh©n vËt). C©u chuyÖn bao gåm
nh÷ng chuçi sù viÖc nèi tiÕp nhau ®Ó ®i ®Õn
kÕt thóc.
- Tù sù gióp ng êi ®äc, ng êi nghe hiÓu râ
sù viÖc, con ng êi, hiÓu râ vÊn ®Ò, tõ ®ã bµy
tá th¸i ®é khen, chª
- Tù sù rÊt cÇn thiÕt trong cuéc sèng, trong
giao tiÕp, trong v¨n ch ¬ng.
Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp :
1- KÓ l¹i ng¾n gän díi h×nh thøc v¨n xu«i bµi th¬ Sa bÉy. ( SGK trang 29 )
2- Em hoÆc b¹n em ®· bao giê nãi chuyÖn riªng hay lµm mÊt trËt tù trong giê häc, hoÆc quay
cãp khi kiÓm tra , hoÆc m¾c nh÷ng lçi lÇm t¬ng tù cha ? H·y kÓ l¹i chuyÖn ®¸ng tr¸ch Êy ?
3- Mét b¹n ®Þnh s¾p xÕp chuçi sù viÖc cho truyÖn Con Rång ch¸u Tiªn nh sau :
- ¢u C¬ thuéc dßng tiªn, LLQ thuéc nßi Rång -> thµnh vî thµnh chång, ®Î ra c¸i bäc tr¨m trøng
në tr¨m con -> gÆp nhau -> mét thêi gian sau chia tay nhau, chia c¸c con ®i cai qu¶n ®Êt níc > më ra thêi ®¹i Hïng V¬ng -> lËp ra níc V¨n Lang -> nguån gèc d©n téc ta lµ con Rång
ch¸u Tiªn.
a) Em h·y s¾p xÕp l¹i cho m¹ch truyÖn hîp lý h¬n ?
b) Còng víi c¸ch lµm nh vËy, h·y chän vµ s¾p xÕp c¸c sù viÖc trong truyÖn B¸nh chng, b¸nh
giÇy råi ph¸t biÓu ý nghÜa cña truyÖn ?
Ho¹t ®éng 4; Hu íng dÉn lµm bµi tËp ë nhµ
- N¾m néi dung bµi häc.
- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.
.
.
Ngµy so¹n : 30-10-2007
TiÕt 3+ 4 :
Sù viÖc vµ nh©n vËt trong v¨n tù sù.
A. Môc tiªu cÇn ®¹t.
1. Häc sinh n¾m v÷ng.
- ThÕ nµo lµ sù viÖc ? ThÕ nµo lµ nh©n vËt trong v¨n tù sù ? §Æc ®iÓm vµ c¸ch thÓ hiÖn sù viÖc vµ
nh©n vËt trong t¸c phÈm tù sù. Hai lo¹i nh©n vËt chñ yÕu : nh©n vËt chÝnh vµ nh©n vËt phô.
- Quan hÖ gi÷a sù vËt vµ nh©n vËt.
2. TÝch hîp víi phÇn v¨n ë v¨n b¶n ‘S¬n Tinh, Thuû Tinh’ víi phÇn tiÕng viÖt ë kh¸i niÖm : NghÜa
cña tõ .
3. KÜ n¨ng nhËn diÖn, ph©n lo¹i nh©n vËt, t×m hiÓu x©u chuçi c¸c sù viÖc, chi tiÕt trong truyÖn.
B.ChuÈn bÞ : B¶ng phô ,®äc c¸c tµi liÖu cã liªn quan
C.ThiÕt kÕ bµi d¹y häc.
* KiÓm tra bµi cò:
.
19
.
* Giíi thiÖu bµi : ë bµi tr íc, ta ®· thÊy râ, trong t¸c phÈm tù sù bao giê còng ph¶i cã viÖc, cã
ng êi. §ã lµ sù viÖc (chi tiÕt) vµ nh©n vËt- hai ®Æc ®iÓm cèt lâi cña t¸c phÈm tù sù.
Nhng vai trß, tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña nh©n vËt vµ sù viÖc trong t¸c phÈm tù sù nhu thÕ nµo ?
Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn ra ? Lµm thÕ nµo ®Ó x©y dùng nã cho hay, cho sèng ®éng trong bµi viÕt cña
m×nh ?
* TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung bµi häc
Ho¹t ®éng 1.
Híng dÉn häc sinh n¾m ®Æc ®iÓm cña sù
viÖc vµ nh©n vËt.
GV treo b¶ng phô
? Xem xÐt 7 sù viÖc trong truyÒn thuyÕt
"S¬n Tinh, Thuû Tinh" em h·y chØ ra :
- Sù viÖc khëi ®Çu ?
- Sù viÖc ph¸t triÓn ?
- Sù viÖc cao trµo ?
- Sù viÖc kÕt thóc ?
? H·y ph©n tÝch mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a
c¸c sù viÖc ®ã ?
I. §Æc ®iÓm cña sù viÖc vµ nh©n vËt trong v¨n
tù sù.
1. Sù viÖc trong v¨n tù sù
a. Sù viÖc trong v¨n tù sù
- Sù viÖc khëi ®Çu (1) : Vua Hïng kÐn rÓ.
- Sù viÖc ph¸t triÓn (2, 3, 4)
+ Hai thÇn ®Õn cÇu h«n.
+ Vua Hïng ra ®iÒu kiÖn kÐn rÓ
+ S¬n Tinh ®Õn tr íc, ® îc vî.
- Sù viÖc cao trµo (5. 6)
+ Thuû Tinh thua cuéc, ®¸nh ghen d©ng n íc
®¸nh S¬n Tinh.
+ Hai lÇn ®¸nh nhau hµng th¸ng trêi cuèi
cïng Thuû Tinh thua, rót vÒ.
- Sù viÖc kÕt thóc (7)
+ Hµng n¨m Thuû Tinh l¹i d©ng n íc ®¸nh
S¬n Tinh, nh ng ®Òu thua.
Gi÷a c¸c sù viÖc trªn cã quan hÖ nh©n qu¶ víi
nhau. C¸i tr íc lµ nguyªn nh©n cña c¸i sau, c¸i
sau lµ nguyªn nh©n cña c¸i sau n÷a Tãm l¹i,
c¸c sù viÖc mãc nèi víi nhau trong mèi quan hÖ
rÊt chÆt chÏ kh«ng thÓ ®¶o lén, bá bít mét sù
viÖc nµo. NÕu cø bá mét sù viÖc trong hÖ thèng
dÉn ®Õn cèt truyÖn bÞ ¶nh h ëng ph¸ vì.
b. 6 yÕu tè ë trong truyÖn
Cã 6 yÕu tè cô thÓ cÇn thiÕt cña sù viÖc - Hïng V ¬ng, S¬n Tinh, Thuû Tinh.
trong t¸c phÈm tù sù lµ :
- ë Phong Ch©u, ®Êt cña Vua Hïng.
- Ai lµm ? (nh©n vËt)
- Thêi vua Hïng.
- X¶y ra ë ®©u ? (kh«ng gian, ®Þa ®iÓm)
- Do sù ghen tu«ng cña Thuû Tinh.
- X¶y ra lóc nµo ? (thêi gian)
- Nh÷ng trËn ®¸nh nhau dai d¼ng cña 2 thÇn
- V× sao l¹i x¶y ra ? (nguyªn nh©n)
hµng n¨m.
- X¶y ra nh thÕ nµo ? (diÔn biÕn, qu¸ - Thuû Tinh thua. Hµng n¨m cuéc chiÕn gi÷a hai
tr×nh)
thÇn vÉn x¶y ra.
? Em h·y chØ ra 6 yÕu tè ®ã ë truyÖn ‘S¬n
Tinh, Thuû Tinh’
? Theo em cã thÓ xãa yÕu tè thêi gian, ®Æc
®iÓm trong truyÖn nµy ® îc kh«ng ? V× Kh«ng ® îc v× : Cèt truyÖn sÏ thiÕu søc
sao ?
thuyÕt phôc, kh«ng cßn mang ý nghia truyÒn
? ViÖc giíi thiÖu S¬n Tinh cã tµi cã cÇn thuyÕt.
thiÕt kh«ng ?
Cã cÇn thiÕt v× nh thÕ míi cã thÓ chèng
.
20
.
- Xem thêm -