Tài liệu Giáo án dạy thêm môn văn 9

Trêng Trung häc c¬ së ph¶ l¹i- n¨m häc 2009-2010 ___________________________________________________________________________ TuÇn 1 TiÕt 1: Ngµy d¹y: Giíi thiÖu ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 9 I.Môc tiªu cÇn ®¹t: -Gióp häc sinh n¾m ®îc kh¸i qu¸t ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 9 -Thèng nhÊt quan ®iÓm d¹y vµ häc tù chän b¸m s¸t ch¬ng tr×nh -Yªu cÇu häc tËp ®èi víi häc sinh. II.ChuÈn bÞ: -GV: chuÈn bÞ bµi d¹y vµ ch¬ng tr×nh ng÷ V¨n líp 9 -HS: ChuÈn bÞ ®å ding häc tËp. III.Ho¹t ®éng trªn líp: A.Tæ chøc líp:SÜ sè-9A6: 9A7: B.KiÓm tra: Vë ghi cña häc sinh C.Bµi míi: I. Ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 9: 1. Ph©n phèi ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n 9: ( G/v giíi thiÖu) - PPCT: 5 tiÕt/ tuÇn (th«ng thêng 2 tiÕt VB, 1 tiÕt T.ViÖt,2 tiÕt TLV) - G/v giíi thiÖu néi dung ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 9 cho H/s nghe - G/v híng dÉn häc sinh ghi vë, yªu cÇu so¹n bµi, chuÈn bÞ tµi liÖu häc tËp 2. Ch¬ng tr×nh tù chän Ng÷ v¨n 9: (G/v d¹y x©y dùng ch¬ng tr×nh th«ng qua BGH) - Thêi lîng: 1 tiÕt / tuÇn - Ch¬ng tr×nh b¸m s¸t SGK, ®i s©u, nh÷ng bµi tËp khã trªn c¬ së ®ã cã n©ng cao phï hîp víi kh¶ n¨ng cña ®èi tîng häc sinh - Chñ yÕu lµ bµi tËp rÌn kÜ n¨ng - TÝch hîp rÌn kÜ n¨ng c¶ ba ph©n m«n: V¨n b¶n – TiÕng ViÖt – Lµm v¨n song chó träng ph©n m«n lµm v¨n ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña häc sinh II. Yªu cÇu häc tËp : - Cã vë ghi, vë so¹n bµi lµm bµi tËp, ghi chÐp s¹ch sÏ râ rµng - ý thøc häc tËp nghiªm tóc - Häc bµi cò vµ lµm bµi tËp vÒ nhµ ®Çy ®ñ - Nh÷ng phÇn kiÕn thøc trong ch¬ng tr×nh chÝnh khãa hiÓu cha râ ®îc hái vµ gi¶i ®¸p trong giê häc tù chän - NÕu thÊy m¶ng kiÕn thøc nµo cßn hæng, ®Ò nghÞ G/v bæ sung *Tµi liÖu häc tËp: - S¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 9, s¸ch bµi tËp, Bµi tËp tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n9 - Tµi liÖu bæ sung cho tõng phÇn, tõng bµi (G/v sÏ giíi thiÖu) * ChÕ ®é cho ®iÓm: - 2 ®iÓm miÖng, 3 ®iÓm thêng xuyªn, 5 ®iÓm ®Þnh kú, 1 ®iÓm häc kú ( Tù chän: 1 bµi kiÓm tra thêng xuyªn/ 1 häc kú céng chung vµo ®iÓm m«n Ng÷ v¨n) D.Cñng cè: -N¾m ch¾c quan ®iÓm, yªu cÇu häc tËp -ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ vë ghi E.Híng dÉn häc bµi: -VÒ nhµ : chuÈn bÞ bµi RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt v¨n thuyÕt minh. ________________________________________________________________________1___ +¤n tËp vÒ v¨n thuyÕt minh? +Kh¸i niÖm? +ph¬ng ph¸p thuyÕt minh? --------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- TuÇn 2 RÌn kÜ n¨ng lµm v¨n thuyÕt minh TiÕt 2: Ngµy d¹y: I.Môc tiªu cÇn ®¹t : Qua tiÕt häc, HS cã thÓ : - §îc «n tËp, cñng cè, hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc vÒ VB thuyÕt minh. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng tæng hîp vÒ VB thuyÕt minh. II. ChuÈn bÞ : - GV : §äc kÜ “ nh÷ng ®iÒu cÇn lu ý ” trong SGV Ng÷ v¨n 8. I - HS : ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ VB thuyÕt minh . - Su tÇm 1 sè bµi v¨n, ®o¹n v¨n thuyÕt minh. III.Ho¹t ®éng trªn líp: A. Tæ chøc líp : KiÓm tra sÜ sè : 9A1: 9A6: B. KiÓm tra bµi cò : kÕt hîp khi häc bµi míi. C. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña GV, HS - GV híng dÉn HS «n tËp l¹i nh÷ng kiÕn thøc vÒ VBTM. Trªn c¬ së ®ã gióp HS n¾m ch¾c ®Æc ®iÓm, vai trß cña VBTM. - Em ®· ®îc häc vÒ VBTM ë ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 8. H·y lùa chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau ®©y ë mçi c©u hái? * HS quan s¸t c¸c c©u hái ë b¶ng phô, nhí l¹i kiÕn thøc ®· häc vµ lùa chän. - C©u 1: §¸p ¸n D - C©u 2: §¸p ¸n D Néi dung I/ ¤n tËp vÒ VB thuyÕt minh : C©u 1: V¨n b¶n thuyÕt minh lµ g× ? A. Lµ VB dïng ®Ó tr×nh bµy sù viÖc, diÔn biÕn, nh©n vËt theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh ®Ó dÉn ®Õn 1 kÕt thóc nh»m thuyÕt phôc ngêi ®äc, ngêi nghe. B. Lµ VB tr×nh bµy chi tiÕt, cô thÓ cho ta c¶m nhËn ®îc sù vËt, con ngêi mét c¸ch sinh ®éng, cô thÓ. C. Lµ VB tr×nh bµy nh÷ng ý kiÕn, quan ®iÓm thµnh nh÷ng luËn ®iÓm. D. Lµ VB dïng ph¬ng thøc tr×nh bµy giíi thiÖu, gi¶i thÝch ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt ... cña ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2 * HS suy nghÜ, th¶oluËn - ph¸t biÓu - Vai trß : cung cÊp th«ng tin kh¸ch quan ®Ó gióp ngêi ®äc, ngêi nghe hiÓu râ vÒ ®èi tîng sù viÖc, tõ ®ã cã th¸i ®é vµ hµnh ®éng ®óng ®¾n. * GV chèt: - VBTM lµ kiÓu VB th«ng dông trong mäi lÜnh vùc ®êi sèng nh»m cung cÊp tri thøc ( kiÕn thøc ) kh¸ch quan vÒ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, nguyªn nh©n vµ x· héi b»ng ph¬ng thøc tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch. * HS th¶o luËn vµ lùa chän ®¸p ¸n:  §¸p ¸n ®óng lµ : D * GV diÔn gi¶ng lµm râ vµ chèt l¹i c¸c ®Æc ®iÓm cña VBTM ( ghi b¶ng ) .  VBTM cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau : - Cung cÊp tri thøc kh¸ch quan : TÊt c¶ nh÷ng g× ®îc giíi thiÖu tr×nh bµy ... ®Òu ph¶i phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan, ®Òu ph¶i ®óng nh ®Æc trng b¶n chÊt cña nã. ( ph¶i t«n träng sù thËt ). - TÝnh thùc dông : ph¹m vi sö dông réng, ®îc nhiÒu ®èi tîng, nhiÒu lÜnh vùc ngµnh nghÒ sö dông. - VÒ c¸ch diÔn ®¹t : tr×nh bµy râ rµng, sö dông ng«n ng÷ chÝnh x¸c c« ®äng, chÆt chÏ, sinh ®éng, th«ng tin ng¾n gän, hµm sóc, sè liÖu chÝnh x¸c. * GV híng dÉn HS lµm bµi tËp ®Ó «n tËp , cñng cè kiÕn thøc vÒ VBTM. * HS ghi bµi tËp vµo vë. * HS suy nghÜ , th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c yªu cÇu cña bµi tËp . - Bµi 1 : C¸c ®Ò tµi cÇn sö dông kiÓu VBTM lµ : b , c , e. Bµi 2 : §Æc ®iÓm cña VBTM ®îc thÓ hiÖn: - Cung cÊp cho ta tri thøc vÒ 1 sù vËt trong ®êi sèng tù nhiªn b»ng ph¬ng thøc tr×nh bµy, gi¶i thÝch. - TÝnh thùc dông : gióp con ngêi cã hµnh ®éng, th¸i ®é vµ b¶o vÖ sù vËt. - C¸ch diÔn ®¹t : sö dông thuËt ng÷ ngµnh sinh häc, nªu sè liÖu th«ng tin t¬ng ®èi chÝnh x¸c sù vËt hiÖn tîng. C©u 2: Trong c¸c VB ®· häc sau ®©y, VB nµo cã sö dông yÕu tè thuyÕt minh mét c¸ch râ nÐt ? A. §¸nh nhau víi cèi xay giã. B. Hai c©y phong. C. ChiÕc l¸ cuèi cïng. D. Th«ng tin vÒ ngµy tr¸i ®Êt n¨n 2000. C©u 3: VBTM cã vai trß g× ? C©u 4: VB thuyÕt minh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× ? A. chñ quan, giµu t×nh c¶m c¶m xóc. B. Mang tÝnh thêi sù nãng báng. C. Uyªn b¸c, chän läc. D. Tri thøc chuÈn x¸c, kh¸ch quan, h÷u Ých. II. luyÖn tËp 1) Bµi tËp 1 : Cho c¸c ®Ò tµi sau, em h·y cho biÕt ®Ò tµi nµo ®ßi hái ph¶i sö dông kiÓu VBTM ? a) Mét lÔ khai gi¶ng ®Ó l¹i nhiÒu Ên tîng s©u s¾c. b) Ch¬i nh¶y d©y. c) TÕt trung thu. d) Lµng m¹c ngµy mïa. e) Thñ ®« Hµ Néi. 2) Bµi tËp 2 : H·y chØ râ c¸c ®Æc ®iÓm cña VBTM trong phÇn VB sau: “ Nh÷ng c©y hoa lan thuéc vÒ hä lan, mét hä thùc vËt lín nhÊt trong líp c©y mét l¸ mÒm, gåm nhiÒu loµi nhÊt. Cho ®Õn ®Çu thËp kØ võa qua, Toµn thÕ giíi cã kho¶ng mét tr¨m ngh×n loµi lan, xÕp trong t¸m tr¨m chi. Trong sè mét tr¨m ngh×n loµi lan Êy cã kho¶ng 25.000 loµi lan rõng vµ 75.000 loµi lan lai ”. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 D.Cñng cè : - Em h·y nh¾c l¹i nh÷ng ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña VBTM ? E. Híng dÉn vÒ nhµ : - N¾m ch¾c ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña VBTM. - Xem l¹i vai trß cña VBTM trong ®êi sèng. ------------------------------------------------------ ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------TiÕt 3: minh TuÇn 3 RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n thuyÕt (tiÕp theo) Ngµy d¹y: I.Môc tiªu cÇn ®¹t: Qua tiÕt häc, HS cã thÓ : - §îc «n tËp, cñng cè, hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc vÒ VB thuyÕt minh. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng tæng hîp vÒ VB thuyÕt minh. II.ChuÈn bÞ : - GV : b¶ng phô, tµi liÖu cã liªn quan ®Õn chñ ®Ò. - HS : ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ VB thuyÕt minh . Su tÇm 1 sè bµi v¨n, ®o¹n v¨n thuyÕt minh. III.Ho¹t ®éng trªn líp: A.Tæ chøc líp : KiÓm tra sÜ sè : 9A6: B. KiÓm tra bµi cò : 9A7: -ThÕ nµo lµ v¨n b¶n thuyÕt minh? C. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña GV, HS - GV tæ chøc híng dÉn cho HS rót ra nh÷ng ®iÓm cÇn lu ý trong VBTM . Yªu cÇu HS ®¸nh dÊu § ( ®óng ) , S ( sai ) vµo c¸c c©u ghi ë b¶ng phô. 1. Trong c¸c VB tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn khongxuÊt hiÖn yÕu tè thuyÕt minh  2. Trong VBTM cã yÕu tè miªu t¶  3. Trong VBTM khong cã yÕu tè tù sù  4. Trong VBTM, ngêi thuyÕt minh còng cã thÓ tá th¸i ®é cña m×nh ( biÓu c¶m ) ®èi víi sù vËt, hiÖn tîng ®îc nh¾c tíi.  Néi dung II/ Nh÷ng ®iÓm cÇn lu ý trong VBTM : Lu ý 1: - Trong VBTM còng cã sù kÕt hîp víi c¸c ph¬ng thøc kh¸c nh miªu t¶, tù sù , biÓu c¶m... Lu ý 2: - Kh«ng nªn qu¸ l¹m dôngc¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong VBTM ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng dÉn tíi sù nhÇm lÉn vÒ PTB§. Lu ý 3: - C¸c h/¶ Èn dô vµ nh©n ho¸ ®îc dïng ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4 1 HS lªn b¶ng ®¸nh dÊu ( § , S ) theo yªu cÇu vµo b¶ng phô. C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.  GV nhËn xÐt, bæ sung söa ch÷a vµ ®a ®¸p ¸n chÝnh x¸c: - 1): S ; 2): § ; 3): S ; 4): § -Nh vËy cÇn lu ý ®iÒu g× khi viÕt VBTM ?  Trong VBTM còng cã thÓ kÕt hîp víi c¸c ph¬ng thøc kh¸c nh TM xen miªu t¶, TM xen tù sù, TM xen biÓu c¶m. * GV chèt : Lu ý 1: -Khi sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong VBTM cÇn lu ý nh÷ng ®iÒu g× ? - Kh«ng nªn qu¸ l¹m dôg ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng dÉn tíi nhÇm lÉn vÒ ph¬ng thøc biÓu ®¹t. * GV chèt : Lu ý 2: -Nh÷ng h/¶ nh©n ho¸ trong VB “ H¹ Long §¸ vµ Níc ” cã ®îc nhê ®iÒu g× ? - Nhê kh¶ n¨ng quan s¸t thùc tÕ vµ trÝ tëng tîng phong phó cña ngêi viÕt. * GV chèt : Lu ý 3: - ViÖc dïng lêi tho¹i trong VBTM cã t¸c dông g× ? H·y kÓ tªn 1 VBTM ®· ®îc häc cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®èi tho¹i ? * HS th¶oluËn - ph¸t biÓu: - T¸c dông: cung cÊp th«ng tin vÒ ®èi tîng ®ang ®îc thuyÕt minh. * GV chèt: Lu ý 4: -Trong c¸c kiÓu VBTM sau, mét sè kiÓu VBTM nµo nªn sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ? A. TM vÒ 1 ph¬ng ph¸p. B. TM vÒ nh÷ng danh nh©n. C. TM vÒ c¸c danh lam th¾ng c¶nh. D. TM vÒ 1 c¸ch thøc. * HS th¶o luËn vµ lùa chän ®¸p ¸n:  §¸p ¸n ®óng lµ : B , C. * GV chèt : Lu ý 5: trong VBTM ®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc trng b¶n chÊt cña ®èi tîng ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thiÕu kh¸ch quan chÝnh x¸c. Lu ý 4: - Khi sö dông lêi tho¹i trong VBTM ta cã thÓ sö dông kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p thuyÕt minh nh nªu ®Þnh nghÜa, liÖt kª, dïng sè liÖu ... Lu ý 5: - ChØ nªn sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh so s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô ... ë 1 sè kiÓu VBTM nhÊt lµ TM vÒ c¸c danh lam th¾ng c¶nh, TM vÒ nh÷ng danh nh©n D. Cñng cè : ? Em h·y nªu nh÷ng ®iÓm cÇn lu ý ®Ó viÕt VBTM sinh ®éng, hÊp dÉn h¬n ? E. Híng dÉn vÒ nhµ : - N¾m ch¾c c¸c ND ®· häc trong 2 tiÕt tù chän ®Ó vËn dông vµo viÕt VBTM. - Su tÇm nh÷ng ®o¹n v¨n, bµi v¨n TM cã xen c¸c ph¬ng thøc biÓu ®¹t kh¸c vµ cã sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt. -Xem l¹i 1 sè VBTM ®Æc s¾c ®· ®îc häc. -------------------------------------------------------------- Ph¶ L¹i, ngµy ………th¸ng 09 n¨m 2009 Phã HiÖu trëng kÝ duyÖt: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5 Ph¹m Minh Thoan. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- TiÕt 4 : TuÇn 4 RÌn kÜ n¨ng lµm v¨n thuyÕt minh ( TiÕp theo.) Ngµy d¹y: I.Môc tiªu cÇn ®¹t: Qua tiÕt häc, HS cã thÓ : - BiÕt ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña VBTM trong 1 ®o¹n v¨n cô thÓ. - BiÕt ph¸t hiÖn c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt cã trong tõng ®o¹n v¨n thuyÕt minh vµ nªu ®îc t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã. II. ChuÈn bÞ : - GV : B¶ng phô, mét sè ®o¹n v¨n, bµi v¨n thuyÕt minh. - HS su tÇm nh÷ng ®o¹n v¨n, bµi v¨n TM cã xen c¸c ph¬ng thøc biÓu ®¹t kh¸c vµ cã sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt. III.Ho¹t ®éng trªn líp : A. Tæ chøc líp : KiÓm tra sÜ sè : B.KiÓm tra bµi cò : kÕt hîp khi luyÖn tËp.. C. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña GV,HS * GV híng dÉn HS luyÖn tËp : - GV ra bµi tËp , chia nhãm cho HS th¶o luËn, bµn b¹c. * HS ghi bµi tËp vµ th¶o luËn theo nhãm ®· ph©n c«ng. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy yªu cÇu cña bµi tËp. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV gäi ®¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy yªu cÇu cña bµi tËp vµ ®¹i diÖn c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.  Sau khi c¸c nhãm ®· tr¶ lêi vµ nhËn xÐt bæ sung, GV ®a ra nhËn xÐt chung vµ ®a ®¸p ¸n : a) - §o¹n1 : §èi tîng TM lµ kinh ®« HuÕ. - §o¹n 2 : TM vÒ Hµm Rång. * TÝnh chÊt TM ®îc thÓ hiÖn : - Cung cÊp nh÷ng tri thøc kh¸ch quan ®îc h×nh thµnh b»ng sù quan s¸t thùc tÕ, b»ng trÝ tëng tîng phong phó, b»ng tra cøu, t×m hiÓu t liÖu ... * §Æc ®iÓm cña tõng ®èi tîng thuyÕt minh. - VÒ h×nh d¸ng Néi dung III. luyÖn tËp : * Bµi tËp 1: §äc c¸c ®o¹n VB sau vµ thùc hiÖn yªu cÇu bªn díi. - §o¹n 1 : Kinh ®« HuÕ dÞu dµng, kÝn ®¸o, thÇm lÆng nªn th¬ nh dßng níc H¬ng Giang tr«i ªm ¶, nh t¸n phîng vÜ lao xao trong thµnh néi, nh ®åi th«ng u tÞch buæi chiÒu h«m xø HuÕ. §i th¨m kinh thµnh HuÕ du kh¸ch sÏ thÊy lßng m×nh thanh th¶n, tù hµo vµ dÔ bÞ ch×m ®¾m trong sù quyÕn rò bëi c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc tr¸ng lÖ mµ khiªm nhêng, e Êp hoµ quyÖn trong c¶nh m©y níc, cá hoa, ®Êt trêi t¹o nªn nh÷ng c¶m xóc tuyÖt mÜ cho th¬ ca vµ ho¹ nh¹c. - §o¹n 2 : “ Hµm Rång n»m ë cöa ngâ phÝa b¾c tØnh lé Thanh Ho¸ lµ yÕt hÇu cña con ®êng huyÕt m¹ch mét thêi ®¸nh MÜ, lµ niÒm tù hµo cña c¶ d©n téc trong 1 giai ®o¹n lÞch sö oanh liÖt. Hµm Rång trë thµnh bÊt tö víi nh÷ng chiÕn c«ng oanh liÖt vµ c¶nh trÝ nªn th¬. Nhng hai ch÷ Hµm Rång vèn lµ tªn riªng cña 1 ngän nói h×nh ®Çu rång víi c¸i th©n uèn lîn nh 1 con rång tõ lµng Rµng ( D¬ng x¸ ) theo däc s«ng M· lªn phÝa bê Nam. Chung quanh nói Rång cã nhiÒu ngän nói tr«ng rÊt ngo¹n môc nh : Ngò Hoa Phong cã h×nh 5 ®o¸ hoa sen chung 1 gèc, mäc lªn tõ ®Çm lÇy, cã hang tiªn víi c¸c nhò ®¸ mang nhiÒu vÎ k× thó : h×nh rång hót níc, h×nh c¸c vÞ tiªn ... Cã ngän Phï Thi ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 6 - CÊu t¹o - Tr¹ng th¸i - Gi¸ trÞ,ý nghÜa ®èi víi con ngêi. b) C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh : so s¸nh, nh©n ho¸ th«ng qua liªn tëng, tëng tîng.  C¸c ®o¹n v¨n thªm hÊp dÉn sinh ®éng t¹o søc cuèn hót ®èi víi ngêi ®äc ngêi nghe. - §o¹n 1 : Tr¹ng th¸i, gi¸ trÞ, ý nghÜa rÊt riªng cña kinh ®« HuÕ víi kh¸ch tham quan. - §o¹n 2 : Lµm cho ngêi ®äc, ngêi nghe h×nh dung sù k× thñtong cÊu t¹o cña Hµm Rång. * Bµi tËp 2 : GV cho HS thùc hµnh viÕt ®o¹n, sau ®ã gäi 1 vµi em ®äc ®o¹n v¨n cña m×nh. - GV nhËn xÐt chung xem HS ®· ®¹t ®îc yªu cÇu cña bµi tËp cha :  GV cã thÓ gîi ý nÕu HS viÕt cha ®¹t : Cã thÓ dïng c©u ®è vÒ con Õch ë phÇn më ®Çu ®Ó giíi thiÖu hoÆc dïng c¸c phÐp so s¸nh , nh©n ho¸. S¬n tr«ng xa nh 1 ngêi ®µn bµ th¾t trªn m×nh mét d¶i lôa xanh n»m gèi ®Çu vµo th©n rång. Råi nói mÑ, nói con nh h×nh 2 qu¶ trøng, cã nói t¶ ao, vòng sao sa cã níc trong v¾t quanh n¨m. Råi nói con mÌo, nói c¸nh tiªn ®Òu cã h×nh thï nh tªn gäi. ” a) Mçi ®o¹n VB trªn thuyÕt minh vÒ ®èi tîng nµo ? tÝnh chÊt thuyÕt minh thÓ hiÖn ra sao ? ChØ râ ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi ®îc thuyÕt minh ? b) Ph¸t hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt cã trong tõng ®o¹n VB ? T¸c dông cña nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy ®èi víi viÖc biÓu ®¹t néi dung ? * Bµi tËp 2 : Cho c©u v¨n sau : “ Õch lµ gièng vËt ¨n c¸c c«n trïng cã h¹i, mçi ngµy mçi con Õch cã thÓ b¾t ¨n h¬n mét tr¨m con c«n trïng ”. H·y sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®· ®îc biÕt ®Ó hoµn thµnh 1 ®o¹n v¨n thuyÕt minh trªn c¬ së triÓn khai c©u v¨n ®ã . * Bµi tËp 3 : NÕu ph¶i thuyÕt minh vÒ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh . Em cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt kh«ng ? NÕu cã, em dù ®Þnh sÏ sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ? Khi thuyÕt minh vÒ ®iÒu g× ? * Bµi tËp 3 : * HS x¸c ®Þnh : - §èi tîng TM lµ danh nh©n.  Cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt : so s¸nh, Èn dô, kÓ chuyÖn... - Giíi thiÖu vÒ con ngêi, phong c¸ch, vai trß cña B¸c. -Qua 2 bµi tËp trªn em thÊy c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt thêng ®îc sö dông vµo d¹ng ®Ò bµi thuyÕt minh nµo ? D. Cñng cè : -Trong c¸c ®èi tîng thuyÕt minh sau, c¸c ®èi tîng nµo kh«ng thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt khi thuyÕt minh ? ( H·y ®¸nh dÊu x vµo « ) A. C¸c môc tõ trong tõ ®iÓn.  B. C¸c b¶n giíi thiÖu c¸c di tÝch lÞch sö.  C. C¸c tê thuyÕt minh ®å dïng.  D. C¸c ®å vËt, con vËt.  E. C¸c bµi thuyÕt minh vÒ ph¬ng ph¸p ( c¸ch lµm )  E. Híng dÉn vÒ nhµ : - N¾m ch¾c ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña VBTM. - Xem l¹i vai trß cña VBTM trong ®êi sèng. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 7 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- TiÕt 5- Chuyªn ®Ò 2 c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i A/ Môc tiªu bµi häc: - HS n¾m ch¾c lÝ thuyÕt - VËn dông lµm ®îc bµi tËp trong SGK, S¸ch BT - Sö dông ®îc trong cuéc sèng B/ ChuÈn bÞ: GV: B¶ng phô HS: «n tËp kiÕn thøc vÒ c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i C/ Lªn líp 1. Tæ chøc: 2. KiÓm tra: KÕt hîp khi «n tËp 3. Bµi míi I/ LÝ thuyÕt: C©u 1: ThÕ nµo lµ PC vÒ lîng ? Cho VD minh ho¹? 1/ KN: - Khi giao tiÕp cÇn nãi cã néi dung. - Néi dung cña lêi nãi ph¶i ®¸p øng ®óng yªu cÇu cña cuéc giao tiÕp, kh«ng thiÕu, kh«ng thõa. 2/VD:Kh«ng cã g× quÝ h¬n ®éc lËp tù do (C¸c khÈu hiÖu, c©u nãi næi tiÕng) C©u 2: ThÕ nµo lµ PC vÒ chÊt? Cho VD minh ho¹? 1/ KN: Trong giao tiÕp ®õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 8 2/ VD: §Êt níc 4000 n¨m VÊt v¶ vµ gian lao §Êt níc nh v× sao Cø ®i lªn phÝa tríc C©u 3: ThÕ nµo lµ PC Quan hÖ ? Cho VD minh ho¹? 1/ KN: Khi giao tiÕp cÇn nãi ®óng vµo ®Ò tµi giao tiÕp tr¸nh nãi l¹c ®Ò 2/ VD: ¤ng nãi gµ, bµ nãi vÞt C©u 4: ThÕ nµo lµ PC c¸ch thøc ? Cho VD minh ho¹? 1/ KN: Khi GT cÇn chó y nãi ng¾n gän, rµnh m¹ch; tr¸nh c¸ch nãi m¬ hå 2/ VD: T«i ®ång y víi nh÷ng nhËn ®Þnh cña «ng Êy vÒ truyÖn ng¾n C©u 5: ThÕ nµo lµ PC lÞch sù ? Cho VD minh ho¹? 1/ KN: Khi GT cÇn tÕ nhÞ, t«n träng ngêi kh¸c 2/ VD: Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua Lùa lêi mµ nãi cho võa lßng nhau VD2: MÜ: VÒ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh c¸c «ng chØ xøng lµm con chóng t«i BH: níc chóng t«i ®· cã 4000 n¨m lÞch sö. Níc MÜ c¸c «ng míi ra ®êi c¸ch ®©ý 200 n¨m II. LuyÖn tËp Bµi1: NhËn xÐt vÒ viÖc tu©n thñ ph¬ng ch©m vÒ lîng trong truyÖn "TrÝ kh«n cña tao ®©y" Gîi ý Trong chuyÖn "TrÝ kh«n cña tao ®©y" cã 3 nh©n vËt Hæ, con Tr©u, Ngêi n«ng d©n. §iÒu mµ Hæ muèn biÕt lµ "c¸i trÝ kh«n" cña Ngêi. Mäi ®iÒu hái ®¸p ®Òu xoay quanh viÖc ®ã: - Nµy anh tr©u! Sao anh to lín thÕ kia mµ ®Ó ngêi bÐ ®iÒu khiÓn? - Ngêi nhá bÐ nhng cã trÝ kh«n. - TrÝ kh«n lµ c¸i g×? - Anh ®Õn hái ngêi th× sÏ biÕt. - Anh cã thÓ cho t«i xem c¸i trÝ kh«n cña anh ®îc kh«ng? - TrÝ kh«n t«i ®Ó ë nhµ. -Anh cã thÓ vÒ lÊy cho t«i xem mét l¸t ®îc kh«ng? Bµi 2: C©u chuyÖn sau ngêi nh©n viªn ®· vi ph¹m ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo ? v× sao? "HÕt bao l©u" (truyÖn cêi T©y Ban Nha) Mét bµ giµ tíi phßng b¸n vÐ m¸y bay hái: - Xin lµm ¬n cho biÕt tõ Madrid tíi Mªhic« bay hÕt bao l©u? Nh©n viªn ®ang bËn ®¸p: - 1 phót nhÐ. - Xin c¶m ¬n! - Bµ giµ ®¸p vµ ®i ra. Bµi 3. T¸c dông cña ph¬ng ch©m vÒ chÊt trong c¸c ®o¹n trÝch "VËy nªn Lu Cung tham c«ng nªn thÊt b¹i TriÖu TiÕt thÝch lín ph¶i tiªu vong Cöa Hµm Tö b¾t sèng Toa §« ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 9 S«ng B¹ch §»ng giÕt t¬i ¤ M· ViÖc xa xem xÐt Chøng cø cßn ghi" Gîi ý: NguyÔn Tr·i nªu nh÷ng chøng cø lÞch sö, ng«n ng÷ ®anh thÐp hïng hån, kh¼ng ®Þnh søc m¹nh, nh©n nghÜa §¹i ViÖt víi tÊt c¶ niÒm tù hµo. Bµi 4: Trong truyÖn “§Æc s¶n T©y Ban Nha” Hai ngêi ngo¹i quèc tíi th¨m T©y Ban Nha nhng kh«ng biÕt tiÕng. Hä vµo kh¸ch s¹n vµ muèn ¨n mãn bÝt tÕt. Ra hiÖu, chØ trá, lÊy giÊy bót vÏ con bß vµ ®Ò mét sè “2” to tíng bªn c¹nh. Ngêi phôc vô “A” mét tiÕng vui vÎ vµ mang ra 2 chiÕc vÐ ®i xem ®Êu bß tãt. Bµi 5: §äc nh÷ng c©u ca dao ,tôc ng÷ thÓ hiÖn ph¬ng ch©m lÞch sù VD: Chim kh«n kªu tiÕng r¶nh rang Ngêi kh«n nãi tiÕng dÞu dµng dÔ nghe 4. Cñng cè: Gv hÖ thèng bµi HS ®äc nh÷ng chuyÖn cêi ch©m biÕm nh÷ng kÎ ¨n nãi kho¸c l¸c ë ®êi: "Con r¾n vu«ng" ,"§i m©y vÒ giã" ,"Mét tÊc lªn giêi". 5.Híng dÉn : - N¾m néi dung bµi . - ¤n tËp mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a ph¬ng ch©m héi tho¹i vµ t×nh huèng giao tiÕp.HiÓu ®îc ph¬ng ch©m héi tho¹i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng quy ®Þnh b¾t buéc trong mäi t×nh huèng giao tiÕp. V× nhiÒu lÝ do kh¸c nhau, c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i cã khi kh«ng ®îc tu©n thñ ************************************ TiÕt 6- Chuyªn ®Ò 2 c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i A/ Môc tiªu bµi häc: - HS Cñng cè n¾m ch¾c nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i. - VËn dông lµm ®îc bµi tËp trong SGK, S¸ch BT - Sö dông ®îc trong cuéc sèng B/ ChuÈn bÞ: GV: B¶ng phô HS: «n tËp kiÕn thøc vÒ c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i C/ Lªn líp 1.Tæ chøc: 2.KiÓm tra: KÕt hîp khi «n tËp 3.Bµi míi ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 10 A.¤n TËp lÝ thuyÕt I. Quan hÖ gi÷a ph¬ng ch©m héi tho¹i vµ t×nh huèng giao tiÕp. - ViÖc sö dông c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i cÇn ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm víi t×nh huèng giao tiÕp (®èi tîng, thêi gian, ®Þa ®iÓm, môc ®Ých). II .Nh÷ng trêng hîp kh«ng tu©n thñ ph¬ng ch©m héi tho¹i. 1. Ngêi nãi v« ý, vông vÒ, thiÕu v¨n ho¸ giao tiÕp. VD: Lóng bóng nh ngËm hét thÞ. 2. Ngêi nãi ph¶i u tiªn cho mét ph¬ng ch©m héi tho¹i hoÆc mét yªu cÇu kh¸c quan träng h¬n. VD1: + B¹n cã biÕt chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt x¶y ra vµo n¨m nµo kh«ng? + Kho¶ng ®Çu thÕ kû XX. VD1: Ngêi chiÕn sü kh«ng may r¬i vµo tay giÆc -> kh«ng khai b¸o. 3. Ngêi nãi muèn g©y ®îc sù chó ý, ®Ó ngêi nghe hiÓu c©u nãi theo mét hµm ý nµo ®ã. VD: - Anh lµ anh, em vÉn lµ em (Xu©n DiÖu). - ChiÕn tranh lµ chiÕn tranh. - Nã lµ con bè nã c¬ mµ! B. Bµi tËp Bµi 1 (Tr24 BTTN) Nèi c¸c c©u (tôc ng÷, ca dao) víi c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i thÝch hîp. 1. Ai ¬i chí véi cêi nhau PC VL NgÉm m×nh cho tá tríc sau h·y cêi 2. BiÕt th× tha thèt PC VC Kh«ng biÕt th× dùa cét mµ nghe 3. Nãi cã s¸ch, m¸ch cã chøng PC QH 4. Lóng bóng nh ngËm hét thÞ PC CT 5. Trèng ®¸nh xu«i, kÌn thæi ngîc PC LS 6. Chim kh«n kªu tiÕng r¶nh rang Ngêi kh«n nãi tiÕng dÞu dµng dÔ nghe 7. Ngùa lµ loµi thó 4 ch©n Bµi 2 (Tr25 BTTN) C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i sau liªn quan ®Õn phÐp tu tõ nµo? LÊy vÝ dô? PC VC : Phãng ®¹i (thËm xng). PC QH : Èn dô. PC LS : Nãi gi¶m nãi tr¸nh :Cô Êy ®· ®i 3 n¨m råi. E. PC CT : Èn dô. Bµi 3 (Tr31 BTTN) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 11 §Ó kh«ng vÞ ph¹m c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i cÇn ph¶i lµm g×? A. N¾m ®îc ®Æc ®iÓm cña t×nh huèng giao tiÕp. B. HiÓu râ néi dung m×nh ®îc nãi. C. BiÕt im lÆng khi cÇn thiÕt. D. Phèi hîp nhiÒu c¸ch nãi kh¸c nhau. Bµi 4 (Tr31 BTTN) Trong nh÷ng c©u hái sau, c©u nµo kh«ng liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm cña t×nh huèng giao tiÕp? A. Nãi víi ai? B. Nãi khi nµo? C. Cã nªn nãi qu¸ kh«ng? D. Nãi ë ®©u? 4. Cñng cè: GV hÖ thèng kiÕn thøc . Lêi nãi cña ngêi mÑ chång ®· vi ph¹m ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo? C¾n r¨ng mµ chÞu MÑ chång vµ con d©u nhµ kia ch¼ng may ®Òu go¸ bôa. MÑ dÆn: Sè mÑ con m×nh rñi ro, th«i th× c¾n r¨ng mµ chÞu. Kh«ng bao l©u mÑ chèng cã t t×nh, con d©u nh¾c l¹i, mÑ nãi: - MÑ dÆn lµ dÆn con, chø mÑ cßn r¨ng ®©u mµ c¾n. A. PC VL B. PC LS C. PC QH D. PC CT 5. Híng dÉn: -Häc bµi , n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n. -Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp.ChuÈn bÞ chuyªn ®Ò TiÕt 7 chuyªn ®Ò : 3 t¸c gi¶ NguyÔn D÷ vµ t¸c phÈm ” ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng” A/ Môc tiªu bµi häc: HS «n tËp, cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n:CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG B/ ChuÈn bÞ: GV: B¶ng phô HS: «n tËp kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n:CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG C/ Lªn líp 1.Tæ chøc: 2.KiÓm tra: KÕt hîp khi «n tËp 3.Bµi míi 1) Tác giả: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 12 Nguyễn Dữ(?-?) - Là con của Nguyễn Tướng Phiên (Tiến sĩ năm Hồng Đức thứ 27, đời vua Lê Thánh Tông 1496). Theo các tài liệu để lại, ông còn là học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm. - Quê: Huyện Trường Tân, nay là huyện Thanh Miện - tỉnh Hải Dương. 2) Tác phẩm * Truyền kỳ mạn lục: Tập sách gồm 20 truyện, ghi lại những truyện lạ lùng kỳ quái. Truyền kỳ: là những truyện thần kỳ với các yếu tố tiên phật, ma quỷ vốn được lưu truyền rộng rãi trong dân gian. Mạn lục: Ghi chép tản mạn. Truyền kỳ còn là một thể loại viết bằng chữ Hán (văn xuôi tự sự) hình thành sớm ở Trung Quốc, được các nhà văn Việt Nam tiếp nhận dựa trên những chuyện có thực về những con người thật, mang đậm giá trị nhân bản, thể hiện ước mơ khát vọng của nhân dân về một xã hội tốt đẹp. -Chuyện người con gái Nam Xương kể về cuộc đời và nỗi oan khuất của người phụ nữ Vũ Nương, là một trong số 11 truyện viết về phụ nữ. - Truyện có nguồn gốc từ truyện cổ dân gian “Vợ chàng Trương” tại huyện Nam Xương (Lý Nhân - Hà Nam ngày nay). c) Chú thích (SGK) 3. Tóm tắt truyện - Vũ Nương là người con gái thuỳ mị nết na, lấy Trương Sinh (người ít học, tính hay đa nghi). - Trương Sinh phải đi lính chống giặc Chiêm. Vũ Nương sinh con, chăm sóc mẹ chồng chu đáo. Mẹ chồng ốm rồi mất. - Trương Sinh trở về, nghe câu nói của con và nghi ngờ vợ. Vũ Nương bị oan nhưng không thể minh oan, đã tự tử ở bến Hoàng Giang, được Linh Phi cứu giúp. - Ở dưới thuỷ cung, Vũ Nương gặp Phan Lang (người cùng làng). Phan Lang được Linh Phi giúp trở về trần gian - gặp Trương Sinh, Vũ Nương được giải oan - nhưng nàng không thể trở về trần gian. 4. Đại ý. Đây là câu chuyện về số phận oan nghiệt của một người phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh dưới chế độ phụ quyền phong kiến, chỉ vì một lời nói ngây thơ của con trẻ mà bị nghi ngờ, bị đẩy đến bước đường cùng phải tự kết liễu cuộc đời của mình để chứng tỏ tấm lòng trong sạch. Tác phẩm thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân: người tốt bao giờ cũng được đền trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí. 5, NéI DUNG A. Nhân vật Vũ Nương. * Tình huống 1: Vũ Nương lấy chồng. Trước bản tính hay ghen của chồng, Vũ Nương đã “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải thất hoà”. * Tình huống 2: Xa chồng ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 13 Khi xa chồng, Vũ Nương là người vợ chung thuỷ, yêu chồng tha thiết, một người mẹ hiền, dâu thảo. Hai tình huống đầu cho thấy Vụ Nương là người phụ nữ đảm đang, thương yêu chồng hết mực. *Tình huống 3: Bị chồng nghi oan. - Trương Sinh thăm mộ mẹ cùng đứa con nhỏ (Đản). - Lời nói của đứa con: “Ô hay! Thế ra ông cũng là cho tôi ư? Ông lại biết nói, chứ không như cha tôi trước kia chỉ nín thin thít… Trước đây, thường có một người đàn ông, đêm nào cũng đến…”. Trương Sinh nghi ngờ lòng chung thuỷ của vợ chàng. - Câu nói phản ánh đúng ý nghĩ ngây thơ của trẻ em: nín thin thít, đi cũng đi, ngồi cũng ngồi (đúng như sự thực, giống như một câu đố giấu đi lời giải. Người cha nghi ngờ, người đọc cũng không đoán được). - Tài kể chuyện (khéo thắt nút mở nút) khiến câu chuyện đột ngột, căng thẳng, mâu thuẫn xuất hiện. - La um lên, giấu không kể lời con nói. Mắng nhiếc, đuổi đánh vợ đi. Hậu quả là Vũ Nương tự vẫn. - Trương Sinh giấu không kể lời con nói: khéo léo kể chuyện, cách thắt nút câu chuyện làm phát triển mâu thuẫn. - Ngay trong lời nói của Đản đã có ý mở ra để giải quyết mâu thuẫn: “Người gì mà lạ vậy, chỉ nín thin thít”. - Phân trần để chồng hiểu rõ nỗi oan của mình. Những lời nói thể hiện sự đau đớn thất vọng khi không hiểu vì sao bị đối xử bất công. Vũ Nương không có quyền tự bảo vệ. Hạnh phúc gia đình tan vỡ. Thất vọng tột cùng, Vũ Nương tự vẫn. Đó là hành động quyết liệt cuối cùng. - Lời than thống thiết, thể hiện sự bất công đối với người phụ nữ đức hạnh. *Tình huống 4: Khi ở dưới thuỷ cung. Đó là một thế giới đẹp từ y phục, con người đến quang cảnh lâu đài. Nhưng đẹp nhất là mối quan hệ nhân nghĩa. - Cuộc sống dưới thuỷ cung đẹp, có tình người. Tác giả miêu tả cuộc sống dưới thuỷ cung đối lập với cuộc sống bạc bẽo nơi trần thế nhằm mục đích tố cáo hiện thực. - Vũ Nương gặp Phan Lang, yếu tố ly kỳ hoang đường. - Nhớ quê hương, không muốn mang tiếng xấu. Thể hiện ước mơ khát vọng một xã hội công bằng tốt đẹp hơn, phù hợp với tâm lý người đọc, tăng giá trị tố cáo. - Thể hiện thái độ dứt khoát từ bỏ cuộc sống đầy oan ức. Điều đó cho thấy cái nhìn nhân đạo của tác giả. - Vũ Nương được chồng lập đàn giải oan - còn tình nghĩa với chồng, nàng cảm kích, đa tạ tình chàng nhưng không thể trở về nhân gian được nữa. Vũ Nương muốn trả ơn nghĩa cho Linh Phi, muốn trở về với chồng con mà không được. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 14 B. Nhân vật Trương Sinh - Con nhà giàu, ít học, có tính hay đa nghi. - Cuộc hôn nhân với Vũ Nương là cuộc hôn nhân không bình đẳng. - Tâm trạng Trương Sinh nặng nề, buồn đau vì mẹ mất. Lời nói của Đản - Lời nói của Đản kích động tính ghen tuông, đa nghi của chàng. - Xử sự hồ đồ, độc đoán, vũ phu thô bạo, đẩy vợ đến cái chêt oan nghiệt. - Mắng nhiếc vợ thậm tệ, không nghe lời phân trần. - Không tin cả những nhân chứng bênh vực cho nàng. 6. Tổng kết A. Về nghệ thuật - Kết cấu độc đáo, sáng tạo. - Nhân vật: diễn biến tâm lý nhân vật được khắc hoạ rõ nét. - Xây dựng tình huống truyện đặc sắc kết hợp tự sự + trữ tình + kịch. - Yếu tố truyền kỳ: Kỳ ảo, hoang đường. - Nghệ thuật viết truyện điêu luyện. B. Về nội dung Qua câu chuyện về cuộc đời và cái chết thương tâm của Vũ Nương, Chuyện người con gái Nam Xương thể hiện niềm cảm thương đối với số phận oan nghiệt cua người của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền thống của họ. 4. Cñng cè: GV hÖ thèng kiÕn thøc . 5. Híng dÉn: -Häc bµi , n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n. -Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp.ChuÈn bÞ chuyªn ®Ò 4 TruyÖn KiÒu –NguyÔn Du TuÇn 8- TiÕt 8 chuyªn ®Ò : 4 TruyÖn KiÒu –NguyÔn Du A/ Môc tiªu bµi häc: HS «n tËp, cñng cè kiÕn thøc nguyÔn Du vµ t¸c phÈm truyÖn kiÒu ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 15 B/ ChuÈn bÞ: GV: t¸c phÈm truyÖn kiÒu HS: «n tËp kiÕn thøc vÒ t¸c phÈm truyÖn kiÒu C/ Lªn líp 1.Tæ chøc: 2.KiÓm tra: KÕt hîp khi «n tËp 3.Bµi míi I. Giới thiệu tác giả Nguyễn Du: (1765-1820) - Tên chữ: Tố Như - Tên hiệu: Thanh Hiên - Quê: Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh. 1. Gia đình - Cha là Nguyễn Nghiễm, đỗ tiến sĩ, từng giữ chức Tể tướng, có tiếng là giỏi văn chương. - Mẹ là Trần Thị Tần, một người đẹp nổi tiếng ở Kinh Bắc (Bắc Ninh- đất quan họ). - Các anh đều học giỏi, đỗ đạt, làm quan to, trong đó có Nguyễn Khản (cùng cha khác mẹ) làm quan thượng thư dưới triều Lê Trịnh, giỏi thơ phú. Gia đình: đại quý tộc, nhiều đời làm quan, có truyền thống văn chương. Ông thừa hưởng sự giàu sang phú quý có điều kiện học hành - đặc biệt thừa hưởng truyền thống văn chương. 2. Thời đại Cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỉ XIX, đây là thời kỳ lịch sử có những biến động dữ dội. - Chế độ phong kiến khủng hoảng trầm trọng, giai cấp thống trị thối nát, tham lam, tàn bạo, các tập đoàn phong kiến (Lê- Trịnh; Trịnh - Nguyễn) chếm giết lẫn nhau. - Nông dân nổi dậy khởi nghĩa ở khắp nơi, đỉnh cao là phong trào Tây Sơn. Tác động tới tình cảm, nhận thức của tác giả, ông hướng ngòi bút vào hiện thực. Trải qua một cuộc bể dâu Những điều trông thấy mà đau đớn lòng. 3. Cuộc đời - Lúc nhỏ: 9 tuổi mất cha, 12 tuổi mất mẹ, ở với anh là Nguyễn Khản. - Trưởng thành: + Khi thành Thăng Long bị đốt, tư dinh của Nguyễn Khản cháy, Nguyễn Du đã phải lưu lạc ra đất Bắc (quê vợ ở Thái Bình) nhờ anh vợ là Đoàn Nguyễn Tuấn 10 năm trời (1786-1796). + Từ một cậu ấm cao sang, thế gia vọng tộc, từ một viên quan nhỏ đầy lòng hăng hái phải rơi vào tình cảnh sống nhờ. Muời năm ấy, tâm trạng Nguyễn Du vừa ngơ ngác vừa buồn chán, hoang mang, bi phẫn. + Khi Tây Sơn tấn công ra Bắc (1786), ông phò Lê chống lại Tây Sơn nhưng không thành. + Năm 1796, định vào Nam theo Nguyễn Ánh chống lại Tây Sơn nhưng bị bắt giam 3 tháng rồi thả. + Từ năm 1796 đến năm 1802, ông ở ẩn tại quê nhà. + Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi. Trọng Nguyễn Du có tài, Nguyễn Ánh mời ông ra làm quan. Từ chối không được, bất đắc dĩ ông ra làm quan cho triều Nguyễn. + 1802: Làm quan tri huyện Bắc Hà. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 16 + 1805-1808: làm quan ở Kinh Đô Huế. + 1809: Làm cai bạ tỉnh Quảng Bình. + 1813: Thăng chức Hữu tham tri bộ Lễ, đứng đầu một phái đoàn đi sứ sang Trung Quốc lần thứ nhất (1813 - 1814). + 1820, chuẩn bị đi sứ sang Trung Quốc lần 2 thì ông nhiễm dịch bệnh ốm rồi mất tại Huế (16-9-1802). An táng tại cánh đồng Bàu Đá (Thừa Thiên - Huế). + 1824, con trai ông là Nguyễn Ngũ xin nhà vua mang thi hài của ông về an táng tại quê nhà. - Cuộc đời ông chìm nổi, gian truân, đi nhiều nơi, tiếp xúc nhiều hạng người. Cuộc đời từng trải, vốn sống phong phú, có nhận thức sâu rộng, được coi là một trong 5 người giỏi nhất nước Nam. - Là người có trái tim giàu lòng yêu thương, cảm thông sâu sắc với những người nghèo khổ, với những đau khổ của nhân dân. Tác giả Mộng Liên Đường trong lời tựa Truyện Kiều đã viết: “Lời văn tả ra hình như máu chảy ở đầu ngọn bút, nước mắt thấm tờ giấy, khiến ai đọc đến cũng phải thấm thía, ngậm ngùi, đau đớn đến dứt ruột. Tố Như tử dụng tâm đã khổ, tự sự đã khéo, tả cảnh cũng hệt, đàm tình đã thiết. Nếu không phải con mắt trong thấu cả sáu cõi, tấm lòng nghĩ suốt cả nghìn đời thì tài nào có cái bút lực ấy”. Kết luận: Từ gia đình, thời đại, cuộc đời đã kết tinh ở Nguyễn Du một thiên tài kiệt xuất. Với sự nghiệp văn học có giá trị lớn, ông là đại thi hào của dân tộc Việt Nam, là danh nhân văn hoá thế giới, có đóng góp to lớn đối với sự phát triển của văn học Việt Nam. Nguyễn Du là bậc thầy trong việc sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt, là ngôi sao chói lọi nhất trong nền văn học cổ Việt Nam. Những tác phẩm chính: Tác phẩm chữ Hán: - Thanh Hiên thi tập (1787-1801) - Nam Trung tập ngâm (1805-1812) - Bắc hành tạp lục (1813-1814) Tác phẩm chữ Nôm: - Truyện Kiều - Văn chiêu hồn -… II. Giới thiệu Truyện Kiều 1. Nguồn gốc: - Dựa theo cốt truyện Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân (Trung quốc) nhưng phần sáng tạo của Nguyễn Du là rất lớn. - Lúc đầu có tên: “Đoạn trường Tân Thanh”, sau đổi thành “Truyện Kiều”. Kết luận: Là tác phẩm văn xuôi viết bằng chữ Nôm. + Tước bỏ yếu tố dung tục, giữ lại cốt truyện và nhân vật. + Sáng tạo về nghệ thuật: Nghệ thuật tự sự, kể chuyện bằng thơ. + Nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc. + Tả cảnh thiên nhiên. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 17 * Thời điểm sáng tác: - Viết vào đầu thế kỷ XIX (1805-1809) - Gồm 3254 câu thơ lục bát. - Xuất bản 23 lần bằng chữ Nôm, gần 80 lần bằng chữ quốc ngữ. - Bản Nôm đầu tiên do Phạm Quý Thích khắc trên ván, in ở Hà Nội. - Năm 1871 bản cổ nhất còn được lưu trữ tại thư viện Trường Sinh ngữ Đông - Pháp. - Dịch ra 20 thứ tiếng, xuất bản ở 19 nước trên toàn thế giới. - Năm 1965: kỷ niệm 200 năm ngày sinh Nguyễn Du, Truyện Kiều được xuất bản bằng chữ Tiệp, Nhật, Liên Xô, Trung Quốc, Đức, Ba Lan, Hunggari, Rumani, CuBa, Anbani, Bungari, Campuchia, Miến Điện, Ý, Angieri, Ả rập,… * Đại ý: Truyện Kiều là một bức tranh hiện thực về một xã hội bất công, tàn bạo; là tiếng nói thương cảm trước số phận bi kịch của con người, tiếng nói lên án những thế lực xấu xa và khẳng định tài năng, phẩm chất, thể hiện khát vọng chân chính của con người. 2. Tóm tắt tác phẩm: Phần 1: + Gặp gỡ và đính ước + Gia thế - tài sản + Gặp gỡ Kim Trọng + Đính ước thề nguyền. Phần 2: + Gia biến lưu lạc + Bán mình cứu cha + Vào tay họ Mã + Mắc mưu Sở Khanh, vào lầu xanh lần 1 + Gặp gỡ làm vợ Thúc Sinh bị Hoạn Thư đầy đoạ + Vào lầu xanh lần 2, gặp gỡ Từ Hải + Mắc lừa Hồ Tôn Hiến +Nương nhờ cửa Phật. Phần 3: Đoàn tụ gia đình, gặp lại người xưa. III. Tổng kết 1. Giá trị tác phẩm: a) Giá trị nội dung: * Giá trị hiện thực: Truyện Kiều là bức tranh hiện thực về một xã hội phong kiến bất công tàn bạo. * Giá trị nhân đạo: Truyện Kiều là tiếng nói thương cảm trước số phận bi kịch của con người,khẳng định và đề cao tài năng nhân phẩm và những khát vọng chân chính của con người. b) Giá trị nghệ thuật: - Ngôn ngữ văn học dân tộc và thể thơ lục bát đạt tới đỉnh cao rực rỡ. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 18 - Nghệ thuật tự sự có bước phát triển vượt bậc từ nghệ thuật dẫn chuyện đến miêu tả thiên nhiên con người. Truyện Kiều là một kiệt tác đạt được thành tựu lớn về nhiều mặt, nổi bật là ngôn ngữ và thể loại. 4. Cñng cè: GV hÖ thèng kiÕn thøc . 5. Híng dÉn: -Häc bµi , n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n. -Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp.n¾m v÷ng gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt t¸c phÈm truyÖn kiÒu ******************************** TuÇn 9-TiÕt 9: Chuyªn ®Ò 4 TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du) A: Môc tiªu H/s «n tËp, cñng cè kiÕn thøc vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Du vµ t¸c phÈm truyÖn kiÒu. N¾m ®îc g¸i trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt ®Æc s¾c trong 2 ®o¹n trÝch “chÞ em Thuý KiÒu” vµ “ C¶nh ngµy xu©n”. RÌn kü n¨ng ®äc vµ ph©n tÝch t¸c phÈm th¬ Gi¸o dôc ý thøc häc tËp tù gi¸c, tÝch cùc B: ChuÈn bÞ : C©u hái vµ bµi tËp C: Lªn líp: 1: Tæ chøc : 9A 9B 2: KiÓm tra: Lång ghÐp khi «n 3: Bµi míi I-T¸c gi¶ Ng Du vµ t¸c phÈm "TruyÖn Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ thân thÕ vµ KiÒu” 1.T¸c gi¶ Ng Du: sgk/78 sù nghiÖp cña Ng Du ? 2. T¸c phÈm TruyÖn KiÒu -Tãm t¾t : sgk/78 Tãm t¾t ng¾n gän TruyÖn kiÒu ? -Gi¸ trÞ : sgk/79 Nªu gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt II: §o¹n trÝch "ChÞ em Thuý KiÒu" cña TruyÖn KiÒu? Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch ? -Néi dung: miªu t¶ vÎ ®Ñp cña chÞ em Thuý KiÒu. Mçi ngêi mét vÎ ®Ñp riªng, V©n Em häc ®îc ®iÒu g× qua c¸ch sö mang vÎ ®Ñp ®oan trang, quÝ ph¸i. KiÒu dông tõ cña Ng Du ? th× s¾c s¶o, mÆn mµ, tµi s¾c h¬n ngêi -NghÖ thuËt: nghÖ thuËt miªu t¶, íc lÖ... ChØ râ gi¸ trÞ nh©n ®¹o cña néi dung ®îc thÓ hiÖn qua ®o¹n trÝch ? III: §o¹n trÝch : C¶nh ngµy xu©n --Tr©n träng, ca ngîi c¸i ®Ñp cña Néi dung: bèn c©u th¬ ®Çu, Ng Du ®· sö con ngêi dông rÊt Ýt tõ ng÷ mµ vÉn thÓ hiÖn ®îc rÊt Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ nhiÒu ®iÒu, tõ phong c¶nh (®êng nÐt , mµu thuËt cña ®o¹n trÝch “c¶nh ngµy s¾c, khÝ trêi, c¶nh vËt) cho ®Õn t©m tr¹ng cña xu©n”? con ngêi tríc c¶nh vËt. T¸m c©u th¬ tiÕp theo, ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 19 rÊt nhiÒu tõ ghÐp ®«i, tõ l¸y ®«i ®· ®îc t¸c gi¶ sö dông trong c¸c cÊu tróc danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ... gãp phÇn ®¾c lùc trong viÖc thÓ hiÖn mét khung c¶nh lÔ héi rén rµng mµu s¾c, ©m thanh, h×nh ¶nh. S¸u c©u th¬ cuèi diÔn t¶ c¶nh chÞ em KiÒu trªn ®êng trë vÒ. Mét khung c¶nh yªn tÜnh, ªm ¶, dêng nh ®èi lËp víi c¶nh lÔ héi lóc tríc. VÉn cã nh÷ng tõ l¸y ®«i nhng hÇu nh chØ cßn lµ nh÷ng tÝnh tõ: tµ tµ, thanh thanh, nao nao, nho nhá... Kh«ng gian v× thÕ trë nªn yªn tÜnh l¹ thêng, kh«ng cßn c¶nh ngêi ®i kÎ l¹i tÊp nËp (®îc thÓ hiÖn chñ yÕu qua nh÷ng danh tõ, ®éng tõ ë ®o¹n tríc) kh«ng cßn rÝu rÝt tiÕng cêi nãi. NghÖ thuËt: b»ng c¸ch sö dông hÖ thèng tõ ghÐp, tõ l¸y giµu chÊt t¹o h×nh, giµu søc gîi t¶ theo mËt ®é vµ ph¬ng thøc kh¸c nhau, t¸c gi¶ ®· ph¸c ho¹ nh÷ng bøc tranh phong c¶nh v« cïng ®Æc s¾c ? ChØ ra c¸i hay c¸i ®Ñp cña hai c©u th¬ sau: Cá non xanh tËn ch©n trêi Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa Gîi ý: -Mµu s¾c chñ ®¹o:xanh vµ tr¾ng hµi hoµ -Trªn nÒn th¶m cá xanh non ngót ngµn tíi ch©n trêi ®îc ®iÓm xuyÕt mét vµi b«ng hoa lª tr¾ng tinh khiÕt -Ch÷ “®iÓm” lµ ch÷ “thÇn” lµm bøc tranh trë nªn sèng ®éng nh cã hån 4. Cñng cè -Kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm TruyÖn KiÒu? -Tãm t¾t TruyÖn KiÒu ? -Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña “ chÞ em Thuý KiÒu” vµ “ c¶nh ngµy xu©n” 5: Híng dÉn -Häc bµi, häc thuéc lßng c¸c ®o¹n trÝch -HhuÈn bÞ «n tËp: §o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch” vµ “M· Gi¸m Sinh mua KiÒu” -----------------------------------------------------TuÇn 10-TiÕt10: Chuyªn ®Ò4 TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du) A:Môc tiªu -H/s «n tËp cñng cè kiÕn thøc vÒ 2 ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch” vµ “M· Gi¸m Sinh mua KiÒu” -RÌn kÜ n¨ng tãm t¾t t¸c phÈm tù sù, kÜ n¨ng c¶m thô v¨n b¶n th¬ trung ®¹i -Gi¸o dôc ý thøc häc tËp tù gi¸c tÝch cùc B:ChuÈn bÞ : c©u hái «n tËp C: lªn líp 1. Tæ chøc 9A 9B 2. KiÓm tra : Lång ghÐp khi «n tËp 3. Bµi míi Tãm t¾t 2 ®o¹n trÝch “KiÒu ë C©u 1: tãm t¾t 2 ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ngng lÇu Ngng BÝch” vµ “M· Gi¸m BÝch” vµ “M· Gi¸m Sinh mua KiÒu” Sinh mua KiÒu”? C©u 2: kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña 2 ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch” vµ “M· Nªu gi¸i trÞ néi dung vµ nghÖ Gi¸m Sinh mua KiÒu” thuËt ®Æc s¾c cña 2 ®o¹n trÝch §o¹n trÝch: KiÒu ë lÇu Ngng BÝch “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch” vµ Néi dung: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 20